Hoàn thiện hạch toán tài sản cố định nhằm tăng cường quản lý tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.25 MB, 229 trang )

(1)Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o. Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n. TrÇn V¨n ThuËn. Hoàn thiện hạch toán tài sản cố định nhằm tăng c−ờng quản lý tài sản cố định trong các doanh nghiÖp x©y dùng ViÖt Nam. LuËn ¸n tiÕn sÜ kinh tÕ. Hµ Néi - 2008.

(2) Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o. Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n. TrÇn V¨n ThuËn. Hoàn thiện hạch toán tài sản cố định nhằm tăng c−ờng quản lý tài sản cố định trong các doanh nghiÖp x©y dùng ViÖt Nam. Chuyªn ngµnh: KÕ to¸n, KiÓm to¸n vµ Ph©n tÝch M sè: 62.34.30.01. LuËn ¸n tiÕn sÜ kinh tÕ. Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: 1. PGS. TS. NguyÔn ThÞ §«ng 2. PGS. TS. Nghiªm V¨n Lîi. Hµ Néi - 2008.

(3) Lêi cam ®oan. T«i xin cam ®oan LuËn ¸n nµy lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i. C¸c sè liÖu nªu trong LuËn ¸n lµ hoµn toàn trung thực. Các đánh giá, kết luận khoa học của Luận ¸n ch−a tõng ®−îc ai c«ng bè trong bÊt cø c«ng tr×nh nµo kh¸c.. T¸c gi¶ luËn ¸n. TrÇn V¨n ThuËn.

(4) Lêi c¶m ¬n. T¸c gi¶ LuËn ¸n xin bµy tá lßng c¶m ¬n ch©n thµnh vµ biÕt ¬n s©u s¾c tíi PGS.TS. NguyÔn ThÞ §«ng vµ PGS.TS. Nghiªm V¨n Lîi - c¸n bé h−íng dÉn khoa học cho tác giả - đ' h−ớng dẫn, chỉ bảo nhiệt tình và định h−ớng khoa học cho t¸c gi¶ trong suèt qu¸ tr×nh nghiªn cøu, thu thËp sè liÖu, kh¶o s¸t thùc tÕ vµ thùc hiÖn LuËn ¸n. T¸c gi¶ LuËn ¸n xin bµy tá lßng c¶m ¬n s©u s¾c tíi TS. Ng« §øc Long - KÕ to¸n tr−ëng C«ng ty cæ phÇn LICIGI 12, Th−îng t¸, Cö nh©n Ph¹m ThÞ HiÒn - KÕ to¸n tr−ëng C«ng ty X©y dùng 789 Bé Quèc phßng, Cö nh©n Lª ThÞ Quúnh - Phã phßng KÕ to¸n - C«ng ty cæ phÇn X©y l¾p c¬ giíi Constrexim vµ Cö nh©n §Æng ThÞ BÝch H»ng - Phã phßng Hµnh chÝnh tæng hîp C«ng ty cæ phÇn CÇu 5 Th¨ng Long ®' t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t¸c gi¶ trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra, kh¶o s¸t thùc tÕ, thu thËp sè liÖu phôc vô cho viÖc ph©n tÝch, tæng hîp sè liÖu vµ viÕt LuËn ¸n. T¸c gi¶ LuËn ¸n xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o, c¸n bé ViÖn Đào tạo Sau đại học - Đại học Kinh tế Quốc dân; các thầy giáo, cô giáo đồng nghiệp trong Khoa KÕ to¸n vµ Bé m«n KÕ to¸n - §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n, c¸c nhµ khoa học, bạn bè và ng−ời thân đ' động viên, khích lệ và chia sẻ với tác giả trong suốt qu¸ tr×nh häc tËp, c«ng t¸c vµ thùc hiÖn LuËn ¸n.. T¸c gi¶ LuËn ¸n.

(5) danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t trong luËn ¸n ACRS. HÖ thèng hoµn vèn nhanh. ARR PB CSH DN DNXD §TDH GDP GTGT GTCL IAS. Tû suÊt sinh lêi kÕ to¸n Kú hoµn vèn Chñ së h÷u Doanh nghiÖp Doanh nghiÖp x©y dùng §Çu t− dµi h¹n Tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm quèc néi Gi¸ trÞ gia t¨ng Gi¸ trÞ cßn l¹i HÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ cho khu vùc t− nh©n Hội đồng chuẩn mực kế toán quốc tÕ Uû ban chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ. IASB IASC IFRS. HÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vÒ tr×nh bµy b¸o c¸o tµi chÝnh IPSAS HÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n c«ng quèc tÕ IRR Tû suÊt sinh lêi néi bé MACRS HÖ thèng hoµn vèn nhanh ®' ®iÒu chØnh Mkh Mức khấu hao tài sản cố định MMTB M¸y mãc thiÕt bÞ NPV Gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn NVL Nguyªn vËt liÖu SXKD S¶n xuÊt kinh doanh TC Tµi chÝnh TK Tµi kho¶n TP Thµnh phÈm TSB§ Tài sản bất động TSC§ Tài sản cố định TSCĐHH Tài sản cố định hữu hình TSCĐVH Tài sản cố định vô hình XDCB X©y dùng c¬ b¶n VAS ChuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam WTO. Tæ chøc Th−¬ng m¹i thÕ giíi. Accelerated cost recovery system Accounting rate of return Payback period Owner Enterprise Construction enterprise Long-term investment Gross domestic products Value added Carrying values International accounting standards International accounting standards board International accounting standard committee International financial report standards International public sector accounting standard Internal rate of return Modified accelerated cost recovery system Depreciation Plant and equipment Net present value Materials Business Finance Account Finished products Immovable assets Fixed assets Tangible fixed assets Intangible fixed assets Construction Vietnamese aacounting standards World trade organization.

(6) Danh môc c¸c b¶ng Ký. Tªn B¶ng. hiÖu 2.1. Sè l−îng DNXD tõ n¨m 2000 - 2005. 2.2. C¸c chØ tiªu TSC§ & §TDH, vèn SXKD b×nh qu©n vµ doanh thu thuÇn cña DNXD tõ n¨m 2000 - 2005. 2.3 2.4 2.5 2.6. Số l−ợng lao động trong DNXD từ năm 2000 - 2005 C¬ cÊu TSC§ trong tæng tµi s¶n cña mét sè DNXD t¹i 31/12/2006 C¬ cÊu tõng lo¹i TSC§ cña mét sè DNXD n¨m 2006 HÖ sè vay dµi h¹n so víi vèn CSH cña mét sè DNXD t¹i 31/12/2006. 2.7. HÖ sè hao mßn TSC§ cña mét sè DNXD tõ 2003 - 2006. 2.8. Tû suÊt ®Çu t− TSC§ cña mét sè DNXD tõ 2003 - 2006. 2.9. Tû suÊt tù tµi trî TSC§ cña mét sè DNXD tõ 2003 - 2006. 2.10 SuÊt sinh lêi cña vèn CSH cña mét sè DNXD tõ 2003 - 2006 2.11 Søc s¶n xuÊt cña TSC§ cña mét sè DNXD tõ 2003 - 2006 2.12 Søc sinh lêi cña TSC§ cña mét sè DNXD tõ 2003 - 2006 2.13 SuÊt hao phÝ TSC§ cña mét sè DNXD tõ 2003 - 2006 3.1. B¶ng tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao TSC§. 3.2. ThÎ TSC§. 3.3. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá tình hình trang bị và hiệu quả sử dông TSC§ trong c¸c DNXD. Trang.

(7) Danh mục các sơ đồ Ký. Tên Sơ đồ. hiÖu 1.1. Các nghiệp vụ liên quan đến TSCĐ. 1.2. H¹ch to¸n TSC§ t¨ng do mua. 1.3. H¹ch to¸n lîi thÕ kinh doanh khi mua l¹i DN. 1.4. H¹ch to¸n bÊt lîi kinh doanh khi mua l¹i DN theo ph−¬ng ph¸p thay thÕ ®−îc chÊp nhËn. 1.5. H¹ch to¸n TSC§ t¨ng do XDCB. 1.6. H¹ch to¸n TSC§ t¨ng do nhËn vèn gãp. 1.7. H¹ch to¸n TSC§ t¨ng do thuª tµi chÝnh. 1.8. H¹ch to¸n TSC§ gi¶m do thanh lý, nh−îng b¸n. 1.9. Hạch toán TSCĐ giảm do góp vốn vào đơn vị khác. 1.10 H¹ch to¸n TSC§ thiÕu, mÊt ph¸t hiÖn khi kiÓm kª 1.11 H¹ch to¸n TSC§ gi¶m do tr¶ l¹i cho bªn cho thuª 1.12 H¹ch to¸n khÊu hao TSC§ 1.13 H¹ch to¸n söa ch÷a th−êng xuyªn vµ söa ch÷a lín TSC§ 1.14 H¹ch to¸n n©ng cÊp TSC§ 3.1. Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n qu¶n trÞ theo h×nh thøc kÕt hîp. 3.2. Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n qu¶n trÞ theo h×nh thøc t¸ch biÖt. 3.3. Vai trò của kế toán quản trị TSCĐ trong quá trình ra quyết định. 3.4. Các b−ớc công việc trong quá trình ra quyết định về TSCĐ. Trang.

(8) Môc lôc Trang Phô B×a Lêi cam ®oan Lêi c¶m ¬n Môc Lôc Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t trong luËn ¸n Danh môc c¸c B¶ng Danh mục các sơ đồ më ®Çu.....................................................................................................................1 Ch−ơng 1: Lý luận chung về hạch toán tài sản cố định nhằm tăng c−ờng quản lý tài sản cố định trong doanh nghiệp........8 1.1. Bản chất và vai trò của tài sản cố định trong doanh nghiệp .................................8 1.2. Nội dung hạch toán tài sản cố định trong doanh nghiệp ....................................17 1.3. Thông tin kế toán với việc đánh giá trình độ quản lý, sử dụng tài sản cố định trong doanh nghiÖp....................................................................................................43 1.4. ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vµ kinh nghiÖm cña mét sè n−íc trong h¹ch to¸n tµi sản cố định.................................................................................................................48 Ch−ơng 2: Thực trạng hạch toán tài sản cố định trong các doanh nghiÖp x©y dùng viÖt nam ..........................................................62 2.1. Tæng quan vÒ c¸c doanh nghiÖp x©y dùng ViÖt Nam ........................................62 2.2. Chế độ kế toán Việt Nam về hạch toán tài sản cố định trong doanh nghiệp xây dùng...........................................................................................................................68 2.3. Thực trạng hạch toán tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam ...........................................................................................................................75 2.4. Thực trạng quản lý và sử dụng tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng ViÖt Nam ...................................................................................................................89 2.5. Đánh giá thực trạng hạch toán tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng ViÖt Nam ...................................................................................................................95 Ch−¬ng 3: Ph−¬ng h−íng vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn h¹ch to¸n tài sản cố định nhằm tăng c−ờng quản lý tài sản cố định trong c¸c doanh nghiÖp x©y dùng viÖt nam ................................104 3.1. Định h−ớng phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp xây dùng ViÖt Nam ........................................................................................................104 3.2. Sự cần thiết phải hoàn thiện hạch toán tài sản cố định trong các doanh nghiệp x©y dùng ViÖt Nam .................................................................................................106 3.3. Ph−ơng h−ớng hoàn thiện hạch toán tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dùng ViÖt Nam ........................................................................................................108.

(9) 3.4. Giải pháp hoàn thiện hạch toán tài sản cố định nhằm tăng c−ờng quản lý tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam ..............................................115 3.5. Điều kiện thực hiện các giải pháp hoàn thiện hạch toán tài sản cố định nhằm tăng c−ờng quản lý tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam ...156 KÕt luËn .............................................................................................................165 Danh môc c¸c c«ng tr×nh ®C c«ng bè cña t¸c gi¶ Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Phô lôc.

(10) 1 më ®Çu. 1. Tính cấp thiết của đề tài luận án Tài sản cố định (TSCĐ) là cơ sở vật chất không thể thiếu trong nền kinh tế quốc dân cũng nh− trong hoạt động sản xuất kinh doanh (SXKD) của bất kể doanh nghiệp (DN) nào. Đối với DN, TSCĐ là cơ sở đánh giá trình độ công nghệ và năng lùc s¶n xuÊt, c¹nh tranh cña DN. ViÖc sö dông vµ qu¶n lý TSC§ trong DN ¶nh h−ởng trực tiếp đến chất l−ợng sản phẩm, dịch vụ, giá thành, đến khả năng cạnh tranh, đứng vững trên thị tr−ờng và phát triển của DN. Tr−ớc môi tr−ờng kinh doanh mµ c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t vµ nh÷ng tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt, viÖc h¹ch toán và quản lý TSCĐ trong DN đòi hỏi phải ngày càng đ−ợc tổ chức khoa học và hîp lý h¬n. Trong nền kinh tế quốc dân, sự tồn tại và hoạt động của các doanh nghiệp xây dựng (DNXD) đóng vai trò hết sức quan trọng. Các DNXD là những đơn vị kinh tế hoạt động trong lĩnh vực xây dựng cơ bản nhằm kiến tạo cơ sở vật chất cho nền kinh tế. Sản phẩm của các DNXD là yếu tố tiền đề phục vụ cho quá trình phát triển kinh tế - x' hội, thực hiện công cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất n−ớc. Do hoạt động trong lĩnh vực sản xuất vật chất đặc biệt nên TSCĐ chiếm tỷ trọng lớn trong tổng tài sản và là bộ phận không thể thiếu đ−ợc đối với quá trình hoạt động và phát triển của các DNXD. Mặt khác, đặc điểm cơ bản trong hoạt động của DNXD là sản phẩm cố định tại nơi sản xuất, còn các điều kiện sản xuất phải di chuyển theo địa điểm sản xuất nên tài sản nói chung và TSCĐ nói riêng dễ bị mất mát, h− hỏng. Chính vì vậy, một yêu cầu tất yếu đặt ra là phải quản lý tốt TSCĐ trong DNXD, muèn vËy c«ng t¸c h¹ch to¸n TSC§ trong DNXD ph¶i ®−îc tæ chøc mét c¸ch chÆt chẽ và khoa học, phù hợp với thông lệ quốc tế, với chuẩn mực và chế độ kế toán của Nhà n−ớc, phù hợp với khả năng, điều kiện của DNXD và đáp ứng đ−ợc yêu cầu của qu¶n lý. Thực hiện chủ tr−ơng đổi mới do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi x−ớng và l'nh đạo, hội nhập nền kinh tế n−ớc ta vào nền kinh tế khu vực và thế giới, Nhà n−ớc.

(11) 2 đ' ban hành nhiều chính sách tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh doanh của c¸c DN. Trong lÜnh vùc kÕ to¸n, Nhµ n−íc ®' x©y dùng vµ dÇn hoµn thiÖn hÖ thèng văn bản, quy định, điều chỉnh hoạt động kế toán của DN, trong đó có hạch toán TSCĐ. Cụ thể, Bộ Tài chính đ' ban hành Chuẩn mực kế toán về tài sản cố định hữu hình (TSCĐHH) (VAS 03), Chuẩn mực kế toán về tài sản cố định vô hình (TSCĐVH) (VAS 04), Chuẩn mực kế toán về Thuê tài sản (VAS 06), Quyết định về Quản lý, sử dụng và trích khấu hao TSCĐ (Quyết định số 206/2003/QĐ-BTC ngày 12/12/2003 của Bộ tr−ởng Bộ Tài chính) và Chế độ kế toán DN (Quyết định số 15/2006/Q§-BTC ngµy 20/3/2006 cña Bé tr−ëng Bé Tµi chÝnh). Nh÷ng v¨n b¶n pháp quy này ảnh h−ởng đến tổ chức hạch toán TSCĐ trong các DN Việt Nam nói chung, c¸c DNXD nãi riªng. NhËn thøc ®−îc vÞ trÝ quan träng cña DNXD trong nÒn kinh tế, vai trò của TSCĐ trong hoạt động SXKD của DNXD cũng nh− tầm quan träng cña h¹ch to¸n TSC§ vµ t¨ng c−êng qu¶n lý TSC§ trong DNXD nªn t«i ®' lùa chọn đề tài: "Hoàn thiện hạch toán tài sản cố định nhằm tăng c−ờng quản lý tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam" làm đề tài nghiên cứu cho LuËn ¸n tiÕn sÜ cña m×nh. 2. Tæng quan vÒ c¸c nghiªn cøu C¸c nghiªn cøu tr−íc ®©y vÒ h¹ch to¸n vµ qu¶n lý TSC§ trong DN tËp trung vào giải quyết 3 vấn đề chính là: hạch toán TSCĐ, tính khấu hao TSCĐ và xây dựng các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng TSCĐ trong DN. Thø nhÊt, vÒ h¹ch to¸n TSC§. NguyÔn TuÊn Duy (1999) ®' ph©n tÝch thùc trạng hạch toán TSCĐ trong các DN th−ơng mại Việt Nam, trong đó trình bày và phân tích các loại hình kế toán cơ bản cũng nh− ảnh h−ởng của chúng đến kế toán TSC§ trong DN. Trªn c¬ së ph©n tÝch thùc tr¹ng kÕ to¸n TSC§ trong DN th−¬ng mại, Nguyễn Tuấn Duy đề xuất các giải pháp hoàn thiện kế toán TSCĐ trong DN th−ơng mại, đó là: Hoàn thiện kế toán TSCĐ theo hợp đồng thuê tài chính; Hoàn thiện kế toán trao đổi TSCĐ; Hoàn thiện kế toán khấu hao TSCĐ; Hoàn thiện kế to¸n TSC§ thÕ chÊp, cÇm cè; Hoµn thiÖn kÕ to¸n TSC§ tham gia liªn doanh; Hoµn thiÖn kÕ to¸n söa ch÷a TSC§. Arikan, Asli Musaoglu (2004) ®' tiÕp cËn ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n TSC§VH trong DN. Lockridge, Theopholis Maurice (2004) tËp.

(12) 3 trung ph©n tÝch h¹ch to¸n TSC§ trong DN vËn t¶i. Cowe Falls, Lynne Gradon (2004) trình bày ph−ơng pháp đánh giá TSCĐ trong DN. Trong đánh giá TSCĐ, Cowe Falls, Lynne Gradon (2004) đ' đề cập đến 2 ph−ơng pháp: Ph−ơng pháp đánh gi¸ TSC§ trªn c¬ së qu¸ khø (past-based method) sö dông chi phÝ lÞch sö (historical cost) và Ph−ơng pháp đánh giá TSCĐ trên cơ sở hiện hành (current-based method) sö dông chi phÝ thay thÕ hiÖn hµnh (current replacement cost). Thø hai, vÒ tÝnh khÊu hao TSC§. §Æc ®iÓm cña TSC§ lµ trong qu¸ tr×nh sö dụng vào hoạt động SXKD cho đến khi bị h− hỏng, nó giữ nguyên đ−ợc hình thái vËt chÊt ban ®Çu nh−ng bÞ gi¶m dÇn vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông. PhÇn gi¸ trÞ TSC§ bÞ hao mßn sÏ ®−îc chuyÓn dÞch dÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm dÞch vô d−íi h×nh thøc khÊu hao. KhÊu hao TSC§ lµ biÖn ph¸p chñ quan nh»m thu håi phÇn gi¸ trÞ TSC§ ®' bÞ hao mßn phôc vô cho viÖc t¸i ®Çu t− TSC§. ViÖc lùa chän ph−¬ng ph¸p khấu hao TSCĐ sẽ ảnh h−ởng đến giá thành sản phẩm, dịch vụ, đến khả năng thu håi vèn còng nh− t×nh h×nh tµi chÝnh vµ kinh doanh cña DN. Horngren (1997), Walgenbach (1990) ®' tr×nh bµy vµ ph©n tÝch c¸c ph−¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao TSC§ trong DN. Theo Horngren vµ Walgenbach, TSC§ cã thÓ ®−îc tÝnh khÊu hao theo 4 ph−ơng pháp, đó là: Ph−ơng pháp đ−ờng thẳng, Ph−ơng pháp sản l−ợng sản xuất, Ph−¬ng ph¸p sè d− gi¶m dÇn vµ Ph−¬ng ph¸p tæng c¸c sè n¨m sö dông. Thứ ba, về các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng TSCĐ. TSCĐ là cơ sở vật chất kỹ thuật quan trọng và quyết định đến năng lực sản xuất của DN. Việc sử dụng TSCĐ ảnh h−ởng lớn đến chất l−ợng sản phẩm, khả năng cạnh tranh và hiệu quả kinh doanh của DN. Do đó, việc xây dựng hệ thống chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng TSCĐ đóng vai trò quan trọng nhằm đánh giá khả năng khai thác và quản lý TSCĐ để từ đó có những biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng TSCĐ trong DN. Charles H.Gibson (1998) đ' phân tích các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng TSCĐ nh−: Søc s¶n xuÊt cña TSC§, Søc sinh lîi cña TSC§, SuÊt hao phÝ TSC§, Søc sinh lîi cña tæng tµi s¶n... Trªn c¬ së kÕt qu¶ cña c¸c nghiªn cøu trong vµ ngoµi n−íc ®' thùc hiÖn liªn quan đến hạch toán và quản lý TSCĐ trong DN, xuất phát từ phạm vi, giới hạn và.

(13) 4 mục đích nghiên cứu của đề tài, Luận án tập trung giải quyết các vấn đề nghiên cứu chñ yÕu sau: - X©y dùng c¸c m« h×nh h¹ch to¸n TSC§ trong DN vÒ mÆt nguyªn lý kÕ to¸n; - Vai trò của TSCĐ trong hoạt động SXKD và những yêu cầu đặt ra đối với qu¶n lý TSC§ trong DN; - Hệ thống chỉ tiêu đánh giá tình hình trang bị và sử dụng TSCĐ trong DN; - Những bài học đối với Việt Nam từ việc xem xét, phân tích chuẩn mực kế to¸n quèc tÕ vµ kinh nghiÖm cña Mü, Ph¸p trong h¹ch to¸n TSC§; - Đặc điểm hoạt động SXKD của DNXD và ảnh h−ởng của nó đến quản lý và h¹ch to¸n TSC§; - Sự phát triển của chế độ kế toán Việt Nam về hạch toán TSCĐ trong DN nói chung, DNXD nãi riªng qua c¸c thêi kú; - Nh÷ng −u ®iÓm vµ tån t¹i trong h¹ch to¸n, qu¶n lý vµ sö dông TSC§ cña c¸c DNXD ViÖt Nam; - Quan ®iÓm vÒ ph−¬ng h−íng hoµn thiÖn h¹ch to¸n TSC§ trong c¸c DNXD ViÖt Nam; - HÖ thèng gi¶i ph¸p hoµn thiÖn h¹ch to¸n TSC§ nh»m t¨ng c−êng qu¶n lý vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§ trong c¸c DNXD ViÖt Nam. 3. Mục đích nghiên cứu của đề tài luận án - HÖ thèng ho¸, kh¸i qu¸t vµ lµm râ b¶n chÊt cña TSC§ trong DN trªn c¸c khía cạnh khái niệm, đặc điểm, vai trò và phân loại TSCĐ trong DN. - Trình bày khái quát nội dung hạch toán TSCĐ trong DN, bao gồm đánh giá TSCĐ, hạch toán TSCĐ trên ph−ơng diện kế toán tài chính (hạch toán biến động TSC§, h¹ch to¸n TSC§ thuª ngoµi, h¹ch to¸n khÊu hao vµ söa ch÷a TSC§) vµ h¹ch to¸n TSC§ trªn ph−¬ng diÖn kÕ to¸n qu¶n trÞ. LuËn ¸n còng tr×nh bµy th«ng tin kÕ to¸n víi viÖc qu¶n lý TSC§ trong DN. - Häc tËp, tiÕp thu chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vÒ TSC§ vµ kinh nghiÖm cña c¸c n−íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ph¸t triÓn trong viÖc h¹ch to¸n TSC§ nh»m rót ra những bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam..

(14) 5 - Phân tích vai trò của DNXD trong nền kinh tế quốc dân cũng nh− đặc điểm hoạt động SXKD của DNXD. - Lµm râ thùc tr¹ng h¹ch to¸n TSC§ trong c¸c DNXD ViÖt Nam hiÖn nay. - §−a ra ph−¬ng h−íng vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn h¹ch to¸n nh»m t¨ng c−êng qu¶n lý TSC§ trong c¸c DNXD ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. 4. phạm vi và đối t−ợng nghiên cứu của luận án 4.1. Ph¹m vi nghiªn cøu cña LuËn ¸n Ph¹m vi nghiªn cøu cña LuËn ¸n ®−îc giíi h¹n trªn c¸c khÝa c¹nh sau: - LuËn ¸n tËp trung nghiªn cøu thùc tr¹ng h¹ch to¸n TSC§ trong c¸c DNXD ViÖt Nam. - H¹ch to¸n TSC§ gåm ba lo¹i lµ h¹ch to¸n nghiÖp vô, h¹ch to¸n thèng kª vµ h¹ch to¸n kÕ to¸n. LuËn ¸n nghiªn cøu h¹ch to¸n kÕ to¸n TSC§. - DNXD đ−ợc đề cập trong Luận án là DN Việt Nam thuộc các loại hình: c«ng ty nhµ n−íc, c«ng ty cæ phÇn vµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n. - TSCĐ đ−ợc đề cập trong Luận án bao gồm các loại TSCĐ phục vụ hoạt động SXKD trong DNXD. Luận án không nghiên cứu TSCĐ hình thành từ các nguồn kinh phí, quỹ phúc lợi và sử dụng cho các mục đích ngoài hoạt động SXKD cña DNXD. 4.2. §èi t−îng nghiªn cøu cña LuËn ¸n - TSCĐ trong DN trên các khía cạnh: khái niệm, đặc điểm, phân loại và đánh gi¸ TSC§. - Néi dung h¹ch to¸n vµ qu¶n lý TSC§ trong DN. - ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vµ kinh nghiÖm cña mét sè n−íc trong h¹ch to¸n TSC§. - Thùc tr¹ng h¹ch to¸n TSC§ trong c¸c DNXD ViÖt Nam. 5. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu sö dông trong luËn ¸n.

(15) 6 - Trong quá trình nghiên cứu để thực hiện đề tài Luận án, tác giả vận dụng ph−¬ng ph¸p luËn duy vËt biÖn chøng, duy vËt lÞch sö, trõu t−îng hãa khoa häc, c¸c ph−ơng pháp thống kê, phân tích kinh tế, tổng hợp và so sánh để phân tích về vai trò của TSCĐ đối với hoạt động SXKD của DN, vai trò của DNXD trong nền kinh tế quèc d©n còng nh− thùc tr¹ng h¹ch to¸n TSC§ trong c¸c DNXD ViÖt Nam. - Do đối t−ợng nghiên cứu của đề tài Luận án là thực trạng hạch toán TSCĐ trong các DNXD nên Luận án sử dụng cả phân tích định l−ợng và đánh giá định tính để giải quyết nhiệm vụ nghiên cứu. 6. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña §Ò tµi luËn ¸n - LuËn ¸n ®' tr×nh bµy mét c¸ch cã hÖ thèng h¹ch to¸n TSC§ trong DN trªn ph−¬ng diÖn kÕ to¸n tµi chÝnh, kh¸i qu¸t c¸c m« h×nh h¹ch to¸n TSC§. - LuËn ¸n ®' hÖ thèng h¹ch to¸n TSC§ trong DN trªn ph−¬ng diÖn kÕ to¸n qu¶n trÞ g¾n víi c¸c giai ®o¹n: tr−íc ®Çu t−, trong qu¸ tr×nh sö dông vµ sau sö dông TSC§. - LuËn ¸n ®' ph©n tÝch ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vµ kinh nghiÖm cña mét số n−ớc có nền kinh tế thị tr−ờng phát triển trong hạch toán TSCĐ, từ đó rút ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam. - Luận án đ' phân tích đặc điểm hoạt động SXKD của DNXD có ảnh h−ởng đến hạch toán TSCĐ. - Luận án đ' tổng kết sự phát triển của Chế độ kế toán Việt Nam về hạch toán TSC§ trong c¸c DNXD. - LuËn ¸n ®' ph©n tÝch thùc tr¹ng h¹ch to¸n TSC§ trong c¸c DNXD ViÖt Nam trªn ph−¬ng diÖn kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ. - Luận án đ' đề xuất những ph−ơng h−ớng và giải pháp hoàn thiện hạch toán TSC§ trªn ph−¬ng diÖn kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ nh»m t¨ng c−êng qu¶n lý TSCĐ trong các DNXD Việt Nam cũng nh− những điều kiện để thực hiện các giải ph¸p..

(16) 7 7. Bè côc CñA LUËN ¸N Tên Luận án “Hoàn thiện hạch toán tài sản cố định nhằm tăng c−ờng quản lý tài sản cố định trong các doanh nghiÖp x©y dùng viÖt nam”. Ngoµi më ®Çu, kÕt luËn, danh môc tµi liÖu tham kh¶o vµ phô lôc, LuËn ¸n gåm ba ch−¬ng, 14 môc: Ch−ơng 1: Lý luận chung về hạch toán tài sản cố định nhằm tăng c−ờng quản lý tài sản cố định trong doanh nghiệp; Ch−ơng 2: Thực trạng hạch toán tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dùng ViÖt Nam; Ch−ơng 3: Ph−ơng h−ớng và giải pháp hoàn thiện hạch toán tài sản cố định nhằm tăng c−ờng quản lý tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam..

(17) 8 Ch−¬ng 1: Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n tài sản cố định nhằm tăng c−ờng quản lý tài sản cố định trong doanh nghiệp. 1.1. Bản chất và vai trò của tài sản cố định trong doanh nghiÖp 1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của tài sản cố định trong doanh nghiệp 1.1.1.1. Khái niệm tài sản cố định Bất kể một DN nào muốn tiến hành hoạt động SXKD đều phải có một số nguồn lực nhất định. Nguồn lực của DN có thể đ−ợc hình thành từ chủ sở hữu DN hoặc từ các nguồn tài trợ bên ngoài và đ−ợc sử dụng để đầu t− cơ sở vật chất đáp ứng nhu cầu SXKD của DN. Trong số tài sản đầu t− sử dụng cho hoạt động SXKD của DN kh«ng thÓ kh«ng cã TSC§. Theo thông lệ quốc tế, TSCĐ là những tài sản phải thỏa m'n đồng thời hai tiªu chuÈn: Ch¾c ch¾n DN sÏ thu ®−îc lîi Ých kinh tÕ trong t−¬ng lai do sö dông tµi sản đó và Giá trị của tài sản đối với DN có thể đ−ợc xác định một cách đáng tin cậy [16, tr.306]. TSC§ lµ mét bé phËn chÝnh trong tæng tµi s¶n cña DN, cã vai trß quan trọng trong việc thể hiện tình hình tài chính của DN. Việc xác định một khoản chi phí là tài sản hay chi phí có ảnh h−ởng đáng kể đến thông tin đ−ợc trình bày trên báo cáo tài chính của DN. Với tiêu chuẩn thứ nhất, để xác định một yếu tố có đ−ợc ghi nhận là tài sản hay không DN phải đánh giá mức độ chắc chắn của việc thu đ−ợc lîi Ých kinh tÕ trong t−¬ng lai trªn c¬ së c¸c b»ng chøng hiÖn cã t¹i thêi ®iÓm h¹ch to¸n ban ®Çu. Lîi Ých kinh tÕ thu ®−îc tõ viÖc sö dông tµi s¶n chÝnh lµ c¸c lîi Ých nhận đ−ợc hoặc rủi ro mà DN phải gánh chịu liên quan đến tài sản. Tiêu chuẩn thứ hai đề cập đến bằng chứng chứng minh cho việc xác định nguyên giá của TSCĐ. Các nhà nghiên cứu, xây dựng chế độ kế toán cho rằng: TSCĐ là biểu hiện cña mét nguån lùc do DN kiÓm so¸t, ®−îc ph¸t sinh tõ c¸c sù kiÖn trong qu¸ khø vµ.

(18) 9 DN ch¾c ch¾n sÏ thu ®−îc lîi Ých kinh tÕ trong t−¬ng lai tõ viÖc sö dông tµi s¶n trong DN [17]. Theo quan ®iÓm nµy, TSC§ bao gåm nh÷ng nguån lùc h÷u h×nh vµ v« h×nh mµ DN ®' ®Çu t− nh»m t¹o ra lîi Ých kinh tÕ trong t−¬ng lai cho DN. Theo c¸c nhµ nghiªn cøu kÕ to¸n ë Mü th×: TSC§ lµ nh÷ng tµi s¶n cã thêi gian sử dụng lâu dài, đ−ợc đầu t− sử dụng cho hoạt động SXKD của DN, không phải đầu t− để bán cho khách hàng [49, tr.509]. Khái niệm về TSCĐ này nhấn mạnh đến thời gian phát huy tác dụng của TSCĐ đối với hoạt động SXKD của DN, đồng thời TSC§ ®' ®Çu t− sÏ h×nh thµnh nªn c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho DN vµ TSC§ hoµn toµn kh¸c biÖt víi hµng hãa. C¸c nhµ nghiªn cøu kÕ to¸n t¹i Anh cho r»ng: Mét tµi s¶n ®−îc ghi nhËn lµ TSCĐ khi thỏa m'n đồng thời các điều kiện: Có thời gian sử dụng lâu dài; Đ−ợc sử dụng cho hoạt động kinh doanh của DN và Không phục vụ mục đích kinh doanh th−ơng mại [33, tr.224]. Khái niệm này t−ơng đồng với quan điểm của các nhà nghiªn cøu kÕ to¸n Mü. ë ViÖt Nam, kh¸i niÖm vÒ kÕ to¸n nãi chung, TSC§ nãi riªng kh¸c nhau tïy vào mục đích nghiên cứu, trình độ phát triển kinh tế - x' hội ở các thời kỳ khác nhau và sự thay đổi t−ơng ứng phù hợp của chế độ tài chính và kế toán. Theo Hội đồng Quốc gia chỉ đạo biên soạn Từ điển Bách khoa Việt Nam: “TSC§ lµ bé phËn tµi s¶n cña DN, phôc vô s¶n xuÊt trong mét thêi kú dµi, tham gia nhiều lần vào sản xuất sản phẩm theo mức độ hao mòn. TSCĐ bao gồm: nhà cửa, c«ng tr×nh kiÕn tróc, m¸y mãc, thiÕt bÞ, ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, c«ng cô, dông cô, đ−ờng ống...” [34]. Quan điểm này nhấn mạnh đến thời gian sử dụng lâu dài và tính dÞch chuyÓn dÇn gi¸ trÞ vµo s¶n phÈm, dÞch vô cña TSC§. Theo ChuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam (VAS 03, VAS 04): “C¸c tµi s¶n ®−îc ghi nhận là TSCĐ phải thỏa m'n đồng thời tất cả bốn tiêu chuẩn ghi nhận sau: - Chắc chắn thu đ−ợc lợi ích kinh tế trong t−ơng lai từ việc sử dụng tài sản đó; - Nguyên giá tài sản phải đ−ợc xác định một cách đáng tin cậy; - Thêi gian sö dông −íc tÝnh trªn mét n¨m;.

(19) 10 - Có đủ tiêu chuẩn giá trị theo quy định hiện hành [4, tr.11]. Tiêu chuẩn thứ nhất đề cập đến việc phát huy tác dụng của TSCĐ đối với hoạt động SXKD của DN, đó là lợi ích kinh tế thu đ−ợc hoặc rủi ro mà DN phải gánh chịu gắn liền với việc sử dụng tài sản. Tiêu chuẩn thứ hai nhấn mạnh việc xác định gi¸ trÞ ban ®Çu cña TSC§ ph¶i trªn c¬ së c¸c b»ng chøng ph¸p lý g¾n víi c¸c giao dịch kinh tế cụ thể nh− mua sắm, trao đổi hoặc tự xây dựng. Thời gian sử dụng TSC§ cã thÓ lµ thêi gian mµ DN dù tÝnh sö dông TSC§ hoÆc lµ sè l−îng s¶n phÈm, dÞch vô mµ DN dù tÝnh thu ®−îc tõ viÖc sö dông tµi s¶n, thêi gian sö dông TSC§ lµ mét trong nh÷ng c¨n cø cho viÖc tÝnh khÊu hao TSC§. Gi¸ trÞ tèi thiÓu cña TSC§ đ−ợc quy định cụ thể trong chế độ tài chính gắn với từng thời kỳ phát triển kinh tế x' hội nhất định nhằm đơn giản hóa trong quản lý và hạch toán. Khái niệm về TSCĐ theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam đề cập toàn diện đến tính lợi ích thu đ−ợc từ tài sản đầu t−, tính tin cậy của việc xác định nguyên giá tài sản, độ dài thời gian sử dông vµ gi¸ trÞ cña tµi s¶n. Nh− vËy, c¸c kh¸i niÖm vÒ TSC§ phÇn lín cho r»ng TSC§ lµ nh÷ng tµi s¶n có giá trị đủ lớn, có thời gian sử dụng lâu dài và đ−ợc đầu t−, sử dụng để mang lại lợi ích kinh tế trong t−ơng lai cho DN. Mỗi một quốc gia, tùy vào trình độ phát triển kinh tế, trình độ quản lý và sức mua của đồng tiền ở những thời điểm khác nhau có thể quy định giá trị tối thiểu để ghi nhận TSCĐ. Giá trị tối thiểu để ghi nhận là TSCĐ còn phụ thuộc vào quy mô hoạt động, đặc điểm về lĩnh vực, ngành nghề kinh doanh vµ n¨ng lùc tµi chÝnh cña mçi DN. Thêi gian sö dông cña TSC§ phô thuéc vào mức độ hao mòn, trình độ khai thác, quản lý của DN và những tiến bộ khoa hoc kü thuËt chi phèi. Th«ng th−êng, thêi gian sö dông cña TSC§ lµ mét n¨m trë lªn. Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn ®©y, cã thÓ kÕt luËn r»ng: TSC§ lµ nh÷ng tµi s¶n cã h×nh th¸i vËt chÊt hoÆc kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt, cã gi¸ trÞ lín vµ thêi gian sö dụng lâu dài, đ−ợc đầu t− sử dụng cho hoạt động SXKD của DN, không phải để bán. 1.1.1.2. Đặc điểm của tài sản cố định Bất kể DN hoạt động trong lĩnh vực nào thì TSCĐ cũng là bộ phận tài sản đầu t− dài hạn quan trọng, phản ánh năng lực SXKD và ảnh h−ởng đáng kể đến hiệu quả.

(20) 11 kinh doanh của DN. Nghiên cứu đặc điểm của TSCĐ chi phối tổ chức công tác kế to¸n TSC§ trong DN, lùa chän m« h×nh qu¶n lý TSC§ còng nh− ph−¬ng ph¸p tÝnh khấu hao TSCĐ. TSCĐ trong DN có những đặc điểm sau: Thø nhÊt, TSC§ lµ nh÷ng tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín, thuéc quyÒn qu¶n lý, sö dông của DN. Xuất phát từ đặc điểm này, DN cần theo dõi, quản lý chặt chẽ TSCĐ về hiÖn vËt vµ chÊt l−îng, tr¸nh hiÖn t−îng mÊt m¸t hay kh«ng sö dông ®−îc, lµm ¶nh h−ởng đến hoạt động SXKD của DN. Đồng thời, DN cần lựa chọn hình thức đầu t− TSCĐ cho phù hợp với nhu cầu, đặc điểm hoạt động SXKD cũng nh− khả năng tài chÝnh cña DN. Thø hai, TSC§ ®−îc ®Çu t− sö dông cho nhiÒu chu kú SXKD hoÆc nhiÒu n¨m hoạt động của DN. Không phải TSCĐ đầu t− sử dụng cho sản xuất sản phẩm một lần lµ h− háng vµ gi¸ trÞ ®−îc chuyÓn toµn bé vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm. ChÝnh v× vËy, DN phải quan tâm đến việc bảo vệ, sửa chữa TSCĐ và lựa chọn ph−ơng pháp tính khấu hao TSCĐ thích hợp nhằm đánh giá sát nhất mức độ hao mòn để thu hồi giá trị đ' ®Çu t− cña TSC§. Thứ ba, trong quá trình tham gia vào hoạt động SXKD cho đến khi bị h− hỏng, TSCĐ giữ nguyên đ−ợc hình thái vật chất ban đầu, đồng thời bị giảm dần về mÆt gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông (hiÖn t−îng hao mßn TSC§). DN thùc hiÖn thu håi gi¸ trị TSCĐ đ' đầu t− để tái sản xuất thông qua việc tính trích khấu hao TSCĐ. Thø t−, TSC§ lµ bé phËn quan träng vµ chiÕm tû träng lín trong tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cña DN. TSC§ cã vai trß quan träng trong viÖc ph¶n ¸nh t×nh h×nh tµi chÝnh của DN và ảnh h−ởng đáng kể đến thông tin đ−ợc trình bày trên Bảng cân đối kế toán và Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh. Chính vì vậy, DN cần quan tâm quản lý tèt vµ tæ chøc h¹ch to¸n TSC§ phï hîp nh»m n©ng cao hiÖu n¨ng c«ng t¸c qu¶n lý và hiệu quả hoạt động kinh doanh. 1.1.2. Vai trò của tài sản cố định trong doanh nghiệp TSCĐ là t− liệu lao động không thể thiếu đối với hoạt động của bất kỳ tổ chøc nµo. Trªn b×nh diÖn quèc gia, TSC§ cÊu thµnh nªn c¬ së h¹ tÇng cña nÒn kinh tế, nó đánh giá mức độ văn minh, trình độ phát triển của x' hội và sức mạnh kinh tế,.

(21) 12 quốc phòng của một n−ớc. Trong phạm vi DN, TSCĐ phản ánh trình độ trang bị kỹ thuËt, kh¶ n¨ng SXKD còng nh− n¨ng lùc c¹nh tranh cña DN trªn thÞ tr−êng. Vai trß của TSCĐ chỉ thể hiện khi nó đ−ợc đầu t− đúng, sử dụng hợp lý và quản lý tốt để ph¸t huy nguån lùc tµi s¶n vµ mang l¹i gi¸ trÞ sö dông. Vai trß cña TSC§ trong DN ®−îc thÓ hiÖn trªn nh÷ng khÝa c¹nh chñ yÕu sau: Một là, TSCĐ thể hiện trình độ trang bị kỹ thuật của DN, trực tiếp ảnh h−ởng đến số l−ợng và chất l−ợng sản phẩm. Số l−ợng, chủng loại TSCĐ cũng nh− mức độ hiện đại hay lạc hậu của TSCĐ quyết định tính ổn định của sản xuất và hình thức, chÊt l−îng cña s¶n phÈm. Hai là, TSCĐ góp phần giải phóng lao động chân tay của con ng−ời, tăng tính chuyên môn hóa của quá trình sản xuất, tăng năng suất lao động. Đồng thời, với tính đồng bộ và hiện đại của TSCĐ, DN có thể giảm chi phí đầu vào, hạ giá thành sản phẩm, dịch vụ, từ đó nâng cao khả năng cạnh tranh và vị thế của mình trên thị tr−êng. Ba là, TSCĐ góp phần thúc đẩy DN nâng cao trình độ quản lý, tạo động lực khuyến khích ng−ời lao động học tập, nâng cao trình độ chuyên môn và tay nghề làm chủ khoa học kỹ thuật hiện đại. Cơ cấu, số l−ợng, chủng loại và trình độ TSCĐ chi phối tổ chức hoạt động SXKD và tổ chức bộ máy quản lý của DN. Đồng thời, để thích ứng với TSCĐ đ' đ−ợc đầu t− và trang bị cho hoạt động SXKD, đòi hỏi ng−ời lao động phải học tập, nâng cao tay nghề chuyên môn, tăng năng suất lao động, cải thiÖn thu nhËp vµ triÓn väng ph¸t triÓn nghÒ nghiÖp. 1.1.3. Phân loại tài sản cố định trong doanh nghiệp TSCĐ trong DN bao gồm nhiều loại, khác nhau về quy cách, chủng loại, đặc tính kỹ thuật, công dụng và yêu cầu quản lý, sử dụng. Chính vì vậy, để thuận lợi cho qu¶n lý vµ h¹ch to¸n, cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i TSC§ theo nh÷ng tiªu thøc nhất định..

(22) 13 1.1.3.1. Phân loại tài sản cố định theo hình thái biểu hiện Theo h×nh th¸i biÓu hiÖn, TSC§ trong DN ®−îc chia thµnh hai lo¹i lµ TSC§HH vµ TSC§VH. TSCĐHH là những loại TSCĐ có hình thái vật chất cụ thể, thỏa m'n đồng thời các tiêu chuẩn ghi nhận đối với TSCĐHH [4, tr.10]. Theo Chuẩn mực kế toán ViÖt Nam vÒ TSC§HH (VAS 03), tµi s¶n ®−îc ghi nhËn lµ TSC§HH ph¶i tháa m'n đồng thời bốn tiêu chuẩn ghi nhận: - Chắc chắn thu đ−ợc lợi ích kinh tế trong t−ơng lai từ việc sử dụng tài sản đó; - Nguyên giá tài sản phải đ−ợc xác định một cách đáng tin cậy; - Thêi gian sö dông −íc tÝnh trªn mét n¨m; - Có đủ tiêu chuẩn giá trị theo quy định hiện hành. Theo quy định của Chế độ tài chính Việt Nam hiện hành, giá trị tối thiểu của TSCĐ phải từ 10.000.000 đồng trở lên. Đồng thời, TSCĐHH có thể là những tài sản có kết cấu độc lập hoặc là một hệ thống gồm nhiều tài sản riêng lẻ liên kết với nhau để cùng thực hiện một hoặc một số chức năng nhất định mà nếu thiếu một tài sản nào đó thì hệ thống không hoạt động đ−ợc. Tuy nhiên, trong tr−ờng hợp một hệ thèng gåm nhiÒu tµi s¶n riªng lÎ liªn kÕt víi nhau nh−ng mçi bé phËn cã thêi gian sử dụng khác nhau và nếu thiếu một tài sản nào đó mà hệ thống vẫn thực hiện đ−ợc chøc n¨ng chÝnh th× mçi bé phËn riªng lÎ nÕu tháa m'n c¸c tiªu chuÈn ghi nhËn cũng đ−ợc coi là một TSCĐHH độc lập. Theo tÝnh chÊt cña tµi s¶n, TSC§HH trong DN bao gåm: Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc; M¸y mãc, thiÕt bÞ; Ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, thiÕt bÞ truyÒn dÉn; ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý; V−ên c©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc hoÆc cho s¶n phÈm vµ TSC§HH kh¸c. TSC§VH lµ nh÷ng TSC§ kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ, thÓ hiÖn mét sè tiền nhất định mà DN đ' đầu t− nhằm thu đ−ợc các lợi ích kinh tế trong t−ơng lai. Theo ChuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam vÒ TSC§VH (VAS 04) th×: “TSC§VH lµ tµi s¶n không có hình thái vật chất nh−ng xác định đ−ợc giá trị và do DN nắm giữ, sử dụng trong SXKD, cung cấp dịch vụ hoặc cho các đối t−ợng khác thuê phù hợp với tiêu.

(23) 14 chuẩn ghi nhận TSCĐ vô hình” [4, tr.21]. VAS 04 quy định, một tài sản vô hình đ−ợc ghi nhận là TSCĐVH khi thỏa m'n đồng thời định nghĩa về TSCĐVH và bốn tiêu chuẩn ghi nhận nh− đối với TSCĐHH. Nh− vậy, mặc dù TSCĐ vô hình không có hình thái vật chất nh−ng phải xác định đ−ợc giá trị và đ−ợc sử dụng cho hoạt động SXKD của DN. Các yếu tố cần xem xét khi xác định nguồn lực vô hình có thỏa m'n định nghĩa TSCĐVH hay không bao gồm: Tính có thể xác định đ−ợc; Khả năng kiểm so¸t nguån lùc vµ TÝnh ch¾c ch¾n cña lîi Ých kinh tÕ trong t−¬ng lai [4, tr.22]. TSCĐVH có thể xác định riêng biệt khi DN có thể bán, cho thuê, trao đổi TSCĐVH. Kh¶ n¨ng kiÓm so¸t nguån lùc ®−îc hiÓu lµ quyÒn thu lîi Ých kinh tÕ trong t−¬ng lai từ việc sử dụng tài sản đó và khả năng hạn chế sự tiếp cận của các đối t−ợng khác đối với lợi ích đó. Lợi ích kinh tế trong t−ơng lai do TSCĐVH mang lại cho DN có thÓ lµ: T¨ng doanh thu, tiÕt kiÖm chi phÝ... Chế độ tài chính Việt Nam hiện hành quy định tất cả các khoản chi phí mà DN đ' đầu t− thỏa m'n đồng thời các tiêu chuẩn ghi nhận đối với TSCĐHH, kết thóc giai ®o¹n ®Çu t− mµ kh«ng h×nh thµnh TSC§HH th× ®−îc ghi nhËn lµ TSC§VH [6, tr.6]. Theo tÝnh chÊt cña tµi s¶n, TSC§VH trong DN bao gåm: QuyÒn sö dông đất có thời hạn; Nh'n hiệu hàng hóa; Quyền phát hành; Phần mềm máy vi tính; Giấy phÐp vµ giÊy phÐp nh−îng quyÒn; B¶n quyÒn, b»ng s¸ng chÕ; C«ng thøc vµ c¸ch thøc pha chÕ, kiÓu mÉu, thiÕt kÕ vµ vËt mÉu vµ TSC§VH ®ang triÓn khai. Việc phân loại TSCĐ theo hình thái biểu hiện giúp quản lý có thể đánh giá cơ cÊu ®Çu t− TSC§ cña DN, x©y dùng m« h×nh qu¶n lý t−¬ng øng víi tõng lo¹i TSC§, xác định đ−ợc thời gian sử dụng cho mỗi loại TSCĐ và tổng hợp thông tin phục vụ lËp b¸o c¸o tµi chÝnh cña DN. 1.1.3.2. Phân loại tài sản cố định theo mục đích sử dụng Theo mục đích sử dụng, TSCĐ trong DN bao gồm: TSCĐ sử dụng cho hoạt động SXKD; TSCĐ ngoài hoạt động SXKD và TSCĐ chờ thanh lý, điều chuyển. TSCĐ sử dụng cho hoạt động SXKD đ−ợc chi tiết theo hoạt động, có thể có TSCĐ sử dụng cho hoạt động sản xuất sản phẩm, thực hiện dịch vụ; TSCĐ phục vụ hoạt.

(24) 15 động bán hàng và TSCĐ dùng cho hoạt động quản lý hành chính, quản trị kinh doanh. TSCĐ ngoài hoạt động SXKD gồm TSCĐ phúc lợi và TSCĐ giữ hộ các đối t−îng kh¸c. TSC§ chê thanh lý, ®iÒu chuyÓn gåm nh÷ng TSC§ hiÖn kh«ng ®−îc sö dụng cho hoạt động SXKD của DN, đang trong quá trình làm thủ tục thanh lý, điều chuyÓn. Việc phân loại TSCĐ theo mục đích sử dụng giúp kế toán có thể phân bổ chi phí khấu hao theo đối t−ợng sử dụng, đánh giá hiệu quả sử dụng TSCĐ của từng hoạt động trong DN và gắn trách nhiệm vật chất của các cá nhân, bộ phận liên quan đối với việc quản lý, sử dụng TSCĐ trong DN. 1.1.3.3. Phân loại tài sản cố định theo quyền sở hữu Quyền sở hữu tài sản bao gồm đầy đủ các quyền quản lý, sử dụng, chiếm hữu và định đoạt tài sản. Căn cứ vào quyền sở hữu, TSCĐ trong DN bao gồm hai loại là TSC§ thuéc quyÒn së h÷u vµ TSC§ thuª ngoµi. TSC§ thuéc quyÒn së h÷u lµ nh÷ng TSC§ do DN ®Çu t− b»ng vèn gãp, vèn bæ sung tõ lîi nhuËn, vèn liªn doanh, liªn kÕt vµ vèn vay, nî. §èi víi TSC§ thuéc loại này, DN có toàn quyền quyết định trong các tr−ờng hợp: nh−ợng bán, thanh lý, cho, tÆng, gãp vèn, thÕ chÊp (trõ tr−êng hîp TSC§ ®Çu t− b»ng vèn vay). TSC§ thuª ngoµi gåm nh÷ng TSC§ DN ®i thuª cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n, DN khác theo hợp đồng thuê. Tùy theo bản chất của các điều khoản thỏa thuận trên hợp đồng kinh tế, thuê tài sản đ−ợc chia thành hai loại là thuê hoạt động và thuê tài chÝnh. Tài sản thuê hoạt động là những tài sản DN đi thuê của tổ chức, cá nhân khác để sử dụng trong một thời gian nhất định mà khi kết thúc hợp đồng thuê không có sự chuyển giao quyền sở hữu. Trong thời gian hợp đồng thuê có hiệu lực, DN đi thuê cã quyÒn qu¶n lý, sö dông nh−ng kh«ng cã quyÒn së h÷u, kh«ng ghi t¨ng tµi s¶n vµ không tính khấu hao cũng nh− không đ−ợc thay đổi kết cấu của tài sản thuê. DN cho thuª tµi s¶n kh«ng ghi gi¶m tµi s¶n trªn b¸o c¸o tµi chÝnh, khÊu hao tµi s¶n trong thêi gian cho thuª lµ mét kho¶n chi phÝ kinh doanh cho thuª tµi s¶n..

(25) 16 Tài sản thuê tài chính là những tài sản thuê mà trong đó bên cho thuê có sự chuyÓn giao phÇn lín lîi Ých vµ rñi ro g¾n liÒn víi quyÒn së h÷u tµi s¶n cho bªn ®i thuª. Theo ChuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam vÒ Thuª tµi s¶n (VAS 06), c¸c tr−êng hîp sau th−ờng dẫn đến hợp đồng thuê tài chính [5, tr.14]: - Bªn cho thuª chuyÓn giao quyÒn së h÷u tµi s¶n cho bªn thuª khi hÕt thêi h¹n thuª; - T¹i thêi ®iÓm khëi ®Çu thuª tµi s¶n, bªn thuª cã quyÒn lùa chän mua l¹i tµi s¶n thuª víi møc gi¸ −íc tÝnh thÊp h¬n gi¸ trÞ hîp lý vµo cuèi thêi h¹n thuª; - Thêi h¹n thuª tµi s¶n chiÕm phÇn lín thêi gian sö dông kinh tÕ cña tµi s¶n cho dï kh«ng cã sù chuyÓn giao quyÒn së h÷u; - T¹i thêi ®iÓm khëi ®Çu thuª tµi s¶n, gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª tèi thiÓu chiÕm phÇn lín gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n thuª; - Tµi s¶n thuª thuéc lo¹i chuyªn dïng mµ chØ cã bªn thuª cã kh¶ n¨ng sö dụng không cần có sự thay đổi, sửa chữa lớn nào. Trªn ph−¬ng diÖn c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh, mét giao dÞch cho thuª tµi chÝnh ph¶i tho¶ m'n mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn: - Khi kết thúc thời hạn cho thuê theo hợp đồng, bên thuê đ−ợc chuyển quyền sở h÷u tµi s¶n thuª hoÆc ®−îc tiÕp tôc thuª theo sù tho¶ thuËn cña hai bªn; - Khi kết thúc thời hạn cho thuê theo hợp đồng, bên thuê đ−ợc quyền −u tiên mua tµi s¶n thuª theo gi¸ danh nghÜa thÊp h¬n gi¸ trÞ thùc tÕ cña tµi s¶n thuª t¹i thêi ®iÓm mua l¹i; - Thêi h¹n cho thuª mét lo¹i tµi s¶n Ýt nhÊt ph¶i b»ng 60% thêi gian cÇn thiÕt để khấu hao tài sản thuê; - Tổng số tiền thuê một loại tài sản quy định tại hợp đồng cho thuê tài chính, ít nhất phải t−ơng đ−ơng với giá trị của tài sản đó tại thời điểm ký hợp đồng. Nh− vËy, vÒ nguyªn t¾c quyÒn së h÷u tµi s¶n thuª cã thÓ ®−îc chuyÓn giao cho bên đi thuê khi kết thúc hợp đồng thuê. Trong thời gian hợp đồng thuê tài chính cã hiÖu lùc, quyÒn së h÷u tµi s¶n vÉn thuéc vÒ bªn cho thuª. Bªn ®i thuª tuy ch−a cã.

(26) 17 quyÒn së h÷u nh−ng do cã sù nhËn chuyÓn giao phÇn lín lîi Ých vµ rñi ro g¾n liÒn víi quyÒn së h÷u tµi s¶n tõ bªn cho thuª nªn vÉn ghi t¨ng gi¸ trÞ tµi s¶n thuª tµi chÝnh trªn b¸o c¸o tµi chÝnh vµ thùc hiÖn tÝnh khÊu hao tµi s¶n thuª. ViÖc tÝnh khÊu hao tài sản thuê tùy thuộc vào quy định của chế độ tài chính, thời hạn thuê theo hợp đồng và việc có chuyển giao quyền sở hữu hay không khi kết thúc thời hạn thuê. Phân loại TSCĐ theo quyền sở hữu giúp quản lý có thể đánh giá hiệu quả của các cách thức đầu t− TSCĐ cũng nh− đánh giá thực trạng tài chính của DN. Trªn c¬ së xem xÐt b¶n chÊt, vai trß cña TSC§ vµ ph©n lo¹i TSC§ trong DN, d−íi ®©y LuËn ¸n sÏ tËp trung tr×nh bµy néi dung h¹ch to¸n TSC§ trong DN nh»m thu thËp, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin kinh tÕ - tµi chÝnh phôc vô qu¶n lý. 1.2. Nội dung hạch toán tài sản cố định trong doanh nghiÖp 1.2.1. Quản lý tài sản cố định và ý nghĩa của hạch toán tài sản cố định trong doanh nghiÖp 1.2.1.1. Quản lý tài sản cố định trong doanh nghiệp Các giao dịch về TSCĐ tr−ớc, trong và sau quá trình sử dụng TSCĐ là đối t−îng qu¶n lý, thÈm quyÒn vµ chøc n¨ng thuéc hÖ thèng qu¶n lý DN còng nh− c¸c chñ thÓ qu¶n lý kh¸c ngoµi thùc thÓ kinh doanh, tõ nh÷ng giao dÞch nµy thiÕt lËp néi dung quản lý của hệ thống tổ chức SXKD của mọi tổ chức, DN và đơn vị. Các nghiệp vụ giao dịch về TSCĐ đ−ợc xác định nh− là căn cứ, tiền đề, đồng thời là mục tiªu cung cÊp th«ng tin cña kÕ to¸n TSC§. Qu¶n lý TSC§ bao gåm ba giai ®o¹n: §Çu t−; sö dông vµ thanh lý, th¶i lo¹i TSC§. Trong giai đoạn đầu t−, đòi hỏi quản lý phải hiểu rõ đặc điểm hoạt động của DN cũng nh− hiện trạng sử dụng TSCĐ để xác định danh mục TSCĐ cần đầu t− (cả ®Çu t− míi vµ ®Çu t− thay thÕ) vÒ sè l−îng, chñng lo¹i vµ chÊt l−îng TSC§. Trªn c¬ së danh môc TSC§ cÇn ®Çu t−, DN c©n nh¾c ph−¬ng thøc ®Çu t− sao cho phï hîp với khả năng tài chính, nhu cầu của DN và đạt đ−ợc tính hiệu quả kinh tế. Tùy từng.

(27) 18 ph−¬ng thøc ®Çu t− mµ DN xem xÐt, thu thËp th«ng tin, lùa chän nhµ cung cÊp, cho thuê hay nhập khẩu trên các ph−ơng diện giá cả, thủ tục, trình độ kỹ thuật... nhằm ®Çu t− ®−îc TSC§ thÝch hîp. Tæ chøc kiÓm nhËn, bµn giao, ®−a TSC§ vµo sö dông và xác định nguyên giá TSCĐ. Thêi gian n¾m gi÷ vµ sö dông TSC§. §Çu t−. TSC§ bÞ gi¶m gi¸ trÞ. Thanh lý Ghi nhËn chi phÝ h×nh thµnh TSC§. - Chi phÝ khÊu hao TSC§ Ghi nhËn l'i hoÆc lç - Chi phÝ söa ch÷a, n©ng vÒ thanh lý TSC§ cÊp TSC§. (Nguån: Walgenback, Hanson, Hamre. Principles of Accounting. Harcourt Brace Jovanovich, Publishers. 1990) Sơ đồ 1.1: Các nghiệp vụ liên quan đến TSCĐ Trong giai đoạn sử dụng, đòi hỏi DN phải quản lý về mặt hiện vật và giá trị của TSCĐ. Đối với chỉ tiêu hiện vật đòi hỏi phải nắm đ−ợc số l−ợng và chất l−ợng của TSCĐ. Còn đối với chỉ tiêu giá trị cần xác định chính xác giá trị hao mòn và GTCL cña TSC§. DN ph¶i th−êng xuyªn theo dâi, n¾m b¾t t×nh h×nh sö dông TSC§ tại các đơn vị, bộ phận trong DN. Đối với những TSCĐ bị h− hỏng thì tùy vào mức độ và thời điểm h− hỏng cũng nh− yêu cầu của quản lý để lựa chọn hình thức sửa chữa thích hợp. DN cần xây dựng quy định nội bộ về quản lý tài sản nói chung, TSCĐ nói riêng, quy định rõ trách nhiệm của từng bộ phận đối với việc đầu t−, sử dụng, bảo quản và thanh lý, nh−ợng bán TSCĐ, đồng thời xây dựng các chỉ tiêu.

