Đề tài Phân loại và hướng dẫn học sinh lớp 9 làm bài tập vật lý trong chương I: “Điện học ”

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Më ®Çu. PhÇn mét : 1..Lý do chọn đề tài :. Trong thực tế dạy học vật lý thì bài tập vật lý được hiểu là một vấn đề được đặt ra đòi hỏi phải giải quyết nhờ những suy luận logic những phép toán và thí nghiệm dựa trên cơ sở các định luật các phương pháp vật lý. Hiểu theo nghĩa rộng thì mỗi vấn đề xuất hiện do nghiên cứu tài liệu giáo khoa cũng chính là một bài tập đối với học sinh. Sự tư duy một cách tích cực luôn luôn là việc vận dụng kiến thức đã học để giải bài tập. Trong quá trình dạy học môn vật lý, các bài tập vật lý có tầm quan trọng đặc biệt. Hiện nay để việc thực hiện tốt chương trình sách giáo khoa mới và dạy học theo phương pháp đổi mới có hiệu quả thì việc hướng dẫn học sinh biết phân loại, nắm vững phương pháp và làm tốt các bài tập trong chương trình sách giáo khoa đã góp phần không nhỏ trong việc thực hiện thành công công tác dạy học theo phương pháp đổi mới. ở chương I: “Điện học”: là một trong những chương quan trọng của chương tr×nh vËt lý líp 9 nh»m gióp häc sinh n¾m ®­îc kiÕn thøc vÒ: §Þnh luËt «m; cách xác định điện trở của dây dẫn; sự phụ thuộc của điện trở vào chiều dài tiÕt diÖn vµ vËt liÖu lµm d©y dÉn; biÕn trë- ®iÖn trë dïng trong kû thuËt; x¸c định được công suất của dòng điện, công của dòng điện, định luật Junlexơ; sử dụng an toàn và tiết kiệm điện năng; kỹ năng thực hành thí nghiệm để rút ra kiến thức mới, vận dụng các định luật để giải bài tập. Vì vậy để giúp học sinh nắm vững các kiến thức trong chương này và vận dụng các kiến thức đã học để làm tốt các dạng bài tập vật lý trong chương I, tôi đã chọn đề tài : “Phân loại và hướng dẫn học sinh lớp 9 làm bài tập vật lý trong chương I: “Điện học ” để làm đề tài nghiên cứu. 2.Nhiệm vụ của đề tài : Đề tài nêu và giải quyết một số vấn đề sau : 2.1 Cơ sở lý luận liên quan đến đề tài :. 1 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> 2.2 Cơ sở thực tế và hiện trạng của việc giảng dạy và hướng dẫn học sinh làm bài tập vật lý ở trường THCS Thiệu Long. 2.3 Phân loại và hướng dẫn học sinh lớp 9 làm bài tập vật lý chương I : Điện häc. 2.4 Kết quả đạt được. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu : 3.1 Đối tượng nghiên cứu : Phân loại và hướng dẫn học sinh làm bài tập vật lý lớp 9 chương I: Điện học. 3.2 Ph¹m vi nghiªn cøu : Học sinh lớp 9A, 9B trường THCS Thiệu Long 4. Giả thuyết khoa học: Để thực hiện tốt chương trình sách giáo khoa mới môn vật lý lớp 9 và dạy - học theo phương pháp đổi mới đạt hiệu quả cao thì đòi hỏi giáo viên phải nghiên cứu, tìm tòi để đề ra được những phương pháp giảng dạy có hiệu quả nhằm hướng dẫn học sinh biết phân loại, nắm vững phương pháp và làm tốt các dạng bài tập trong chương trình sách giáo khoa. 5. Phương pháp nghiên cứu : Trong quá trình nghiên cứu tôi đã sử dụng một số phương pháp sau : - Phương pháp điều tra giáo dục. - Phương pháp quan sát sư phạm - Phương pháp thống kê, tổng hợp, so sánh. - Phương pháp mô tả. - Phương pháp vật lý. 6. Thêi gian nghiªn cøu : Đề tài thực hiện từ tháng 9 năm 2005 đến tháng 3 năm 2006. PhÇn hai: Néi dung 1. Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu :. 2 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Phương pháp dạy học là một bộ phận hợp thành của quá trình sư phạm nhằm đào tạo thế hệ trẻ có tri thức khoa học, về thế giới quan và nhân sinh quan, thãi quen vµ kü n¨ng thùc hµnh, vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tÕ. Phương pháp dạy học có mối liên hệ biện chứng với các nhân tố khác của quá trình dạy học. Những phương pháp dạy học phải thống nhất biện chứng gi÷a viÖc gi¶ng d¹y cña gi¸o viªn víi viÖc häc tËp cña häc sinh. §ång thêi gãp phÇn cã hiÖu qu¶ vµo viÖc thùc hiÖn tèt c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh d¹y häc. X¸c định kế hoạch giáo dục, giáo dưỡng, phát triển bộ môn một cách nhịp nhàng, cụ thể hoá nhiệm vụ dạy học trên cơ sở đặc điểm của học sinh, điều chỉnh kế hoạch dạy học cho sát với diễn biến thực tế, tổ chức và hướng dẫn học sinh học tập ở trên lớp cũng như ở nhà phù hợp với dự định sư phạm. Đối với môn vật lý ở trường phổ thông, bài tập vật lý đóng một vai trò hết sức quan trọng, việc hướng dẫn học sinh làm bài tập vật lý là một hoạt động dạy học, là một công việc khó khăn, ở đó bộc lộ rõ nhất trình độ của người giáo viên vật lý trong việc hướng dẫn hoạt động trí tuệ của học sinh, vì thế đòi hỏi người giáo viên và cả học sinh phải học tập và lao động không ngừng. Bài tËp vËt lý sÏ gióp häc sinh hiÓu s©u h¬n nh÷ng qui luËt vËt lý, nh÷ng hiÖn tượng vật lý. Thông qua các bài tập ở các dạng khác nhau tạo điều kiện cho học sinh vận dụng linh hoạt những kiến thức để tự lực giải quyết thành công những tình huống cụ thể khác nhau thì những kiến thức đó mới trở nên sâu sắc hoµn thiÖn vµ trë thµnh vèn riªng cña häc sinh. Trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt c¸c vấn đề, tình huống cụ thể do bài tập đề ra học sinh phải vận dụng các thao tác tư duy như so sánh phân tích, tổng hợp khái quát hoá....để giải quyết vấn đề, từ đó sẽ giúp giải quyết giúp phát triển tư duy và sáng tạo, óc tưởng tượng, tính độc lập trong suy nghĩ, suy luận.... Nên bài tập vật lý gây hứng thú học tËp cho häc sinh. 2. Cơ sở thực tế và thực trạng của việc hướng dẫn học sinh làm bài tập vật lý ở trường THCS Thiệu Long.. 3 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> 2.1 Đặc điểm tình hình nhà trường : - Trường THCS Thiệu Long có cơ sở vật chất phục vụ cho việc giảng dạy tương đối tốt, phòng học và phòng thực hành vật lý kiên cố, sạch sẽ đúng qui cách, có đồ dùng đầy đủ cho các khối lớp. - Học sinh trường THCS Thiệu Long đa phần là các em ngoan chịu khó trong học tập, các em có đầy đủ sách giáo khoa, sách bài tập. - Đội ngũ giảng dạy môn vật lý ở trường có 2 giáo viên. 2.2 Thực trạng của việc hướng dẫn học sinh làm bài tập vật lý tại trường THCS ThiÖu Long. Trong chương I : Điện học vậtlý lớp 9 yêu cầu đối với học sinh về kiến thức là : nắm vững định luật ôm, điện trở của một dây dẫn hoàn toàn xác định và được tính bằng thương số giữa hiệu điện thế đặt vào hai đầu dây dẫn và cường độ dòng điện chạy qua nó. Đặc điểm của cường độ dòng điện và hiệu điện thế đối víi ®o¹n m¹ch m¾c nèi tiÕp vµ ®o¹n m¹ch m¾c song