Giáo án Ngữ Văn 10 – Cơ bản

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngày soạn: 21/08/2009 TiÕt 1: §äc v¨n. Ngµy d¹y:. Lớp Ngày. 10A2. 10A5. 10A8. 10A9. 27/08/09. 26/08/09. 24/08/09. 24/08/09. tæng quan v¨n häc viÖt nam 1.Mục tiêu bài học: * Giúp học sinh: a.Về kiến thức: - Nhận thức được những nét lớn của nền VHVN về c¸c phương diện: các bộ phận hợp thành, các thời kì phát triển (thêi k× tõ thÕ kØ X- XIX). b.Về kỹ năng: - Biết vận dụng các tri thức đó để tìm hiểu và hệ thống hãa những tác phẩm sẽ học về VHVN. c.Về thái độ: Bồi dưỡng niềm tự hào về VHVN. 2. Sự chuẩn bị của giáo viên và học sinh: a. Gi¸o viªn: - Sgk, sgv và các tài liệu tham khảo. - Soạn giáo án. b. Häc sinh - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái cña sgk. 3. Tiến trình dạy học: HO¹T §éNG 1 * æn định tổ chức lớp. (1’) 10A2.....................10A5....................10A8 ................ 10A9..................... a. KiÓm tra bµi cò ( kh«ng) b. Bài mới: * Giới thiệu bài mới: (1’) Nhà thơ Huy Cận từng ca ngợi những truyền thống tốt đẹp của con người Việt Nam: Sống vững chãi bốn nghìn năm sừng sững Lưng đeo gươm, tay mềm mại bút hoa Trong mà thực sáng hai bờ suy tưởng Sống hiên ngang mà nhân ái, chan hßa. Người Việt Nam hiên ngang bất khuất, trước häa ngoại xâm thì “người con trai ra trận, người con gái ở nhà nuôi cái cùng con”, thậm chí “giặc đến nhà, đàn bà cũng đỏnh”, tất cả nhằm mục đớch “đạp quõn thự xuống đất đen”. Bởi người Việt Nam vốn yêu hßa bình, luôn khát khao độc lập, tự do. Bên cạnh ý chí độc lập, trong thẳm sâu tâm hồn người Việt còn mang tố chất nghệ sĩ. Lớp cha trước, lớp con sau tiếp nối không ngừng sáng tạo đã làm nên một nền VHVN phong phú về thể loại, có nhiều tác giả và tác phẩm ưu tú. Ở cấp học trước, các em đã được tiếp xúc, tìm hiểu khá nhiều tác phẩm VHVN nổi tiếng xưa nay.Trong chương trình Ngữ Văn THPT, các em lại tiếp tục được t×m hiểu về bức tranh nền VH nước nhà một cách toàn diện và có hệ thống hơn.Tiết học hôm nay, chúng ta cùng tìm hiểu bài văn học sử có vị trí và tầm quan trọng đặc biệt: Tổng quan VHVN. NguyÔn Sü Ninh. -1-. Lop11.com. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 – C¬ b¶n.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> * Néi dung. HO¹T §éNG 2 HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN. HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH. -VHVN bao gåm c¸c bé phËn lín nµo? -VH dân gian là gì? Người trí thøc cã tham gia s¸ng t¸c VH d©n gian ko? Nªu vµi VD mµ em biÕt?. I. C¸c bé phËn cña nÒn VHVN: (15’) 1. VH d©n gian: - K/n: Lµ s¸ng t¸c tËp thÓ vµ truyÒn miÖng cña nh©n dân lao động. - Người trí thức có tham gia sáng tác VH dân gian nhưng phải tuân thủ các đặc trưng cơ bản của VH d©n gian, trë thµnh tiÕng nãi t×nh c¶m chung cña nhân dân lao động. VD: Bài ca dao:“Trong đầm gì đẹp bằng sen...”(Một nhà nho), “Tháp Mười đẹp nhất bông sen...”(Bảo Định Giang), “Hỡi cô tát nước bên đàng...”(Bàng Bá Lân),... - C¸c thÓ lo¹i VH d©n gian: ThÇn tho¹i, truyÒn thuyết, sử thi, truyện cổ tích, truyện cười, truyện ngụ ngôn, tục ngữ, câu đố, ca dao, vè, truyện thơ, chèo. - §Æc tr­ng: + TÝnh tËp thÓ. + TÝnh truyÒn miÖng. + TÝnh thùc hµnh (g¾n bã vµ phôc vô trùc tiÕp cho các sinh hoạt khác nhau trong đời sống cộng đồng). - Vai trß: + Gi÷ g×n, mµi giòa vµ ph¸t triÓn ng«n ng÷ d©n téc. + Nuôi dưỡng tâm hồn nhân dân. + Gãp phÇn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn VH viÕt. 2. VH viÕt: - K/n: Lµ s¸ng t¸c cña trÝ thøc, ®­îc ghi l¹i b»ng ch÷ viÕt, mang dÊu Ên cña t¸c gi¶. - §Æc tr­ng: Lµ s¸ng t¹o cña c¸ nh©n, mang dÊu Ên c¸ nh©n. - C¸c thµnh phÇn chñ yÕu: + VH viÕt b»ng ch÷ H¸n. + VH viÕt b»ng ch÷ N«m. + VH viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷. - HÖ thèng thÓ lo¹i: + Tõ thÕ kØ X-XIX: VH ch÷ H¸n:+ V¨n xu«i. + Th¬. + V¨n biÒn ngÉu. VH ch÷ N«m:+ Th¬. + V¨n biÒn ngÉu. + Tõ ®Çu thÕ kØ XX- nay:+ Tù sù. + Tr÷ t×nh.. - KÓ tªn c¸c thÓ lo¹i VH d©n gian?. - §Æc tr­ng c¬ b¶n cña VH d©n gian?. - Vai trß cña VH d©n gian?. - VH viÕt lµ g×? - §Æc tr­ng c¬ b¶n cña VH viÕt? - C¸c thµnh phÇn chñ yÕu cña VH viÕt? Nªu mét vµi t¸c phÈm thuộc các thành phần đó? - HÖ thèng thÓ lo¹i cña VH viÕt?. NguyÔn Sü Ninh. -2-. Lop11.com. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 – C¬ b¶n.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> + KÞch. * L­u ý: Hai bé phËn VH d©n gian vµ VH viÕt lu«n có sự tác động qua lại. Khi tinh hoa của hai bộ phận v¨n häc nµy kÕt tinh l¹i ë nh­ng c¸ tÝnh s¸ng t¹o, trong những điều kiện lịch sử nhất định đã hình thµnh c¸c thiªn tµi VH (NguyÔn Tr·i, NguyÔn Du, Hå ChÝ Minh,...). II. C¸c thêi k× ph¸t triÓn cña nÒn VHVN: (25’) Gv chuyÓn ý, dÉn d¾t. 1. VH trung đại (Thời kì từ thế kỉ X-XIX): - Nªu c¸ch ph©n k× tæng qu¸t a. VH ch÷ H¸n: nhÊt cña VH viÕt VN? Ba thêi - Ch÷ H¸n du nhËp vµo VN tõ ®Çu c«ng nguyªn. kì lớn được phân định ntn? - VH viÕt VN thùc sù h×nh thµnh vµo thÕ kØ X khi - Chữ Hán được du nhập vào dân tộc ta giành được độc lập. VN tõ kho¶ng thêi gian nµo? Tại sao đến thế kỉ X, VH viết VN míi thùc sù h×nh