(28) 19 đánh giá hiệu quả sử dụng TSCĐ để đề xuất các ph−ơng án, biện pháp nâng cao hiệu qu¶ qu¶n lý, sö dông TSC§. Trong giai đoạn thanh lý, thải loại TSCĐ DN cần xác định đ−ợc danh mục TSC§ ®' khÊu hao hÕt gi¸ trÞ, bÞ l¹c hËu kü thuËt hay kh«ng sö dông ®−îc vµ x©y dùng, lùa chän ph−¬ng ¸n thanh lý, th¶i lo¹i TSC§. §èi víi nh÷ng TSC§ ®' khÊu hao hÕt nh−ng vÉn cã thÓ sö dông ®−îc DN cÇn c©n nh¾c gi÷a lîi Ých thu ®−îc tõ việc sử dụng tài sản với chi phí hoạt động của những tài sản này. Đối với những TSC§ kh«ng sö dông ®−îc hoÆc sö dông kh«ng cã hiÖu qu¶ vÒ mÆt kinh tÕ DN cÇn xây dựng ph−ơng án thanh lý TSCĐ sao cho phù hợp với hiện trạng của TSCĐ, đặc điểm hoạt động của DN và yêu cầu của quản lý. Quản lý tài sản nói chung, quản lý TSCĐ nói riêng trong DN đóng vai trò hết søc quan träng, gióp DN theo dâi vµ qu¶n lý chÆt chÏ sè vèn ®' ®Çu t−, cã biÖn ph¸p vµ kÕ ho¹ch sö dông hîp lý tµi s¶n, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña DN. Qu¶n lý TSC§ cÇn ®−îc thùc hiÖn trªn tÊt c¶ c¸c mÆt hiÖn vËt, gi¸ trÞ vµ chÊt l−îng cña tµi s¶n. §Ó t¹o ra sù thèng nhÊt trong qu¶n lý vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho tÊt c¶ c¸c c¸ nh©n, bé phËn trong viÖc sö dông TSC§, DN cÇn x©y dùng quy chÕ néi bé vÒ qu¶n lý, sö dông tµi s¶n nãi chung, TSC§ nãi riªng. C«ng t¸c qu¶n lý TSC§ trong DN cÇn tËp trung vµo c¸c néi dung sau: - Quy định cụ thể tiêu chuẩn và điều kiện ghi nhận TSCĐ trong DN. Trên cơ sở quy định của Nhà n−ớc và thông lệ chung, căn cứ vào đặc điểm hoạt động và đặc thù tài sản, DN xây dựng tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ, trong đó cần thiết phải đề cập đến tiêu chuẩn giá trị và thời gian sử dụng. - X©y dùng chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a bé phËn qu¶n lý vÒ mÆt hiÖn vËt vµ chÊt l−îng cña TSC§ (bé phËn c¬ giíi hoÆc xe, m¸y) víi bé phËn qu¶n lý vÒ chØ tiªu gi¸ trÞ cña TSC§ (bé phËn kÕ to¸n). - X©y dùng vµ ¸p dông c¸c quy tr×nh, thñ tôc trong sö dông TSC§ nh−: Thñ tôc ®Çu t−, mua s¾m; Thñ tôc ®iÒu chuyÓn; Thñ tôc thanh lý, nh−îng b¸n; Thñ tôc sửa chữa TSCĐ... Đối với từng khâu phải quy định rõ ràng trình tự thực hiện và các thñ tôc chøng tõ cÇn cã..

(29) 20 - Quy định rõ ràng trong nội bộ DN thẩm quyền phê duyệt các tr−ờng hợp ®Çu t−; thÕ chÊp vay vèn b»ng TSC§; gãp vèn b»ng TSC§; ®iÒu chuyÓn; thanh lý, nh−îng b¸n vµ söa ch÷a TSC§. ThÈm quyÒn phª duyÖt cã thÓ g¾n víi chøc danh qu¶n lý hoÆc g¾n víi quy m« cña tµi s¶n hoÆc giao dÞch. - Quy định cụ thể trách nhiệm vật chất của các đơn vị, bộ phận trong DN đối víi viÖc b¶o qu¶n, sö dông TSC§ nh»m t¨ng c−êng tÝnh kû luËt, n©ng cao ý thøc cña c¸c c¸ nh©n, bé phËn liªn quan, tr¸nh mÊt m¸t vµ sö dông l'ng phÝ tµi s¶n cña DN. - Xây dựng hệ thống chỉ tiêu đánh giá tình hình trang bị và hiệu quả sử dụng TSCĐ thích hợp với đặc điểm hoạt động SXKD của DN và đáp ứng đ−ợc yêu cầu thông tin ra quyết định của quản lý. - Định kỳ tiến hành kiểm kê TSCĐ với sự tham gia của đại diện các bộ phận kế toán; kỹ thuật; đơn vị sử dụng; bộ phận cơ giới hoặc xe, máy. Mọi tr−ờng hợp chênh lệch, sai sót phải lập biên bản xác định nguyên nhân và kiến nghị h−ớng xử lý cô thÓ. 1.2.1.2. ý nghĩa và nhiệm vụ của hạch toán tài sản cố định TSC§ lµ c¬ së vËt chÊt chñ yÕu vµ quan träng cña bÊt kÓ DN nµo. ViÖc qu¶n lý và hạch toán TSCĐ ảnh h−ởng đến tính đồng bộ và liên tục trong hoạt động SXKD cña DN, hiÖu n¨ng cña bé m¸y qu¶n lý vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña DN. ý nghÜa cña h¹ch to¸n TSC§ ®−îc thÓ hiÖn trªn c¸c khÝa c¹nh chñ yÕu sau: Thứ nhất, hạch toán TSCĐ khoa học, hợp lý, đáp ứng đ−ợc yêu cầu thông tin của quản lý là một trong những biện pháp quan trọng để quản lý và kiểm soát TSCĐ, tránh xảy ra tình trạng thiếu mất, sử dụng l'ng phí, sai mục đích. Thø hai, th«ng tin thu ®−îc tõ h¹ch to¸n TSC§ gióp kÕ to¸n lËp ®−îc hÖ thống báo cáo tài chính chính xác, cung cấp thông tin cho quản lý và các đối t−ợng khác, đồng thời tính đ−ợc các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản nói chung vµ TSC§ nãi riªng. Thø ba, h¹ch to¸n TSC§ gióp qu¶n lý n¾m b¾t ®−îc t×nh h×nh hiÖn cã cña TSCĐ về mặt giá trị, số l−ợng, chất l−ợng cũng nh− hiện trạng sử dụng TSCĐ từ đó.

(30) 21 quyết định các biện pháp quản lý, sử dụng, đầu t−, sửa chữa, thay thế hoặc thanh lý TSC§ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§. §Ó thùc hiÖn chøc n¨ng cña m×nh lµ cung cÊp th«ng tin tµi chÝnh, kÕ to¸n cho quản lý và các đối t−ợng có lợi ích trực tiếp và gián tiếp với hoạt động kinh doanh cña DN, h¹ch to¸n TSC§ cÇn lµm tèt c¸c nhiÖm vô sau: - Tham m−u cho qu¶n lý lùa chän ph−¬ng thøc ®Çu t− TSC§ phï hîp víi ®iÒu kiện, khả năng tài chính và đặc điểm, yêu cầu hoạt động của DN. - Theo dâi, ph¶n ¸nh kÞp thêi, th−êng xuyªn vµ cã hÖ thèng gi¸ trÞ hiÖn cã vµ tình hình tăng, giảm TSCĐ, từ đó giúp quản lý nắm bắt đ−ợc số l−ợng, chất l−ợng của TSCĐ, phục vụ cho việc ra các quyết định liên quan đến đầu t−, điều chuyển, söa ch÷a, thanh lý vµ nh−îng b¸n TSC§. - Lựa chọn ph−ơng pháp tính khấu hao TSCĐ phù hợp với khả năng, trình độ khai thác, sử dụng TSCĐ, đặc điểm của TSCĐ, khả năng tài chính cũng nh− chiến l−ợc của DN và quy định của Nhà n−ớc, từ đó xác định và phân bổ chính xác chi phí khÊu hao TSC§. - Lựa chọn ph−ơng thức sửa chữa TSCĐ thích hợp với mức độ h− hỏng của TSCĐ, đặc điểm hoạt động SXKD và khả năng tài chính của DN, từ đó ghi nhận và quyÕt to¸n chÝnh x¸c, kÞp thêi chi phÝ söa ch÷a. - Tham m−u cho qu¶n lý thêi ®iÓm vµ sè l−îng, chñng lo¹i TSC§ thanh lý, nh−ợng bán, góp phần hình thành cơ cấu TSCĐ hợp lý. Ghi nhận đầy đủ, chính xác chi phÝ vµ thu nhËp ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thanh lý, nh−îng b¸n TSC§. - Tæng hîp sè liÖu, lËp hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh vÒ TSC§ nh»m cung cÊp thông tin cho quản lý và các đối t−ợng khác. - Tham gia kiÓm kª TSC§, tham m−u cho qu¶n lý xö lý c¸c tr−êng hîp thiÕu, mÊt TSC§. 1.2.2. Đánh giá tài sản cố định trong doanh nghiệp Đánh giá TSCĐ là việc sử dụng giả định th−ớc đo tiền tệ trong kế toán nhằm xác định giá trị ghi sổ của TSCĐ phục vụ hạch toán và quản lý. Việc đánh giá TSCĐ.

(31) 22 trong DN phải tuân thủ các nguyên tắc và giả định kế toán nh− nguyên tắc giá phí lịch sử, giả định hoạt động liên tục và nguyên tắc phù hợp. Một TSCĐ cụ thể đ−ợc đánh giá theo ba chỉ tiêu là nguyên giá, giá trị hao mòn và giá trị còn lại. 1.2.2.1. Nguyên giá tài sản cố định Nguyªn gi¸ TSC§ lµ toµn bé c¸c chi phÝ cÇn thiÕt vµ hîp lý mµ DN ®' chi ra có liên quan đến việc hình thành và đ−a TSCĐ vào trạng thái hoạt động ổn định. Nguyên giá TSCĐ cho biết tổng số tiền đ' đầu t− để hình thành và sử dụng TSCĐ. Việc xác định chính xác nguyên giá TSCĐ ảnh h−ởng đến quy mô tài sản của DN cũng nh− ảnh h−ởng đến tính khấu hao TSCĐ và thông tin kế toán đ−ợc trình bày trên các báo cáo tài chính của DN. Vấn đề quan trọng đối với kế toán là phải xác định đ−ợc các tr−ờng hợp hình thành TSCĐ trong DN và các yếu tố cấu thành nguyªn gi¸ t−¬ng øng víi mçi tr−êng hîp h×nh thµnh TSC§. Trong DN cã ba tr−êng hîp chñ yÕu h×nh thµnh TSC§ lµ mua, XDCB vµ nhËn vèn gãp, ®−îc cÊp. §èi víi tr−êng hîp TSC§ h×nh thµnh qua mua s¾m th× nguyªn gi¸ ®−îc x¸c định gồm giá mua hợp lý, các khoản thuế không đ−ợc khấu trừ, hoàn lại, các chi phí liên quan trực tiếp đến việc đ−a TSCĐ vào trạng thái sẵn sàng sử dụng sau khi trừ (-) c¸c kho¶n chiÕt khÊu th−¬ng m¹i vµ gi¶m gi¸ ®−îc h−ëng. C¸c chi phÝ liªn quan trùc tiếp đến việc đ−a TSCĐ vào trạng thái sẵn sàng sử dụng có thể bao gồm: Chi phí chuẩn bị mặt bằng; chi phí vận chuyển, bốc dỡ ban đầu; Chi phí lắp đặt, chạy thử và chi phÝ chuyªn gia... NÕu TSC§ mua theo ph−¬ng thøc tr¶ chËm th× gi¸ mua hîp lý kh«ng bao gåm tiÒn l'i tr¶ chËm mµ DN ph¶i tr¶ cho bªn b¸n, kho¶n tiÒn nµy ®−îc ph©n bæ vµo chi phÝ SXKD theo ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng trong suèt thêi gian tr¶ chậm. Trong tr−ờng hợp TSCĐ mua theo hình thức trao đổi thì giá mua cấu thành nguyªn gi¸ lµ gi¸ trÞ hîp lý cña TSC§ nhËn vÒ hoÆc gi¸ trÞ hîp lý cña TSC§ mang ®i trao đổi sau khi điều chỉnh các khoản tiền trả thêm hoặc nhận về. Đối với tr−ờng hợp TSCĐ hình thành qua hoạt động XDCB thì nguyên giá là gi¸ quyÕt to¸n cña c«ng tr×nh theo quy chÕ qu¶n lý ®Çu t− x©y dùng céng (+) c¸c chi phí liên quan trực tiếp đến việc đ−a TSCĐ vào trạng thái sẵn sàng sử dụng..

(32) 23 §èi víi tr−êng hîp TSC§ nhËn vèn gãp cña thµnh viªn, DN kh¸c hay TSC§ ®−îc cÊp, nguyªn gi¸ lµ gi¸ trÞ hîp lý cña TSC§ theo tháa thuËn (hoÆc gi¸ thÈm định) hay theo biên bản giao nhận cộng (+) các chi phí liên quan trực tiếp đến việc ®−a TSC§ vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông. Trong tr−êng hîp thuª tµi chÝnh TSC§ th× nguyªn gi¸ ë DN thuª ®−îc x¸c định theo giá thấp hơn giữa giá trị hợp lý của tài sản thuê tại thời điểm khởi đầu thuê tµi s¶n vµ gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª tµi s¶n tèi thiÓu. Khi gi¸ trÞ hîp lý cña tµi s¶n thuª lín h¬n gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª tµi s¶n tèi thiÓu th× nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh ®−îc ghi nhËn theo gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª tèi thiÓu. Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª tài sản tối thiểu đ−ợc xác định theo công thức: Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª tèi thiÓu. n. =. ∑ j=1. Aj (1.1) (1 + r)j. Trong c«ng thøc trªn, Aj lµ tæng sè tiÒn DN ®i thuª ph¶i thanh to¸n theo hîp đồng thuê năm thứ j, n là thời gian thuê tài sản theo hợp đồng, r là tỷ lệ l'i suất ngầm định hoặc tỷ lệ l'i suất đ−ợc ghi trong hợp đồng thuê hoặc tỷ lệ l'i suất biên đi vay cña DN thuª. Trong quá trình tồn tại và hoạt động của mình, quán triệt nguyên tắc giá phí và giả định hoạt động liên tục trong kế toán, nguyên giá TSCĐ của DN không thay đổi. Các chi phí phát sinh sau ghi nhận ban đầu TSCĐ chỉ đ−ợc ghi tăng nguyên giá TSC§ nÕu c¸c chi phÝ nµy ch¾c ch¾n lµm t¨ng lîi Ých kinh tÕ trong t−¬ng lai do sö dụng tài sản. Nguyên giá TSCĐ chỉ thay đổi trong các tr−ờng hợp sau: Thực hiện đánh giá lại TSCĐ theo quyết định của cơ quan nhà n−ớc có thẩm quyền. Việc đánh giá lại TSCĐ làm ảnh h−ởng đến nguyên giá và giá trị hao mòn và tất yếu ảnh h−ởng đến chi phí, lợi nhuận của DN do đó đánh giá lại TSCĐ phải đ−ợc sù phª duyÖt cña cÊp cã thÈm quyÒn..

(33) 24 Trang bÞ thªm hoÆc th¸o dì bít chi tiÕt, bé phËn cña TSC§. Tr−êng hîp nµy DN phải cân nhắc đến tính hệ thống trong việc thực hiện chức năng của TSCĐ và các điều kiện ghi nhận TSCĐ để xác định sự thay đổi nguyên giá. Thùc hiÖn ®Çu t− n©ng cÊp TSC§. Chi phÝ n©ng cÊp chØ ghi t¨ng nguyªn gi¸ khi c¸c chi phÝ nµy ch¾c ch¾n lµm t¨ng lîi Ých kinh tÕ trong t−¬ng lai tõ viÖc sö dông tµi s¶n ®−îc n©ng cÊp. KÕt qu¶ cña viÖc ®Çu t− n©ng cÊp nÕu lµm t¨ng thêi gian sö dụng hữu ích, hoặc làm tăng công suất sử dụng, hoặc làm tăng đáng kể chất l−ợng sản phẩm sản xuất ra, hoặc làm giảm chi phí hoạt động của tài sản so với tr−ớc khi n©ng cÊp th× ®−îc quyÕt to¸n ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§. 1.2.2.2. Giá trị hao mòn và khấu hao của tài sản cố định Trong quá trình TSCĐ tham gia vào hoạt động SXKD, d−ới tác động của các qu¸ tr×nh c¬, lý, ®iÒu kiÖn lµm viÖc vµ m«i tr−êng tù nhiªn còng nh− ¶nh h−ëng cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt mµ TSC§ bÞ gi¶m dÇn vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông hoÆc bÞ gi¶m kh¶ n¨ng mang l¹i lîi Ých kinh tÕ cho DN, ®©y chÝnh lµ hiÖn t−îng hao mßn TSC§. Theo Hội đồng Quốc gia chỉ đạo biên soạn Từ điển Bách khoa Việt Nam thì: “Hao mßn TSC§ lµ sù gi¶m dÇn gi¸ trÞ trong qu¸ tr×nh sö dông hoÆc do ®' s¶n xuÊt đ−ợc những TSCĐ cùng loại hiện đại hơn và có giá rẻ hơn” [34]. Chế độ tài chính ViÖt Nam hiÖn hµnh cho r»ng: “Hao mßn TSC§ lµ sù gi¶m dÇn gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trị của TSCĐ do tham gia vào hoạt động SXKD, do bào mòn của tự nhiên, do tiến bộ kỹ thuật... trong quá trình hoạt động của TSCĐ” [6, tr.4]. Các khái niệm hao mòn TSCĐ này đều đề cập đến nguyên nhân làm giảm giá trị và giá trị sử dụng của TSCĐ, đó là do quá trình sử dụng và do tiến bộ khoa học kỹ thuật. Tïy vµo nguyªn nh©n cña hao mßn TSC§ mµ ng−êi ta chia hao mßn thµnh hai lo¹i lµ hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh. Hao mßn h÷u h×nh lµ sù gi¶m gi¸ trị và giá trị sử dụng của TSCĐ do tác động cơ, lý của con ng−ời trong quá trình sử dông hay ¶nh h−ëng cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn. Hao mßn h÷u h×nh lµ c¨n cø quan träng của việc tính khấu hao, thời gian hao mòn hữu hình quyết định độ dài kỳ khấu hao vµ møc trÝch khÊu hao. Hao mßn v« h×nh lµ sù gi¶m gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña.

(34) 25 TSC§ do ¶nh h−ëng cña nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt hoÆc do t¨ng n¨ng suÊt lao động x' hội. Để đầu t− TSCĐ nh− tr−ớc đây chỉ phải bỏ ra ít tiền hơn hoặc với số tiền nh− tr−ớc đây nh−ng hiện tại đ' đầu t− đ−ợc TSCĐ hiện đại hơn. Đối với một TSC§HH cô thÓ, hao mßn h÷u h×nh vµ hao mßn v« h×nh cã thÓ x¶y ra riªng biÖt hoặc đồng thời. §èi víi TSC§VH, do tÝnh kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ nªn TSC§VH chỉ có thể bị hao mòn do tác động của hao mòn vô hình. DN đầu t− một số tiền nhất định để hình thành TSCĐ phục vụ hoạt động SXKD nh−ng trong qu¸ tr×nh sö dông TSC§ bÞ gi¶m dÇn vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông. Tuy nhiªn, hao mßn TSC§ lµ hiÖn t−îng kh¸ch quan, mang tÝnh trõu t−îng, làm cho TSCĐ bị giảm dần giá trị và giá trị sử dụng đến thời điểm thanh lý, thải loại do không thể tiếp tục sử dụng hoặc sử dụng tiếp sẽ không đạt hiệu quả kinh tế mong muốn. Chính vì vậy, về mặt quản lý việc xác định đ−ợc giá trị hao mòn của TSCĐ gióp DN cã ®−îc chÝnh s¸ch thu håi vèn ®Çu t− cho TSC§ mét c¸ch thËn träng, phï hîp trªn ph−¬ng diÖn ghi nhËn chi phÝ sö dông TSC§. Hội đồng Quốc gia chỉ đạo biên soạn Từ điển Bách khoa Việt Nam cho rằng: “KhÊu hao TSC§ lµ viÖc gi¶m trõ theo thêi gian sö dông mét phÇn gi¸ trÞ ®' ®Çu t− ban đầu để xây dựng hay mua cho công trình, nhà cửa, máy móc, thiết bị đ−ợc xếp lo¹i thµnh TSC§. PhÇn khÊu hao nµy ®−îc tÝnh vµo gi¸ thµnh (hay gi¸ mua ban ®Çu) cña s¶n phÈm hay c«ng tr×nh cã sö dông TSC§ ®' ®Çu t− vµo s¶n xuÊt nh− tr¶ chi phÝ cho mét d¹ng t− liÖu s¶n xuÊt bÞ hao mßn dÇn tõng phÇn trong thêi gian sö dông” [34]. Theo quan ®iÓm nµy th× khÊu hao chÝnh lµ viÖc ghi nhËn chi phÝ sö dông TSCĐ để đ−ợc bù đắp sau chu kỳ sử dụng TSCĐ từ thu nhập tạo ra do khai thác TSC§. ChuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam VAS 03 cho r»ng: “KhÊu hao TSC§ lµ sù ph©n bæ mét c¸ch cã hÖ thèng gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao cña TSC§ trong suèt thêi gian sö dụng hữu ích của tài sản đó” [4, tr.21]. Giá trị phải khấu hao của TSCĐ là nguyên gi¸ cña TSC§ ghi trªn b¸o c¸o tµi chÝnh trõ (-) gi¸ trÞ thanh lý −íc tÝnh cña tµi s¶n đó, trong đó giá trị thanh lý là giá trị −ớc tính thu đ−ợc khi hết thời gian sử dụng hữu.

(35) 26 Ých cña tµi s¶n sau khi trõ (-) chi phÝ thanh lý −íc tÝnh. Quan ®iÓm nµy nhÊn m¹nh đến việc thu hồi giá trị phải khấu hao của TSCĐ trong suốt thời gian sử dụng hữu Ých cña TSC§. Theo Chế độ tài chính Việt Nam hiện hành: “Khấu hao TSCĐ là việc tính to¸n vµ ph©n bæ mét c¸ch cã hÖ thèng nguyªn gi¸ cña TSC§ vµo chi phÝ SXKD trong thời gian sử dụng của TSCĐ” [6, tr.4]. Quan điểm này nhấn mạnh đến việc thu håi nguyªn gi¸ trong suèt qu¸ tr×nh sö dông cña TSC§. Sù kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a chuẩn mực kế toán và chế độ tài chính về tính khấu hao đó là có hay không loại trừ gi¸ trÞ thanh lý −íc tÝnh khái nguyªn gi¸ TSC§. TÝnh khÊu hao trªn c¬ së gi¸ trÞ ph¶i khấu hao của TSCĐ xuất phát từ việc TSCĐ, đặc biệt là TSCĐHH, khi thanh lý vẫn có thể thu hồi một số tiền nhất định. Tuy nhiên, giá trị thanh lý −ớc tính mang tính chủ quan nên việc tính khấu hao trên nguyên giá TSCĐ theo quy định của chế độ tài chÝnh lµ tu©n thñ nguyªn t¾c phï hîp vµ kh¸ch quan trong kÕ to¸n. Qua ph©n tÝch trªn cã thÓ kÕt luËn r»ng: KhÊu hao TSC§ lµ biÖn ph¸p chñ quan của DN nhằm xác định giá trị đ[ hao mòn của TSCĐ để ghi nhận vào chi phí SXKD với mục đích thu hồi vốn đầu t− TSCĐ. Để tính khấu hao TSCĐ cần phải xác định đ−ợc các yếu tố: Giá trị TSCĐ cần khÊu hao, Thêi gian sö dông TSC§ vµ Ph−¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao TSC§. Gi¸ trÞ TSC§ cÇn khÊu hao chÝnh lµ sè tiÒn cÇn thu håi mµ DN ®' ®Çu t− vµo TSCĐ và đ−ợc xác định bằng hiệu số giữa nguyên giá TSCĐ và giá trị thanh lý thu håi −íc tÝnh. Gi¸ trÞ thanh lý thu håi −íc tÝnh lµ sè tiÒn −íc tÝnh thu ®−îc khi hÕt thêi gian sö dông h÷u Ých cña tµi s¶n sau khi trõ chi phÝ thanh lý −íc tÝnh. Trong tr−êng hợp không tính đến giá trị thanh lý −ớc tính thì giá trị cần khấu hao chính là nguyên gi¸ TSC§. Thêi gian sö dông TSC§ lµ thêi gian DN dù kiÕn sö dông TSC§ trong ho¹t động SXKD hoặc có thể là khối l−ợng, số l−ợng sản phẩm, dịch vụ DN dự kiến sản xuÊt ®−îc trong ®iÒu kiÖn tæ chøc s¶n xuÊt b×nh th−êng, phï hîp víi c¸c th«ng sè kinh tế - kỹ thuật của tài sản. Việc xác định thời gian sử dụng quyết định mức trích khÊu hao TSC§. C¸c c¨c cø lµm c¬ së cho viÖc lùa chän thêi gian sö dông cña.

(36) 27 TSC§ bao gåm: tuæi thä cña TSC§ theo thiÕt kÕ, tuæi thä kinh tÕ cña TSC§, quy định tài chính của Nhà n−ớc, trình độ quản lý và sử dụng TSCĐ của DN, khả năng c¹nh tranh, søc m¹nh tµi chÝnh vµ chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña DN... Ph−ơng pháp tính khấu hao TSCĐ là cách thức xác định giá trị hao mòn trên c¬ së gi¸ trÞ TSC§ cÇn khÊu hao vµ thêi gian sö dông cña TSC§. VÒ c¬ b¶n cã ba ph−ơng pháp tính khấu hao TSCĐ là: Ph−ơng pháp khấu hao đều theo thời gian (khÊu hao ®−êng th¼ng), Ph−¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n l−îng vµ Ph−¬ng ph¸p khÊu hao nhanh. ViÖc lùa chän ph−¬ng ph¸p khÊu hao TSC§ còng phô thuéc vµo quy định của Nhà n−ớc, khả năng sử dụng TSCĐ, trình độ quản lý, sức mạnh tài chÝnh vµ chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña DN. Trong viÖc lùa chän vµ ¸p dông ph−¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao TSC§ DN ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c nhÊt qu¸n trong kÕ to¸n. Ph−ơng pháp khấu hao đ−ờng thẳng có đặc điểm là giá trị cần khấu hao của TSCĐ đ−ợc phân bổ dần đều trong suốt thời gian sử dụng dự kiến. Ưu điểm của khấu hao đ−ờng thẳng là tính toán đơn giản và nhà quản lý sẽ có điều kiện kiểm soát các chi phí khác vì chi phí khấu hao đ' là một con số ổn định. Tuy nhiên, khấu hao đ−ờng thẳng không thích hợp với những loại TSCĐ có mức độ hao mòn vô hình t−ơng đối lớn. Khấu hao đ−ờng thẳng không quán triệt nguyên tắc phù hợp và thận trọng trong kế toán vì kết quả thu đ−ợc từ sử dụng TSCĐ có thể thay đổi do chất l−ợng kinh doanh trong khi mức khấu hao TSCĐ không đổi giữa các kỳ báo cáo. Mức khấu hao (Mkh) của TSCĐ theo ph−ơng pháp đ−ờng thẳng đ−ợc xác định theo c«ng thøc: Gi¸ trÞ cÇn khÊu hao cña TSC§ Mkh n¨m. =. (1.2) Sè n¨m sö dông dù kiÕn cña TSC§ Mkh n¨m. Mkh th¸ng. =. (1.3) 12 th¸ng. Ph−ơng pháp khấu hao theo sản l−ợng xác định mức trích khấu hao trên cơ sở sản l−ợng thực tế đạt đ−ợc trong kỳ và mức khấu hao đơn vị sản l−ợng. Để có mức.

(37) 28 khấu hao đơn vị sản l−ợng cần tính đ−ợc sản l−ợng theo công suất thiết kế. Xác định s¶n l−îng theo c«ng suÊt thiÕt kÕ ph¶i c¨n cø vµo tÝnh to¸n kü thuËt cña nhµ s¶n xuất, khả năng quản lý, khai thác, sử dụng TSCĐ của DN và các điều kiện kinh tế kỹ thuật khác ảnh h−ởng đến việc sử dụng TSCĐ. Khấu hao theo sản l−ợng sẽ cho kết quả mức khấu hao sát hợp hơn với mức độ hao mòn TSCĐ. Khấu hao TSCĐ theo sản l−ợng đ−ợc xác định theo công thức: S¶n l−îng thùc tÕ kú n. =. Mkh kú n Mkh đơn vị s¶n l−îng. x. Mkh đơn vị s¶n l−îng. (1.4). Gi¸ trÞ cÇn khÊu hao cña TSC§. =. (1.5) S¶n l−îng theo c«ng suÊt thiÕt kÕ. Ph−ơng pháp khấu hao nhanh có đặc điểm là mức khấu hao những năm đầu sÏ cao h¬n so víi nh÷ng n¨m sau trong qu¸ tr×nh sö dông TSC§. KhÊu hao nhanh phù hợp với những loại TSCĐ có mức độ hao mòn vô hình lớn, cho phép DN có thể đổi mới, hiện đại hóa TSCĐ một cách nhanh chóng. Tuy nhiên, khấu hao nhanh sẽ lµm cho gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô trong nh÷ng n¨m ®Çu sö dông TSC§ t¨ng do chi phÝ khÊu hao lín. Chi phÝ khÊu hao lín vÒ tæng sè nh−ng møc s¶n xuÊt cña TSC§ trong c¸c n¨m ®Çu sö dông sÏ lín nÕu thÞ tr−êng kinh doanh kh«ng bÞ thu hÑp. KhÊu hao nhanh cã thÓ tÝnh theo c¸c ph−¬ng ¸n nh−: theo sè d− gi¶m dÇn vµ theo tæng cña c¸c sè thø tù n¨m sö dông TSC§. Khấu hao TSCĐ theo số d− giảm dần xác định mức khấu hao trên cơ sở GTCL cña TSC§ vµ tû lÖ khÊu hao nhanh. Tû lÖ khÊu hao nhanh ®−îc tÝnh dùa trªn tû lÖ khÊu hao ®−êng th¼ng vµ hÖ sè ®iÒu chØnh. HÖ sè ®iÒu chØnh phô thuéc vµo thêi gian sử dụng dự kiến của TSCĐ. Thông th−ờng, nếu thời gian sử dụng đến 4 năm thì hệ số điều chỉnh là 1,5 lần; thời gian sử dụng trên 4 đến 6 năm thì hệ số điều chỉnh lµ 2 vµ thêi gian sö dông trªn 6 n¨m th× hÖ sè ®iÒu chØnh lµ 2,5 lÇn. Mkh n¨m N. =. GTCL cña TSC§ n¨m N. x. Tû lÖ khÊu hao ®−êng th¼ng. x. HÖ sè ®iÒu chØnh. (1.6).

(38) 29 Khấu hao TSCĐ theo tổng của các số thứ tự năm sử dụng đ−ợc xác định trên c¬ së gi¸ trÞ cÇn khÊu hao cña TSC§ vµ tû lÖ khÊu hao. MÉu sè cña tû lÖ khÊu hao lµ tæng cña c¸c sè thø tù n¨m sö dông, cßn tö sè cña tû lÖ khÊu hao lµ sè thø tù n¨m sö dông theo chiÒu ng−îc l¹i. Trong tr−êng hîp sè n¨m sö dông lín th× tæng cña c¸c sè thứ tự năm sử dụng đ−ợc tính theo công thức n(n+1)/2, trong đó n là số năm sử dụng cña TSC§. 1.2.2.3. Giá trị còn lại của tài sản cố định Xuất phát từ hai chỉ tiêu nguyên giá và giá trị hao mòn ta xác định đ−ợc GTCL cña TSC§. GTCL lµ hiÖu sè gi÷a nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ hao mßn TSC§. GTCL cña TSC§. Nguyªn gi¸ cña TSC§. =. -. Gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ cña TSC§. (1.7). GTCL cña TSC§ chÝnh lµ gi¸ trÞ TSC§ ®' ®Çu t− ch−a ph©n bæ vµo chi phÝ, nó phản ánh giá trị của TSCĐ trong tổng giá trị tài sản, đánh giá phần nào năng lực SXKD của DN, giúp DN có kế hoạch thu hồi vốn để tái đầu t− và đánh giá tình hình tài chính của DN. Trong việc xác định các chỉ tiêu tài chính và đánh giá hiệu quả kinh doanh của DN, việc lấy GTCL của TSCĐ để tính toán sẽ mang lại kết quả khả thi h¬n so víi tr−êng hîp lÊy nguyªn gi¸ cña TSC§. Tuy nhiªn, GTCL cña TSC§ chØ cã ý nghÜa vÒ mÆt kÕ to¸n chø kh«ng ph¶n ¸nh gi¸ trÞ thùc tÕ cña TSC§ v× khÊu hao không hoàn toàn trùng khớp với mức độ hao mòn và TSCĐ đ−ợc ghi nhận theo giá gốc. Chính vì lý do này mà trong nhiều tr−ờng hợp cần phải đánh giá lại TSCĐ. TSCĐ có thể đ−ợc đánh giá theo giá của TSCĐ thay thế. Theo ph−ơng pháp này, giá trị TSCĐ đ−ợc xác định lại trên cơ sở năng lực sản xuất hiện tại của TSCĐ và giá thị tr−ờng của TSCĐ t−ơng đ−ơng. Vấn đề ở đây là tính tin cậy của thông tin về giá trị tr−ờng của TSCĐ và việc xác định năng lực sản xuất của TSCĐ ở thời điểm đánh giá lại. Khi đánh giá lại TSCĐ thì GTCL của TSCĐ sau đánh giá lại đ−ợc xác định theo công thức sau: GTCL cña TSC§ sau đánh giá lại. =. GTCL cña TSC§ tr−íc đánh giá lại. Giá đánh giá lại của TSCĐ (1.8). x Nguyªn gi¸ ban ®Çu cña TSC§.

(39) 30 1.2.3. Hạch toán tài sản cố định trên ph−ơng diện kế toán tài chính Mục đích của kế toán tài chính là thu thập, kiểm tra, phân tích và xử lý thông tin kinh tế, tài chính phục vụ cho việc lập hệ thống báo cáo tài chính đáp ứng nhu cầu thông tin của các đối t−ợng có lợi ích liên quan. Đối với cả kế toán tài chính và kế toán quản trị, việc hạch toán ban đầu các đối t−ợng kế toán có ý nghĩa hết sức quan trọng. Trong phần hành hạch toán TSCĐ, hạch toán ban đầu đóng vai trò kh«ng thÓ thiÕu, nã cung cÊp th«ng tin cho qu¶n lý nãi chung vµ kÕ to¸n nãi riªng trong chỉ đạo, điều hành nghiệp vụ và thực hiện các khâu công việc tiếp theo trong quy tr×nh c«ng nghÖ kÕ to¸n. C¸c th«ng tin do h¹ch to¸n ban ®Çu TSC§ cung cÊp bao gåm: Chi phÝ h×nh thµnh TSC§; KhÊu hao TSC§; Chi phÝ vµ thu nhËp thanh lý, nh−îng b¸n TSC§; Gi¸ trÞ TSC§ ®−îc thanh lý, nh−îng b¸n; Chi phÝ söa ch÷a TSCĐ... Nội dung của hạch toán ban đầu TSCĐ là sử dụng chứng từ để sao chụp mang tính bằng chứng các nghiệp vụ kinh tế phát sinh liên quan đến TSCĐ. Chứng tõ sö dông trong h¹ch to¸n ban ®Çu TSC§ cã thÓ lµ chøng tõ b¾t buéc do Nhµ n−íc ban hành hoặc có thể là chứng từ do DN quy định phù hợp với tính chất của nghiệp vô vµ yªu cÇu qu¶n lý trong néi bé DN. DN cÇn x©y dùng c¸c lo¹i chøng tõ sö dông trong qu¶n lý, h¹ch to¸n nãi chung vµ trong h¹ch to¸n TSC§ nãi riªng, tõ chñng loại, nội dung phản ánh, cách thức ghi chép, thẩm quyền phê duyệt đến quy trình lu©n chuyÓn. C¸c chøng tõ cã thÓ sö dông trong h¹ch to¸n ban ®Çu TSC§ bao gåm: Chøng tõ ®Çu t− TSC§; Chøng tõ tÝnh khÊu hao TSC§; Chøng tõ söa ch÷a TSC§; Chứng từ thanh lý, nh−ợng bán TSCĐ; Chứng từ đánh giá lại TSCĐ... 1.2.3.1. Hạch toán biến động tài sản cố định Trong quá trình tồn tại và hoạt động của mình, bất kể DN nào cũng phải đầu t− một số vốn nhất định vào TSCĐ. Do tiến bộ của khoa học kỹ thuật, nhu cầu mở rộng hoạt động SXKD mà DN cần thay đổi cơ cấu TSCĐ. Chính những lý do này đ' lµm ph¸t sinh c¸c nghiÖp vô t¨ng, gi¶m TSC§. TSC§ trong DN cã thÓ t¨ng do c¸c nguyªn nh©n chñ yÕu nh−: mua s¾m, nhËn vốn góp và đầu t− XDCB. Đối với các tr−ờng hợp tăng TSCĐ, vấn đề quan trọng đối với kế toán là xác định nguyên giá TSCĐ trên cơ sở các chứng từ hợp pháp, hợp lệ.

(40) 31 vµ thêi ®iÓm ghi nhËn nguyªn gi¸. Nguyªn gi¸ ®−îc ghi nhËn khi kÕt thóc ®Çu t− vµ ®−a TSC§ vµo tr¹ng th¸i s½n sµng sö dông. §èi víi TSC§ h×nh thµnh qua mua s¾m theo c¸c h×nh thøc tr¶ ngay, tr¶ chËm, trao đổi thì căn cứ vào giá thỏa thuận trên các chứng từ liên quan kế toán ghi tăng nguyªn gi¸ trong quan hÖ víi gi¶m tiÒn hoÆc t¨ng c«ng nî ph¶i tr¶. Trong tr−êng hîp TSCĐ đ−ợc đầu t− bằng các nguồn vốn chuyên dùng thì kế toán phản ánh sự thay đổi mục đích sử dụng khoản tiền này bằng bút toán kết chuyển nguồn. Để ghi nhận các giao dÞch ®Çu t− TSC§ vµ cung cÊp th«ng tin vÒ gi¸ trÞ TSC§ ®Çu t− còng nh− viÖc thanh to¸n, kÕ to¸n ph¶i sö dông c¸c TK TSC§, tiÒn vµ c«ng nî. Ph−¬ng ph¸p h¹ch toán TSCĐ tăng do mua đ−ợc khái quát theo Sơ đồ 1.2: TK TiÒn, Ph¶i tr¶ ng−êi b¸n. TK TSC§. Gi¸ trÞ TSC§ t¨ng do mua. TK Nguån vèn kinh doanh. TK Nguån vèn, Quü chung cña CSH. KÕt chuyÓn nguån vèn ®Çu t− thuéc vèn CSH. Sơ đồ 1.2: Hạch toán TSCĐ tăng do mua Tr−êng hîp TSC§ h×nh thµnh theo ph−¬ng thøc mua l¹i DN th× c¨n cø vµo giá thỏa thuận thanh toán với bên bán DN để ghi tăng nguyên giá TSCĐ. Khi mua l¹i DN, nÕu tæng sè tiÒn thanh to¸n cho bªn b¸n DN chªnh lÖch víi tæng gi¸ trÞ tµi sản có thể nhận biết và xác định đ−ợc giá trị thì phần chênh lệch chính là giá trị lợi thÕ kinh doanh hoÆc bÊt lîi kinh doanh. Theo th«ng lÖ quèc tÕ, trong tr−êng hîp chi phÝ mua DN v−ît qu¸ phÇn së h÷u cña DN mua trong gi¸ trÞ t−¬ng ®−¬ng cña tµi s¶n và công nợ xác định đ−ợc tại ngày diễn ra giao dịch trao đổi thì phần chênh lệch đó ®−îc coi lµ lîi thÕ kinh doanh vµ ®−îc ghi nhËn lµ tµi s¶n [16, tr.424]. Thêi gian khấu hao lợi thế kinh doanh không đ−ợc v−ợt quá 5 năm, trừ khi có cơ sở để xác định một chu kỳ dài hơn, nh−ng không đ−ợc v−ợt quá 20 năm kể từ ngày mua..

(41) 32 TK TiÒn, Nî ph¶i tr¶, Vèn cæ phÇn. TK NVL, TSC§... Gi¸ trÞ tµi s¶n tõ mua l¹i DN. Tæng chi phÝ mua l¹i DN. TK Lîi thÕ kinh doanh Lîi thÕ kinh doanh. Sơ đồ 1.3: Hạch toán lợi thế kinh doanh khi mua lại DN Khi chi phÝ mua DN nhá h¬n phÇn mµ DN së h÷u trong gi¸ trÞ t−¬ng ®−¬ng của các tài sản và công nợ xác định đ−ợc mua tại ngày trao đổi thì giá trị bất lợi kinh doanh cã thÓ ®−îc h¹ch to¸n theo 2 ph−¬ng ph¸p [16, tr.426-428]. Theo ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n tiªu chuÈn th× gi¸ trÞ t−¬ng ®−¬ng cña c¸c tµi s¶n phi tiÒn tÖ ®−îc ghi gi¶m t−¬ng øng cho tíi khi kh«ng cßn chªnh lÖch. NÕu kh«ng thÓ lo¹i bá hoµn toµn chªnh lÖch b»ng c¸ch ghi gi¶m gi¸ trÞ t−¬ng ®−¬ng cña c¸c tµi s¶n phi tiÒn tÖ th× phần chênh lệch còn lại đ−ợc hạch toán nh− thu nhập để lại. Theo ph−ơng pháp thay thÕ ®−îc chÊp nhËn th× kho¶n chªnh lÖch do chi phÝ mua DN nhá h¬n phÇn mµ DN sở hữu trong giá trị t−ơng đ−ơng của các tài sản và công nợ xác định đ−ợc mua tại ngày trao đổi đ−ợc phản ánh là bất lợi kinh doanh và hạch toán là thu nhập để lại. Kho¶n chªnh lÖch nµy ®−îc ph©n bæ vµo thu nhËp trong 5 n¨m, trõ khi cã lý do x¸c đáng để phân bổ trong một khoảng thời gian dài hơn, nh−ng không quá 20 năm kể tõ ngµy mua DN. TK TiÒn, Nî ph¶i tr¶, Vèn cæ phÇn. TK NVL, TSC§, TP. Tæng chi phÝ mua l¹i DN. TK Thu nhập để lại BÊt lîi kinh doanh. Gi¸ trÞ tµi s¶n tõ mua l¹i DN.

(42) 33 Sơ đồ 1.4: Hạch toán bất lợi kinh doanh khi mua lại DN theo ph−¬ng ph¸p thay thÕ ®−îc chÊp nhËn Đối với TSCĐ hình thành qua hoạt động đầu t− XDCB, do quá trình XDCB đ−ợc thực hiện trong thời gian t−ơng đối dài nên kế toán phản ánh các chi phí XDCB ph¸t sinh trªn mét TK trung gian lµ TK XDCB dë dang (c¶ ph−¬ng thøc tù lµm vµ thuª ngoµi). Khi c«ng tr×nh hoµn thµnh, bµn giao vµ ®−a vµo sö dông, c¨n cø gi¸ quyết toán của công trình để ghi tăng nguyên giá. TK TiÒn, NVL, Ph¶i tr¶ ng−êi b¸n.... TK XDCB dë dang. TËp hîp chi phÝ XDCB ph¸t sinh. TK TSC§. Ghi t¨ng TSC§ khi c«ng tr×nh hoµn thµnh. Sơ đồ 1.5: Hạch toán TSCĐ tăng do XDCB §èi víi TSC§ t¨ng do nhËn vèn gãp cña thµnh viªn, tæ chøc kh¸c th× c¨n cø vµo gi¸ thỏa thuận ghi trên biên bản đánh giá và biên bản giao nhận để ghi tăng nguyên giá. Trong tr−êng hîp c¸c bªn nhËn vµ gãp vèn kh«ng thèng nhÊt ®−îc gi¸ trÞ tµi s¶n th× có thể thuê bên thứ ba (tổ chức thẩm định giá) xác định giá trị của tài sản. Chi phí thẩm định giá tùy vào thỏa thuận trên hợp đồng có thể ghi tăng nguyên giá TSCĐ. TK Nguån vèn kinh doanh. TK TSC§. Ghi t¨ng TSC§ vµ t¨ng vèn theo gi¸ thỏa thuận hoặc giá thẩm định. Sơ đồ 1.6: Hạch toán TSCĐ tăng do nhận vốn góp Tr−ờng hợp thuê tài sản của tổ chức, cá nhân khác để phục vụ hoạt động SXKD của DN thì căn cứ vào hợp đồng thuê để xác định tài sản thuê là thuê hoạt động hay thuê tài chính. Nếu không có sự chuyển giao phần lớn lợi ích và rủi ro gắn liÒn víi quyÒn së h÷u tµi s¶n thuª th× kÕ to¸n kh«ng ghi t¨ng gi¸ trÞ tµi s¶n trªn b¸o.

(43) 34 c¸o tµi chÝnh cña DN. Ng−îc l¹i, kÕ to¸n ghi t¨ng gi¸ trÞ tµi s¶n vµ t¨ng c«ng nî ph¶i trả trên báo cáo tài chính, tùy vào điều khoản thỏa thuận trên hợp đồng thuê, định kỳ kÕ to¸n ghi nhËn viÖc thanh to¸n tiÒn cho bªn cho thuª. TK Nî dµi h¹n. TK TSC§. Sè tiÒn thuª gèc cßn ph¶i tr¶. TK Nợ dài hạn đến hạn trả. Nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh. Sè tiÒn thuª gèc ph¶i tr¶ kú nµy Sơ đồ 1.7: Hạch toán TSCĐ tăng do thuê tài chính TSC§ trong DN cã thÓ gi¶m do c¸c nguyªn nh©n chñ yÕu nh−: thanh lý, nh−ợng bán, góp vốn và thiếu, mất. Trong các nghiệp vụ giảm TSCĐ, vấn đề quan trọng đối với kế toán là xác định giá trị hao mòn lũy kế tính đến thời điểm giảm TSC§ vµ xö lý vÒ mÆt tµi chÝnh còng nh− kÕ to¸n phÇn GTCL cña TSC§. §èi víi tr−êng hîp thanh lý, nh−îng b¸n TSC§, trªn c¬ së nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ cña TSC§ kÕ to¸n ghi gi¶m TSC§. C¨n cø vµo kÕt qu¶ thanh lý, nh−îng b¸n vµ c¸c chøng tõ cã liªn quan, kÕ to¸n ghi nhËn thu nhËp vµ chi phÝ thanh lý, nh−îng b¸n. KÕt qu¶ thanh lý, nh−îng b¸n lµ chªnh lÖch gi÷a thu nhËp tõ thanh lý, nh−îng b¸n víi chi phÝ thanh lý, nh−îng b¸n vµ GTCL cña TSC§ ®−îc thanh lý, nh−îng b¸n. TK TSC§. TK Hao mßn lòy kÕ Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§. Nguyªn gi¸ TSC§. TK Chi phÝ thanh lý, nh−îng b¸n GTCL cña TSC§.

(44) 35 Sơ đồ 1.8: Hạch toán TSCĐ giảm do thanh lý, nh−ợng bán Đối với tr−ờng hợp góp vốn vào đơn vị khác bằng TSCĐ thì căn cứ vào GTCL của TSCĐ dùng để góp vốn và giá thỏa thuận giữa DN với đối tác để ghi tăng tài sản cña DN t¹i bªn nhËn vèn gãp vµ ghi gi¶m tµi s¶n t¹i DN theo GTCL Chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ vèn gãp theo tháa thuËn vµ GTCL cña TSC§ ®−îc ghi nhËn lµ thu nhËp hay chi phÝ cña DN. §èi víi TSC§ thiÕu, mÊt ph¸t hiÖn khi kiÓm kª, c¨n cø vµo nguyªn gi¸ TSC§ và giá trị hao mòn lũy kế tính đến thời điểm kiểm kê kế toán ghi giảm TSCĐ và xử lý phần GTCL của TSCĐ thiếu, mất. Giá trị của TSCĐ thiếu mất tùy vào quy định của chế độ tài chính và quy chế nội bộ DN mà có thể yêu cầu bộ phận quản lý, sử dông båi th−êng; tÝnh vµo chi phÝ hoÆc ghi gi¶m vèn cña DN. TK TSC§ GTCL cña TSC§ TK L'i do gãp vèn Gi¸ tháa thuËn > GTCL. TK Gãp vèn ®Çu t− Gi¸ tháa thuËn TK Lç do gãp vèn Gi¸ tháa thuËn < GTCL. Sơ đồ 1.9: Hạch toán TSCĐ giảm do góp vốn vào đơn vị khác TK TSC§. TK Hao mßn lòy kÕ Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§. Nguyªn gi¸ TSC§. TK L−¬ng ph¶i tr¶, Chi phÝ... Xö lý GTCL. Sơ đồ 1.10: Hạch toán TSCĐ thiếu, mất phát hiện khi kiểm kê.

(45) 36 §èi víi TSC§ thuª mµ cã sù chuyÓn giao phÇn lín lîi Ých vµ rñi ro g¾n liÒn víi quyÒn së h÷u tµi s¶n th× viÖc ghi sæ cßn tïy vµo viÖc DN cã nhËn tµi s¶n thuª khi kết thúc hợp đồng thuê hay không. Nếu DN nhận quyền sở hữu tài sản thì kế toán chuyÓn nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n thuª thµnh nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ thuéc quyÒn së h÷u. NÕu DN tr¶ l¹i tµi s¶n thuª cho bªn cho thuª th× kÕ to¸n ghi gi¶m nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n thuª, phÇn GTCL cña tµi s¶n thuª tïy vµo quy m« cã thÓ ghi nhËn trùc tiÕp hoÆc ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ SXKD cña DN. TK Hao mßn lòy kÕ. TK TSC§. Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ thuª Nguyªn gi¸ TSC§ thuª. TK Chi phÝ SXKD GTCL TSC§ thuª. Sơ đồ 1.11: Hạch toán TSCĐ giảm do trả lại cho bên cho thuê 1.2.3.2. Hạch toán khấu hao tài sản cố định Lý do cña viÖc ph¶i khÊu hao TSC§ lµ do thêi gian sö dông cña TSC§ cã hạn. Để hạch toán khấu hao TSCĐ, DN cần phân loại TSCĐ theo mục đích sử dụng, lựa chọn ph−ơng pháp khấu hao thích hợp cho từng loại, nhóm TSCĐ, xác định thời gian sö dông dù kiÕn cña tõng lo¹i TSC§ vµ x©y dùng tiªu thøc ph©n bæ chi phÝ khấu hao trong tr−ờng hợp TSCĐ phục vụ nhiều đối t−ợng (bộ phận, công việc, sản phẩm, nhóm sản phẩm, đơn đặt hàng). Đối với TSCĐ thuộc quyền sở hữu, thời gian sử dụng dự kiến để tính khấu hao đ−ợc xác định trên cơ sở quy định của chế độ tài chính; mức độ hao mòn thực tế cña TSC§; kh¶ n¨ng sö dông TSC§; kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña DN. Đối với TSCĐ thuê tài chính, việc xác định thời gian sử dụng dự kiến của TSCĐ tùy thuộc vào việc DN có nhận quyền sở hữu tài sản thuê khi kết thúc hợp đồng thuê hay không. Nếu hợp đồng thuê xác định không có sự chuyển giao quyền sở hữu và.

(46) 37 thời gian thuê theo hợp đồng dài hơn thời gian sử dụng tối thiểu của TSCĐ thì TSCĐ thuª ®−îc tÝnh khÊu hao nh− TSC§ thuéc quyÒn së h÷u, ng−îc l¹i TSC§ thuª ®−îc tính khấu hao theo thời gian của hợp đồng. Tr−ờng hợp hợp đồng thuê xác định khi kÕt thóc thêi h¹n thuª, quyÒn së h÷u tµi s¶n thuª thuéc vÒ bªn ®i thuª th× tµi s¶n thuª ®−îc tÝnh khÊu hao nh− TSC§ thuéc quyÒn së h÷u mµ kh«ng phô thuéc vµo thêi gian thuê theo hợp đồng. Tùy vào kỳ kế toán DN lựa chọn mà định kỳ kế toán xác định khấu hao của từng TSCĐ và khấu hao của toàn bộ TSCĐ. Trên cơ sở mục đích sử dụng TSCĐ và tiªu thøc ph©n bæ khÊu hao TSC§ ®' lùa chän, kÕ to¸n tiÕn hµnh ph©n bæ vµ ghi nhËn chi phÝ khÊu hao TSC§. KhÊu hao TSC§ ®−îc h¹ch to¸n theo nguyªn t¾c TSCĐ sử dụng ở bộ phận nào thì ghi nhận khấu hao vào chi phí của bộ phận đó, đồng thời với việc ghi nhận chi phí khấu hao, kế toán ghi tăng giá trị hao mòn của TSC§.. TK Hao mßn lòy kÕ TSC§. TK Chi phÝ SXKD. Ghi nhËn khÊu hao TSC§ vµo chi phÝ SXKD. Sơ đồ 1.12: Hạch toán khấu hao TSCĐ VÒ nguyªn t¾c, ph−¬ng ph¸p khÊu hao ®' lùa chän ph¶i ®−îc thùc hiÖn thèng nhÊt trong suèt qu¸ tr×nh sö dông mét lo¹i TSC§ cô thÓ, ®©y chÝnh lµ biÓu hiÖn cña nguyên tắc kế toán nhất quán trong hạch toán TSCĐ. Tuy nhiên, khi có sự thay đổi đáng kể trong cách thức sử dụng tài sản để mang lại lợi ích cho DN thì DN có thể thay đổi ph−ơng pháp tính khấu hao và kế toán phải điều chỉnh chi phí khấu hao cho n¨m tµi chÝnh hiÖn hµnh vµ c¸c n¨m sau n¨m ®iÒu chØnh. 1.2.3.3. Hạch toán sửa chữa và nâng cấp tài sản cố định Trong quá trình tham gia vào hoạt động SXKD, TSCĐ khó tránh khỏi những h− hỏng, trục trặc, lạc hậu về mặt kỹ thuật. Để hoạt động SXKD không bị gián đoạn, đòi hỏi DN phải khắc phục những sự cố hỏng hóc này. Việc xử lý về mặt tài chính.

(47) 38 và hạch toán chi phí sửa chữa còn tùy vào mức độ h− hỏng của TSCĐ và lợi ích kinh tÕ thu ®−îc tõ viÖc sö dông TSC§ sau söa ch÷a. C¨n cø vµo tÝnh chÊt vµ quy m« söa ch÷a, söa ch÷a TSC§ bao gåm ba lo¹i lµ söa ch÷a th−êng xuyªn, söa ch÷a lín vµ söa ch÷a n©ng cÊp TSC§. Cßn c¨n cø vµo kÕt qu¶ sö dông TSC§ sau söa ch÷a, söa ch÷a TSC§ bao gåm söa ch÷a lµm t¨ng hiệu quả kinh tế sử dụng tài sản và sửa chữa không ảnh h−ởng đến tính hiệu quả kinh tÕ sö dông tµi s¶n. C¸c lo¹i söa ch÷a TSC§ nµy ®−îc nhËn biÕt mét c¸ch râ rµng trong mét DN cô thÓ. Söa ch÷a th−êng xuyªn vµ söa ch÷a lín lµ c«ng viÖc nh»m duy tr× hoÆc kh«i phôc kh¶ n¨ng mang l¹i lîi Ých kinh tÕ cña TSC§ theo tr¹ng thái hoạt động tiêu chuẩn ban đầu, có thể đ−ợc tiến hành theo ph−ơng thức tự làm hoÆc thuª ngoµi vµ tïy vµo quy m« chi phÝ söa ch÷a mµ cã thÓ ®−îc ghi nhËn vµo chi phÝ SXKD mét hoÆc nhiÒu kú. TK NVL, TiÒn, Ph¶i tr¶ ng−êi b¸n, L−¬ng ph¶i tr¶.... TK Chi phÝ SXKD Ghi nhËn chi phÝ söa ch÷a 1 kú. Chi phÝ söa ch÷a TSC§ ph¸t sinh. TK Chi phÝ tr¶ tr−íc, Chi phÝ ph¶i tr¶ Ph©n bæ, trÝch tr−íc chi phÝ söa ch÷a. Sơ đồ 1.13: Hạch toán sửa chữa th−ờng xuyên và sửa chữa lớn TSCĐ Sửa chữa nâng cấp TSCĐ là công việc đầu t− bổ sung cho TSCĐ nhằm đạt đ−ợc một trong các mục đích nh− kéo dài thời gian sử dụng còn lại của TSCĐ; tăng chất l−ợng sản phẩm, dịch vụ từ việc sử dụng tài sản sau nâng cấp; hiện đại hóa tính năng của TSCĐ hoặc giảm chi phí hoạt động cho TSCĐ. Kết quả sửa chữa nâng cấp TSC§ nÕu lµm t¨ng tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ sö dông TSC§ th× chi phÝ söa ch÷a n©ng cÊp ®−îc ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§; nÕu kÕt qu¶ söa ch÷a n©ng cÊp TSC§ lµm kÐo dµi thêi gian sö dông cßn l¹i cña TSC§ th× chi phÝ söa ch÷a n©ng cÊp ®−îc ghi gi¶m gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ cña TSC§. ChÝnh v× söa ch÷a n©ng cÊp TSC§ hoÆc ¶nh.

(48) 39 h−ởng đến giá trị phải khấu hao hoặc ảnh h−ởng đến thời gian sử dụng dự kiến của TSC§ sau söa ch÷a nªn kÕ to¸n ph¶i tÝnh l¹i møc khÊu hao cña TSC§ sau söa ch÷a để ghi nhận vào chi phí SXKD của kỳ hoàn thành và đ−a TSCĐ nâng cấp vào sử dông. TK TiÒn, NVL, Ph¶i tr¶ ng−êi b¸n.... TK Chi phÝ söa ch÷a. TËp hîp chi phÝ söa ch÷a n©ng cÊp. QuyÕt to¸n chi phÝ söa ch÷a n©ng cÊp. TK TSC§ Ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§. TK Hao mßn lòy kÕ Ghi gi¶m hao mßn lòy kÕ. Sơ đồ 1.14: Hạch toán nâng cấp TSCĐ 1.2.4. Hạch toán tài sản cố định trên ph−ơng diện kế toán quản trị Mục đích của kế toán quản trị là thu thập, phân tích, xử lý và cung cấp thông tin theo yªu cÇu qu¶n trÞ vµ phôc vô néi bé DN. Trong mét DN, TSC§ lµ c¬ së vËt chất chủ yếu và chiếm tỷ trọng lớn, do đó việc quản lý và sử dụng tốt TSCĐ sẽ ảnh h−ởng tích cực đến hiệu quả kinh doanh của DN. Kế toán quản trị TSCĐ nhằm cung cÊp th«ng tin chi tiÕt vÒ t×nh h×nh hiÖn cã vµ t×nh tr¹ng trang bÞ, sö dông TSC§, tõ đó cho phép nhà quản lý xây dựng các kế hoạch, quyết định trong t−ơng lai. Để thực hiện tốt kế toán quản trị TSCĐ đòi hỏi phải nắm vững đặc điểm hoạt động SXKD và đặc điểm TSCĐ của DN. Kế toán quản trị TSCĐ trong DN cần xử lý, cung cấp các thông tin phục vụ cho việc ra quyết định quản trị DN gắn với các khâu: Tr−ớc đầu t−, Trong qu¸ tr×nh sö dông vµ Sau sö dông TSC§. Trong giai ®o¹n tr−íc ®Çu t−, nhiÖm vô cña kÕ to¸n lµ tham m−u cho qu¶n lý để quyết định ph−ơng thức, hình thức, thời gian đầu t− TSCĐ phù hợp với năng lực.

