Giáo án môn Sinh học 8 - Nguyễn Văn Lực - Tiết 46: Giới thiệu chung hệ thần kinh

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Tuần 24 Tiết 46. Ngày soạn: 21/01/2011 Ngày dạy: 26/01/2011. Chương 9 : Thần kinh và giác quan Bài 43.Giíi thiÖu chung hÖ thÇn kinh I/ Môc tiªu : 1. Kiến thức: - HS trình bày được cấu tạo và chức năng của nơron, đồng thời xác định rõ nơron là đơn vị cấu tạo cơ bản của hệ thần kinh. - HS phân biệt được các thành phần cấu tạo của hệ thần kinh (bộ phận trung ương và bộ phận ngoại biên). - HS phân biệt được chức năng của hệ thần kinh vận động và hệ thần kinh sinh dưỡng. 2. Kyõ naêng: -Phaùt trieån kyõ naêng quan saùt vaø phaân tích hình -Rèn kỹ năng hoạt động nhóm 3.Thái độ: giáo dục long yêu thích bộ môn và ý thức giữ vệ sinh thân thể. II/ Chuaån bò: GV: Tranh phoùng to caùc hình 43.1 vaø 43.2 HS : Tìm hiểu trước bài học III./TiÕn tr×nh lªn líp : 1/ ổn định tổ chức :1/ 2/ KiÓm tra bµi cò : 6/ + C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ da vµ rÌn luyÖn da. (Cần giữ da sạch và tránh bị xây xát . Rèn luyện thân thể phải thường xuyên tiếp xúc với môi trường , vì vậy ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng chịu đựng của da) + Nêu biện pháp giữ vệ sinh da và giải thích cơ sở khoa học của các biện pháp đó?. ? 3/ Bµi míi :1’ Giáo viên mở bài :Hệ thần kinh có vai trò rất quan trọng đối với cơ thể, thường xuyên tiếp nhận kích thích và phản ứng lại các kích thích đó bằng sự điều khiển, điều hoà và phối hợp hoạt động của các nhóm cơ quan, hệ cơ quan giúp cơ thể luôn thích nghi với môi trường, vậy hệ thần kinh có cấu tạo và chức năng gì? HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG Hoạt động 1. Tìm hiểu nơron- đơn vị cấu tạo của hệ thần kinh: 18’ GV yeõu caàu hoùc sinh dửùa Hoùc sinh quan saựt kyừ hỡnh , I. Nơron- đơn vị cấu tạo cña hÖ thÇn kinh: vào hình 43.1 và kiến thức nhớ lại kiến thức: -CÊu t¹o cña n¬ron + Th©n n¬ron chøa nh©n. đã học: + Th©n: chøa nh©n ?.Moâ taû caáu taïo moät n¬ron cã c¸c sîi nh¸nh vµ +C¸c sîi nh¸nh: ë quanh sîi trôc, sîi trôc cã bao Nôron ? th©n miªlin bäc ngoµi, c¸c bao +Một sợi trục : thường có miªlin ®­îc ng¨n c¸ch bëi bao miªlin, tËn cïng cã cóc c¸c eo r¨ngviª xinap ?.Nêu chức năng của + Chøc n¨ng cđa n¬ron lµ cảm ứng vµ dÉn truyÒn xung +Th©n vµ sîi nh¸nh t¹o nªn Nôron ? chÊt x¸m. thần kinh. Gv: +Sîi trôc : chÊt tr¾ng, d©y -DÉn truyÒn xung thÇn kinh thÇn kinh. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> theo mét chiÒu tõ sîi nh¸nh vµo th©n n¬ron vµ tõ th©n ra sîi trôc -Cảm ứng lµ khi cã kÝch thích từ mụi trường trong hay mụi trường ngoài tác động, nơron có khả năng cảm ứng, t¹o ra xung TK. GV goïi moät vaøi hoïc sinh trình baøy caáu taïo cuûa Nôron treân tranh . Hs ghi nhận. Gv chốt lại.. -Chøc n¨ng n¬ron: C¶m øng, dÉn truyÒn xung thÇn kinh. Hoạt động 2.Các bộ phận của hệ thần kinh 24’ GV thoâng baùo coù nhieàu Hoïc sinh quan saùt kyõ hình II. Các bộ phận của hệ cách phân chia các bộ thảo luận hoàn chỉnh bài thần kinh. - HÖ thÇn kinh gåm bé phận của hệ thần kinh . tập điền từ . phËn trung ­¬ng( n·o, tuû Giới thiệu 2 cách phân Đại diện nhóm đọc kết quả sèng) vµ bé phËn ngo¹i chia : , caùc nhoùm khaùc boå sung: biªn( gåm c¸c d©y thÇn +Theo caáu taïo 1 – Naõo ; 2 – Tuyû soáng ; kinh, hạch thần kinh) +Theo chức năng 3 và 4 – Bó sợi cảm giác - Dùa vµo chøc n¨ng, hƯ thÇn kinh ®­îc ph©n thµnh: GV yêu cầu học sinh quan và bó sợi vận động + Hệ thần kinh vận động( sát hình 43.2 , đọc kỹ bài cơ xương) liên quan đến tập  Lưạ chọn tư,ø cụm từ hoạt động của cơ vân( là Một học sinh đọc lại trước hoạt động cã ý thøc) ñieàn vaøo choã troáng . GV chớnh xaực hoaự kieỏn lụựp thoõng tin ủaừ hoaứn chổnh +Hệ thần kinh sinh dưỡng Hoùc sinh tửù ủoùc thoõng tin điều hoà hoạt động của các thức các từ cần điền : cơ quan sinh dưỡng và cơ 1 – Não ; 2 – Tuỷ sống ; thu thập kiến thức. quan sinh s¶n. §ã lµ ho¹t 3 và 4 – Bó sợi cảm giác động khụng ý thức và bó sợi vận động ?.Hệ thần kinh được cấu + HÖ thÇn kinh gåm bé phËn trung ­¬ng( n·o, tuû tạo như thế nào ?. GV yeâu caàu hoïc sinh sèng) vµ bé phËn ngo¹i nghiên cứu SGK nắm được biªn( gåm c¸c d©y thÇn kinh, hạch thần kinh) sự phân chia hệ thận kinh dựa vào chức năng . GV yeâu caàu hoïc sinh traû + Dùa vµo chøc n¨ng, hÖ lời câu hỏi : thÇn kinh ®­îc ph©n thµnh: ?. Dựa vào chức năng, hệ - Hệ thần kinh vận động( cơ thần kinh được phân chia xương) liên quan đến hoạt động của cơ vân( là hoạt như thế nào?. ?.Phân biệt chức năng hệ động cã ý thøc) thaàn kinh vaọn ủoọng vaứ heọ - Hệ thần kinh sinh dưỡng điều hoà hoạt động của các thần kinh sinh dưỡng ? cơ quan sinh dưỡng và cơ Keát luaän chung : Hoïc sinh quan sinh s¶n. §ã lµ ho¹t. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> đọc kết luận SGK. động khụng ý thức.. 4.Củng cố 4’ ?. Hoàn thành sơ đồ sau : ……………………………………. ––. Heä thaàn kinh. …………………………………. Tuyû soáng. Bộ phận ngoại biên. …………………………………… Haïch thaàn kinh. ?.Trình bày cấu tạo và chức năng của Nơron ? 5. Daën doø 1’ +Học bài và trả lời các câu hỏi cuối bài . +Đọc mục “em có biết “. +Chuẩn bị thực hành : theo nhóm : Hoïc sinh : EÁch ( nhaùi , coùc ) 1 con Bông thấm nước , khăn lau Giáo viên : Bộ đồ mổ , giá treo ếch, Cốc đựng nước , dung dịch HCL 0,3% ; 1% ; 3%. …………………………………………………………………………………………………………………………… Tuần 24. Ngày soạn: 21/01/2011 Tiết 47. Ngày dạy: 27/01/2011 Bài 44. THỰC HÀNH: TÌM HIỂU CHỨC NĂNG( LIÊN QUAN ĐẾN CẤU TẠO) CỦA TỦY SỐNG I/ Môc tiªu : 1.Kiến thức. Tiến hành thành công các thí nghiệm qui định: từ các kết quả quan sát được qua thí nghiệm: +Nêu được chức năng của tủy sống, đồng thời phỏng đoán được các thành phần cấu tạo của tủy sống( chất xám và chất trắng ) +Đối chiếu với cấu tạo của tủy sống qua các hình vẽ để khẳng định mối quan hệ giữa cấu tạo và chức năng. 2. Kyõ naêng: - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin khi đọc SGK, quan sát GV làm mẫu để tìm hiểu chøc n¨ng cña tñy sèng. - Kü n¨ng hîp t¸c l¨ng nghe tÝch cùc - KÜ n¨ng øng xö/ giao tiÕp trong khi lµm thÝ nghiÖm - Kĩ năng quản lí thòi gian và đảm nhận trách nhiệm. 