Đề tài Kinh nghiệm ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy bộ môn Ngữ Văn

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n. I. PhÇn më ®Çu. 1. Lí do chọn đề tài Trong những năm gần đây, vấn đề đổi mới phương pháp giảng dạy đã được đặt ra một cách cấp thiết cùng với việc đổi mới nội dung chương trình s¸ch gi¸o khoa nh»m ph¸t huy tèi ®a tiÒm n¨ng s¸ng t¹o cña häc sinh. Mét trong những yếu tố quan trọng để đổi mới phương pháp giảng dạy là phương tiện dạy học, trong đó công nghệ thông tin là một trong những phương tiện dạy học hiện đại có rất nhiều tiện ích. Trong thời gian qua, công nghệ thông tin bước đầu đã được ứng dụng vào giảng dạy, học tập và thực tế cho thấy công nghệ thông tin đã có tác động mạnh mẽ, làm thay đổi nội dung, phương pháp dạy học, là một công cụ hỗ trợ đắc lực nhất cho đổi mới phương pháp dạy học ở các bộ m«n. Tuy nhiªn, viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong d¹y häc cßn rÊt hạn chế mặc dù điều kiện cơ sở vật chất được trang bị đầy đủ. Thực tế đó đòi hỏi cần phải nhanh chóng tìm ra những giải pháp để phát huy những ưu thÕ cña c«ng nghÖ th«ng tin, ph¶i biÕn c«ng nghÖ th«ng tin thµnh c«ng cô h÷u hiÖu phôc vô cho sù nghiÖp gi¸o dôc. B¶n s¸ng kiÕn kinh nghiÖm nµy ra đời xuất phát từ nhu cầu thực tiễn nêu trên. 2. Mục đích nghiên cứu Trong phạm vi của đề tài, tôi tập trung tìm hiểu, khai thác, nghiên cứu khả năng ứng dụng công nghệ thông tin trong các bài giảng để góp phần nâng cao hiệu quả ứng dụng của công nghệ thông tin đồng thời đưa c«ng nghÖ th«ng tin trë nªn gÇn gòi, dÔ hiÓu, dÔ øng dông; gióp gi¸o viªn giảng dạy bộ môn Ngữ văn có thể ứng dụng để nâng cao chất lượng bài giảng, nâng cao chất lượng học tập bộ môn. 3. Thời gian, địa điểm - Thời gian nghiên cứu: từ năm học 2007-2008 đến năm học 2010-2011 - Đối tượng nghiên cứu: học sinh Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh - Ph¹m vi nghiªn cøu: - c¸c bµi häc cña bé m«n Ng÷ v¨n THCS - phÇn mÒm Power point , Vi«lÐt vµ Adobe Presenter 4. Cë së lÝ luËn vµ thùc tiÔn Ngày nay, công nghệ thông tin trở nên phổ biến, là xu hướng phát triển của thời đại và ứng dụng công nghệ thông tin là một điều tất yếu. C«ng nghÖ th«ng tin víi nh÷ng ­u viÖt cña nã thùc sù gãp phÇn gi¶i phãng sức lao động cho con người và nâng cao chất lượng cuộc sống. Trong giáo dục, công nghệ thông tin góp phần nâng cao tiềm lực của người giáo viên bằng việc cung cấp cho họ những phương tiện dạy học hiện đại. Từ các phương tiện đó, giáo viên ứng dụng các phần mềm dạy học, khai thác, cập nhật, trao đổi thông tin, bổ sung và làm giàu vốn tri thức của mình để nâng cao chất lượng công tác, góp phần quan trọng vào công cuộc cải cách và đổi mới giáo dục nước nhà. NguyÔn Hång Lam. 1 Lop7.net. Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n. Trong thời gian qua, công nghệ thông tin bước đầu đã được ứng dụng vào giảng dạy, học tập và đã có những tác động mạnh mẽ, làm thay đổi nội dung, phương pháp dạy học, trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực nhất cho đổi mới phương pháp dạy học ở các bộ môn. Tuy nhiên, việc ứng dụng CNTT trong d¹y häc ë c¸c bé m«n nãi chung, ë bé m«n Ng÷ v¨n nãi riªng hiÖn nay cßn nhiÒu h¹n chÕ, ch­a ph¸t huy ®­îc vai trß to lín cña c«ng nghệ hiện đại. Tõ t×m hiÓu thùc tÕ, t«i nhËn thÊy cã mét sè h¹n chÕ trong viÖc øng dông công nghệ thông tin hiện nay đó là: Thø nhÊt: Khi chuyÓn tõ bµi gi¶ng truyÒn thèng sang c¸c slide tr×nh diÔn, giáo viên thường mang tư tưởng của bài giảng cũ để áp đặt vào. Nghĩa là sẽ tr×nh bµy tÊt c¶ nh÷ng g× m×nh nãi vµ viÕt vµo slide. §iÒu nµy hoµn toµn sai lầm vì giờ học sẽ trở thành giờ đọc các dòng