(49) 40 tµi chÝnh, t×nh h×nh thÞ tr−êng, chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña DN vµ tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ. Các quyết định đầu t− TSCĐ có thể chia thành hai loại là quyết định sàng lọc và quyết định −u tiên. Trong tr−ờng hợp sử dụng hiện giá của dòng tiền, kế toán có thể sö dông c¸c ph−¬ng ph¸p: Ph−¬ng ph¸p gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn (NPV - Net Present Value) vµ Ph−¬ng ph¸p tû suÊt sinh lêi néi bé (IRR - Internal Rate of Return). NÕu kh«ng sö dông hiÖn gi¸ cña dßng tiÒn, c¸c ph−¬ng ph¸p ®−îc sö dông bao gåm: Ph−¬ng ph¸p kú hoµn vèn (PB - Pay Back) vµ Ph−¬ng ph¸p tû suÊt sinh lêi kÕ to¸n (ARR - Accounting Rate of Return). NPV cña mét dù ¸n ®Çu t− thÓ hiÖn phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm hay gi¶m ®i do việc thực hiện dự án mang lại cho DN. NPV đ−ợc xác định bằng hiệu số giữa giá trị hiÖn t¹i c¸c dßng thu vµ gi¸ trÞ hiÖn t¹i c¸c dßng chi cña dù ¸n [28, tr.297]. n. NPV= ∑ i=0. Ti. (1+ r)i. n. −∑ i=0. Ci. (1+ r)i. (1.9). Trong c«ng thøc trªn, n lµ thêi gian ®Çu t− cña dù ¸n, Ti lµ thu nhËp n¨m thø i cña dù ¸n, Ci lµ chi phÝ n¨m thø i cña dù ¸n vµ r lµ tû lÖ chiÕt khÊu hay tû lÖ hiÖn t¹i hãa. Dßng tiÒn thu cã thÓ bao gåm: Doanh thu b¸n hµng, cung cÊp dÞch vô; tiÒn tiÕt kiÖm ®−îc chi phÝ, gi¸ trÞ tËn dông cña TSC§ khi hÕt thêi h¹n sö dông... Dßng tiÒn chi bao gåm: Chi phÝ ®Çu t− ban ®Çu cho TSC§; chi phÝ söa ch÷a, b¶o d−ìng; chi phÝ ®Çu t− t¨ng thªm khi thùc hiÖn dù ¸n... Lùa chän tû lÖ l'i suÊt chiÕt khÊu trªn c¬ së l'i suất hiện tại của thị tr−ờng có sự điều chỉnh với những dự báo thay đổi của môi tr−êng kinh doanh trong t−¬ng lai vµ mong muèn lîi Ých kinh tÕ cña nhµ ®Çu t−. Khi NPV < 0 thì dự án đầu t− không đ−ợc thỏa m'n. Nếu các dự án là độc lạp với nhau th× chän c¸c dù ¸n cã NPV d−¬ng. Khi c¸c dù ¸n mang tÝnh lo¹i trõ nhau th× chän dù ¸n cã NPV lín nhÊt. IRR của một dự án là tỷ lệ chiết khấu mà tại đó giá trị hiện tại của các dòng tiền thu và chi sẽ tăng với chi phí đầu t− của dự án [28, tr.316]. Mục đích của ph−ơng pháp này là tìm tỷ suất chiết khấu mà tại đó NPV của dự án bằng 0..

(50) 41. n. Pi. ∑ (1+ r). i. −Vo= 0. i=1. (1.10). Trong c«ng thøc trªn, Pi lµ thu nhËp thuÇn n¨m thø i cña dù ¸n; n lµ thêi gian thùc hiÖn cña dù ¸n; r lµ tû lÖ sinh lêi néi bé (IRR) vµ Vo lµ tæng gi¸ trÞ hiÖn t¹i dßng chi cña dù ¸n. NÕu IRR cña dù ¸n lín h¬n tû suÊt sinh lêi kú väng hoÆc l'i suÊt chiÕt khÊu trªn thÞ tr−êng th× dù ¸n mang tÝnh kh¶ thi. BP là thời gian cần thiết để một dự án đầu t− bù đắp đủ chi phí đầu t− ban đầu tõ c¸c nguån thu do dù ¸n t¹o ra [28, tr.320]. BP cña dù ¸n cµng ng¾n chøng tá tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n cµng cao. BP. =. Vèn ®Çu t− Thu nhËp thuÇn hµng n¨m. (1.11). Thu nhËp thuÇn hµng n¨m tïy thuéc vµo tõng dù ¸n ®Çu t−. §èi víi dù ¸n ®Çu t− mới, thu nhập thuần bao gồm lợi nhuận tr−ớc thuế và khấu hao TSCĐ. Còn đối víi dù ¸n ®Çu t− thay thÕ, thu nhËp thuÇn lµ thu nhËp t¨ng thªm nh− t¨ng doanh thu hay tiÕt kiÖm chi phÝ. Ph−ơng pháp ARR là một ph−ơng pháp đánh giá dự án đầu t− trên cơ sở số liÖu kÕ to¸n, kh«ng sö dông c¸c dßng tiÒn hµng n¨m cña dù ¸n [28, tr.323]. Lîi nhuËn thuÇn sau thuÕ b×nh qu©n cña dù ¸n ARR. =. Gi¸ trÞ thuÇn vèn ®Çu t− b×nh qu©n hµng n¨m. (1.12). Dù ¸n ®Çu t− ®−îc chÊp nhËn nÕu ARR cña dù ¸n cao h¬n tû lÖ sinh lêi kú väng cña nhµ ®Çu t−. Trong tr−êng hîp cã nhiÒu dù ¸n lo¹i trõ nhau th× dù ¸n nµo cã ARR cao nhÊt sÏ ®−îc lùa chän. Các ph−ơng pháp đánh giá dự án đầu t− dài hạn, trong đó có đầu t− TSCĐ, khác nhau cơ bản ở điểm có hoặc không tính đến giá trị thời gian của các dòng tiền dự kiến phát sinh trong t−ơng lai. Do tính đến giá trị thời gian của tiền tệ nên ph−¬ng ph¸p NPV vµ IRR mang tÝnh v−ît tréi so víi ph−¬ng ph¸p PB vµ ARR. Gi÷a ph−¬ng ph¸p NPV vµ IRR th× NPV ®−îc −a chuéng h¬n bëi c¸c −u ®iÓm: TÝnh to¸n.

(51) 42 đơn giản hơn so với IRR; Tỷ suất chiết khấu áp dụng để tính toán là chi phí sử dụng vèn cña DN vµ NhÊn m¹nh viÖc tèi ®a hãa gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña c¸c dßng thu t−¬ng lai. Trong giai đoạn sử dụng, kế toán cần cung cấp thông tin đáp ứng nhu cầu ra quyết định của quản lý liên quan đến việc khai thác, sử dụng tối đa TSCĐ đ' đầu t− nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§ nãi riªng vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña DN nãi chung, c¸c th«ng tin kÕ to¸n qu¶n trÞ cÇn cung cÊp cô thÓ bao gåm: - Sè l−îng vµ chÊt l−îng cña tõng lo¹i, tõng nhãm TSC§ trªn ph¹m vi toµn DN cũng nh− gắn với từng đơn vị, bộ phận quản lý, sử dụng. - Tình hình hiện có và biến động của từng loại, từng nhóm TSCĐ trên phạm vi toµn DN vµ tõng bé phËn sö dông theo c¶ ba chØ tiªu lµ nguyªn gi¸, hao mßn lòy kÕ vµ GTCL. - Tình trạng sử dụng TSCĐ tại các đơn vị, bộ phận trong DN. - Nhu cÇu ®Çu t−, thay thÕ, söa ch÷a, thanh lý, nh−îng b¸n vµ ®iÒu chuyÓn TSC§. - Quy tr×nh, quy ph¹m kü thuËt trong qu¶n lý vµ sö dông tõng lo¹i TSC§. - Tr¸ch nhiÖm vËt chÊt cña c¸c c¸ nh©n, bé phËn liªn quan trong qu¶n lý, sö dông TSC§. Sau sử dụng TSCĐ, kế toán cần đánh giá hiệu quả sử dụng TSCĐ của từng bộ phận, đơn vị trong DN cũng nh− hiệu quả sử dụng TSCĐ trên phạm vi toàn DN. Trên cơ sở đặc điểm hoạt động và tổ chức quản lý cũng nh− yêu cầu quản trị nội bộ DN, kế toán xây dựng hệ thống chỉ tiêu đánh giá tình hình trang bị TSCĐ và hiệu qu¶ sö dông TSC§ trong DN. Để cung cấp đ−ợc những thông tin trên cho việc ra quyết định của quản trị nội bộ DN, căn cứ vào điều kiện, đặc điểm của DN; khả năng của đội ngũ cán bộ kế to¸n vµ yªu cÇu cña qu¶n lý, DN lùa chän m« h×nh tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n qu¶n trÞ vµ c«ng t¸c kÕ to¸n qu¶n trÞ nãi chung, kÕ to¸n qu¶n trÞ TSC§ nãi riªng. KÕ to¸n qu¶n trÞ TSC§ trong c¸c DN cÇn tæ chøc thùc hiÖn tèt c¸c c«ng viÖc sau:.

(52) 43 - Tổ chức đánh số hiệu cho từng đối t−ợng ghi TSCĐ nhằm thống nhất trong quản lý, sử dụng TSCĐ trên phạm vi toàn DN. Việc đánh số hiệu phải khoa học, hợp lý vµ mang tÝnh thèng nhÊt. - Më vµ ghi sæ theo dâi TSC§ t¹i n¬i sö dông, thÎ TSC§ vµ sæ TSC§ nh»m cung cÊp c¸c th«ng tin t¨ng, gi¶m TSC§ theo tõng bé phËn sö dông phôc vô cho việc kiểm tra, đối chiếu, thực hiện trách nhiệm vật chất; theo dõi và quản lý TSCĐ theo từng loại kể từ thời điểm đ−a vào sử dụng đến khi giảm TSCĐ và theo dõi tình hình thay đổi nguyên giá và giá trị hao mòn của từng TSCĐ cụ thể. - Xây dựng, đánh giá các ph−ơng án đầu t−, đổi mới TSCĐ (thuê hay mua, mua trong n−ớc hay nhập khẩu, thuê hoạt động hay thuê tài chính...) từ đó giúp quản lý lựa chọn, quyết định ph−ơng án đầu t− sao cho đạt hiệu quả kinh tế cao và phù hợp với khả năng, đặc điểm của DN. - Thu thËp th«ng tin tõ c¸c bé phËn sö dông vÒ t×nh tr¹ng TSC§ còng nh− yªu cầu của các bộ phận để xây dựng các kế hoạch điều chuyển, đầu t−, sửa chữa và thanh lý TSC§. - X©y dùng c¸c quy tr×nh, quy ph¹m kü thuËt cña TSC§ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c bé phËn trong qu¸ tr×nh qu¶n lý, sö dông vµ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§. - Xây dựng các định mức hao phí yếu tố đầu vào cho hoạt động của TSCĐ. - LËp c¸c b¸o c¸o vÒ TSC§ phôc vô nhu cÇu qu¶n trÞ néi bé DN nh−: B¸o c¸o t×nh h×nh t¨ng, gi¶m TSC§; B¸o c¸o khÊu hao TSC§; B¸o c¸o t×nh tr¹ng kü thuËt TSC§; B¸o c¸o n¨ng lùc cña TSC§; KÕ ho¹ch ®Çu t− TSC§; KÕ ho¹ch thanh lý, nh−îng b¸n TSC§; KÕ ho¹ch söa ch÷a TSC§... 1.3. Thông tin kế toán với việc đánh giá trình độ quản lý, sử dụng tài sản cố định trong doanh nghiệp 1.3.1. Thông tin kế toán với quản lý tài sản cố định trong doanh nghiệp.

(53) 44 Trên cơ sở thông tin do hạch toán TSCĐ cung cấp, nhà quản lý có thể đánh giá đ−ợc các vấn đề liên quan đến đầu t−, sử dụng, quản lý, khai thác TSCĐ phục vụ cho việc ra các quyết định quản lý TSCĐ. - Th«ng tin vÒ c¬ cÊu TSC§ ®Çu t− do h¹ch to¸n TSC§ cung cÊp gióp qu¶n lý đánh giá đ−ợc nguồn lực TSCĐ trong DN. Đồng thời, thông tin về số l−ợng, chất l−ợng, chủng loại TSCĐ hiện có và hiệu quả sử dụng TSCĐ của các bộ phận, đơn vị và toàn DN cũng nh− kế hoạch SXKD của DN là cơ sở để quản lý ra các quyết định liên quan đến việc đầu t−, sử dụng một cơ cấu TSCĐ tối −u, phù hợp với khả năng tài chính, trình độ khai thác và nhu cầu SXKD của DN. - Th«ng tin do h¹ch to¸n TSC§ cung cÊp vÒ t×nh h×nh ph©n bè TSC§ gióp quản lý đánh giá đ−ợc trách nhiệm của các trung tâm, bộ phận, cá nhân liên quan trong qu¸ tr×nh qu¶n lý vµ sö dông TSC§. - VÒ mÆt tµi chÝnh, th«ng tin do h¹ch to¸n TSC§ xö lý vµ cung cÊp gióp qu¶n lý xác định và đánh giá đ−ợc vốn đầu t− theo nguồn tài trợ, từ đó gắn với trách nhiÖm hoµn vèn, tr¸ch nhiÖm b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn. - Trên cơ sở thông tin về mức độ khai thác TSCĐ trong DN nhà quản lý có thể đánh giá đ−ợc hiện trạng sử dụng TSCĐ (Đơn vị sử dụng, thời gian sử dụng, công suất khai thác...), từ đó có những điều chỉnh cho phù hợp với hoạt động SXKD cña DN. - Thông tin do hạch toán TSCĐ cung cấp phục vụ cho việc đánh giá tình hình trang bÞ vµ hiÖu qu¶ sö dông TSC§ trong DN, gióp nhµ qu¶n lý cã c¸i nh×n tæng thÓ về hiện trạng đầu t− và khai thác năng lực của TSCĐ, quyết định các biện pháp nâng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý vµ sö dông TSC§. 1.3.2. Các chỉ tiêu phản ánh tình hình trang bị tài sản cố định X©y dùng vµ tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh t×nh h×nh trang bÞ TSC§ nh»m kiểm tra, đánh giá mức độ đảm bảo TSCĐ cho hoạt động SXKD của DN, năng lực và tình trạng kỹ thuật của TSCĐ, trên cơ sở đó DN có kế hoạch đầu t−, trang bị mới TSCĐ hoặc tổ chức, sắp xếp lại hoạt động SXKD nhằm tăng năng suất lao động, sử.

(54) 45 dông hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ TSC§. C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh t×nh h×nh trang bÞ TSC§ trong DN bao gåm: Thø nhÊt, chØ tiªu ph¶n ¸nh c¬ cÊu cña TSC§. C¬ cÊu cña TSC§ cã thÓ ®−îc tÝnh cho tõng lo¹i TSC§ hoÆc cho toµn bé TSC§. Tû träng TSC§ trong tæng tµi s¶n. Gi¸ trÞ TSC§. =. (1.13). Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n. HoÆc: Tû träng cña tõng lo¹i TSC§. Gi¸ trÞ tõng lo¹i TSC§. =. (1.14) Tæng gi¸ trÞ TSC§. HoÆc: Giá trị TSCĐ của từng bộ phận hoặc hoạt động Tû träng TSC§ theo bé phËn sö dông hoÆc = Tæng gi¸ trÞ TSC§ hoạt động. (1.15). ChØ tiªu tû träng TSC§ trong tæng tµi s¶n ph¶n ¸nh c¬ cÊu ®Çu t− TSC§ trong DN, nó cho thấy mức độ đầu t− vốn của DN vào TSCĐ. Tỷ trọng TSCĐ trong tổng tài sản giữa các DN hoạt động trong các lĩnh vực khác nhau là khác nhau, nó phụ thuộc vào đặc điểm kinh tế - kỹ thuật ngành nghề và yêu cầu của hoạt động SXKD của DN. Tỷ trọng của từng loại TSCĐ trong tổng TSCĐ phản ánh mức độ đầu t− vốn cña DN cho tõng lo¹i TSC§, chØ tiªu nµy kh¸c nhau víi tõng thêi kú vµ chiÕn l−îc kinh doanh của DN. Tỷ trọng TSCĐ theo bộ phận sử dụng hoặc theo loại hoạt động phản ánh cơ cấu đầu t− TSCĐ của DN cho từng bộ phận hoặc từng loại hoạt động trong tổng vốn đầu t− cho TSCĐ của toàn DN, chỉ tiêu này có thể đ−ợc sử dụng để so sánh với tỷ trọng doanh thu, lợi nhuận của bộ phận hoặc hoạt động t−ơng ứng, từ đó thấy đ−ợc tính hợp lý và hiệu quả trong việc đầu t− và sử dụng TSCĐ trong DN. Trong c¸c c«ng thøc trªn, gi¸ trÞ TSC§ cã thÓ ®−îc tÝnh theo chØ tiªu nguyªn gi¸ hoÆc GTCL cña TSC§, cã thÓ tÝnh vµo thêi ®iÓm ®Çu kú hoÆc cuèi kú vµ sè liÖu tÝnh ®−îc lÊy tõ sæ kÕ to¸n tæng hîp vµ chi tiÕt cña c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh TSC§..

(55) 46 Thứ hai, chỉ tiêu phản ánh mức độ hao mòn TSCĐ. Chỉ tiêu này phản ánh tình trạng kỹ thuật của TSCĐ, giúp DN đánh giá đúng mức độ cũ, mới của TSCĐ; từ đó có biện pháp tái đầu t− TSCĐ. Chỉ tiêu này đ−ợc tính nh− sau: Gi¸ trÞ hao mßn TSC§. HÖ sè hao mßn TSC§. =. (1.16) Tæng nguyªn gi¸ TSC§. Trong c«ng thøc trªn, hÖ sè hao mßn cã thÓ ®−îc tÝnh vµo ®Çu kú hoÆc cuèi kú, sè liÖu tÝnh c¨n cø vµo sæ kÕ to¸n c¸c TK ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ vµ hao mßn lòy kÕ cña TSC§. Thø ba, chØ tiªu ph¶n ¸nh t×nh h×nh trang bÞ TSC§. ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh trình độ cơ giới hóa trong hoạt động SXKD của DN. Chỉ tiêu này đ−ợc tính theo c«ng thøc: Gi¸ trÞ TSC§ HÖ sè trang bÞ TSC§. =. (1.17) Tæng sè c«ng nh©n s¶n xuÊt trùc tiÕp. Hệ số trang bị TSCĐ càng cao chứng tỏ tính hiện đại trong hoạt động sản xuÊt cña DN cµng lín. Trong c«ng thøc trªn, gi¸ trÞ TSC§ cã thÓ ®−îc tÝnh theo nguyªn gi¸ hoÆc GTCL, c¨n cø vµo sæ kÕ to¸n cña c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh TSC§; sè l−ợng công nhân sản xuất căn cứ vào sổ danh sách lao động, các quyết định tuyển dụng và hợp đồng lao động. Thứ t−, chỉ tiêu phản ánh tình hình biến động TSCĐ. Thông qua việc tính các hệ số đổi mới hoặc loại bỏ TSCĐ, DN có thể đánh giá tình hình biến động tăng, giảm TSCĐ; trình độ tiến bộ kỹ thuật và đổi mới TSCĐ của DN. Hệ số đổi mới TSC§. HÖ sè lo¹i bá TSC§. Gi¸ trÞ TSC§ t¨ng trong kú. =. (1.18) Gi¸ trÞ TSC§ cuèi kú Gi¸ trÞ TSC§ gi¶m trong kú (1.19). = Gi¸ trÞ TSC§ cuèi kú.

(56) 47 Trong các công thức trên, giá trị của TSCĐ cuối kỳ có thể đ−ợc xác định theo nguyªn gi¸ hoÆc GTCL, sè liÖu c¨n cø vµo sè d− vµ sè ph¸t sinh trªn sæ kÕ to¸n c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ cña TSC§. Thø n¨m, tû suÊt tù tµi trî TSC§. Tû suÊt nµy cho biÕt sè vèn CSH cña DN dïng cho ®Çu t− TSC§. DN cã t×nh h×nh tµi chÝnh lµnh m¹nh th× tû suÊt nµy th−êng lín h¬n 1. ChØ tiªu nµy ®−îc tÝnh theo c«ng thøc: Tû suÊt tù tµi trî TSC§. Vèn CSH (1.20). = Gi¸ trÞ TSC§. Tỷ suất tự tài trợ TSCĐ có thể tính vào đầu kỳ hoặc cuối kỳ, trong đó vốn CSH đ−ợc xác định căn cứ vào sổ kế toán các tài khoản phản ánh vốn CSH; giá trị TSC§ cã thÓ tÝnh theo nguyªn gi¸ hoÆc GTCL c¨n cø vµo sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh TSC§. 1.3.3. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản cố định Sau một kỳ kinh doanh nhất định, việc đánh giá hiệu quả sử dụng các nguồn lực đầu vào cho hoạt động SXKD nói chung, hiệu quả sử dụng TSCĐ nói riêng có ý nghĩa to lớn đối với quản lý nhằm có cơ sở so sánh giữa kế hoạch với thực hiện, giữa thực tế kỳ này với kỳ tr−ớc để từ đó đề ra những biện pháp, kế hoạch cải tiến tổ chức lao động, tổ chức sản xuất nhằm khai thác và sử dụng tài sản một cách hợp lý, hiệu quả. Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng TSCĐ có thể đ−ợc xác định theo các công thøc: HiÖu qu¶ sö dông TSC§. KÕt qu¶ ®Çu ra (1.21). = Gi¸ trÞ b×nh qu©n TSC§. Công thức trên phản ánh bình quân một đồng giá trị TSCĐ bình quân đ−ợc sử dụng trong kỳ tạo ra bao nhiêu đồng kết quả đầu ra cho DN, kết quả này càng cao, cµng t¨ng chøng tá hiÖu qu¶ sö dông TSC§ cña DN ngµy cµng kh¶ quan h¬n. Trong.

(57) 48 c«ng thøc trªn, kÕt qu¶ ®Çu ra cã thÓ lµ doanh thu, doanh thu thuÇn, lîi nhuËn gép hoÆc lîi nhuËn thuÇn. Gi¸ trÞ b×nh qu©n TSC§ cã thÓ ®−îc tÝnh theo nguyªn gi¸ hoÆc GTCL và đ−ợc xác định bằng công thức:. Gi¸ trÞ b×nh qu©n TSC§. Gi¸ trÞ TSC§ ®Çu kú +. Gi¸ trÞ TSC§ cuèi kú (1.22). = 2. Nghịch đảo của chỉ tiêu hiệu quả sử dụng TSCĐ là chỉ tiêu suất hao phí TSC§. SuÊt hao phÝ TSC§. Gi¸ trÞ b×nh qu©n TSC§. (1.23). = KÕt qu¶ ®Çu ra. HoÆc: SuÊt hao phÝ TSC§. 1 (1.24). = HiÖu qu¶ sö dông TSC§. Suất hao phí TSCĐ phản ánh để tạo ra một đồng doanh thu, doanh thu thuần, lợi nhuận gộp hay lợi nhuận thuần thì DN phải đầu t− bao nhiêu đồng TSCĐ. Chỉ tiªu nµy cµng nhá vµ cã xu h−íng gi¶m chøng tá hiÖu qu¶ sö dông TSC§ cña DN cµng cã triÓn väng tèt h¬n. 1.4. ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vµ kinh nghiÖm cña mét sè n−ớc trong hạch toán tài sản cố định 1.4.1. ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ Hệ thống chuẩn mực kế toán quốc tế (IAS) ra đời với mục tiêu là nhằm tạo “ng«n ng÷ chung” cho viÖc thùc hµnh kÕ to¸n, sö dông th«ng tin kÕ to¸n ë c¸c quèc gia khác nhau. Các quốc gia khác nhau về xuất phát điểm phát triển kinh tế; chế độ chính trị; kinh tế; yêu cầu thông tin và khả năng quản lý dẫn đến việc thực hành kế to¸n vµ sö dông th«ng tin kÕ to¸n ë c¸c quèc gia kh¸c nhau. Tuy nhiªn, xu thÕ héi nhËp vÒ kinh tÕ vµ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®' t¹o ra nhu cÇu tÊt yÕu cña.

(58) 49 việc quốc tế hoá hoạt động kế toán và kiểm toán. Chuẩn mực kế toán quốc tế đ−ợc hình thành chính để đáp ứng những nhu cầu này. Chuẩn mực kế toán quốc tế là những quy định và h−ớng dẫn về các nguyên t¾c, ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n cã tÝnh khu«n mÉu, nÒn t¶ng chung cho c¸c quèc gia trong việc ghi chép và trình bày hệ thống báo cáo tài chính. Cho đến nay, hệ thống chuẩn mùc kÕ to¸n quèc tÕ ®' ®−îc thiÕt lËp gåm: HÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ cho khu vùc t− nh©n (IAS); HÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n c«ng quèc tÕ (IPSAS) vµ HÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vÒ tr×nh bµy b¸o c¸o tµi chÝnh (IFRS ). Uû ban chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ (IASC) ®−îc thµnh lËp th¸ng 6 n¨m 1973 (Hiện nay đ−ợc thay thế bởi Hội đồng chuẩn mực kế toán quốc tế - IASB) với nhiệm vụ ban hành hệ thống chuẩn mực kế toán quốc tế. Từ năm 1973 cho đến nay, cơ quan này đ' cho ra đời, sửa đổi, bổ sung nhiều chuẩn mực kế toán quốc tế và đ−ợc ¸p dông réng r'i ë nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi. HÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ hiện nay gồm 34 chuẩn mực, trong đó có các chuẩn mực IAS 16 (Nhà x−ởng, máy mãc vµ thiÕt bÞ), IAS 17 (Tµi s¶n thuª), IAS 36 (Gi¶m gi¸ trÞ tµi s¶n) vµ IAS 38 (Tµi sản vô hình) liên quan đến TSCĐ [16], [33]. ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ IAS 16 vµ IAS 38 tr×nh bµy c¸c kh¸i niÖm; ph−ơng pháp xác định giá trị ban đầu; giá trị sau ghi nhận ban đầu; ph−ơng pháp hạch toán; ph−ơng pháp khấu hao đối với nhà x−ởng, máy móc, thiết bị, tài sản vô h×nh vµ ph−¬ng ph¸p tr×nh bµy c¸c chØ tiªu liªn quan trªn hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh [16], [33]. Nhµ x−ëng, m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ tµi s¶n v« h×nh ®−îc ghi nhËn lµ TSC§ khi thỏa m'n đồng thời hai tiêu chuẩn: Chắc chắn DN thu đ−ợc lợi ích kinh tế trong t−ơng lai từ việc sử dụng tài sản và Giá trị tài sản đối với DN đ−ợc tính toán một cách đáng tin cậy [16, tr.306]. Việc xác định một khoản chi đ−ợc ghi nhận là tài sản hay chi phí sẽ ảnh h−ởng đáng kể đến Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của DN. Uy tÝn, sù tÝn nhiÖm ®−îc t¹o ra tõ néi bé DN, nh'n hiÖu th−¬ng m¹i, quyÒn ph¸t hµnh, danh s¸ch kh¸ch hµng vµ c¸c kho¶n môc t−¬ng tù kh«ng ®−îc ghi nhËn lµ tµi s¶n cña DN. Nh− vËy, tiªu chuÈn ghi nhËn TSC§ theo IAS kh¸c ViÖt Nam,.

(59) 50 ngoài hai tiêu chuẩn nh− IAS, Việt Nam còn đề cập đến tiêu chuẩn giá trị và thời gian sö dông. Gi¸ trÞ ban ®Çu cña nhµ x−ëng, m¸y mãc vµ thiÕt bÞ bao gåm gi¸ mua; thuÕ nhập khẩu; các khoản thuế không đ−ợc hoàn lại và các khoản chi phí liên quan đến viÖc ®−a tµi s¶n vµo tr¹ng th¸i sö dông theo mong muèn; c¸c kho¶n chiÕt khÊu vµ khÊu trõ trªn gi¸ mua cña tµi s¶n. C¸c chi phÝ hµnh chÝnh vµ c¸c chi phÝ ch¹y thö; chi phÝ ph¸t sinh tr−íc khi sö dông còng kh«ng ®−îc tÝnh vµo gi¸ trÞ cña nhµ x−ëng, máy móc, thiết bị trừ khi chúng liên quan đến việc đ−a tài sản vào trạng thái làm việc nh− hiện tại. Giá trị của tài sản tự xây dựng đ−ợc xác định t−ơng đ−ơng với các chi phí sản xuất ra sản phẩm để bán, các chi phí vật t− l'ng phí, lao động sử dụng v−ît qu¸ møc b×nh th−êng trong qu¸ tr×nh x©y dùng kh«ng ®−îc tÝnh vµo nguyªn gi¸ của tài sản. Trong việc xác định giá trị ban đầu của TSCĐ, Việt Nam không có sự kh¸c biÖt so víi IAS. C¸c chi phÝ ph¸t sinh sau ghi nhËn ban ®Çu ®−îc h¹ch to¸n t¨ng gi¸ trÞ tµi s¶n khi các chi phí này làm tăng lợi ích kinh tế mà tài sản đó có thể mang lại cho DN hoÆc thùc sù c¶i thiÖn tr¹ng th¸i hiÖn h÷u cña tµi s¶n so víi tr¹ng th¸i ban ®Çu cña nã. C¸c chi phÝ söa ch÷a, b¶o d−ìng nhµ x−ëng, m¸y mãc vµ thiÕt bÞ nh»m kh«i phôc vµ b¶o tån kh¶ n¨ng mang l¹i lîi Ých kinh tÕ cña tµi s¶n ®−îc ghi nhËn lµ chi phÝ. VÒ khÊu hao, gi¸ trÞ cã thÓ khÊu hao cña nhµ x−ëng, m¸y mãc vµ thiÕt bÞ cÇn ®−îc ph©n bæ mét c¸ch cã hÖ thèng trong thêi gian sö dông cã Ých cña nã. Gi¸ trÞ khÊu hao trong mçi kú ®−îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ trõ khi chóng ®−îc tÝnh vµo gi¸ trÞ kÕ to¸n cña tµi s¶n kh¸c. Ph−¬ng ph¸p khÊu hao thÓ hiÖn c¸ch thøc mµ doanh nghiệp đạt đ−ợc lợi ích kinh tế từ việc sử dụng tài sản. Các ph−ơng pháp tính khấu hao bao gåm: Ph−¬ng ph¸p khÊu hao tuyÕn tÝnh; Ph−¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m dÇn vµ Ph−¬ng ph¸p khÊu hao theo sè l−îng s¶n phÈm s¶n xuÊt. Ph−¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao đối với mỗi tài sản cần đ−ợc thực hiện thống nhất qua các kỳ kế toán trừ khi có sự thay đổi trong cách thức sử dụng tài sản. Đối với tài sản vô hình, nếu cách thức mang lại lợi ích kinh tế từ việc sử dụng tài sản không thể xác định một cách đáng tin cËy th× ph−¬ng ph¸p khÊu hao tuyÕn tÝnh ®−îc ¸p dông víi thêi gian sö dông dù kiÕn.

(60) 51 kh«ng qu¸ 20 n¨m kÓ tõ ngµy sö dông tµi s¶n. VÒ c¬ b¶n, khÊu hao TSC§ gi÷a ViÖt Nam và IAS không có sự khác biệt đáng kể. VÒ c«ng bè th«ng tin, DN cÇn c«ng bè chÝnh s¸ch kÕ to¸n bao gåm: C¬ së tính toán cho từng loại tài sản, ph−ơng pháp và tỷ lệ khấu hao áp dụng đối với từng lo¹i tµi s¶n. B¸o c¸o thu nhËp vµ thuyÕt minh cÇn tr×nh bµy chi phÝ khÊu hao cña từng loại tài sản và ảnh h−ởng của những thay đổi quan trọng trong việc dự tính các loại chi phí có liên quan đến TSCĐ. Bảng cân đối kế toán và thuyết minh cần trình bµy gi¸ trÞ ghi sæ vµ khÊu hao lòy kÕ cña tõng lo¹i tµi s¶n ë ®Çu kú vµ cuèi kú, sù biến động của nguyên giá TSCĐ trong kỳ, giá trị tài sản đang trong quá trình xây dựng, giá trị tài sản dùng để thế chấp và các cam kết về vốn cho việc mua tài sản. §iÓm kh¸c biÖt c¬ b¶n gi÷a ViÖt Nam vµ IAS trong viÖc c«ng bè th«ng tin vÒ TSC§ lµ tr×nh bµy chi phÝ khÊu hao cña TSC§ trong b¸o c¸o thu nhËp vµ tr×nh bµy th«ng tin trên Thuyết minh báo cáo tài chính. Theo đó, Việt Nam không quy định trình bµy th«ng tin vÒ chi phÝ khÊu hao trong b¸o c¸o tµi chÝnh. Ngoµi c¸c th«ng tin gi¶i tr×nh bæ sung trong ThuyÕt minh nh− IAS, ViÖt Nam cßn yªu cÇu tr×nh bµy vÒ cam kÕt b¸n TSC§ cã gi¸ trÞ lín trong t−¬ng lai, GTCL cña TSC§ t¹m thêi kh«ng sö dông, GTCL cña TSC§ ®ang chê thanh lý vµ nguyªn gi¸ cña TSC§ ®' khÊu hao hÕt nh−ng vÉn cßn sö dông. Đối với tài sản thuê, IAS 17 phân biệt hai loại hợp đồng thuê là thuê hoạt động và thuê tài chính. Thuê tài chính là loại thuê chịu nhiều rủi ro và h−ởng lợi ích liªn quan tíi së h÷u tµi s¶n. Rñi ro bao gåm tæn thÊt cã thÓ kh«ng sö dông hÕt c«ng suất, công nghệ lạc hậu và thay đổi thu nhập do điều kiện kinh tế thay đổi. Phần h−ởng lợi bao gồm các lợi ích thu đ−ợc trong suốt vòng đời kinh tế của tài sản và nh÷ng g× thu ®−îc tõ viÖc gia t¨ng gi¸ trÞ hoÆc thu håi gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n. Thuê hoạt động là loại thuê mà những thỏa thuận thuê không phải là thuê tài chính [33, tr.53]. VÒ nguyªn t¾c kÕ to¸n, bªn ®i thuª tµi chÝnh ghi nhËn tµi s¶n vµ nî ph¶i trả theo cùng một số tiền, các chi phí trực tiếp ban đầu liên quan tới hoạt động thuê ®−îc vèn hãa vµo gi¸ trÞ tµi s¶n, tiÒn thuª thanh to¸n bao gåm tiÒn l'i thuª vµ tiÒn thuê gốc, khấu hao tài sản thuê đ−ợc thực hiện theo IAS 16. Bên thuê hoạt động ghi nhËn tiÒn thuª lµ mét kho¶n chi phÝ trong b¸o c¸o thu nhËp theo ph−¬ng ph¸p ®−êng.

(61) 52 th¼ng hoÆc ph−¬ng ph¸p hÖ thèng ngay c¶ khi viÖc thanh to¸n kh«ng theo ph−¬ng ph¸p nµy. Bªn cho thuª tµi chÝnh ghi nhËn tµi s¶n cho thuª nh− mét kho¶n ph¶i thu theo gi¸ trÞ ®Çu t− thuÇn, viÖc ghi nhËn doanh thu tµi chÝnh ®−îc thùc hiÖn trªn c¬ së tỷ lệ sinh lời định kỳ không đổi và giá trị đầu t− thuần, chi phí trực tiếp ban đầu có thÓ ®−îc ghi nhËn ngay hoÆc ph©n bæ vµo doanh thu tµi chÝnh trong thêi h¹n cho thuê. Bên cho thuê hoạt động phân loại tài sản cho thuê theo tính chất của tài sản, chi phÝ khÊu hao ®−îc thùc hiÖn theo IAS 16, thu nhËp cho thuª ®−îc ghi nhËn theo ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng trong thêi gian cho thuª trõ khi ph−¬ng ph¸p hÖ thèng mang tÝnh thÝch hîp h¬n, chi phÝ trùc tiÕp ban ®Çu cã thÓ ®−îc ghi nhËn ngay hoÆc ph©n bæ vµo thu nhËp cho thuª trong suèt thêi gian cho thuª. IAS 36 đề cập đến tổn thất do giảm giá trị tài sản và hạch toán giảm giá trị tài sản. Vào ngày lập Bảng cân đối kế toán, giá trị tài sản có thể thu hồi cần đ−ợc dự tÝnh nÕu cã dÊu hiÖu vÒ sù gi¶m gi¸ trÞ cña tµi s¶n [33, tr.137]. Nh÷ng yÕu tè cÇn xem xÐt bao gåm dÊu hiÖu bªn ngoµi (ch¼ng h¹n sù gi¶m gi¸ thÞ tr−êng vµ nh÷ng thay đổi có thể gây bất lợi cho DN) và dấu hiệu bên trong (chẳng hạn bằng chứng về sự lỗi thời của tài sản hoặc tài sản hoạt động không nh− mong đợi của DN). Giá trị cã thÓ thu håi cña mét tµi s¶n ®−îc tÝnh to¸n víi gi¸ cao h¬n gi¸ b¸n thuÇn vµ gi¸ trÞ đang sử dụng, trong đó giá bán thuần là số có thể thu đ−ợc từ giao dịch bán tài sản giữa các bên có đầy đủ hiểu biết và sẵn sàng trao đổi sau khi trừ (-) đi các chi phí b¸n cã liªn quan trùc tiÕp; gi¸ trÞ ®ang sö dông lµ gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña c¸c dßng tiÒn trong t−¬ng lai dù tÝnh sÏ ph¸t sinh tõ viÖc tiÕp tôc sö dông tµi s¶n vµ thanh lý nã khi hÕt thêi gian sö dông. Mét sù tæn thÊt do gi¶m gi¸ trÞ tµi s¶n sÏ tån t¹i bÊt cø khi nµo mµ gi¸ gèc cña tµi s¶n v−ît gi¸ cã thÓ thu håi cña nã. Khi c¶ gi¸ b¸n thuÇn vµ gi¸ trÞ ®ang sö dông cña mét tµi s¶n lín h¬n gi¸ gèc cña nã th× tµi s¶n kh«ng bÞ gi¶m gi¸. Tæn thÊt do gi¶m gi¸ trÞ tµi s¶n cÇn ®−îc ghi nhËn trong b¸o c¸o thu nhËp vµ ®−îc hạch toán nh− khoản giảm do đánh giá lại tài sản. Sau khi ghi nhận tổn thất do giảm gi¸ trÞ tµi s¶n, chi phÝ khÊu hao cÇn ®−îc ®iÒu chØnh t−¬ng øng trªn c¬ së gi¸ trÞ ®' ®iÒu chØnh cña tµi s¶n..

(62) 53 Nh− vậy, IAS đ' đề cập toàn diện, đầy đủ các vấn đề tài chính, kế toán liên quan đến TSCĐ trong DN, từ nhà x−ởng, máy móc, thiết bị, tài sản vô hình, thuê tài sản đến tổn thất do giảm giá trị tài sản. 1.4.2. KÕ to¸n Mü Theo kÕ to¸n Mü, TSC§ lµ nh÷ng lo¹i tµi s¶n cã thêi gian sö dông trªn mét năm, đ−ợc đầu t− để phục vụ hoạt động SXKD nhằm tạo ra nguồn thu nhập chủ yếu cho DN. TSC§ trong DN bao gåm TSC§HH (§Êt ®ai, nhµ cöa, m¸y mãc thiÕt bÞ vµ ph−¬ng tiÖn vËn t¶i); TSC§VH (B»ng ph¸t minh, s¸ng chÕ, b¶n quyÒn, nh'n hiÖu, chi phí thành lập, đặc quyền và uy tín, sự tín nhiệm) và Tài nguyên thiên nhiên (Mỏ than, mỏ khí đốt, mỏ khoáng sản) [44], [46], [49], [51]. Sự khác biệt cơ bản giữa Việt Nam và Mỹ đó là Việt Nam không ghi nhận đất đai là TSCĐHH (nguyên nhân dẫn đến sự khác biệt này là chế độ sở hữu) và chi phí thành lập đ−ợc ghi nhận trực tiÕp hoÆc ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ SXKD. Nguyên giá TSCĐ bao gồm tất cả các phí tổn cần thiết và hợp lý để đ−a TSCĐ vào vị trí sẵn sàng sử dụng. Đối với TSCĐ mua, nguyên giá đ−ợc xác định trªn c¬ së gi¸ mua, céng (+) c¸c chi phÝ chuyªn chë, l¾p r¸p, ch¹y thö, trõ (-) chiÕt khÊu ®−îc h−ëng do thanh to¸n sím. §èi víi nhµ cöa, thiÕt bÞ tù x©y dùng, nguyªn gi¸ lµ gi¸ trÞ c«ng tr×nh ®−îc x©y dùng, gåm gi¸ trÞ vËt liÖu, l−¬ng c«ng nh©n, phÝ thiết kế, phí bảo hiểm, phí xin giấy phép. Đối với đất đai, nguyên giá bao gồm giá mua, hoa hång m«i giíi, phÝ tr−íc b¹ vµ c¸c chi phÝ thu dän, c¶i t¹o. Trong viÖc x¸c định nguyên giá TSCĐ, Việt Nam loại trừ chiết khấu th−ơng mại khỏi nguyên giá, chiết khấu thanh toán đ−ợc h−ởng đ−ợc ghi tăng doanh thu hoạt động tài chính, còn Mü kh«ng lo¹i trõ chiÕt khÊu th−¬ng m¹i khái nguyªn gi¸ v× chiÕt khÊu th−¬ng m¹i trong kế toán Mỹ là chênh lệch giữa giá niêm yết và giá hóa đơn. Về biến động TSCĐ, TSCĐ trong DN tăng do các tr−ờng hợp: mua, đ−ợc biếu tặng và tự xây dựng. Đối với TSCĐ mua, căn cứ vào các chứng từ liên quan đến chi phÝ mua TSC§, kÕ to¸n ghi t¨ng TSC§, gi¶m tiÒn hoÆc t¨ng c«ng nî ph¶i tr¶. Nếu mua công trình trên đất thì phải xác định riêng giá trị nhà cửa và giá trị đất để ghi nhËn vµo c¸c tµi kho¶n t−¬ng øng. §èi víi TSC§ ®−îc biÕu tÆng, kÕ to¸n ghi.

(63) 54 t¨ng TSC§ vµ t¨ng doanh thu ®−îc biÕu tÆng. Tr−êng hîp tù x©y dùng, kÕ to¸n tËp hîp c¸c chi phÝ x©y dùng trªn tµi kho¶n trung gian (TK XDCB), khi c«ng tr×nh hoµn thµnh, quyÕt to¸n kÕ to¸n ghi t¨ng nguyªn gi¸. TSC§ trong DN cã thÓ gi¶m do thanh lý, nh−îng b¸n, biÕu tÆng vµ ¶nh h−ëng cña c¸c nguyªn nh©n háa ho¹n, lò lôt, mÊt m¸t. §èi víi TSC§ thanh lý, GTCL cña TSC§ (NÕu ch−a khÊu hao hÕt gi¸ trÞ) vµ c¸c chi phÝ thanh lý ®−îc ghi nhËn lµ chi phÝ (Lç thanh lý) trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh kú hiÖn hµnh. TSC§ nh−îng b¸n kÕ to¸n ph¶n ¸nh sè khÊu hao bæ sung tính đến thời điểm nh−ợng bán, chênh lệch giữa giá bán và GTCL đ−ợc ghi nhận là lç do b¸n tµi s¶n (Chi phÝ) hoÆc l'i do b¸n tµi s¶n (Doanh thu) trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh. C¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh nh−îng b¸n TSC§ sÏ lµm t¨ng chi phÝ (NÕu lç) hoÆc lµm gi¶m doanh thu (NÕu l'i) trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh kú hiÖn hµnh. Khi DN biÕu, tÆng TSC§ cho tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c th× chi phÝ quyªn gãp ®−îc h¹ch to¸n theo gi¸ thÞ tr−êng cña tµi s¶n, chªnh lÖch gi÷a gi¸ thÞ tr−êng vµ GTCL ®−îc ghi nhËn lµ l'i hoÆc lç do chuyÓn nh−îng. Tr−êng hîp TSC§ gi¶m do c¸c nguyªn nh©n háa ho¹n, lò lôt hay mÊt m¸t th× gi¸ trÞ thiÖt h¹i thùc ®−îc ghi nhËn lµ chi phÝ trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh kú hiÖn hµnh. Nh− vËy, trong viÖc h¹ch toán biến động TSCĐ không có sự khác biệt đáng kể giữa Việt Nam và Mỹ. Về trao đổi TSCĐ, kế toán Mỹ đề cập đến hai tr−ờng hợp trao đổi là trao đổi TSCĐ cùng loại và khác loại. Đối với trao đổi TSCĐ cùng loại, l'i do trao đổi (giá tháa thuËn lín h¬n GTCL cña TSC§ mang ®i) ®−îc ghi gi¶m gi¸ trÞ cña TSC§ nhËn về. Nếu trao đổi TSCĐ cùng loại phát sinh lỗ (GTCL lớn hơn giá thỏa thuận của TSC§ mang ®i) th× vÒ mÆt kÕ to¸n, kho¶n lç ®−îc ghi nhËn lµ chi phÝ trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh kú hiÖn hµnh, cßn vÒ ph−¬ng diÖn thuÕ thu nhËp th× kho¶n lç trao đổi đ−ợc hạch toán tăng giá trị phải khấu hao của TSCĐ nhận về, khi khoản lỗ là không đáng kể thì có thể sử dụng ph−ơng pháp thuế thu nhập cho mục đích kế toán tài chính. Đối với trao đổi TSCĐ khác loại, khoản l'i hay lỗ do trao đổi đ−ợc ghi nhËn lµ doanh thu hoÆc chi phÝ trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh kú hiÖn hµnh. Trao đổi TSCĐ ở Việt Nam bao gồm trao đổi t−ơng tự và trao đổi không t−ơng tự, trong đó trao đổi t−ơng tự không tạo ra bất kỳ khoản l'i hay lỗ nào..

(64) 55 VÒ tÝnh khÊu hao TSC§, kÕ to¸n Mü chia thµnh hai tr−êng hîp lµ khÊu hao theo mục đích kế toán tài chính và khấu hao theo mục đích thuế. Đối với mục đích kÕ to¸n tµi chÝnh, TSC§ cã thÓ ®−îc tÝnh khÊu hao theo c¸c ph−¬ng ph¸p: Ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng; ph−¬ng ph¸p s¶n l−îng; ph−¬ng ph¸p sè d− gi¶m dÇn; ph−¬ng pháp tổng các số thứ tự năm sử dụng. Với mục đích thuế, tr−ớc năm 1981, các ph−¬ng ph¸p sè d− gi¶m dÇn vµ ph−¬ng ph¸p tæng cña c¸c sè thø tù n¨m sö dông đ−ợc áp dụng để xác định chi phí khấu hao. Từ năm 1981 đến 1986, Hệ thống hoàn vèn nhanh (ACRS - Accelerated Cost Recovery System) ®−îc sö dông vµ tõ 1/1/1987 ®−îc thay thÕ b»ng HÖ thèng hoµn vèn nhanh ®' ®iÒu chØnh (MACRS Modified Accelerated Cost Recovery System). Theo MACRS, tÊt c¶ TSC§HH ®−îc chia vµo mét trong t¸m thêi kú sö dông: 3, 5, 7, 10, 15, 20, 291/2 vµ 311/2 n¨m. C¬ quan thuÕ ban hµnh b¶ng tû lÖ khÊu hao TSC§ theo tõng kho¶ng thêi gian sö dông. Khi tÝnh khÊu hao TSC§ theo MACRS, gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao chÝnh lµ nguyªn gi¸, tøc lµ kh«ng lo¹i trõ gi¸ trÞ thanh lý thu håi −íc tÝnh. Tuy nhiªn, hÖ thèng hoµn vèn nhanh ®' ®iÒu chØnh kh«ng ®−îc sö dông trong viÖc lËp b¸o c¸o tµi chÝnh v× ph−¬ng ph¸p nµy ph©n bæ khÊu hao trong mét thêi gian ng¾n h¬n thêi gian h÷u dông −íc tÝnh cña TSC§. Khi tÝnh ®−îc khÊu hao TSC§HH, kÕ to¸n ghi t¨ng chi phÝ vµ t¨ng hao mßn lòy kÕ TSC§. §èi víi TSC§VH, ph−¬ng ph¸p khÊu hao ®−êng th¼ng ®−îc sö dông trõ khi DN chøng minh ®−îc ph−¬ng ph¸p khÊu hao thÝch hîp h¬n. Thêi gian sử dụng để tính khấu hao đối với những TSCĐVH nh− đặc quyền sáng chế, bản quyền tác giả và quyền sử dụng hợp đồng theo thời hạn hiệu lực do pháp luật, hợp đồng hoặc bản chất của tài sản quyết định, còn đối với những tài sản vô hình nh− sự tÝn nhiÖm vµ nh'n hiÖu hµng hãa cã thêi gian sö dông v« h¹n th× thêi gian sö dông để tính khấu hao tối đa là 40 năm. Khấu hao TSCĐVH đ−ợc ghi tăng chi phí và gi¶m trùc tiÕp TSC§VH t−¬ng øng, ®iÒu nµy còng cã nghÜa lµ TSC§VH ®−îc tr×nh bày trên Bảng cân đối kế toán theo giá trị ch−a khấu hao. Điểm khác biệt cơ bản gi÷a ViÖt Nam vµ Mü trong tÝnh khÊu hao TSC§ thÓ hiÖn trªn c¸c khÝa c¹nh: ¸p dông ph−¬ng ph¸p khÊu hao theo tæng cña c¸c sè n¨m sö dông, thêi gian khÊu hao đối với TSCĐVH và trình bày thông tin về TSCĐVH trên Bảng cân đối kế toán..

(65) 56 Về sửa chữa TSCĐ, kế toán Mỹ đề cập ba loại sửa chữa là sửa chữa th−ờng xuyªn, söa ch÷a lín vµ söa ch÷a c¶i tiÕn TSC§. Söa ch÷a th−êng xuyªn lµ c«ng viÖc nhằm duy trì trạng thái hoạt động bình th−ờng cho TSCĐ, chi phí sửa chữa th−ờng xuyªn ®−îc ghi nhËn lµ chi phÝ trªn B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh kú hiÖn hµnh. Söa chữa lớn là công việc không những duy trì tình trạng hoạt động bình th−ờng của TSC§ mµ cßn kÐo dµi thêi gian h÷u dông cña TSC§ so víi thêi gian −íc tÝnh ban ®Çu, chi phÝ söa ch÷a lín ®−îc ghi gi¶m gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ cña TSC§. Söa ch÷a c¶i tiÕn TSC§ lµ c«ng viÖc thay thÕ mét hoÆc mét sè bé phËn cña TSC§ nh»m lµm cho TSCĐ hoạt động hiệu quả và năng suất cao hơn, chi phí sửa chữa cải tiến đ−ợc ghi tăng nguyên giá TSCĐ. Nh− vậy, đối với sửa chữa lớn và sửa chữa cải tiến TSCĐ th× sau khi c«ng viÖc söa ch÷a hoµn thµnh trªn c¬ së gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao vµ thêi gian sử dụng dự kiến của TSCĐ sau sửa chữa để kế toán tính và ghi nhận khấu hao. Trong kÕ to¸n söa ch÷a TSC§, ®iÓm kh¸c nhau s©u s¾c gi÷a ViÖt Nam vµ Mü lµ viÖc ghi nhËn, quyÕt to¸n chi phÝ söa ch÷a lín vµ söa ch÷a n©ng cÊp TSC§. 1.4.3. KÕ to¸n Ph¸p Theo kế toán Pháp, tài sản bất động (TSBĐ) là tất cả các loại tài sản mà DN së h÷u, qu¶n lý vµ sö dông trong mét thêi gian dµi (Tèi thiÓu lµ h¬n mét n¨m). TSB§ gåm ba lo¹i: TSB§ h÷u h×nh, TSB§ v« h×nh vµ TSB§ tµi chÝnh [38], [39], [44]. TSB§ h÷u h×nh lµ nh÷ng tµi s¶n cã h×nh th¸i cô thÓ, nh−: §Êt ®ai; C¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc; C¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i; C¸c ph−¬ng tiÖn kü thuËt vµ c¸c TSB§ h÷u h×nh kh¸c. TSB§ v« h×nh lµ nh÷ng tµi s¶n kh«ng cã h×nh thÓ nh−ng cã thÓ mang l¹i lîi Ých kinh tÕ l©u dµi cho DN, thuéc TSB§ v« h×nh cã: PhÝ tæn thµnh lËp; PhÝ tæn nghiên cứu và phát triển; Quyền đặc nh−ợng; Bằng sáng chế; Quyền thuê nhà; Lợi thÕ th−¬ng m¹i vµ TSB§ v« h×nh kh¸c. TSB§ tµi chÝnh gåm c¸c cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, tiền đóng ký quỹ, các khoản đầu t−, cho vay. Kế toán Pháp khá t−ơng đồng kế toán Mü trong viÖc ph©n lo¹i TSC§. Về việc xác định giá trị ban đầu, nguyên giá của TSBĐ vô hình là toàn bộ các phí tổn mà DN chi trả từ khi thực hiện cho đến khi hoàn thành từng TSBĐ vô hình.

(66) 57 cô thÓ. Nguyªn gi¸ TSB§ h÷u h×nh mua s¾m gåm gi¸ mua vµ c¸c chi phÝ vËn chuyển, lệ phí hải quan, bảo hiểm, lắp đặt, chạy thử (Không bao gồm thuế tr−ớc bạ, phÝ hoa hång vµ m«i giíi). §èi víi TSB§ h÷u h×nh DN tù x©y dùng, nguyªn gi¸ lµ toàn bộ các chi phí phát sinh từ lúc chuẩn bị xây dựng cho đến khi công trình hoàn thµnh, ®−a vµo sö dông. §èi víi TSB§ nhËn vèn gãp phÇn hïn, cæ phÇn thµnh lËp công ty, nguyên giá là giá thỏa thuận của Đại hội đồng sáng lập. Còn với TSBĐ tài chính, nguyên giá là giá mua hoặc giá ghi trên hợp đồng mua bán, các chi phí mua chøng kho¸n kh«ng tÝnh vµo nguyªn gi¸ mµ ®−îc ghi vµo chi phÝ kinh doanh vµ trõ vào kết quả của niên độ tài chính. Nh− vậy, điểm khác biệt cơ bản giữa Việt Nam và Pháp trong việc xác định giá trị ban đầu của tài sản chính là việc ghi nhận các khoản thuÕ tr−íc b¹, phÝ hoa hång vµ m«i giíi ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh mua tµi s¶n. TSB§ trong DN cã thÓ t¨ng do mua, nhËn vèn gãp vµ tù x©y dùng. Tr−êng hîp nhËn vèn gãp b»ng TSB§, kÕ to¸n ph¶n ¸nh c¸c bót to¸n høa gãp, gäi gãp (§èi víi c«ng ty cæ phÇn) vµ thùc hiÖn gãp. §èi víi TSB§ mua, c¨n cø vµo chøng tõ liªn quan, kÕ to¸n ghi t¨ng nguyªn gi¸ vµ ph¶n ¸nh thanh to¸n tiÒn mua cho ng−êi b¸n. TSB§ tù x©y dùng, c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh x©y dùng ®−îc tËp hîp trªn tµi kho¶n trung gian (TSB§ ch−a hoµn thµnh), khi c«ng tr×nh hoµn thµnh, nghiÖm thu vµ ®−a vµo sö dông kÕ to¸n ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSB§. TSB§ trong DN cã thÓ gi¶m do thanh lý khi khÊu hao hÕt gi¸ trÞ vµ nh−îng b¸n. TSB§ khÊu hao hÕt, kÕ to¸n xãa sæ b»ng c¸ch ghi gi¶m khÊu hao vµ gi¶m nguyªn gi¸ TSB§. Tr−êng hîp nh−îng b¸n, kÕ to¸n xãa sæ TSB§ vµ ph¶n ¸nh sè tiÒn thu ®−îc tõ nh−îng b¸n, kÕt qu¶ nh−îng b¸n TSB§ lµ chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n và GTCL của TSBĐ. Trong việc ghi nhận biến động TSCĐ, không có sự khác biệt đáng kể giữa kế toán Việt Nam và kế toán Pháp. VÒ tÝnh khÊu hao, TSB§ cã thÓ ®−îc tÝnh khÊu hao theo c¸c ph−¬ng ph¸p nh−: Ph−ơng pháp cố định (Khấu hao tuyến tính); Ph−ơng pháp giảm dần (Với hai cách tính giảm dần: Theo một tỷ lệ nhất định trên GTCL và Theo tổng của các số thø tù n¨m sö dông) vµ Ph−¬ng ph¸p s¶n l−îng. §èi víi mét sè TSB§ v« h×nh vµ TSB§ tµi chÝnh, kÕ to¸n Ph¸p kh«ng tÝnh khÊu hao mµ thùc hiÖn lËp dù phßng nÕu cã hiÖn t−îng gi¶m gi¸. Chi phÝ dù phßng kh«ng tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm mµ.

(67) 58 đ−ợc trừ vào kết quả của niên độ. Khi không còn hiện t−ợng giảm giá hoặc sự giảm giá ít hơn thì phần chênh lệch dự phòng đ−ợc hoàn nhập tăng kết quả niên độ. Khác víi ViÖt Nam, Ph¸p ¸p dông ph−¬ng ph¸p khÊu hao theo tæng cña c¸c sè n¨m sö dụng đối với TSBĐ hữu hình và không tính khấu hao TSBĐ vô hình. 1.4.4. Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh më cöa, héi nhËp nÒn kinh tÕ víi kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, thùc hiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ trªn c¬ së ph¸t huy néi lùc, t¨ng c−êng huy động và sử dụng có hiệu quả ngoại lực. Với chính sách mở cửa và khuyến khích ®Çu t− cña Nhµ n−íc, vèn ®Çu t− cña c¸c quèc gia, khu vùc vµ vïng l'nh thæ kh¸c trên thế giới vào Việt Nam ngày càng tăng, hoạt động trong các ngành nghề, lĩnh vực, địa bàn và loại hình DN hết sức đa dạng. Tuy nhiên, do điều kiện phát triển kinh tế, chế độ chính trị, văn hóa khác nhau nên trong việc ban hành và thực thi các chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ gi÷a ViÖt Nam víi c¸c n−íc cßn cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt nhất định. Để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động SXKD, đồng thời tạo ra sự bình đẳng tr−ớc pháp luật cho tất cả các loại hình DN, các thành phần kinh tế cũng nh− thóc ®Èy qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, viÖc nghiªn cøu, tham kh¶o c¸c th«ng lÖ quèc tÕ vµ kinh nghiÖm cña mét sè n−íc ph¸t triÓn trong qu¶n lý kinh tÕ nãi chung, lÜnh vùc kÕ to¸n nãi riªng lµ mét viÖc lµm cã ý nghÜa hÕt søc quan träng. Qua viÖc xem xÐt, ph©n tÝch chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vµ kinh nghiÖm cña Mü, Ph¸p vÒ h¹ch to¸n TSC§ cã thÓ rót ra mét sè bµi häc sau: Mét lµ, nghiªn cøu x©y dùng, ban hµnh hÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n quèc gia vµ hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p quy tµi chÝnh nh»m t¹o ra sù thèng nhÊt gi÷a c¸c lo¹i h×nh DN trong nền kinh tế quốc dân, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các DN trong viÖc tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n, tµi chÝnh. HÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n quèc gia ph¶i phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ vµ trình độ quản lý của Việt Nam, có tham khảo kinh nghiệm của các n−ớc có nền kinh tÕ thÞ tr−êng ph¸t triÓn. Hai là, thực hiện chứng từ hóa các hoạt động kinh tế trong nền kinh tế quốc dân. Tất cả các giao dịch kinh tế trong khuôn khổ pháp luật đều phải đ−ợc minh.