thµnh? - C¸c t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu: - Kể tên một số tác giả, tác + Lí Thường Kiệt: Nam quốc sơn hà. phẩm VH viết bằng chữ Hán + Trần Quốc Tuấn: Hịch tướng sĩ. tiªu biÓu? + Nguyễn Trãi: Bình Ngô đại cáo, Quân trung từ mÖnh tËp,... + NguyÔn Du: §éc TiÓu Thanh kÝ, Së kiÕn hµnh,... b. V¨n häc ch÷ N«m: - Em biÕt g× vÒ ch÷ N«m vµ sù - Ch÷ N«m lµ lo¹i ch÷ ghi ©m tiÕng ViÖt dùa trªn c¬ ph¸t triÓn cña VH ch÷ N«m? sở chữ Hán do người Việt sáng tạo ra từ thế kỉ XIII. -VH chữ Nôm:+ Ra đời vào thế kỉ XIII. + Ph¸t triÓn ë thÕ kØ XV (t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu: NguyÔn Tr·i- Quèc ©m thi tËp, Lª Th¸nh T«ng- Hång §øc quèc ©m thi tËp,...). + Đạt đến đỉnh cao vào thế kỉ XVIIIđầu thế kỉ XIX (tác giả, tác phẩm tiêu biểu: Nguyễn Du- TruyÖn KiÒu, §oµn ThÞ §iÓm- Chinh phô ng©m, Thơ Nôm Hồ Xuân Hương,...). - ý nghÜa cña ch÷ N«m vµ VH ch÷ N«m: - ý nghÜa cña ch÷ N«m vµ VH + Chøng tá ý chÝ x©y dùng mét nÒn VH vµ v¨n hãa ch÷ N«m? độc lập của dân tộc ta. + ảnh hưởng sâu sắc từ VH dân gian nên VH chữ N«m gÇn gòi vµ lµ tiÕng nãi t×nh c¶m cña nh©n d©n lao động. + Khẳng định những truyền thống lớn của VH dân tộc (CN yêu nước, tính hiện thực và CN nhân đạo). + Ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh d©n téc hãa vµ d©n chñ hãa cña VH trung đại. HO¹T §éNG 3. c. Cñng cè: (2’) NguyÔn Sü Ninh. -3-. Lop11.com. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 – C¬ b¶n.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> GV kh¸i qu¸t l¹i néi dung bµi häc. - L­u ý: + c¸c bé phËn hîp thµnh cña nÒn VHVN + TiÕn tr×nh lÞch sö cña VHVN d. Hướng dẫn học bài và chuẩn bị bài mới: (1’) * Bµi cò: - Häc bµi n¾m v÷ng néi dung - Lµm bµi tËp: lËp b¶ng so s¸nh VH d©n gian vµ VH viÕt. * Bµi míi: - §äc, t×m hiÓu tiÕp phÇn cßn l¹i.. NguyÔn Sü Ninh. -4-. Lop11.com. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 – C¬ b¶n.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Ngày soạn: 22/08/2009 TiÕt 2: §äc v¨n.. Ngµy d¹y:. Lớp Ngày. 10A2. 10A5. 10A8. 10A9. 27/08/09. 27/08/09. 27/08/09. 26/08/09. tæng quan v¨n häc viÖt nam (tiÕp) 1.Mục tiêu bài học: * Giúp học sinh: a. Về kiến thức: - Nhận thức được các giai ®o¹n phát triển của VHVNH§ và một số nét đặc sắc truyền thống của VH dân tộc. b. Về kỹ năng: - Biết vận dụng các tri thức đó để tìm hiểu và hệ thống hãa những tác phẩm sẽ học về VHVN. c. Về thái độ: - Có cách nhìn nhận, đánh giá đúng đắn về nền văn học dân tộc - Có tình cảm yêu quý, tôn trọng thiên nhiên, thân thiện với môi trường - Có tình yêu quê hương đất nước, tôn trọng di sản văn hoá. - Có niềm tự hào về VHVN.. 2. Sự chuẩn bị của giáo viên và học sinh: a. Gi¸o viªn: - Sgk, sgv và các tài liệu tham khảo. - Soạn giáo án. b. Häc sinh - Hs so¹n bµi theo c¸c c©u hái cña sgk 3. Tiến trình dạy học: Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức nêu vấn đề, trao đổi- thảo luận và trả lời các câu hỏi. HO¹T §éNG 1 * æn định tổ chức lớp. (1’) 10A2.....................10A5....................10A8 ................ 10A9..................... a. KiÓm tra bµi cò: (5’) * C©u hái: Nêu các thµnh phÇn cña VHT§? ý nghÜa cña ch÷ N«m vµ VH ch÷ N«m? * Đáp án: - VH trung đại (Thời kì từ thế kỉ X-XIX) :bao gồm 2 thành phần chủ yếu (5đ) VH ch÷ H¸n: + Ch÷ H¸n du nhËp vµo VN tõ ®Çu c«ng nguyªn. + VH viết VN thực sự hình thành vào thế kỉ X khi dân tộc ta giành được độc lập. + C¸c t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu: . Lí Thường Kiệt: Nam quốc sơn hà. . Trần Quốc Tuấn: Hịch tướng sĩ. . Nguyễn Trãi: Bình Ngô đại cáo, Quân trung từ mệnh tập,... . NguyÔn Du: §éc TiÓu Thanh kÝ, Së kiÕn hµnh,... V¨n häc ch÷ N«m: NguyÔn Sü Ninh. -5-. Lop11.com. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 – C¬ b¶n.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> + Chữ Nôm là loại chữ ghi âm tiếng Việt dựa trên cơ sở chữ Hán do người Việt sáng t¹o ra tõ thÕ kØ XIII. +VH chữ Nôm: + Ra đời vào thế kỉ XIII. + Ph¸t triÓn ë thÕ kØ XV (t¸c gi¶, t¸c phÈm tiªu biÓu: NguyÔn Tr·iQuèc ©m thi tËp, Lª Th¸nh T«ng- Hång §øc quèc ©m thi tËp,...). + Đạt đến đỉnh cao vào thế kỉ XVIII- đầu thế kỉ XIX (tác giả, tác phÈm tiªu biÓu: NguyÔn Du- TruyÖn KiÒu, §oµn ThÞ §iÓm- Chinh phô ng©m, Th¬ N«m Hồ Xuân Hương,...). - ý nghÜa cña ch÷ N«m vµ VH ch÷ N«m: (5đ) + Chứng tỏ ý chí xây dựng một nền VH và văn hóa độc lập của dân tộc ta. + ảnh hưởng sâu sắc từ VH dân gian nên VH chữ Nôm gần gũi và là tiếng nói tình cảm của nhân dân lao động. + Khẳng định những truyền thống lớn của VH dân tộc (CN yêu nước, tính hiện thực và CN nhân đạo). + Phản ánh quá trình dân tộc hóa và dân chủ hóa của VH trung đại. Nhận xét, đánh giá: ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... b.Bài mới: *Giới thiệu bài mới. (1’) Lịch sử văn học của bất cứ dân tộc nào cũng đều là lịch sử tâm hồn của dân tộc ấy. Nền Văn học Việt Nam đã trải qua một quá trình lâu dài và đạt được những thành tựu vô cùng rực rỡ. Chúng ta cùng tìm hiểu bài học để thấy rõ điều đó... * Néi dung. HO¹T §éNG 2 HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN. -V× sao