chữ trên slide và như thế học sinh sÏ cho r»ng gi¸o viªn chØ nãi nh÷ng ®iÒu trong s¸ch, kh«ng më réng các kiến thức bên ngoài, đồng thời nội dung trình chiếu sẽ rất dài, học sinh khó có thể ghi chép đầy đủ vào vở để làm tài liệu học tập ở nhà. Và như thế giờ học sẽ rất đơn điệu, học sinh không hứng thú học tập, hiệu quả công nghệ thông tin bị trượt tiêu Thø hai : KÜ n¨ng so¹n gi¶ng gi¸o ¸n ®iÖn tö cña gi¸o viªn cßn h¹n chÕ biểu hiện ở chỗ nhiều bài giảng hoặc quá sơ sài, hoặc quá rườm rà, xa rời néi dung bµi häc, thiÕu tÝnh khoa häc, thiÕu tÝnh thÈm mü, ch­a khai th¸c được các nguồn tư liệu để phục vụ cho bài giảng. Thứ ba : Giáo viên chưa tạo được sản phẩm từ công nghệ thông tin để phát huy vai trò tự học của học sinh trong khi mạng internet đã được phủ rộng khắp, máy tính đã xuất hiện ở các trường học và trong rất nhiều gia đình. Bản sáng kiến kinh nghiêm này ra đời trên tinh thần phát huy cao hơn n÷a hiÖu qu¶ cña c«ng nghÖ th«ng tin, gãp phÇn vµo viÖc ®­a c«ng nghÖ thông tin trở thành phương tiện dạy học hiệu quả, đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao chất lượng dạy học trong giai đoạn hiện nay.. II. PhÇn néi dung. Chương I : Tổng quan về vấn đề nghiên cứu B¶n s¸ng kiÕn kinh nghiÖm øng dông CNTT vµo gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n nµy tËp trung nghiªn cøu vÒ kh¶ n¨ng øng dông c«ng nghÖ th«ng tin và phân tích tính hiệu quả của các ứng dụng đó vào các bài giảng bộ m«n Ng÷ v¨n; cô thÓ lµ nghiªn cøu c¸c phÇn mÒm øng dông th«ng dông trong nhà trường như Power Point, Viôlét và phần mềm Adobe Presenter. C¸c phÇn øng dông kh«ng tËp trung vµo mét bµi gi¶ng hoµn chØnh mµ chØ tËp trung ë nh÷ng khÝa c¹nh mµ c«ng nghÖ th«ng tin ph¸t huy hiÖu qu¶ cao nhất, thể hiện được tính ưu việt vượt trội mà nếu giảng dạy theo cách truyền thèng th× kh«ng thÓ thùc hiÖn hoÆc nÕu thùc hiÖn ®­îc th× còng ph¶i mÊt NguyÔn Hång Lam. 2 Lop7.net. Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n. rất nhiều thời gian và công sức, từ đó dẫn tới nhận thức ứng dụng công nghÖ th«ng tin trong d¹y häc lµ ®iÒu tÊt yÕu. Chương ii : Nội dung vấn đề nghiên cứu 1. øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y ph©n m«n TiÕng ViÖt vµ TËp lµm v¨n TiÕng ViÖt vµ TËp lµm v¨n lµ hai ph©n m«n cã thÓ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin mét c¸ch hiÖu qu¶ vµ cã thÓ øng dông cho hÇu hÕt c¸c tiÕt d¹y. øng dông c«ng nghÖ th«ng tin gióp cho viÖc khai th¸c kiÕn thøc lÝ thuyÕt ®­îc khoa häc vµ hiÖu qu¶. TÝnh khoa häc vµ hiÖu qu¶ thÓ hiÖn ë viÖc cã thÓ tr×nh chiÕu ®­îc toµn bé néi dung kiÕn thøc bµi häc, khai th¸c kiến thức trong tính toàn vẹn của nó và khu biệt được các đơn vị kiến thức b»ng hiÖu øng vµ mµu s¾c cña ch÷. VÝ dô: T×m hiÓu yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong v¨n tù sù (Ng÷ v¨n 8) Với bài học này, theo cách dạy truyền thống, để có thể thành công giáo viªn ph¶i rÊt vÊt v¶ trong viÖc chuÈn bÞ b¶ng phô ( b¶ng phô lµ ®o¹n v¨n rÊt dµi). Khi d¹y, b¶ng phô chØ sö dông ®­îc mét lÇn vµ viÖc khai th¸c néi dung bµi häc trªn b¶ng phô còng mÊt nhiÒu thêi gian víi c¸c thao t¸c treo lên, hạ xuống, xác định rồi ghi bảng...Khi ứng dụng công nghệ thông tin thì nh÷ng h¹n chÕ trªn sÏ ®­îc kh¾c phôc. Gi¸o viªn cã thÓ tr×nh chiÕu toµn bé ®o¹n v¨n t×m hiÓu lªn b¶ng chiÕu chØ b»ng mét có kÝch chuét. Sau mçi phần trả lời của học sinh sẽ có hiệu ứng chuyển đổi màu sắc của chữ. Màu s¾c cña ch÷ gióp häc sinh ph©n biÖt ®­îc râ rµng yÕu tè miªu t¶ víi yÕu tè biÓu c¶m vµ kh«ng cÇn ph¶i nªu thªm c©u hái häc sinh còng sÏ nhËn ra c¸c yếu tố miêu tả và biểu cảm không đứng tách rời mà đan xen nhau một cách hµi hßa. VÝ dô: Bµi C©u