(68) 59 chứng bằng hóa đơn, chứng từ hợp pháp, hợp lệ làm căn cứ kiểm tra, đối chiếu, thanh toán và xử lý số liệu. Đối với TSCĐ, nếu DN có đầy đủ chứng từ xác định nguyªn gi¸ cña TSC§ th× sÏ t¹o ra sù thèng nhÊt gi÷a DN vµ c¬ quan thuÕ khi quyÕt to¸n thuÕ nãi chung, thuÕ thu nhËp DN nãi riªng. Nghiªn cøu t¨ng c−êng c¸c giao dÞch kinh tÕ kh«ng thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt, thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c giao dÞch mua b¸n đều phải giao nhận hóa đơn giữa ng−ời mua và ng−ời bán, không phân biệt cá nhân hay tæ chøc kinh tÕ còng nh− gi¸ trÞ cña giao dÞch kinh tÕ. Ba lµ, ®a d¹ng hãa c¸c ph−¬ng ph¸p khÊu hao nh»m t¹o ra sù lùa chän phong phú cho các DN trong việc xác định và ghi nhận chi phí khấu hao TSCĐ vào chi phí SXKD. ViÖc lµm nµy mét mÆt t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c DN trong viÖc tÝnh đúng, tính đủ khấu hao, xác định chính xác chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm, dịch vụ và thu hồi đ−ợc vốn đầu t− để tái sản xuất; mặt khác tạo ra sự thống nhất trong việc xác định chi phí khi quyết toán thuế giữa Nhà n−ớc với DN, đảm bảo lợi Ých cña c¶ ng©n s¸ch nhµ n−íc vµ DN. Bèn lµ, h¹ch to¸n chi phÝ söa ch÷a n©ng cÊp TSC§. KÕt qu¶ cña söa ch÷a n©ng cÊp TSC§ cã thÓ lµm kÐo dµi thêi gian sö dông cßn l¹i cña TSC§ so víi tiªu chuÈn ban ®Çu hoÆc c¶i thiÖn n¨ng lùc s¶n xuÊt cña TSC§ (n©ng cao chÊt l−îng s¶n phẩm, dịch vụ do việc sử dụng TSCĐ đ−ợc nâng cấp tạo ra; hiện đại hóa tính năng, tác dụng của TSCĐ hoặc giảm chi phí hoạt động cho TSCĐ). Nếu sửa chữa lớn làm kÐo dµi thêi gian sö dông cßn l¹i cña TSC§ th× chi phÝ söa ch÷a lín ®−îc ghi gi¶m gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ cña TSC§. Tr−êng hîp söa ch÷a lín lµm c¶i thiÖn n¨ng lùc s¶n xuÊt cña TSC§ th× chi phÝ söa ch÷a lín ®−îc quyÕt to¸n ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§. N¨m lµ, ghi nhËn chiÕt khÊu th−¬ng m¹i trong c¸c giao dÞch mua, b¸n. Gi¸ thùc thanh to¸n gi÷a c¸c bªn lµ sè tiÒn sau khi ®' trõ chiÕt khÊu th−¬ng m¹i, chÝnh vì vậy hóa đơn phải phản ánh đ−ợc giá tr−ớc chiết khấu, số tiền chiết khấu và giá sau chiÕt khÊu. Bªn mua ghi nhËn gi¸ trÞ tµi s¶n hoÆc chi phÝ, bªn b¸n ghi nhËn doanh thu theo gi¸ ®' trõ chiÕt khÊu th−¬ng m¹i. Sáu là, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho việc ra đời và hoạt động của DN hoạt động trong lĩnh vực thẩm định giá nhằm cung cấp loại hình dịch vụ này cho các.

(69) 60 DN, tạo ra sự thống nhất về giá trị tài sản của các đối t−ợng tham gia vào thành lập DN, đồng thời là căn cứ pháp lý cho việc xác định giá trị tài sản khi quyết toán giữa c¬ quan nhµ n−íc víi DN. B¶y lµ, t¹o hµnh lang ph¸p lý vµ trî gióp DN trong viÖc tæ chøc bé m¸y vµ c«ng t¸c kÕ to¸n thùc hiÖn c¸c lo¹i h×nh kÕ to¸n: kÕ to¸n tµi chÝnh, kÕ to¸n qu¶n trÞ vµ kÕ to¸n thuÕ. * *. *. Tóm lại, TSCĐ trong các DN có vai trò quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của DN, ảnh h−ởng đến năng suất lao động, chất l−ợng sản phẩm, dịch vụ, khả năng cạnh tranh và đứng vững trên thị tr−ờng. Hạch toán TSCĐ là một phần hành kế toán không thể thiếu trong các đơn vị kế toán nói chung, DN nói riêng nhằm cung cấp thông tin kinh tế, tài chính đáp ứng nhu cầu ra quyết định của quản lý liên quan đến đầu t−, quản lý và sử dụng TSCĐ nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng TSCĐ, góp phÇn vµo sù ph¸t triÓn thÞnh v−îng cña DN. Ch−¬ng 1 cña LuËn ¸n víi tªn gäi: “Lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n tµi s¶n cè định nhằm tăng c−ờng quản lý tài sản cố định trong doanh nghiệp” đ' tập trung trình bày khái niệm, phân loại và xác định các chỉ tiêu liên quan đến TSCĐ trong DN. Luận án đ' phân tích yêu cầu quản lý TSCĐ, từ đó xác định nhiệm vụ của hạch toán TSCĐ trong DN. Trên cơ sở đó, Luận án đi sâu trình bày, phân tích hạch toán TSC§ trong DN trªn ph−¬ng diÖn kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ. §ång thêi, Luận án đ' hệ thống hóa các chỉ tiêu đánh giá tình hình trang bị và hiệu quả sử dụng TSC§ trong DN; xem xÐt ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vµ kinh nghiÖm cña Mü, Ph¸p về hạch toán TSCĐ; rút ra một số bài học đối với Việt Nam. Những vấn đề lí luận về hạch toán TSCĐ trong DN đ−ợc trình bày và phân tích trong Ch−ơng 1 của Luận án là cơ sở quan trọng cho việc xem xét, đánh giá thùc tiÔn h¹ch to¸n TSC§ trong c¸c DN theo hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam qua c¸c thêi kú ph¸t triÓn kinh tÕ - x' héi kh¸c nhau còng nh− sù vËn dông trong c¸c DNXD.

(70) 61 Việt Nam. Trên cơ sở đó, đề xuất các giải pháp hoàn thiện hạch toán TSCĐ nhằm n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý, sö dông TSC§ trong c¸c DN ViÖt Nam nãi chung, DNXD nãi riªng..

(71) 62 Ch−¬ng 2: Thùc tr¹ng h¹ch to¸n tài sản cố định trong các doanh nghiÖp x©y dùng viÖt nam. 2.1. Tæng quan vÒ c¸c doanh nghiÖp x©y dùng ViÖt Nam 2.1.1. Doanh nghiÖp x©y dùng vµ vai trß cña doanh nghiÖp x©y dùng Thực hiện đ−ờng lối phát triển kinh tế, chuyển đổi nền kinh tế từ cơ chế tập trung quan liªu bao cÊp sang kinh tÕ thÞ tr−êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n−íc do §¶ng khởi x−ớng và l'nh đạo, chúng ta đ' thu đ−ợc những thành tựu to lớn nhất định. Nền kinh tế đạt đ−ợc sự tăng tr−ởng liên tục, năm sau cao hơn năm tr−ớc, tổng giá trị sản phẩm trong n−ớc (GDP) tăng bình quân 7,5%/năm trong giai đoạn 2001 - 2005; đời sống nhân dân đ−ợc cải thiện đáng kể, thu nhập bình quân đầu ng−ời năm tăng 12,1%/năm, từ 5,7 triệu đồng năm 2000 lên trên 10 triệu đồng năm 2005; cơ cấu kinh tế tiếp tục chuyển biến theo h−ớng công nghiệp hóa - hiện đại hóa, tỷ trọng các ngành công nghiệp và xây dựng trong GDP tăng rõ rệt (tính đến năm 2005, các ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng chiÕm 41,03% trong GDP); héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ thu đ−ợc những thắng lợi to lớn, an ninh chính trị, trật tự an toàn x' hội ổn định, vị thế Việt Nam trên tr−ờng quốc tế đ−ợc khẳng định [3, tr.2-3]. Đạt đ−ợc những kết quả vẻ vang trên là nhờ đ−ờng lối đổi mới đúng đắn của Đảng, sự chỉ đạo c−ơng quyÕt, kÞp thêi cña ChÝnh phñ, sù ñng hé vµ nç lùc cña nh©n d©n, b¹n bÌ quèc tÕ, sù đóng góp của cộng đồng DN Việt Nam nói chung và DNXD nói riêng. DNXD ViÖt Nam bao gåm tÊt c¶ c¸c DN thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, mäi loại hình DN đ−ợc thành lập và hoạt động trong l'nh thổ Việt Nam theo Luật Doanh nghiệp, hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực xây dựng dân dụng, công nghiệp và giao thông, thủy lợi. DNXD có đóng góp to lớn vào việc kiến tạo cơ sở vật chất kỹ thuật cho nền kinh tế quốc dân, tạo điều kiện cần thiết cho quá trình hoạt động của tất cả các lĩnh vực, ngành nghề và DN khác. Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa x' hội, thực hiện công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất n−ớc với mục tiêu phấn đấu đến năm.

(72) 63 2020 Việt Nam cơ bản trở thành một n−ớc công nghiệp theo h−ớng hiện đại thì sự ra đời, tồn tại và hoạt động của các DNXD mang tính tất yếu khách quan và có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Vai trò của các các DNXD trong nền kinh tế quốc dân đ−ợc thể hiÖn qua c¸c khÝa c¹nh sau: Thứ nhất, DNXD là một bộ phận cấu thành quan trọng trong cộng đồng các DN ViÖt Nam - tÕ bµo quan träng cña nÒn kinh tÕ. Sè liÖu vÒ sè DNXD trong tæng sè DN cña c¶ n−íc ®−îc minh häa qua B¶ng 2.1: B¶ng 2.1: Sè l−îng DNXD tõ n¨m 2000 - 2005 TT. N¨m. 1. 2000. 2. Sè DNXD. Sè DN c¶ n−íc. Tû lÖ (%). 3.999. 42.288. 9,5. 2001. 5.693. 51.680. 11,0. 3. 2002. 7.845. 62.908. 12,5. 4. 2003. 9.717. 72.012. 13,5. 5. 2004. 12.315. 91.755. 13,4. 6. 2005. 15.252. 112.952. 13,5. (Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 2006, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, Hµ Néi, N¨m 2007) Nh− vËy, víi chñ tr−¬ng ph¸t huy néi lùc trong ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o hµnh lang pháp lý thuận lợi cho hoạt động đầu t−, khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia vào hoạt động sản xuất kinh doanh, số l−ợng các DN cả n−ớc nói chung, DNXD nói riêng tăng đáng kể qua các năm. Nếu năm 2000, DNXD chiếm 9,5% tổng số DN cả n−ớc thì đến năm 2005 con số này đ' là 13,5%. Bên cạnh chỉ tiêu số l−îng, DNXD còng n¾m gi÷ mét l−îng TSC§ vµ ®Çu t− dµi h¹n (§TDH), vèn SXKD vµ t¹o ra mét l−îng doanh thu thuÇn kh¸ lín so víi DN c¶ n−íc. Sè liÖu vÒ TSC§ vµ §TDH, vèn SXKD b×nh qu©n vµ doanh thu thuÇn cña DNXD qua mét sè n¨m ®−îc thÓ hiÖn ë B¶ng 2.2: B¶ng 2.2: C¸c chØ tiªu TSC§ & §TDH, vèn SXKD b×nh qu©n vµ doanh thu thuÇn cña DNXD tõ n¨m 2000 - 2005 (Đơn vị tính: Tỷ đồng).

(73) 64. N¨m. TSC§ & §TDH. Vèn SXKD b×nh qu©n %. DNXD. C¶ n−íc. %. Doanh thu thuÇn. DNXD. C¶ n−íc. DNXD. C¶ n−íc. %. 2000. 16.173. 411.713 3,9. 55.222. 998.423. 5,5. 46.547. 809.786. 5,7. 2001. 21.773. 476.515 4,6. 70.325. 1.186.014. 5,9. 57.726. 897.856. 6,4. 2002. 29.597. 552.326 5,4. 97.027. 1.352.076. 7,2. 84.426. 1.194.902. 7,0. 2003. 34.425. 645.505 5,3. 117.915. 1.567.179. 7,5. 111.424. 1.436.151. 7,7. 2004. 45.861. 744.537 6,2. 157.791. 1.966.165. 8,0. 107.168. 1.719.401. 6,2. 2005. 60.923. 953.086 6,4. 204.178. 2.435.048. 8,4. 127.300. 2.157.802. 5,9. (Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 2006, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, Hµ Néi, N¨m 2007) Thứ hai, DNXD thực hiện chức năng đảm bảo cơ sở vật chất kỹ thuật cho nền kinh tế, trang bị “nền móng” cho sự hoạt động của các lĩnh vực khác. DNXD thiết lËp hÖ thèng giao th«ng, thñy lîi, kiÕn thiÕt c¸c c«ng tr×nh d©n dông, c«ng nghiÖp, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của x' hội và đòi hỏi của hoạt động SXKD của hệ thống kinh tÕ nãi chung, DN nãi riªng. Víi nh÷ng c«ng tr×nh, s¶n phÈm ®' vµ ®ang thùc hiện, đặc biệt là các công trình tiêu biểu, trọng điểm quốc gia nh−: Đ−ờng Hồ Chí Minh, Trung t©m Héi nghÞ quèc gia, CÇu B'i Ch¸y, HÇm H¶i V©n, Thñy ®iÖn Hßa B×nh, Thñy ®iÖn S¬n La... ®' gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc c¬ së h¹ tÇng kü thuËt cho nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn v¨n minh x' héi vµ t¹o ra d¸ng vãc mét ViÖt Nam míi. Thứ ba, DNXD đóng góp vào sự tăng tr−ởng của nền kinh tế trên cả ph−ơng diÖn sè l−îng vµ chÊt l−îng, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h−íng c«ng nghiệp hóa - hiện đại hóa. Tỷ trọng công nghiệp và xây dựng trong GDP năm 2000 là 36,7% thì đến năm 2005 đạt 41,03% . Tỷ trọng ngành xây dựng trong GTGT của c«ng nghiÖp vµ x©y dùng t¨ng tõ 14,6 n¨m 2000 lªn 15,8% n¨m 2005 [3, tr.22-23]. Trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n, ngµnh x©y dùng ®' cã nh÷ng b−íc tiÕn quan träng trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc gåm x©y dùng c«ng tr×nh, vËt liÖu x©y dùng, kiÕn tróc và quy hoạch xây dựng, phát triển đô thị và nhà ở. Năng lực thiết kế và thi công công trình đ−ợc cải thiện rõ rệt, đ' thi công nhiều công trình có quy mô lớn, hiện đại cả trong và ngoài n−ớc, giá trị sản l−ợng của ngành đạt mức tăng tr−ởng 16,5%/năm, giá trị gia tăng đạt 10,7%/năm [3, tr.13]. Các DN thuộc Bộ Xây dựng năm 2006 đạt 75.378 tỷ đồng giá trị tổng sản l−ợng, tăng tr−ởng 20,4% so với năm 2005; giá trị.

(74) 65 xây lắp đạt 35.265 tỷ đồng, tăng 24,5% so với năm 2005; tổng doanh thu đạt 63.878 tỷ đồng và lợi nhuận tr−ớc thuế đạt 1.780,5 tỷ đồng [18, tr.19-20]. Thứ t−, DNXD đ' tạo đ−ợc một khối l−ợng công ăn việc làm t−ơng đối lớn, gãp phÇn thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch gi¶i quyÕt viÖc lµm, gi¶m thÊt nghiÖp cña Nhµ n−ớc và ổn định chính trị, x' hội. Bảng 2.3: Số l−ợng lao động trong DNXD từ năm 2000 - 2005 (§¬n vÞ tÝnh: Ng−êi) Số lao động Số lao động DN DNXD c¶ n−íc 529.351 3.536.998. TT. N¨m. 1. 2000. 2. 2001. 627.591. 3.933.226. 15,9. 3. 2002. 799.001. 4.657.803. 17,1. 4. 2003. 861.791. 5.175.092. 16,7. 5. 2004. 939.186. 5.770.201. 16,3. 6. 2005. 1.005.981. 6.240.595. 16,1. Tû lÖ (%) 15. (Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 2006, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, Hµ Néi, N¨m 2007) Lao động trong các DNXD chiếm tỷ lệ dao động từ 15 - 17% trong tổng số lao động trong các DN cả n−ớc. Con số này thực sự có ý nghĩa đối với việc giải quyết việc làm, tạo thu nhập và cải thiện đời sống cho ng−ời lao động. Bên cạnh chỉ tiêu số l−ợng, chất l−ợng lao động trong các DNXD cũng có những b−ớc tiến đáng kể. Tỷ lệ lao động trong DNXD qua đào tạo tăng dần qua các năm, lao động trong DNXD đ−ợc tiếp cận với khoa học công nghệ hiện đại và các trang thiết bị thế hệ mới, từ đó góp phần nâng cao năng suất lao động và tăng tính chất l−ợng, thẩm mỹ cho c¸c c«ng tr×nh. Thứ năm, DNXD đóng góp quan trọng vào quá trình hội nhập sâu, rộng kinh tÕ n−íc ta víi kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. C¸c h×nh thøc ®Çu t− nh−: DN 100% vèn n−ớc ngoài, DN liên doanh hoạt động trong lĩnh vực xây dựng (Công ty Sangyong Engineering cña Hµn Quèc; c¸c C«ng ty Sumitomo, Toda, Simizu, Penta Ocean, Fujitsu, Nipon Koe của Nhật; Tổng công ty Xây dựng đối ngoại Quảng Tây, Công ty Hợp tác kỹ thuật đối ngoại Th−ợng Hải của Trung Quốc; các Công ty BV, Bachy.

(75) 66 Soletanche, Apave cña Ph¸p; c¸c C«ng ty Delta, Fressiney cña Mü...) ®' t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc tham kh¶o, häc hái kinh nghiÖm vÒ tæ chøc qu¶n lý SXKD, chuyÓn giao c«ng nghÖ, biÖn ph¸p thi c«ng vµ thùc hiÖn ph©n c«ng hãa, hîp t¸c hãa lao động trong lĩnh vực xây dựng. Thø s¸u, DNXD ®i ®Çu trong viÖc øng dông c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt, øng dông c«ng nghÖ míi vµo thi c«ng x©y dùng vµ s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, gãp phần tăng năng suất lao động, hiện đại hóa lực l−ợng sản xuất, tăng năng lực và trình độ của lao động Việt Nam nói chung và lao động trong các DNXD nói riêng. 2.1.2. Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp xây dựng Đặc điểm hoạt động SXKD của DNXD mang tính đặc tr−ng, khác biệt với những ngành sản xuất công nghiệp khác. Đặc điểm hoạt động SXKD chi phối tổ chøc qu¶n lý, tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n, tµi chÝnh trong DNXD. Cã thÓ xem xét đặc điểm hoạt động SXKD của DNXD trên các ph−ơng diện là sản phẩm và sản xuÊt x©y dùng. VÒ s¶n phÈm x©y dùng, nh÷ng ®iÓm riªng cã cña s¶n phÈm x©y dùng ¶nh h−ởng lớn đến ph−ơng thức tổ chức sản xuất và quản lý trong ngành xây dựng, làm cho thi công xây lắp công trình xây dựng có những khác biệt nhất định với sản xuất của các ngành công nghiệp khác. Sản phẩm xây dựng có những đặc điểm sau: - S¶n phÈm x©y dùng lµ nh÷ng c«ng tr×nh mang tÝnh tæng hîp vÒ v¨n hãa, kinh tÕ, x' héi, kü thuËt vµ quèc phßng, an ninh, chÞu ¶nh h−ëng cña nh©n tè kiÕn tróc th−îng tÇng, mang b¶n s¾c truyÒn thèng d©n téc vµ thãi quen tËp qu¸n sinh hoạt. Sản phẩm xây dựng phản ánh trình độ văn minh và phát triển của x' hội trong từng giai đoạn. Chính vì vậy, sản phẩm xây dựng sẽ có những khác biệt nhất định gi÷a c¸c thêi kú ph¸t triÓn kh¸c nhau, c¸c quèc gia, l'nh thæ, khu vùc, vïng miÒn vµ chñ ®Çu t− kh¸c nhau. - S¶n phÈm x©y dùng lµ c¸c c«ng tr×nh, vËt kiÕn tróc ®−îc thiÕt kÕ, thi c«ng và sử dụng tại chỗ, gắn liền với đất đai, không gian và môi tr−ờng. Đặc điểm này đòi hỏi trong xây dựng phải đặc biệt chú ý đến địa điểm xây dựng, các điều kiện về văn hóa, địa lý, địa chất công trình, khảo sát thiết kế và các biện pháp tổ chức thi công.

(76) 67 sao cho phï hîp víi yªu cÇu cña c«ng tr×nh, chñ ®Çu t−, c¶nh quan, m«i tr−êng sinh th¸i vµ phï hîp víi DNXD. - S¶n phÈm x©y dùng lµ nh÷ng c«ng tr×nh cã quy m« lín vÒ kÝch th−íc, träng l−ợng, kết cấu phức tạp, mang tính đơn chiếc, cá biệt cao và yêu cầu khắt khe về thẩm mỹ, kỹ thuật. Do đó, trong xây dựng phải cân nhắc kỹ các điều kiện của sản xuÊt nh− nh©n lùc, thiÕt bÞ, vËt t− vµ thiÕt kÕ, thi c«ng, tr¸nh ph¶i ph¸ ®i lµm l¹i, dÉn đến tổn thất về mặt kinh tế. - Sản phẩm xây dựng có liên quan đến nhiều đối t−ợng, lực l−ợng trong quá tr×nh s¶n xuÊt, thi c«ng. §Æc ®iÓm nµy lµm cho qu¶n lý s¶n xuÊt x©y dùng gÆp nhiÒu khó khăn, phức tạp. Các lực l−ợng liên quan đến quá trình sản xuất xây dựng có thể bao gåm: Chñ ®Çu t−, DNXD, doanh nghiÖp t− vÊn thiÕt kÕ, doanh nghiÖp gi¸m s¸t, cơ quan quản lý nhà n−ớc, ng−ời lao động. - S¶n phÈm x©y dùng th−êng ®−îc tiªu thô theo gi¸ bá thÇu hoÆc gi¸ dù to¸n nªn tÝnh chÊt hµng hãa cña s¶n phÈm thÓ hiÖn kh«ng râ nÐt. Về sản xuất xây dựng, do những đặc tr−ng riêng có của sản phẩm xây dựng nên sản xuất xây dựng cũng mang những khác biệt nhất định, những đặc điểm của s¶n xuÊt x©y dùng ®−îc thÓ hiÖn qua nh÷ng khÝa c¹nh sau: - Sản xuất xây dựng thiếu tính ổn định và mang tính l−u động cao. Do sản phẩm xây dựng cố định tại nơi sản xuất nên các điều kiện sản xuất, thi công phải di chuyển theo nơi đặt sản phẩm. Do đó, DNXD cần tính đến chi phí vận chuyển, chuyªn chë vËt t−, thiÕt bÞ, nh©n lùc, kho tµng vµ ph¸t huy nh÷ng nguån lùc s½n cã tại địa điểm đặt sản phẩm. - Sản xuất xây dựng đ−ợc tiến hành theo đơn đặt hàng trên cơ sở đấu thầu hoặc chỉ định thầu của từng công trình, hạng mục công trình. Chính điểm này dẫn đến sản xuất xây dựng mang tính bị động và rủi ro cao do phụ thuộc vào kết quả đấu thầu và những cam kết trên hợp đồng xây dựng. Tuy nhiên nó cũng tạo ra cho DNXD một số thuận lợi nh−: Biết tr−ớc yêu cầu về chất l−ợng sản phẩm, thời hạn bàn giao, tiến độ, ph−¬ng thøc thanh to¸n vµ thu nhËp tÝnh tr−íc. - S¶n xuÊt x©y dùng ph¶i tr¶i qua thêi gian dµi vµ ®−îc thùc hiÖn phÇn lín ë ngoµi trêi nªn chÞu ¶nh h−ëng kh«ng nhá cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn. Vèn SXKD cña.

(77) 68 DNXD có thể bị ứ đọng, chậm thu hồi và công trình xây dựng dễ bị hao mòn vô hình do ảnh h−ởng của tiến bộ khoa học kỹ thuật. Đặc điểm này đòi hỏi DNXD cần quan tâm đến việc lựa chọn công nghệ, biện pháp thi công và cân nhắc đầy đủ các yÕu tè liªn quan khi lËp kÕ ho¹ch x©y dùng. - Hoạt động SXKD trong xây dựng, xét trên khía cạnh nhà thầu, th−ờng bao gåm c¸c giai ®o¹n: Thu thËp th«ng tin th«ng qua c¸c mèi quan hÖ, c¸c ph−¬ng tiÖn báo chí, phát thanh, truyền hình; Lập hồ sơ dự thầu; Trúng thầu; Ký hợp đồng xây dùng; TriÓn khai thi c«ng x©y dùng; Bµn giao c«ng tr×nh cho chñ ®Çu t− vµ Thanh quyết toán hợp đồng xây dựng. Ngoài các đặc điểm trên, đặc điểm của DNXD cũng ảnh h−ởng đáng kể đến hoạt động SXKD của chính nó. DNXD phần lớn là những DN có quy mô nhỏ xét trên khía cạnh vốn và lực l−ợng lao động, do đó th−ờng gặp không ít khó khăn trong đấu thầu các công trình lớn và trong cạnh tranh với các tập đoàn xây dựng lớn của n−íc ngoµi. Tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt trong DNXD cã thÓ theo mét trong hai m« h×nh lµ: C«ng ty - XÝ nghiÖp - §éi vµ C«ng ty - §éi. Tæ chøc s¶n xuÊt x©y dùng cã thÓ thùc hiÖn theo ph−¬ng thøc trùc tiÕp hoÆc ph−¬ng thøc kho¸n. Tïy vµo quy m«, địa bàn, đặc điểm hoạt động và khả năng, yêu cầu của quản lý mà DNXD lựa chọn áp dụng mô hình thích hợp sao cho đạt hiệu quả kinh tế cao nhất. 2.2. Chế độ kế toán Việt Nam về hạch toán tài sản cố định trong doanh nghiÖp x©y dùng KÕ to¸n lµ mét c«ng cô qu¶n lý quan träng, cung cÊp th«ng tin kinh tÕ - tµi chÝnh hÕt søc cÇn thiÕt cho qu¶n lý, ®iÒu hµnh nÒn kinh tÕ ë tÇm vÜ m« vµ qu¶n lý hoạt động SXKD của các DN ở tầm vi mô. Với ý nghĩa quan trọng nh− vậy, trong quá trình quản lý nền kinh tế - x' hội, Nhà n−ớc đ' không ngừng quan tâm đến việc ban hµnh vµ h−íng dÉn thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n quèc gia vµ kÕ to¸n trong DN. Cùng với sự phát triển của nền kinh tế, đòi hỏi của công cuộc đổi mới và hội nhập kinh tế quốc tế, hệ thống kế toán cũng th−ờng xuyên đ−ợc sửa đổi, bổ sung và hoàn thiÖn. LÞch sö ph¸t triÓn cña kÕ to¸n ViÖt Nam cã thÓ ®−îc kh¸i qu¸t qua ba giai ®o¹n sau [27], [36]:.

(78) 69 Giai ®o¹n 1954 - 1987. Trong giai ®o¹n nµy hÖ thèng kÕ to¸n g¾n liÒn víi nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung và đáp ứng nhu cầu quản lý, điều hành xí nghiệp quốc doanh, khởi nguồn từ việc thừa h−ởng kế toán thời Pháp thuộc, sau đó chịu ảnh h−ởng đáng kể của hệ thống kế toán khối các n−ớc x' hội chủ nghĩa mà đại diện tiêu biÓu lµ Liªn X« vµ Trung Quèc. Trong nh÷ng n¨m cña thËp niªn 90, ViÖt Nam thùc hiện đổi mới nền kinh tế với chính sách mở cửa, hệ thống kế toán có xu h−ớng chuyển đổi sang áp dụng các nguyên tắc và ph−ơng pháp kế toán của các n−ớc ph−ơng Tây. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña kÕ to¸n ViÖt Nam giai ®o¹n 1954 - 1987 bao gåm c¸c thêi ®iÓm chÝnh sau: Năm 1957, Nhà n−ớc ban hành Chế độ kế toán thống nhất đầu tiên gồm 27 lệnh nhật ký dùng cho xí nghiệp quốc doanh. Chế độ kế toán này đ' góp phần to lớn vào việc quản lý tài sản và kiểm tra, kiểm soát của Nhà n−ớc đối với hệ thống các xí nghiÖp quèc doanh. N¨m 1961, Nhµ n−íc ban hµnh v¨n b¶n ph¸p luËt ®Çu tiªn vÒ kÕ to¸n - NghÞ định 175-CP ngày 28/10/1961 về Điều lệ tổ chức kế toán nhà n−ớc. Loại hình kế toán đơn đ−ợc sử dụng phổ biến, kế toán kép ít đ−ợc đề cập. Năm 1970, Bộ Tài chính ban hành Quyết định số 425-TC/CĐKT ngày 4/12/1970 vÒ HÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n thèng nhÊt ¸p dông cho mäi lÜnh vùc vµ ngành nghề của nền kinh tế. Sau đó, một loạt các văn bản h−ớng dẫn và sửa đổi Quyết định 425-TC/CĐKT lần l−ợt đ−ợc ban hành nhằm h−ớng dẫn cụ thể và tạo điều kiện thuận lợi cho các đơn vị trong việc tổ chức thực hiện công tác kế toán. Những sửa đổi quan trọng là Thông t− 03-TC/CĐKT ngày 18/01/1980 quy định nh÷ng nguyªn t¾c vµ ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n ¸p dông trong liªn hiÖp c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh - mét m« h×nh tæ chøc DN nhµ n−íc quy m« lín thêi bÊy giê vµ Th«ng t− 10-TC/CĐKT ngày 7/02/1987 về kế toán trong các DN có chế độ báo cáo tài chính độc lập, thiết lập những nguyên tắc kế toán cho các DN thuộc tất cả các thành phÇn kinh tÕ. Giai đoạn 1988 - 1994. Đây là thời kỳ Việt Nam thực hiện công cuộc đổi míi, héi nhËp víi kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, chuyÓn nÒn kinh tÕ tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch hóa tập trung sang cơ chế thị tr−ờng có sự quản lý của Nhà n−ớc theo định h−ớng x'.

(79) 70 hội chủ nghĩa. Hệ thống kế toán trong giai đoạn này đ' có những thay đổi đáng kể, chÞu ¶nh h−ëng cña th«ng lÖ kÕ to¸n quèc tÕ vµ hÖ thèng kÕ to¸n cña c¸c n−íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Năm 1988, Pháp lệnh Kế toán và Thống kê đ−ợc Hội đồng Nhà n−ớc (nay là Chñ tÞch n−íc) ban hµnh ngµy 10/5/1988. §©y lµ v¨n b¶n ph¸p luËt cao nhÊt ®−îc ban hµnh ®Çu tiªn nh»m t¨ng c−êng qu¶n lý kinh tÕ - tµi chÝnh cña c¸c cÊp, c¸c ngành, thực hiện kiểm tra, kiểm soát của Nhà n−ớc đối với hoạt động SXKD của các thành phần kinh tế cũng nh− cung cấp thông tin cho chỉ đạo, điều hành và quản lý DN. Néi dung c«ng t¸c kÕ to¸n bao gåm: HÖ thèng chøng tõ ghi chÐp ban ®Çu; HÖ thèng tµi kho¶n vµ sæ s¸ch; HÖ thèng biÓu mÉu b¸o c¸o; HÖ thèng vµ ph−¬ng ph¸p tÝnh c¸c chØ tiªu kinh tÕ - tµi chÝnh. Năm 1989, Hội đồng Bộ tr−ởng (nay là Chính phủ) ban hành Nghị định 25HĐBT ngày 18/3/1989 về Điều lệ tổ chức kế toán nhà n−ớc, trong đó quy định về chức năng của kế toán; áp dụng bút toán kép trong hạch toán; quy định nội dung c«ng t¸c kÕ to¸n tõ chøng tõ kÕ to¸n, tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n, b¸o c¸o kÕ to¸n, tÝnh gi¸ thành đến kiểm kê tài sản, kiểm tra kế toán, l−u trữ tài liệu kế toán và quản lý kế to¸n. §Ó h−íng dÉn thùc hiÖn §iÒu lÖ tæ chøc kÕ to¸n nhµ n−íc, ngµy 15/12/1989 Bé Tài chính ban hành Quyết định số 212-TC/CĐKT về Hệ thống tài khoản kế toán thèng nhÊt ¸p dông cho mäi ngµnh nghÒ vµ khu vùc kinh tÕ ë ViÖt Nam Giai đoạn 1995 đến nay. Đây là giai đoạn cải cách hệ thống kế toán Việt Nam nhằm đáp ứng yêu cầu của thời kỳ hội nhập sâu, rộng kinh tế quốc tế, đòi hỏi cña c¸c nhµ ®Çu t− quèc tÕ vµ c¸c quèc gia, tæ chøc viÖn trî ph¸t triÓn trong viÖc x©y dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật đầy đủ và cung cấp hệ thống báo cáo tài chính kế toán minh bạch, rõ ràng. Dấu ấn quan trọng của giai đoạn này là việc ra đời của Chế độ kế toán DN theo Quyết định số 1141-TC/QĐ/CĐKT ngày 1/11/1995 của Bộ tr−ởng Bộ Tài chính (Hiện nay đ−ợc thay thế bởi Quyết định số 15/2006/QĐ-BTC ngày 20/3/2006 của Bộ Tài chính), h−ớng dẫn khá toàn diện và đầy đủ về tổ chức công tác kế toán trong tất cả các DN thuộc mọi thành phần kinh tế. Tiếp đến là việc Quốc hội thông qua Luật Kế toán năm 2003 - một đạo luật quan trọng quy định thèng nhÊt vÒ néi dung c«ng t¸c kÕ to¸n, tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n, ng−êi lµm kÕ to¸n.

(80) 71 và hoạt động nghề nghiệp kế toán trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Kết quả to lớn của công cuộc cải cách hệ thống kế toán phải kể đến sự ra đời và đi vào cuộc sống cña hÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam (HiÖn nay gåm 26 chuÈn mùc) - mét hÖ thống có tính đến thông lệ quốc tế, kinh nghiệm của các n−ớc phát triển và điều kiện cụ thể của Việt Nam, đáp ứng yêu cầu đổi mới cơ chế quản lý kinh tế - tài chính, n©ng cao chÊt l−îng th«ng tin kÕ to¸n vµ t¨ng c−êng kiÓm tra, kiÓm so¸t chÊt l−îng c«ng t¸c kÕ to¸n. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ - x' héi vµ hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam, kế toán TSCĐ trong các DN cũng không ngừng đ−ợc đổi mới, hoàn thiện nhằm đáp øng nhu cÇu th«ng tin qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n−íc, DN, phï hîp víi sù ph¸t triÓn của khoa học kỹ thuật, trình độ quản lý và yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế. Lịch sử ph¸t triÓn cña kÕ to¸n TSC§ trong c¸c DN ViÖt Nam cã thÓ chia thµnh ba giai ®o¹n chñ yÕu sau: Một là, giai đoạn từ năm 1980 đến năm 1994. Giai đoạn này nền kinh tế trải qua nh÷ng n¨m cuèi cña thêi kú kÕ ho¹ch hãa tËp trung vµ b−íc vµo nh÷ng n¨m ®Çu của thời kỳ đổi mới. Chế độ kế toán TSCĐ đ−ợc điều chỉnh bằng những văn bản pháp quy quan trọng bao gồm: Quyết định số 222/TC-CĐKT ngày 11/10/1980 của Bộ Tài chính về ban hành Chế độ kế toán TSCĐ trong các xí nghiệp quốc doanh; Quyết định số 507-TC/ĐTXD ngày 22/7/1986 của Bộ Tài chính về ban hành Chế độ quản lý, khấu hao TSCĐ và định mức khấu hao TSCĐ; Thông t− số 33-TC/CN ngày 31/7/1990 của Bộ Tài chính ban hành Quy định chế độ khấu hao TSCĐ. Trong giai đoạn này, TSCĐ là những t− liệu lao động có giá trị đơn vị từ 500 đồng trở lên (Năm 1986 đ−ợc nâng lên là 10.000 đồng), thời gian sử dụng trên một năm, bao gồm: Nhà cửa; Vật kiến trúc; Máy móc thiết bị động lực; Máy móc thiết bị công tác; Thiết bị truyÒn dÉn; C«ng cô; Dông cô lµm viÖc, ®o l−êng, thÝ nghiÖm; ThiÕt bÞ vµ ph−¬ng tiÖn vËn t¶i; Dông cô qu¶n lý; Sóc vËt lµm viÖc vµ sóc vËt sinh s¶n; C©y l©u n¨m vµ C¸c chi phÝ ®Çu t−. TSC§ ®−îc ph¶n ¸nh trªn sæ s¸ch kÕ to¸n vµ b¸o c¸o tµi chÝnh theo gi¸ ban ®Çu (Nguyªn gi¸). Trong c¸c xÝ nghiÖp, TSC§ cã thÓ t¨ng do mua s¾m; XDCB hoµn thµnh bµn giao; tù chÕ t¹o, nhËn ®iÒu chuyÓn cña xÝ nghiÖp kh¸c. TSC§ tăng đ−ợc hạch toán tăng giá trị TSCĐ và tăng vốn cố định của xí nghiệp theo.

(81) 72 nguyªn gi¸. TSC§ cña xÝ nghiÖp cã thÓ gi¶m do thanh lý, nh−îng b¸n hoÆc chuyÓn giao cho đơn vị khác. Khi TSCĐ giảm do thanh lý, nh−ợng bán kế toán ghi giảm TSCĐ, giảm giá trị hao mòn và giảm vốn cố định; chi phí thanh lý, nh−ợng bán đ−ợc ghi giảm vốn l−u động; thu nhập thanh lý, nh−ợng bán đ−ợc hạch toán tăng vốn l−u động và chênh lệch thu chi thanh lý, nh−ợng bán đ−ợc ghi tăng hoặc giảm quỹ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt. KhÊu hao TSC§ ®−îc tÝnh c¨n cø vµo nguyªn gi¸ của TSCĐ và định mức khấu hao quy định cho từng đối t−ợng hoặc nhóm TSCĐ cïng lo¹i. KhÊu hao TSC§ ®−îc trÝch hµng th¸ng vµ bao gåm khÊu hao c¬ b¶n vµ khÊu hao söa ch÷a lín. TSC§ t¨ng, gi¶m th¸ng nµy th× ®Çu th¸ng sau míi trÝch hoÆc th«i trÝch khÊu hao. KhÊu hao TSC§ ®−îc h¹ch to¸n t¨ng chi phÝ vµ t¨ng vèn khÊu hao. KhÊu hao c¬ b¶n sau khi trõ sè ph¶i tr¶ ng©n hµng, nép cÊp trªn xÝ nghiÖp ph¶i nép vµo ng©n s¸ch. TiÒn khÊu hao söa ch÷a lín ®−îc gi÷ l¹i chi cho söa ch÷a lín TSC§ t¹i xÝ nghiÖp. TSC§ ®' khÊu hao c¬ b¶n hÕt, nh−ng vÉn ®−îc sö dông vµo s¶n xuÊt th× xÝ nghiÖp tiÕp tôc trÝch khÊu hao c¬ b¶n tÝnh vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm, h¹ch to¸n t¨ng chi phÝ vµ t¨ng quü khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Söa ch÷a TSC§ bao gåm söa ch÷a th−êng xuyªn vµ söa ch÷a lín. Chi phÝ söa ch÷a th−êng xuyªn TSC§ ®−îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ SXKD. NÕu söa ch÷a lín do c¸c bé phËn cña xÝ nghiÖp thùc hiÖn th× chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh ®−îc tËp hîp vµo tµi kho¶n s¶n xuÊt, khi c«ng trình sửa chữa lớn hoàn thành đ−ợc chuyển sang tài khoản tiêu thụ để kết chuyển gi¶m nguån vèn söa ch÷a lín. Tr−êng hîp söa ch÷a lín ®−îc tiÕn hµnh theo ph−¬ng thøc giao thÇu th× sè tiÒn ph¶i thanh to¸n cho bªn nhËn thÇu ®−îc h¹ch to¸n vµo tµi kho¶n söa ch÷a lín. Hai là, giai đoạn từ năm 1995 đến năm 2001. Đây là giai đoạn cải cách, đổi míi hÖ thèng kÕ to¸n trong thêi kú héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Nhµ n−íc ®' nghiªn cứu, ban hành nhiều chính sách quản lý kinh tế nhằm đáp ứng yêu cầu của công cuộc đổi mới, trong đó có chính sách tài chính và kế toán về TSCĐ. Cụ thể, kế toán TSC§ trong DN nãi chung, DNXD nãi riªng chÞu sù ®iÒu chØnh cña c¸c v¨n b¶n pháp quy: Quyết định số 1141-TC/QĐ/CĐKT ngày 1/11/1995 của Bộ Tài chính về ban hành Chế độ kế toán DN; Quyết định số 1864/1998/QĐ-BTC ngày 16/12/1998 của Bộ Tài chính về ban hành Chế độ kế toán DN xây lắp; Quyết định số 1062-.

(82) 73 TC/QĐ/CSTC ngày 14/11/1996 của Bộ Tài chính về ban hành Chế độ quản lý, sử dụng và trích khấu hao TSCĐ và Quyết định số 166/1999/QĐ-BTC ngày 30/12/1999 của Bộ Tài chính về ban hành Chế độ quản lý, sử dụng và trích khấu hao TSCĐ. Trong giai đoạn này, tiêu chuẩn giá trị để ghi nhận TSCĐ là từ 5.000.000 đồng trở lªn. TSC§ trong DN cã thÓ ®−îc ph©n lo¹i theo h×nh th¸i biÓu hiÖn, theo quyÒn së hữu và theo mục đích sử dụng. Theo hình thái biểu hiện, TSCĐ hữu hình bao gồm: Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc; M¸y mãc thiÕt bÞ; Ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, thiÕt bÞ truyÒn dÉn; ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý; V−ên c©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm vµ TSCĐ hữu hình khác. TSCĐ vô hình bao gồm: Chi phí về đất sử dụng; Chi phí thành lËp DN; Chi phÝ nghiªn cøu ph¸t triÓn; B¶n quyÒn, b»ng ph¸t minh, s¸ng chÕ; PhÇn mÒm m¸y tÝnh vµ Lîi thÕ th−¬ng m¹i. Theo quyÒn së h÷u, TSC§ bao gåm TSC§ thuê hoạt động và TSCĐ thuê tài chính. Theo mục đích sử dụng, TSCĐ gồm TSCĐ sử dụng cho hoạt động sản xuất, bán hàng, quản lý, mục đích quốc phòng, an ninh vµ TSC§ gi÷ hé Nhµ n−íc. TSC§ t¨ng ngoµi nh÷ng tr−êng hîp nh− giai ®o¹n tr−íc cßn cã thÓ do nhËn vèn gãp liªn doanh, nhËn l¹i vèn gãp, thõa khi kiÓm kª vµ ®−îc biÕu, tÆng, viÖn trî. TSC§ gi¶m ®−îc bæ sung thªm c¸c tr−êng hîp gãp vèn, tr¶ l¹i vèn gãp, cÊp cho cÊp d−íi vµ thiÕu mÊt khi kiÓm kª. ViÖc tÝnh, trÝch khÊu hao TSC§ ®−îc thùc hiÖn theo ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng trªn c¬ së khung thêi gian sö dông quy định và nguyên tắc tròn tháng. Đối với TSCĐVH, thời gian sử dụng dự kiến để tính khấu hao là từ 5 đến 40 năm. TSCĐ hình thành từ nguồn vốn vay thì căn cứ vào thời gian trong khế −ớc vay để xác định thời gian tính khấu hao nh−ng không đ−ợc giảm quá 30% so với thời gian sử dụng tối thiếu quy định. TSCĐ đ' khấu hao hết giá trị mà vẫn sử dụng cho hoạt động SXKD thì không tính khấu hao nữa. Về sửa chữa TSCĐ, Chế độ bổ sung loại hình sửa chữa nâng cấp TSCĐ và quy định cụ thể h¬n vÒ söa ch÷a lín TSC§. Söa ch÷a lín TSC§ bao gåm söa ch÷a lín theo kÕ ho¹ch vµ ngoµi kÕ ho¹ch. §èi víi söa ch÷a lín theo kÕ ho¹ch, DN thùc hiÖn trÝch tr−íc chi phÝ söa ch÷a trªn c¬ së dù to¸n, cßn söa ch÷a lín ngoµi kÕ ho¹ch th× thùc hiÖn ph©n bæ dÇn chi phÝ söa ch÷a vµo chi phÝ SXKD. §èi víi söa ch÷a n©ng cÊp, chi phÝ söa ch÷a thùc tÕ ®−îc quyÕt to¸n ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ vµ kÕ to¸n ph¶i tÝnh l¹i møc.

(83) 74 khÊu hao trªn c¬ së gi¸ trÞ cÇn thu håi cña TSC§ sau n©ng cÊp vµ thêi gian sö dông dù kiÕn sau n©ng cÊp. Ba là, giai đoạn từ năm 2002 đến nay. Đây là giai đoạn tiếp tục cải cách, đổi míi hÖ thèng kÕ to¸n nh»m hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ, phôc vô viÖc héi nhËp s©u, réng kinh tÕ quèc tÕ. Sù bæ sung, hoµn thiÖn kÕ to¸n TSC§ trong giai đoạn này đ−ợc đánh dấu bằng những văn bản pháp quy hết sức quan trọng, bao gåm: ChuÈn mùc kÕ to¸n sè 03 - TSC§HH, ChuÈn mùc kÕ to¸n sè 04 - TSC§VH đ−ợc ban hành theo Quyết định số 149/2001/QĐ-BTC ngày 31/12/2001 của Bộ Tài chính; Quyết định số 206/2003/QĐ-BTC ngày 12/12/2003 của Bộ Tài chính về ban hành Chế độ quản lý, sử dụng và trích khấu hao TSCĐ; Quyết định số 15/2006/QĐBTC ngày 20/3/2006 của Bộ Tài chính về ban hành Chế độ kế toán DN. Chế độ quy định 4 tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ, đó là: Có thời gian sử dụng từ một năm trở lên; Có giá trị từ 10.000.000 đồng trở lên; Nguyên giá đ−ợc xác định một cách đáng tin cËy vµ Ch¾c ch¾n thu ®−îc lîi Ých kinh tÕ trong t−¬ng lai tõ viÖc sö dông tµi s¶n. TSCĐVH theo hình thái biểu hiện cũng có nhiều thay đổi, trong đó quy định chi phí thành lập DN và những chi phí phát sinh tr−ớc hoạt động đ−ợc ghi nhận hoặc phân bæ vµo chi phÝ SXKD. TSC§ trong DN t¨ng cßn cã thÓ do tù s¶n xuÊt (ChuyÓn tõ thành phẩm); trao đổi t−ơng tự hoặc không t−ơng tự. Việc xác định nguyên giá TSCĐ trong các tr−ờng hợp tăng đ−ợc quy định cụ thể và chặt chẽ hơn, kể cả các chi phÝ ph¸t sinh khi h×nh thµnh TSC§ vµ ph¸t sinh sau ghi nhËn ban ®Çu. KÕ to¸n TSCĐ thuê tài chính có nhiều thay đổi theo h−ớng phù hợp hơn với bản chất giao dÞch kinh tÕ gi÷a c«ng ty cho thuª tµi chÝnh víi DN ®i thuª. ViÖc tÝnh, trÝch khÊu hao TSCĐ đ−ợc đổi mới theo h−ớng tạo sự chủ động cho DN, tạo điều kiện thuận lợi cho DN trong việc tính đúng, tính đủ chi phí khấu hao và thu hồi vốn tái đầu t−, theo đó TSCĐ có thể đ−ợc tính khấu hao theo ba ph−ơng pháp là khấu hao đ−ờng thẳng, khÊu hao theo sè d− gi¶m dÇn vµ khÊu hao theo sè l−îng, khèi l−îng s¶n phÈm s¶n xuÊt. ViÖc tÝnh hoÆc th«i tÝnh khÊu hao ®−îc thùc hiÖn ë ngµy sö dông hoÆc th«i sö dụng TSCĐ. Thời gian sử dụng TSCĐVH để tính khấu hao đ−ợc rút ngắn hơn, tối đa chØ cßn 20 n¨m..

(84) 75 Nh− vậy, Chế độ kế toán và tài chính hiện hành của Việt Nam về TSCĐ sau nhiều lần cải cách, sửa đổi và bổ sung đ' đạt đ−ợc sự hài hòa t−ơng đối so với Chuẩn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vµ kÕ to¸n ë c¸c quèc gia cã nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ph¸t triÓn nh−: Mü, Ph¸p, Anh vµ óc. Sù hµi hßa trong kÕ to¸n TSC§ gi÷a ViÖt Nam víi th«ng lÖ quèc tÕ vµ c¸c n−íc ph¸t triÓn bao gåm c¸c néi dung: Tiªu chuÈn ghi nhËn; X¸c định giá trị ban đầu; Hạch toán chi phí phát sinh sau ghi nhận ban đầu; Khấu hao; Xem xÐt l¹i thêi gian sö dông h÷u Ých; Xem xÐt l¹i ph−¬ng ph¸p khÊu hao; Nh−îng b¸n, thanh lý TSC§ vµ Tr×nh bµy b¸o c¸o tµi chÝnh vÒ TSC§. 2.3. Thực trạng hạch toán tài sản cố định trong các doanh nghiÖp x©y dùng ViÖt Nam 2.3.1. Đặc điểm của tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng DNXD thực hiện chức năng sản xuất đặc biệt so với DN ở những ngành sản xuất vật chất khác, đó là kiến tạo cơ sở vật chất trang bị cho nền kinh tế quốc dân, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt x' hội và phục vụ cho các ngành sản xuất khác. Chính vì vai trò quan trọng này và đặc điểm sản xuất riêng có mà TSCĐ trong DNXD cũng có những điểm khác biệt nhất định. - TSCĐ trong các DNXD chịu sự chi phối của đặc điểm hoạt động SXKD và đặc điểm của sản phẩm xây dựng trong DNXD mà có những điểm khác biệt so với TSCĐ của các DN hoạt động trong lĩnh vực sản xuất khác. Cụ thể, TSCĐ trong DNXD chủ yếu đ−ợc sử dụng phục vụ hoạt động thi công các công trình xây dựng dân dụng, công nghiệp, giao thông, thủy lợi. TSCĐ trong DNXD chủ yếu hoạt động ngoài trời, chịu tác động lớn của các yếu tố thời tiết, môi tr−ờng tự nhiên và điều kiện làm việc. Do tính chất của sản phẩm xây dựng là đơn chiếc, có tính cá biệt cao và cố định tại nơi sản xuất nên các yếu tố sản xuất, đặc biệt là TSCĐ th−ờng xuyên phải di chuyển theo địa điểm sản xuất và đặt sản phẩm. Chính đặc điểm này dẫn đến TSCĐ trong DNXD có mức độ hao mòn hữu hình t−ơng đối lớn so với TSCĐ của DN hoạt động trong lĩnh vực sản xuất khác, mặt khác DNXD th−ờng phải bỏ ra những khoản chi phí nhất định cho việc vận chuyển TSCĐ từ DN đến công trình và từ công trình này đến công trình khác. Trong nhiều tr−ờng hợp, TSCĐ có liên quan.

(85) 76 đến một công trình hay hợp đồng xây dựng, đó là các công trình tạm thời phục vụ thi công có đủ tiêu chuẩn và điều kiện ghi nhận là TSCĐ và các thiết bị thi công chuyên ngành chuyên dùng cho một công trình hoặc hợp đồng xây dựng. Những đặc ®iÓm riªng cã cña TSC§ trong DNXD lµm cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ kÕ to¸n TSC§ trong c¸c DNXD cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt víi qu¶n lý vµ kÕ to¸n TSC§ trong c¸c DN hoạt động trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh khác của nền kinh tế quốc dân. - TSC§ chiÕm tû träng kh¸ cao trong tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cña DNXD. Qua kh¶o s¸t t×nh h×nh TSC§ t¹i c¸c DNXD thuéc Tæng c«ng ty X©y dùng vµ Ph¸t triÓn h¹ tÇng LICOGI; Tæng c«ng ty S«ng §µ; Tæng c«ng ty X©y dùng Th¨ng Long; C«ng ty §Çu t− x©y dùng vµ XuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam Constrexim; Tæng c«ng ty Ph¸t triển hạ tầng đô thị và một số công ty xây dựng thuộc Bộ Quốc phòng cho thấy TSC§ chiÕm tû lÖ kh¸ cao, phÇn lín chiÕm gÇn 20% tæng gi¸ trÞ tµi s¶n, c¸ biÖt cã C«ng ty cæ phÇn S«ng §µ 9 con sè nµy lªn tíi 49,7%. B¶ng 2.4: C¬ cÊu TSC§ trong tæng tµi s¶n cña mét sè DNXD t¹i 31/12/2006 (§¬n vÞ tÝnh: §ång) TT. DNXD. 1. C«ng ty CÇu 5 Th¨ng Long. 2. C«ng ty cæ phÇn X©y l¾p c¬ giíi Constrexim. Gi¸ trÞ TSC§ 23.821.462.714 13.020.448.976. Tæng tµi s¶n. Tû lÖ. 186.323.033.572. 12,8%. 102.425.092.962. 12,7%. 3. C«ng ty cæ phÇn LICOGI 12. 95.197.015.925. 277.545.302.416. 34,3%. 4. C«ng ty cæ phÇn S«ng §µ 9. 438.101.387.657. 881.164.779.243. 49,7%. 5. C«ng ty 789 - Bé Quèc phßng. 27.438.442.372. 385.605.279.807. 7,1%. (Nguån: B¸o c¸o tµi chÝnh cña c¸c DNXD n¨m 2006) - Trong tæng gi¸ trÞ TSC§ th× TSC§HH chiÕm tû lÖ cao nhÊt, phÇn lín trªn 95%, trong đó chủ yếu bao gồm nhà cửa, máy móc thiết bị chuyên ngành thi công x©y dùng vµ ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, cô thÓ nh−: Nhµ lµm viÖc, nhµ x−ëng, nhµ kho, nhµ ë, m¸y trén bª t«ng, m¸y hµn, m¸y tiÖn, m¸y ph¸t ®iÖn, m¸y khoan, m¸y uèn s¾t, máy nén khí, máy bơm n−ớc, bơm dầu, kích, bể trộn vữa, búa rung, đầm đất, máy toàn đạc điện tử, trạm biến áp, cần trục, xe tải, xe con, xe trộn bê tông, xe cẩu, xe nâng dầm, máy ủi, máy lu, máy xúc, máy đóng cọc, máy khoan cọc nhồi, máy vận.

(86) 77 th¨ng... TSC§VH chiÕm tû träng nhá, nÕu cã th× chñ yÕu bao gåm gi¸ trÞ quyÒn sö dụng đất, phần mềm máy tính và giá trị th−ơng hiệu. Có thể xem xét cơ cấu từng loại TSCĐ của một số DNXD qua Bảng 2.5 (Ch−a tính đến giá trị công tác XDCB dë dang): B¶ng 2.5: C¬ cÊu tõng lo¹i TSC§ cña mét sè DNXD n¨m 2006 (§¬n vÞ tÝnh: §ång) DNXD CÇu 5 Th¨ng. TSC§HH Gi¸ trÞ. TSC§VH %. Gi¸ trÞ. TSC§ thuª TC %. Gi¸ trÞ. %. 26.785.588.893. 95,4. 0. 0. 1.093.483.831. 3,9. 12.560.448.976. 96,5. 460.000.000. 3,5. 0. 0. LICOGI 12. 37.476.167.141. 39,4. 398.566.298. 0,42. 47.501.004.307. 49,9. S«ng §µ 9. 433.319.414.662. 98,9. 4.781.972.995. 1,1. 0. 0. 27.438.442.372. 99,9. 0. 0. 0. 0. Long X©y l¾p Constrexim. C«ng ty 789. (Nguån: B¸o c¸o tµi chÝnh vµ B¸o c¸o TSC§ c¸c DNXD n¨m 2006) - TSC§ trong DNXD chñ yÕu lµ TSC§ tù cã, mét sè DNXD cã nhu cÇu lín vÒ TSC§ song kh¶ n¨ng tµi chÝnh kh«ng cho phÐp nªn cã sö dông lo¹i h×nh thuª tµi chÝnh TSC§ cña c¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh trùc thuéc hÖ thèng ng©n hµng th−¬ng m¹i quèc doanh, ®iÓn h×nh lµ C«ng ty cæ phÇn LICOGI 12. Mét sè DNXD t− nhân, có quy mô nhỏ thì TSCĐ chủ yếu là thuê ngoài, trong đó thuê hoạt động chiÕm tû träng lín, TSC§ thuéc quyÒn së h÷u cã c¬ cÊu thÊp trong tæng tµi s¶n. - TSC§, cô thÓ lµ m¸y mãc thiÕt bÞ thi c«ng x©y dùng trong c¸c DNXD mµ vèn cã nguån gèc thuéc së h÷u nhµ n−íc nh− C«ng ty cæ phÇn S«ng §µ 9, C«ng ty cổ phần LICOGI 12 và một số DNXD ngoài quốc doanh tổ chức hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con th−ờng xuyên đ−ợc đổi mới, đồng bộ, có trình độ công nghệ hiện đại, phần lớn có xuất xứ từ nhóm các n−ớc G7 và Bắc Âu. - Nguån vèn tµi trî TSC§ trong DNXD chñ yÕu lµ vèn gãp cña CSH, vèn tù bổ sung và vốn vay dài hạn. Vốn vay dài hạn đóng góp phần quan trọng trong việc.

(87) 78 ®Çu t− TSC§ cña c¸c DNXD, ®iÒu nµy cã thÓ ®−îc minh häa qua hÖ sè vay dµi h¹n so víi vèn CSH ë B¶ng 2.6: B¶ng 2.6: HÖ sè vay dµi h¹n so víi vèn CSH cña mét sè DNXD t¹i 31/12/2006 (§¬n vÞ tÝnh: §ång) TT. DNXD. 1. C«ng ty CÇu 5 Th¨ng Long. 2. C«ng ty cæ phÇn X©y l¾p c¬ giíi Constrexim. Vay dµi h¹n. Vèn CSH. HÖ sè. 7.725.677.304. 8.065.067.445. 0,96. 17.901.626.000. 13.292.589.986. 1,35. 3. C«ng ty cæ phÇn LICOGI 12. 64.004.984.176. 23.863.487.592. 2,68. 4. C«ng ty cæ phÇn S«ng §µ 9. 334.389.217.507. 79.448.817.422. 4,2. 5. C«ng ty 789. 0. 41.932.710.255. 0. (Nguån: B¸o c¸o tµi chÝnh cña c¸c DNXD n¨m 2006) 2.3.2. Hạch toán tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng trên ph−ơng diÖn kÕ to¸n tµi chÝnh 2.3.2.1. Hạch toán biến động tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng Các DNXD hiện nay về cơ bản đ' áp dụng Chế độ kế toán DN đ−ợc ban hành theo Quyết định số 15/2006/QĐ-BTC ngày 20/3/2006 của Bộ tr−ởng Bộ Tài chính và Chế độ quản lý, sử dụng và trích khấu hao TSCĐ theo Quyết định số 206/2003/QĐ-BTC ngày 12/12/2003 của Bộ tr−ởng Bộ Tài chính. Bên cạnh đó, có một số DNXD vẫn áp dụng Chế độ kế toán DN theo Quyết định số 1141TC/QĐ/CĐKT ngày 1/11/1995 hoặc Chế độ kế toán DN xây lắp theo Quyết định số 1864/1998/Q§-BTC ngµy 16/12/1998 cña Bé tr−ëng Bé Tµi chÝnh. C¸c DNXD cã quy mô lớn phần lớn đều ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác kế toán (Kế to¸n m¸y) trªn c¬ së cña h×nh thøc kÕ to¸n NhËt ký chung hoÆc Chøng tõ ghi sæ hoặc có sự kết hợp giữa hai hình thức kế toán này, trong đó phần hành kế toán TSCĐ vµ chi phÝ s¶n xuÊt, gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ®−îc thùc hiÖn theo ph−¬ng thøc thñ công. Các DNXD có quy mô nhỏ và hoạt động theo ph−ơng thức thầu phụ vẫn áp dông kÕ to¸n thñ c«ng lµ chñ yÕu..