nÒn VHVN thÕ kØ XX được gọi là VH hiện đại? Hs th¶o luËn, tr¶ lêi. Gv nhËn xÐt, chèt ý: V×:+ Nã ph¸t triÓn trong thêi k× mµ QHSX chñ yÕu dùa vµo qu¸ trình hiện đại hóa. + Những tư tưởng tiến bộ của văn minh phương Tây xâm nhập vào VN  thay đổi tư duy, t×nh c¶m, lèi sèng cña người Việt  thay đổi quan niÖm vµ thÞ hiÕu VH. + ảnh hưởng của VH phương T©y trªn c¬ së kÕ thõa tinh hoa VH d©n téc. - VHH§ ®­îc chia ra thµnh NguyÔn Sü Ninh. HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH. II. C¸c thêi k× ph¸t triÓn cña nÒn VHVN: (tiÕp) 2. VH hiện đại (Từ đầu thế kỉ XX- hết thế kỉ XX):(17’) a. VHVN tõ 1900- 1930:. - §Æc ®iÓm: Lµ giai ®o¹n v¨n häc giao thêi. + Dấu tích của nền VH trung đại: quan niệm thẩm mĩ, một số thể loại VH trung đại (thơ Đường luật, v¨n biÒn ngÉu,...) vÉn ®­îc líp nhµ nho cuèi mïa sö dông. + Cái mới: VHVN đã bước vào quỹ đạo hiện đại hãa, cã sù tiÕp xóc, häc tËp VH ch©u ¢u.. -6-. Lop11.com. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 – C¬ b¶n.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> nh÷ng giai ®o¹n nhá nµo? Nªu đặc điểm chính của giai đoạn VH 1900-1930? - KÓ tªn c¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu - C¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu: T¶n §µ, Hå BiÓu Ch¸nh, trong giai ®o¹n nµy? Ph¹m Duy Tèn, Phan Béi Ch©u,... - Nêu đặc điểm chính của b. VHVN từ 1930-1945: VHVN giai ®o¹n tõ 1930- - §Æc ®iÓm: 1945? + VH phát triển với nhịp độ mau lẹ. Gv gợi mở: Đây là giai đoạn + Công cuộc hiện đại hóa nền VH đã hoàn thành. ph¸t triÓn rùc rì nhÊt cña VHVNHĐ. Nền VH nước ta khi Êy víi tr¨m nhµ ®ua tiÕng nh­ tr¨m hoa ®ua në. “Mét n¨m của ta bằng ba mươi năm của người”(VũNgọc Phan). - Nhịp độ phát triển của VHVN giai ®o¹n nµy ntn? C«ng cuéc hiện đại hóa nền VH dân tộc đã hoµn thµnh ch­a? - C¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu: - KÓ tªn c¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu? + ThÕ L÷, Xu©n DiÖu, ChÕ Lan Viªn, NguyÔn BÝnh,... + Ng« TÊt Tè, Nam Cao, Vò Träng Phông, NguyÔn Tu©n,... + Tè H÷u, Hå ChÝ Minh,... + Hoµi Thanh, H¶i TriÒu,... - Nêu đặc điểm chính của VHVN giai ®o¹n tõ 19451975? Gv gîi më: Giai ®o¹n 19451975 lµ mét giai ®o¹n lÞch sö đầy biến động, đau thương nh­ng hµo hïng cña d©n téc ta. Cả nước gồng mình lên để tiến hµnh hai cuéc chiÕn tranh vÖ quốc vĩ đại. VHVN gắn bó sâu sắc, là “tấm gương xê dịch trên đường lớn” để phản ánh kịp thời bøc tranh cuéc sèng míi... - VHVN được sự chỉ đạo về tư tưởng, đường lối của tổ chức nµo? phôc vô nhiÖm vô g×? Nh÷ng néi dung ph¶n ¸nh chÝnh cña nã? NguyÔn Sü Ninh. c. VHVN tõ 1945-1975: - §Æc ®iÓm: Lµ giai ®o¹n VH c¸ch m¹ng. + VH được sự chỉ đạo về tư tưởng, đường lối của §¶ng. + VH ph¸t triÓn thèng nhÊt phôc vô c¸c nhiÖm vô chÝnh trÞ.. - Néi dung ph¶n ¸nh chÝnh: + Sự nghiệp đấu tranh cách mạng. + C«ng cuéc x©y dùng cuéc sèng míi cña nh©n d©n.  VH mang ®Ëm c¶m høng sö thi vµ chÊt l·ng m¹n -7-. Lop11.com. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 – C¬ b¶n.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> - KÓ tªn c¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu?. c¸ch m¹ng. - C¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu: Quang Dòng, NguyÔn §×nh Thi, Hoµng CÇm, T« Hoµi, Kim L©n, NguyÔn Minh Ch©u, Ph¹m TiÕn DuËt, Xu©n Quúnh,.... - Nêu đặc điểm chính của d. VHVN từ 1975- hết thế kỉ XX: VHVN giai ®o¹n tõ 1975- hÕt - §Æc ®iÓm: thÕ kØ XX? + VHVN bước vào giai đoạn phát triển mới. + Hai mảng đề tài lớn là: lịch sử chiến tranh cách - KÓ tªn c¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu? mạng và con người Việt Nam đương đại. - C¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu: Lê Lựu, Nguyễn Khắc Trường, Bảo Ninh, Nguyễn Huy ThiÖp, NguyÔn ThÞ Thu HuÖ,...  §¸nh gi¸: Nền VHVN đã đạt được thành tựu to lớn: + KÕt tinh ®­îc nh÷ng t¸c gi¶ VH lín: NguyÔn Tr·i, NguyÔn Du, Hå ChÝ Minh,... + NhiÒu t¸c phÈm cã gi¸ trÞ ®­îc dÞch ra nhiÒu thø tiÕng trªn thÕ giíi: TruyÖn KiÒu, NhËt kÝ trong tï, Th¬ t×nh Xu©n DiÖu,... + Có vị trí xứng đáng trong nền VH nhân loại. - Chia lớp thành 4 nhúm, phõn III. Con người Việt Nam qua VH: (15’) công nhiệm vụ cho mỗi nhóm, + Nhóm1: Con người Việt Nam trong quan hệ với khái quát những nét chính về thế giới tự nhiên: mối quan hệ giữa con người + Nhóm 2: Con người Việt Nam trong quan hệ với thế giới tự nhiên; với quốc quốc gia, dân tộc gia dân tộc; với xã hội; và ý + Nhóm 3: Con người Việt Nam trong quan hệ xã thức về bản thân. hội Liên hệ tích hợp giáo dục bảo + Nhóm 4: Con người VN ý thức về bản thân vệ mụi trường vào 3 nội dung 1. Con người Việt Nam trong mối quan hệ với thế (nhóm 1-2-3) giíi tù nhiªn: - Mỗi nhóm cử 1 đại diện trình - Văn học dân gian: Thiên nhiên là đối tượng nhận bày thức, cải tạo, chinh phục (Sơn Tinh- Thuỷ Tinh,...). Thiên nhiên hiện ra ở vẻ đẹp phong phú của các * Ví dụ: Thiên nhiên hiện ra ở vùng trên quê hương đất nước (ca dao dân ca) vẻ đẹp phong phú của các vùng - Văn học trung đại: hình tượng thiên nhiên gắn trên quê hương đất nước với lí tưởng đạo đức, thẩm mĩ (ví dụ SGK) - Văn học hiện đại: hình tượng thiên nhiên gắn với -"Rủ nhau xem cảnh Kiểm Hồ, t/y quê hương đất nước, tình cảm đối lứa (ví dụ: Xem cầu Thê Húc xem chùa Ngọc Cuộc chia li màu đỏ...) Sơn → Với con người Vn thiên nhiên là người bạn thân -Đài Nghiên, Tháp Bút chưa mòn, Hỏi ai xây dựng nên non nước này" thiết → Tình yêu thiên nhiên là nội dung quan trọng trong văn học VN. - "Đường vô xứ Nghệ quanh quanh Non xanh nước biếc như tranh hoạ. NguyÔn Sü Ninh. -8-. Lop11.com. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 – C¬ b¶n.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> đồ" 2. Con người Việt Nam trong mối quan hệ với -"Gió dưa cành trúc la đà quèc gia d©n téc: Tiếng chuông Thiên Mụ, canh gà - Văn học dân gian: Tình yêu làng xóm, quê cha Thọ Xương..... đất tổ, sự căm ghét các thế lực dày xéo quê hương (ví dụ ) - Văn học trung đại: ý thức sâu sắc về quốc gia dân tộc, về truyền thống văn hiến (ví dụ: Nam quốc sơn hà, Bình Ngô đại cáo,...) - Văn học hiện đại: Tình yêu nước gắn liền với sự nghiệp đấu tranh giai cấp và lí tưởng xã hội chủ nghĩa → Con người Việt Nam với môi trường văn hoá dân tộc → chủ nghĩa yêu nước gắn với giữ gìn, bảo tồn môi trường văn hoá, thuần phong mĩ tục truyền thống.. GV: - Tại sao CN yêu nước lại trở thµnh mét trong nh÷ng néi dung quan träng vµ næi bËt nhÊt cña VHVN? V×: + Nh©n d©n ta cã lßng yªu nước nồng nàn, sớm có ý thức xây dựng một quốc gia độc lập, tù do. + Do điều kiện tự nhiên đặc biệt đất nước ta luôn phải đấu tranh chống ngoại xâm để 3. Con người Việt Nam trong mối quan hệ với xã giành và giữ độc lập  lòng hội: yêu nước được mài giũa. - Khao khát vươn tới xã hội công bằng, tốt đẹp (ví dụ ) - Phê phán các thế lực chuyên quyền, cảm thông với thân phận con người bị áp bức (ví dụ ) - Nhìn thẳng vào thực tại với tinh thần nhận thức, phê phán và cải tạo xã hội (ví dụ ) → Con người ước mơ xây dựng một xã hội tốt đẹp, gắn với khát vọng công bằng, ân nghĩa trong văn học dân gian, gắn với lí tưởng đạo đức trong VHTĐ, thể hiện ý thức về môi trường dân chủ văn minh trong VHHĐ. - ý thøc vÒ b¶n th©n cña con người Việt Nam được biểu hiện trong VH ntn? Gîi më: Mèi quan hÖ gi÷a ý thøc c¸ nh©n vµ ý thøc céng đồng? Khi nào người Việt Nam chú trọng đến ý thức cá nhân, ý thức cộng đồng? Nêu các giai ®o¹n VH minh häa?. NguyÔn Sü Ninh. 4. Con người Việt Nam và ý thức về bản thân: - ý thức cá nhân: là ý thức về chính con người mình víi c¸c mÆt song song tån t¹i (thÓ x¸c- t©m hån, b¶n năng- văn hóa, tư tưỏng vị kỉ- tư tưởng vị tha. - BiÓu hiÖn: + VHVN ghi lại quá trình lựa chọn, đấu tranh để khẳng định đạo lí làm người của con người Việt Nam trong sự kết hợp hài hòa hai phương diện: ý thức cá nhân – ý thức cộng đồng. + V× nh÷ng lÝ do kh¸c nhau nªn ë nh÷ng giai ®o¹n nhất định, VHVN đề cao một trong hai mặt trên. Trong chiÕn tranh hoÆc c«ng cuéc c¶i t¹o, chinh phục tự nhiên, cần huy động sức mạnh của cả cộng đồng, VHVN đề cao ý thức cộng đồng (VHVN giai ®o¹n thÕ kØ X-XIV, 1945-1975). -9-. Lop11.com. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 – C¬ b¶n.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Khi cuộc sống yên bình, con người có điều kiện quan tâm đến đời sống cá nhân hoặc khi quyền sống của cá nhân bị chà đạp, ý thức cá nhân được đề cao (VHVN giai ®o¹n thÕ kØ XVIII- ®Çu XIX, 19301945). HO¹T §éNG 3. IV. KÕT LUËN. (2’). - H·y kh¸i qu¸t nh÷ng nÐt chính xuyên suốt nền Văn học Xu hướng của VH nước ta hiện nay: xây dựng đạo lí ViÖt Nam? làm người với những phẩm chất tốt đẹp (nhân ái, thuỷ chung, tình nghĩa, vị tha, đức hi sinh vì sự hs đọc phần ghi nhớ sgk. nghiệp chính nghĩa,...).VHVN đề cao quyền sống cá nh©n nh­ng ko chÊp nhËn chñ nghÜa c¸ nh©n cùc ®oan. * Ghi nhí (sgk) HO¹T §éNG 4. c. Cñng cè: (3’) - GV kh¸i qu¸t l¹i néi dung bµi häc. ? LËp b¶ng hÖ thèng c¸c giai ®o¹n VHVN gåm c¸c t¸c gi¶ , t¸c phÈm tiªu biÓu, ch÷ viÕt, thÓ lo¹i? * Gợi ý Giai ®o¹n 1900-1930. T¸c gi¶ , t¸c phÈm tiªu biÓu Phan Béi Ch©u, NguyÔn ¸i Quèc, T¶n §µ, Hoµng Ngäc Ph¸ch, Ph¹m Duy Tèn…. 1930-1945. NguyÔn C«ng Hoan, Th¹ch Lam, NguyÔn Tu©n,ThÕ L÷, Xu©n DiÖu, Ng« TÊt Tè…. 1945-1975 1975- nay. §Æng Thai Mai, Hµ Minh §øc, Hoµng Cầm, Nguyễn Huy Tưởng, Kim Lân, NguyÔn Kh¶i, T« Hoµi, Ph¹m TiÕn DuËt, NguyÔn Khoa §iÒm… Lê Lựu, Nguyễn Khắc Trường, Nguyễn Huy ThiÖp, B¶o Ninh, T¹ Duy Anh…. Ch÷ viÕt vµ H¸n, N«m , Quèc ng÷, Ph¸p. Ch÷ H¸n, ch÷ Quèc ng÷ ; Ch÷ Quèc ng÷. Ch÷ Quèc ng÷. thÓ lo¹i Th¬ , truyÖn ng¾n, tiÓu thuyÕt. Th¬, truyÖn, kÞch, phª b×nh. Th¬, truyÖn ký, kÞch, nghÞ luËn, phª b×nh. Th¬, truyÖn kÝ, kÞch , phª b×nh, nghÞ luËn…. d. Hướng dẫn học bài: (1’) * Bµi cò: - N¾m v÷ng néi dung.. - Làm bài tập * Bài mới: - Đọc trước bài: Hoạt động giao tiếp bằng NN. NguyÔn Sü Ninh. -10-. Lop11.com. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 – C¬ b¶n.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Ngày soạn: 23/08/2009 TiÕt 3: TiÕng ViÖt. Ngµy d¹y:. Lớp Ngày. 10A2. 10A5. 10A8. 10A9. 27/08/09. 27/08/09. 27/08/09. 