song, mèi quan hÖ gi÷a ®iÖn trë cña d©y dÉn víi chiÒu dµi tiÕt diÖn vµ vËt liÖu lµm d©y dÉn. BiÕn trë vµ ®iÖn trë trong kü thuËt- ý nghÜa cña c¸c con sè ghi trªn c¸c thiÕt bÞ tiªu thô ®iÖn. ViÕt c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt ®iÖn vµ ®iÖn n¨ng tiªu thô ®iÖn cña mét đoạn mạch, xây dựng công thức Q = I2Rt - phát biểu định luật Junlenơ. VÒ kü n¨ng häc sinh biÕt tiÕn hµnh c¸c thÝ nghiÖm kiÓm tra hay thÝ nghiÖm nghiên cứu để rút ra kiến thức, vận dụng được các công thức để giải bài tập. Giải thích được một số hiện tượng về đoản mạch và một số hiện tượng có liên quan đến định luật Junlenxơ.... Trong quá trình giảng dạy môn vật lý giáo viên thường sử dụng phương pháp chia nhóm để học sinh thảo luận và tìm ra kết quả cho câu hỏi và giáo viên thường kết luận đúng, saivà không hướng dẫn gì thêm, việc giảng dạy vật lý nhất là bài tập vật lý như thế sẽ không đạt được kết quả cao, vì trong lớp có các đối tượng học sinh giỏi, khá, trung bình, yếu, kém nên khả năng tư duy của các em rất khác nhau, đối với học sinh yếu, kém hay trung bình không thể t­ duy kÞp vµ nhanh nh­ häc sinh kh¸, giái nªn khi th¶o luËn c¸c em ch­a thÓ 4 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> kịp hiểu ra vấn đề và nhất là khi thảo luận nhóm, giáo viên lại hạn chế thời gian hoặc thi xem nhóm nào đưa ra kết quả nhanh nhất thì thường các kết quả nµy lµ t­ duy cña c¸c häc sinh kh¸, giái trong nhãm. V× thÕ nÕu gi¸o viªn không chú trọng đến việc hướng dẫn học sinh phương pháp giải bài tập vật lý thì học sinh sẽ đoán mò không nắm vững được kiến thức trong chương. Thực tế về trình độ học tập của học sinh qua khảo sát đầu năm môn vật lý ở hai líp 9A,9B nh­ sau: Sè Sè. Giái. Kh¸. Trung b×nh. YÕu. KÐm. bµi. liÖu kiÓm. SL. %. SL. %. SL. %. SL. %. SL. %. Líp. tra. 9A. 41. 2. 4,9. 8. 19,5. 22. 53,7. 5. 12,1. 4. 9,8. 9B. 44. 2. 4,5. 9. 20,5. 22. 50. 6. 13,5. 5. 11,5. 3. Phân loại và hướng dẫnhọc sinh lớp 9 làm bài tập vật lý trong chương I “§iÖn häc” 3.1 Dạng bài tập định tính hay bài tập câu hỏi: §ã lµ nh÷ng bµi tËp vËt lý mµ khi gi¶i häc sinh kh«ng cÇn tÝnh to¸n hay chØ làm những phép toán đơn giản có thể nhẩm được. Bài tập định tính có tầm quan trọng đặc biệt vì nhiều bài tập tính toán có thể giải được phải thông qua những bài tập định tính....Vì vậy việc luyện tập, đào sâu kiến thức và mở rộng kiến thức của học sinh về một vấn đề nào đó cần được bắt đầu từ bài tập định tính. Đây là loại bài tập có khả năng trau dồi kiến thøc vµ t¹o høng thó häc tËp cña häc sinh. Để giải quyết được bài tập định tính đòi hỏi học sinh phải phân tích được bản chất của các hiện tượng vật lý. Với các bài tập định tính ta có thể chia ra là hai loại: Loại bài tập định tính đơn giản và loại bài tập định tính phức tạp. 3.1.1 Loại bài tập định tính đơn giản:. 