(88) 79 Qua kh¶o s¸t thùc tÕ c«ng t¸c kÕ to¸n nãi chung, kÕ to¸n TSC§ nãi riªng t¹i c¸c DNXD thuéc Tæng c«ng ty X©y dùng vµ Ph¸t triÓn h¹ tÇng LICOGI; Tæng c«ng ty S«ng §µ; Tæng c«ng ty X©y dùng Th¨ng Long; C«ng ty §Çu t− x©y dùng vµ XuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam Constrexim vµ Bé Quèc phßng theo ph−¬ng thøc pháng vÊn trùc tiÕp c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé kÕ to¸n, kh¶o s¸t thùc tÕ tæ chøc h¹ch to¸n kÕ to¸n, thu thập thông tin, số liệu bằng phiếu điều tra có thể thấy việc hạch toán biến động TSCĐ t¹i c¸c DNXD nh− sau: - PhÇn hµnh kÕ to¸n TSC§ ®−îc bè trÝ riªng hoÆc kÕt hîp víi phÇn hµnh kÕ to¸n kh¸c nh− kÕ to¸n quü tiÒn mÆt hoÆc kÕ to¸n tiÒn l−¬ng. - C¸c DNXD tiÕn hµnh ph©n lo¹i TSC§ theo 3 tiªu thøc lµ: H×nh th¸i biÓu hiện; Quyền sở hữu và Mục đích sử dụng. Theo hình thái biểu hiện, TSCĐHH bao gåm: Nhµ cöa; M¸y mãc thiÕt bÞ; Ph−¬ng tiÖn vËn t¶i vµ ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý. TSCĐVH gồm: Chi phí về đất sử dụng; Phần mềm máy tính và Giá trị th−ơng hiệu. Theo quyÒn së h÷u, TSC§ trong c¸c DNXD gåm TSC§ thuª tµi chÝnh vµ thuª ho¹t động (Cả cho thuê và đi thuê). Theo mục đích sử dụng, TSCĐ có TSCĐ sử dụng cho hoạt động sản xuất, thi công xây lắp và TSCĐ dùng cho quản lý DN. - TSC§ trong DNXD t¨ng chñ yÕu do mua s¾m theo ph−¬ng thøc thanh to¸n ngay hoÆc tÝn dông th«ng th−êng; ®Çu t− XDCB; nhËn vèn gãp, nhËn ®iÒu chuyÓn vµ ®−îc cÊp. TSC§ gi¶m do c¸c tr−êng hîp thanh lý, nh−îng b¸n, ®iÒu chuyÓn vµ thiÕu, mÊt khi kiÓm kª. - Quy trình, thủ tục tăng, giảm TSCĐ đ−ợc thực hiện t−ơng đối bài bản và chặt chẽ. Các tr−ờng hợp đầu t− TSCĐ phần lớn đều đ−ợc thực hiện theo ph−ơng thức đấu thầu công khai, trừ tr−ờng hợp giá trị TSCĐ đầu t− nhỏ do quản lý quyết định trên cơ sở hệ thống báo giá. Đối với TSCĐ đầu t− mới, quy trình thực hiện gồm c¸c b−íc: §¬n vÞ, bé phËn cã nhu cÇu ®Çu t− TSC§ lËp tê tr×nh; Qu¶n lý phª duyÖt; Tổ chức đấu thầu cung cấp hoặc thu thập thông tin giá cả, chất l−ợng tài sản trên thị tr−ờng; Quyết định chọn nhà thầu cung cấp; Giao nhận TSCĐ và Thanh toán. Đối víi TSC§ gi¶m, quy tr×nh thùc hiÖn bao gåm: §¬n vÞ, bé phËn sö dông TSC§ cã nhu cÇu thanh lý, nh−îng b¸n hoÆc ®iÒu chuyÓn lËp tê tr×nh; Qu¶n lý phª duyÖt; Tæ thanh lý, nh−ợng bán thi hành nhiệm vụ theo quyết định của quản lý, Giao nhận.

(89) 80 TSCĐ và Thanh toán. Hội đồng thanh lý, nh−ợng bán TSCĐ tại các DNXD th−ờng bao gồm: Giám đốc, Kế toán tr−ởng hoặc kế toán phần hành TSCĐ, đại diện phòng kinh tế - kế hoạch, đại diện phòng cơ giới hoặc xe máy, thiết bị và đại diện bộ phận cã TSC§ ®−îc thanh lý, nh−îng b¸n. - Nguồn vốn đầu t− TSCĐ đối với các DNXD có vốn của Nhà n−ớc bao gồm nguån vèn kinh doanh, quü ®Çu t− ph¸t triÓn, nguån vèn ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n vµ vèn vay dµi h¹n. Cßn víi c¸c DNXD ngoµi quèc doanh, nguån vèn ®Çu t− TSC§ cã thể là nguồn vốn kinh doanh, quỹ phát triển SXKD và vốn vay dài hạn. Do đó, đối víi DNXD cã vèn cña Nhµ n−íc, khi kÕt thóc ®Çu t− TSC§ kÕ to¸n thùc hiÖn bót to¸n kÕt chuyÓn nguån, trõ tr−êng hîp ®Çu t− b»ng vèn vay. Ng−îc l¹i, c¸c DNXD ngoµi quèc doanh, khi kÕt thóc ®Çu t− vµ ®−a TSC§ vµo sö dông, gÇn nh− kÕ to¸n kh«ng thùc hiÖn bót to¸n kÕt chuyÓn nguån, trõ tr−êng hîp ®Çu t− b»ng quü ph¸t triÓn SXKD. - Hạch toán chi tiết TSCĐ tại các DNXD đ−ợc thực hiện t−ơng đối đầy đủ. Trên cơ sở hệ thống chứng từ liên quan đến việc hình thành và giảm TSCĐ, kế toán më ThÎ TSC§, Sæ theo dâi TSC§ theo n¬i sö dông vµ Sæ TSC§ toµn DN. Tuy nhiªn, công tác đánh số hiệu TSCĐ ch−a đ−ợc quan tâm, rất ít các DNXD thực hiện đánh sè hiÖu cho TSC§. - Tr−ờng hợp TSCĐ hình thành qua hoạt động đầu t− XDCB bằng vốn vay dài hạn, đặc biệt là nhóm nhà cửa và vật kiến trúc thì tiền l'i vay căn cứ vào khế −ớc vay ®−îc vèn hãa, ghi t¨ng gi¸ trÞ TSC§ ®Çu t−. - Hạch toán điều chuyển TSCĐ trong DNXD đ−ợc thực hiện đúng với quy định của Chế độ kế toán và tài chính. Đối với TSCĐ nhận điều chuyển thì căn cứ vào phân cấp quản lý tài chính để hạch toán. Nếu DNXD hạch toán độc lập thì căn cứ vào GTCL hoặc giá đánh giá lại để ghi tăng TSCĐ và tăng vốn kinh doanh, chi phÝ tiÕp nhËn ®−îc ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§. NÕu DNXD h¹ch to¸n phô thuéc th× căn cứ vào nguyên giá, giá trị hao mòn lũy kế của TSCĐ để ghi tăng nguyên giá, giá trÞ hao mßn cña TSC§ vµ ghi t¨ng vèn kinh doanh theo GTCL, chi phÝ tiÕp nhËn ®−îc ghi trùc tiÕp vµo chi phÝ cña bé phËn sö dông TSC§ nhËn ®iÒu chuyÓn. DNXD.

(90) 81 là bên điều chuyển TSCĐ thì theo dõi chi tiết trên tài khoản vốn kinh doanh ở đơn vị trùc thuéc (TK 1361). - Việc vận dụng tài khoản trong hạch toán biến động TSCĐ trong DNXD khá linh ho¹t. §èi víi c¸c DNXD cã quy m« tµi s¶n lín, kÕ to¸n thùc hiÖn viÖc theo dâi chi tiÕt theo tõng lo¹i TSC§ theo h×nh th¸i biÓu hiÖn trªn c¸c tµi kho¶n cÊp 2 cña c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh TSC§ (TK 211 vµ 213), Ýt DNXD lËp Sæ c¸i tæng hîp cho TK 211, 213 mµ lËp Sæ c¸i cho tµi kho¶n cÊp 2. Mét sè DNXD cã quy m« tµi s¶n vµ khối l−ợng hoạt động nhỏ, kế toán không theo dõi chi tiết TSCĐ trên các TK cấp 2 mµ ph¶n ¸nh th«ng tin tæng hîp trªn Sæ c¸i cña tµi kho¶n cÊp 1. - PhÇn lín c¸c DNXD tiÕn hµnh kiÓm kª TSC§ 6 th¸ng hoÆc 1 n¨m 1 lÇn, c¸ biÖt cã C«ng ty 789 Bé Quèc phßng thùc hiÖn kiÓm kª 1 th¸ng 1 lÇn. Tr−êng hîp ph¸t hiÖn thiÕu, mÊt TSC§ Ban kiÓm kª lËp biªn b¶n tr×nh qu¶n lý phª duyÖt h−íng gi¶i quyÕt. Gi¸ trÞ TSC§ thiÕu, mÊt vÒ mÆt tµi chÝnh ®−îc xö lý b»ng c¸ch yªu cÇu c¸ nh©n, bé phËn cã liªn quan trong qu¶n lý, sö dông TSC§ ph¶i båi th−êng tr¸ch nhiÖm vËt chÊt. - Việc điều chuyển TSCĐ từ DN đến công tr−ờng, công trình hoặc từ công trình này đến công trình khác đ−ợc thực hiện chặt chẽ. Trên cơ sở nhu cầu của các công trình theo đề nghị và kế hoạch SXKD của DNXD, Giám đốc ra quyết định điều chuyÓn vµ giao tr¸ch nhiÖm qu¶n lý cho c¸c c¸ nh©n, bé phËn cã liªn quan. Sù thay đổi địa điểm, bộ phận sử dụng và đối t−ợng chịu chi phí đ−ợc thể hiện trên hồ sơ sử dụng TSCĐ liên quan (Nhật trình máy). Chi phí vận chuyển TSCĐ từ DN đến công trình, từ công trình này đến công trình khác hoặc từ công trình về DN đ−ợc ghi nhận vµo chi phÝ SXKD, cã DN ghi vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung, cã DN ghi t¨ng chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng. - Trong quá trình hoạt động, các DNXD không tiến hành đánh giá lại TSCĐ, kể cả những TSCĐ đ' khấu hao hết giá trị đ−ợc sử dụng cho hoạt động SXKD. TSCĐ trong DNXD chỉ đ−ợc đánh giá lại trong tr−ờng hợp tổ chức lại DN nh− cổ phÇn hãa - chuyÓn DN nhµ n−íc thµnh c«ng ty cæ phÇn hoÆc chuyÓn thµnh c«ng ty TNHH Nhµ n−íc 1 thµnh viªn..

(91) 82 - C¸c DNXD phÇn lín tiÕn hµnh lËp B¸o c¸o t¨ng TSC§ vµ B¸o c¸o TSC§ 1 n¨m 1 lÇn. B¸o c¸o t¨ng TSC§ gåm c¸c néi dung: Tªn TSC§ (Chi tiÕt theo lo¹i TSCĐ và theo địa điểm sử dụng); Đơn vị tính; Số l−ợng; N−ớc sản xuất; Thời gian b¾t ®Çu khÊu hao; Nguyªn gi¸; Thêi gian khÊu hao; Møc khÊu hao 1 n¨m vµ Gi¸ trÞ cßn l¹i. B¸o c¸o TSC§ gåm c¸c néi dung: Sè thÎ tµi s¶n; Tªn TSC§ (Chi tiÕt theo lo¹i TSC§); Ngµy khÊu hao; TSC§ ®Çu n¨m (Nguyªn gi¸, Hao mßn lòy kÕ, Gi¸ trÞ cßn l¹i); Gi¸ trÞ khÊu hao trong n¨m vµ TSC§ cuèi n¨m (Nguyªn gi¸, Hao mßn lòy kÕ, Gi¸ trÞ cßn l¹i). C¸c b¸o c¸o nµy cïng víi Sæ TSC§ lµ c¬ së lËp ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh phÇn thuyÕt minh bæ sung c¸c kho¶n môc ®−îc tr×nh bµy trong B¶ng cân đối kế toán. 2.3.2.2. Hạch toán tài sản cố định thuê ngoài trong các doanh nghiệp xây dựng Nhu cầu về TSCĐ cho hoạt động SXKD trong các DNXD nói chung là lớn và không đều giữa các thời điểm, nó phụ thuộc vào số l−ợng công trình đ−ợc thi công vµ khèi l−îng c«ng viÖc còng nh− ph−¬ng thøc thi c«ng cña mçi c«ng tr×nh. Cã nh÷ng thêi ®iÓm cÇn ®Çu t− TSC§ nh−ng kh¶ n¨ng tµi chÝnh kh«ng cho phÐp hoÆc xÐt thÊy viÖc ®Çu t− kh«ng hiÖu qu¶ so víi h×nh thøc sö dông tµi s¶n kh¸c th× DNXD thực hiện thuê tài sản theo ph−ơng thức thuê tài chính hoặc thuê hoạt động. Tuy nhiên, cũng có những thời điểm DNXD không sử dụng hết TSCĐ đ' đầu t−, để tránh l'ng phí nguồn lực và có thể tạo ra một khoản doanh thu nhất định, DNXD tiến hành cho các DN khác thuê hoạt động TSCĐ. Qua khảo sát một số DNXD có thể khái quát đặc điểm hạch toán TSCĐ thuê ngoài tại các DNXD qua các điểm sau: - Thời hạn thuê hoạt động TSCĐ tùy thuộc vào thời gian thi công từng công trình. Ph−ơng thức thanh toán tiền thuê hoạt động cho bên cho thuê đ−ợc thực hiện chñ yÕu theo th¸ng, c¸ biÖt cã tr−êng hîp thanh to¸n 1 lÇn ngay t¹i thêi ®iÓm thuª. Trong tr−ờng hợp tiền thuê thanh toán đều đặn hàng tháng thì trên cơ sở hợp đồng thuê và hóa đơn tài chính do bên cho thuê phát hành DNXD hạch toán vào chi phí sử dông m¸y thi c«ng, chi phÝ s¶n xuÊt chung hoÆc chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tïy vào mục đích sử dụng tài sản thuê. Tr−ờng hợp tiền thuê thanh toán 1 lần khi thuê.

(92) 83 thì kế toán phản ánh toàn bộ tiền thuê là chi phí trả tr−ớc, định kỳ thực hiện phân bổ vµo chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng hoÆc chi phÝ s¶n xuÊt chung. - Kế toán không sử dụng TK Giá trị tài sản thuê ngoài 001 để theo dõi việc nhận và hoàn trả giá trị tài sản thuê hoạt động cho bên cho thuê. - Trong tr−ờng hợp cho thuê hoạt động TSCĐ, có DN phản ánh chi phí khấu hao tµi s¶n cho thuª vµo TK Chi phÝ tµi chÝnh 635, cã DN ph¶n ¸nh vµo TK Chi phÝ s¶n xuÊt chung 627, cã DN më riªng tµi kho¶n cÊp 2 trong TK Chi phÝ sö dông m¸y thi công 623 để phản ánh (Chẳng hạn, Công ty LICOGI 12 theo dõi trên TK 6239 Chi phí cho thuê tài sản). Tiền cho thuê hoạt động TSCĐ có thể đ−ợc thu đều đặn hµng th¸ng (NÕu cã b¶o l'nh cña ng©n hµng) hoÆc thu toµn bé 1 lÇn khi cho thuª (NÕu kh«ng cã b¶o l'nh cña ng©n hµng). NÕu thu 1 lÇn khi cho thuª th× DN h¹ch toán vào TK Doanh thu ch−a thực hiện 3387, định kỳ tiến hành phân bổ vào doanh thu của kỳ kế toán t−ơng ứng. Tiền cho thuê hoạt động TSCĐ hoặc đ−ợc hạch toán vào TK Doanh thu hoạt động tài chính 515, hoặc TK Doanh thu bán hàng và cung cÊp dÞch vô 511 (C«ng ty LICOGI 12 ph¶n ¸nh trªn TK 5119 - Doanh thu cho thuª tµi s¶n). - C¸c DNXD chñ yÕu thuª tµi chÝnh TSC§ theo ph−¬ng thøc nhËn quyÒn së hữu tài sản khi kết thúc thời hạn thuê theo hợp đồng. Tất cả TSCĐ thuê tài chính đều là TSCĐHH và phần lớn đều đ−ợc sử dụng cho thi công xây lắp. Số tiền thuê phải trả cho c«ng ty cho thuª tµi chÝnh hoÆc cã hoÆc kh«ng cã thuÕ GTGT mµ c«ng ty cho thuê đ' trả khi đầu t− TSCĐ để cho thuê. Định kỳ, khi nhận đ−ợc hóa đơn GTGT cña c«ng ty cho thuª, DNXD thanh to¸n tiÒn thuª, tiÒn thuÕ GTGT vµ tiÒn l'i thuª. TiÒn l'i thuª ®−îc ghi nhËn vµo TK Chi phÝ tµi chÝnh 635, cßn khÊu hao TSC§ thuª tµi chÝnh hoÆc ®−îc ghi nhËn vµo TK Chi phÝ s¶n xuÊt chung 627 hoÆc TK Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng 623. Khi kÕt thóc thêi h¹n thuª, nhËn quyÒn së h÷u tµi s¶n thuª, kÕ to¸n chuyÓn nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ hao mßn TSC§ thuª tµi chÝnh thµnh nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ hao mßn TSC§HH thuéc quyÒn së h÷u cña DNXD. Tr−êng hợp, DNXD thuê tài chính TSCĐ mà khi kết thúc hợp đồng thuê trả lại TSCĐ cho công ty cho thuê thì TSCĐ đ−ợc khấu hao theo thời gian của hợp đồng, khi kết thúc.

(93) 84 thêi h¹n thuª vµ tr¶ l¹i TSC§ kÕ to¸n xãa sæ nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ thuª tµi chÝnh. 2.3.2.3. Tính và hạch toán khấu hao tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dùng Trong quá trình tham gia vào hoạt động SXKD của DNXD, TSCĐ bị giảm dần về mặt giá trị và giá trị sử dụng, để thu hồi giá trị TSCĐ bị hao mòn với mục đích tái đầu t− TSCĐ, DNXD tiến hành tính trích khấu hao TSCĐ vào chi phí SXKD. Hiện nay, các DNXD tính trích khấu hao TSCĐ theo Quyết định số 206/2003/Q§-BTC ngµy 12/12/2003 cña Bé tr−ëng Bé Tµi chÝnh. KÕt qu¶ kh¶o s¸t thùc tÕ cho thÊy t×nh h×nh tÝnh vµ h¹ch to¸n khÊu hao TSC§ t¹i DNXD cã nh÷ng ®iÓm næi bËt sau: - Các DNXD đều áp dụng ph−ơng pháp đ−ờng thẳng trong tính khấu hao TSC§, kh«ng ¸p dông ph−¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d− gi¶m dÇn vµ ph−¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n l−îng. - KhÊu hao TSC§ t¹i c¸c DNXD phÇn lín ®−îc tÝnh theo quý trªn c¬ së nguyªn t¾c trßn th¸ng - TSC§ t¨ng hoÆc gi¶m th¸ng nµy th× th¸ng sau míi tÝnh hoÆc th«i tÝnh khÊu hao. - KhÊu hao TSC§ thuª tµi chÝnh trong tr−êng hîp nhËn quyÒn së h÷u tµi s¶n khi kết thúc hợp đồng nhất quán với TSCĐ cùng loại thuộc quyền sở hữu trên cả hai ph−¬ng diÖn thêi gian sö dông dù kiÕn vµ ph−¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao. Cßn trong tr−êng hîp DNXD thuª tµi chÝnh theo ph−¬ng thøc tr¶ l¹i TSC§ cho c«ng ty cho thuê khi kết thúc hợp đồng thuê thì TSCĐ thuê tài chính đ−ợc tính khấu hao theo ph−ơng pháp đ−ờng thẳng và thời gian của hợp đồng thuê. - Khấu hao TSCĐ sử dụng cho hoạt động thi công xây lắp đ−ợc hạch toán vào TK Chi phí sử dụng máy thi công 623, khấu hao TSCĐ sử dụng cho hoạt động quản lý tổ, đội, công tr−ờng đ−ợc hạch toán vào TK Chi phí sản xuất chung 627, còn khấu hao TSCĐ dùng cho hoạt động quản lý, điều hành xí nghiệp, công ty đ−ợc hạch toán vµo TK Chi phÝ qu¶n lý DN 642..

(94) 85 - Tr−êng hîp trong mét kú kÕ to¸n TSC§ ®−îc sö dông, ®iÒu chuyÓn cho nhiÒu c«ng tr×nh th× c¨n cø vµo thêi gian sö dông thùc tÕ cña TSC§ cho tõng c«ng tr×nh kÕ to¸n ph©n bæ chi phÝ khÊu hao TSC§. NÕu trong mét kú kÕ to¸n mµ cã nh÷ng ngµy kh«ng sö dông th× sè khÊu hao cßn l¹i cña TSC§ sau khi ®' ph©n bæ cho c¸c c«ng tr×nh ®−îc h¹ch to¸n vµo TK Chi phÝ qu¶n lý DN 642. - Trên cơ sở khung thời gian sử dụng theo quy định của Chế độ tài chính, các DNXD 100% vèn cña Nhµ n−íc cã xu h−íng lùa chän giíi h¹n sö dông trªn, cßn c¸c DNXD ngoµi quèc doanh cã xu h−íng lùa chän giíi h¹n sö dông d−íi trong viÖc xác định thời gian sử dụng dự kiến để tính khấu hao. - Thời gian sử dụng dự kiến để tính khấu hao quyền sử dụng đất trong DNXD c¨n cø vµo thêi gian ®−îc phÐp sö dông hîp ph¸p do c¸c c¬ quan nhµ n−íc cã thÈm quyền xác định, chủ yếu là thời gian thuê hoặc giao đất. Đối với các DNXD 100% vốn nhà n−ớc, giá trị quyền sử dụng đất ch−a đ−ợc thể hiện trên sổ sách kế toán và b¸o c¸o tµi chÝnh cña DN mµ míi ®−îc theo dâi, qu¶n lý vÒ mÆt hiÖn vËt. Gi¸ trÞ th−ơng hiệu của DN đ−ợc xác định khi cổ phần hóa thì thời gian tính khấu hao có DN xác định 25 năm (Chẳng hạn, Công ty cổ phần Xây lắp cơ giới Constrexim), có DN khÊu hao trong thêi gian 10 n¨m (Ch¼ng h¹n, C«ng ty cæ phÇn LICOGI 12). - Phần lớn các DNXD không theo dõi số hiện có và tình hình biến động nguồn vốn khấu hao cơ bản do trích khấu hao và do sử dụng để tái đầu t− TSCĐ trên TK 009 (Hiện nay, Chế độ kế toán DN đ−ợc ban hành theo Quyết định số 15/2006/Q§-BTC ngµy 20/3/2006 cña Bé tr−ëng Bé Tµi chÝnh TK 009 kh«ng cßn ®−îc sö dông). - Các DNXD không có tr−ờng hợp thay đổi ph−ơng pháp khấu hao đ' lựa chọn đối với một TSCĐ cụ thể mà chỉ có tr−ờng hợp thay đổi thời gian sử dụng dự kiến của TSCĐ, đặc biệt khi hoàn thành và đ−a TSCĐ nâng cấp vào sử dụng. - Mét sè DNXD, ch¼ng h¹n C«ng ty LICOGI 12 vµ C«ng ty 789, thùc hiÖn viÖc ®¨ng ký khÊu hao víi c¬ quan thuÕ trùc tiÕp qu¶n lý. B¶n ®¨ng ký khÊu hao TSC§ ®−îc kÕt cÊu gåm: Lo¹i tµi s¶n (Chi tiÕt TSC§ theo h×nh th¸i biÓu hiÖn); N−íc s¶n xuÊt; N¨m sö dông; Ký hiÖu; Nguyªn gi¸; KhÊu hao lòy kÕ cuèi n¨m.

(95) 86 tr−íc; Gi¸ trÞ cßn l¹i ®Çu n¨m; Thêi gian sö dông cßn l¹i; KhÊu hao n¨m ®¨ng ký; KhÊu hao lòy kÕ cuèi n¨m ®¨ng ký vµ Gi¸ trÞ cßn l¹i cuèi n¨m ®¨ng ký. - C¸c DNXD lËp B¶ng tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao TSC§ theo quý víi kÕt cÊu: Lo¹i tµi s¶n (Chi tiÕt TSC§ theo h×nh th¸i biÓu hiÖn); Ký hiÖu; Sè ®¨ng ký; Nguyªn gi¸; KhÊu hao lòy kÕ ®Çu kú; Gi¸ trÞ cßn l¹i ®Çu kú; KhÊu hao trong kú; KhÊu hao phân bổ cho các đối t−ợng (Công trình, xí nghiệp, tổ, đội, quản lý DN). Kích th−ớc của Bảng tính và phân bổ khấu hao phụ thuộc vào số l−ợng các đối t−ợng phân bổ chi phÝ khÊu hao TSC§. - §èi víi TSC§ ®' khÊu hao hÕt gi¸ trÞ nh−ng vÉn ®−îc sö dông cho ho¹t động SXKD thì không tính khấu hao nữa. DNXD thực hiện quản lý những tài sản này về mặt số l−ợng và hiện vật t−ơng tự nh− đối với những TSCĐ đang sử dụng và ®ang ®−îc tÝnh khÊu hao. 2.3.2.4. Hạch toán sửa chữa tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng Trong quá trình tham gia vào hoạt động SXKD của các DNXD, việc h− hỏng của TSCĐ là điều khó tránh khỏi. Để khắc phục sự cố nhằm đảm bảo cho hoạt động SXKD ®−îc diÔn ra b×nh th−êng, DNXD ph¶i tiÕn hµnh söa ch÷a TSC§. Tïy vµo mức độ h− hỏng, quy mô chi phí sửa chữa và tính phát huy tác dụng của việc sửa ch÷a mµ kÕ to¸n ghi nhËn vµ xö lý chi phÝ söa ch÷a cho phï hîp. Trong c¸c DNXD, söa ch÷a TSC§ bao gåm 3 lo¹i söa ch÷a lµ söa ch÷a th−êng xuyªn, söa ch÷a lín vµ söa ch÷a n©ng cÊp TSC§. Kh¶o s¸t thùc tÕ cã thÓ nhËn thÊy h¹ch to¸n söa ch÷a TSCĐ tại các DNXD có những đặc điểm sau: - §èi víi nh÷ng h− háng, trôc trÆc nhá cã thÓ kh¾c phôc ngay th× trªn c¬ së b¸o c¸o t×nh tr¹ng TSC§, tê tr×nh xin söa ch÷a TSC§, qu¶n lý phª duyÖt quy m« vµ h×nh thøc söa ch÷a. Söa ch÷a th−êng xuyªn cã thÓ ®−îc tiÕn hµnh theo ph−¬ng thøc tự làm (đối với những DNXD có x−ởng sửa chữa) hoặc theo ph−ơng thức thuê ngoài (đối với những DNXD không có x−ởng sửa chữa). Chi phí sửa chữa th−ờng xuyên TSC§ ®−îc ghi nhËn trùc tiÕp vµo chi phÝ cña bé phËn cã TSC§ söa ch÷a, cô thÓ nÕu TSC§ cña bé phËn qu¶n lý DN th× chi phÝ söa ch÷a ®−îc h¹ch to¸n vµo TK Chi phÝ qu¶n lý DN 642, nÕu TSC§ sö dông cho thi c«ng x©y l¾p th× chi phÝ söa ch÷a ®−îc.

(96) 87 tËp hîp trªn TK Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng 623, cßn nÕu TSC§ sö dông cho qu¶n lý tổ, đội thì chi phí sửa chữa đ−ợc ghi nhận vào TK Chi phí sản xuất chung 627. - §èi víi söa ch÷a lín TSC§, c¸c DNXD cã vèn cña Nhµ n−íc thùc hiÖn viÖc qu¶n lý theo dù to¸n trªn c¬ së kÕ ho¹ch söa ch÷a lËp ®Çu n¨m, kÕ to¸n chi phÝ söa ch÷a theo ph−¬ng thøc ngoµi kÕ ho¹ch. Trªn c¬ së quyÕt to¸n chi phÝ söa ch÷a lín, kÕ to¸n ghi nhËn trùc tiÕp hoÆc ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ cña bé phËn cã TSC§ ®−îc söa ch÷a. Cßn víi c¸c DNXD ngoµi quèc doanh, khi TSC§ bÞ h− háng ph¶i söa ch÷a lín, bé phËn sö dông TSC§ tr×nh qu¶n lý phª duyÖt, viÖc söa ch÷a chñ yÕu ®−îc thực hiện theo ph−ơng thức thuê ngoài, trên cơ sở hợp đồng kinh tế và hóa đơn GTGT kÕ to¸n ghi nhËn toµn bé hoÆc ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ SXKD. - Đối với các DNXD, nâng cấp TSCĐ là hoạt động cải tạo, xây lắp trang bị bæ sung cho TSC§ nh»m n©ng cao c«ng suÊt, chÊt l−îng s¶n phÈm, tÝnh n¨ng t¸c dông cña TSC§ so víi tiªu chuÈn ban ®Çu hoÆc kÐo dµi thêi gian sö dông cßn l¹i cña TSC§. Bé phËn sö dông TSC§ cã nhu cÇu söa ch÷a n©ng cÊp tr×nh qu¶n lý ph−¬ng ¸n vµ dù to¸n söa ch÷a n©ng cÊp, sau khi ®−îc phª duyÖt tiÕn hµnh söa ch÷a theo ph−¬ng thøc tù lµm hoÆc thuª ngoµi. Chi phÝ söa ch÷a ph¸t sinh ®−îc tËp hîp trªn TK Sửa chữa lớn TSCĐ 2413, khi hoàn thành căn cứ vào quyết toán sửa chữa để ghi tăng nguyên giá. Sau sửa chữa nâng cấp, DN lập biên bản xác định giá trị phải khấu hao của TSCĐ sau nâng cấp và thời gian sử dụng sau nâng cấp để điều chỉnh khấu hao TSC§. Trªn ®©y lµ thùc tr¹ng h¹ch to¸n TSC§ t¹i c¸c DNXD trªn ph−¬ng diÖn kÕ toán tài chính với những nội dung biến động, thuê ngoài, khấu hao và sửa chữa TSC§. D−íi ®©y, LuËn ¸n tiÕp tôc xem xÐt thùc tr¹ng h¹ch to¸n TSC§ trong c¸c DNXD trªn ph−¬ng diÖn kÕ to¸n qu¶n trÞ. 2.3.3. Hạch toán tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng trên ph−ơng diÖn kÕ to¸n qu¶n trÞ Kế toán quản trị là một công cụ quản lý t−ơng đối mới mẻ đối với các DN Việt Nam nói chung và DNXD nói riêng. Các DN phần lớn đều nhận thức đ−ợc ý nghĩa, vai trò của kế toán quản trị đối với quản lý, điều hành hoạt động kinh doanh.

(97) 88 vµ qu¶n trÞ DN nh−ng tæ chøc, vËn dông kÕ to¸n qu¶n trÞ vµo thùc tÕ ë nhiÒu ph¹m vi, mức độ và nội dung khác nhau. Trên ph−ơng diện quản lý vĩ mô, Nhà n−ớc ban hành chế độ kế toán, chế độ tài chính và các thông t− h−ớng dẫn tổ chức công tác kế toán trong các DN. Chế độ kế toán DN đ−ợc xây dựng, sửa đổi và hoàn thiện trên cơ sở thông lệ quốc tế, điều kiện phát triển kinh tế - x' hội của Việt Nam, đáp ứng nhu cầu thông tin cho quản lý nhà n−ớc và phục vụ quản trị DN. Chế độ kế toán DN của ViÖt Nam lµ mét hÖ thèng hçn hîp, cã c¶ nh÷ng yÕu tè biÓu hiÖn cña kÕ to¸n tµi chính và kế toán quản trị. Yếu tố biểu hiện của kế toán tài chính là trên cơ sở chế độ kÕ to¸n b¾t buéc vÒ chøng tõ, tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n vµ b¸o c¸o tµi chÝnh, c¸c DN xö lý nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh vµ lËp hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh phôc vô nhu cÇu thông tin nội bộ DN và các đối t−ợng bên ngoài DN. Yếu tố biểu hiện của kế toán qu¶n trÞ trong HÖ thèng kÕ to¸n DN bao gåm: Nhãm TK h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh (TK 621, 622, 623, 627); C¸c ph−¬ng ph¸p ph©n bæ chi phÝ; ChÕ độ h−ớng dẫn về chứng từ, sổ kế toán, báo cáo kế toán. Trong một thời gian dài (tr−íc th¸ng 7/2006), ViÖt Nam kh«ng cã mét v¨n b¶n nµo h−íng dÉn tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n qu¶n trÞ trong c¸c DN, c¸c DN gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc tæ chøc bé m¸y, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p thùc hiÖn kÕ to¸n qu¶n trÞ. Trªn c¬ së kh¶o s¸t thùc tÕ c¸c DN, tham kh¶o kinh nghiÖm n−íc ngoµi vµ ý kiÕn c¸c chuyªn gia kÕ to¸n, Bé Tµi chÝnh ®' ban hµnh Th«ng t− sè 53/2006/TT-BTC ngµy 12 th¸ng 6 n¨m 2006 vÒ h−íng dÉn ¸p dông kÕ to¸n qu¶n trÞ trong DN. KÕ to¸n qu¶n trÞ nãi chung, kÕ to¸n qu¶n trÞ TSC§ nãi riªng trong c¸c DNXD đ−ợc thực hiện ở nhiều nội dung, phạm vi và mức độ khác nhau, tùy thuộc vào sự quan tâm của l'nh đạo DN, nhu cầu thông tin của quản lý và trình độ đội ngũ cán bộ kÕ to¸n. Trªn thùc tÕ, bé m¸y kÕ to¸n ë c¸c DNXD hiÖn nay chñ yÕu xö lý vµ cung cÊp th«ng tin vÒ kÕ to¸n tµi chÝnh. ViÖc cung cÊp th«ng tin phôc vô qu¶n trÞ néi bé DN do tõng phÇn hµnh kÕ to¸n hoÆc kÕ to¸n tæng hîp trong bé m¸y kÕ to¸n tµi chÝnh đảm nhiệm. Thông tin kế toán quản trị đ−ợc xử lý và cung cấp trong DNXD chủ yếu bao gåm: B¸o c¸o gi¸ thµnh c«ng tr×nh x©y dùng; B¸o c¸o chi phÝ - doanh thu - kÕt qu¶ c«ng tr×nh x©y dùng; Ph©n tÝch thùc tÕ thùc hiÖn so víi dù to¸n... Trªn ph−¬ng diÖn kÕ to¸n qu¶n trÞ TSC§, c¸c DNXD ch−a ¸p dông c¸c ph−¬ng ph¸p thÝch hîp.

(98) 89 nh−: Ph−¬ng ph¸p gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn NPV, ph−¬ng ph¸p tû suÊt sinh lêi néi bé IRR... để tham m−u cho quản lý có quyết định đầu t− TSCĐ phù hợp với điều kiện tµi chÝnh cña DNXD vµ tèi −u hãa hiÖu qu¶ kinh tÕ. Trong qu¸ tr×nh sö dông TSC§, viÖc theo dâi, cung cÊp th«ng tin vÒ sè l−îng, chñng lo¹i, chÊt l−îng, t×nh tr¹ng kü thuËt cña TSC§ do phßng kü thuËt hoÆc phßng c¬ giíi chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn. Các DNXD hiện nay có tính toán một số chỉ tiêu liên quan đến trang bị và sử dụng TSC§ nh−: Tû träng TSC§ trong tæng tµi s¶n; Tû suÊt lîi nhuËn trªn doanh thu; Tû suÊt lîi nhuËn trªn tæng tµi s¶n vµ Tû suÊt lîi nhuËn trªn nguån vèn CSH. Tuy nhiªn c¸c chØ tiªu nµy chØ ®−îc tÝnh to¸n vµo cuèi n¨m nh»m phôc vô cho viÖc lËp ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh cña DNXD. Nh− vËy, mÆc dï ch−a ®−îc tæ chøc bµi b¶n vµ chÆt chÏ song kÕ to¸n qu¶n trÞ TSCĐ trong các DNXD đ' đáp ứng đ−ợc phần nào nhu cầu thông tin cho quản lý nội bộ DNXD, đóng góp nhất định vào hiệu năng quản lý và hiệu quả kinh doanh cña c¸c DNXD. Trªn ®©y lµ thùc tr¹ng h¹ch to¸n TSC§ trong c¸c DNXD ViÖt Nam trªn c¶ ph−ơng diện kế toán tài chính và kế toán quản trị. Để có cái nhìn tổng thể, từ đó đánh giá, đề xuất hoàn thiện hạch toán nhằm tăng c−ờng quản lý TSCĐ cần thiết phải đánh giá thực trạng quản lý và sử dụng TSCĐ trong các DNXD Việt Nam. 2.4. Thực trạng quản lý và sử dụng tài sản cố định trong c¸c doanh nghiÖp x©y dùng ViÖt Nam 2.4.1. Quản lý tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng TSC§ lµ bé phËn tµi s¶n quan träng, chiÕm tû träng lín trong tæng tµi s¶n, ảnh h−ởng đến chất l−ợng và hiệu quả hoạt động của DNXD, các DNXD rất quan tâm đến công tác quản lý tài sản nói chung, quản lý TSCĐ nói riêng. Khảo sát thực tÕ t¹i c¸c DNXD thuéc Tæng c«ng ty X©y dùng vµ Ph¸t triÓn h¹ tÇng LICOGI; Tæng c«ng ty S«ng §µ; Tæng c«ng ty X©y dùng Th¨ng Long; Tæng c«ng ty Ph¸t triÓn h¹ tầng đô thị; Công ty Đầu t− xây dựng và Xuất nhập khẩu Việt Nam Constrexim và mét sè c«ng ty x©y dùng thuéc Bé Quèc phßng cã thÓ thÊy c«ng t¸c qu¶n lý TSC§ có những đặc điểm sau:.

(99) 90 - Phßng KÕ to¸n chÞu tr¸ch nhiÖm theo dâi, ph¶n ¸nh t×nh h×nh hiÖn cã vµ biến động của từng loại TSCĐ và tất cả TSCĐ của DN theo chỉ tiêu giá trị. Đối với các DNXD có quy mô hoạt động lớn, tổ chức bộ máy quản lý t−ơng đối bài bản thì Phòng Xe máy hoặc Phòng Cơ giới, còn đối với các DNXD có quy mô nhỏ thì Phßng Kü thuËt hoÆc bé phËn sö dông TSC§ cã tr¸ch nhiÖm theo dâi, qu¶n lý TSC§ về mặt hiện vật, số l−ợng, tình trạng kỹ thuật, khả năng hoạt động của TSCĐ và xây dựng, ban hành các tiêu chuẩn, định mức trong quản lý, sử dụng TSCĐ. Giữa Phòng KÕ to¸n vµ c¸c bé phËn nµy cã mèi quan hÖ chÆt chÏ trong viÖc ®Çu t−, thanh lý, nh−îng b¸n, söa ch÷a, ®iÒu chuyÓn TSC§. - ThÈm quyÒn phª duyÖt ®Çu t−, thanh lý, nh−îng b¸n, ®iÒu chuyÓn TSC§ ë các DNXD đ−ợc thực hiện theo quy mô tài sản. Theo đó, nếu giá trị đầu t− hoặc thanh lý, nh−îng b¸n lín h¬n 20% tæng gi¸ trÞ tµi s¶n ghi trªn b¸o c¸o tµi chÝnh cña DNXD thì do cơ quan chủ quản, Đại hội đồng cổ đông hoặc Hội đồng thành viên thông qua; nếu có giá trị bằng hoặc nhỏ hơn 20% tổng giá trị tài sản thì do Hội đồng quản trị hoặc giám đốc phê duyệt. - Việc quyết định thời gian sử dụng dự kiến để tính khấu hao TSCĐ đối với những DN có hội đồng quản trị thuộc về hội đồng quản trị, còn đối với những DN không có hội đồng quản trị thì thuộc về hội đồng thành viên hoặc giám đốc DN. Thẩm quyền quyết định số kỳ phân bổ chi phí sửa chữa lớn TSCĐ vào chi phí SXKD thuộc về kế toán tr−ởng và giám đốc DN. - Tr¸ch nhiÖm qu¶n lý TSC§ t¹i c«ng tr−êng ®−îc giao cho chØ huy c«ng trình trên cơ sở quyết định điều chuyển TSCĐ của giám đốc và biên bản giao nhận gi÷a DN vµ c«ng tr−êng. Trªn c¬ së kÕ ho¹ch SXKD cña DN vµ nhu cÇu sö dông TSCĐ của các công trình, Phòng Cơ giới hoặc Phòng Kỹ thuật đề nghị giám đốc phê duyÖt viÖc ®iÒu chuyÓn TSC§. - Trong tr−ờng hợp thanh lý, nh−ợng bán TSCĐ thì đối với DN độc lập giám đốc DN thành lập Hội đồng gồm: Giám đốc; kế toán tr−ởng; đại diện phòng kinh tế kế hoạch, đại diện phòng kỹ thuật hoặc phòng cơ giới, đại diện bộ phận sử dụng TSC§. §èi víi DN trùc thuéc Tæng c«ng ty th× viÖc thanh lý, nh−îng b¸n ph¶i ®−îc Phßng C¬ giíi - VËt t− hoÆc Phßng Kü thuËt phèi hîp víi Phßng KÕ to¸n kiÓm tra,.

(100) 91 báo cáo Hội đồng quản trị quyết định. Giá thanh lý, nh−ợng bán do giám đốc DN phê duyệt trên cơ sở đề nghị của Hội đồng thanh lý, nh−ợng bán. - Đối với sửa chữa TSCĐ, đầu mỗi năm các đơn vị, bộ phận sử dụng TSCĐ trong DN cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra t×nh tr¹ng kü thuËt vµ chÊt l−îng cña TSC§, lËp kÕ ho¹ch söa ch÷a th−êng xuyªn, söa ch÷a lín vµ söa ch÷a n©ng cÊp TSC§. Phßng C¬ giíi hoÆc Phßng Kü thuËt tæng hîp kÕ ho¹ch söa ch÷a TSC§ toµn DN, tr×nh giám đốc phê duyệt làm căn cứ quản lý công tác sửa chữa TSCĐ trong năm. Khi tiến hành sửa chữa, trên cơ sở đề nghị của bộ phận sử dụng TSCĐ và kết quả kiểm tra của Phòng Cơ giới hoặc Phòng Kỹ thuật, giám đốc phê duyệt quyết định sửa chữa. C¨n cø vµo quyÕt to¸n chi phÝ söa ch÷a, kÕ to¸n ghi nhËn toµn bé hoÆc ph©n bæ dÇn đều vào chi phí SXKD hoặc ghi tăng nguyên giá TSCĐ tùy thuộc vào từng loại sửa ch÷a. - §èi víi c«ng tr×nh phô trî, t¹m thêi g¾n víi viÖc thi c«ng cña tõng c«ng trình cụ thể, hiện nay các DNXD ghi nhận là chi phí trả tr−ớc và định kỳ phân bổ vµo chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p. Khi c«ng tr×nh hoµn thµnh, gi¸ trÞ c«ng tr×nh phô trî, t¹m thêi ®−îc ph©n bæ hÕt vµ lµ mét h¹ng môc chi phÝ trong tæng gi¸ thµnh c«ng tr×nh x©y dùng. Khi thanh lý c«ng tr×nh phô trî, t¹m thêi sè tiÒn thu tõ thanh lý ®−îc ghi t¨ng thu nhËp kh¸c. - TSCĐ chuyên dùng cho một công trình, hợp đồng xây dựng trong các DNXD bao gồm hai tr−ờng hợp, đó là: TSCĐ mang tính phổ biến nh−ng hiện tại bản thân DNXD ch−a có, do đòi hỏi của thi công công trình nên DNXD phải đầu t− và TSCĐ mang tính đặc chủng, thi công riêng cho một công trình DNXD phải đặt hàng cña h'ng s¶n xuÊt, chÕ t¹o. §èi víi tr−êng hîp thø nhÊt, TSC§ ®−îc qu¶n lý, sö dụng và trích khấu hao nh− đối với TSCĐ khác, khi thi công xong công trình, TSCĐ đó có thể đ−ợc sử dụng tiếp hoặc thanh lý, nh−ợng bán. Đối với TSCĐ đặc chủng, DNXD chỉ quyết định đầu t− khi có sự chấp nhận thanh toán toàn bộ giá trị thiết bị cña chñ ®Çu t−, nÕu c«ng tr×nh cã nguån vèn tµi trî tõ ng©n s¸ch nhµ n−íc th× ph¶i đ−ợc cơ quan nhà n−ớc có thẩm quyền phê duyệt, tr−ờng hợp đặc biệt là Thủ t−ớng Chính phủ (Chẳng hạn công trình Thủy điện Sơn La), giá trị TSCĐ đặc chủng sẽ.

(101) 92 ®−îc khÊu hao hÕt vµo gi¸ trÞ c«ng tr×nh x©y dùng, khi kÕt thóc thi c«ng, TSC§ ®−îc thanh lý, gi¸ trÞ thu håi ®−îc ghi t¨ng thu nhËp kh¸c cña DNXD. 2.4.2. Hiệu quả sử dụng tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng Sau một kỳ hoạt động SXKD nhất định, th−ờng là một năm, việc phân tích và đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản nói chung, hiệu quả sử dụng TSCĐ nói riêng trong các DN đóng vai trò hết sức quan trọng. Nó giúp các cấp quản lý kiểm tra, xem xét các quyết định, chính sách quản lý đ' đ−ợc ban hành, thực thi có hợp lý và đạt đ−ợc hiệu quả nh− mong muốn, từ đó đề ra các quyết định đầu t−, thay đổi cơ cấu tài sản, nguån vèn, chÝnh s¸ch tÝn dông, thanh to¸n vµ c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý, sö dông tµi sản sao cho đạt đ−ợc hiệu quả kinh tế cao nhất. Qua khảo sát thực tế và thu thập số liÖu cña c¸c DNXD thuéc Tæng c«ng ty X©y dùng vµ Ph¸t triÓn h¹ tÇng LICOGI; Tæng c«ng ty S«ng §µ; Tæng c«ng ty X©y dùng Th¨ng Long; Tæng c«ng ty Ph¸t triển hạ tầng đô thị; Công ty Đầu t− xây dựng và Xuất nhập khẩu Việt Nam Constrexim vµ mét sè c«ng ty x©y dùng thuéc Bé Quèc phßng, t¸c gi¶ LuËn ¸n ®' ph©n tÝch t×nh h×nh trang bÞ vµ hiÖu qu¶ sö dông TSC§ trong c¸c DNXD trªn c¸c khÝa c¹nh chñ yÕu sau: Thứ nhất, hệ số hao mòn TSCĐ trong các DNXD t−ơng đối cao, nhìn chung dao động từ 0,4 đến 0,5; cá biệt có Công ty cổ phần Xây lắp cơ giới Constrexim năm 2006 cã hÖ sè hao mßn TSC§ lµ 0,38. §iÒu nµy chøng tá TSC§ trong c¸c DNXD chậm đ−ợc đầu t− đổi mới, hiện đại hóa, nhiều TSCĐ đ' khấu hao hết đang đ−ợc sử dụng phục vụ hoạt động SXKD. Về lâu dài, kết quả này sẽ ảnh h−ởng đến năng lực thi công, khả năng cạnh tranh, đấu thầu và phát triển của DNXD. B¶ng 2.7: HÖ sè hao mßn TSC§ cña mét sè DNXD tõ 2003 - 2006 TT. DNXD. N¨m 2003. N¨m 2004. N¨m 2005. N¨m 2006. 0,49. 0,31. 0,41. 0,54. 1. LICOGI 12. 2. X©y l¾p Constrexim. 0,074. 0,19. 0,28. 0,38. 3. CÇu 5 Th¨ng Long. 0,41. 0,39. 0,48. 0,55. 4. C«ng ty 789. 0,35. 0,37. 0,42. 0,42.

(102) 93 Thø hai, vÒ tû suÊt ®Çu t− TSC§ cña DNXD. TSC§ trong c¸c DNXD th−êng chiếm tỷ lệ từ 10 đến 20% trong tổng giá trị tài sản và th−ờng xuyên biến động, nó phụ thuộc nhiều vào đặc điểm hoạt động, khả năng tài chính, nhu cầu và các hình thức sử dụng TSCĐ khác. Với đặc điểm là hoạt động trong lĩnh vực sản xuất vật chất đặc biệt nh− DNXD thì tỷ trọng này ch−a thật sự hợp lý. Tuy nhiên, do hoạt động xây dùng chÞu ¶nh h−ëng cña thêi tiÕt vµ mang tÝnh mïa vô nªn c¬ cÊu tµi s¶n nµy cã thÓ ®em l¹i sù ph©n t¸n rñi ro cho DNXD. B¶ng 2.8: Tû suÊt ®Çu t− TSC§ cña mét sè DNXD tõ 2003 - 2006 DNXD. TT. N¨m 2003. N¨m 2004. N¨m 2005. N¨m 2006. 1. LICOGI 12. 19,26%. 45,1%. 37,75%. 34,29%. 2. X©y l¾p Constrexim. 29,15%. 22,88%. 16,3%. 12,71%. 3. CÇu 5 Th¨ng Long. 21,04%. 21,78%. 15,45%. 12,78%. 4. C«ng ty 789. 16,06%. 12,31%. 8,53%. 7,12%. Thø ba, vÒ tû suÊt tù tµi trî TSC§ cña DNXD. Nh×n chung, phÇn lín c¸c DNXD cã tû suÊt tù tµi trî TSC§ thÊp, th−êng d−íi 50%, c¸ biÖt cã C«ng ty 789 chØ tiêu này rất cao. DNXD nào có nhu cầu đầu t− TSCĐ lớn mà tốc độ bổ sung vốn CSH chậm thì dẫn đến tỷ suất tự tài trợ TSCĐ không cao. Tỷ suất tự tài trợ TSCĐ thÊp chøng tá TSC§ ®−îc ®Çu t− chñ yÕu b»ng vèn bªn ngoµi vµ DN chÞu søc Ðp cña g¸nh nÆng l'i vay. Cã thÓ xem xÐt tû suÊt tù tµi trî TSC§ cña mét sè DNXD qua B¶ng 2.9: B¶ng 2.9: Tû suÊt tù tµi trî TSC§ cña mét sè DNXD tõ 2003 - 2006 TT. DNXD. N¨m 2003. N¨m 2004. N¨m 2005. N¨m 2006. 1. LICOGI 12. 43,44%. 10,85%. 12,94%. 25,07%. 2. X©y l¾p Constrexim. 53,45%. 61,54%. 83,72%. 102%. 3. CÇu 5 Th¨ng Long. 18,37%. 18,51%. 21,18%. 33,86%. 4. C«ng ty 789. 125,98%. 133%. 156,91%. 152,82%. Tuy nhiªn, khi xem xÐt tû suÊt tù tµi trî TSC§ cÇn tÝnh to¸n suÊt sinh lêi cña vèn CSH. NÕu suÊt sinh lêi sau thuÕ thu nhËp DN cña vèn CSH b»ng hoÆc cao h¬n tỷ lệ l'i suất cho vay của ngân hàng thì DN vẫn đạt đ−ợc hiệu quả kinh tế. Kết quả.

(103) 94 thu thËp sè liÖu thùc tÕ cña mét sè DNXD cho thÊy suÊt sinh lêi cña vèn CSH t−¬ng đối khả quan, th−ờng trên 10%. B¶ng 2.10: SuÊt sinh lêi cña vèn CSH cña mét sè DNXD tõ 2003 - 2006 TT. DNXD. N¨m 2003. N¨m 2004. N¨m 2005. N¨m 2006. 13,33%. 19,2%. 11,92%. 8,07%. 1. LICOGI 12. 2. X©y l¾p Constrexim. 7,6%. 19,7%. 15,6%. 14,7%. 3. CÇu 5 Th¨ng Long. 8,54%. -. 0,55%. 7,5%. 4. C«ng ty 789. 7,91%. 8,85%. 10,72%. 12,75%. Thø t−, vÒ søc s¶n xuÊt cña TSC§ trong DNXD. KÕt qu¶ kh¶o s¸t thùc tÕ cho thấy sức sản xuất của TSCĐ trong DNXD có xu h−ớng tăng dần, 1 đồng GTCL của TSCĐ tạo ra trên 2 đồng doanh thu thuần (Năm 2005, theo số liệu Niên giám thống kª, chØ tiªu nµy cña DNXD c¶ n−íc lµ 2,1). B¶ng 2.11: Søc s¶n xuÊt cña TSC§ cña mét sè DNXD tõ 2003 - 2006 TT. DNXD. N¨m 2003. N¨m 2004. N¨m 2005. N¨m 2006. 7,5. 2,8. 2,06. 2,35. 1. LICOGI 12. 2. X©y l¾p Constrexim. 9,44. 6,06. 6,57. 9,43. 3. CÇu 5 Th¨ng Long. 3,18. 2,36. 2,48. 3,19. 4. C«ng ty 789. 6,73. 7,73. 9,39. 11,49. Thứ năm, về sức sinh lời của TSCĐ. Nhìn chung, chỉ tiêu này không đồng đều giữa các năm khác nhau trong một DNXD và giữa các DNXD khác nhau trong nÒn kinh tÕ, nã phô thuéc vµo gi¸ trÞ TSC§, c¬ cÊu chi phÝ vµ doanh thu cña mçi DN. Phần lớn, 1 đồng GTCL của TSCĐ tạo ra hơn 0,1 đồng lợi nhuận cho DNXD. B¶ng 2.12: Søc sinh lêi cña TSC§ cña mét sè DNXD tõ 2003 - 2006 TT. DNXD. N¨m 2003. N¨m 2004. N¨m 2005. N¨m 2006. 0,094. 0,047. 0,021. 0,025. 1. LICOGI 12. 2. X©y l¾p Constrexim. 0,12. 0,17. 0,18. 0,20. 3. CÇu 5 Th¨ng Long. 0,022. 0. 0,0015. 0,032. 4. C«ng ty 789. 0,15. 0,17. 0,23. 0,28.

(104) 95 Thø s¸u, vÒ suÊt hao phÝ TSC§ trong DNXD. ChØ tiªu nµy trong c¸c DNXD cã xu h−íng gi¶m, ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông TSC§ ngµy mét kh¶ quan h¬n. §Ó thu đ−ợc 1 đồng lợi nhuận các DNXD th−ờng phải đầu t− từ 10 đến 40 đồng GTCL cña TSC§. B¶ng 2.13: SuÊt hao phÝ TSC§ cña mét sè DNXD tõ 2003 - 2006 TT. DNXD. N¨m 2003. N¨m 2004. N¨m 2005. N¨m 2006. 10,64. 21,16. 46,65. 40,32. 1. LICOGI 12. 2. X©y l¾p Constrexim. 8,38. 5,85. 5,67. 4,92. 3. CÇu 5 Th¨ng Long. 45,02. -. 656,7. 30,92. 4. C«ng ty 789. 6,69. 6,03. 4,33. 3,50. Qua ph©n tÝch ë trªn cho thÊy hiÖu qu¶ sö dông TSC§ trong c¸c DNXD ®−îc c¶i thiÖn dÇn qua c¸c n¨m, thÓ hiÖn ë søc s¶n xuÊt, suÊt sinh lêi cña TSC§ cã xu h−íng t¨ng, suÊt hao phÝ TSC§ cã xu h−íng gi¶m, ngo¹i trõ mét sè DNXD ®ang trong qu¸ trình chuyển đổi hình thức sở hữu và hoàn thiện tổ chức quản lý hoạt động SXKD. Trên thực tế, các DNXD hiện nay ch−a quan tâm đúng mức tới việc tổ chức phân tích hiệu quả hoạt động kinh doanh nói chung và hiệu quả sử dụng TSCĐ nói riêng. Phần lớn các DNXD chØ tÝnh to¸n mét sè chØ tiªu ph©n tÝch phôc vô cho viÖc lËp ThuyÕt minh b¸o cáo tài chính vào cuối năm và lập Hồ sơ dự thầu khi tham gia đấu thầu công trình xây l¾p. §©y chÝnh lµ mét trong nh÷ng tån t¹i mµ c¸c DNXD cÇn kh¾c phôc trong thêi gian tíi. 2.5. Đánh giá thực trạng hạch toán tài sản cố định trong c¸c doanh nghiÖp x©y dùng ViÖt Nam 2.5.1. Kết quả đạt đ−ợc Trong quá trình tiến hành hoạt động SXKD, các DNXD đ' vận dụng linh hoạt, sáng tạo Chế độ kế toán và tài chính của Nhà n−ớc trong quản lý kinh doanh nói chung, Chế độ kế toán và tài chính về TSCĐ nói riêng. Sự vận dụng Chế độ kế toán, tài chính về TSCĐ của DNXD là t−ơng đối phù hợp với đặc điểm hoạt động, đặc điểm tổ chức quản lý và nhu cầu thông tin của DN. Chính điều này đ' tác động.

(105) 96 tích cực tới hiệu năng quản lý kinh doanh, quản lý tài sản và đóng góp quan trọng vµo viÖc n©ng cao vÞ thÕ, søc c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña DNXD. Nh÷ng kết quả đạt đ−ợc trong hạch toán và quản lý TSCĐ trong các DNXD có thể đ−ợc kh¸i qu¸t qua c¸c khÝa c¹nh chñ yÕu sau: Một là, các DNXD đ' vận dụng đầy đủ hệ thống chứng từ cho quản lý và h¹ch to¸n TSC§, tõ viÖc ®Çu t−, mua s¾m, ®iÒu chuyÓn, cÊp vèn, thuª, cho thuª, thanh lý, nh−ợng bán, khấu hao đến sửa chữa TSCĐ. Hệ thống chứng từ đ−ợc sử dụng đầy đủ với quy trình luân chuyển hợp lý đ' tạo điều kiện cung cấp thông tin ban ®Çu mét c¸ch kÞp thêi cho qu¶n lý nghiÖp vô vµ lµm b»ng chøng ph¸p lý cho ghi sæ vµ lËp hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh nãi chung, b¸o c¸o vÒ TSC§ nãi riªng trong DNXD. Hai là, các DNXD đ' sử dụng t−ơng đối đầy đủ và linh hoạt hệ thống tài kho¶n kÕ to¸n ¸p dông cho phÇn hµnh h¹ch to¸n TSC§. C¸c tµi kho¶n ®−îc sö dông, bao gồm cả tài khoản tổng hợp và tài khoản chi tiết, từ kết cấu, cách ghi chép đến mèi quan hÖ gi÷a c¸c tµi kho¶n ®' gãp phÇn xö lý vµ cung cÊp th«ng tin vÒ t×nh h×nh hiện có và biến động của toàn bộ TSCĐ cũng nh− của từng loại TSCĐ trên các chỉ tiêu nguyên giá, giá trị hao mòn và GTCL, từ đó làm cơ sở cho việc ra các quyết định của quản lý liên quan đến đầu t−, điều chuyển, thanh lý, nh−ợng bán và sửa ch÷a TSC§. Ba là, việc áp dụng hình thức kế toán là t−ơng đối hợp lý với quy mô hoạt động, đặc điểm tổ chức quản lý, nhu cầu thông tin và khả năng, điều kiện cơ sở vật chÊt cña DNXD. ViÖc lùa chän h×nh thøc kÕ to¸n NhËt ký chung hoÆc Chøng tõ Ghi sæ ®' t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho DNXD trong viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vào công tác kế toán. Các DNXD thực hiện mở đầy đủ và vận dụng linh hoạt các mẫu sổ kế toán trong điều kiện kế toán máy. Việc mở và ghi đầy đủ số liệu về TSCĐ trên Thẻ TSCĐ, Sổ TSCĐ và Sổ theo dõi TSCĐ tại đơn vị sử dụng đ' góp phần cung cÊp th«ng tin vÒ qu¸ tr×nh qu¶n lý vµ sö dông cña tõng TSC§, tõng lo¹i TSC§, bao gồm nguyên giá, tình hình trích khấu hao, số khấu hao lũy kế tính đến thời điểm giảm TSCĐ, lý do giảm TSCĐ, đồng thời tăng c−ờng thực hiện trách nhiệm vật chất.

(106) 97 đối với các cá nhân, bộ phận liên quan trong việc quản lý và sử dụng TSCĐ của DNXD. Bèn lµ, viÖc ¸p dông ph−¬ng ph¸p khÊu hao ®−êng th¼ng theo nguyªn t¾c tròn tháng trong DNXD mang tính đơn giản, dễ làm và tạo điều kiện thuận lợi cho qu¶n lý trong viÖc theo dâi vµ kiÓm so¸t c¸c chi phÝ SXKD kh¸c v× chi phÝ khÊu hao đ' là một con số ổn định (Điều này không hoàn toàn tuân thủ Chế độ quản lý, sử dụng và trích khấu hao TSCĐ theo Quyết định số 206/2003/QĐ-BTC ngày 12/12/2003 của Bộ Tài chính). Việc phân bổ chi phí khấu hao TSCĐ cho các đối t−îng chÞu chi phÝ trong tr−êng hîp TSC§ ®−îc sö dông cho nhiÒu c«ng tr×nh theo số giờ hoặc số ca máy hoạt động là phù hợp, sát thực với mức độ sử dụng của từng c«ng tr×nh trªn c¬ së sè giê m¸y, sè ca m¸y thèng kª. MÆt kh¸c, trong tr−êng hîp thuê tài chính TSCĐ mà có sự chuyển giao khi kết thúc hợp đồng thuê thì việc tính khÊu hao TSC§ thuª nhÊt qu¸n víi TSC§ thuéc quyÒn së h÷u c¶ vÒ ph−¬ng ph¸p tính và thời gian sử dụng dự kiến đ' tạo ra sự đơn giản trong quản lý và sự thống nhÊt trong kÕ to¸n. Tr−êng hîp thuª tµi chÝnh TSC§ mµ kh«ng cã sù chuyÓn giao quyền sở hữu khi kết thúc hợp đồng thuê thì TSCĐ thuê đ−ợc tính khấu hao theo thời gian của hợp đồng, điều này đ' tạo điều kiện thuận lợi cho các DNXD trong việc thu hồi đủ giá trị TSCĐ thuê và thanh toán tiền cho công ty cho thuê. N¨m lµ, viÖc h¹ch to¸n c¸c tr−êng hîp t¨ng, gi¶m, thuª, cho thuª, khÊu hao và sửa chữa TSCĐ trong DNXD về cơ bản đ−ợc thực hiện nh− quy định của Chế độ kÕ to¸n. §Æc biÖt cã mét sè DNXD ®' vËn dông hÕt søc s¸ng t¹o tµi kho¶n vµ ph−ơng pháp hạch toán tr−ờng hợp cho thuê hoạt động TSCĐ, đó là mở chi tiết các TK 623, 154, 632 và 511 để theo dõi các chi phí và doanh thu phát sinh trong quá tr×nh cho thuª. KÕt qu¶ cña viÖc h¹ch to¸n TSC§ trong DNXD ®' gãp phÇn vµo viÖc tÝnh to¸n chÝnh x¸c, kÞp thêi c¸c chØ tiªu tµi s¶n, nguån vèn, doanh thu, chi phÝ vµ kết quả kinh doanh, phục vụ cho việc lập báo cáo tài chính của DNXD và đáp ứng nhu cầu thông tin tài chính kế toán của các đối t−ợng liên quan có lợi ích trực tiếp và gi¸n tiÕp víi DNXD. S¸u lµ, viÖc lËp hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh nãi chung, b¸o c¸o vÒ TSC§ nãi riêng trong các DNXD t−ơng đối đầy đủ, kịp thời và chính xác. Các báo cáo tăng.