26/08/09. hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ 1.Mục tiêu bài học: *Giúp học sinh: a. Về viến thức: - Nắm được các kiến thức cơ bản về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ; các nhân tố giao tiếp: nhân vật, hoàn cảnh, nội dung, mục đích, phương tiện, cách thức giao tiếp; hai quá trình trong hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. b. Về kỹ năng: - Xác định các nhân tố giao tiếp trong một hoạt động giao tiếp, nâng cao n¨ng lùc giao tiÕp khi nãi (viÕt) vµ n¨ng lùc ph©n tÝch, lÜnh héi khi giao tiÕp. c. Về thái độ: - Giáo dục thái độ và hành vi phù hợp trong một hoạt động giao tiếp b»ng ng«n ng÷. 2. Sự chuẩn bị của giáo viên và học sinh: a. Gi¸o viªn: - Sgk, sgv. - Một số tài liệu về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. - So¹n gi¸o ¸n b. Häc sinh: - Hs đọc trước bài học. 3. Tiến trình dạy học: Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi- thảo luận, trả lời các c©u hái. HO¹T §éNG 1 * æn định tổ chức lớp. (1’) 10A2.....................10A5....................10A8 ................ 10A9..................... a. KiÓm tra bµi cò: (4’) * Câu hỏi: Hãy nêu các giai đoạn phát triển của Văn học hiện đại Việt Nam? Đặc ®iÓm c¬ b¶n, t¸c gi¶ tiªu biÓu cña giai ®oan 1930 – 1945? * Đáp án: - Thời kỳ Văn học hiện đại Việt Nam được chia thành 4 giai đoạn chÝnh.(4đ) + Tõ 1900 – 1930 + Tõ 1930 – 1945 +Tõ 1945 – 1975 +Tõ 1975 – hÕt thÕ kû XX. - §Æc ®iÓm cña giai ®o¹n 1930 – 1945: + VH phát triển với nhịp độ mau lẹ. + Công cuộc hiện đại hóa nền VH đã hoàn thành. - C¸c t¸c gi¶ tiªu biÓu: (6đ) + ThÕ L÷, Xu©n DiÖu, ChÕ Lan Viªn, NguyÔn BÝnh,... + Ng« TÊt Tè, Nam Cao, Vò Träng Phông, NguyÔn Tu©n,... + Tè H÷u, Hå ChÝ Minh, Hoµi Thanh, H¶i TriÒu,... NguyÔn Sü Ninh. -11-. Lop11.com. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 – C¬ b¶n.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> * Nhận xét, đánh giá: .................................................................................................... b. Bµi míi: * Giíi thiÖu bµi míi: (1’) Nhµ v¨n T« Hoµi trong t¸c phÈm DÕ MÌn phiªu l­u kÝ cã mét ph¸t hiÖn thó vÞ vÒ loµi kiến. Theo ông, loài kiến cũng biết giao tiếp, chúng trao đổi thông tin khi chạm đầu vào nhau trên đường di chuyển. Với loài người, hoạt động giao tiếp cũng chính là điều kiện quan trọng để tồn tại và phát triển. Con người có thể giao tiếp bằng nhiều phương tiện khác nhau. Nhưng phương tiện giao tiếp quan trọng nhất, hiệu quả nhất, diễn ra thường xuyên của con người trong xã hội ở mọi lúc, mọi nơi là ngôn ngữ (nói và viết). Để thấy được điều đó, hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ng÷. * Néi dung: HO¹T §éNG 2. HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN. HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH. Yêu cầu hs đọc ngữ liệu trong sgk, th¶o luËn, tr¶ lêi c¸c c©u hái: a. Hoạt động giao tiếp được VB trªn ghi l¹i diÔn ra gi÷a c¸c nh©n vËt giao tiÕp nµo? Hai bªn cã cương vị và quan hệ với nhau ntn?. I. T×m hiÓu ng÷ liÖu: (25’) 1. Ng÷ liÖu 1: VB Héi nghÞ Diªn Hång. - Nh©n vËt giao tiÕp: Vua vµ c¸c vÞ b« l·o. - Cương vị: + Vua- người đứng đầu triều đình, cai quản đất nước, chăm lo cho muôn dân bề trên. + Các vị bô lão- người đại diện cho trăm họ bề dưới. - §æi vai: + Lượt 1: Vua Trần nói- các bô lão nghe. + Lượt 2: Các bô lão nói- vua Trần nghe. + Lượt 3: Vua Trần hỏi- các bô lão nghe. + Lượt 4: Các bô lão trả lời- vua Trần nghe.  Đổi vai lần lượt. - Hành động của vua Trần (người nói): hỏi các b« l·o liÖu tÝnh ntn khi qu©n M«ng Cæ hung h·n trµn sang. - Hành động của các bô lão (người nói): xin đánh. - Hành động tương ứng của vua Trần và các bô lão (người nghe): lắng nghe. - Hoµn c¶nh giao tiÕp: + §Þa ®iÓm: ®iÖn Diªn Hång. +Thời điểm: quân Nguyên xâm lược nước ta lần 2(1285). - Néi dung giao tiÕp: + Bµn vÒ nguy c¬ cña mét cuéc chiÕn tranh xâm lược đã ở vào tình trạng khẩn cấp. + Đề cập đến vấn đề nên hoà hay nên đánh. - Mục đích của hoạt động giao tiếp : Thống nhất ý chí và hành động để chiến đấu bảo vệ tổ quốc.. b. Trong hoạt động giao tiếp trên, các nhân vât giao tiếp lần lượt đổi vai (vai người nói- người nghe) ntn? Người nói tiến hành những hoạt động cụ thể nào? Người nghe thực hiện những hành động tương øng nµo?. c. Hoạt động giao tiếp trên diễn ra trong hoµn c¶nh nµo? (ë ®©u? vµo lúc nào? khi đó nước ta có sự kiện gì đặc biệt?) d. Hoạt động giao tiếp trên hướng vµo néi dung g×? e. Mục đích của cuộc giao tiếp (hội nghị) là gì? Cuộc giao tiếp đó NguyÔn Sü Ninh. -12-. Lop11.com. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 – C¬ b¶n.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> có đạt được mục đích ko?  