5 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> - Giải bài tập định tính đơn giản học sinh chỉ cần vận dụng một hai khái niệm hay định luật đã học là có thể giải quyết được dạng bài tập này nên dùng để củng cố, khắc sâu khái niện hay định luật như các ví dụ sau : Ví dụ 1: Định luật Jun-lenxơ cho biết điện năng biến đổi thành : A. C¬ n¨ng. B. Năng lượng ánh sáng. C. Ho¸ n¨ng. D. NhiÖt n¨ng. Hãy chọn đáp án đúng ? - Với bài tập này giáo viên nên đưa ngay sau khi học sinh học xong định luật Jun-lenx¬. + (Đáp án D là đúng ) VÝ dô 2: Cã ba d©y dÉn cã chiÒu dµi nh­ nhau, tiÕt diÖn nh­ nhau, ë cïng điều kiện. Dây thứ nhất bằng bạc có điện trở R1, dây thứ hai bằng đồng có ®iÖn trë R2, d©y thø ba b»ng nh«m cã ®iÖn trë R3. Khi so s¸nh c¸c ®iÖn trë ta có : (Chọn đáp án đúng) A. R1>R2>R3 B. R1>R3>R2 C. R2>R1>R3 D. R3>R2>R1 + Đáp án đúng là D Víi bµi nµy gióp häc sinh n¾m ®­îc c¸ch so s¸nh ®iÖn trë cña c¸c d©y dÉn kh¸c nhau khi chóng ë cïng ®iÒu kiÖn vµ cã chiÒu dµi, tiÕt diÖn lµ nh­ nhau. VÝ dô 3 :. Nếu hiệu điện thế U đặt vào hai đầu bóng đèn tăng liên tục, thì. cường độ dòng điện I qua bóng đèn đó cũng tăng liên tục, ta nói như vậy có hoàn toàn đúng không ? + Với câu hỏi này học sinh dễ nhầm lẫn khi vận dụng định luật Ôm là cường độ dòng điện tỉ lệ thuận với hiệu điện thế, mà học sinh chú ý tới hiệu điện thế định mức của bóng đèn, cũng như cường độ định mức của bóng đèn- nếu vượt. 6 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> quá giới hạn định mức thì bóng có thể cháy và như thế thì cường độ dòng điện kh«ng t¨ng liªn tôc. 3.1.2 Dạng bài tập định tính phức tạp : Đối với các bài tập dạng định tính phức tạp thì việc giải các bài tập này là giải một chuỗi các câu hỏi định tính. Những câu hỏi này đòi hỏi học sinh phải dựa vào việc vận dụng một định luật vật lý, một tính chất vật lý nào đó. Khi giải các bài tập định tính phức tạp này ta thường phân tích ra ba giai đoạn : + Ph©n tÝch ®iÒu kiÖn c©u hái. + Phân tích các hiện tượng vật lý mô tả trong câu hỏi, trên cơ sở đó liên hệ với định luật vật lý, định nghĩa, một đại lượng vật lý hay một tính chất vật lý liên quan. + Tổng hợp các điều kiện đã cho và kiến thức tương ứng để giải. Ví dụ 4: Có hai dây dẫn một bằng đồng, một bằng nhôm, cùng chiều dài và cùng tiết diện ở cùng một điều kiện. Hỏi nếu mắc hai dây đó nối tiếp vào mạch điện thì khi có dòng điện đi qua, nhiệt lượng toả ra ở dây nào là lớn h¬n? + Đây là một câu hỏi khó, đòi hỏi học sinh phải tư duy vận dụng các kiến thức đã học trong chương để giải quyết, nên giáo viên có thể đưa ra một số câu hỏi gợi ý để học sinh suy nghĩ và giải quyết lần lượt : + Giáo viên có thể hướng bằng cách đưa ra một số câu hỏi sau : Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh. - GV : Nhiệt lượng toả ra ở một dây - HS : Học sinh phải nêu được định dÉn khi cã dßng ®iÖn ®i qua phô luËt Jun-lenx¬ thuéc yÕu tè nµo ?. Q=I2 R t. - GV : Ta cã thÓ nãi g× vÒ thêi gian - HS: Thêi gian dßng ®iÖn ch¹y qua dßng ®iÖn ch¹y qua hai d©y dÉn?. hai d©y dÉn lµ nh­ nhau.. - GV : Ta có thể nói gì về cường độ - HS : Vì nối tiếp nên cường độ dòng dßng ®iÖn qua hai d©y dÉn.. điện qua dây đồng và dây nhôm và. 7 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> b»ng nhau. - GV : §iÖn trë cña hai d©y nµy nh­ - HS: §iÖn trë hai d©ynµy tØ lÖ thuËn thÕ nµo ? Chóng phô thuéc vµo yÕu víi chiÒu dµi tØ lÖ nghÞch víi tiÕt diÖn vµ phô thuéc b¶n chÊt d©y dÉn vµ. tè nµo?. nhiệt độ. - GV: So s¸nh chiÒu dµi hai d©y, tiÕt - HS : b»ng nhau diÖn cña hai d©y. - GV: Nhiệt độ hai dây trước khi mắc - HS : bằng nhau vµo m¹ch ? - GV : So s¸nh ®iÖn trë xuÊt cña - HS: nhôm và đồng.. nhôm >đồng. + Trên đây là một số câu hỏi gợi ý phân tích giúp các đối tượng học sinh yếu, trung bình, có thể tìm ra câu trả lời giải nhanh chóng và dễ hiểu sau đó giáo viªn cã thÓ ®­a ra c©u hái mang tÝnh tæng hîp. GV: D©y nµo cã ®iÖn trë lín h¬n : HS : D©y nh«m GV : Dây nào có nhiệt độ toả ra lớn hơn khi có dòng điện chạy qua ? HS: Dây nhôm vì cùng cường độ dòng điện, trong cùng một khoảng thời gian nên nhiệt lượng toả ra nhiều hơn ở dây có điện trở nhiều hơn. + Trên cơ sở đó ta có thể dần dần trang bị cho học sinh phương pháp suy nghĩ logic vµ lËp luËn cã c¨n cø. 3.2 D¹ng bµi tËp tÝnh to¸n : Đó là dạng bài tập muốn giải đựơc phải thực hiện một loạt các phép tính : Để làm tốt loại bài tập này giáo viên cần hướng dẫn học sinh đọc kỹ đề, tìm hiÓu ý nghÜa thuËt ng÷ míi (nÕu cã), n¾m v÷ng c¸c d÷ kiÖn ®©u lµ Èn sè ph¶i t×m. - Phân tích nội dung bài tập, làm sáng tỏ bản chất vật lý của các hiện tượng m« t¶ trong bµi tËp.. 8 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> - Xác định phương pháp giải và vạch ra kế hoạch giải bài tập. Đối với bài tập tính toán ta có thể phân làm hai loại: Bài tập tập dượt và bài tËp tæng hîp. 3.2.1 Bài tập tập dượt : Là loại bài tập đơn giản sử dụng khi nghiên cứu khái niệm, định luật hay một qui tắc vật lý nào đó. Đây là loại bài tập tính toán cơ bản giúp học sinh nắm vững hiểu đầy đủ hơn, sâu sắc hơn một định lượng của các bài tập vật lý. Dạng bài tập này giáo viên nên để hướng dẫn học sinh củng cố vận dụng sau bài häc.. VÝ dô 5 : Cho m¹ch ®iÖn nh­ h×nh vÏ 1 v«n kÕ chØ 12V, R1=15, R2=10.. A1. M. R1. N. A. a, Tính điện trở tương đương của đoạn. R2. A1. m¹ch MN. V. b, TÝnh chØ sè cña c¸c AmpekÕ A1,A2 vµ A.. H×nh 1. + Hướng dẫn học sinh ghi cho biết : Cho biÕt. Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh. R1=15,. -GV: Mạch điện đã cho có bao -HS: R1//R2. R2=10.. nhiªu ®iÖn trë? Chóng m¾c nh­. UMN=12V. thÕ nµo?. R1//R2. -GV: Bµi to¸n cÇn t×m nh÷ng yÕu -HS: RMN=? A1=?,A2=? vµ A=? tè nµo?. a, Tính RMN? -GV: Tính điện trở tương đương -HS: 1  1  1 hay RMN R1 R2 b, A1=?,A2=? cña ®o¹n m¹ch m¾c // nh­ thÕ vµ A=?. nµo?. RMN =. 9 Lop7.net. R1R2 15.10  6 () = R1  R2 15  10.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> - GV: Muèn t×m dßng ®iÖn qua - HS : U hai ®Çu R1 vµ R2 A1,A2 ta cÇn biÕt d÷ kiÖn nµo? - GV : Hiệu điện thế U1,U2 đã - HS: vì R1//R2 => biÕt ch­a?. UMN = U1 = U2=12V. - GV: Hãy áp dụng để tìm I1,I2,I. -HS: I1= I2= I=. U1 12 4 =  (A) R1 15 5. U 2 12 6 =  (A) R 2 10 5. U MN 12 =  2 (A) RMN 1 6. R2. R1. VÝ dô 6: Cho m¹ch ®iÖn nh­ h×nh vÏ 2. Trong. V. đó R1=5. Khi đóng khoá K vônkế chỉ 6V,. A. Ampekª chØ 0,5A. K. a, Tính điện trở tương đương của đoạn mạch?. A. b, TÝnh ®iÖn trë R2? Cho biÕt. B. H×nh 2. Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh. R1=5. -GV: M¹ch ®iÖn trªn cho chóng -HS:. UV=6V. ta biÕt nh÷ng g×?. R1=5,. UV=6V,IA=0,5A,R1nt R2. IA=0,5A R1nt R2. -GV: Ta cã thÓ tÝnh ®iÖn trë toµn. -HS: áp dụng định luật ôm: I=. m¹ch AB nh­ thÕ nµo? a,RAB?.  