3.Thái độ :Giáo dục ý thức kỉ luật , ý thức vệ sinh . II/ Chuaån bò: Gv: Ếch 1 con , bộ đồ mổ : đủ cho các nhóm , dung dịch HCl 0,3% , 1 % Hs: Ếch 1 con , khăn lau , bông , kẻ sẵn bảng 44 vào vở III.Tiến trình bài dạy: 1.Ổn định lớp: 1’. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> 2. Kieàm tra baøi cuõ : 4’ ?.Nêu cấu tạo và chức năng của nơron ? ?.Nêu cấu tạo và chức năng của hệ thần kinh? 3.Bài mới: Mở bài : Tiếp theo tủy sống là não bộ . Bài hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về vị trí và các thành phần của bộ não , cũng như cấu tạo và chức năng của chúng . HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG Hoạt động 1. Thí nghiệm tìm hiểu chức năng của tủy sống 1.Chức năng của tủy sống. GV giới thiệu tiến hành thí Tuûy soáng coù caùc trung khu nghiệm trên Ếch đã hủy thaàn kinh ñieàu khieån caùc naõo . phaû n xaï . -Caùch laøm : +Học sinh từng nhóm + Ếch cắt đầu hoặc phá chuẩn bị hủy tủy Ếch theo hướng dẫn của GV naõo . Treo trên giá , để cho hết choáng(khoảng 5 – 6phút ) Bước 1: Học sinh tiến hành +Đọc kỹ 3 thí nghiệm các thí nghiệm theo giới thiệu nhóm phải làm và lần lược làm 3 thí nghiệm đó. Ghi ở bảng 44 . GV löu yù hoïc sinh : Sau keát quaû quan saùt vaøo baûng moãi laàn kích thích baèng 44 axit phaûi röaû saïch choã da +Thí nghieäm thaønh coâng có axit và để khoảng 3 – 5 có kết quả : + Thí nghieäm 1 : Chi beân phút mới kích thích lại . phaûi co. + Thí nghieäm 2 : 2 Chi Từ kết quả thí nghiệm và sau co hieåu bieát veà phaûn xaï . GV + Thí nghieäm 3 : Caû 4 chi yêu cầu học sinh dự đoán đều co . về chức năng của tủy sống . +Caùc nhoùm ghi keát quaû vaø GV ghi nhanh các dự đoán dự đoán ra nháp . ra moät goùc baûng . +Một số nhóm đọc kết quả Bước 2 : GV biểu diễn thí +Học sinh quan sát thí nghieäm 4 , 5 nghieäm ghi keát quaû thí Caùch xaùc ñònh vò trí veát caét nghieäm 4 vaø 5 vaøo coät ngang tủy ở Ếch , vị trí vết trống bảng 44 . cắt nằm giữa khoảng cách + Thí nghiệm 4 : Chỉ 2 cuûa goác ñoâi daây thaàn kinh chi sau co thứ nhất và thứ hai ( Ở + Thí nghieäm 5 : Chæ 2 löng ) chi trước co GV löu yù : Neáu veát caét. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> nông có thể chỉ cắt đường lên ( Trong chất trắng ở mặt sau tủy ) . Do đó nếu kích thích chi trước thì chi sau cũng co ( Đường xuống trong chaát traéng coøn ) . ?.Em haõy cho bieát thí nghieäm naøy nhaèm muïc ñích gì ? Bước 3 : GV biểu diễn thí nghieäm 6, 7. +Caùc trung khu thaàn kinh liên hệ với nhau nhờ các đường dẫn truyền +Hoïc sinh quan saùt phaûn ứng của Ếch ghi kết quả thí nghieäm 6 vaø 7 vaøo baûng 44 . ?.Qua thí nghieäm 6, 7 coù + Thí nghieäm 6 : 2 chi thể khẳng định được điều trước không co nưã gì ? + Thí nghieäm 7 : 2 chi sau co +Tuûy soáng coù caùc trung GV cho học sinh đối chiếu khu thần kinh điều khiển với dự đoán ban đầu. caùc phaûn xaï . Gv chốt lại Hs ghi nhận +. Hoạt động 2.Tìm hiểu cấu tạo của tủy sống GV cho hoïc sinh quan saùt Hoïc sinh quan saùt kyõ hình 2.Cấu tạo của tủy sống - Cấu tạo ngoài: hình 44.1 ; 44.2 đọc chú và đọc chú thích . +Vò trí : Naèm trong oáng thích và hoàn thành bảng Thảo luận  hoàn thành xương sống từ đốt sống cổ cuûa GV : baûng I đến hết đốt thắt lưng II GV chốt lại kiến thức về +Hình daùng : hình truï cấu tạo của tủy sống bằng Đại diện nhóm phát biểu daøi 50 cm cách treo bảng đáp án . Coù hai phaàn phình laø Từ kết quả của 3 lô thí phình coå vaø phình thaét löng nghiệm trên , liên hệ với caáu taïo trong cuûa tuûy soáng + Chaát xaùm laø trung khu . +Maøu saéc : Maøu traéng , GV yeâu caàu hoïc sinh neâu thaàn kinh cuûa caùc phaûn xaï boùng rõ chức năng của : khoâng ñieàu kieän +Chaát xaùm ? + Chất trắng : Là các Màng tủy : 3 Lớp : màng đường dẫn truyền nối các cứng , màng nhện , màng +Chaát traéng ? trung khu thaàn kinh trong nuoâi  Baûo veä vaø nuoâi tủy sống với nhau và với dưỡng tuỷ sống . -Caáu taïo trong: naõo boä . + Chaát xaùm : Naèm trong ,. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> có hình cánh bướm .Là că cứ của các phản xạ vận động. + Chất trắng : Nằm ngoài ; bao quanh chaát xaùm. Là các đường dẫn truyền dọc nối các căn cứ ttrong tùy sống với nhau và với não bộ. Tuyû soáng. Cấu tạo ngoài. Caáu taïo trong. Ñaëc ñieåm -Vị trí : Nằm trong ống xương sống từ đốt sống cổ I đến hết đốt thắt löng II -Hình daùng : hình truï daøi 50 cm Coù hai phaàn phình laø phình coå vaø phình thaét löng . -Maøu saéc : Maøu traéng boùng -Màng tủy : 3 Lớp : màng cứng , màng nhện , màng nuôi  Bảo vệ và nuôi dưỡng tuỷ sống . -Chất xám : Nằm trong , có hình cánh bướm -Chất trắng : Nằm ngoài ; bao quanh chất xám. 4.Củng cố 4’ - Hoàn thành bảng 44 vào vở bài tập : - Trả lời các câu hoỉ sau : + Các trung khu điều khiển phản xạ do thành phần nào của tủy sống đảm nhận ? Thí nghiệm nào chứng minh điều đó ? + Các căn cứ thần kinh liên hệ với nhau nhờ thành phần nào ? Thí nghiệm nào chứng minh điều đó ? 5.Dặn dò 1’ -Hoïc caáu taïo cuûa tuûy soáng . -Hoàn thành báo cáo thu hoạch -Đọc trước bài 45 : “ Dây thần kinh tủy ”: Tìm hiểu chức năng và cấu tạo của dây thần kinh tủy. ……………………………………………………………………………………………… Long Khánh, Ngày 22 tháng 01 năm 2011 Kí duyệt của TTCM. Trần Thị Hồng Thu. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>