Mục đích đó đã thành công. Hs th¶o luËn tr¶ lêi c¸c c©u hái trong sgk. Gv nhËn xÐt, chèt ý đúng. 2. Ng÷ liÖu 2: VB Bµi tæng quan VHVN. a. C¸c nh©n vËt giao tiÕp qua VB - C¸c nh©n vËt giao tiÕp: trªn? + Người viết sgk. + Gi¸o viªn Ng÷ V¨n THPT. + Häc sinh líp 10 toµn quèc. - §Æc ®iÓm: + §é tuæi: tõ 65 tuæi trë xuèng 15 tuæi. + Trình độ: từ các giáo sư, tiến sĩ xuống học sinh líp 10. b. Hoạt động giao tiếp đó diễn ra - Hoàn cảnh giao tiếp: có tính chất quy phạm, trong hoµn c¶nh nµo? có tổ chức, mục đích, nội dungvà được thực hiện theo chương trình mang tính pháp lí trong nhà trường. c.Néi dung giao tiÕp thuéc lÜnh - Néi dung giao tiÕp: vực nào? Về đề tài gì? Bao gồm + Lĩnh vực: Văn học sử. những vấn đề cơ bản nào? + §Ò tµi: Tæng quan VHVN. + Vấn đề cơ bản: Các bộ phận hợp thành VHVN, tiến trình phát triển, con người VN qua VH. d. Mục đích giao tiếp là gì? (mục - Mục đích giao tiếp: đích của người viết, người đọc?) + Người viết: cung cấp cho người đọc cái nhìn tæng qu¸t vÒ VHVN. + Người đọc: lĩnh hội một cách tổng quát nhất vÒ c¸c bé phËn, tiÕn tr×nh ph¸t triÓn vµ con người VN qua VH. e.Phương tiện ngôn ngữ và cách tổ - Phương tiện ngôn ngữ: chức VB có đặc điểm gì nổi bật? + Ng«n ng÷: thuéc lo¹i VBKH gi¸o khoa. + Bè côc: râ rµng, hÖ thèng m¹ch l¹c. + LÝ lÏ chÆt chÏ, thuyÕt phôc, dÉn chøng tiªu biÓu. Gv yªu cÇu hs dùa vµo kÕt qu¶ II. HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc: (12’) của việc tìm hiểu ngữ liệu và đọc 1. Khái niệm hoạt động giao tiếp bằng ngôn phần ghi nhớ trong sgk để trả lời ngữ: c¸c c©u hái: - Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ là hoạt - Thế nào là hoạt động giao tiếp động trao đổi thông tin của con người trong xã b»ng ng«n ng÷? hội, được tiến hành chủ yếu bằng phương tiện ng«n ng÷ (d¹ng nãi hoÆc d¹ng viÕt) nh»m thùc hiện mục đích về nhận thức, tình cảm, hành động,...  Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ là hoạt động “liên cá nhân” nhằm: + Trao đổi thông tin. + Trao đổi tư tưởng, tình cảm. NguyÔn Sü Ninh. -13-. Lop11.com. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 – C¬ b¶n.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> - C¸c qu¸ tr×nh diÔn ra trong ho¹t động giao tiếp bằng ngôn ngữ? Ai là người thực hiện mỗi quá trình đó? - Các nhân tố của hoạt động giao tiÕp b»ng ng«n ng÷?. + T¹o lËp quan hÖ x· héi. 2. Các quá trình của hoạt động giao tiếp bằng ng«n ng÷: - Tạo lập (sản sinh) VB: người nói (người viết) thùc hiÖn. - Lĩnh hội VB: người nghe (người đọc) thực hiÖn. 3. Các nhân tố của hoạt động giao tiếp bằng ng«n ng÷: - Nh©n vËt giao tiÕp. - Hoµn c¶nh giao tiÕp. - Néi dung giao tiÕp. - Mục đích giao tiếp. - Phương tiện và cách thức giao tiếp.. HO¹T §éNG 3 c. Cñng cè: (1’). - Qua bµi häc nµy chóng ta cÇn l­u ý mét sè néi dung sau: + Khái niệm Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ + Các nhân tố và quá trình của hoạt động giao tiếp d. Hướng dẫn học bài và chuẩn bị bài: (1’) * Bµi cò: - Nắm vững lý thuyết đã học. - §äc vµ lµm c¸c bµi tËp trong sgk trang 20, 21, 22. * Bµi míi: So¹n bµi: Kh¸i qu¸t VH d©n gian + HS soạn theo câu hỏi sgk. Lưu ý đặc trưng của văn học dân gian; ở mỗi thể loại cần lấy được những ví dụ cụ thể để chứng minh.. NguyÔn Sü Ninh. -14-. Lop11.com. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 – C¬ b¶n.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Ngày soạn: 28/08/2009 TiÕt 4: Đọc văn.. Ngµy d¹y:. Lớp Ngày. 10A2. 10A5. 10A8. 10A9. 03/09/09. 03/09/09. 31/08/09. 31/08/09. kh¸i qu¸t v¨n häc d©n gian 1. Môc tiªu bµi häc: * Gióp häc sinh: a. Về kiÕn thøc: - Nắm được những đặc trưng, hệ thống thể loại và những giá trị cơ bản của VH dân gian. b. Về kü n¨ng: - RÌn kÜ n¨ng t×m vµ tãm t¾t c¸c ý chÝnh cña bµi, t×m vµ ph©n tÝch c¸c dÉn chøng tiªu biÓu cho c¸c ý. c. Về thái độ: - Giáo dục thái độ trân trọng đối với VH dân gian, di sản văn hóa của dân tộc. 2. Sù chuÈn bÞ cña giáo viên và học sinh: a. Gi¸o viªn: - Sgk, sgv. - Mét sè tµi liÖu vÒ VH d©n gian. - Soạn giáo án. b. Häc sinh: - Hs soạn bài theo sự hướng dẫn của GV và các câu hỏi của sgk. 3. TiÕn tr×nh d¹y- häc: Gv tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các hình thức trao đổi- thảo luận, trả lời c¸c c©u hái. HO¹T §éNG 1 * æn định tổ chức lớp.(1’) 10A2.....................10A5....................10A8 ................ 10A9..................... a. KiÓm tra bµi cò: (4’) * Câu hỏi: Nêu các đặc trưng cơ bản và vai trò của Văn học dân gian? * §¸p ¸n: - §Æc tr­ng: + TÝnh tËp thÓ. + TÝnh truyÒn miÖng. + TÝnh thùc hµnh (g¾n bã vµ phôc vô trùc tiÕp cho c¸c sinh ho¹t kh¸c nhau trong đời sống cộng đồng). - Vai trß: + Gi÷ g×n, mµi giòa vµ ph¸t triÓn ng«n ng÷ d©n téc. + Nuôi dưỡng tâm hồn nhân dân. + Gãp phÇn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn VH viÕt * Nhận xét, đánh giá: ..................................................................................................... b. Bµi míi: NguyÔn Sü Ninh. -15-. Lop11.com. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 – C¬ b¶n.