RAB=. b,R2=? -GV: Ta cã thÓ tÝnh ®iÖn trë R2 nh­ thÕ nµo ?. U I. =. U R. 6  12 () 0,5. - HS: VËn dông c«ng thøc tÝnh điện trở tương đương của mạch. 10 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> nèi tiÕp ta cã: Rt®=R1+R2 =>R2=Rt®-R1 R2=12-5=7  3.2.2: Bµi tËp tæng hîp : Lµ nh÷ng bµi tËp phøc t¹p mµ muèn gi¶i ®­îc chóng ta ph¶i vËn dông nhiÒu khái niệm, nhiều định luật hoặc qui tắc, công thức nằm ở nhiều bài nhiều mục. Loại bài tập này có mục đích chủ yếu là ôn tập tài liệu giáo khoa, đào sâu mở réng kiÕn thøc gióp c¸c em häc sinh thÊy ®­îc mèi quan hÖ gi÷a nh÷ng phÇn khác nhau. Bài tập dạng này giáo viên cần hướng dẫn cặn kẽ để giúp các đối tượng học sinh trong lớp có thể nắm bắt kịp thời. R1. VÝ dô 7: Cho mét m¹ch ®iÖn nh­ h×nh vÏ 3: R3=10,R1=20, ampekÕ A1 chØ 1,5A. A1 N. M. ampekÕ A2 chØ 1A. C¸c d©y nèi vµ ampekÕ. R3. R2. A2. có điện trở không đáng kể. Tính:. 22. a. Điện trở R2 và điện trở tương đương toµn m¹ch?. H×nh 3. b. HiÖu ®iÖn thÕ cña m¹ch AB?. A. B. * Đối với loại bài nàycó thể đưa ra một số câu hỏi để gợi ý giúp các em nhận rõ các yếu tố cần tìm, tư duy logic để tìm ra lời giải nhanh chóng chính xác. Cho biÕt. Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh. -GV: M¹ch ®iÖn cã bao -HS: Cã 3 ®iÖn trë vµ ®©y lµ nhiªu ®iÖn trë vµ m¾c nh­ thÕ d¹ng m¹ch hçn hîp nµo?. (R1//R2) nt R3. R3=10,R1=20, I1=1,5A I2=1,0A. -GV: Những yếu tố nào đã -HS: R1,R3,I1,I2. (R1//R2) nt R3. biÕt? -GV: CÇn t×m nh÷ng yÕu tè. 11 Lop7.net. -HS: R2=? RAB=? UAB=?.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> a. R2=? RAB=?. nµo?. b. UAB =?. -GV: Em cã nhËn xÐt g× vÒ. -HS: V× R1//R2 nªn U1=U2. U1 vµ U2? -GV: Ta cã thÓ tÝnh U1 ®­îc. -HS:. kh«ng?. U1=I1.R1=1,5.20=30(V). §­îc:. U2=U1=30V -GV: VËy ta cã thÓ tÝnh ®iÖn -HS: R = U 2  30  30  2 I2 1 trë R2 b»ng c¸ch nµo? -GV: Muèn tÝnh ®iÖn trë tương đương trên mạch AB ta -HS: RAB=RMN+R3 tÝnh nh­ thÕ nµo? -GV: TÝnh ®iÖn trë ®o¹n MN -HS: b»ng c¸ch nµo?. RMN =. -GV: Từ đó hãy tính điện trở toµn m¹ch AB?. R1R2 20.30 600    12  R1  R2 20  30 50. RMN=12 -HS:. -GV: Muèn tÝnh hiÖu ®iÖn RAB=RMN+R3=12+10=22 thÕ toµn m¹ch AB ta cÇn biÕt -HS: Cần biết thêm cường độ. thªm yÕu tè nµo?. -GV: Cường độ dòng điện dòng điện toàn mạch. toàn mạch đã biết chưa? -GV : VËy hiÖu ®iÖn thÕ -HS: §· biÕt v× : I=I1+I2=1,5+1=2,5A m¹ch AB lµ bao nhiªu? -HS: UAB =IAB.RAB =2,5.22=55V. 12 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> VÝ dô 8: Mét d©y xo¾n cña bÕp ®iÖn dµi 8m, tiÕt diÖn 0,1mm2 vµ ®iÖn trë suÊt lµ =1,1.10-6m. H·y tÝnh. a, §iÖn trë cña d©y xo¾n? b, Nhiệt lượng toả ra trong 5 phút khi mắc bếp điện vào hiệu điện thế 220V? c, Trong thời gian 5 phút bếp này có thể đua sôi bao nhiêu lít nước từ 27OC, biết nhiệt dung riêng của nước là C=4200J/kgK. Sự mất mát nhiệt ra môi trường coi như không đáng kể? Cho biÕt. Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh. l= 8m. -GV : Bµi to¸n cho biÕt -HS:. =1,1.10-6m. nh÷ng d÷ kiÖn nµo?. S=0,1mm2=0,1.10-6m. -GV: CÇn ph¶i t×m nh÷ng -HS: Rd=?, Q1=?, V=? d÷ kiÖn nµo?. U=220V t= 5 phót =300s. -GV: TÝnh ®iÖn trë cña. t1=270C. d©y xo¾n b»ng c¸ch nµo?. t2=1000C. -GV: Nhiệt lượng toả ra. C=4200J/kgk. trªn ®o¹n d©y khi m¾c vµo. a,Rd=?. phót b»ng bao nhiªu?. ,u,t,t1=270C,. l,s,. C=4200J/kgk. l 1,1.106.8  88() -HS: Rd= = s 0,1.10 6. -HS:. Q1=. U2 2202.300 .t  R 88. U=220V ë thêi gian 5 =165000(J). b, Q1=?. -GV: Với nhiệt lượng Q1 -HS: Q=mC(t2-t1). c, V=?. nh­ trªn th× cã thÓ ®un s«i =>m= bao nhiêu lít nước từ. Q C (t2  t1 ). => m=. 