(107) 98 TSCĐ, báo cáo kết quả kiểm kê TSCĐ là căn cứ quan trọng trong việc kiểm tra, đối chiếu số liệu với sổ kế toán và báo cáo tài chính. Việc ghi chú đầy đủ, chính xác thông tin bổ sung cho các khoản mục trình bày trong bảng cân đối kế toán và báo cáo kết quả kinh doanh, trong đó có các thông tin cụ thể về tăng, giảm TSCĐHH; TSCĐVH; TSCĐ thuê tài chính; GTCL của TSCĐHH dùng để thế chấp, cầm cố cho c¸c kho¶n vay; Nguyªn gi¸ TSC§ ®' khÊu hao hÕt nh−ng vÉn cßn sö dông; Chi phÝ XDCB dë dang vµ Chi phÝ khÊu hao TSC§ ®' cung cÊp th«ng tin toµn diÖn vµ chi tiết cho quản lý về tình hình hiện có và biến động của từng loại TSCĐ, giải thích rõ rµng cho c¸c kho¶n môc ®−îc tr×nh bµy trong b¸o c¸o tµi chÝnh cña DNXD. Bảy là, việc quản lý TSCĐ trong các DNXD đ−ợc thực hiện t−ơng đối bài bản và chặt chẽ. Các tr−ờng hợp giao nhận, điều chuyển, tăng, giảm TSCĐ đều có quyết định của quản lý và biên bản giao nhận. Quy trình thủ tục của các tr−ờng hợp mua s¾m, XDCB, thuª, cho thuª, thanh lý, nh−îng b¸n, söa ch÷a TSC§ trong DNXD lµ hợp lý, các b−ớc công việc diễn ra theo một trình tự xác định, tạo điều kiện thuận lợi cho viÖc kiÓm tra, kiÓm so¸t cña qu¶n lý. HiÖu qu¶ sö dông TSC§ trong DNXD t−ơng đối khả quan, có chiều h−ớng tăng dần qua các năm. Sức sản xuất và sức sinh lêi cña TSC§ t¨ng, trong khi suÊt hao phÝ cña TSC§ gi¶m. Nguån vèn ®Çu t− TSC§ trong c¸c DNXD chñ yÕu lµ nguån tµi trî vay, nî bªn ngoµi. Tuy nhiªn, suÊt sinh lêi cña vèn CSH trong c¸c DNXD lµ hîp lý trong t−¬ng quan víi mÆt b»ng tû lÖ l'i suÊt cho vay cña thÞ tr−êng. Trên đây là một số kết quả mà các DNXD đ' đạt đ−ợc trong hạch toán và quản lý TSCĐ, những kết quả này đ' đóng góp nhất định vào thành tựu phát triển kinh tế - x' hội của đất n−ớc nói chung, hiệu quả kinh doanh và vị thế của các DNXD nãi riªng. ViÖc ph¸t huy h¬n n÷a nh÷ng mÆt m¹nh trong qu¶n lý vµ h¹ch toán TSCĐ sẽ là tiền đề cho việc nâng cao chất l−ợng và hiệu quả hoạt động trong thêi gian tíi cña c¸c DNXD. 2.5.2. Tån t¹i vµ nguyªn nh©n Bên cạnh những kết quả đ' đạt đ−ợc trong quản lý và hạch toán TSCĐ, các DNXD vẫn còn một số tồn tại nhất định cần khắc phục và hoàn thiện nhằm nâng cao.

(108) 99 hiÖu n¨ng qu¶n lý vµ hiÖu qu¶ kinh doanh. Nh÷ng tån t¹i cña DNXD trong qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§ cã thÓ ®−îc ph©n tÝch qua c¸c khÝa c¹nh sau: Thứ nhất, các DNXD ch−a thực hiện đánh số hiệu cho TSCĐ. Điều này sẽ gây khó khăn nhất định cho việc theo dõi, kiểm kê và quản lý TSCĐ trong phạm vi toàn DNXD cũng nh− theo từng bộ phận, đơn vị sử dụng. Các DNXD hoạt động chủ yÕu lµ thi c«ng, x©y l¾p c¸c c«ng tr×nh, tr−íc thµnh tùu cña khoa häc c«ng nghÖ vµ yêu cầu cơ giới hóa ngày càng cao thì đòi hỏi số l−ợng và chủng loại TSCĐ ngày cµng lín, viÖc qu¶n lý TSC§ trong DNXD b»ng sè hiÖu lµ cÇn thiÕt vµ quan träng. Thứ hai, các hình thức đầu t− TSCĐ trong DNXD còn đơn giản, phần lớn chỉ bao gåm t¨ng do mua, thuª vµ do XDCB, ch−a khai th¸c c¸c h×nh thøc kh¸c nh− mua trả góp, tự sản xuất hay trao đổi TSCĐ. Trong điều kiện khả năng tài chình còn h¹n hÑp mµ nhu cÇu vÒ sè l−îng, chñng lo¹i vµ chÊt l−îng cña TSC§ trong DNXD ngµy cµng cao th× cÇn ®a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc ®Çu t− TSC§ sao cho phï hîp víi yªu cÇu sö dông, kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ. Thø ba, vÒ viÖc sö dông TK kÕ to¸n trong DNXD. Trong tr−êng hîp c¸c DNXD không mở TK chi tiết trong các TK tổng hợp 211, 213, 214 để theo dõi số hiện có và tình hình biến động nguyên giá, giá trị hao mòn của từng loại TSCĐ, từ đó dẫn đến hạn chế việc cung cấp thông tin về từng loại TSCĐ cho quản lý, khi cần thông tin kế toán phải kiểm tra lại chứng từ và Sổ TSCĐ, đồng thời không có căn cứ để đối chiếu số liệu với Thuyết minh báo cáo tài chính. Đối với các DNXD không më TK tæng hîp 211, 213, 214 mµ ph¶n ¸nh trùc tiÕp trªn c¸c TK chi tiÕt th× dÉn đến khi cần thông tin tổng hợp về số hiện có và tình hình biến động của toàn bộ TSCĐ kế toán lại phải tiến hành cộng số liệu trên các TK chi tiết, đồng thời không có căn cứ số liệu để đối chiếu giữa kế toán tổng hợp và kế toán chi tiết. Phần lớn các DNXD không mở TK 001 để phản ánh tình hình nhận và trả giá trị TSCĐ thuê ngoài theo ph−ơng thức thuê hoạt động với bên cho thuê mà chỉ theo dõi trên hợp đồng thuê, điều này đồng nghĩa với việc các DNXD ch−a phản ánh đầy đủ các mối quan hệ kinh tế - pháp lý phát sinh trong quá trình hoạt động của DNXD. Một số DNXD không mở TK 623 (Trong tr−ờng hợp áp dụng Chế độ kế toán DN) hoặc không mở chi tiết TK 154 (Trong tr−ờng hợp áp dụng Chế độ kế toán DN nhỏ và vừa) để tập.

(109) 100 hợp và kết chuyển chi phí sử dụng máy thi công, việc làm này ảnh h−ởng đến tính chÝnh x¸c cña c¬ cÊu chi phÝ s¶n xuÊt trong gi¸ thµnh c«ng tr×nh x©y l¾p. Thứ t−, các DNXD mới quan tâm đến việc lập Báo cáo tăng TSCĐ mà không lËp B¸o c¸o gi¶m TSC§. C¸c tr−êng hîp thanh lý, nh−îng b¸n, ®iÒu chuyÓn, thiÕu mÊt TSC§ cÇn ®−îc ph¶n ¸nh trong B¸o c¸o gi¶m TSC§. ViÖc kh«ng lËp B¸o c¸o nµy mét mÆt kh«ng cung cÊp ®−îc th«ng tin tæng hîp cho qu¶n lý vÒ t×nh h×nh biÕn động giảm TSCĐ, một mặt gây khó khăn cho việc lập Báo cáo TSCĐ và ghi chú bổ sung cho t¨ng, gi¶m kho¶n môc TSC§ trong ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh cña DNXD. Thứ năm, việc hạch toán khấu hao TSCĐ trong thời gian cho thuê hoạt động vµo chi phÝ tµi chÝnh, h¹ch to¸n tiÒn thu tõ cho thuª vµo thu nhËp kh¸c cña mét sè DNXD là không hợp lý vì hoạt động cho thuê TSCĐ là một hoạt động SXKD th−ờng xuyªn cña DNXD. Ngay c¶ khi khÊu hao TSC§ cho thuª vµ chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh cho thuª ®−îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung vµ ®−îc ph©n bæ cho c¸c c«ng tr×nh còng lµ ®iÒu bÊt hîp lý v× TSC§ cho thuª kh«ng ph¸t huy t¸c dông trong viÖc thi c«ng c¸c c«ng tr×nh. ViÖc lµm nµy hoÆc ph¶n ¸nh kh«ng chÝnh x¸c néi dung, quy m« chi phÝ, doanh thu hoÆc lµm sai lÖch th«ng tin vÒ gi¸ thµnh c«ng tr×nh x©y dùng cña DNXD. Thø s¸u, c¸c DNXD ¸p dông duy nhÊt ph−¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao truyÒn thèng lµ ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng vµ tÝnh to¸n theo nguyªn t¾c trßn th¸ng cho tÊt c¶ các loại TSCĐ. Việc làm này tuy tạo ra sự đơn giản cho quản lý và hạch toán nh−ng không đánh giá sát hợp mức độ hao mòn thực tế của TSCĐ, đặc biệt là những TSCĐ có mức độ hao mòn vô hình t−ơng đối lớn. Mặt khác, khi TSCĐ tăng hoặc giảm vào nh÷ng ngµy ®Çu th¸ng mµ th¸ng sau míi ®−îc tÝnh hoÆc th«i tÝnh th× sai lÖch trong kÕt qu¶ tÝnh khÊu hao TSC§ cã thÓ lµ mét con sè kh«ng nhá. Thø b¶y, c¸c DNXD hiÖn nay ®ang sö dông mét l−îng lín TSC§ ®' khÊu hao hết giá trị. Điều này có thể là cần thiết khi năng lực sản xuất của TSCĐ vẫn đảm bảo, DNXD còn gặp khó khăn về nguồn lực tài chính trong việc đầu t−, đổi mới, n©ng cÊp TSC§. Tuy nhiªn, nÕu duy tr× sö dông mét l−îng lín TSC§ ®' khÊu hao hết giá trị có thể ảnh h−ởng đến năng lực, trình độ thi công và khả năng đấu thầu của.

(110) 101 DNXD. Khi sö dông TSC§ ®' khÊu hao hÕt gi¸ trÞ, DNXD cÇn tÝnh to¸n, so s¸nh giữa lợi ích thu đ−ợc từ việc sử dụng những TSCĐ đó với chi phí hoạt động của TSC§ Thø t¸m, B¶ng tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao TSC§ trong c¸c DNXD hiÖn nay ®−îc tÝnh trùc tiÕp trªn c¬ së tõng TSC§ g¾n víi tõng c«ng tr×nh hoÆc bé phËn qu¶n lý cô thÓ mµ kh«ng thÓ hiÖn sè khÊu hao trÝch kú tr−íc, sè khÊu hao t¨ng vµ gi¶m trong kỳ này. Điều này không cho phép đánh giá sự biến động chi phí khấu hao TSC§ do ¶nh h−ëng cña c¸c tr−êng hîp t¨ng, gi¶m TSC§ ngay trªn b¶ng tÝnh khÊu hao kú nµy. MÆt kh¸c, khÊu hao TSC§ trong nh÷ng ngµy kh«ng sö dông ®−îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ qu¶n lý DN lµ kh«ng hîp lý bëi lÏ nh÷ng TSC§ nµy ®−îc sö dông cho mục đích thi công công trình xây lắp chứ không phục vụ quản lý DN. Việc ghi tăng chi phí quản lý DN trong tr−ờng hợp này là không đúng với mục đích sử dụng TSC§ vµ ph¶n ¸nh sai b¶n chÊt, quy m« cña chi phÝ qu¶n lý DN. Thø chÝn, hÇu hÕt c¸c DNXD ch−a x©y dùng quy chÕ tµi chÝnh néi bé vµ quy chÕ qu¶n lý, sö dông TSC§ ¸p dông trong DNXD. Quy chÕ tµi chÝnh néi bé quy định nội dung, trình tự ghi nhận doanh thu, chi phí, thẩm quyền phê duyệt đầu t−, ®iÒu chuyÓn, thanh lý, nh−îng b¸n tµi s¶n nãi chung, TSC§ nãi riªng, nhËn vèn gãp, phân chia lợi nhuận, xử lý lỗ, mục đích sử dụng các quỹ, chế độ kế toán, kiểm toán... Quy trình quản lý, sử dụng TSCĐ đề cập cụ thể đến các vấn đề tổ chức, kinh tÕ, kü thuËt trong viÖc ®Çu t−, ®iÒu chuyÓn, sö dông, b¶o d−ìng, söa ch÷a, thanh lý, nh−îng b¸n TSC§. ViÖc ban hµnh vµ ¸p dông quy chÕ tµi chÝnh néi bé; quy chÕ qu¶n lý, sö dông TSC§ sÏ t¹o ra sù thèng nhÊt, minh b¹ch vµ c«ng khai trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, lµm t¨ng tÝnh hiÖu n¨ng cña c«ng t¸c qu¶n lý vµ tÝnh hiÖu qu¶ trong qu¶n lý, sö dông TSC§. Thứ m−ời, các DNXD hiện nay phần lớn đều ch−a tổ chức kế toán quản trị TSCĐ và ch−a tiến hành phân tích hiệu quả hoạt động kinh doanh nói chung và hiệu qu¶ sö dông TSC§ nãi riªng. TÊt c¶ c¸c phÇn hµnh kÕ to¸n t¹i phßng kÕ to¸n cña DNXD, trong đó có phần hành TSCĐ, đều thực hiện chức năng kế toán tài chính. Việc theo dõi, quản lý về số l−ợng, tình trạng kỹ thuật và điều động TSCĐ thuộc về phßng c¬ giíi hoÆc phßng kü thuËt. ViÖc ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh doanh, hiÖu qu¶ sö.

(111) 102 dông TSC§ kh«ng ®−îc tiÕn hµnh th−êng xuyªn, kh«ng tæ chøc bé m¸y ph©n tÝch vµ xây dựng hệ thống chỉ tiêu phân tích, đánh giá. Các DNXD chỉ tiến hành tính toán một số chỉ tiêu phục vụ cho việc đánh giá khái quát tình hình tài chính và kết quả kinh doanh khi lËp ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh vµo cuèi mçi n¨m nh−: Bè trÝ c¬ cÊu tµi s¶n vµ nguån vèn (Tû träng cña tõng lo¹i tµi s¶n ng¾n h¹n, dµi h¹n trong tæng tµi s¶n, tû träng cña nî ph¶i tr¶ vµ vèn CSH trong tæng nguån vèn); Kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn hµnh; Kh¶ n¨ng thanh to¸n nî ng¾n h¹n; Kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh; Tû suÊt lîi nhuËn trªn doanh thu; Tû suÊt lîi nhuËn trªn tæng tµi s¶n vµ Tû suÊt lîi nhuËn sau thuÕ trªn vèn CSH. Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i trong qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§ trong c¸c DNXD cã c¶ nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan. Nguyªn nh©n kh¸ch quan phải kể đến đặc điểm hoạt động SXKD của DNXD, đó là hoạt động sản xuất diÔn ra ngoµi trêi, chÞu ¶nh h−ëng nhiÒu cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn, TSC§ vµ c¸c ®iÒu kiện sản xuất th−ờng xuyên phải di chuyển theo địa điểm đặt sản phẩm, nhu cầu về số l−ợng, chủng loại TSCĐ hiện đại ngày một tăng trong khi khối l−ợng công việc không đều giữa các thời điểm trong năm. Bên cạnh đó, cơ chế, chính sách quản lý kinh tÕ cña Nhµ n−íc nãi chung, chÝnh s¸ch tµi chÝnh, kÕ to¸n nãi riªng th−êng xuyên thay đổi, trong một số tr−ờng hợp lại có sự h−ớng dẫn không thống nhất đ' ảnh h−ởng không nhỏ đến việc tổ chức thực hiện của các DN, DNXD. Về nguyên nhân chủ quan phải kể đến số l−ợng, trình độ đội ngũ cán bộ kế toán trong các DNXD kh«ng ®−îc bæ sung, n©ng cao t−¬ng øng víi sù gia t¨ng trong quy m« khèi l−îng c«ng viÖc vµ yªu cÇu ngµy mét cao vÒ chÊt l−îng th«ng tin cung cÊp cña qu¶n lý. MÆt kh¸c, c«ng t¸c tµi chÝnh vµ kÕ to¸n nãi chung, tµi chÝnh vµ kÕ to¸n TSC§ nãi riªng trong c¸c DNXD ch−a nhËn ®−îc sù quan t©m mang tÝnh chiÕn l−îc cña c¸c cÊp qu¶n lý, bao gåm c¸c khÝa c¹nh tæ chøc bé m¸y, tæ chøc thùc hiÖn khèi l−îng công việc và các điều kiện vật chất đáp ứng nhu cầu công việc. Trªn ®©y lµ nh÷ng tån t¹i cña DNXD trong viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§. NÕu nh÷ng tån t¹i nµy ®−îc kh¾c phôc sÏ gãp phÇn hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý tµi s¶n, qu¶n lý kinh doanh nãi chung, qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§ trong DNXD nãi.

(112) 103 riªng, n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý, hiÖu qu¶ sö dông TSC§, uy tÝn vµ vÞ thÕ cña DNXD trªn th−¬ng tr−êng. * *. *. Tãm l¹i, DNXD lµ mét bé phËn cÊu thµnh quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu cña hệ thống DN trong nền kinh tế quốc dân, có đóng góp to lớn vào thành tựu tăng tr−ởng kinh tế, giải quyết việc làm, hiện đại hóa cơ sở hạ tầng, thực hiện văn minh x' héi vµ thóc ®Èy héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Trong tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n cña DNXD, phÇn hµnh kÕ to¸n TSC§ cã chøc n¨ng cung cÊp th«ng tin tµi chÝnh, kÕ to¸n vÒ TSC§, phôc vô cho viÖc ra c¸c quyÕt định liên quan đến quản lý, sử dụng TSCĐ. Việc đánh giá thực trạng hạch toán và qu¶n lý TSC§ trong c¸c DNXD lµ mét viÖc lµm cã ý nghÜa quan träng nh»m t×m ra các điểm mạnh và phân tích những tồn tại, phục vụ cho việc đề xuất các giải pháp hoµn thiÖn qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§ nh»m môc tiªu n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh vµ hiÖu qu¶ sö dông TSC§ trong DNXD. Ch−ơng 2 của Luận án với tên gọi “ Thực trạng hạch toán tài sản cố định trong c¸c doanh nghiÖp x©y dùng ViÖt Nam” ®' tËp trung tr×nh bµy vÒ DNXD trong hÖ thèng DN cña c¶ n−íc vµ vai trß cña DNXD trong nÒn kinh tÕ quèc d©n; phân tích những đặc điểm sản phẩm và đặc điểm hoạt động SXKD của DNXD. Đồng thời, Luận án đ' tập trung khái quát lịch sử Chế độ kế toán Việt Nam về hạch toán TSCĐ trong DNXD. Trên cơ sở đó, Luận án đ' đi sâu trình bày, phân tích và đánh giá thực trạng hạch toán TSCĐ trong DNXD trên ph−ơng diện kế toán tài chÝnh, kÕ to¸n qu¶n trÞ còng nh− thùc tr¹ng qu¶n lý TSC§ vµ ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dụng TSCĐ trong các DNXD. Những phân tích, đánh giá về thực trạng hạch toán, qu¶n lý vµ sö dông TSC§ trong c¸c DNXD kÕt hîp víi lÝ luËn chung vÒ h¹ch to¸n TSCĐ trong DN là cơ sở, tiền đề cho việc đề xuất giải pháp hoàn thiện hạch toán TSC§ trong DN nãi chung, DNXD nãi riªng..

(113) 104 Ch−¬ng 3: Ph−¬ng h−íng vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn h¹ch toán tài sản cố định nhằm tăng c−ờng quản lý tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng việt nam. 3.1. Định h−ớng phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp x©y dùng viÖt nam Định h−ớng phát triển của cộng đồng DN Việt Nam nói chung, DNXD nói riªng ph¶i phï hîp víi ChiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x' héi 10 n¨m 2001 - 2010 vµ Ph−¬ng h−íng, nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x' héi 5 n¨m 2006 - 2010 theo tinh thần Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng Cộng sản Việt Nam, đó là: “Đẩy nhanh tốc độ tăng tr−ởng kinh tế, đạt đ−ợc b−ớc chuyển biến quan trọng vÒ n©ng cao hiÖu qu¶ vµ tÝnh bÒn v÷ng cña sù ph¸t triÓn, sím ®−a n−íc ta ra khái tình trạng kém phát triển. Cải thiện rõ rệt đời sống vật chất, văn hóa và tinh thần của nhân dân. Đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển kinh tế tri thức, tạo nền tảng để đ−a n−ớc ta cơ bản trở thành một n−ớc công nghiệp theo h−ớng hiện đại vào năm 2020. Giữ vững ổn định chính trị và trật tự, an toàn x' hội. Bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn l'nh thổ và an ninh quốc gia. Nâng cao vị thế của ViÖt Nam trong khu vùc vµ trªn tr−êng quèc tÕ.” [29, tr.185-186] Trên cơ sở ph−ơng h−ớng, nhiệm vụ phát triển kinh tế - x' hội 5 năm 2006 2010, nhiệm vụ, mục tiêu của ngành xây dựng đ−ợc xác định nh− sau: “Phát triển ngành xây dựng đạt trình độ tiên tiến trong khu vực, cả trong lĩnh vực xây dựng công trình, vật liệu xây dựng, kiến trúc và quy hoạch xây dựng, phát triển đô thị và nhµ ë; ®Çu t− trang thiÕt bÞ tiªn tiÕn, nhanh chãng tiÕp cËn vµ lµm chñ c¸c c«ng nghÖ xây dựng hiện đại trong thi công xây lắp các công trình lớn và phức tạp nh−: công trình thủy điện, nhiệt điện, nhà cao tầng, công trình có khẩu độ hoặc chiều cao lớn, cÇu, hÇm, c«ng tr×nh ngÇm, c«ng tr×nh dÇu khÝ...”. [3, tr.80-81] Nh− vậy, có thể thấy định h−ớng phát triển của các DNXD là hiện đại hóa lực l−îng s¶n xuÊt, v−¬n lªn lµm chñ c¸c c«ng tr×nh cã quy m« lín, n©ng cao hiÖu qu¶ SXKD, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, mở rộng thị tr−ờng hoạt động và nâng.

(114) 105 cao vÞ thÕ trªn th−¬ng tr−êng. §Þnh h−íng ph¸t triÓn cña c¸c DNXD ViÖt Nam cã thÓ ®−îc kh¸i qu¸t qua mét sè ®iÓm chñ yÕu sau: Thø nhÊt, c¸c DNXD cã xu h−íng ®a d¹ng hãa ngµnh nghÒ, ®a d¹ng hãa s¶n phẩm và đa dạng hóa địa bàn hoạt động. Các DNXD đ', đang và sẽ mở rộng hoạt động SXKD, đầu t− vào nhiều lĩnh vực quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, trong đó lấy hoạt động xây dựng làm nền tảng. Các lĩnh vực, ngành nghề mà DNXD có xu h−íng ®Çu t− më réng bao gåm: xi m¨ng, s¾t, thÐp, c¬ khÝ, ®iÖn tö, xuÊt nhËp khÈu, dÖt may, ng©n hµng, tµi chÝnh, chøng kho¸n... DNXD kh«ng nh÷ng ®Èy m¹nh ho¹t động SXKD trong n−ớc mà còn có xu h−ớng đầu t− ra n−ớc ngoài, đặc biệt là những lÜnh vùc truyÒn thèng vµ cã thÕ m¹nh c¹nh tranh nh−: x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng, thñy lîi, d©n dông, thñy ®iÖn. Thứ hai, các DNXD có xu h−ớng đa dạng hóa hình thức sở hữu, trong đó các DNXD thuộc sở hữu Nhà n−ớc đ−ợc chuyển đổi loại hình sang công ty cổ phần, c«ng ty TNHH Nhµ n−íc mét thµnh viªn, c«ng ty TNHH Nhµ n−íc hai thµnh viªn. C¸c h×nh thøc liªn doanh, liªn kÕt trong c¸c DNXD ngµy cµng ®a d¹ng h¬n. C¸c tæng c«ng ty thuéc së h÷u Nhµ n−íc vµ c¸c DNXD ngoµi quèc doanh cã quy m« lín có xu h−ớng chuyển đổi mô hình quản lý và mô hình đầu t− sang hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con, phấn đấu trở thành những tập đoàn kinh tế lớn của đất n−ớc. Thứ ba, các DNXD từ chỗ hoạt động nhỏ, lẻ, thuần túy trong lĩnh vực xây lắp, làm thuê và B phụ là chủ yếu, hiện nay đang tự khẳng định mình với những c«ng tr×nh träng ®iÓm, tiªu biÓu quèc gia vµ mang dÊu Ên thÕ kû víi xu h−íng v−¬n lªn lµm chñ ®Çu t−, tæng thÇu c¸c c«ng tr×nh cã quy m« lín, kÕt cÊu phøc t¹p ë trong vµ ngoµi n−íc [45, tr.5]. Thø t−, c¸c DNXD cã xu h−íng øng dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt, công nghệ mới và máy móc thiết bị tiên tiến hiện đại trên thế giới trong thi công xây lắp. Tiến độ thiết kế, thi công và năng suất, chất l−ợng lao động trong các DNXD đ' và sẽ đ−ợc cải thiện đáng kể. Thø n¨m, víi sù kiÖn ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn thø 150 cña Tæ chøc Th−¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO), c¸c DN ViÖt Nam nãi chung, DNXD nãi riªng ®ang.

(115) 106 đứng tr−ớc nhiều cơ hội thuận lợi để mở rộng thị tr−ờng, thu hút đầu t−, chuyển dịch nguồn lực kinh tế, tiếp cận nhanh chóng với công nghệ tiên tiến, hiện đại, học tập kinh nghiÖm, kü n¨ng qu¶n lý cña c¸c nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn, c¸c DNXD cũng phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức. Những khó khăn xuất phát từ những hạn chế và yếu kém của DNXD, đó là sự hạn chế về năng lực tài chính; trình độ quản lý, điều hành; thiếu công nghệ thiết bị hiện đại; trình độ tổ chức thi công ch−a cao; thiếu thông tin về thị tr−ờng khu vực và thế giới, về đối thủ cạnh tranh...[25, tr.110-111]. Bên cạnh những khó khăn nội tại, DNXD còn phải đối mặt víi sù c¹nh tranh gay g¾t trªn thÞ tr−êng cña c¶ DN trong n−íc vµ DN n−íc ngoµi, đặc biệt là các tập đoàn xây dựng lớn và có uy tín của n−ớc ngoài. Tr−ớc những khó khăn và thách thức khi gia nhập WTO, để nâng cao sức cạnh tranh trên thị tr−ờng, các DN Việt Nam nói chung, DNXD nói riêng phải nỗ lực nâng cao trình độ cán bộ, kỹ năng quản lý, trình độ thiết bị và công nghệ, nâng cao chất l−ợng và hạ giá thành s¶n phÈm, dÞch vô. 3.2. Sự cần thiết phải hoàn thiện hạch toán tài sản cố định trong c¸c doanh nghiÖp x©y dùng ViÖt Nam Héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, trë thµnh thµnh viªn cña WTO ®' t¹o ra không ít cơ hội cho các DNXD nh−ng cũng đặt các DN này tr−ớc những thách thức to lớn. Để v−ợt qua những khó khăn, khắc phục những yếu kém, tồn tại đòi hỏi các DNXD phải nâng cao trình độ tổ chức sản xuất, thi công; hiện đại hóa thiết bị, công nghệ và hoàn thiện hệ thống quản lý trong đó có hệ thống thông tin kế toán. HÖ thèng th«ng tin kÕ to¸n trong DNXD cung cÊp th«ng tin kinh tÕ, tµi chÝnh phôc vụ cho việc ra các quyết định của các cấp quản lý, từ thông tin về tài sản, nguồn vốn, tình hình sử dụng tài sản, thanh toán, chi phí sản xuất, giá thành sản phẩm đến hiệu quả kinh doanh của từng mặt hàng, từng ngành hàng, từng hợp đồng kinh tế, từng địa bàn hoạt động và hiệu quả kinh doanh chung của toàn DN. Hoàn thiện hệ thống th«ng tin kÕ to¸n trong DNXD bao gåm hoµn thiÖn tæ chøc bé m¸y vµ c«ng t¸c kÕ toán của tất cả các phần hành kế toán, trong đó có kế toán TSCĐ. ý nghĩa cũng nh−.

(116) 107 sù cÇn thiÕt cña viÖc hoµn thiÖn h¹ch to¸n TSC§ trong c¸c DNXD ViÖt Nam ®−îc thÓ hiÖn qua c¸c khÝa c¹nh sau. - TSC§ lµ c¬ së vËt chÊt chñ yÕu vµ quan träng cña c¸c DNXD, cã ¶nh h−ởng quyết định tới năng suất lao động; trình độ thi công; khả năng thắng thầu; chất l−ợng, tính mỹ thuật của các công trình xây dựng; từ đó quyết định uy tín, sức c¹nh tranh cña DNXD trªn thÞ tr−êng. Tr−íc søc Ðp ngµy mét gay g¾t trong c¹nh tranh cña c¶ DN trong n−íc vµ DN n−íc ngoµi, viÖc ®Çu t− vµ duy tr× mét c¬ cÊu TSCĐ hợp lý về số l−ợng, chủng loại, chất l−ợng và trình độ công nghệ là một yếu tố quan trọng để nâng cao năng lực thi công, năng lực đấu thầu và năng lực cạnh tranh cña DNXD trªn thÞ tr−êng. - H¹ch to¸n TSC§ lµ mét phÇn hµnh kÕ to¸n kh«ng thÓ thiÕu trong c¸c DNXD, cã chøc n¨ng, nhiÖm vô thu thËp, xö lý vµ cung cÊp th«ng vÒ t×nh h×nh hiÖn có, biến động của TSCĐ, chất l−ợng và năng lực hoạt động của TSCĐ, từ đó tham m−u cho quản lý quyết định các vấn đề về đầu t−, đổi mới, hiện đại hóa, điều chuyÓn, söa ch÷a, thanh lý, nh−îng b¸n TSC§ nh»m n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt thi c«ng vµ hiÖu qu¶ sö dông TSC§ cña DNXD. Tõ viÖc theo dâi, ph¶n ¸nh vµ xö lý th«ng tin kinh tÕ, tµi chÝnh vÒ TSC§, h¹ch to¸n TSC§ tham m−u cho qu¶n lý trong viÖc lùa chän ph−¬ng ¸n ®Çu t−, ph−¬ng ¸n thanh lý, nh−îng b¸n, söa ch÷a TSC§ thích hợp với khả năng, điều kiện tài chính của DN, đặc điểm hoạt động và hiệu quả kinh tÕ. §ång thêi, h¹ch to¸n TSC§ cßn tham m−u cho qu¶n lý trong viÖc quyÕt định áp dụng ph−ơng pháp tính khấu hao cũng nh− thời gian sử dụng dự kiến của TSCĐ, từ đó giúp DN xây dựng ph−ơng án thu hồi vốn đầu t− thích hợp với tình hình cụ thể của DN, yêu cầu của quản lý và quy định của Nhà n−ớc. Mặt khác, hạch toán TSCĐ trong DNXD còn cung cấp các thông tin kinh tế phục vụ cho việc đánh giá tình hình trang bị và hiệu quả sử dụng TSCĐ, từ đó đề xuất với quản lý các biện ph¸p qu¶n lý, sö dông TSC§ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh nãi chung, hiÖu qu¶ sö dông TSC§ nãi riªng. - Kết quả quản lý và hạch toán TSCĐ đ' có những đóng góp không nhỏ vào thành tích quản lý và hiệu quả hoạt động của DNXD. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đ' đạt đ−ợc thì hạch toán và quản lý TSCĐ trong các DNXD vẫn còn tồn tại.

(117) 108 những hạn chế nhất định nh−: Sử dụng các tài khoản kế toán trong hạch toán TSCĐ; Ph−¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao TSC§; H¹ch to¸n doanh thu vµ chi phÝ cho thuª ho¹t động TSCĐ; Tổ chức kế toán quản trị TSCĐ và Phân tích hiệu quả sử dụng TSCĐ... NÕu nh÷ng tån t¹i trong qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§ ®−îc kh¾c phôc vµ hoµn thiÖn thì chúng sẽ có ảnh h−ởng tích cực đến hiệu năng quản lý, trình độ tổ chức sản xuất thi c«ng vµ hiÖu qu¶ kinh doanh nãi chung, hiÖu qu¶ sö dông TSC§ nãi riªng cña DNXD. - Yêu cầu đổi mới chính sách, công cụ quản lý kinh tế của Nhà n−ớc, trong đó có chính sách tài chính, kế toán nhằm làm hài hòa và phù hợp với thông lệ, chuẩn mực quốc tế trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế đang là một đòi hỏi bức thiết. ViÖc hoµn thiÖn hÖ thèng tµi chÝnh, kÕ to¸n cña c¸c DN ViÖt Nam nãi chung, DNXD nói riêng trong bối cảnh đó cũng không là một tr−ờng hợp ngoại lệ. Hội nhËp kinh tÕ quèc tÕ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù di chuyÓn c¸c nguån lùc kinh tÕ, tµi chÝnh gi÷a c¸c quèc gia, c¸c vïng l'nh thæ; ®Çu t− tµi chÝnh cña DN c¸c n−íc vµo ViÖt Nam vµ cña c¸c DN ViÖt Nam ra n−íc ngoµi ngµy mét gia t¨ng; viÖc n¾m v÷ng thông lệ, tập quán các n−ớc và có thông tin đầy đủ về đối tác kinh tế cũng nh− việc hµi hßa chÝnh s¸ch, c«ng cô qu¶n lý bao gåm c¶ hÖ thèng tµi chÝnh vµ kÕ to¸n sÏ gãp phÇn thóc ®Èy sù hîp t¸c kinh tÕ, ®Çu t− ë trong n−íc vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho việc đầu t− ra n−ớc ngoài đạt hiệu quả kinh tế của các DN, DNXD Việt Nam. 3.3. Ph−ơng h−ớng hoàn thiện hạch toán tài sản cố định trong c¸c doanh nghiÖp x©y dùng ViÖt Nam 3.3.1. Hoàn thiện hạch toán tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng phải phù hợp với đặc tr−ng của nền kinh tế thị tr−ờng ở Việt Nam Để quản lý kinh tế - x' hội, mỗi Nhà n−ớc đều phải ban hành và thực thi các chÝnh s¸ch, c«ng cô qu¶n lý, bao gåm c¶ biÖn ph¸p hµnh chÝnh vµ biÖn ph¸p kinh tÕ. Tuy nhiên, mỗi quốc gia do khác nhau về xuất phát điểm phát triển kinh tế, trình độ quản lý và phong tục, tập quán nên hệ thống chính sách, công cụ quản lý kinh tế x' hội cũng có những khác biệt nhất định. Trong hệ thống chính sách quản lý kinh tÕ, kÕ to¸n lµ mét c«ng cô qu¶n lý tµi chÝnh quan träng, ®−îc thùc hiÖn ë cÊp quèc.

(118) 109 gia vµ trong tõng tæ chøc kinh tÕ. C¸c chÝnh s¸ch kÕ to¸n do Nhµ n−íc ban hµnh cũng nh− sự vận dụng của các DN trong thực tiễn phải phù hợp với chế độ kinh tế, chÝnh trÞ nãi chung vµ hÖ thèng chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ, tµi chÝnh nãi riªng cña mçi quèc gia. ViÖc hoµn thiÖn hÖ thèng kÕ to¸n trong c¸c DN còng nh− hoµn thiÖn hạch toán TSCĐ trong các DNXD phải phù hợp với những đặc tr−ng của nền kinh tế thị tr−ờng ở Việt Nam. Những đặc tr−ng chủ yếu của nền kinh tế thị tr−ờng ở Việt Nam cã thÓ ®−îc kh¸i qu¸t qua c¸c ®iÓm sau: - NÒn kinh tÕ ViÖt Nam lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n−íc theo định h−ớng x' hội chủ nghĩa. Nhà n−ớc thừa nhận sự tồn tại và vận hành của c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan nh−ng kinh tÕ thÞ tr−êng còng cã nh÷ng trôc trÆc, thất bại nhất định nh−: độc quyền, phân hóa giàu nghèo, ô nhiễm môi tr−ờng... Để h¹n chÕ nh÷ng thÊt b¹i vµ t¨ng tÝnh hiÖu qu¶ cña kinh tÕ thÞ tr−êng, Nhµ n−íc thùc hiện sự can thiệp nhất định vào nền kinh tế. D−ới sự l'nh đạo thống nhất của Đảng Céng s¶n ViÖt Nam, Nhµ n−íc thùc hiÖn qu¶n lý kinh tÕ - x' héi b»ng viÖc ban hµnh hÖ thèng ph¸p luËt, tæ chøc thùc hiÖn vµ kiÓm tra qu¸ tr×nh thùc hiÖn, ®iÒu chØnh hÖ thèng chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cho phï hîp víi yªu cÇu cña cuéc sèng. Trong lÜnh vùc qu¶n lý tµi chÝnh, kÕ to¸n, Nhµ n−íc ban hµnh LuËt KÕ to¸n, hÖ thèng chuÈn mùc kÕ toán, chế độ kế toán, chế độ tài chính và các văn bản h−ớng dẫn nhằm tạo ra sự thèng nhÊt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. C¸c chÝnh s¸ch, c«ng cô qu¶n lý tµi chÝnh, kÕ to¸n do Nhµ n−íc ban hµnh xuÊt phát từ điều kiện kinh tế - x' hội cụ thể của Việt Nam, yêu cầu của công cuộc đổi mới và có tính đến sự phù hợp với thông lệ, chuẩn mực quốc tế. Chính vì vậy, hoàn thiÖn kÕ to¸n DN nãi chung, hoµn thiÖn h¹ch to¸n TSC§ trong DNXD nãi riªng ph¶i phù hợp với các chính sách, chế độ tài chính, kế toán của Nhà n−ớc. - NÒn kinh tÕ ViÖt Nam lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng bao gåm nhiÒu thµnh phÇn kinh tế, nhiều loại hình doanh nghiệp. Theo tinh thần Nghị quyết Đại hội đại biểu toµn quèc lÇn thø X cña §¶ng, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ bao gåm: kinh tÕ nhµ n−íc, kinh tÕ tËp thÓ, kinh tÕ t− nh©n (c¸ thÓ, tiÓu chñ, t− b¶n t− nh©n), kinh tÕ t− b¶n nhµ n−íc vµ kinh tÕ cã vèn ®Çu t− cña n−íc ngoµi. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ lµ bé phËn hợp thành quan trọng của nền kinh tế thị tr−ờng định h−ớng chủ nghĩa x' hội, cùng.

(119) 110 phát triển lâu dài, hợp tác và cạnh tranh bình đẳng tr−ớc pháp luật, trong đó kinh tế nhà n−ớc đóng vai trò chủ đạo dẫn dắt nền kinh tế, là lực l−ợng vật chất quan trọng để Nhà n−ớc định h−ớng và điều tiết nền kinh tế [29, tr.83]. - Nhà n−ớc Việt Nam thực hiện chế độ công hữu các t− liệu sản xuất quan träng cña nÒn kinh tÕ, mang tÝnh së h÷u toµn d©n do Nhµ n−íc thèng nhÊt qu¶n lý, trong đó có đất đai. Do đó, đối với DN, đất đai không đ−ợc ghi nhận là TSCĐHH thuộc sở hữu của DN mà DN phải đầu t− hoặc thuê để có quyền sử dụng hợp pháp một diện tích đất nhất định phục vụ hoạt động SXKD và đ−ợc ghi nhận là Quyền sử dụng đất thuộc TSCĐVH. - Nền kinh tế Việt Nam đang trong quá trình chuyển đổi và hoàn thiện các yếu tố của nền kinh tế thị tr−ờng, do đó các công cụ, chính sách quản lý kinh tế cũng th−ờng xuyên thay đổi và các giao dịch, các sự kiện kinh tế cũng ngày một đa d¹ng, phong phó h¬n. ChÝnh v× vËy, hoµn thiÖn kÕ to¸n nãi chung, hoµn thiÖn h¹ch toán TSCĐ nói riêng phải dự báo đ−ợc các thay đổi này nhằm đ−a ra h−ớng xử lý về mặt tài chính và kế toán các giao dịch kinh tế, đáp ứng nhu cầu cung cấp thông tin cho qu¶n lý. 3.3.2. Hoàn thiện hạch toán tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng phải phù hợp với các quy định tài chính, kế toán của Nhà n−ớc về tài sản cố định Nhµ n−íc thùc hiÖn viÖc qu¶n lý thèng nhÊt toµn bé c¸c lÜnh vùc trong nÒn kinh tế quốc dân, trong đó có lĩnh vực tài chính và kế toán. Cụ thể, Nhà n−ớc ban hành các chính sách, chế độ, thể lệ tài chính, kế toán và h−ớng dẫn áp dụng trong các DN. Trong quản lý và hạch toán TSCĐ, Nhà n−ớc ban hành quy định về tiêu chuẩn, điều kiện ghi nhận TSCĐ, chế độ quản lý, sử dụng, trích khấu hao TSCĐ và chế độ hạch toán TSCĐ. Chính vì vậy, việc hoàn thiện hạch toán TSCĐ trong các DN nói chung, DNXD nói riêng phải phù hợp với các quy định tài chính, kế toán cña Nhµ n−íc vÒ TSC§. Khi h¹ch to¸n vµ qu¶n lý TSC§ trong c¸c DNXD phï hîp với quy định của Nhà n−ớc thì thông tin do hạch toán kế toán cung cấp sẽ đáp ứng đ−ợc yêu cầu kiểm tra, kiểm soát các hoạt động kinh tế của các cơ quan có thẩm.

(120) 111 quyền của Nhà n−ớc. Tuy nhiên, sự phù hợp với các quy định tài chính, kế toán của Nhµ n−íc vÒ TSC§ kh«ng cã nghÜa lµ viÖc h¹ch to¸n TSC§ trong c¸c DNXD ph¶i tuân thủ chế độ của Nhà n−ớc một cách máy móc, dập khuôn. Sự vận dụng các quy định, chế độ của Nhà n−ớc trong các DNXD phải đảm bảo tuân thủ các nguyên tắc chung và các quy định mang tính bắt buộc nh−ng phải phù hợp với đặc điểm hoạt động SXKD, đặc điểm tổ chức quản lý, nhu cầu thông tin và điều kiện cụ thể của DNXD. 3.3.3. Hoàn thiện hạch toán tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng phải phù hợp với đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiÖp x©y dùng Mỗi loại hình DN khác nhau về đặc điểm hoạt động SXKD dẫn đến yêu cầu vÒ kÕ to¸n vµ qu¶n lý tµi s¶n nãi chung, TSC§ nãi riªng còng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biệt nhất định. Để quản lý và hạch toán tốt TSCĐ cần nắm vững đặc điểm hoạt động SXKD của DNXD. Hoàn thiện hạch toán TSCĐ trong các DNXD phù hợp với đặc điểm của sản phẩm xây dựng và đặc điểm của sản xuất xây dựng sẽ đáp ứng đ−ợc yêu cầu cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời và toàn diện cho quản lý. Hoàn thiện hạch toán TSCĐ trong các DNXD cần quán triệt các đặc điểm sau: - Hoạt động SXKD của DNXD mang tính di động và phân tán, các điều kiện của sản xuất, trong đó có TSCĐ, phải di chuyển theo nơi xây dựng công trình. Mặt khác, tổ chức sản xuất của DNXD gồm nhiều tổ, đội, xí nghiệp. Do đó quản lý và h¹ch to¸n TSC§ ph¶i theo tõng bé phËn, ®Çu mèi, c«ng tr×nh trªn c¸c khÝa c¹nh sè l−îng, gi¸ trÞ vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt cña TSC§. ViÖc bè trÝ TSC§ theo tõng c«ng tr×nh hoÆc bé phËn sö dông ph¶i trªn c¬ së c©n nh¾c nhu cÇu, kh¶ n¨ng sö dông, tÝnh hiÖu qu¶ vµ tÝnh chÞu tr¸ch nhiÖm vËt chÊt. - Hoạt động SXKD của DNXD ngày càng đ−ợc mở rộng và đa dạng hơn. Bên cạnh hoạt động mang tính thế mạnh và truyền thống nh− xây dựng dân dụng, công nghiÖp, giao th«ng, thñy lîi c¸c DNXD cã xu h−íng më réng sang c¸c lÜnh vùc, ngµnh nghÒ kh¸c nh−: may mÆc, thñy ®iÖn, xi m¨ng, s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, tµi chính, ngân hàng... Điều này dẫn đến TSCĐ trong các DNXD ngày một đa dạng hơn.

(121) 112 vÒ sè l−îng, chñng lo¹i, quy c¸ch, tÝnh n¨ng vµ viÖc qu¶n lý, h¹ch to¸n TSC§ trong DNXD còng ngµy mét t¨ng vÒ khèi l−îng vµ yªu cÇu cao h¬n vÒ chÊt l−îng th«ng tin. Việc phân loại TSCĐ trong các DNXD phải chi tiết theo từng hoạt động, từng mục đích sử dụng, từ đó mới có thể đánh giá mức độ trang bị, hiệu quả sử dụng và thực hiện trách nhiệm vật chất đối với quản lý, sử dụng TSCĐ. - Trong c¸c DNXD, kho¸n lµ mét h×nh thøc ®', ®ang vµ sÏ mang tÝnh phæ biến trong tổ chức sản xuất và quản lý hoạt động kinh doanh. Khoán trong DNXD cã thÓ bao gåm: kho¸n dù to¸n (kho¸n toµn bé hay kho¸n gän); kho¸n nh©n c«ng; khoán vật t−, nhiên liệu... Mỗi hình thức khoán đều có những đặc điểm riêng, thích hợp với những điều kiện cụ thể và ảnh h−ởng nhất định đến quản lý doanh thu, chi phí của DNXD. Thông th−ờng, đơn vị nhận khoán không đ−ợc quản lý và ghi nhận doanh thu mµ nép 100% cho DNXD. Chi phÝ ®−îc kho¸n theo tõng c«ng tr×nh tïy vào điều kiện cụ thể của từng hợp đồng và từng khoản mục chi phí, trong các chi phí kho¸n cã chi phÝ m¸y. Chi phÝ m¸y ®−îc chia thµnh hai bé phËn. Bé phËn thø nhÊt bao gồm chi phí khấu hao cơ bản, chi phí sửa chữa lớn, chi phí nhiên liệu, động lực, tiền l−ơng của công nhân điều khiển máy, chi phí sửa chữa nhỏ, chi phí kiểm định, b¶o hiÓm, thuª m¸y... Bé phËn cßn l¹i cña chi phÝ m¸y gåm chi phÝ söa ch÷a m¸y dïng chung, chi phÝ qu¶n lý cÊp DN, l'i vay ®Çu t−... Chi phÝ m¸y ®−îc giao kho¸n cho các xí nghiệp, tổ, đội theo một tỷ lệ nhất định, trong đó số chi phí khấu hao cơ bản các đơn vị nhận khoán phải nộp lại toàn bộ cho DNXD để tái đầu t−, số còn lại đ−ợc sử dụng để chi cho các khoản chi phí máy còn lại. Chính vì vậy, hoàn thiện h¹ch to¸n vµ qu¶n lý TSC§ ph¶i phï hîp víi c¬ chÕ kho¸n ¸p dông trong DNXD. - Các DNXD, đặc biệt là các DN, tổng công ty có quy mô lớn, không phân biÖt h×nh thøc së h÷u nhµ n−íc hay së h÷u ngoµi quèc doanh, cã xu h−íng chuyÓn sang hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con, thay vì hình thức cấp hoặc giao vèn sÏ lµ h×nh thøc ®Çu t− vèn trªn c¬ së “tiÕng gäi cña lîi nhuËn”. ChÝnh v× vậy, việc cấp hoặc giao vốn bằng TSCĐ trong các DNXD sẽ giảm, thay vào đó là nghiệp vụ đầu t− vốn, trong các loại tài sản dùng để đầu t− có thể có TSCĐ. Khi đầu t−, gãp vèn hoÆc nhËn vèn gãp b»ng TSC§ c¸c bªn ph¶i cïng thèng nhÊt gi¸ trÞ.

(122) 113 hoặc thông qua dịch vụ thẩm định giá để làm căn cứ ghi nhận vốn góp và xác định chi phÝ khÊu hao TSC§. 3.3.4. Hoàn thiện hạch toán tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng ph¶i phï hîp víi yªu cÇu tr×nh bµy th«ng tin trªn hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh Mục đích của kế toán là cung cấp thông tin phục vụ cho việc ra quyết định cña chñ thÓ qu¶n lý, nh÷ng th«ng tin do kÕ to¸n cung cÊp ®−îc tr×nh bµy trªn hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh. ViÖc hoµn thiÖn kÕ to¸n nãi chung, h¹ch to¸n TSC§ nãi riêng phải đáp ứng đ−ợc yêu cầu trình bày thông tin trên hệ thống báo cáo tài chính cña DN. Cô thÓ, viÖc hoµn thiÖn h¹ch to¸n TSC§ trong DNXD ph¶i h−íng tíi viÖc xö lý vµ cung cÊp th«ng tin phôc vô cho viÖc lËp hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh nh− sau: - Hoàn thiện hạch toán TSCĐ phải đáp ứng yêu cầu cung cấp thông tin về nguyªn gi¸, gi¸ trÞ hao mßn vµ GTCL cña tõng lo¹i TSC§HH, TSC§ thuª tµi chÝnh và TSCĐVH để lập Bảng cân đối kế toán. Đồng thời, những thông tin này cũng phục vụ cho việc xác định cơ cấu tài sản và phân tích hiệu quả kinh doanh, hiệu quả sử dông TSC§ cña DNXD. - Hoàn thiện hạch toán TSCĐ phải đảm bảo xác định đ−ợc chi phí khấu hao TSCĐ gắn với từng mục đích sử dụng TSCĐ sao cho phù hợp với đặc điểm hoạt động SXKD của DNXD, đặc điểm của TSCĐ và điều kiện, khả năng tài chính cũng nh− chiến l−ợc phát triển của DNXD. Việc xác định chi phí khấu hao TSCĐ sẽ phục vụ cho việc lập Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, Báo cáo giá thành, đồng thời xác định đ−ợc giá trị hao mòn lũy kế của TSCĐ. - Hoàn thiện hạch toán TSCĐ phải đáp ứng đ−ợc yêu cầu cung cấp thông tin hiện có, tình hình biến động của từng loại TSCĐHH, TSCĐVH theo hình thái biểu hiÖn vµ TSC§ thuª tµi chÝnh theo c¶ ba chØ tiªu nguyªn gi¸, gi¸ trÞ hao mßn vµ GTCL để phục vụ cho việc lập Thuyết minh báo cáo tài chính phần thông tin bổ sung về các khoản mục TSCĐ đ−ợc trình bày trong Bảng cân đối kế toán..

(123) 114 3.3.5. Hoàn thiện hạch toán tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng ph¶i phï hîp víi th«ng lÖ vµ chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vÒ tµi s¶n cè định Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, héi nhËp kinh tÕ n−íc ta víi kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, viÖc hµi hßa c¸c chÝnh s¸ch, c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ nãi chung, chÝnh s¸ch tµi chÝnh, kÕ to¸n nãi riªng cña ViÖt Nam víi th«ng lÖ quèc tÕ vµ häc tËp kinh nghiÖm qu¶n lý cña c¸c n−íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn lµ mét yªu cÇu tÊt yÕu. Sù cÇn thiÕt ph¶i phï hîp víi th«ng lÖ vµ chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ trong viÖc hoµn thiÖn h¹ch to¸n TSC§ trong c¸c DN, DNXD ®−îc thÓ hiÖn trªn c¸c khÝa c¹nh sau: - Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµm cho viÖc chuyªn m«n hãa vµ ph©n c«ng lao động ngày càng diễn ra sâu sắc. Việc di chuyển các nguồn lực kinh tế, trong đó có nguồn lực tài chính, giữa các quốc gia, các vùng l'nh thổ để khai thác lợi thế so sánh tuyệt đối và t−ơng đối ngày một thuận lợi. Đầu t− của các DN n−ớc ngoài vào Việt Nam cũng nh− của các DN Việt Nam ra n−ớc ngoài theo đó có chiều h−ớng t¨ng m¹nh. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ®Çu t− cña c¸c DN ViÖt Nam còng nh− tiếp nhận vốn đầu t− của DN n−ớc ngoài, một yêu cầu đặt ra là Nhà n−ớc phải ban hành và hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật quản lý kinh tế, trong đó có chÝnh s¸ch tµi chÝnh vµ kÕ to¸n. Khi kÕ to¸n trong n−íc cã sù phï hîp víi th«ng lÖ vµ chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ, trë thµnh “ng«n ng÷ kinh doanh chung” th× viÖc thu thËp, ph©n tÝch, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin kinh tÕ, tµi chÝnh cña c¸c DN, kh«ng phân biệt địa điểm đầu t− và địa điểm hoạt động SXKD, sẽ tìm đ−ợc sự thống nhất vµ t¹o ra sù nhÊt qu¸n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc lËp báo cáo tài chính độc lập và báo cáo tài chính hợp nhất. - Bất kể DN hoạt động trong lĩnh vực, ngành nghề hay quốc gia nào thì cũng phải đầu t− và sử dụng một số TSCĐ nhất định. Tr−ớc yêu cầu hài hòa hệ thống kế to¸n gi÷a c¸c quèc gia, c¸c vïng l'nh thæ trong qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi th× viÖc h¹ch to¸n TSC§ trong DNXD ph¶i phï hîp víi th«ng lÖ vµ chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ vÒ TSC§ lµ mét yªu cÇu mang tÝnh cÊp thiÕt. ViÖc phï hîp víi th«ng lÖ, chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ trong h¹ch to¸n TSC§ cÇn ®−îc xem.

(124) 115 xÐt trªn c¸c khÝa c¹nh cô thÓ nh−: Tiªu chuÈn vµ ®iÒu kiÖn ghi nhËn gi¸ trÞ ban ®Çu cña TSC§; Xö lý c¸c chi phÝ ph¸t sinh sau ghi nhËn ban ®Çu; TÝnh khÊu hao TSC§; Thanh lý, nh−îng b¸n TSC§ vµ Tr×nh bµy th«ng tin vÒ TSC§ trªn hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh. 3.4. Giải pháp hoàn thiện hạch toán tài sản cố định nhằm tăng c−ờng quản lý tài sản cố định trong các doanh nghiÖp x©y dùng ViÖt Nam 3.4.1. Giải pháp hoàn thiện hạch toán tài sản cố định trong các doanh nghiệp x©y dùng ViÖt Nam 3.4.1.1. Hoàn thiện hạch toán tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng trªn ph−¬ng diÖn kÕ to¸n tµi chÝnh KÕ to¸n tµi chÝnh lµ c«ng cô thu thËp, ph©n tÝch, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin kinh tế - tài chính cho các đối t−ợng bên trong và bên ngoài DN, trong đó có hệ thèng c¸c c¬ quan h÷u quan cña Nhµ n−íc. Khi Nhµ n−íc thùc hiÖn qu¶n lý vÜ m« nền kinh tế và tham gia kiểm soát hoạt động kinh tế của các DN trong nền kinh tế quèc d©n th× viÖc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tµi chÝnh trong c¸c DN trong vai trß quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu. Hoµn thiÖn h¹ch to¸n TSC§ trong c¸c DNXD trªn ph−¬ng diÖn kÕ to¸n tµi chÝnh ®−îc thÓ hiÖn qua c¸c ®iÓm sau: * Hoµn thiÖn tiªu chuÈn ghi nhËn TSC§: HiÖn nay, trong c¸c tiªu chuÈn ghi nhËn TSC§ cã tiªu chuÈn gi¸ trÞ cña TSC§. ChuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam VAS 03 và VAS 04 quy định tài sản đ−ợc ghi nhận là TSCĐ phải có đủ tiêu chuẩn giá trị theo quy định. Chế độ tài chính đ−ợc ban hành theo Quyết định số 206/2003/QĐBTC ngày 12/12/2003 của Bộ tr−ởng Bộ Tài chính quy định giá trị tối thiểu của tài sản để ghi nhận là TSCĐ là từ 10.000.000 đồng trở lên. Việc quy định nh− vậy tạo ra sự thống nhất, đơn giản cho việc thực hiện của các DN, DNXD và sự kiểm tra, giám sát của các cơ quan quản lý nhà n−ớc. Tuy nhiên, giá trị tối thiểu của tài sản để ghi nhận TSCĐ còn chịu ảnh h−ởng về quy mô, lĩnh vực hoạt động, đặc điểm hoạt động SXKD và năng lực tài chính của DN. Trên khía cạnh kế toán, 10.000.000 đồng.

(125) 116 đối với DN này có thể là trọng yếu nh−ng đối với DN khác có thể không trọng yếu. Chính vì vậy, thực hiện nguyên tắc trọng yếu trong kế toán và tạo ra sự chủ động cho c¸c DN trong viÖc qu¶n lý, sö dông tµi s¶n nãi chung, TSC§ nãi riªng Nhµ n−íc không nên quy định giá trị tối thiểu của TSCĐ mà nên cho các DN đăng ký danh môc TSC§ víi c¬ quan nhµ n−íc trùc tiÕp qu¶n lý trªn c¬ së c¸c tiªu chuÈn ghi nhËn do Nhà n−ớc ban hành. Tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ có đủ giá trị theo quy định nên chuyển thành có đủ giá trị theo đăng ký của đơn vị kế toán. * Hoàn thiện hạch toán trao đổi TSCĐ: Trao đổi TSCĐ là một nghiệp vụ trong đó DN mang TSCĐ của mình đổi lấy TSCĐ của DN khác, bản chất đây là một tr−ờng hợp hàng đổi hàng, trong đó mỗi bên tham gia vào quá trình trao đổi vừa đóng vai trò là ng−ời mua, vừa đóng vai trò là ng−ời bán. Nền kinh tế càng phát triÓn, c¸c giao dÞch kinh tÕ ngµy cµng ®a d¹ng vÒ sè l−îng, chñng lo¹i vµ tÝnh chÊt của giao dịch, trong đó có nghiệp vụ trao đổi TSCĐ. Hiện nay, Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 03, 04 về TSCĐ (VAS 03 và VAS 04) quy định trao đổi TSCĐ bao gồm trao đổi t−ơng tự và trao đổi không t−ơng tự. Chế độ kế toán DN (Quyết định sè 15/2006/Q§-BTC ngµy 20/3/2006 cña Bé tr−ëng Bé Tµi chÝnh) ®−a ra ph−¬ng pháp hạch toán trao đổi TSCĐ t−ơng đối rõ ràng, đầy đủ và tạo sự thống nhất cho việc thực hiện trong thực tế của các DN. Tuy nhiên, qua xem xét quy định và việc áp dụng hạch toán trao đổi TSCĐ trong DN, Luận án đề xuất một số kiến nghị sau: - Không nên quy định trao đổi TSCĐ bao gồm trao đổi t−ơng tự và trao đổi không t−ơng tự mà nên là trao đổi TSCĐ cùng loại và trao đổi TSCĐ khác loại. Theo quy định của VAS 03 thì: “Tài sản t−ơng tự là tài sản có công dụng t−ơng tự, trong cïng lÜnh vùc kinh doanh vµ cã gi¸ trÞ t−¬ng ®−¬ng”. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ khi TSCĐ đ' qua sử dụng, với cách thức sử dụng TSCĐ để mang lại lợi ích kinh tế là kh¸c nhau vµ ph−¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao còng nh− thêi gian sö dông dù kiÕn kh¸c nhau thì không thể đạt đ−ợc kết quả trao đổi với giá trị t−ơng đ−ơng - không tạo ra bất kỳ khoản l'i hay lỗ nào do trao đổi. Trao đổi t−ơng tự, do đó, chỉ có thể thực hiÖn khi TSC§ cã cïng c«ng dông, tÝnh n¨ng vµ hoµn toµn míi ch−a qua sö dông, tõ phân tích này có thể thấy trao đổi t−ơng tự không có tính thực tiễn mà chỉ mang tính lý thuyết. Chính vì vậy, trao đổi TSCĐ nên quy định bao gồm trao đổi TSCĐ cùng.