trÇn thuËt ( Ng÷ v¨n 8) Để xác định được kiểu câu trần thuật, giáo viên trình chiếu các ví dụ về các kiểu câu đã học từ đó sẽ dễ dàng hướng học sinh đến nhận thức: Câu trần thuật không có đặc điểm hình thức của các kiểu câu cầu khiến, cảm thán, nghi vÊn. Ngoµi ra gi¸o viªn cã thÓ tr×nh chiÕu c¸c vÝ dô so s¸nh nh­ c©u cảm thán với câu trần thuật kết thúc bằng dấu chấm than để học sinh phân biÖt c¸c kiÓu c©u ®­îc chÝnh x¸c, râ rµng h¬n. Nh­ vËy nhê øng dông CNTT gi¸o viªn cã thÓ tr×nh chiÕu ®­îc c¶ mét ®o¹n vÝ dô rÊt dµi; hiÖu øng và màu sắc của chữ đã làm cho đối tượng phân tích hiện lên một cách cụ thÓ, râ rµng gióp häc sinh dÔ nhËn biÕt, dÔ hiÓu, ngoµi ra gi¸o viªn kh«ng mÊt thêi gian chuÈn bÞ b¶ng phô ë nhµ, trªn líp kh«ng mÊt thêi gian treo b¶ng phô lªn råi h¹ xuèng vµ häc sinh ®­îc lµm viÖc nhiÒu h¬n. ứng dụng công nghệ thông tin giúp giáo viên đổi mới được hình thức luyÖn tËp. Thay v× viÖc gi¸o viªn chØ cho häc sinh ©m thÇm lµm bµi tËp trong s¸ch gi¸o khoa råi nhËn xÐt, söa ch÷a th× c«ng nghÖ th«ng tin gióp gi¸o viªn s¸ng t¹o ra ®­îc nhiÒu d¹ng bµi tËp kh¸c nhau . C¸c d¹ng bµi tËp cã thÓ t¹o trªn phÇn mÒm Power Point hoÆc phÇn mÒm ViolÐt nh­: bµi tËp NguyÔn Hång Lam. 3 Lop7.net. Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n. trắc nghiệm, bài tập ô chữ, câu hỏi đúng-sai, bài tập điền vào chỗ khuyết, bài tập nối các cột. Các bài tập này vẫn đáp ứng được yêu cầu về kiến thức về kĩ năng của phân môn đồng thời mở rộng và nâng cao kiến thức cho học sinh. Mçi d¹ng bµi tËp cã nh÷ng ­u thÕ riªng vµ ph¸t huy ®­îc kh¶ n¨ng học tập của học sinh. Bài tập trắc nghiệm, câu hỏi đúng sai là cơ hội để các em häc sinh yÕu kÐm ®­îc tham gia x©y dùng bµi. Bµi tËp « ch÷ buéc c¸c em phải huy động kiến thức, sâu chuỗi kiến thức để tìm ra ô chữ chìa khóa. Bài tập điền khuyết kéo thả chữ để hoàn chỉnh khái niệm sẽ giúp các em n¾m ch¾c h¬n kiÕn thøc lÝ thuyÕt. H×nh thøc luyÖn tËp nh­ trªn sÏ tr¸nh ®­îc t©m lÝ ng¹i lµm bµi tËp cña häc sinh, sÏ lµm cho giê häc trë nªn sinh động hấp dẫn, học sinh học tập hứng thú đồng thời kiến thức được khắc sâu h¬n vµ më réng h¬n. - Bµi tËp tr¾c nghiÖm thiÕt kÕ trªn Power Point vµ Vi«let. -Trß ch¬i « ch÷ thiÕt kÕ trªn Power Point. - Bµi tËp ®iÒn khuyÕt vµ kÐo th¶ ch÷ thiÕt kÕ trªn Vi«lÐt. NguyÔn Hång Lam. 4 Lop7.net. Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n. øng dông c«ng nghÖ th«ng tin lµm phong phó thªm néi dung bµi häc. Sự phong phú thể hiện ở những bức tranh minh họa, những thước phim tư liệu mà giáo viên có thể dễ dàng khai thác trên mạng để đưa vào bài giảng của mình. Những bức ảnh hay những thước phim tư liệu sẽ giúp học sinh khắc sâu được ngữ liệu, tạo được sự tích hợp kiến thức cao và là cơ sở để t¹o ra c¸c d¹ng bµi tËp míi mµ nÕu kh«ng øng dông c«ng nghÖ th«ng tin sÏ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc. Ví dụ: Bài Phương châm hội thoại ( Ngữ Văn 9). Khi dÉn vµo bµi gi¸o viªn cã thÓ tr×nh chiÕu nhòng bøc tranh nµy vµ nªu câu hỏi : Bức tranh trên khiến em nhớ đến truyện dân gian nào? Thuộc thể loại nào? Học sinh nhìn vào bức tranh có thể nhớ ra và trả lời ngay đó là các truyện cười dân gian: Lợn cưới áo mới và Quả bí khổng lồ. Đây là câu hỏi tích hợp kiến thức với phần văn một cách rất đơn giản và hiệu quả. Ví dụ: Bài Phương pháp thuyết minh( Ngữ văn 8) Gi¸o viªn tr×nh chiÕu bøc tranh vµ nªu c©u hái: §©y lµ nh÷ng trß ch¬i d©n gian nµo?Em h·y tr×nh bµy c¸ch ch¬i c¸c trß ch¬i NguyÔn Hång Lam. 5 Lop7.net. Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n. H·y quan s¸t vµ thuyÕt minh vÒ nãn l¸ ViÖt Nam tõ nh÷ng bøc tranh gîi ý sau:. Ví dụ: Phương pháp tả cảnh (Ngữ văn 6) Đề bài: Hãy viết đoạn văn miêu tả cánh đồng lúa quê em hoặc cánh đồng lúa quê em vào mùa gặt. NguyÔn Hång Lam. 6 Lop7.net. Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n. VÝ dô : Bµi Nãi qu¸ (Ng÷ v¨n 8) Em hãy quan sát bức tranh minh họa và tìm ra các thành ngữ tương ứng với bøc tranh:. §Ñp nh­ tiªn. ChËm nh­ rïa. Nhanh nh­ chíp §en nh­ than Những bức hình trên là những tư liệu quý, là đề tài, là những gợi ý để học sinh häc tËp mét c¸ch hiÖu qu¶. Nh÷ng bøc tranh vÒ c¸c trß ch¬i d©n gian sÏ gióp c¸c em cã ®­îc sù h×nh dung cô thÓ. Nh÷ng bøc tranh vÒ nãn l¸ sÏ cung cÊp cho c¸c em tri thøc vÒ nguyªn liÖu, c¸ch lµm vµ gi¸ trÞ chiÕc nãn lá Việt Nam để từ đó vận dụng vào làm bài, giảm đi được sự khó khăn của gi¸o viªn khi ph¶i giíi thiÖu cho häc sinh nh÷ng sù vËt mµ c¸c em ch­a được biết hoặc ít được biết đến. Những bức ảnh về cánh đồng lúa sẽ khơi gợi cảm hứng cho học sinh, phát huy trí tưởng tượng của học sinh đồng thời là mẫu số chung để giáo viên có thể đánh giá chính xác năng lực quan sát, NguyÔn Hång Lam. 7 Lop7.net. Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n. kĩ năng dùng từ, viết văn miêu tả của học sinh và cũng là cơ sở để học sinh nhận xét được bài viết của bạn để từ đó rút kinh nghiệm cho bản thân mình. Những bức tranh gợi liên tưởng đến các thành ngữ sẽ giúp cho học sinh h¨ng h¸i tham gia bµi häc. Nh­ vËy, øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong gi¶ng d¹y ph©n m«n Tiếng Việt và Tập làm văn không những đảm bảo được mục tiêu bài học mµ cßn lµm cho giê häc TiÕng ViÖt vµ TËp lµm v¨n kh«ng cßn kh« khan trìu tượng mà trở nên gần gũi, dễ hiểu và hấp dẫn hơn. 2. øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y ph©n m«n V¨n häc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y ph©n m«n V¨n sÏ tiÕt kiÖm ®­îc nhiÒu thêi gian, häc sinh ®­îc lµm viÖc nhiÒu h¬n. Theo c¸ch gi¶ng truyÒn thèng th× gi¸o viªn võa gi¶ng võa ghi b¶ng, thêi gian ghi b¶ng mÊt nhiÒu thêi gian, néi dung th«ng tin ghi trªn b¶ng còng bÞ giíi h¹n. Khi øng dông c«ng nghÖ th«ng tin th× gi¸o viªn hÇu nh­ kh«ng ph¶i ghi b¶ng (cã ghi th× còng rÊt Ýt) mµ chØ dïng c¸c lÖnh tr×nh chiÕu. LÖnh tr×nh chiÕu chỉ thực hiện sau khi học sinh đã làm việc theo yêu cầu của giáo viên. Nội dung trình chiếu là kết quả để học sinh kiểm chứng những phát hiện cũng như phán đoán nhận xét của mình và cũng là cơ sở để cho học sinh có nh÷ng ph¸n ®o¸n nhËn xÐt tiÕp theo.. Ví dụ : Nước Đại Việt ta ( Nguyễn Trãi -Ngữ văn 8). NguyÔn Hång Lam. 8 Lop7.net. Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n. Cột bên phải trình chiếu những chi tiết, những nhận định riêng lẻ đã được häc sinh ph¸t hiÖn vµ nhËn xÐt. Cét bªn tr¸i tr×nh chiÕu néi dung bµi häc được học sinh khái quát (đã có sự nhận xét, sửa chữa của học sinh khác và giáo viên). Lưu ý về nội dung trình chiếu là phải thật chọn lọc. Trước hết đó phải là toàn bộ kiến thức thể hiện trong vở ghi bài của học sinh, sau đó là các chi tiết, các dẫn chứng tiêu biểu để dẫn dến nội dung khái quát. Nếu nh­ tr×nh chiÕu qu¸ nhiÒu ch÷ trªn mét slide , víi nhiÒu lÇn xuÊt hiÖn hiÖu øng, gi¸o viªn sÏ kh«ng tho¸t li ®­îc m¸y tÝnh v× thÕ giê häc kh«ng linh ho¹t vµ gi¸o viªn kh«ng t¹o ®­îc sù gÇn gòi víi häc sinh trong giê häc. Sù tác động bằng cảm xúc trong giờ văn phần nào bị hạn chế. øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y ph©n m«n V¨n t¹o ®­îc sự tích hợp kiến thức cao, làm cho giờ học phong phú, sinh động. Trong giờ gi¶ng v¨n cã thÓ lång ghÐp ©m thanh vµ h×nh ¶nh. H×nh ¶nh lµ c¸c bøc tranh minh họa hoặc các thước phim tư liệu làm phong phú bài học. Âm thanh lµ bµi h¸t hoÆc giäng ng©m cña nghÖ sÜ gióp cho viÖc chiÕm lÜnh t¸c