270C?. 165000  0,5kg 4200(100  27). 0,5 kg tương đương 0,5 lít => V=0,5 (lÝt). 3.3 Dạng bài tập đồ thị:. 13 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Đó là những bài tập mà trong dữ kiện đã cho của đề bài và trong tiến trình giải có sử dụng về đồ thị. Loại bài tậpnày có tác dụng trước hết giúp học sinh nắm được phương pháp quan trọng biểu diễn mối quan hệ giữa số và các đại lượng vật lý, tạo điều kiện làm sáng tỏ một cách sâu sắc bản chất vật lý. Trong chương I vật lý 9 bài tập đồ thị tuy không nhiều nhưng hướng dẫn loại bài tập này giúp học sinh nắm được phương pháp đồ thị trong việc xác định số liệu để trả lời các câu hỏi.. H×nh 4. Ví dụ 9: Trên hình 4 vẽ đồ thị kiểu biểu diễn. R1. sự phụ thuộc của cường độ dòng điện vào hiệu ®iÖn thÕ cña hai d©y dÉn kh¸c nhau. a, Từ đồ thị hãy xác định giá trị cường độ dòng ®iÖn ch¹y qua mçi d©y dÉn khi hiÖu ®iÖn thÕ. R2. 4 3. R3. 2 1. đặt giừa hai đầu dây dẫn là 3V. b, D©y dÉn nµo cã ®iÖn trë lín nhÊt? Nhá nhÊt? Hoạt động của giáo viên. 5. 0. 1. 2. 3. 4. 5. Hoạt động của học sinh. -GV: Quan sát đồ thị chỉ ra trên đồ -HS: 3 đường: R1,R2,R3 thÞ cã mÊy ®­êng biÓu diÔn ®iÖn trë? -GV: Xác định cường độ dòng điện -HS: Từ trục hành biểu diễn hiệu ch¹y qua. ®iÖn thÕ U t¹i vÞ trÝ 3V ta giãng. mçi ®iÖn trë khi hiÖu ®iÖn thÕ hai ®Çu ®­êng th¼ng song song víi trôc tung d©y lµ 3V. biÓu diÔn I ta cã: I1=5mA; I2=2mA; I3=1mA. -GV: §iÖn trë nµo cã gi¸ trÞ lín -HS: R = U  3  600 1 I1 0,005 nhÊt? Nhá nhÊt?. 3.4 D¹ng bµi tËp thÝ nghiÖm:. 14 Lop7.net. R2=. U2 3   1500 I 2 0,002. R3=. U3 3   3000 I 3 0,001. 6.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Lµ d¹ng bµi tËp mµ trong khi gi¶i ph¶i tiÕn hµnh thÝ nghiÖm, nh÷ng quan s¸t hoÆc kiÓm chøng cho lêi gi¶i lý thuyÕt hoÆc t×m sè liÖu, d÷ kiÖn dïng cho viÖc gi¶i bµi tËp. ThÝ nghiÖm cã thÓ do gi¸o viªn lµm biÓu diÔn hoÆc do häc sinh thùc hiÖn lµm. C¸c thÝ nghiÖm cã thÓ mang tÝnh chÊt nghiªn cøu kh¶o s¸t, t×m hiểu một khía cạnh mới của kiến thức đã học hoặc nghiệm lại các vấn đề đã ®­îc rót ra tõ lý thuyÕt. VÝ dô 10: §Ó x©y dùng c«ng thøc tÝnh c«ng suÊt ®iÖn gi¸o viªn cã thÓ tiÕn hµnh thÝ nghiÖm, häc sinh quan s¸t vµ rót ra c«ng thøc.. K. -GV: mắc sơ đồ mạch điện như hình 5. -HS: nên làm các đồ dùng trong sơ đồ. -GV: V«nkÕ ®o hiÖu ®iÖn thÕ ë ®©u?. A. X. -GV: Sè chØ cña AmpekÕ cho ta biÕt ®iÒu g×? V. H×nh 5. + Sau đó giáo viên làm thí nghiệm với hai bóng đèn 6V-5W và 6V-3W.. Lần 1: Làm với bóng đèn 6V-5W, đóng khoá K đèn sáng, điều chỉnh biến trở để Vônkế có chỉ số 6V, đọc kết quả của Ampekế. Lần 2: Làm với bóng đèn 6V-3W tiến hành tương tự đọc số chỉ của Ampekế. Ta cã kÕt qu¶ trong b¶ng sau: Sè liÖu. Số ghi trên bóng đèn Cường độ dòng HiÖu ®iÖn thÕ (V) ®iÖn ®o ®­îc (A). C«ng suÊt (W LÇn thÝ nghiÖm LÇn 1. 5. 6. 0,82. LÇn 2. 3. 6. 0,51. -HS: tính tích U.I đối với mỗi bóng đèn sau đó so sánh tích này với công suất định mức ghi trên bóng đèn. -GV: hướng dẫn học sinh bỏ qua sai số do phép đo để rút ra công thức : P=U.I 4. Kết quả đạt được:. 