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> * Giíi thiÖu bµi míi: (1’) Trong mạch suy cảm về đất nước, nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm đã giải thích về sự hình thành các địa danh: “Những người vợ nhớ chồng còn góp cho đất nước những núi Vọng Phu CÆp vî chång yªu nhau gãp nªn hßn Trèng M¸i Gót ngựa của Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại Chín mươi chín con voi góp mình dựng đất tổ Hùng Vương Nh÷ng con rång n»m im gãp dßng s«ng xanh th¼m Người học trò nghèo góp cho đất nước mình núi Bút, non Nghiên.” (Đất nước) Những xúc cảm sâu sắc đó của ông bắt nguồn từ VH dân gian. Kho tàng VH dân gian cña d©n téc ta thùc sù lµ suèi nguån v« tËn cho th¬ ca vµ nh¹c häa. H«m nay, chóng ta sÏ cïng t×m hiÓu nh÷ng nÐt lín vÒ VH d©n gian. * Néi dung: HO¹T §éNG 2 HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN. HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH. - VH d©n gian lµ g×? T¹i sao nãi VH d©n gian lµ t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n tõ? Hs th¶o luËn, tr¶ lêi. - Gv nhËn xÐt, chèt ý: VH d©n gian lµ t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n tõ do VH d©n gian lÊy ng«n tõ lµm chÊt liÖu nghÖ thuËt.. * Kh¸i niÖm. (1’) - Lµ nh÷ng t¸c phÈm ng«n tõ truyÒn miÖng ®­îc tËp thÓ s¸ng t¹o nh»m phôc vô trùc tiÕp cho c¸c sinh hoạt khác nhau của đời sống cộng đồng.. -VH dân gian có những đặc tr­ng c¬ b¶n nµo? - Em hiÓu thÕ nµo lµ tÝnh truyÒn miÖng? - T¸c dông cña tÝnh truyÒn miÖng? VD?. - Qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thÓ cña VH d©n gian diÔn ra ntn?. - Em hiÓu thÕ nµo lµ tÝnh thùc NguyÔn Sü Ninh. II. §Æc tr­ng c¬ b¶n cña VH d©n gian: (10’) 1. TÝnh truyÒn miÖng: - Kh«ng l­u hµnh b»ng ch÷ viÕt mµ ®­îc truyÒn miệng từ người này sang người khác qua nhiều thế hệ và các địa phương khác nhau. - Được biểu hiện trong diễn xướng dân gian.  T¸c dông: + Lµm cho t¸c phÈm VH d©n gian ®­îc trau chuèt, hoµn thiÖn, phï hîp h¬n víi t©m t×nh cña nhân dân lao động. + T¹o nªn tÝnh dÞ b¶n (nhiÒu b¶n kÓ) cña VH d©n gian. VD: VB truyÖn cæ tÝch TÊm C¸m, truyÒn thuyÕt An Dương Vương và Mị Châu- Trọng Thủy,... 2. TÝnh tËp thÓ: - Quá trình sáng tác tập thể: Cá nhân khởi xướng tập thể hưởng ứng (tham gia cùng sáng tạo hoặc tiÕp nhËn) tu bæ, söa ch÷a, thªm bít cho phong phó, hoµn thiÖn. 3. TÝnh thùc hµnh: -16-. Lop11.com. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 – C¬ b¶n.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> hµnh cña VH d©n gian? VD?. - Lµ sù g¾n bã vµ phôc vô trùc tiÕp cho c¸c sinh hoạt khác nhau trong đời sống cộng đồng. - VD: Bài ca lao động: Hò sông Mã, hò giã gạo,... Bài ca nghi lễ: Hát mo Đẻ đất đẻ nước của người Mường,.... Yêu cầu hs đọc và tự học các III. Hệ thống thể loại của VH dân gian: định nghĩa về các thể loại VH d©n gian trong sgk. Tù sù Tr÷ NghÞ luËn - LËp b¶ng hÖ thèng c¸c thÓ lo¹i t×nh VH d©n gian? - ThÇn tho¹i -Tôc ng÷ - Sö thi - TruyÒn thuyÕt - TruyÖn cæ tÝch - Truyện cười - TruyÖn ngô ng«n - TruyÖn th¬ - VÌ. - Tri thøc d©n gian lµ g×? Gv định hướng: Tri thức dân gian lµ nhËn thøc, hiÓu biÕt cña nhân dân đối với cuộc sống quanh m×nh. - V× sao VH d©n gian ®­îc coi lµ kho tri thøc v« cïng phong phó vµ ®a d¹ng? Gv gîi më: Tri thøc d©n gian bao gåm nh÷ng tri thøc vÒ c¸c lÜnh vùc nµo? Cña bao nhiªu d©n téc? - VH dân gian thể hiện trình độ nhËn thøc vµ quan ®iÓm cña ai? Điều đó có gì khác với giai cấp thèng trÞ cïng thêi? VD? Tri thøc d©n gian ®­îc tr×nh bµy ntn? VD? Gv më réng: Tuy nhiªn nhËn thức của nhân dân lao động ko ph¶i hoµn toµn vµ bao giê còng đúng. VD: Đi một ngày đàng học mét sµng kh«n; Những người ti hí mắt lươn / Trai thường chốn chúa, gái buôn lộn chång.... NguyÔn Sü Ninh. - Ca dao - Câu đố. (10’) S©n khÊu - ChÌo. IV. Nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña VH d©n gian: (16’) 1. VH d©n gian lµ kho tri thøc v« cïng phong phú về đời sống các dân tộc (giá trị nhận thức): - VH d©n gian  lµ tri thøc vÒ mäi lÜnh vùc cña đời sống tự nhiên, xã hội và con người phong phó.  lµ tri thøc cña 54 d©n téc ®a d¹ng. - VH dân gian thể hiện trình độ nhận thức và quan điểm tư tưởng của nhân dân lao động nên nó mang tính chất nhân đạo, tiến bộ, khác biệt và thậm chí đối lập với quan điểm của giai cấp thống trị cùng thêi. VD: + Con vua th× l¹i lµm vua Con s·i ë chïa th× quÐt l¸ ®a Bao giê d©n næi can qua Con vua thÊt thÕ l¹i ra quÐt chïa. + §õng than phËn khã ai ¬i Cßn da: l«ng mäc, cßn chåi: n¶y c©y... - Tri thức dân gian thường được trình bày bằng ng«n ng÷ nghÖ thuËt hÊp dÉn, dÔ phæ biÕn, cã søc sèng l©u bÒn víi thêi gian. VD: Bài học về đạo lí làm con: C«ng cha nh­ nói Th¸i S¬n Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra -17-. Lop11.com. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 – C¬ b¶n.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> - TÝnh gi¸o dôc cña VH d©n gian ®­îc thÓ hiÖn qua nh÷ng khÝa c¹nh nµo? VD?. - Gi¸ trÞ thÈm mÜ to lín cña VH d©n gian ®­îc biÓu hiÖn ntn? - KÓ tªn mét vµi t¸c gi¶ ­u tó cã sù häc tËp VH d©n gian?. Mét lßng thê mÑ kÝnh cha Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con. 2.VH dân gian có giá trị giáo dục sâu sắc về đạo lí làm người: - Tinh thần nhân đạo: + Tôn vinh giá trị con người (tư tưởng nhân văn). + Tình yêu thương con người (cảm thông, thương xãt). + Đấu tranh ko ngừng để bảo vệ, giải phóng con người khỏi bất công, cường quyền. - H×nh thµnh nh÷ng phÈm chÊt truyÒn thèng tèt đẹp: + Tình yêu quê hương, đất nước. + Lòng vị tha, đức kiên trung. + TÝnh cÇn kiÖm, ãc thùc tiÔn,... 