Giáo án Ngữ văn 8 - Bài 14 tiết 56: Văn bản đập đá ở Côn Lôn (Phan Châu Trinh)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n: 18/ 11/ 2012 Ngµy gi¶ng: 23/ 11/ 2012 Bµi 14 Tiết 56, văn bản Đập đá ở côn lôn (Phan Ch©u Trinh) I. Môc tiªu bµi häc 1. Môc tiªu chung - Thấy được đóng góp của nhà chí sĩ cách mạng Phan Châu Trinh cho nền VHVN ®Çu thÕ kØ XX. - Cảm nhận được vẻ đẹp hình tượng người chí sĩ yêu nước được khắc họa b»ng bót ph¸p nghÖ thuËt l·ng m¹n, giäng ®iÖu hµo hïng trong mét t¸c phÈm tiªu biÓu cña Phan Ch©u Trinh. - Trân trọng và biết ơn các vị tiền bối yêu nước. - Tích hợp tư tưởng Hồ Chí Minh: bản lĩnh anh hùng cách mạng. 2.Träng t©m kiÕn thøc, kÜ n¨ng a. KiÕn thøc - Sù më réng vÒ kiÕn thøc vÒ v¨n häc c¸ch m¹ng ®Çu thÕ kØ XX - Chí khí lẫm liệt, phong thái đàng hoàng của nhà chí sĩ yêu nước Phan Châu Trinh. - C¶m høng hµo hïng, l·ng m¹n ®­îc thÓ hiÖn trong bµi th¬. b. KÜ n¨ng - Đọc – hiểu văn bản thơ văn yêu nước viết theo thể thơ thất ngôn bát cú ®­êng luËt. - Phân tích được vẻ đẹp hình tượng nhân vật trữ tình trong bài thơ. - C¶m nhËn ®­îc giäng ®iÖu, h×nh ¶nh trong bµi th¬. II. KÜ n¨ng sèng c¬ b¶n ®­îc gi¸o dôc trong bµi 1. Kĩ năng xác định giá trị 2. KÜ n¨ng giao tiÕp 3. KÜ n¨ng l¾ng nghe tÝch cùc 4. KÜ n¨ng hîp t¸c III.§å dïng Tranh ¶nh Phan Ch©u Trinh IV. Phương pháp/ kĩ thuật dạy học Đọc sáng tạo( Giao nhiệm vụ), phân tích và bình giảng, nêu vấn đề, thảo luận nhóm( đặt câu hỏi, động não, chia nhóm) V. Các bước lên lớp 1. ổn định( 1’) 2. KiÓm tra ®Çu giê (4’) H. Nªu néi dung cña v¨n b¶n “ Bµi to¸n d©n sè” ? vµ cho biÕt ý nghÜa cña v¨n b¶n? Tr¶ lêi - Đất đai không sinh thêm, nếu mỗi người không nhận thức rõ vấn đề dân số th× chÝnh m×nh l¹i h¹i m×nh. Bµi to¸n d©n sè xoay quanh c©u chuyÖn bµi to¸n cæ Ng÷ v¨n 8 tËp 1- Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> buộc người đọc phải liên tưởng và suy ngẫm về sự gia tăng dân số đáng lo ngai của thế giới và nhất là của những nước chậm phát triển. - Văn bản đã nêu lên vấn đề thời sự của đời sống hiện đại: dân số và tương lai cña d©n téc vµ nh©n lo¹i. 3. Tiến trình tổ chức các hoạt động HĐ1. Khởi động( 1’) Phan Châu Trinh cũng như Phan Bội Châu là nhà nho yêu nước, nhà Cách mạng lớn ở nước ta đầu thế kỉ XX. Tuy chủ trương cứu nước khác nhau nhưng 2 ông vẫn là bạn thân, là đồng chí của nhau, rất khâm phục tài năng và chí khí của nhau. Bài thơ ''Đập đá ở Côn Lôn'' viết trong thời gian ông bị đày ở Côn Đảo, khi ông bị bắt lao động khổ sai đập đá. H§ cña thÇy vµ trß