15 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Thông qua tiến hành nghiên cứu trên lớp 9B với đề tài phân loại và hướng dẫn học sinh làm bài tập vạt lý 9 chương I: Điện học, tôi đã thu được một số kết quả đó là học sinh nắm vững kiến thức cơ bản của chương, biết cách làm c¸c bµi tËp vËn dông trong s¸ch bµi tËp. §Ó chøng minh t«i xin ®­a ra mét sè kÕt qu¶ sau: - Kết quả khảo sát chất lượng môn vật lý 9 đầu năm: Sè liÖu Líp. Sè. Giái. bµi kiÓm tra. Trung. Kh¸. YÕu. b×nh. KÐm. SL. %. SL. %. SL. %. SL. %. SL. %. 9A. 41. 2. 4,9. 8. 19,5. 22. 53,7. 5. 12,1. 4. 9,8. 9B. 44. 2. 4,5. 9. 20,5. 22. 50. 6. 13,5. 5. 11,5. - Sau khi tiến hành nghiên cưú trên lớp 9B còn lớp 9A để đối chứng, khi kiểm tra kết thúc chương I tôi đã thu được kết quả sau: Sè. Sè. liÖu. bµi. Líp kiÓm tra. Giái. Trung. Kh¸. YÕu. b×nh. KÐm. SL. %. SL. %. SL. %. SL. %. SL. %. 9A. 41. 3. 7,3. 10. 24,4. 23. 56,1. 3. 7,3. 2. 4,9. 9B. 44. 7. 15,9. 16. 36,4. 19. 43,2. 2. 4,5. 0. 0. PhÇn Ba : KÕt luËn Đối với giáo viên đề tài này giúp cho việc phân loại một số dạng bài tập trong chương I: “ Điện học” của chương trình vật lý 9 được dễ dàng và hướng dẫn học sinh giải bài tập đạt kết quả, nhằm nâng cao chất lượng dạy- học môn vật lý theo phương pháp đổi mới. Giúp học sinh nắm vững các dạng bài tập, biết cách suy luận logic, tự tin vào bản thân khi đứng trước một bài tập hay một hiện tượng vật lý, có cách suy nghĩ để giải thích một cách đúng đắn nhất.. 16 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Từ kết quả nghiên cứu trên tôi đã rút ra những bàu học kinh nghiệm sau: - Việc phân loại các dạng bài tập và hướng dẫn học sinh làm tốt các dạng bài tập đã giúp cho giáo viên nắm vững mục tiêu, chương trình từ đó nâng cao chất lượng giảng dạy môn vật lý. - Giúp giáo viên không ngừng tìm tòi, sáng tạo những phương pháp phân loại và giải bài tập phù hợp với đối tượng học sinh, từ đó nhằm nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ của người giáo viên. * Mét sè kiÕn nghÞ: Việc dạy học môn vật lý trong trường phổ thông là rất quan trọng, giúp các em biết cách tư duy logic, biết phân tích tổng hợp các hiện tượng trong cuéc sèng. V× vËy gi¸o viªn gi¶ng d¹y m«n vËt lý cÇn kh«ng ngõng häc hái, sáng tạo để tìm ra những phương pháp giảng dạy phù hợp nhất với từng đối tượng học sinh.Đối với bản thân tôi kinh nghiệm nghiên cứu khoa học chưa nhiều nên trong đề tài này có khiếm khuyết gì mong các đồng chí đồng nghiệp tiếp tục nghiên cứu, bổ sung để đề tài có thể đạt được kết quả cao hơn. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n. C¸c môc lôc: 1.Tµi liÖu tham kh¶o: - S¸ch gi¸o khoa vËt lý 9 -NXB_GD N¨m 2005 - S¸ch bµi tËp vËt lý 9 - NXBGD n¨m 2005 - S¸ch gi¸o viªn vËt lý 9 - NXBGD n¨m 2005 - Phương pháp giảng dạy vật lý ở trường phổ thông, tập 1 - NXBGD-1979 - Phương pháp dạng bài tập vật lý - NXBGD 2. Môc lôc tæng qu¸t Phần một: mở đầu : Từ trang 1 đến trang 2 Phần hai: nội dung: Từ trang 2 đến trang 16 Phần ba: kết luận: Từ trang 17 đến trang 17.. 17 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> 18 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span>