(126) 117 loại và trao đổi TSCĐ khác loại. Trao đổi TSCĐ cùng loại là trao đổi TSCĐ có cùng c«ng dông, tÝnh n¨ng nh−ng cã thÓ kh¸c nhau vÒ gi¸ trÞ sö dông, tÝnh chÊt cò míi, mức độ hiện đại, lạc hậu. Trao đổi TSCĐ khác loại là trao đổi TSCĐ khác nhau về công dụng, tính năng. Cả hai loại trao đổi TSCĐ đều có thể tạo ra khoản l'i hay lỗ do trao đổi. - Trao đổi TSCĐ, không phân biệt trao đổi TSCĐ cùng loại hay khác loại, bản chất đều là giao dịch mua bán giữa DN với bên trao đổi. Do đó, cả DN và bên trao đổi đều phải phát hành hoá đơn làm cơ sở cho việc ghi nhận giao dịch, tính thuế vµ thanh to¸n. - Trao đổi TSCĐ cùng loại không thay đổi về mục đích sử dụng TSCĐ vì TSCĐ nhận về có cùng công dụng và tính năng với TSCĐ mang đi. Do đó, theo nguyªn t¾c phï hîp vµ nguyªn t¾c thËn träng trong kÕ to¸n, kho¶n l'i hay lç do trao đổi TSCĐ cùng loại không đ−ợc ghi nhận là doanh thu hay chi phí trong kỳ của DN mà phải ghi tăng hoặc giảm giá trị của TSCĐ nhận về để xác định giá trị khấu hao của TSCĐ. Theo đó, trao đổi TSCĐ cùng loại nên hạch toán nh− sau: Bút toán 1: Xóa sổ giá trị hao mòn của TSCĐ mang đi trao đổi. Nî TK 214: Hao mßn TSC§ (Gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ) Cã TK 211, 213: TSC§HH, TSC§VH Bút toán 2: Phản ánh kết quả trao đổi TSCĐ. + Nếu l'i do trao đổi (Giá thỏa thuận của TSCĐ mang đi lớn hơn GTCL của TSC§) th× kho¶n l'i ®−îc trõ (-) ra khái gi¸ trÞ cña TSC§ nhËn vÒ: Nî TK 131: Ph¶i thu kh¸ch hµng (Gi¸ tháa thuËn cña TSC§ mang ®i) Cã TK 211, 213: TSC§HH, TSC§VH (GTCL cña TSC§ mang ®i) Cã TK 211, 213: TSC§HH, TSC§VH (Ghi gi¶m gi¸ trÞ TSC§ nhËn vÒ đúng bằng khoản l'i do trao đổi) Cã TK 333: ThuÕ ph¶i nép Nhµ n−íc (NÕu cã) + Nếu lỗ do trao đổi (Giá thỏa thuận của TSCĐ mang đi nhỏ hơn GTCL của TSC§) th× kho¶n lç ®−îc céng (+) vµo gi¸ trÞ cña TSC§ nhËn vÒ: Nî TK 131: Ph¶i thu kh¸ch hµng (Gi¸ tháa thuËn cña TSC§ mang ®i).

(127) 118 Nợ TK 211, 213: TSCĐHH, TSCĐVH (Ghi tăng giá trị TSCĐ nhận về đúng bằng số lỗ do trao đổi) Cã TK 211, 213: TSC§HH, TSC§VH (GTCL cña TSC§ mang ®i) Cã TK 333: ThuÕ ph¶i nép Nhµ n−íc (NÕu cã) Bót to¸n 3: Ph¶n ¸nh gi¸ trÞ TSC§ nhËn vÒ theo tháa thuËn. Nî TK 211, 213: TSC§HH, TSC§VH (Gi¸ tháa thuËn cña TSC§ nhËn vÒ) Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ (NÕu cã) Cã TK 131: Ph¶i thu kh¸ch hµng (Tæng sè tiÒn thanh to¸n) Bút toán 4: Thanh toán chênh lệch giá trị trao đổi với bên trao đổi. + NÕu gi¸ tháa thuËn cña TSC§ nhËn vÒ lín h¬n gi¸ tháa thuËn cña TSC§ mang đi, khi thanh toán số chênh lệch cho bên trao đổi: Nî TK 131: Ph¶i thu kh¸ch hµng Cã TK 111, 112: TiÒn mÆt, TiÒn göi ng©n hµng + NÕu gi¸ tháa thuËn cña TSC§ nhËn vÒ nhá h¬n gi¸ tháa thuËn cña TSC§ mang đi, khi bên trao đổi thanh toán số chênh lệch cho DN: Nî TK 111, 112: TiÒn mÆt, TiÒn göi ng©n hµng Cã TK 131: Ph¶i thu kh¸ch hµng - Trao đổi TSCĐ khác loại dẫn đến sự thay đổi về mục đích và cách thức sử dụng TSCĐ nên khoản l'i hay lỗ do trao đổi sẽ đ−ợc ghi nhận là thu nhập hay chi phí trong kỳ kế toán của DN. Ph−ơng pháp hạch toán thực hiện nh− quy định của Chế độ kế toán hiện hành (Quyết định số 15/2006/QĐ-BTC ngày 20/3/2006 của Bộ tr−ëng Bé Tµi chÝnh). * Hoàn thiện hạch toán góp vốn vào cơ sở kinh doanh đồng kiểm soát bằng TSCĐ: Liên doanh là một hình thức hợp tác kinh doanh theo cơ chế hợp đồng kinh tÕ gi÷a hai hoÆc nhiÒu bªn nh»m tháa thuËn cïng nhau ph©n chia lîi Ých kinh tÕ hoÆc g¸nh chÞu rñi ro kinh doanh. Trong xu thÕ më cöa, héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, viÖc hîp t¸c kinh doanh gi÷a c¸c DN n−íc ngoµi, DN trong n−íc víi DN n−íc ngoµi vµ gi÷a c¸c DN trong n−íc víi nhau ngµy mét thuËn lîi vµ gia t¨ng. Trong các hình thức liên doanh (hợp đồng kinh doanh đồng kiểm soát, tài sản kinh doanh đồng kiểm soát và cơ sở kinh doanh đồng kiểm soát) thì hình thức liên doanh.

(128) 119 trong đó hai hoặc nhiều bên cùng góp vốn thành lập cơ sở kinh doanh mới có t− cách pháp nhân mang tính phổ biến. Việc quy định ph−ơng pháp hạch toán góp vốn thành lập cơ sở kinh doanh đồng kiểm soát cũng nh− ghi nhận chi phí, doanh thu phát sinh từ cơ sở kinh doanh đồng kiểm soát là một đòi hỏi khách quan. Trong các tài sản góp vốn thành lập cơ sở kinh doanh đồng kiểm soát có thể có TSCĐ. Hiện nay, Chế độ kế toán DN (Quyết định số 15/2006/QĐ-BTC ngày 20/3/2006 của Bộ tr−ởng Bộ Tài chính) quy định ph−ơng pháp hạch toán góp vốn vào cơ sở kinh doanh đồng kiểm soát bằng TSCĐ nh− sau: - NÕu gi¸ trÞ vèn gãp ®−îc chÊp nhËn nhá h¬n GTCL cña TSC§ mang ®i gãp vèn th× kÕ to¸n ghi: Nî TK 222: Vèn gãp liªn doanh (Gi¸ trÞ vèn gãp ®−îc chÊp nhËn) Nî TK 214: Hao mßn TSC§ (Gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ) Nî TK 811: Chi phÝ kh¸c (Chªnh lÖch do GTCL > Gi¸ trÞ vèn gãp) Cã TK 211, 213: TSC§HH, TSC§VH (Nguyªn gi¸) - NÕu gi¸ trÞ vèn gãp ®−îc chÊp nhËn lín h¬n GTCL cña TSC§ mang ®i gãp vèn th× kÕ to¸n ghi: Nî TK 222: Vèn gãp liªn doanh (Gi¸ trÞ vèn gãp ®−îc chÊp nhËn) Nî TK 214: Hao mßn TSC§ (Gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ) Cã TK 211, 213: TSC§HH, TSC§VH (Nguyªn gi¸) Cã TK 711: Thu nhËp kh¸c (Chªnh lÖch do GTCL < Gi¸ trÞ vèn gãp t−¬ng øng víi tû lÖ lîi Ých cña c¸c bªn kh¸c) Cã TK 3387: Doanh thu ch−a thùc hiÖn (Chªnh lÖch do GTCL < Gi¸ trÞ vèn gãp t−¬ng øng víi tû lÖ lîi Ých cña DN) Việc quy định nh− vậy là khá rõ ràng trong việc xác định chênh lệch giữa giá trÞ cña tµi s¶n mang ®i gãp vèn vµ gi¸ trÞ vèn gãp theo tháa thuËn còng nh− viÖc ghi nhËn vÒ mÆt kÕ to¸n. Tuy nhiªn, trong tr−êng hîp GTCL cña TSC§ mang ®i gãp vốn nhỏ hơn giá trị vốn góp đ−ợc chấp nhận thì việc ghi nhận nh− quy định của Chế độ kế toán hiện nay là khá r−ờm rà và không thể hiện tính đối ứng rõ ràng giữa các tµi kho¶n trªn Sæ c¸i cña tõng tµi kho¶n. ChÝnh v× vËy, LuËn ¸n kiÕn nghÞ nªn h¹ch.

(129) 120 toán tr−ờng hợp góp vốn vào cơ sở kinh doanh đồng kiểm soát bằng TSCĐ mà giá trị tháa thuËn gi÷a c¸c bªn lín h¬n GTCL cña TSC§ mang ®i gãp vèn nh− sau: - Bót to¸n 1: Xãa sæ gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ cña TSC§ mang ®i gãp vèn Nî TK 214: Hao mßn TSC§ (Gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ) Cã TK 211, 213: TSC§HH, TSC§VH (Gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ) - Bút toán 2: Phản ánh kết quả góp vốn vào cơ sở kinh doanh đồng kiểm soát Nî TK 222: Vèn gãp liªn doanh (Gi¸ trÞ vèn gãp ®−îc chÊp nhËn) Cã TK 211, 213: TSC§HH, TSC§VH (GTCL cña TSC§) Cã TK 3387: Doanh thu ch−a thùc hiÖn (Chªnh lÖch do Gi¸ trÞ vèn gãp > GTCL cña TSC§) - Bót to¸n 3: C¨n cø vµo sè chªnh lÖch vµ tû lÖ lîi Ých cña c¸c bªn kh¸c trong cơ sở kinh doanh đồng kiểm soát, kế toán ghi: Nî TK 3387: Doanh thu ch−a thùc hiÖn (Chªnh lÖch do Gi¸ trÞ vèn gãp > GTCL cña TSC§ t−¬ng øng víi tû lÖ lîi Ých cña c¸c bªn kh¸c) Cã TK 711: Thu nhËp kh¸c - Bót to¸n 4: C¨n cø vµo sè chªnh lÖch, tû lÖ lîi Ých cña DN vµ thêi gian sö dụng dự kiến của TSCĐ tại cơ sở kinh doanh đồng kiểm soát, kế toán ghi: Nî TK 3387: Doanh thu ch−a thùc hiÖn (Chªnh lÖch do Gi¸ trÞ vèn gãp > GTCL cña TSC§ t−¬ng øng víi tû lÖ lîi Ých cña DN vµ thêi gian sö dông dù kiÕn cña TSC§) Cã TK 711: Thu nhËp kh¸c * Hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ ph¸t sinh ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ trong t−¬ng lai cho DN: Chi phÝ ph¸t sinh ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ trong t−¬ng lai cho DN không thỏa m'n định nghĩa và tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐVH, theo quy định của ChuÈn mùc kÕ to¸n sè 04 vÒ TSC§VH (VAS 04), bao gåm: Chi phÝ thµnh lËp DN; Chi phí đào tạo nhân viên và chi phí quảng cáo phát sinh trong giai đoạn tr−ớc hoạt động của DN mới thành lập; Chi phí cho giai đoạn nghiên cứu (các hoạt động nghiên cứu, phát triển tri thức mới và hoạt động tìm kiếm, đánh giá và lựa chọn các ph−¬ng ¸n cuèi cïng; viÖc øng dông c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu, hoÆc c¸c tri thøc kh¸c; việc tìm kiếm các ph−ơng pháp thay thế đối với vật liệu, dụng cụ, sản phẩm, quy.

(130) 121 trình, dịch vụ; công thức, thiết kế, đánh giá và lựa chọn cuối cùng các ph−ơng pháp thay thế đối với vật liệu, dụng cụ, sản phẩm, quy trình, hệ thống, dịch vụ mới hoặc đ−ợc cải tiến) và Chi phí chuyển dịch địa điểm. Hiện nay, ph−ơng pháp hạch toán chi phí phát sinh đem lại lợi ích kinh tế trong t−ơng lai cho DN đ−ợc Chế độ kế toán hiện hành (Quyết định số 15/2006/QĐ-BTC ngày 20/3/2006 về ban hành Chế độ kế to¸n DN vµ Th«ng t− sè 161/2007/TT-BTC ngµy 31/12/2007 cña Bé tr−ëng Bé Tµi chính h−ớng dẫn thực hiện 16 Chuẩn mực kế toán ban hành theo Quyết định số 149/2001/QĐ-BTC ngày 31/12/2001, Quyết định số 165/2002/QĐ-BTC ngày 31/12/2002 và Quyết định số 234/2003/QĐ-BTC ngày 30/12/2003 của Bộ tr−ởng Bộ Tài chính) quy định thành 2 tr−ờng hợp nh− sau: - NÕu chi phÝ ph¸t sinh kh«ng lín th× ghi nhËn toµn bé vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú: Nî TK 641, 642: Chi phÝ b¸n hµng, Chi phÝ qu¶n lý DN Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®−îc khÊu trõ Cã TK 111, 112, 152, 331, ...: C¸c tµi kho¶n thanh to¸n liªn quan - NÕu chi phÝ ph¸t sinh lín ph¶i ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña nhiÒu n¨m tµi chÝnh, kÕ to¸n ghi: Nî TK 242: Chi phÝ tr¶ tr−íc dµi h¹n Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®−îc khÊu trõ Cã TK 111, 112, 152, 331, ...: C¸c tµi kho¶n thanh to¸n liªn quan Tuy nhiªn, nh÷ng chi phÝ nµy th−êng ph¸t sinh trong mét kho¶ng thêi gian, khi hoàn thành mới xác định đ−ợc tổng chi phí thực tế và quy mô của chi phí. Do đó, Luận án đề xuất ph−ơng pháp kế toán nên thực hiện nh− sau: - Khi phát sinh chi phí thành lập DN, chi phí đào tạo nhân viên và chi phí quảng cáo tr−ớc hoạt động, chi phí cho giai đoạn nghiên cứu, căn cứ vào các chứng tõ liªn quan, kÕ to¸n ghi: Nî TK 241: Chi phÝ XDCB dë dang Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®−îc khÊu trõ Cã TK 111, 112, 152, 331, ...: C¸c tµi kho¶n thanh to¸n liªn quan - Khi công việc đầu t− kết thúc, kế toán xác định tổng chi phí thực tế và ghi:.

(131) 122 Nî TK 641, 642: Chi phÝ b¸n hµng, Chi phÝ qu¶n lý DN (NÕu quy m« chi phÝ ph¸t sinh kh«ng lín) Nî TK 242: Chi phÝ tr¶ tr−íc dµi h¹n (NÕu quy m« chi phÝ ph¸t sinh lín cÇn ph©n bæ) Cã TK 241: Chi phÝ XDCB dë dang (Tæng chi phÝ thùc tÕ) - §Þnh kú, kÕ to¸n tiÕn hµnh ph©n bæ vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña kú kÕ to¸n t−¬ng øng (thêi gian ph©n bæ kh«ng qu¸ 3 n¨m): Nî TK 641, 642: Chi phÝ b¸n hµng, Chi phÝ qu¶n lý DN Cã TK 242: Chi phÝ tr¶ tr−íc dµi h¹n * Hoµn thiÖn h¹ch to¸n chi phÝ ph¸t sinh trong giai ®o¹n triÓn khai: Theo quy định của VAS 04, hoạt động triển khai trong DN bao gồm: Thiết kế, xây dựng vµ thö nghiÖm c¸c vËt mÉu hoÆc kiÓu mÉu tr−íc khi ®−a vµo s¶n xuÊt hoÆc sö dông; Thiết kế các dụng cụ, khuôn mẫu, khuôn dẫn và khuôn dập liên quan đến công nghệ míi; ThiÕt kÕ, x©y dùng vµ vËn hµnh x−ëng thö nghiÖm kh«ng cã tÝnh kh¶ thi vÒ mÆt kinh tế cho hoạt động sản xuất mang tính th−ơng mại; Thiết kế, xây dựng và sản xuÊt thö nghiÖm mét ph−¬ng ph¸p thay thÕ c¸c vËt liÖu, dông cô, s¶n phÈm, quy tr×nh, hÖ thèng vµ dÞch vô míi hoÆc ®−îc c¶i tiÕn. HiÖn nay, ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phí phát sinh trong giai đoạn triển khai đ−ợc Chế độ kế toán DN quy định nh− sau: - Khi ph¸t sinh chi phÝ trong giai ®o¹n triÓn khai th× tËp hîp vµo chi phÝ SXKD trong kú hoÆc tËp hîp vµo chi phÝ tr¶ tr−íc dµi h¹n: Nî TK 642, 242: Chi phÝ qu¶n lý DN, Chi phÝ tr¶ tr−íc dµi h¹n Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®−îc khÊu trõ Cã TK 111, 112, 152, 331, ...: C¸c tµi kho¶n thanh to¸n liªn quan - Khi xét thấy kết quả triển khai thoả m'n định nghĩa và tiêu chuẩn ghi nhận TSC§ v« h×nh th× chi phÝ ph¸t sinh ë giai ®o¹n triÓn khai, kÕ to¸n ghi: Nî TK 241: Chi phÝ XDCB dë dang Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®−îc khÊu trõ Cã TK 111, 112, 152, 331, ...: C¸c tµi kho¶n thanh to¸n liªn quan.

(132) 123 Tuy nhiªn chi phÝ trong giai ®o¹n triÓn khai th−êng ph¸t sinh cã tÝnh thêi kú nên khi chi phí phát sinh rất khó có thể xác định có hay không thoả m'n định nghĩa và tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ vô hình. Do đó nên sử dụng TK Chi phí XDCB dở dang (TK 241) để tập hợp chi phí, sau đó tuỳ vào quy mô chi phí phát sinh có thể ghi nhËn vµo chi phÝ SXKD hoÆc ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh, cô thÓ nh− sau: - Khi ph¸t sinh chi phÝ trong giai ®o¹n triÓn khai, c¨n cø vµo chøng tõ liªn quan, kÕ to¸n ghi: Nî TK 241: Chi phÝ XDCB dë dang Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®−îc khÊu trõ Cã TK 111, 112, 152, 331, ...: C¸c tµi kho¶n thanh to¸n liªn quan - Khi kết thúc giai đoạn triển khai, kế toán xác định tổng chi phí thực tế và ghi: Nî TK 213: TSC§VH (NÕu tho¶ m'n tiªu chuÈn ghi nhËn TSC§VH) Nî TK 242: Chi phÝ tr¶ tr−íc dµi h¹n (NÕu chi phÝ ph¸t sinh lín cÇn ph©n bæ) Nî TK 642: Chi phÝ qu¶n lý DN (Ghi nhËn vµo chi phÝ kinh doanh trong kú) Cã TK 241: Chi phÝ XDCB dë dang (Tæng chi phÝ thùc tÕ) * Hoµn thiÖn h¹ch to¸n khÊu hao TSC§: H¹ch to¸n khÊu hao TSC§ lµ mét kh©u c«ng viÖc quan träng trong phÇn hµnh kÕ to¸n TSC§, cã nhiÖm vô lùa chän ph−¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao vµ thêi gian sö dông dù kiÕn cña TSC§ sao cho phï hîp với đặc điểm hoạt động SXKD của DN, đặc điểm của TSCĐ, khả năng tài chính và yêu cầu của quản lý, đồng thời xác định và ghi nhận chi phí khấu hao trong mỗi kỳ kế toán của DN. Khấu hao TSCĐ ảnh h−ởng đến thông tin kế toán trên tất cả các báo cáo tài chính của DN. Tác giả Luận án đề xuất hoàn thiện hạch toán khấu hao TSC§ trong c¸c DN nãi chung, DNXD nãi riªng trªn c¸c ®iÓm sau: - Hoàn thiện Bảng tính và phân bổ khấu hao TSCĐ: Theo quy định hiện hành, TSCĐ tăng hoặc giảm, ngừng tham gia vào hoạt động kinh doanh ngày nào thì đ−ợc tính hoặc thôi tính khấu hao kể từ ngày đó. Việc tính hoặc thôi tính khấu hao TSCĐ nh− trên đảm bảo tính chính xác của số liệu kế toán về chi phí khấu hao, giá trị hao mßn lòy kÕ vµ GTCL cña TSC§ ®−îc tr×nh bµy trªn hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh cña DN, DNXD. Víi c¸ch tÝnh nh− vËy, møc khÊu hao (Mkh) t¨ng trong th¸ng n bÊt kú.

(133) 124 bao gồm 2 bộ phận, đó là khấu hao của TSCĐ tăng trong tháng n và khấu hao của TSCĐ tăng trong tháng (n-1) do tháng (n-1) ch−a đ−ợc tính đủ khấu hao trong 1 tháng. T−ơng tự, Mkh giảm tháng n cũng bao gồm 2 bộ phận, đó là khấu hao của TSC§ gi¶m th¸ng n vµ khÊu hao cña TSC§ gi¶m th¸ng (n-1) do th¸ng (n-1) ch−a thôi tính đủ khấu hao trong 1 tháng. Mkh tăng hoặc giảm tháng n đ−ợc xác định theo c¸c c«ng thøc:. Mkh t¨ng th¸ng n =. Mkh gi¶m th¸ng n. Mkh 1 th¸ng cña TSC§ t¨ng th¸ng n Sè ngµy trong th¸ng n. Mkh 1 th¸ng cña TSC§ gi¶m th¸ng n. = Sè ngµy trong th¸ng n. *. Mkh 1 th¸ng Sè ngµy cña tÝnh khÊu {TSC§ hao th¸ng + t¨ng n th¸ng (n-1). Sè ngµy th«i tÝnh * khÊu hao + th¸ng n. -. Mkh ®' tÝnh cña TSC§} t¨ng th¸ng (n-1). Mkh 1 th¸ng cña {TSC§ gi¶m th¸ng (n-1). Mkh ®' th«i tÝnh cña TSC§} gi¶m th¸ng (n-1). (3.1). (3.2). Trªn c¬ së ph©n tÝch nh− vËy, cã thÓ hoµn thiÖn B¶ng tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao TSC§ theo h−íng: ChØ tiªu Sè khÊu hao t¨ng vµ gi¶m th¸ng n ®−îc chia thµnh 2 phÇn TSC§ t¨ng, gi¶m th¸ng n vµ TSC§ t¨ng, gi¶m th¸ng (n-1). Tõ B¶ng tÝnh vµ phân bổ khấu hao TSCĐ của các công trình, tổ, đội, xí nghiệp, kế toán DNXD có thể tæng hîp vµ lËp B¶ng tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao TSC§ trªn ph¹m vi toµn DNXD theo B¶ng 3.1: - Hoàn thiện khung thời gian sử dụng để tính khấu hao TSCĐ: Việc quy định các DN có thể tính khấu hao theo 3 ph−ơng pháp (VAS 03, VAS 04 và Quyết định sè 206/2003/Q§-BTC ngµy 12/12/2003 cña Bé tr−ëng Bé Tµi chÝnh) so víi viÖc chØ tính theo ph−ơng pháp đ−ờng thẳng nh− tr−ớc đây (Quyết định số 166/1999/QĐ-.

(134) 125 BTC ngµy 30/12/1999 cña Bé tr−ëng Bé Tµi chÝnh) ®' t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho các DN nói chung, DNXD nói riêng trong việc tính đúng, trích đủ khấu hao vào chi phí SXKD, từ đó có khả năng đổi mới, thay thế, hiện đại hoá TSCĐ. Hơn nữa, việc tính khấu hao dựa trên nguyên giá (VAS quy định tính khấu hao trên giá trị phải khÊu hao cña TSC§) lµ hîp lý trong ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i cña nÒn kinh tÕ, tu©n thñ nguyªn t¾c kh¸ch quan vµ phï hîp trong kÕ to¸n. B¶ng 3.1: B¶ng tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao TSC§ §¬n vÞ: B¶ng tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao TSC§ Th¸ng n N¨m N Thêi T T. ChØ tiªu. gian sö dông. N¬i sö dông Toµn DN Nguyªn. Sè. gi¸. KH. TK. TK. TK. TK. 623. 627. 642 241. .... 1 I. Sè KH trÝch th¸ng (n-1) 2 II. Sè KH t¨ng th¸ng n a 1. TSC§ t¨ng th¸ng n b 2. TSC§ t¨ng th¸ng (n-1) 3 III. Sè KH gi¶m th¸ng n a 1. TSC§ gi¶m th¸ng n b 2. TSC§ gi¶m th¸ng (n-1) 4 IV. Sè KH trÝch th¸ng n. Tuy nhiên, hiện nay tác giả nhận thấy khung thời gian sử dụng để tính khấu hao TSC§ cßn cã ®iÓm ch−a hîp lý, kho¶ng c¸ch gi÷a thêi gian sö dông tèi thiÓu vµ thêi gian sử dụng tối đa của một số loại TSCĐ còn quá lớn, chẳng hạn: Máy phát điện 7 10 năm; Máy khai khoáng xây dựng 5 - 8 năm; Máy móc, thiết bị động lực khác 6 10 năm; Ph−ơng tiện vận tải đ−ờng bộ 6 - 10 năm; Ph−ơng tiện vận tải đ−ờng thuỷ, ®−êng s¾t 7 - 15 n¨m; Nhµ cöa lo¹i kiªn cè 25 - 50 n¨m; Nhµ cöa kh¸c 6 - 25 n¨m... Hơn nữa, theo quy định của Quy chế quản lý tài chính áp dụng trong các công ty.

(135) 126 nhà n−ớc (Nghị định số 199/2004/NĐ-CP ngày 3/12/2004 của Chính phủ) thì chủ tịch, thành viên hội đồng quản trị, giám đốc công ty nhà n−ớc (doanh nghiệp do Nhµ n−íc ®Çu t− 100% vèn ®iÒu lÖ) sÏ kh«ng ®−îc th−ëng, kh«ng ®−îc n©ng l−¬ng nếu để công ty nhà n−ớc thua lỗ; bị miễn nhiệm, chấm dứt hợp đồng tr−ớc thời hạn nếu để công ty lỗ 2 năm liên tiếp. Chính điều này có thể làm cho công ty nhà n−ớc rơi vào tình trạng “l[i giả” do nhà quản lý quyết định kéo dài thời gian khấu hao TSCĐ, làm cho chi phí khấu hao không sát với mức độ hao mòn thực tế của TSCĐ, để lại gánh nặng cho những nhiệm kỳ công tác sau. Trong điều kiện thực hiện 3 ph−ơng pháp khấu hao, trong đó có khấu hao theo số d− giảm dần thì không nên duy tr× kho¶ng c¸ch lín gi÷a thêi gian sö dông tèi thiÓu vµ tèi ®a. * Hoµn thiÖn h¹ch to¸n söa ch÷a n©ng cÊp TSC§: Söa ch÷a n©ng cÊp TSC§ lµ công việc đầu t− bổ sung cho TSCĐ nhằm đạt đ−ợc một trong các tác dụng: Kéo dài thêi gian sö dông cña TSC§ so víi thêi gian sö dông dù kiÕn ban ®Çu cßn l¹i cña TSCĐ; Hiện đại hóa tính năng, tác dụng của TSCĐ; Nâng cao chất l−ợng sản phẩm, dịch vụ do việc sử dụng TSCĐ nâng cấp tạo ra và Giảm chi phí hoạt động cho TSC§. Nh− vËy, xÐt vÒ mÆt kÕt qu¶, n©ng cÊp TSC§ cã thÓ ®−îc chia thµnh 2 tr−êng hîp lµ n©ng cÊp lµm kÐo dµi thêi gian sö dông cßn l¹i cho TSC§ vµ n©ng cÊp c¶i thiện tính năng, tác dụng của TSCĐ. Trong quá trình TSCĐ tham gia vào hoạt động SXKD, việc TSCĐ bị hao mòn và h− hỏng là điều không thể tránh khỏi và do đó, söa ch÷a TSC§ nãi chung, söa ch÷a n©ng cÊp TSC§ nãi riªng lµ mét nghiÖp vô tÊt yếu xảy ra trong quá trình quản lý, sử dụng TSCĐ. Hiện nay, Chế độ kế toán DN quy định hạch toán sửa chữa nâng cấp TSCĐ bao gồm việc phản ánh các chi phí sửa ch÷a n©ng cÊp ph¸t sinh vµ ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ phÇn tæng chi phÝ söa ch÷a n©ng cÊp thùc tÕ khi c«ng viÖc n©ng cÊp hoµn thµnh. Tuy nhiªn, gi¸ trÞ ph¶i khÊu hao của TSCĐ sau nâng cấp đ−ợc xác định trên cơ sở GTCL của TSCĐ đ−ợc nâng cấp và tổng chi phí nâng cấp thực tế. Đối với sửa chữa nâng cấp hiện đại hóa tính n¨ng, t¸c dông cña TSC§ th× viÖc kh«ng ghi gi¶m TSC§ mang ®i n©ng cÊp t¹o ra sù đơn giản cho kế toán nh−ng dẫn đến việc xác định giá trị phải khấu hao của TSCĐ sau nâng cấp trở nên khó khăn hơn. Do đó, tác giả đề xuất khi mang TSCĐ đi nâng cÊp (§èi víi TSC§ trong qu¸ tr×nh n©ng cÊp kh«ng sö dông vµ th«i tÝnh khÊu hao).

(136) 127 hoÆc khi ®−a TSC§ n©ng cÊp hoµn thµnh vµo sö dông (§èi víi TSC§ trong qu¸ tr×nh n©ng cÊp vÉn tiÕp tôc ®−îc sö dông vµ tÝnh khÊu hao) kÕ to¸n thùc hiÖn ghi gi¶m TSC§ ®−îc n©ng cÊp trªn ThÎ TSC§. Khi ®−a TSC§ n©ng cÊp vµo sö dông, kÕ to¸n tiÕn hµnh lËp ThÎ TSC§. Theo ph−¬ng ¸n nµy, ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n söa ch÷a n©ng cÊp TSC§ ®−îc thùc hiÖn nh− sau: - Bót to¸n 1: Ghi gi¶m TSC§ ®−îc n©ng cÊp (Cã thÓ khi mang TSC§ ®i n©ng cÊp hoÆc khi n©ng cÊp hoµn thµnh, ®−a TSC§ vµo sö dông). Nî TK 214: Hao mßn TSC§ (Gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ) Nî TK 2413: Söa ch÷a lín TSC§ (GTCL cña TSC§) Cã TK 211, 213: TSC§HH, TSC§VH (Nguyªn gi¸ TSC§) - Bót to¸n 2: Ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh n©ng cÊp. Nî TK 2413: Söa ch÷a lín TSC§ (Chi phÝ n©ng cÊp ph¸t sinh) Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ (NÕu cã) Cã TK 111, 112, 141, 152, 153, 214, 331, 334, ...: C¸c tµi kho¶n thanh to¸n liªn quan - Bót to¸n 3: Ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ theo tæng chi phÝ söa ch÷a n©ng cÊp thùc tÕ khi c«ng viÖc n©ng cÊp hoµn thµnh. Nî TK 211, 213: TSC§HH, TSC§VH (GTCL cña TSC§ n©ng cÊp + Chi phÝ n©ng cÊp thùc tÕ) Cã TK 2413: Söa ch÷a lín TSC§ - Bút toán 4: Căn cứ vào các nguồn vốn dùng để đầu t− nâng cấp TSCĐ, kế to¸n kÕt chuyÓn nguån. Nợ TK 414, 431, 441: Ghi giảm các nguồn vốn dùng để nâng cấp Cã TK 411: Ghi t¨ng nguån vèn kinh doanh Tr−êng hîp söa ch÷a n©ng cÊp kÐo dµi thêi gian sö dông cßn l¹i cña TSC§ so víi thêi gian sö dông theo tiªu chuÈn ban ®Çu kÕ to¸n kh«ng ghi gi¶m TSC§, tæng chi phÝ söa ch÷a n©ng cÊp thùc tÕ ®−îc ghi gi¶m gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ cña TSC§ khi hoµn thµnh c«ng viÖc n©ng cÊp. Trªn ThÎ TSC§, khi n©ng cÊp hoµn thµnh, phÇn “Gi¸ trÞ hao mßn TSC§” trªn ThÎ sÏ ®−îc ghi b»ng sè ©m, kÕt qu¶ lµm t¨ng GTCL.

(137) 128 cña TSC§ sau n©ng cÊp. Trong tr−êng hîp nµy, h¹ch to¸n kÕ to¸n ®−îc thùc hiÖn nh− sau: - Bót to¸n 1: Ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh n©ng cÊp. Nî TK 2413: Söa ch÷a lín TSC§ (Chi phÝ n©ng cÊp ph¸t sinh) Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ (NÕu cã) Cã TK 111, 112, 141, 152, 153, 214, 331, 334, ...: C¸c tµi kho¶n thanh to¸n liªn quan - Bót to¸n 2: Ghi gi¶m gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ cña TSC§ theo tæng chi phÝ söa ch÷a n©ng cÊp thùc tÕ khi c«ng viÖc n©ng cÊp hoµn thµnh. Nî TK 214: Hao mßn TSC§ Cã TK 2413: Söa ch÷a lín TSC§ * Hoàn thiện hạch toán cho thuê hoạt động tài sản trong DNXD: Đặc điểm hoạt động SXKD của các DNXD cũng thể hiện tính mùa vụ và phụ thuộc vào khối l−ợng công việc (Hợp đồng xây dựng) khai thác đ−ợc. Thời điểm khối l−ợng công việc ít, để tránh l'ng phí nguồn lực kinh tế, DNXD có thể và nên kinh doanh cho thuê hoạt động tài sản nhằm trang trải chi phí và thực hiện có l'i. Thực tế cho thấy, cho thuê hoạt động tài sản là một nghiệp vụ mang tính phổ biến trong các DN nãi chung, DNXD nãi riªng. ChÝnh v× vËy, viÖc h¹ch to¸n doanh thu, chi phÝ ph¸t sinh trong quá trình cho thuê hoạt động tài sản trong DN, DNXD cần phải đ−ợc đặt ra. Trên cơ sở quy định hiện hành của Chế độ kế toán DN (Chi phí cho thuê phát sinh ®−îc ghi nhËn trªn TK Chi phÝ s¶n xuÊt chung 627, doanh thu cho thuª ph¸t sinh ®−îc ph¶n ¸nh trªn TK Doanh thu cung cÊp dÞch vô 5113) vµ thùc tÕ thùc hiÖn ở các DNXD trong hạch toán cho thuê hoạt động tài sản, tác giả Luận án đề xuất việc hoàn thiện hạch toán cho thuê hoạt động tài sản trong DNXD theo h−ớng sau: Bổ sung các tài khoản trong hệ thống tài khoản kế toán hiện hành để phản ánh nghiệp vụ cho thuê hoạt động tài sản. Cụ thể, bổ sung TK 624 - Chi phí cho thuê hoạt động và TK 514 - Doanh thu cho thuê hoạt động. Khi đó, thông tin về chi phí, doanh thu vµ kÕt qu¶ cho thuª tµi s¶n sÏ ®−îc ph¶n ¸nh râ rµng h¬n, t¸ch biÖt ho¹t động cho thuê tài sản với các hoạt động SXKD khác trong DN. Ph−ơng pháp hạch.

(138) 129 toán cho thuê hoạt động tài sản trong DN nói chung, DNXD nói riêng đ−ợc thực hiÖn nh− sau: - Phản ánh các chi phí phát sinh trong quá trình cho thuê hoạt động tài sản, c¨n cø vµo c¸c chøng tõ liªn quan, kÕ to¸n ghi: Nợ TK 624: Chi phí cho thuê hoạt động Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®−îc khÊu trõ (NÕu cã) Cã TK 111, 112, 141, 142, 152, 153, 214, 242, 311, 331, 334: C¸c tµi kho¶n thanh to¸n liªn quan - Phản ánh doanh thu cho thuê theo hợp đồng cho thuê và hóa đơn GTGT ph¸t hµnh cho kh¸ch hµng: Nî TK 111, 112, 131: C¸c tµi kho¶n thanh to¸n (Tæng gi¸ thanh to¸n) Có TK 514: Doanh thu cho thuê hoạt động (Giá không thuế GTGT) Cã TK 3331: ThuÕ GTGT ph¶i nép - Nếu nhận tr−ớc tiền cho thuê cho cả thời gian của hợp đồng cho thuê thì căn cứ vào hợp đồng, hóa đơn GTGT và chứng từ thanh toán, kế toán ghi: Nî TK 111, 112, 131: C¸c tµi kho¶n thanh to¸n (Tæng gi¸ thanh to¸n) Cã TK 3387: Doanh thu ch−a thùc hiÖn Cã TK 3331: ThuÕ GTGT ph¶i nép - Căn cứ vào thời gian cho thuê và độ dài kỳ kế toán của DN, định kỳ kế toán ghi nhËn doanh thu cho thuª: Nî TK 3387: Doanh thu ch−a thùc hiÖn Cã TK 514: Doanh thu cho thuª - Cuối kỳ, kế toán kết chuyển chi phí cho thuê hoạt động tài sản: Nợ TK 154: Chi phí SXKD dở dang (Chi tiết hoạt động cho thuê) Có TK 624: Chi phí cho thuê hoạt động - Cuối kỳ, kết chuyển doanh thu cho thuê hoạt động tài sản: Nợ TK 514: Doanh thu cho thuê hoạt động Có TK 911: Xác định kết quả kinh doanh * Hoµn thiÖn h¹ch to¸n thanh lý m¸y mãc, thiÕt bÞ thi c«ng chuyªn dïng cho một hợp đồng xây dựng: Máy móc, thiết bị thi công chuyên dùng cho một hợp.

(139) 130 đồng xây dựng bao gồm những loại máy móc, thiết bị chuyên ngành mang tính đặc chủng sử dụng riêng cho một công trình hoặc hợp đồng xây dựng. Về mặt tài chính, gi¸ trÞ m¸y mãc, thiÕt bÞ chuyªn dïng sÏ ®−îc khÊu hao hÕt gi¸ trÞ cho c«ng tr×nh, hợp đồng xây dựng và khi thi công xong công trình, hoàn thành hợp đồng xây dựng thì máy móc, thiết bị chuyên dùng sẽ đ−ợc thanh lý. Chế độ kế toán DN ban hành theo Quyết định số 15/2006/QĐ-BTC ngày 20/3/2006 của Bộ tr−ởng Bộ Tài chính quy định khi thanh lý máy móc, thiết bị chuyên dùng cho một hợp đồng xây dựng th× thu nhËp tõ thanh lý ®−îc ghi gi¶m chi phÝ SXKD trªn TK Chi phÝ SXKD dë dang 154, chi phÝ thanh lý ®−îc ghi t¨ng chi phÝ SXKD trªn TK Chi phÝ SXKD dë dang 154. Quy định nh− vậy là rõ ràng và quán triệt nguyên tắc phù hợp trong kế to¸n. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, viÖc thanh lý m¸y mãc, thiÕt bÞ chuyªn dïng th−êng kh«ng thÓ thùc hiÖn ngay khi kÕt thóc, bµn giao vµ quyÕt to¸n c«ng tr×nh nªn viÖc hạch toán điều chỉnh giá thành công trình không mang tính khả thi; mặt khác do đặc điểm của hoạt động kinh doanh xây lắp là sản phẩm mang tính đơn chiếc, giá vốn c«ng tr×nh bµn giao còng chÝnh lµ gi¸ thµnh c«ng tr×nh nªn viÖc ghi gi¶m chi phÝ, gi¸ thành, giá vốn và tăng thu nhập về bản chất là nh− nhau. Chính vì vậy, Luận án đề xuất hạch toán thanh lý máy móc, thiết bị chuyên dùng cho một hợp đồng xây dựng nªn thùc hiÖn nh− sau: - Bót to¸n 1: Xãa sæ m¸y mãc, thiÕt bÞ thi c«ng chuyªn dïng cho mét hîp đồng xây dựng đ' đ−ợc thanh lý. Nî TK 214: Hao mßn TSC§ Cã TK 211: TSC§HH - Bót to¸n 2: Ph¶n ¸nh chi phÝ thanh lý m¸y mãc, thiÕt bÞ chuyªn dïng. Nî TK 811: Chi phÝ kh¸c Nî TK 133: ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®−îc khÊu trõ Cã TK 111, 112, 331: TK thanh to¸n liªn quan - Bót to¸n 3: Ph¶n ¸nh thu nhËp thanh lý m¸y mãc, thiÕt bÞ chuyªn dïng. Nî TK 111, 112, 131: C¸c TK thanh to¸n liªn quan Cã TK 711: Thu nhËp kh¸c Cã TK 3331: ThuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép.

(140) 131 * Hoàn thiện việc xác định và hạch toán giá trị lợi thế kinh doanh khi tổ chøc l¹i DN nãi chung, cæ phÇn hãa c«ng ty nhµ n−íc nãi riªng: ViÖc cæ phÇn hãa DN nhµ n−íc, chuyÓn c¸c c«ng ty nhµ n−íc sang c«ng ty cæ phÇn lµ mét chñ tr−ơng đúng đắn của Đảng và Nhà n−ớc ta. Việc cổ phần hóa các công ty nhà n−ớc nh»m chuyÓn c¸c c«ng ty nhµ n−íc mµ Nhµ n−íc kh«ng cÇn n¾m gi÷ 100% vèn sang các loại hình DN đa sở hữu, huy động vốn của mọi tổ chức, cá nhân trong n−ớc và n−ớc ngoài để tăng năng lực tài chính, đổi mới công nghệ, đổi mới ph−ơng thức quản lý, tăng hiệu quả kinh doanh cho DN, giảm gánh nặng đối với ngân sách nhà n−íc vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ - x' héi cña nÒn kinh tÕ. Trong viÖc cæ phÇn hãa công ty nhà n−ớc, việc xác định giá trị DN (định giá DN) là một công việc quan trọng và phức tạp, có ảnh h−ởng đến lợi ích kinh tế của Nhà n−ớc, DN, nhà đầu t− và ng−ời lao động trong DN. Định giá DN là việc xác định giá trị toàn bộ tài sản hiện có của DN đ−ợc cổ phần hóa tính đến thời điểm chuyển đổi, kể cả tài sản hữu hình và tài sản vô hình. Trong số tài sản tham gia vào quá trình định giá DN có giá trị lợi thế kinh doanh. Theo quy định tại điều 31, Nghị định số 109/2007/NĐ-CP ngày 26/6/2007 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc chuyÓn DN 100% vèn nhµ n−íc thµnh c«ng ty cæ phần, lợi thế kinh doanh của DN gồm: vị trí địa lý, giá trị th−ơng hiệu, tiềm năng phát triển. Theo quy định của Thông t− 146/2007/TT-BTC ngày 6/12/2007 h−ớng dẫn thực hiện một số vấn đề về tài chính khi thực hiện chuyển DN 100% vốn nhà n−ớc thành công ty cổ phần theo quy định tại Nghị định số 109/2007/NĐ-CP ngày 26/6/2007 cña ChÝnh phñ, gi¸ trÞ lîi thÕ kinh doanh cña DN tÝnh vµo gi¸ trÞ DN cæ phần hóa đ−ợc xác định theo hai ph−ơng pháp: ph−ơng pháp xác định theo tỷ suất lợi nhuận và l'i suất trái phiếu Chính phủ, ph−ơng pháp xác định trên cơ sở lợi thế về vị trí địa lý và giá trị th−ơng hiệu. Giá trị lợi thế kinh doanh tính vào giá trị DN là gi¸ trÞ cao h¬n khi so s¸nh kÕt qu¶ cña hai ph−¬ng ph¸p nµy. Gi¸ trÞ lîi thÕ kinh doanh theo tû suÊt lîi nhuËn vµ l'i suÊt tr¸i phiÕu ChÝnh phủ đ−ợc xác định theo công thức 3.3 và 3.4. Giá trị lợi thế kinh doanh trên cơ sở về vị trí địa lý và giá trị th−ơng hiệu đ−ợc xác định theo công thức 3.5:.

(141) 132 Gi¸ trÞ. Gi¸ trÞ vèn. Tû suÊt lîi nhuËn. L'i suÊt tr¸i phiÕu. lîi thÕ. nhµ n−íc. sau thuÕ trªn vèn. ChÝnh phñ kú h¹n 5. kinh doanh. theo sæ kÕ = to¸n t¹i thêi. cña. điểm định. thời điểm định. DN. gi¸ DN. gi¸ DN. x. nhµ n−íc b×nh. -. qu©n 3 n¨m tr−íc. n¨m do Bé Tµi chÝnh c«ng bè t¹i thêi ®iÓm. (3.3). gÇn nhÊt víi thêi ®iÓm định giá DN. Trong đó: Tû suÊt lîi nhuËn. Lîi nhuËn sau thuÕ b×nh qu©n 3 n¨m liÒn. sau thuÕ trªn vèn. kề tr−ớc thời điểm định giá DN. nhµ n−íc b×nh qu©n = 3 n¨m tr−íc thêi. x 100. (3.4). Vèn nhµ n−íc theo sæ kÕ to¸n b×nh qu©n 3 n¨m liÒn tr−íc thêi ®iÓm. điểm định giá DN. định giá DN Gi¸ trÞ lîi thÕ kinh doanh cña DN. =. Gi¸ trÞ lîi thÕ vị trí địa lý. Gi¸ trÞ +. th−¬ng hiÖu. (3.5). Giá trị lợi thế địa lý không phụ thuộc vào ngành nghề và kết quả kinh doanh đ−ợc xác định dựa trên giá trị lợi thế địa lý của lô đất thuộc loại đất đô thị. Giá trị lợi thế địa lý của lô đất là hiệu số giữa giá đất đ−ợc xác định sát với giá chuyển nh−ợng quyền sử dụng đất thực tế trên thị tr−ờng trong điều kiện bình th−ờng (theo quy định tại khoản 12 Điều 1 Nghị định số 123/2007/NĐ-CP ngày 27/7/2007 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 188/2004/NĐ-CP ngày 16/11/2004 về ph−ơng pháp xác định giá đất và khung giá các loại đất) với giá do ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung −ơng quyết định và công bố vào ngày 1/1 của năm thực hiện định giá DN. Giá trị th−ơng hiệu đ−ợc xác định trên c¬ së c¸c chi phÝ thùc tÕ (chi phÝ qu¶ng c¸o; chi phÝ tuyªn truyÒn trong vµ ngoµi n−ớc để quảng bá, giới thiệu sản phẩm, công ty; chi phí xây dựng trang web...) mà DN ®' chi cho viÖc s¸ng chÕ, x©y dùng vµ b¶o vÖ nh'n m¸c, tªn th−¬ng m¹i cña DN trong 10 năm tr−ớc thời điểm định giá DN hoặc kể từ ngày thành lập đối với DN có thời gian hoạt động ít hơn 10 năm..

(142) 133 Quy định trên đ' tạo sự thống nhất và thuận lợi cho các công ty nhà n−ớc trong việc xác định giá trị lợi thế kinh doanh tính vào giá trị DN cổ phần hóa. Tuy nhiên, công thức xác định giá trị lợi thế kinh doanh của DN ở trên còn có những ®iÓm ch−a hîp lý, cô thÓ nh− sau: - Giá trị lợi thế kinh doanh bao gồm: giá trị vị trí địa lý, giá trị th−ơng hiệu và tiềm năng phát triển của DN, trong khi công thức xác định giá trị lợi thế kinh doanh theo tû suÊt lîi nhuËn vµ l'i suÊt tr¸i phiÕu ChÝnh phñ dùa vµo gi¸ trÞ phÇn vèn nhµ n−ớc theo sổ kế toán tại thời điểm định giá DN là không đầy đủ vì vốn nhà n−ớc kh«ng ph¶n ¸nh mét c¸ch bao qu¸t vµ toµn diÖn c¸c yÕu tè cÊu thµnh nªn gi¸ trÞ lîi thÕ kinh doanh cña DN. - Trong tr−êng hîp nh÷ng n¨m gÇn víi thêi ®iÓm cæ phÇn hãa mµ c«ng ty nhµ n−íc kinh doanh thua lç (DN cæ phÇn hãa vÉn cßn vèn nhµ n−íc) th× c«ng ty nhµ n−ớc không đạt đ−ợc tỷ suất lợi nhuận trên vốn nhà n−ớc là một con số d−ơng, điều này làm cho công thức xác định giá trị lợi thế kinh doanh của DN không còn có ý nghÜa. - Vèn nhµ n−íc ®Çu t− vµo c«ng ty nhµ n−íc v× môc tiªu kinh tÕ - x' héi, trong đó mục tiêu sinh lời đóng vai trò quan trọng, còn trái phiếu dài hạn Chính phủ phát hành chủ yếu để đáp ứng nhu cầu vốn cho việc cung cấp hàng hóa công cộng cã tÝnh chÊt phi lîi nhuËn nh−: ®Çu t− c¬ së h¹ tÇng kü thuËt cho nÒn kinh tÕ, ph¸t triển giáo dục, thủy lợi, y tế... Chính vì vậy, việc xác định giá trị lợi thế kinh doanh cña DN khi cæ phÇn hãa c«ng ty nhµ n−íc dùa trªn l'i suÊt tr¸i phiÕu ChÝnh phñ cã kỳ hạn 5 năm do Bộ Tài chính công bố tại thời điểm gần thời điểm định giá DN nhất lµ kh«ng hîp lý. - Xác định giá trị lợi thế địa lý của lô đất để xác định giá trị lợi thế kinh doanh của DN trên cơ sở về vị trí địa lý và giá trị th−ơng hiệu sẽ không khả thi trong tr−ờng hợp công ty nhà n−ớc đóng trụ sở tại các địa bàn mà đất không thuộc đất đô thị, khó xác định giá chuyển nh−ợng thực tế của lô đất trên thị tr−ờng. Lợi thế kinh doanh cần đ−ợc xác định không những trong tr−ờng hợp cổ phần hóa công ty nhà n−ớc mà còn liên quan đến các tr−ờng hợp tổ chức lại DN khác nh−: chia, tách, hợp nhất, sáp nhập, chuyển đổi loại hình và mua lại DN. Chính vì vậy,.

(143) 134 việc nhận biết lợi thế kinh doanh và xác định giá trị lợi thế kinh doanh có ý nghĩa rất quan träng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng. Theo c¸c t¸c gi¶ Meigs & Meigs, Bettner, Whittington [49, tr.528-529] th× Lîi thÕ kinh doanh, nÕu kh«ng xÐt theo nghÜa kÕ to¸n, ®−îc hiÓu mét c¸ch phæ biÕn nhất là lợi ích thu đ−ợc từ danh tiếng có triển vọng của DN đối với khách hàng. Trên khÝa c¹nh kÕ to¸n, lîi thÕ kinh doanh lµ gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña kho¶n thu nhËp trong t−ơng lai v−ợt quá mức lợi tức thông th−ờng của giá trị tài sản thuần có thể xác định ®−îc. Thu nhËp trªn møc trung b×nh cã thÓ ph¸t sinh kh«ng nh÷ng tõ c¸c mèi quan hÖ víi kh¸ch hµng mµ cßn tõ c¸c yÕu tè kh¸c nh−: qu¶n lý tèt, n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ sù s¹nh tranh yÕu kÐm. Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña c¸c dßng tiÒn trong t−¬ng lai lµ sè tiÒn mà nhà đầu t− sẵn sàng trả ở hiện tại để có quyền nhận những khoản tiền trong t−¬ng lai. Gi¸ trÞ tµi s¶n thuÇn lµ sè vèn chñ së h÷u trong kinh doanh cña DN, ®−îc xác định bằng hiệu số giữa tài sản với nợ phải trả. Lợi thế kinh doanh không phải là mét tµi s¶n cã thÓ nhËn biÕt ®−îc. Kh¶ n¨ng cña mét DN trong viÖc t¹o ra thu nhËp trên mức trung bình là bằng chứng cho sự tồn tại của lợi thế kinh doanh. Do đó, giá trị tài sản thuần có thể xác định đ−ợc là số còn lại của tổng tài sản, ngoại trừ lợi thế kinh doanh, sau khi trõ nî ph¶i tr¶. Trong việc xác định giá trị lợi thế kinh doanh, thu nhập trên mức trung bình trong quá khứ là yếu tố đóng vai trò quan trọng. Đánh giá về lợi thế kinh doanh của các nhà đầu t− sẽ thay đổi theo dự đoán của họ về khả năng sinh l'i của DN trong t−ơng lai. Việc xác định giá trị hợp lý của lợi thế kinh doanh đối với một DN đang hoạt động là một công việc khó khăn và mang tính chủ quan. Hai ph−ơng pháp sau có thể đ−ợc sử dụng để xác định giá trị lợi thế kinh doanh. - Ph−ơng pháp 1: Xác định giá trị lợi thế kinh doanh theo ph−ơng pháp hệ số giá cả so với thu nhập của cổ phiếu. Ph−ơng pháp này xác định toàn bộ giá trị DN, sau đó trừ (-) giá thị tr−ờng hiện tại của tài sản thuần có thể xác định đ−ợc của DN. Giá trị DN thông th−ờng đ−ợc xác định thông qua hệ số giá cả so với thu nhập của cæ phiÕu cña c«ng ty (P/E). HÖ sè gi¸ c¶ so víi thu nhËp cña cæ phiÕu ph¶n ¸nh mèi quan hÖ hiÖn t¹i gi÷a gi¸ thÞ tr−êng cña cæ phiÕu vµ lîi nhuËn cña DN. Gi¸ trÞ DN đ−ợc xác định bằng tích số giữa Hệ số P/E và lợi nhuận thuần bình quân của một số.

(144) 135 năm (th−ờng là 5 năm). Các công thức liên quan đến xác định giá trị lợi thế kinh doanh theo ph−¬ng ph¸p nµy nh− sau: Gi¸ trÞ lîi thÕ kinh doanh Gi¸ trÞ. thu nhËp cña cæ phiÕu. HÖ sè gi¶ c¶ so víi thu nhËp cña cæ phiÕu. Lîi nhuËn mét cæ phiÕu (EPS). DN. HÖ sè gi¸ c¶ so víi. =. DN. Gi¸ trÞ. =. -. Gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña tµi s¶n Lîi nhuËn thuÇn. x b×nh qu©n cña DN. (3.6). (3.7). Gi¸ thÞ tr−êng cña cæ phiÕu (3.8). = Lîi nhuËn mét cæ phiÕu Lîi nhuËn sau thuÕ cña DN. (3.9). = Sè l−îng cæ phiÕu ®ang l−u hµnh b×nh qu©n trong kú. Trong tr−êng hîp cæ phÇn hãa c«ng ty nhµ n−íc, gi¸ thÞ tr−êng cña cæ phiÕu có thể đ−ợc xác định dựa trên kết quả đấu giá cổ phiếu hoặc giá thị tr−ờng của cổ phiếu của công ty nhà n−ớc đ' cổ phần hóa hoạt động trong cùng lĩnh vực có quy m« t−¬ng ®−¬ng víi DN. - Ph−ơng pháp 2: Ph−ơng pháp vốn hóa. Ph−ơng pháp này xác định giá trị lợi thÕ kinh doanh cña DN b»ng c¸ch vèn hãa thu nhËp v−ît tréi ë tû lÖ lîi tøc th«ng th−êng. Vèn hãa lîi nhuËn ®−îc hiÓu lµ chia lîi nhuËn cho tû lÖ lîi tøc mµ nhµ ®Çu t− mong muốn. Kết quả của th−ơng số này phản ánh số vốn tối đa cần đầu t− để thu đ−ợc số lợi nhuận với tỷ lệ lợi tức đó. Ph−ơng pháp này có mối quan hệ tỷ lệ nghịch gi÷a tû lÖ lîi tøc sö dông trong vèn hãa vµ gi¸ trÞ cña lîi thÕ kinh doanh. Gi¸ trÞ lîi thÕ kinh doanh. Thu nhËp v−ît tréi hµng n¨m (3.10). = Tû lÖ lîi tøc mong muèn. Ph−¬ng ph¸p vèn hãa cã h¹n chÕ lµ kh«ng t¹o ra sù dù phßng cho viÖc thu håi vèn ®Çu t−. Ph−¬ng ph¸p nµy hµm ý mét ®iÒu lµ c¸c n¨m trong t−¬ng lai sÏ t¹o.

(145) 136 ra đ−ợc một khoản lợi nhuận v−ợt trội - một điều giả định quá đơn giản trong một m«i tr−êng kinh doanh ®Çy c¹nh tranh. Hai ph−ơng pháp xác định giá trị lợi thế kinh doanh ở trên sẽ cho kết quả giá trÞ lîi thÕ kinh doanh kh¸c nhau. Gi¸ trÞ lîi thÕ kinh doanh phô thuéc vµo kÕt qu¶ hoạt động trong t−ơng lai của DN. Do đó, không có ph−ơng pháp nào mang tính tuyệt đối chính xác trong việc xác định giá trị thực của lợi thế kinh doanh. VÒ mÆt h¹ch to¸n, khi chuyÓn DN 100% vèn nhµ n−íc thµnh c«ng ty cæ phần, căn cứ vào Biên bản xác định giá trị DN, giá trị lợi thế kinh doanh của DN ®−îc cæ phÇn hãa ®−îc ghi: Nî TK 2138: TSC§VH kh¸c (Gi¸ trÞ lîi thÕ kinh doanh) Cã TK 411: Nguån vèn kinh doanh Trong c¸c tr−êng hîp tæ chøc l¹i DN, c¨n cø vµo Biªn b¶n tháa thuËn vµ Biªn bản xác định giá trị tài sản giữa các bên đối với tài sản của DN bị tổ chức lại, DN nhËn tæ chøc l¹i h¹ch to¸n gi¸ trÞ lîi thÕ kinh doanh nh− sau: Nî TK 242: Chi phÝ tr¶ tr−íc dµi h¹n (NÕu ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ kinh doanh) Nî TK 642: Chi phÝ qu¶n lý DN (NÕu ghi nhËn trùc tiÕp vµo chi phÝ kinh doanh) Nợ TK 2138: TSCĐVH khác (Nếu thỏa m'n định nghĩa và tiêu chuẩn ghi nhËn TSC§VH) Cã TK 111, 112: TiÒn mÆt, TiÒn göi ng©n hµng (NÕu thanh to¸n) Cã TK 411: Nguån vèn kinh doanh (NÕu ph¸t hµnh cæ phiÕu) Tr−êng hîp tæ chøc l¹i DN ph¸t sinh bÊt lîi kinh doanh th× c¨n cø vµo Biªn bản thỏa thuận và Biên bản xác định giá trị tài sản giữa các bên đối với tài sản của DN bÞ tæ chøc l¹i, DN nhËn tæ chøc h¹ch to¸n nh− sau: Nî TK 152, 153, 156, 211...: TK tµi s¶n liªn quan (theo gi¸ tháa thuËn) Cã TK 111, 112: TiÒn mÆt, TiÒn göi ng©n hµng (NÕu thanh to¸n) Cã TK 411: Nguån vèn kinh doanh (NÕu ph¸t hµnh cæ phiÕu) Cã TK 711: Thu nhËp kh¸c (NÕu ghi nhËn vµo thu nhËp trong kú) Cã TK 3387: Doanh thu ch−a thùc hiÖn (Ph©n bæ dÇn vµo thu nhËp).