T/g Néi dung 6’ I. §äc, th¶o luËn chó HĐ2. đọc- thảo luận chú thích * Môc tiªu: thÝch - Đọc đúng các từ ngữ trong văn bản. - NhËn biÕt ®­îc nh÷ng ®iÓm c¬ b¶n vÒ t¸c gi¶. - HiÓu ®­îc hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬. - HiÓu ®­îc nghÜa cña mét sè tõ khã 1. §äc * C¸ch tiÕn hµnh - Gv hướng dẫn đọc: Đọc với khẩu khí ngang tµng, giäng hµo hïng phÊn chÊn Gv đọc mẫu Hs đọc-> Gv nhận xét, uốn nắn cách đọc H: Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ v¨n b¶n nµy ?. H: T¸c phÈm ®­îc s¸ng t¸c trong hoµn c¶nh nµo ? H: Xác định thể thơ của bài thơ ? ThÊt ng«n b¸t có H: Theo em, chó thÝch nµo khã vµ quan träng trong v¨n b¶n ? H§ 3. HDHS t×m hiÓu bè côc 3’ * Môc tiªu - NhËn biÕt ®­îc c¸c phÇn trong v¨n b¶n. Ng÷ v¨n 8 tËp 1- Lop8.net. 2. Th¶o luËn chó thÝch. a. T¸c gi¶. Phan Ch©u Trinh (1872 - 1926), hiÖu lµ T©y Hå. BiÖt hiÖu lµ Hi M·. Quª: huyÖn Hµ §«ng -Qu¶ng Nam. Là nhà yêu nước tiêu biểu đầu thế kØ XX b.T¸c phÈm + S¸ng t¸c khi Phan Ch©u Trinh bÞ bắt lao động khổ sai ở nhà tù Côn §¶o (n¨m 1908 ). + ThÓ th¬: ThÊt ng«n b¸t có c. C¸c chó thÝch kh¸c. (4), (5), (6). II. Bè côc.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> - HiÓu ®­îc néi dung cña tõng phÇn. * C¸ch tiÕn hµnh 2 phÇn H: Nªu bè côc cña bµi th¬ ? §Ò, thùc, luËn, kÕt 4 câu đầu: Công việc đập đá 4 c©u cuèi: c¶m xóc, suy nghÜ. 21’ H§ 4. HDHS t×m hiÓu v¨n b¶n. III.T×m hiÓu v¨n b¶n *Môc tiªu - Sù më réng vÒ kiÕn thøc vÒ v¨n häc c¸ch m¹ng ®Çu thÕ kØ XX - Chí khí lẫm liệt, phong thái đàng hoàng của nhà chí sĩ yêu nước Phan Ch©u Trinh. - C¶m høng hµo hïng, l·ng m¹n ®­îc 1. Khí phách người tù anh hùng thÓ hiÖn trong bµi th¬. * C¸ch tiÕn hµnh Hs đọc 4 câu đầu H. Trong 4 c©u th¬ ®Çu t¸c gi¶ nãi vÒ công đập đá, em hình dung công việc đó nh­ thÕ nµo? - c«ng viÖc ®Çy khã kh¨n vÊt v¶ H. Từ việc tả thực đó, tác giả còn ngụ ý nãi lªn ®iÒu g×? - gian khæ, vÊt v¶ H. Khí phách của người chiến sĩ được thể hiện ở thế đứng, em có nhận xét gì về thế đứngcủa người tù chiến sỹ? “ Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn” GV: Đólà hình ảnh một con người đầy lßng kiªu h·nh cã chÝ lín cã kh¸t väng hành động mãnh liệt có ý chí tự khẳng định mình, con người như thế đường hoàng đứng giữa đất trời Côn Lôn, đứng gi÷a biÓn réng nói cao. H. Em hiÓu lµm trai ë ®©y cã nghÜa lµ g×? - Đó là một quan niệm truyền thống đó là lòng kiêu hãnh, là ý chí tự khẳng định mình, đã làm trai phải làm nên sự nghiệp “ chí làm trai nam bắc tây đông Cho phØ søc vÉy vïng trong bèn bÓ” H: Em