3. VH d©n gian cã gi¸ trÞ thÈm mÜ to lín, gãp phÇn quan träng t¹o nªn b¶n s¾c riªng cho nÒn VH d©n téc: - NhiÒu t¸c phÈm VH d©n gian trë thµnh mÉu mùc nghệ thuật để người đời học tập. - Khi VH viết chưa phát triển, VH dân gian đóng vai trò chủ đạo. - Khi VH viÕt ph¸t triÓn, VH d©n gian lµ nguån nuôi dưỡng, là cơ sở của VH viết, phát triển song song, lµm cho VH viÕt trë nªn phong phó, ®a d¹ng, đậm đà bản sắc dân tộc.. HO¹T §éNG 3.. c. Cñng cè: (1’) - GV kh¸i qu¸t l¹i néi dung bµi häc. N¾m v÷ng ®­îc: + §Æc tr­ng c¬ b¶n cña VHDG. + C¸c thÓ lo¹i VHDG. + Vai trò của VHDG đối với nền văn học dân tộc. d. Hướng dẫn học bài và chuẩn bị bài: (1’) * Bµi cò: - Häc bµi, n¾m v÷ng néi dung. - Häc thuéc phÇn ghi nhí (sgk). * Bµi míi: - Chuẩn bị bài: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ (tiếp theo).. NguyÔn Sü Ninh. -18-. Lop11.com. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 – C¬ b¶n.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Ngày soạn: 01/09/2009 TiÕt 5: Tiếng Việt.. Ngµy d¹y:. Lớp Ngày. 10A2. 10A5. 10A8. 10A9. 03/09/09. 08/09/09. 03/09/09. 04/09/09. Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ (tiÕp) 1. Môc tiªu bµi häc: * Gióp häc sinh: a. Về kiến thức: - Củng cố khái niệm và các nhân tố chi phối của hoạt động giao tiếp b»ng ng«n ng÷. b. Về kỹ năng: - Vận dụng lí thuyết về hoạt động giao tiếp vào việc phân tích các tình huèng giao tiÕp cô thÓ. c. Về thái độ: - Giáo dục thái độ và hành vi phù hợp trong hoạt động giao tiếp bằng ng«n ng÷. 2. Sù chuÈn bÞ cña giáo viên và học sinh : a. Gi¸o viªn: - Sgk, sgv. - Soạn giáo án. b. Häc sinh: - Hs đọc trước bài học. - Lµm c¸c bµi tËp SGK. 3. TiÕn tr×nh d¹y- häc: Gv tổ chức giờ dạy- học theo hình thức trao đổi thảo luận. Một số hs lên bảng làm các bài tập, các em khác tự làm vào vở, nhận xét, bổ sung bài của bạn. Gv nhận xét, định hướng hoàn chỉnh. HO¹T §éNG 1. * æn định tổ chức lớp. (1’) 10A2.....................10A5....................10A8 ................ 10A9..................... a. KiÓm tra bµi cò: (4’) * Câu hỏi: Hãy cho biết thế nào là hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ? * Đáp án: - Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ là hoạt động trao đổi thông tin của con người trong xã hội, được tiến hành chủ yếu bằng phương tiện ngôn ngữ (dạng nói hoặc dạng viết) nhằm thực hiện mục đích về nhận thức, tình cảm, hành động,...  Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ là hoạt động “liên cá nhân” nhằm: + Trao đổi thông tin. + Trao đổi tư tưởng, tình cảm. + T¹o lËp quan hÖ x· héi. * Nhận xét, đánh giá ...................................................................................................... ........................................................................................................................................... b. Bµi míi: * Giíi thiÖu bµi míi: (1’) NguyÔn Sü Ninh. -19-. Lop11.com. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 – C¬ b¶n.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> ở tiết học trước về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ, các em đã được tìm hiểu những tri thức lí thuyết cơ bản. Trong tiết học hôm nay, chúng ta sẽ vận dụng các kiến thức đó để làm các bài tập để củng cố, khắc sâu các kiến thức đó. * Néi dung: HO¹T §éNG 2. HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN. Gv yªu cÇu 3 hs lªn b¶ng lµm c¸c bµi tËp 1, 2, 3 trong sgk. C¸c em kh¸c tù lµm vµo vë, theo dâi bµi cña b¹n nhËn xÐt bæ sung. Gv nhận xét, khẳng định đáp án, l­u ý hs c¸c kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng cÇn thiÕt.. HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH. III. LuyÖn tËp: (37’) Bµi 1: (7’) a. Nh©n vËt giao tiÕp:- Chµng trai (anh). - C« g¸i (nµng). Lứa tuổi: 18-20, trẻ, đang ở độ tuổi yêu đương. b. Thêi ®iÓm giao tiÕp: §ªm tr¨ng s¸ng, yªn tÜnh thÝch hîp víi nh÷ng cuéc trß chuyÖn cña nh÷ng đôi lứa đang yêu. c. Néi dung giao tiÕp: NghÜa tuêng minh: Chµng trai hái c« g¸i “tre non đủ lá”(đủ già) rồi thì có dùng để đan sàng được ko? - NghÜa hµm Èn: Còng nh­ tre, chµng trai vµ c« g¸i đã đến tuổi trưởng thành, lại có tình cảm với nhau liÖu nªn tÝnh chuyÖn kÕt duyªn ch¨ng? - Mục đích giao tiếp: tỏ tình, cầu hôn tế nhị. d. C¸ch nãi cña chµng trai: Cã mµu s¾c v¨n chương, tình tứ , ý nhị, mượn hình ảnh thiên nhiên để tỏ lòng mình phù hợp, tinh tế. Bµi 2: (5’) a,b. Các hành động nói (hành động giao tiếp): - Chµo (Ch¸u chµo «ng ¹!). - Chào đáp (A Cổ hả?). - Khen (Lớn tướng rồi nhỉ?). - Hỏi (Bố cháu có gửi pin đài lên cho ông ko?). c. Tình cảm, thái độ: + A Cæ: kÝnh mÕn «ng giµ. + ¤ng giµ: tr×u mÕn, yªu quý A Cæ. - Quan hÖ: gÇn gòi, th©n mËt. Bµi 3: (10’) a. Néi dung giao tiÕp: - Nghĩa tường minh: Miêu tả, giới thiệu đặc điểm, quá trình làm bánh trôi nước. - Nghĩa hàm ẩn: Thông qua hình tượng bánh trôi nước, tác giả ngợi ca vẻ đẹp, thể hiện thân phận bất hạnh của mình cũng như của bao người phụ nữ trong XHPK bÊt c«ng. Song trong hoµn c¶nh kh¾c. NguyÔn Sü Ninh. -20-. Lop11.com. Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 10 – C¬ b¶n.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>