phẩm sâu sắc hơn và khắc phục được những hạn chế trong giọng đọc của gi¸o viªn. Tuy nhiªn còng cÇn l­u ý lµ mçi t¸c phÈm cã rÊt nhiÒu h×nh ¶nh minh ho¹ nh­ng kh«ng ph¶i h×nh ¶nh nµo còng hiÖu qu¶, cã khi lµm sai nội dung bài học hoặc áp đặt sự tưởng tượng cho học sinh nhất là các tác phẩm thơ và không phải hình ảnh thơ văn nào cũng có thể minh họa, tường giải bằng các hình ảnh trực quan trên máy tính. Cái hay của văn chương đôi khi lại nằm ở chính cái khó tường minh, cái trừu tượng. Cho nên khi đưa ©m thanh vµ h×nh ¶nh vµo bµi gi¶ng, gi¸o viªn kh«ng nªn ®­a qu¸ nhiÒu mµ quan trọng là phải chọn lọc và xử lí để phục vụ cho bài giảng. Nói như thế cã nghÜa lµ: Nh÷ng t­ liÖu Êy tr×nh chiÕu vµo lóc nµo? Sù tån t¹i cña nã cã nghÜa g×? ViÖc tr×nh chiÕu Êy liªn kÕt víi bµi gi¶ng ra sao? Gi¸o viªn cÇn tr¸nh chØ tr×nh chiÕu cho häc sinh xem mµ kh«ng khai th¸c g× tõ c¸c t­ liÖu Êy. Theo t«i,vÒ h×nh ¶nh, trong giê gi¶ng v¨n chØ nªn tr×nh chiÕu c¸c h×nh ¶nh sau: * Trình chiếu chân dung tác giả và hình ảnh biểu trưng của quê hương:. t NguyÔn Du. §Ìo Ngang. NguyÔn Hång Lam. 9 Lop7.net. Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n. An-®Ðc- xen Tượng nàng tiên cá Hai h×nh ¶nh nµy t¹o nªn sù g¾n kÕt sÏ gióp häc sinh nhí l©u h¬n vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm. Ngoµi ra nh÷ng h×nh ¶nh nµy sÏ gióp cho viÖc tÝch hîp kiÕn thøc trong cïng bé m«n vµ c¸c m«n häc kh¸c ®­îc dÔ dµng h¬n. VÝ dô: trình chiếu hình ảnh tượng đài Nguyễn Du với hình ảnh Đèo Ngang, con đèo nối hai tỉnh Hà Tĩnh - Quảng Bình, không chỉ tạo ấn tượng để học sinh ghi nhớ mà còn tạo liên tưởng để học sinh nhớ đến bài thơ Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan đồng thời tích hợp kiến thức với bộ môn §Þa lÝ. * Trình chiếu các hình ảnh, thước phim để khơi gợi cảm xúc, khơi gợi trí tưởng tượng của học sinh. Ví dụ : Bài thơ Ông đồ ( Vũ Đình Liên- Ngữ văn 8). Hình ảnh ông đồ ngồi viết chữ bên hè phố với dáng vẻ trầm tư giúp học sinh hình dung về một lớp người đã đi vào dĩ vãng và khơi gợi ở học sinh niềm cảm thương trước cảnh cũ người xưa nay đã vắng bóng. Ví dụ: văn bản Tức nước vỡ bờ, Lão Hạc ( Ngữ văn 8) Nh÷ng ®o¹n phim ®­îc chuyÓn thÓ tõ c¸c t¸c phÈm nµy( Phim ChÞ DËu, Lµng Vò §¹i ngµy Êy) gióp häc sinh h×nh dung cô thÓ vÒ bèi c¶nh lµng quª Việt Nam trước cách mạng. * Trình chiếu những hình ảnh chân thực phản ánh từ thực tế đời sống hoÆc nh÷ng h×nh ¶nh häc sinh kh«ng thÓ h×nh dung nh»m minh ho¹ néi dung bµi häc. VÝ dô: Bµi C©y tre ViÖt Nam (Ng÷ v¨n 6) NguyÔn Hång Lam. 10 Lop7.net. Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n. Ví dụ: Bài Sông nước Cà Mau (Ngữ văn 6). Chợ Năm Căn- trù phú và độc đáo Ví dụ: Bài thơ về tiểu đội xe không kính ( Phạm Tiến Duật - Ngữ văn 9). ChiÕc xe kh«ng kÝnh - ph¶n ¸nh hiÖn thùc khèc liÖt cña chiÕn tranh Ví dụ : Bài Chiếu dời đô (Ngữ văn 8). NguyÔn Hång Lam. 11 Lop7.net. Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n. Hà Nội ngày nay. ( Hình ảnh thể hiện tầm vóc của thủ đô và minh chứng cho tµi trÝ, tÇm nh×n xa tr«ng réng cña LÝ C«ng uÈn) VÝ dô: Nh÷ng v¨n b¶n nhËt dông nh­ : ¤n dÞch, thuèc l¸; Bµi to¸n d©n sè (Ng÷ v¨n 8) CÇu Long Biªn chøng nh©n lÞch sö ( Ng÷ v¨n 6) Ca HuÕ trên Sông Hương ( Ngữ Văn 7). * Trình chiếu tranh ảnh để khai thác nội dung bài học: NguyÔn Hång Lam. 12 Lop7.net. Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n. VÝ dô: V¨n b¶n Bµi to¸n d©n sè (Ng÷ v¨n 8): Nh÷ng bøc tranh nµy nãi lªn hËu qu¶ g× cña bïng næ d©n sè?. Đất chật người đông §ãi nghÌo VÝ dô: TruyÖn Con Rång ch¸u Tiªn, Th¸nh Giãng ( Ng÷ v¨n 6): C¸c bøc tranh sau ®©y kÓ vÒ sù viÖc nµo trong truyÖn?. VÝ dô: TruyÖn Th¹ch Sanh ( Ng÷ v¨n 6): H·y s¾p xÕp c¸c bøc tranh theo thứ tự đúng các sự việc trong truyện và kể lại nội dung truyện?. NguyÔn Hång Lam. 13 Lop7.net. Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n. Nh­ vËy, víi viÖc sö dông c¸c h×nh ¶nh, ©m thanh trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y ®­îc giíi thiÖu nh­ trªn ch¾c ch¾n sÏ lµm cho giê häc phong phó , sinh động; việc ghi nhớ của học sinh sẽ trở nên dễ dàng hơn, kiến thức của bài häc sÏ ®­îc kh¾c s©u vµ më réng h¬n. øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y ph©n m«n V¨n gióp cho viÖc cñng cè kiÕn thøc ®­îc hiÖu qu¶ h¬n. PhÇn cñng cè cã thÓ thùc hiÖn bằng nhiều hình thức như: bài tập trắc nghiệm, trò chơi ô chữ và đặc biệt là hệ thống sơ đồ, bảng biểu. Bài tập trắc nghiệm để củng cố kiến thức về nội dung và nghệ thuật. Trò chơi ô chữ để củng cố và khắc sâu các chi tiết quan trọng trong văn bản. Sơ đồ, bảng biểu để hệ thống được kiến thức một cách khái quát và đơn giản nhất. Ví dụ: Nước Đại Việt ta (Ngữ văn 8). ¤ ch÷ trªn gióp häc sinh n¾m ®­îc c¸c chi tiÕt quan träng cña bµi tõ c¸c « chữ hàng ngang, đồng thời rèn cho học sinh biết xâu chuỗi kiến thức để tìm ra « ch÷ hµng däc. VÝ dô: V¨n b¶n ¤n dÞch, thuèc l¸ (Ng÷ v¨n 8). NguyÔn Hång Lam. 14 Lop7.net. Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n. Bảng hệ thống này giúp học sinh nắm được khái quát về các phương diện ảnh hưởng của thuốc lá và tác hại của thuốc lá. VÝ dô: V¨n b¶n Bµi to¸n d©n sè ( Ng÷ v¨n 8). Sơ đồ này giúp học sinh hình dung được sự luẩn quẩn của phát triển dân số còng nh­ thÊy ®­îc nguyªn nh©n vµ hËu qu¶ cña bïng næ d©n sè. Ngoµi c¸c øng dông c«ng nghÖ th«ng tin nªu trªn th× mét øng dông kh¸c tuy kh«ng thËt quan träng nh­ng còng gãp phÇn t¹o nªn thµnh c«ng của bài giảng văn đó chính là khai thác màu sắc của chữ và hình nền của c¸c slide. §èi víi ph©n m«n TiÕng ViÖt vµ TËp lµm v¨n th× mµu s¾c cña ch÷ vµ h×nh nÒn cña c¸c slide kh«ng cã g× ph¶i b¨n kho¨n nhiÒu chØ cÇn lµm næi bật chữ trình chiếu trên nền của slide nhưng đối với phân môn Văn học thì mµu s¾c cña ch÷ vµ h×nh nÒn cña c¸c slide cã t¸c dông g©y sù chó ý vµ t¹o được những ấn tượng thẩm mỹ nhất định. VÝ dô: §o¹n trÝch Lôc V©n Tiªn gÆp n¹n (Ng÷ v¨n 9) Trịnh Hâm, Ngư ông: một kẻ tận cùng độc ác, một con người rất lương thiện, đại diện cho hai lực lượng trái ngược nhau sẽ càng nổi bật khi đặt trªn hai m¶ng mµu ®en tr¾ng. NguyÔn Hång Lam. 15 Lop7.net. Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n. VÝ dô: ¤ng Giuèc ®anh mÆc lÔ phôc ( Ng÷ v¨n 8) Hình nền là sân khấu kịch cùng với chuyển động ngộ nghĩnh của tên bài sẽ t¹o ngay kh«ng khÝ hµi kÞch cho bµi häc.. Ví dụ: Sang thu, Đoàn thuyền đánh cá ( Ngữ văn 9) Mét nÒn trêi trong v¾t víi sù xuÊt hiÖn nhÑ nhµng cña dßng ch÷ Sang thu, hay mét h×nh ¶nh thiªn nhiªn tr¸ng lÖ lóc hoµng h«n sÏ t¹o t©m thÕ cho häc sinh tiÕp nhËn bµi häc.. Như vậy với sự chắt lọc của nội dung trình chiếu, sự sinh động của các hình ảnh minh họa và các thước phim tư liệu; sự hấp dẫn của bài tập ô chữ , bài tập trắc nghiệm; tính khoa học của các sơ đồ, bảng biểu; tính thẩm mỹ của các slide trình chiếu, cùng với giọng giảng truyền cảm của người thÇy ch¾c ch¾n hiÖu qu¶ giê häc sÏ n©ng cao râ rÖt. Häc sinh kh«ng chØ ®­îc nghe, ®­îc nh×n, mµ cßn ®­îc sèng trong kh«ng khÝ thÊm ®Ém c¶m xúc văn chương. Có thể nói giờ giảng văn có ứng dụng công nghệ thông tin kh«ng nh÷ng kh«ng lµm mÊt ®i c¸i hay cña c¸ch gi¶ng v¨n truyÒn thèng mà còn làm cho giờ văn sinh đông, hấp dẫn và cuốn hút hơn. NguyÔn Hång Lam. 16 Lop7.net. Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n. 3. ứng dụng công nghệ thông tin để phát huy tinh thần tự học trong häc sinh. Để nâng cao chất lượng giáo dục, sự nỗ lực của giáo viên thôi không đủ mà cần phải có sự nỗ lực của học sinh. Sự nỗ lực đó thể hiện ở tinh thần tù häc cña häc sinh. Thùc tÕ häc sinh hiÖn nay Ýt dµnh thêi gian tù häc ë nhµ vµ kh«ng høng thó víi bµi tËp c« gi¸o giao vÒ nhµ. §Ó ph¸t huy tinh thÇn tù häc trong häc sinh th× kh«ng cã c¸ch nµo kh¸c lµ ph¶i lµm phong phó thªm h×nh thøc lµm bµi tËp ë nhµ. Qua t×m hiÓu vµ øng dông t«i nhËn thÊy phÇn mÒm Adobe Presenter rÊt thÝch hîp. Giáo viên có thể sử dụng phần mềm Adobe Presenter để tạo ra nhiều dạng bài tập như : bài tập trắc nghiệm, bài tập trả lời đúng sai, bài tập nối cột, bài tập điền từ, bài tập trả lời câu hỏi. Số lượng bài tập không hạn chế và phạm vi kiÕn thøc cã thÓ trong mét côm bµi, trong c¶ mét häc k×, hoÆc trong tõng phân môn. Giáo viên giao bài tập cho học sinh bằng cách in ra đĩa CD hoặc copy vào USB của học sinh. Học sinh về nhà tự mình trực tiếp tương tác để hoàn thành bài tập. Sau khi làm hết các bài tập, học sinh sẽ biết mình làm đúng bao nhiêu bài và được bao nhiêu điểm. Học sinh không được biết đáp án của bài tập, chỉ được biết bài nào làm đúng bài nào làm sai. Học sinh có thể làm đi làm lại nhiều lần để đạt điểm tối đa. Giáo viên kiểm tra viÖc tù häc cña häc sinh b»ng c¸c bµi kiÓm tra trªn líp. Chương III: Phương pháp và kết quả nghiên cứu 1. Phương pháp nghiên cứu Trªn c¬ së n¾m b¾t nh÷ng hiÖu qu¶ cña c¸c phÇn mÒm d¹y häc, cïng với nghiên cứu kĩ nội dung chương trình Ngữ Văn và phương pháp giảng dạy đặc trưng của từng phân môn, tôi đã định hình phương pháp giảng dạy cã øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµ nghiªn cøu kh¶ n¨ng øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo tõng phÇn mét c¸ch hîp lÝ vµ hiÖu qu¶ nhÊt. ViÖc nghiªn cứu được tiến hành theo các bước: - Nghiên cứu toàn bộ chương trình Ngữ văn THCS - T×m hiÓu phÇn mÒm øng dông Power Point, Vi«lÐt , Adobe Presenter - T×m nguån t­ liÖu vµ thu thËp c¸c t­ liÖu cã liªn quan trªn internet. - Phân tích, đánh giá tính hiệu quả của các tư liệu và tổ chức ứng dụng. - Xác định phương pháp giảng dạy theo đặc trưng phân môn - Đánh giá kết quả bài giảng ứng dụng công nghệ thông tin, so sánh đối chiÕu víi bµi gi¶ng truyÒn thèng. T×m ra c¸c h¹n chÕ trong c¸ch d¹y truyÒn thống để đưa công nghệ thông tin vào hộ trợ . 2. KÕt qu¶ nghiªn cøu Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu, øng dông, t«i nhËn thøc ®­îc d¹y häc b»ng bµi gi¶ng cã øng dông c«ng nghÖ th«ng tin gióp häc sinh tiÕp thu bµi học dễ dàng, giờ học sinh động hấp dẫn, cho phép giải quyết một lượng kiÕn thøc lín vµ häc sinh ®­îc tiÕp nhËn nhiÒu h×nh ¶nh trùc quan sinh NguyÔn Hång Lam. 17 Lop7.net. Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n. động, khắc phục được nhiều hạn chế của cách giảng thông thường. Trong giê häc, häc sinh ®­îc lµm viÖc nhiÒu h¬n, gi¸o viªn cã thÓ bao qu¸t ®­îc lớp học và quan tâm được đến mọi đối tượng học sinh. Qua thùc tÕ gi¶ng d¹y, tõ khi øng dông c«ng nghÖ th«ng tin, c¸c tiÕt dạy của tôi đều gây cho học sinh sự hứng thú, học sinh học tập tích cực, các tiết thao giảng của tôi được đánh giá là đảm bảo các mục tiêu bài học. Kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin cña t«i nhËn ®­îc nhiÒu ý kiÕn t¸n thành của các đồng nghiệp về tính hiệu quả, thiết thực và khả thi.. III. KÕt luËn. Qua 4 năm nghiên cứu đề tài: ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy bộ môn Ngữ văn bản thân tôi đã tích lũy được một số kinh nghiệm nh­ sau: - Phải nghiên cứu nắm chắc mục tiêu bài dạy và các phương pháp giảng d¹y. - Ph¶i nghiªn cøu kÜ c¸c phÇn mÒm d¹y häc, hiÓu râ b¶n chÊt cña