cã nhËn xÐt chung g× vÒ viÖc miêu tả công việc đặp đá trong bài thơ cña t¸c gi¶? Công việc đập đá được miêu tả bằng nét Ng÷ v¨n 8 tËp 1- Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> bút khoa trương “ lở núi non, năm bảy đống…” H: Việc miêu tả đó có tác dụng gì trong việc làm nổi bật hình ảnh người chiến sĩ cách mạng( Khí phách, hành động, sức m¹nh?) - KhÝ ph¸ch hiªn ngang - Hành động: quả quyết, mạnh mẽ, phi thường “xách búa, ra tay” - Søc m¹nh ghª gím gÇn nh­ thÇn k× “ lë nói, non…” H: Em cã nhËn xÐt nh­ thÕ nµo vÒ giäng ®iÖu, c¸ch dïng tõ vµ biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong 4 c©u th¬ ®Çu vµ t¸c dông ? Gv bình: Bốn câu thơ đầu đã khắc hoạ hình ảnh người tù cách mạng thật ấn tượng trong tư thế ngạo nghễ vươn cao tầm vũ trụ, biến một công việc lao động cưỡng bức hết sức nặng nhọc  cuộc chinh phôc tù nhiªn dòng m·nh cña mét con người có sức mạnh thần kỳ như một dũng sĩ thần thoại Phan Chu Trinh đã dựng lên một tượng đài uy nghi về người chiến sĩ cách mạng giữa đất trời C«n L«n trong t­ thÕ hiªn ngang ng¹o nghÔ.. cã tÇm vãc cña mét anh hïng ®­îm mµu s¾c thÇn tho¹i. Hs đọc 4 câu cuối H.Em có nhận xét gì về phương thức biểu đạt của 4 câu đầu và câu cuối bài th¬? - 4 c©u th¬ ®Çu miªu t¶ vµ biÓu c¶m - 4 c©u cuèi biÓu c¶m - T¹o sù s©u l¾ng cña c¶m xóc t©m hån. H.Em hiÓu th¸ng ngµy, m­a n¾ng tượng trưng cho điều gì ? Gian khổ phải chịu đựng triền miên nhiÒu n¨m th¸ng. H: Thông qua hình ảnh ẩn dụ đó, tác gi¶ muèn göi g¾m ®iÒu g×? - Cµng khã kh¨n cµng bÒn chÝ, son s¾t mét lßng - BÊt chÊp gian nguy, trung thµnh víi ý tưởng yêu nước Ng÷ v¨n 8 tËp 1- Lop8.net. B»ng giäng ®iÖu th¬ thÓ hiÖn khÈu khÝ ngang tµng, ng¹o nghÔ 4 câu thơ đầu đã dựng được một tượng đài uy nghi về người anh hïng víi khÝ ph¸ch hiªn ngang lÉm liệt, coi thường mọi thử thách gian nan.. 2. ý chí chiến đấu sắt son của người chiến sĩ cách mạng trong hoµn c¶nh tõ ®Çy. “ Th¸ng ngµy bao…th©n sµnh sái M­a n¾ng…s¾t son”.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> H. Hai câu thơ đã toát lên phong cách nào của người yêu nước ?  Muốn xứng danh anh hùng, để hoàn thành sự nghiệp cứu nước vĩ đại phải bÒn gan v÷ng chÝ, cã tÊm lßng son s¾t, vững tin sắt đá. Tất cả những khó khăn trªn kia chØ lµ sù thö th¸ch rÌn luyÖn tinh thÇn. GV: T/g muốn khẳng định dù gian khổ hiểm nguy vẫn bền gan vững chí đó là tấm lòng sắt son của người chiến sỹ cm kh«ng g× lay chuyÓn næi H: Em cã nhËn xÐt g× vÒ giäng ®iÖu, kÕt cÊu cña 2 c©u th¬ cuèi? C¸ch kÕt thóc nµy cã gièng víi bµi th¬ “Vµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸c” cña Phan Béi Ch©u kh«ng? - Kết cấu đối lập. - Giäng ®iÖu cøng cái, ngang tµng, s¶ng kho¸i hµo hïng H: Hai c©u kÕt gióp em c¶m nhËn ®­îc điều gì? Có thể nói tư tưởng của PBC và PCT đã gặp nhau ở một điểm được kh«ng? v× sao? - Những người anh hùng đã mưu đồ việc lớn khi lỡ bước thì gian nan cực khổ chỉ lµ chuyÖn con con kh«ng cã nghÜa g× đối với họ. H: Em häc tËp ®­îc g× tõ quan niÖm sống đó ? - sống hết mình với lí tưởng, biến những gian khổ vất vả trong công việc đời thường thành những khát khao bay bổng để làm việc hăng hái hơn, sống có ý nghÜa h¬n. Gv liên hệ:Tích hợp tư tưởng HCM Nghĩ mình trong bước gian truân Tai ­¬ng rÌn luyÖn tinh thÇn thªm h¨ng (Tù khuyªn m×nh - Hå ChÝ Minh) 2’ H§5. rót ra ghi nhí * Môc tiªu: - Tr×nh bµy gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬. - HiÓu ®­îc ý nghÜa bµi th¬. *C¸ch tiÕn hµnh H: Nêu đôi nét về nghệ thuật ? Ng÷ v¨n 8 tËp 1- Lop8.net. Người chiến sỹ không nề hà gian khæ cã tÊm lßng son s¾t, v÷ng tin sắt đá.. “ Những kẻ vá …lỡ bước Gian nan chi kÓ viÖc con con”. Hai câu t hơ cuối đã nâng tầm vóc của người tù chiến sĩ lên một tầm cao míi, hiªn ngang lÉm liÖt, coi thường mọi nguy hiểm.. III. Ghi nhí. - NT - ND.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> H: Bµi th¬ to¸t lªn néi dung nµo ? Hs đọc và khái quát ghi nhớ H. V¨n b¶n cã ý nghÜa g×? Nhà tù của đế quốc thực dân không làm khuất được ý chí niềm tin của người chiÕn sÜ c¸ch m¹ng 5’ IV. LuyÖn tËp H§3.luyÖn tËp * Mục tiêu: Trình bày vẻ đẹp của nhà nho yêu nước đầu thế kỉ XX *C¸ch tiÕn hµnh - HS th¶o luËn nhãm 8/ 3’ H: Qua bµi “Vµo nhµ ngôc … c¶m t¸c” §ã lµ nh÷ng bËc anh hïng khi sa c¬ và “Đập đá ở Côn Lôn” Em hãy trình lỡ bước rơi vào vòng tù ngục nhưng bÇy l¹i nh÷ng c¶m nhËn cña em vÒ vÎ ë hä cã khÝ ph¸ch ngang tµng lÉm đẹp hào hùng lãng mạn của hình tượng liÖt ngay c¶ trong thö th¸ch gian nhà nho yêu nước và CM đầu thể kỷ XX lao ®e do¹ tÝnh m¹ng, ý chÝ kiªn ? trung, niÒm tin son s¾t vµo sù §¹i diÖn c¸c nhãm treo kÕt qu¶ nghiÖp cña m×nh. Gv nhËn xÐt 4. Cñng cè (2’) H. §äc diÔn c¶m bµi th¬ H. C¶m xóc cña t¸c gi¶ trong bµi th¬ nµy lµ g× ? HS tr¶ lêi-> GV chèt kiÕn thøc 5. HDHT (1’) - Häc thuéc lßng bµi th¬ vµ n¾m ch¾c gi¸ trÞ nghÖ thuËt, néi dung. - So¹n bµi " «n luyÖn dÊu c©u" - LËp b¶ng thèng kª «n tËp theo mÉu: TT. Loại dấu câu đã học. Chøc n¨ng, c«ng dông. Ng÷ v¨n 8 tËp 1- Lop8.net. C¸c vÝ dô.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>