chóng. - Khi so¹n gi¶ng b»ng c«ng nghÖ th«ng tin, gi¸o viªn cÇn nghiªn cøu n¾m chắc mục tiêu bài dạy và các phương pháp giảng dạy. - Trước khi đưa các tư liệu vào bài giảng, giáo viên cần phân tích kĩ tính hiÖu qu¶ cña nã. - Khi soạn giảng cần chú ý đến nội dung trình chiếu phải thật chọn lọc, chó ý ph¸t huy cã hiÖu qu¶ mµu s¾c cña ch÷ vµ hiÖu øng cña ch÷. - Víi ph©n m«n TiÕng ViÖt vµ TËp Lµm V¨n cÇn nghiªn cøu kÜ phÇn luyÖn tập để thiết kế các dạng bài tập khác nhau để tạo hứng thú cho học sinh , có thể sử dụng tranh ảnh để minh họa và thiết kế thành các bài tập. - Với phân môn Văn cần chú ý đến các tranh ảnh minh họa, các thước phim tư liệu, tránh lạm dụng gây phân tán hoặc làm sai lệch nội dung tư tưởng cña bµi. Để có một giờ dạy ứng dụng công nghệ thông tin thành công, để công nghệ thông tin thực sự là công cụ đắc lực phục vụ cho việc dạy học thì đòi hỏi giáo viên phải cố gắng, nỗ lực không ngừng trong việc nâng cao kĩ năng sử dụng vi tính, phải thường xuyên cập nhật các phần mềm míi hç trî cho viÖc so¹n vµ gi¶ng. Gi¸o viªn ph¶i lµm chñ c«ng nghÖ, lµm chñ bµi gi¶ng vµ quan träng nhÊt gi¸o viªn ph¶i cã n¨ng lùc chuyªn m«n vững vàng bởi hiệu quả của tiết học vẫn phụ thuộc vào vai trò của người thầy. Công nghệ thông tin không thể thay thế người thầy mà chỉ là một trong những phương tiện hỗ trợ thầy, trò để nâng cao hiệu quả dạy học, giúp cho bài giảng hay hơn, sinh động hơn song nó không là tất cả. Trªn ®©y lµ toµn bé kinh nghiÖm vÒ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vào giảng dạy bộ môn Ngữ văn mà bản thân tôi đã nghiên cứu và đúc kết ®­îc. Tuy nhiªn do kh¶ n¨ng cã h¹n mµ hiÖu qu¶ cña c«ng nghÖ th«ng tin lµ v« cïng to lín cho nªn viÖc nghiªn cøu vµ thùc nghiÖm kh«ng tr¸nh khái những khiếm khuyết. Tôi rất mong muốn nhận được những ý kiến đóng NguyÔn Hång Lam. 18 Lop7.net. Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n. góp bổ sung của các thầy, cô giáo để góp phần nâng cao hơn nữa khả năng ứng dụng công nghệ thông tin nhằm nâng cao chất lượng dạy học nói chung vµ d¹y häc bé m«n Ng÷ v¨n nãi riªng trong thêi gian tíi. M¹o Khª, ngµy 01/3/2011 Người thực hiện: Nguyễn Hồng Lam IV. Tµi liÖu tham kh¶o, phô lôc 1. Tµi liÖu tham kh¶o - S¸ch gi¸o khoa Ng÷ v¨n THCS - Tài liệu hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng môn Ngữ văn - Th­ viÖn bµi gi¶ng B¹ch Kim - Tài liệu hướng dẫn sử dụng phần mềm Power Point, Viôlét, Adobe Presenter 2. Phô lôc I. PhÇn më ®Çu 1. Lí do chọn đề tài 2. Mục đích nghiên cứu 3. Thời gian, địa điểm 4. C¬ së lÝ luËn, thùc tiÔn II. PhÇn néi dung Chương I. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu Chương II: Nội dung vấn đề nghiên cứu 1. øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y ph©n m«n TiÕng ViÖt vµ TËp lµm v¨n 2. øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y ph©n m«n V¨n häc 3. ứng dụng công nghệ thông tin để phát huy tinh thần tự học trong học sinh. Chương III: Phương pháp nghiên cứu và kết quả nghiên cứu 1. Phương pháp nghiên cứu 2. KÕt qu¶ nghiªn cøu III. KÕt luËn. NguyÔn Hång Lam. 19 Lop7.net. Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Kinh nghiÖm øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo gi¶ng d¹y bé m«n Ng÷ V¨n. V. Nhận xét của hội đồng khoa học cấp trường ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ........................................................................................................................ ......................................................................................................................... NguyÔn Hång Lam. 20 Lop7.net. Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>