(146) 137 3.4.1.2. Hoàn thiện hạch toán tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng trªn ph−¬ng diÖn kÕ to¸n qu¶n trÞ KÕ to¸n qu¶n trÞ lµ c«ng cô thu thËp, ph©n tÝch, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin kinh tế - tài chính phục vụ cho việc ra quyết định kinh doanh của nội bộ DN. Kế to¸n qu¶n trÞ cã quan hÖ chÆt chÏ víi kÕ to¸n tµi chÝnh trong viÖc thu thËp vµ cung cấp thông tin ban đầu nh−ng có sự độc lập nhất định với kế toán tài chính. Kế toán quản trị và kế toán tài chính khác nhau về đối t−ợng cung cấp thông tin, về nguyên t¾c vµ ph−¬ng ph¸p kÕ to¸n. KÕ to¸n qu¶n trÞ TSC§ cung cÊp th«ng tin cô thÓ, kÞp thêi cho qu¶n lý vÒ sè l−îng, gi¸ trÞ, chÊt l−îng, t×nh tr¹ng kü thuËt vµ n¨ng lùc s¶n xuất của TSCĐ, từ đó phục vụ cho việc ra các quyết định liên quan đến đầu t−, điều chuyÓn, söa ch÷a, thanh lý, nh−îng b¸n TSC§. Trong m«i tr−êng kinh doanh mµ c¹nh tranh ngµy cµng khèc liÖt th× th«ng tin do kÕ to¸n qu¶n trÞ nãi chung, kÕ to¸n quản trị TSCĐ nói riêng cung cấp ngày càng có ý nghĩa quan trọng đối với việc điều hành và quản lý hoạt động SXKD của DN, DNXD. Hoàn thiện hạch toán TSCĐ trong DNXD trªn ph−¬ng diÖn kÕ to¸n qu¶n trÞ bao gåm c¸c néi dung chñ yÕu sau: * Hoµn thiÖn tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n qu¶n trÞ nãi chung, kÕ to¸n qu¶n trÞ TSC§ nãi riªng: Thùc tÕ hiÖn nay c¸c DN ViÖt Nam nãi chung, DNXD nãi riªng kh«ng tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n qu¶n trÞ vµ thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n qu¶n trÞ. Toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n tµi chÝnh ®−îc thùc hiÖn ë phßng kÕ to¸n cña c¸c DN. Khi tæ chức thực hiện kế toán quản trị, các DNXD phải quan tâm đến việc tổ chức bộ máy kÕ to¸n qu¶n trÞ. ViÖc lùa chän m« h×nh tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n qu¶n trÞ phô thuéc vào quy mô, lĩnh vực, đặc điểm hoạt động SXKD, đặc điểm tổ chức quản lý, nhu cầu thông tin, số l−ợng, trình độ đội ngũ cán bộ kế toán và điều kiện vật chất thực hiện c«ng t¸c kÕ to¸n cña DNXD. Theo Th«ng t− sè 53/2006/TT-BTC ngµy 12/6/2006 cña Bé tr−ëng Bé Tµi chÝnh vÒ h−íng dÉn ¸p dông kÕ to¸n qu¶n trÞ trong DN, viÖc tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n qu¶n trÞ cã thÓ thùc hiÖn theo mét trong ba h×nh thøc lµ: H×nh thøc kÕt hîp, h×nh thøc t¸ch biÖt vµ h×nh thøc hçn hîp. H×nh thøc kÕt hîp lµ h×nh thøc tæ chøc kÕt hîp c¶ chøc n¨ng kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ trong tõng phần hành kế toán. Hình thức tách biệt là hình thức tổ chức trong đó kế toán tài chính và kế toán quản trị đ−ợc tách thành hai bộ phận độc lập trong phòng kế toán.

(147) 138 cña DN. Tuy nhiªn, h×nh thøc t¸ch biÖt còng cã thÓ ®−îc hiÓu lµ kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ ®−îc tæ chøc thµnh hai phßng chøc n¨ng tham m−u riªng trong DN (Tr−ờng hợp này không đ−ợc đề cập trong Thông t− 53/2006/TT-BTC ngày 12/6/2006 cña Bé tr−ëng Bé Tµi chÝnh). Tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n qu¶n trÞ tïy thuéc vào trình độ kế toán và mức độ phát triển của DNXD, cụ thể có thể tổ chức bộ máy kÕ to¸n qu¶n trÞ trong DNXD theo c¸c ph−¬ng ¸n sau: - Ph−¬ng ¸n 1: Trong giai ®o¹n míi x©y dùng vµ triÓn khai ¸p dông kÕ to¸n qu¶n trÞ, DNXD nªn tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n qu¶n trÞ theo h×nh thøc kÕt hîp hai chøc năng kế toán tài chính và kế toán quản trị trong từng phần hành kế toán. Vấn đề là xác định đ−ợc chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn cũng nh− mối quan hệ công tác trong viÖc thu thËp, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin cña tõng lo¹i h×nh kÕ to¸n g¾n víi tõng phÇn hµnh cô thÓ. Theo ph−¬ng ¸n nµy, tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n trong c¸c DNXD đ−ợc thực hiện theo Sơ đồ 3.1: KÕ to¸n tr−ëng Phã phßng kiªm KÕ to¸n tæng hîp. KÕ. KÕ to¸n. KÕ. to¸n. KÕ. tiÒn. to¸n. KÕ. Thñ. NVL,. to¸n. l−¬ng. CPSX. to¸n .... quü. CCDC. TSC§. vµ Zsp. Sơ đồ 3.1: Tổ chức bộ máy kế toán quản trị theo hình thức kết hợp - Ph−ơng án 2: Khi trình độ kế toán nói chung, kế toán quản trị nói riêng đ' phát triển lên tầm cao mới, quy mô hoạt động tăng hoặc nhu cầu thông tin cho điều hành, quản trị hoạt động SXKD ngày một cao hơn thì bộ máy kế toán quản trị nên tổ chøc theo h×nh thøc t¸ch biÖt trong phßng kÕ to¸n hoÆc t¸ch biÖt thµnh hai phßng.

(148) 139 chøc n¨ng kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ trong DNXD. Khi tæ chøc bé m¸y kÕ toán quản trị thành một phòng chức năng riêng trong DNXD thì DN phải quy định râ chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ mèi quan hÖ gi÷a phßng kÕ to¸n tµi chÝnh vµ phßng kÕ to¸n qu¶n trÞ trong viÖc cung cÊp d÷ liÖu phôc vô t¸c nghiÖp chuyªn m«n cña tõng phßng. KÕ to¸n tr−ëng lµ tr−ëng phßng kÕ to¸n tµi chÝnh, chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý và chỉ đạo chuyên môn phòng kế toán tài chính của DNXD, thực hiện nhiệm vụ, quyÒn h¹n cña chøc danh kÕ to¸n tr−ëng trong c¸c giao dÞch gi÷a DNXD víi c¬ quan h÷u quan cña Nhµ n−íc, ng©n hµng, tæ chøc tµi chÝnh, nhµ ®Çu t−, b¹n hµng, đối tác, chủ nợ và ng−ời lao động. Tổ chức bộ máy kế toán quản trị theo hình thức tách biệt đ−ợc thực hiện theo Sơ đồ 3.2. KÕ to¸n tr−ëng. KÕ to¸n qu¶n trÞ yÕu tè s¶n xuÊt. Bé phËn. Bé phËn. KÕ to¸n qu¶n trÞ. KÕ to¸n tµi chÝnh. KÕ to¸n qu¶n trÞ chi phÝ vµ Zsp. KÕ to¸n dù to¸n ng©n s¸ch. KÕ to¸n qu¶n trÞ kÕt qu¶ kinh doanh. KÕ to¸n tµi s¶n cè định. KÕ to¸n chi phÝ vµ Zsp. KÕ to¸n .... Thñ quü. Sơ đồ 3.2: Tổ chức bộ máy kế toán quản trị theo hình thức tách biệt * Hoàn thiện đánh số hiệu TSCĐ: Đánh số hiệu TSCĐ, đặc biệt là TSCĐHH, là mét c«ng viÖc quan träng nh»m t¹o sù thèng nhÊt vµ thuËn lîi trong viÖc theo dâi, quản lý và sử dụng TSCĐ trong DN. Đánh số hiệu TSCĐ là quy định cho mỗi đối t−ợng ghi TSCĐ một số hiệu riêng theo những nguyên tắc nhất định để sử dụng thống nhất trong phạm vi toàn DN. Nguyên tắc đánh số hiệu TSCĐ là phải phản ánh.

(149) 140 đ−ợc tất cả TSCĐ hiện có của DN, đồng thời phải thể hiện đ−ợc tính nhận biết riêng biệt của từng TSCĐ phục vụ cho quản lý và hạch toán. Số hiệu quy định đối với từng đối t−ợng ghi TSCĐ không thay đổi trong suốt thời gian quản lý và sử dụng TSCĐ tại DN. Đối với các DNXD, khi hoạt động SXKD ngày càng đ−ợc mở rộng và yêu cầu cơ giới hóa trong hoạt động xây dựng, lắp đặt các công trình ngày một cao thì số l−îng, chñng lo¹i TSC§ ngµy mét ®a d¹ng, phong phó. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ hiÖn nay các DNXD không thực hiện đánh số hiệu TSCĐ, điều này đ' gây khó khăn nhất định đối với công tác theo dõi, quản lý và sử dụng TSCĐ, đồng thời cũng ảnh h−ởng đến sự phối hợp giữa các đơn vị, bộ phận liên quan trong DNXD. Do đó, việc xây dùng sè hiÖu TSC§ trong c¸c DNXD lµ mét viÖc lµm cÇn thiÕt vµ cã ý nghÜa quan träng trong qu¶n lý. §¸nh sè hiÖu TSC§ trong DNXD cã thÓ thùc hiÖn theo nhiÒu ph−ơng án tùy thuộc vào yêu cầu và trình độ quản lý của DN. Để tăng c−ờng quản lý vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc theo dâi, sö dông vµ h¹ch to¸n TSC§ trong DNXD, Luận án đề xuất cách đánh số hiệu TSCĐ trong các DNXD thực hiện theo h−íng sau: - Thứ nhất, dùng chữ cái để thể hiện nhóm TSCĐ phù hợp với quy định của Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS 03, 04), Chế độ kế toán DN (Quyết định số 15/2006/QĐ-BTC ngày 20/3/2006 của Bộ tr−ởng Bộ Tài chính) và Chế độ tài chính (Quyết định số 206/2003/QĐ-BTC ngày 12/12/2003 của Bộ tr−ởng Bộ Tài chính). + A2111: Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc + B2112: M¸y mãc, thiÕt bÞ c«ng t¸c + C2113: Ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn + D2114: ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý + E2115: C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm + F2118: TSC§HH kh¸c + G212: TSC§ thuª tµi chÝnh + H213: TSC§VH - Thứ hai, dùng 2 chữ cái để thể hiện các loại TSCĐ khác nhau trong nhóm đ' phân loại và ký hiệu nh− trên. TSCĐ trong các DNXD, đặc biệt là TSCĐHH nhãm m¸y mãc, thiÕt bÞ c«ng t¸c vµ ph−¬ng tiÖn vËn t¶i rÊt ®a d¹ng, kh¸c nhau vÒ.

(150) 141 chñng lo¹i, quy c¸ch, n−íc s¶n xuÊt, n¨m s¶n xuÊt vµ c«ng dông, tÝnh n¨ng. ChÝnh v× vËy, viÖc m' hãa lo¹i TSC§ trong mçi nhãm TSC§ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc theo dâi, qu¶n lý vµ h¹ch to¸n theo tõng lo¹i TSC§. Ví dụ, đối với nhóm TSCĐ B2112 - Máy móc, thiết bị công tác trong DNXD cã thÓ ®−îc m' hiÖu nh− sau: + VT: M¸y vËn th¨ng + MĐ: Máy đào + MK: M¸y khoan + MX: M¸y xóc + MU: M¸y ñi + ML: M¸y lu + MH: M¸y hµn + TĐ: Máy toàn đạc điện tử + P§: M¸y ph¸t ®iÖn + §R: §Çm rung + BĐ: Búa đóng cọc + NK: M¸y nÐn khÝ + CC: CÇn cÈu + KV: M¸y kinh vÜ + BT: Tr¹m bª t«ng... §èi víi nhãm TSC§ C2113 - Ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn cã thÓ ®−îc m' hiÖu nh− sau: + O§: ¤ t« ®Çu kÐo + OC: ¤ t« chë cÈu + SM: §u«i xe s¬ mi + RM: R¬ moãc + OK: ¤ t« chë kh¸ch + OT: ¤ t« t¶i + XC: Xe con....

(151) 142 - Thứ ba, dùng 2 chữ số để m' hiệu các bộ phận, đơn vị sử dụng, quản lý TSC§ trong DNXD. ViÖc m' hiÖu c¸c bé phËn sö dông TSC§ cã t¸c dông quan trọng trong việc xác định trách nhiệm vật chất đối với việc quản lý, sử dụng TSCĐ, đồng thời là căn cứ cho việc theo dõi và phân bổ chi phí khấu hao TSCĐ. Các bộ phËn sö dông TSC§ trong DNXD cã thÓ bao gåm: v¨n phßng, chi nh¸nh, xÝ nghiÖp, đội... Có thể m' hiệu các bộ phận sử dụng TSCĐ trong DNXD nh− sau: + 01: TSC§ dïng ë bé phËn v¨n phßng + 02: TSC§ dïng ë chi nh¸nh + 03: TSC§ dïng ë xÝ nghiÖp + 04: TSCĐ dùng ở tổ, đội Trong tr−ờng hợp DNXD có nhiều chi nhánh, xí nghiệp, tổ đội thì phải tiếp tục m' hiệu đến từng chi nhánh, xí nghiệp, tổ đội để quản lý đ−ợc TSCĐ theo từng bé phËn sö dông cô thÓ. Ch¼ng h¹n, xÝ nghiÖp x©y dùng sè 1 ®−îc ký hiÖu lµ 01, xÝ nghiÖp x©y dùng sè 2 ký hiÖu lµ 02... - Thứ t−, sử dụng chữ số để ký hiệu cho từng TSCĐ cụ thể gắn với bộ phận sö dông, lo¹i vµ nhãm TSC§. Trong c¸c DNXD sè l−îng TSC§ lín nªn cã thÓ sö dụng 3 chữ số để thể hiện m' số của từng TSCĐ. Trên cơ sở xây dựng cách đánh số hiệu TSCĐ trong DNXD nh− trên, có thể định dạng số hiệu của từng TSCĐ trong DNXD nh− sau: X****.YZ.**.**.*** VÝ dô: Sè hiÖu cña mét TSC§ trong DNXD lµ B2112.VT.03.01.035. Sè hiÖu nµy cã ý nghÜa nh− sau: B: TSC§HH nhãm m¸y mãc, thiÕt bÞ c«ng t¸c 2112: M' hiÖu tµi kho¶n chi tiÕt ph¶n ¸nh TSC§ VT: Lo¹i TSC§ lµ M¸y vËn th¨ng 03: Bé phËn sö dông M¸y vËn th¨ng lµ xÝ nghiÖp 01: M' xÝ nghiÖp - XÝ nghiÖp x©y dùng sè 1.

(152) 143 035: M' sè cña M¸y vËn th¨ng trong DNXD Quy định về cách đánh số hiệu TSCĐ phải đ−ợc thông báo tới các bộ phận, c¸ nh©n liªn quan trong viÖc theo dâi, qu¶n lý, sö dông vµ h¹ch to¸n TSC§. §ång thời, DNXD phải tổ chức gắn số hiệu đ' quy định cho từng TSCĐ. Số hiệu của từng TSC§ ®−îc sö dông trong suèt qu¸ tr×nh tån t¹i cña nã t¹i DNXD, ®−îc ghi chÐp trªn chøng tõ kÕ to¸n, thÎ TSC§ vµ sæ TSC§. * Hoàn thiện thẻ TSCĐ: Thẻ TSCĐ dùng để theo dõi chi tiết từng TSCĐ của DNXD, nguyên giá ban đầu, tình hình thay đổi nguyên giá và giá trị hao mòn trích hàng năm của từng TSCĐ. Mỗi đối t−ợng ghi TSCĐ đ−ợc mở riêng một thẻ. ThÎ ®−îc lËp vµ l−u t¹i phßng kÕ to¸n trong suèt qu¸ tr×nh sö dông TSC§. Tuy nhiên, hiện nay thẻ TSCĐ theo quy định còn thiếu những thông tin phục vụ cho việc xác định khấu hao TSCĐ nh−: ph−ơng pháp tính khấu hao (Ph−ơng pháp đ−ờng th¼ng, Ph−¬ng ph¸p s¶n l−îng vµ Ph−¬ng ph¸p sè d− gi¶m dÇn cã ®iÒu chØnh), thêi gian sö dông dù kiÕn cña TSC§ (Sè n¨m sö dông dù kiÕn, S¶n l−îng theo c«ng suÊt thiÕt kÕ) vµ GTCL cña TSC§. Trong ®iÒu kiÖn tÝnh khÊu hao theo ngµy th× th«ng tin vÒ thêi gian b¾t ®Çu sö dông nªn ®−îc cô thÓ h¬n thay v× chØ ghi n¨m b¾t ®Çu sö dụng. Đồng thời để phục vụ cho việc đánh giá tình hình và hiệu quả sử dụng TSCĐ gắn với từng bộ phận, lĩnh vực, hoạt động kinh doanh trong DNXD, thẻ TSCĐ cần đ−ợc thiết kế thông tin về chi phí, kết quả hoạt động của TSCĐ theo bộ phận, lĩnh vực, hoạt động sử dụng TSCĐ. Chi phí sử dụng TSCĐ bao gồm chi phí khấu hao TSC§, chi phÝ nhiªn liªn liÖu, chi phÝ söa ch÷a, chi phÝ tiÒn l−¬ng c«ng nh©n vËn hµnh m¸y, chi phÝ mua b¶o hiÓm… KÕt qu¶ sö dông TSC§ cã thÓ lµ gi¸ trÞ s¶n phẩm, công việc, dịch vụ hoàn thành, doanh thu cho thuê… Theo đó, thẻ TSCĐ trong DNXD ®−îc hoµn thiÖn nh− tr×nh bµy trong B¶ng 3.2: B¶ng 3.2: ThÎ TSC§ §¬n vÞ: ............ Thẻ tài sản cố định Sè: .......... Ngµy ... th¸ng ... n¨m ... lËp thÎ.

(153) 144 C¨n cø vµo Biªn b¶n giao nhËn TSC§ sè ... ngµy ... th¸ng ... n¨m ... Tªn, ký m' hiÖu, quy c¸ch (CÊp h¹ng) TSC§: ............. Sè hiÖu TSC§: ............ N−íc s¶n xuÊt (X©y dùng): .......... N¨m s¶n xuÊt: ........... Bé phËn qu¶n lý, sö dông: ............................... Ngµy, th¸ng, n¨m ®−a vµo sö dông: ........... C«ng suÊt (DiÖn tÝch thiÕt kÕ): ............... Ph−¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao TSC§: ..................... Thêi gian sö dông dù kiÕn: .................. Sè chøng tõ. Nguyªn gi¸ TSC§ Ngµy, th¸ng, n¨m. DiÔn gi¶i. Gi¸ trÞ hao mßn TSC§. Nguyªn gi¸. N¨m. Gi¸ trÞ hao mßn. GTCL. Céng dån. Dông cô, phô tïng kÌm theo STT. Tªn, quy c¸ch dông cô, phô tïng. §¬n vÞ tÝnh. Sè l−îng. Gi¸ trÞ. T×nh h×nh sö dông TSC§ STT. Thêi gian sö dông. Bộ phận, hoạt động sö dông. Chi phÝ sö dông. KÕt qu¶ sö dông. HiÖu qu¶ sö dông. §×nh chØ sö dông TSC§ ngµy .... th¸ng ... n¨m ... Lý do đình chỉ: ...................................................................... Ghi gi¶m TSC§ chøng tõ sè: ....... ngµy ... th¸ng ... n¨m ... Lý do gi¶m TSC§: ......................................................................... Ngµy ... th¸ng ... n¨m ... Ng−êi lËp thÎ. KÕ to¸n tr−ëng. Giám đốc. (Ký, hä tªn). (Ký, hä tªn). (Ký, họ tên, đóng dấu). * X©y dùng m« h×nh kÕ to¸n qu¶n trÞ TSC§ trong c¸c DNXD: Vai trß cña kế toán quản trị trong quá trình ra quyết định là cung cấp thông tin thích hợp đáp ứng nhu cầu ra quyết định của nhà quản lý. Quản lý sản xuất liên quan đến các quyết định về lựa chọn ph−ơng án sản xuất, quản lý marketing chịu trách nhiệm về các quyết định định giá, các chuyên gia tài chính liên quan đến quyết định mua sắm trang thiết bị phục vụ hoạt động SXKD của DN. Kế toán quản trị cần cung cấp thông tin thích hợp cho việc ra quyết định của tất cả các cấp quản lý trong một tổ.

(154) 145 chøc [50, tr.602]. Trong mét DN, kÕ to¸n qu¶n trÞ TSC§ cÇn cung cÊp th«ng tin vÒ tình hình và hiệu quả sử dụng TSCĐ phục vụ việc ra các quyết định liên quan đến mua s¾m, thuª, söa ch÷a, thanh lý, nh−îng b¸n, cho thuª vµ ®iÒu chuyÓn TSC§. Vai trß cña kÕ to¸n qu¶n trÞ TSC§ trong DN nãi chung, DNXD nãi riªng ®−îc thÓ hiÖn qua Sơ đồ 3.3: KÕ to¸n qu¶n trÞ TSC§. ThiÕt kÕ vµ vËn hµnh hÖ thèng th«ng tin kÕ to¸n TSC§. Nhµ qu¶n trÞ ra quyết định sản xuÊt, marketing vµ tµi chÝnh. C¸c quyÕt định kinh tÕ träng yÕu. Sơ đồ 3.3: Vai trò của kế toán quản trị TSCĐ trong quá trình ra quyết định Để thực hiện chức năng cung cấp thông tin cho việc ra các quyết định liên quan đến TSCĐ, kế toán quản trị TSCĐ cần nắm chắc các b−ớc trong quá trình ra quyết định của quản lý và nhiệm vụ của kế toán quản trị trong từng b−ớc. Các b−ớc công việc trong quá trình ra quyết định đ−ợc thể hiện qua Sơ đồ 3.4 [50, tr.605]: X¸c định vÊn đề. ThiÕt lËp tiªu chuÈn. NhËn d¹ng c¸c ph−¬ng ¸n. ThiÕt lËp m« h×nh ra quyÕt định. Thu thËp d÷ liÖu. Ra quyÕt định. Sơ đồ 3.4: Các b−ớc công việc trong quá trình ra quyết định về TSCĐ Trong việc xác định vấn đề cần quyết định liên quan đến TSCĐ, yêu cầu đặt ra là vấn đề phải đ−ợc sàng lọc và định nghĩa một cách cụ thể, rõ ràng. Đối với TSCĐ, vấn đề cần quyết định có thể bao gồm: Mua hay thuê TSCĐ; Mua mới hay söa ch÷a TSC§ ®ang cã; Mua tr¶ tiÒn mét lÇn hay mua tr¶ gãp TSC§; Tù lµm hay thuª ngoµi söa ch÷a TSC§; TiÕp tôc sö dông hay nh−îng b¸n, thanh lý TSC§; Bé phận nào sử dụng TSCĐ... Trong các vấn đề cần quyết định liên quan đến TSCĐ, quyết định đầu t− TSCĐ là một nội dung quan trọng của kế toán quản trị TSCĐ. Các.

(155) 146 khía cạnh kế toán quản trị cần quan tâm khi quyết định đầu t− TSCĐ là thời gian; h×nh thøc; chñng lo¹i TSC§ vµ sè l−îng TSC§ ®Çu t−. Trên cơ sở đ' xác định đ−ợc vấn đề cần quyết định, quản lý cần định rõ tiêu chuẩn để ra quyết định. Mục tiêu của quản lý trong sử dụng TSCĐ có thể là: Tối thiểu hóa chi phí hoạt động cho TSCĐ; Tăng công suất sử dụng TSCĐ; Hiện đại hóa tÝnh n¨ng, t¸c dông cña TSC§; N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§; C¶i thiÖn chÊt l−îng s¶n phÈm, dÞch vô; Thu håi vèn ®Çu t− nhanh. Trong tr−êng hîp c¸c môc tiªu mâu thuẫn nhau thì một mục tiêu đ−ợc xác định là tiêu chuẩn quyết định, mục tiêu còn lại sẽ là yếu tố ràng buộc khi quyết định. Trong quá trình ra quyết định, nếu một quyết định liên quan đến từ hai ph−¬ng ¸n lùa chän trë lªn th× nhËn diÖn c¸c ph−¬ng ¸n kh¸c nhau lµ mét kh©u c«ng việc then chốt. Đối với TSCĐ, chẳng hạn quyết định mua TSCĐ có thể có các ph−ơng án nh− mua trong n−ớc, nhập khẩu, mua theo hình thức trao đổi, mua trả góp; quyết định ph−ơng thức sửa chữa TSCĐ có thể bao gồm các ph−ơng án tự sửa ch÷a hay thuª ngoµi... Mô hình ra quyết định là sự trình bày đơn giản hóa về vấn đề quyết định. Mô hình ra quyết định xem xét kết hợp các yếu tố tiêu chuẩn, ràng buộc và các ph−ơng án. Trong việc lựa chọn quyết định đầu t− TSCĐ, mô hình ra quyết định áp dụng có thÓ gåm: Ph−¬ng ph¸p gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn (NPV), Ph−¬ng ph¸p tû suÊt sinh lêi néi bé (IRR), Ph−¬ng ph¸p kú hoµn vèn (PB) vµ Ph−¬ng ph¸p tû suÊt sinh lêi kÕ to¸n (ARR). Trong việc lựa chọn quyết định bộ phận, hoạt động, lĩnh vực sử dụng TSCĐ thì kế toán cần tính và so sánh giữa tỷ trọng TSCĐ theo bộ phận, lĩnh vực, hoạt động sö dông víi søc s¶n xuÊt cña TSC§, søc sinh lêi cña TSC§, suÊt hao phÝ cña TSC§ theo doanh thu vµ suÊt hao phÝ cña TSC§ theo lîi nhuËn cña bé phËn, lÜnh vùc, ho¹t động t−ơng ứng. Thu thập dữ liệu phục vụ cho việc ra quyết định là một trong những chức n¨ng quan träng nhÊt cña kÕ to¸n qu¶n trÞ trong DN. D÷ liÖu cÇn thu thËp tïy thuéc vào từng loại quyết định. Yêu cầu đối với dữ liệu là phải đảm bảo tính thích hợp, chÝnh x¸c vµ kÞp thêi. KÕ to¸n qu¶n trÞ sö dông hÖ thèng ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n gồm ph−ơng pháp chứng từ, ph−ơng pháp tính giá, ph−ơng pháp đối ứng tài khoản.

(156) 147 và ph−ơng pháp tổng hợp - cân đối để thu thập và xử lý dữ liệu hoặc có thể sử dụng thông tin của hệ thống kế toán tài chính. Nếu lựa chọn quyết định bộ phận, hoạt động, lĩnh vực sử dụng TSCĐ thì dữ liệu cần thu thập bao gồm nguyên giá hoặc GTCL của TSCĐ theo từng bộ phận, hoạt động, lĩnh vực; nguyên giá hoặc GTCL cña TSC§ cña toµn DN; doanh thu theo bé phËn, tæng doanh thu cña DN; lîi nhuËn theo bộ phận; tổng lợi nhuận của DN. Nếu lựa chọn quyết định đầu t− TSCĐ thì dữ liÖu cÇn thu thËp lµ chi phÝ cña tõng ph−¬ng ¸n ®Çu t−. Trªn c¬ së d÷ liÖu ®' thu thËp, kÕt hîp víi kÕt qu¶ cña c¸c b−íc c«ng viÖc trong quá trình ra quyết định, quản lý lựa chọn một ph−ơng án. Nếu các b−ớc công việc đ' đ−ợc thực hiện là phân tích định l−ợng thì lựa chọn ph−ơng án cuối cùng là việc xem xét định tính. Coi trọng phân tích định l−ợng và xem xét định tính trong việc ra quyết định là vấn đề cốt yếu của quản lý. Kỹ năng, kinh nghiệm, sự đánh giá và các tiêu chuẩn đạo lý cần đ−ợc kết hợp trong quá trình ra quyết định. * Hoµn thiÖn ph©n lo¹i chi phÝ khÊu hao TSC§ trong DNXD: Chi phÝ khÊu hao TSC§ trong c¸c DN s¶n xuÊt nãi chung, DNXD nãi riªng lµ mét bé phËn chi phí chiếm tỷ trọng t−ơng đối lớn trong tổng chi phí SXKD. Việc phân loại chi phí khÊu hao TSC§ hîp lý sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc tr×nh bµy th«ng tin trªn hÖ thống báo cáo tài chính, đồng thời là cơ sở ra các quyết định liên quan đến việc quản lý vµ sö dông TSC§. Ph©n lo¹i chi phÝ khÊu hao TSC§ trong DNXD phôc vô h¹ch to¸n vµ qu¶n lý TSC§ nªn theo c¸c tiªu thøc sau: - Theo chức năng hoạt động, chi phí khấu hao TSCĐ bao gồm: Chi phí khấu hao máy thi công xây dựng; Chi phí khấu hao TSCĐ phục vụ quản lý tổ, đội, xí nghiÖp vµ Chi phÝ khÊu hao TSC§ phôc vô qu¶n lý toµn DNXD. Tiªu thøc ph©n lo¹i này giúp kế toán ghi nhận chính xác chi phí khấu hao gắn với hoạt động mà TSCĐ phục vụ, tính toán và xác định đ−ợc giá thành công trình, hiệu quả kinh doanh cũng nh− lập Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Thuyết minh b¸o c¸o tµi chÝnh. - Theo lÜnh vùc sö dông TSC§, chi phÝ khÊu hao TSC§ bao gåm chi phÝ khÊu hao TSCĐ của lĩnh vực xây dựng và khấu hao TSCĐ của các lĩnh vực hoạt động kh¸c ngoµi x©y dùng (s¶n xuÊt xi m¨ng, dÖt may, tµi chÝnh, ng©n hµng...). Trong.

(157) 148 tr−êng hîp TSC§ dïng chung cho qu¶n lý c¸c lÜnh vùc trong DNXD th× kÕ to¸n cÇn ph©n bæ chi phÝ khÊu hao TSC§ cho c¸c lÜnh vùc theo nh÷ng tiªu thøc ph©n bæ thÝch hợp (chẳng hạn doanh thu hoặc giá vốn của các lĩnh vực hoạt động). Tiêu thức phân loại này giúp quản lý đánh giá chính xác đ−ợc hiệu quả kinh doanh, hiệu quả sử dụng TSCĐ của các lĩnh vực, từ đó quyết định đầu t−, điều chuyển TSCĐ sao cho đạt đ−ợc hiệu quả sử dụng tài sản cao nhất. - Theo mục đích tính thuế và mục đích tài chính DN, chi phí khấu hao TSCĐ bao gồm chi phí khấu hao TSCĐ cho mục đích tính thuế và chi phí khấu hao TSCĐ cho mục đích tài chính DN. Chi phí khấu hao TSCĐ cho mục đích tính thuế là chi phí khấu hao trên cơ sở quy định của chế độ tài chính phục vụ cho việc xác định nghÜa vô thuÕ thu nhËp cña DN, lµ c¨n cø quyÕt to¸n gi÷a DN víi c¬ quan chøc n¨ng của Nhà n−ớc. Chi phí khấu hao TSCĐ cho mục đích tài chính DN là chi phí khấu hao trªn c¬ së n¨ng lùc tµi chÝnh, chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña DN ë nh÷ng thêi kú nhÊt định và khả năng khai thác, sử dụng TSCĐ trong việc mang lại lợi ích kinh tế cho DN. Chi phí khấu hao TSCĐ cho mục đích tính thuế gắn với kế toán thuế, kế toán tài chính. Chi phí khấu hao TSCĐ cho mục đích tài chính DN gắn với kế toán quản trị DN. - Trong quan hệ với mức độ hoạt động (phân loại chi phí khấu hao theo cách ứng xử của chi phí), chi phí khấu hao TSCĐ bao gồm chi phí khấu hao biến đổi và chi phí khấu hao cố định. Chi phí khấu hao biến đổi là chi phí khấu hao thay đổi tỷ lệ với mức độ hoạt động của DNXD. Chi phí khấu hao cố định (định phí bắt buộc) là chi phí khấu hao không thay đổi theo mức độ hoạt động của DNXD. Chi phí khấu hao khi DNXD tÝnh khÊu hao TSC§ theo ph−¬ng ph¸p s¶n l−îng lµ chi phÝ khÊu hao biến đổi. Khi DNXD tính khấu hao TSCĐ theo ph−ơng pháp đ−ờng thẳng hoặc ph−ơng pháp số d− giảm dần có điều chỉnh thì chi phí khấu hao là định phí bắt buộc. Việc phân loại chi phí khấu hao theo mức độ hoạt động giúp nhà quản lý lựa chọn mức độ hoạt động phù hợp, hiệu quả và xây dựng các biện pháp nhằm quản lý và kiÓm so¸t tèt chi phÝ. Ngoµi c¸c c¸ch ph©n lo¹i trªn, chi phÝ khÊu hao TSC§ cßn cã thÓ ®−îc chia thµnh chi phÝ khÊu hao kiÓm so¸t ®−îc vµ chi phÝ khÊu hao kh«ng kiÓm so¸t ®−îc.

(158) 149 (ph©n lo¹i theo kh¶ n¨ng kiÓm so¸t chi phÝ), chi phÝ khÊu hao s¶n phÈm vµ chi phÝ khÊu hao thêi kú (ph©n lo¹i theo c¸ch thøc kÕt chuyÓn chi phÝ). 3.4.2. Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn qu¶n lý vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè định trong các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam 3.4.2.1. Hoàn thiện quản lý tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng * §¸nh gi¸ l¹i TSC§ ® khÊu hao hÕt gi¸ trÞ nh−ng vÉn sö dông ®−îc: TSC§ ®' khÊu hao hÕt gi¸ trÞ lµ nh÷ng TSC§ mµ gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ b»ng víi nguyên giá của nó, GTCL trên sổ sách bằng không. Theo quy định hiện hành về qu¶n lý TSC§, nh÷ng TSC§ ®' khÊu hao hÕt gi¸ trÞ mµ vÉn sö dông ®−îc th× kh«ng thực hiện tính khấu hao nữa. Chế độ tài chính hiện hành cũng quy định TSCĐ đ' khÊu hao hÕt gi¸ trÞ mµ vÉn sö dông th× ®−îc qu¶n lý nh− TSC§ ®ang sö dông b×nh th−ờng và không tiến hành đánh giá lại giá trị. Thực tế hiện nay cho thấy, các DN nãi chung, DNXD nãi riªng ®ang sö dông kh¸ nhiÒu TSC§ ®' khÊu hao hÕt gi¸ trÞ. HiÖn t−îng nµy cã thÓ do kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña DN kh«ng cho phÐp ®Çu t− TSC§ mới thay thế nh−ng cũng có thể do năng lực của những TSCĐ này vẫn đảm bảo, đáp ứng đ−ợc yêu cầu hoạt động SXKD của DN. Đánh giá lại TSCĐ đ' khấu hao hết giá trÞ nh−ng vÉn sö dông ®−îc xuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do sau: Thø nhÊt, do ¶nh h−ëng cña nhiÒu yÕu tè nh− chÝnh s¸ch khÊu hao TSC§ cña DN, sức mua của đồng tiền và tiến bộ khoa học kỹ thuật, một số TSCĐ đ' khấu hao hÕt gi¸ trÞ nh−ng vÉn cã thÓ b¸n vµ thu ®−îc sè tiÒn nhiÒu h¬n sè tiÒn ®' ®Çu t− ban ®Çu cho TSC§ tr−íc ®©y. Thứ hai, việc đánh giá lại TSCĐ đ' khấu hao hết giá trị những vẫn sử dụng đ−ợc cả về mặt kinh tế và kỹ thuật giúp cho việc phản ánh và đánh giá tình hình tài chính cũng nh− năng lực sản xuất của DN đ−ợc đầy đủ và chính xác hơn. Thứ ba, việc đánh giá lại TSCĐ đ' khấu hao hết giá trị những vẫn sử dụng ®−îc gióp cho DN cã c¬ së ph¸p lý cho viÖc qu¶n lý, sö dông nh÷ng lo¹i TSC§ nµy, đặc biệt trong các tr−ờng hợp xử lý trách nhiệm vật chất đối với TSCĐ bị thiếu, mất vµ h− háng..

(159) 150 Từ sự cần thiết của việc đánh giá lại TSCĐ đ' khấu hao hết giá trị nh−ng vẫn sử dụng đ−ợc, Luận án đề xuất việc đánh giá lại đ−ợc thực hiện nh− sau: - Ph−ơng pháp đánh giá lại: DN thành lập hội đồng đánh giá lại với thành phần bao gồm: Đại diện ban giám đốc; Kế toán tr−ởng; Đại diện phòng kỹ thuật hoÆc phßng xe, m¸y, thiÕt bÞ; §¹i diÖn bé phËn sö dông TSC§ vµ c¸c chuyªn gia cã uy tÝn, am hiÓu vÒ TSC§ bªn trong hoÆc bªn ngoµi DN. Gi¸ trÞ TSC§ cßn sö dông đ−ợc nh−ng đ' khấu hao hết đ−ợc xác định trên cơ sở hai yếu tố, đó là: Giá trị của TSCĐ mới trên thị tr−ờng và tỷ lệ chất l−ợng còn lại của TSCĐ tại thời điểm đánh gi¸ l¹i. Gi¸ trÞ cña TSC§ míi lµ gi¸ thÞ tr−êng cña TSC§ cïng lo¹i, cïng tÝnh n¨ng, c«ng suÊt, n−íc s¶n xuÊt vµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh tr−íc khi ®−a TSC§ vµo sö dông theo −íc tÝnh. Tû lÖ chÊt l−îng cßn l¹i cña TSC§ lµ tû lÖ phÇn tr¨m so víi chÊt l−îng cña TSC§ cïng lo¹i, cïng tÝnh n¨ng, c«ng suÊt, n−íc s¶n xuÊt mua s¾m míi hoÆc ®Çu t− x©y dùng míi. - Ph−¬ng ph¸p h¹ch to¸n: §¸nh gi¸ l¹i TSC§ ®' khÊu hao hÕt gi¸ trÞ nh÷ng vÉn sö dông ®−îc, kÕ to¸n ph¶n ¸nh 2 bót to¸n. + Bót to¸n 1: Xãa sæ gi¸ trÞ hao mßn vµ nguyªn gi¸ cña TSC§ ®' khÊu hao hết đ−ợc đánh giá lại giá trị. Nî TK 214: Gi¸ trÞ hao mßn Cã TK 211: TSC§HH + Bút toán 2: Ghi tăng TSCĐ theo giá trị đánh giá lại trên Biên bản đánh giá l¹i TSC§. Nî TK 211: TSC§HH Có TK 412: Chênh lệch đánh giá lại tài sản - Khấu hao TSCĐ đ' đánh giá lại: TSCĐ khấu hao hết giá trị đ−ợc đánh giá l¹i cã thÓ ®−îc tÝnh khÊu hao theo ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng hoÆc ph−¬ng ph¸p s¶n l−îng, kh«ng ¸p dông ph−¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d− gi¶m dÇn cã ®iÒu chØnh. * Hoµn thiÖn qu¶n lý TSC§ trong thêi gian kh«ng sö dông, chê thanh lý: Trong quá trình tiến hành hoạt động SXKD, có thể do thay đổi hoạt động sản xuất hoặc do TSCĐ không đáp ứng đ−ợc yêu cầu của DNXD dẫn đến một số TSCĐ không sử dụng đ−ợc hoặc chờ thanh lý. Hiện nay, theo Quyết định số 206/2003/QĐ-.

(160) 151 BTC ngày 12/12/2003 của Bộ Tài chính thì TSCĐ ngừng tham gia vào hoạt động kinh doanh ngµy nµo th× ®−îc th«i tÝnh khÊu hao kÓ tõ ngµy Êy. Tuy nhiªn, nÕu TSC§ trong thêi gian kh«ng sö dông hoÆc chê thanh lý nh−ng ch−a khÊu hao hÕt th× việc thôi tính khấu hao là không hợp lý. Vấn đề đặt ra là quản lý những TSCĐ này nh− thÕ nµo, cã tÝnh khÊu hao kh«ng vµ nÕu tÝnh th× tÝnh theo ph−¬ng ph¸p g×, ghi nhËn chi phÝ khÊu hao vµo chi phÝ ë bé phËn nµo? §èi víi TSC§ trong thêi gian không sử dụng, chờ thanh lý, Luận án đề xuất h−ớng xử lý nh− sau: - Trong thêi gian kh«ng sö dông hoÆc chê thanh lý vÉn thùc hiÖn viÖc qu¶n lý hiện vật và thực hiện trách nhiệm vật chất nh− đối với TSCĐ đang sử dụng bình th−ờng cho hoạt động SXKD. - TSC§ trong thêi gian kh«ng sö dông hoÆc chê thanh lý nh−ng ch−a khÊu hao hết giá trị vẫn nên tính khấu hao để thu hồi vốn tái đầu t− TSCĐ. Tuy nhiên, trong thời gian này TSCĐ không tham gia vào hoạt động SXKD nên việc tính khấu hao theo ph−ơng pháp đang áp dụng trong quá trình sử dụng tr−ớc đây, đặc biệt là ph−¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n l−îng vµ ph−¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d− gi¶m dÇn cã ®iÒu chØnh lµ kh«ng thÝch hîp vµ kh«ng kh¶ thi. ChÝnh v× vËy, TSC§ trong thêi gian kh«ng sö dông hoÆc chê thanh lý nªn tÝnh khÊu hao vµ tÝnh khÊu hao theo ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng trªn c¬ së GTCL cña TSC§ vµ thêi gian sö dông cßn l¹i cña TSC§. Trong tr−êng hîp tr−íc ®©y TSC§ ®ang ®−îc tÝnh khÊu hao theo ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng th× trong thêi gian kh«ng sö dông TSC§ ®−îc tÝnh khÊu hao nhÊt qu¸n víi c¸ch tÝnh tr−íc ®©y. - KhÊu hao cña TSC§ trong thêi gian kh«ng sö dông, chê thanh lý nªn tÝnh vào chi phí quản lý DN thay vì tính vào chi phí khác nh− theo quy định của Nghị định số 199/2004/NĐ-CP ngày 3/12/2004 của Chính phủ. Việc không sử dụng TSC§ hoÆc TSC§ cÇn thanh lý nh−ng ch−a tiÕn hµnh thanh lý thuéc vÒ thÈm quyÒn và trách nhiệm của quản lý, do đó khấu hao TSCĐ không sử dụng hoặc chờ thanh lý ghi nhËn vµo chi phÝ qu¶n lý DN lµ tu©n thñ nguyªn t¾c phï hîp trong kÕ to¸n. KhÊu hao TSC§ tÝnh trong thêi gian kh«ng sö dông, chê thanh lý ®−îc céng dån vµo gi¸ trị hao mòn lũy kế của TSCĐ để xác định l'i, lỗ khi nh−ợng bán, thanh lý những TSC§ nµy..

(161) 152 * Hoµn thiÖn ph©n cÊp thÈm quyÒn phª duyÖt t¨ng, gi¶m TSC§: Trong qu¸ trình hoạt động của các DN, DNXD, các giao dịch về tăng, giảm tài sản nói chung, TSCĐ nói riêng th−ờng xuyên phát sinh. Vấn đề là thẩm quyền quyết định quy mô và ph−ơng thức tăng, giảm TSCĐ trong DN, đặc biệt là DN đa sở hữu vốn đ−ợc thực hiÖn nh− thÕ nµo? HiÖn nay, LuËt DN (LuËt sè 60/2005/QH11 ngµy 29/11/2005) quy định Hội đồng thành viên (Đối với công ty TNHH có từ 2 thành viên trở lên), chủ sở hữu công ty (Đối với công ty TNHH 1 thành viên), Đại hội đồng cổ đông (Đối với công ty cổ phần) quyết định việc đầu t− hoặc bán số tài sản có giá trị bằng hoÆc lín h¬n 50% tæng gi¸ trÞ tµi s¶n ®−îc ghi trong b¸o c¸o tµi chÝnh gÇn nhÊt cña công ty. Nghị định số 199/2004/NĐ-CP ngày 3/12/2004 của Chính phủ quy định đối với công ty nhà n−ớc có hội đồng quản trị thì hội đồng quản trị quyết định các dự án ®Çu t− cã gi¸ trÞ nhá h¬n hoÆc b»ng 50% tæng gi¸ trÞ tµi s¶n ghi trªn b¸o c¸o tµi chính của công ty ở quý gần nhất, đối với công ty không có hội đồng quản trị thì giám đốc công ty quyết định các dự án đầu t− có giá trị nhỏ hơn hoặc bằng 50% tæng gi¸ trÞ tµi s¶n ghi trªn b¸o c¸o tµi chÝnh cña c«ng ty ë quý gÇn nhÊt, c¸c dù ¸n đầu t− lớn hơn mức phân cấp cho hội đồng quản trị và giám đốc công ty do đại diện chủ sở hữu công ty quyết định. Quy định ở trên là khá rõ ràng trong việc xác định thÈm quyÒn phª duyÖt ®Çu t− hoÆc b¸n tµi s¶n. Tuy nhiªn, tæng gi¸ tµi s¶n cña DN th−ờng xuyên biến động và không phản ánh chính xác quy mô tài sản thuộc vốn CSH của DN, đồng thời mỗi khi tăng, giảm tài sản DN lại phải xác định tỷ lệ của giá trÞ tµi s¶n ®Çu t− hoÆc b¸n so víi tæng gi¸ trÞ tµi s¶n trªn b¸o c¸o tµi chÝnh cña DN ë kỳ gần nhất. Chính vì vậy, không nên quy định thẩm quyền phê duyệt tăng, giảm tài s¶n theo tû lÖ cña gi¸ trÞ tµi s¶n t¨ng, gi¶m so víi tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cña DN mµ nªn quy định thẩm quyền phê duyệt tăng, giảm tài sản theo mức độ ảnh h−ởng của tài sản đến hoạt động SXKD của DN. Theo đó những tài sản là cơ sở vật chất chính của DN, ảnh h−ởng trực tiếp và quyết định đến chất l−ợng và hiệu quả hoạt động của DN thì thẩm quyền phê duyệt tăng, giảm thuộc về hội đồng quản trị, đại hội đồng cổ đông hay hội đồng thành viên, thẩm quyền phê duyệt tăng, giảm những tài sản còn lại thuộc về giám đốc công ty. Thẩm quyền phê duyệt tăng, giảm tài sản của từng.

(162) 153 cấp quản lý và danh mục tài sản t−ơng ứng phải đ−ợc quy định cụ thể trong Quy chế qu¶n lý, sö dông TSC§ vµ Quy chÕ tµi chÝnh néi bé cña DN. 3.4.2.2. Các biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản cố định trong các doanh nghiÖp x©y dùng * Xây dựng hệ thống chỉ tiêu đánh giá tình hình trang bị và hiệu quả sử dụng TSCĐ trong DNXD: Việc đánh giá tình hình trang bị và hiệu quả sử dụng TSC§ trong DNXD gióp nhµ qu¶n lý n¾m b¾t ®−îc t×nh h×nh sö dông TSC§ hiÖn t¹i của DN, đánh giá tính hợp lý hay bất hợp lý trong viẹc đầu t− và sử dụng TSCĐ, từ đó có những biện pháp cải tiến để duy trì một cơ cấu TSCĐ phù hợp về số l−ợng, chất l−ợng và năng lực hoạt động, đáp ứng đ−ợc yêu cầu của hoạt động SXKD của DN. Thực tế cho thấy, hiện nay các DNXD ch−a đánh giá tình hình trang bị và hiệu quả sử dụng TSCĐ, do đó việc xây dựng hệ thống chỉ tiêu đánh giá tình hình trang bị và hiệu quả sử dụng TSCĐ trong các DNXD đóng vai trò quan trọng trong việc n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý vµ sö dông TSC§ còng nh− hiÖu qu¶ kinh doanh cña DNXD. Các chỉ tiêu đánh giá tình hình trang bị và hiệu quả sử dụng TSCĐ trong các DNXD ®−îc tr×nh bµy trong B¶ng 3.3: Bảng 3.3: Hệ thống chỉ tiêu đánh giá tình hình trang bị và hiệu quả sö dông TSC§ trong c¸c DNXD ChØ tiªu Tû träng TSC§ trong tæng tµi s¶n. Tö sè GTCL cña TSC§. Tæng gi¸ trÞ tµi s¶n cña DN. T×nh. Tû träng. h×nh. tõng lo¹i. trang. TSC§ trong. bÞ. tæng TSC§. TSC§. HÖ sè hao. Gi¸ trÞ. Tæng nguyªn. mßn TSC§. hao mßn. gi¸ TSC§. GTCL cña tõng lo¹i TSC§. ý nghÜa. MÉu sè. Tæng GTCL cña TSC§. Phản ánh mức độ đầu t− vèn cña DN vµo TSC§ Phản ánh mức độ đầu t− vèn cña DN vµo tõng lo¹i TSC§ Ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng kü thuËt cña TSC§.

(163) 154 Hệ số đổi. Gi¸ trÞ TSC§. míi TSC§. tăng trong kỳ TSCĐ cuối kỳ thuật và đổi mới TSCĐ. Tû suÊt tù tµi. Vèn chñ së. GTCL cña. trî TSC§. h÷u. TSC§. Tû träng. GTCL cña. TSC§ theo. TSC§ theo. bé phËn, ho¹t bé phËn, ho¹t động sử dụng động sử dụng. HiÖu qu¶ sö dông TSC§. GTCL cña. Søc s¶n xuÊt. Doanh thu. cña TSC§. trong kú. GTCL cña TSC§ cña DNXD GTCL b×nh qu©n cña TSC§. Đánh giá trình độ tiến bộ kỹ Ph¶n ¸nh sè vèn chñ së h÷u dùng để đầu t− TSCĐ Ph¶n ¸nh møc ®Çu t− cho từng bộ phận, hoạt động trong tæng ®Çu t− cña DNXD vµo TSC§ 1 đồng GTCL bình quân cña TSC§ sö dông trong kú tạo ra bao nhiêu đồng doanh thu 1 đồng GTCL bình quân. Søc sinh lêi. Lîi nhuËn. GTCL b×nh. cña TSC§ sö dông trong kú. cña TSC§. trong kú. qu©n TSC§. tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuËn. SuÊt hao phÝ. GTCL b×nh. TSC§ theo. qu©n cña. doanh thu. TSC§. SuÊt hao phÝ. GTCL b×nh. TSC§ theo. qu©n cña. lîi nhuËn. TSC§. Doanh thu trong kú Lîi nhuËn trong kú. Để tạo ra một đồng doanh thu, DN ph¶i ®Çu t− bao nhiêu đồng TSCĐ Để tạo ra một đồng lợi nhuËn, DN ph¶i ®Çu t− bao nhiêu đồng TSCĐ. * X©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§ trong DNXD: Bên cạnh việc xây dựng hệ thống chỉ tiêu đánh giá tình hình trang bị và hiệu quả sử dụng TSCĐ, các DNXD còn phải thực hiện đồng bộ các biện pháp nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§. C¸c biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§ trong DNXD bao gåm: - Lựa chọn các ph−ơng thức đầu t− TSCĐ phù hợp với đặc điểm hoạt động SXKD vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña DNXD..

(164) 155 - Lập kế hoạch SXKD sao cho sát hợp với tình hình thực tế hoạt động của DNXD, từ đó tính toán nhu cầu sử dụng các yếu tố đầu vào nói chung, TSCĐ nói riêng để có biện pháp huy động đảm bảo về số l−ợng, chất l−ợng, giá cả và tiến độ. - C©n nh¾c n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña nh÷ng TSC§ ®' khấu hao hết giá trị nh−ng vẫn đ−ợc sử dụng. Chủ động thanh lý, nh−ợng bán những TSCĐ sử dụng không có lợi về mặt kinh tế, kỹ thuật hoặc không đáp ứng đ−ợc yêu cầu hoạt động SXKD của DNXD. - Xây dựng và ban hành quy định về h−ớng dẫn vận hành, bảo quản và sử dụng TSCĐ, đặc biệt đối với những TSCĐ mới có công nghệ phức tạp và hiện đại. Quy định rõ trách nhiệm và mối quan hệ giữa các đơn vị, bộ phận, cá nhân trong viÖc qu¶n lý vµ sö dông TSC§. - Lùa chän ph−¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao phï hîp víi tõng lo¹i hoÆc tõng nhãm TSC§. TÝnh phï hîp cña ph−¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao ®−îc xem xÐt trªn c¸c khÝa cạnh: đặc điểm hao mòn của TSCĐ, khả năng tài chính, năng lực cạnh tranh và chiến l−ợc phát triển của DNXD trong từng thời kỳ nhất định. - Chủ động cho thuê TSCĐ trong thời gian khối l−ợng công việc giảm sút nh»m khai th¸c tèi ®a n¨ng lùc cña TSC§, thu håi mét phÇn vèn ®Çu t− vµ trang tr¶i c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh kinh doanh. - Th−ờng xuyên kiểm tra tình hình sử dụng TSCĐ và kiểm kê định kỳ TSCĐ. Đối với các tr−ờng hợp h− hỏng, thiếu mất TSCĐ phải có biên bản xác định nguyên nhân thiếu mất và mức độ h− hỏng để đề xuất biện pháp xử lý thiếu mất và kiến nghị ph−¬ng ¸n söa ch÷a TSC§ thÝch hîp. - §Þnh kú thùc hiÖn ph©n tÝch t×nh h×nh trang bÞ vµ hiÖu qu¶ sö dông TSC§ nhằm đánh giá tính hợp lý của những biện pháp, kế hoạch đ' đ−ợc thực hiện và đề xuÊt c¸c biÖn ph¸p c¶i tiÕn n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý vµ sö dông TSC§ cña DNXD trong t−¬ng lai..

(165) 156 3.5. §iÒu kiÖn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p hoµn thiÖn h¹ch toán tài sản cố định nhằm tăng c−ờng quản lý tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam 2.5.1. VÒ phÝa Nhµ n−íc Thứ nhất, ban hành và h−ớng dẫn đầy đủ, đồng bộ các chính sách, văn bản ph¸p luËt vÒ tµi chÝnh vµ kÕ to¸n TSC§. HiÖn nay, mét sè c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt liªn quan đến quản lý và hạch toán TSCĐ còn có những điểm không thống nhất gây khó kh¨n cho DN trong qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn. Ch¼ng h¹n, Th«ng t− sè 128/2003/TT-BTC ngày 22/12/2003 của Bộ Tài chính quy định cơ sở kinh doanh áp dông ph−¬ng ph¸p khÊu hao ®−êng th¼ng ®−îc khÊu nhanh nh−ng tèi ®a kh«ng qu¸ hai lần mức khấu hao theo ph−ơng pháp đ−ờng thẳng để nhanh chóng đổi mới công nghệ, khi thực hiện khấu hao nhanh cơ sở kinh doanh phải đảm bảo có l'i. Thực hiện khấu hao nhanh theo Thông t− 128 cũng có nghĩa là thời gian sử dụng để tính khấu hao đ−ợc xác định khác với khung thời gian sử dụng theo quy định của Nhà n−ớc. Quyết định số 206/2003/QĐ-BTC ngày 12/12/2003 của Bộ Tài chính quy định TSC§ ch−a qua sö dông, DN ph¶i c¨n cø vµo khung thêi gian sö dông ban hµnh theo Quyết định 206 để xác định thời gian khấu hao TSCĐ, nếu DN muốn xác định thời gian sử dụng khác với khung thời gian sử dụng của Quyết định 206 thì phải giải trình rõ các căn cứ xác định thời gian sử dụng của TSCĐ để Bộ Tài chính xem xét, quyết định. Tuy nhiên, theo Quyết định 206, khi thực hiện khấu hao nhanh DN không phải xin ý kiến của Bộ Tài chính. Mặt khác, theo Quyết định 206 thì việc ®¨ng ký tÝnh khÊu hao TSC§ ®−îc thùc hiÖn vµo ®Çu n¨m, cßn nÕu theo Th«ng t− 128 thì thực hiện khấu hao nhanh DN phải đảm bảo có l'i nh−ng hiệu quả kinh doanh của DN chỉ xác định đ−ợc khi kết thúc năm, trong năm cũng có thể là l'i hoặc lỗ. Chuẩn mực kế toán về TSCĐ VAS 03, 04 quy định TSCĐ đ−ợc tính khấu hao trên cơ sở giá trị phải khấu hao của TSCĐ trong khi Quyết định 206 lại quy định khấu hao TSCĐ đ−ợc tính trên nguyên giá TSCĐ. Nghị định số 199/2004/NĐ-CP ngày 3/12/2004 của Chính phủ quy định TSCĐ hiện có của DN đều phải trích khấu hao, bao gồm cả TSCĐ không cần dùng, chờ thanh lý trong khi Quyết định số 206.

(166) 157 lại quy định TSCĐ giảm hoặc ngừng tham gia vào hoạt động kinh doanh thì thôi tÝnh khÊu hao kÓ tõ ngµy gi¶m hoÆc ngõng sö dông. Nh÷ng ®iÓm kh«ng thèng nhÊt gi÷a c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cña Nhµ n−íc vÒ qu¶n lý vµ h¹ch to¸n TSC§ ®' t¹o ra không ít khó khăn và lúng túng không những đối với DN trong quá trình thực hiện mà còn đối với cả việc kiểm tra, giám sát và quyết toán của các cơ quan nhà n−ớc víi DN. Thứ hai, thống nhất Chế độ kế toán áp dụng trong tất cả các loại hình DN thuéc mäi lÜnh vùc, mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong c¶ n−íc. HiÖn nay, ViÖt Nam cã 2 Chế độ kế toán DN, đó là Chế độ kế toán DN đ−ợc ban hành theo Quyết định số 15/2006/QĐ-BTC ngày 20/3/2006 của Bộ tr−ởng Bộ Tài chính và Chế độ kế toán DN nhỏ và vừa (Theo quy định của Chính phủ, DN nhỏ và vừa là những DN có quy mô vốn d−ới 10 tỷ đồng và lao động th−ờng xuyên d−ới 300 ng−ời) đ−ợc ban hành theo Quyết định số 48/2006/QĐ-BTC ngày 14/9/2006 của Bộ tr−ởng Bộ Tài chính. Theo quy định tại Quyết định số 15, Chế độ kế toán DN đ−ợc áp dụng cho tất cả các DN thuộc mọi lĩnh vực, mọi thành phần kinh tế trong cả n−ớc. Theo quy định tại Quyết định số 48, Chế độ kế toán DN nhỏ và vừa áp dụng cho tất cả các DN thuộc mäi lÜnh vùc, mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong c¶ n−íc lµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty hîp danh, doanh nghiÖp t− nh©n vµ hîp t¸c x'. §ång thêi, Quyết định số 48 cũng quy định DN nhỏ và vừa có thể áp dụng Chế độ kế toán DN ban hành theo Quyết định 15. Trên thực tế, rất nhiều DN nhỏ và vừa, DN ngoài quốc doanh áp dụng Chế độ kế toán DN. Mặt khác, Chế độ kế toán DN ban hành theo Quyết định 15 đ' bao quát toàn bộ nội dung tổ chức công tác kế toán áp dụng cho tất cả các DN hoạt động trong các lĩnh vực, ngành nghề khác nhau của nền kinh tế quốc dân, trong đó có DNXD, nh−ng Quyết định 15 không phủ nhận tính hiệu lực pháp lý của Chế độ kế toán DN xây lắp đ−ợc ban hành theo Quyết định số 1864/1998/QĐ-BTC ngày 16/12/1998 của Bộ Tài chính. Chính vì vậy, để tránh tốn kÐm cho Nhµ n−íc trong viÖc nghiªn cøu x©y dùng, ban hµnh vµ triÓn khai ¸p dông Chế độ kế toán cũng nh− tạo ra sự thống nhất, đơn giản và thuận lợi cho việc áp dông cña c¸c DN thuéc mäi lÜnh vùc, mäi thµnh phÇn kinh tÕ, mäi quy m« Nhµ n−íc nên ban hành và thực hiện một Chế độ kế toán DN thống nhất..

(167) 158 Thứ ba, quy định rõ ràng các loại chứng từ cần có đối với từng tr−ờng hợp hình thành TSCĐ để tạo ra sự thống nhất giữa DN và các cơ quan nhà n−ớc có thẩm quyền trong việc xác định giá trị tài sản và quyết toán thuế thu nhập DN. Các tr−ờng hîp h×nh thµnh TSC§ bao gåm: mua, XDCB, nhËn vèn gãp, ®−îc biÕu tÆng, tù s¶n xuất ... cần phải đ−ợc quy định một cách đầy đủ và cụ thể các loại chứng từ hợp pháp, hợp lệ phục vụ cho việc xác định giá trị hợp lý của TSCĐ. Trên thực tế, các giao dịch về TSCĐ giữa DN với cá nhân, đặc biệt là giao dịch mua lại TSCĐ và nhận vèn gãp b»ng TSC§ lµm cho DN rÊt khã kh¨n trong viÖc chøng minh nguån gèc vµ giá trị hợp lý của TSCĐ khi quyết toán thuế thu nhập DN. Nhà n−ớc nên quy định m' số thuế cho từng công dân có đủ năng lực pháp luật, năng lực hành vi và đủ tuổi vị thành niên, đồng thời quy định tất cả các cá nhân, tổ chức khi mua, bán phải thực hiện việc giao, nhận hóa đơn, không phân biệt giá trị và mục đích của giao dịch mua, b¸n. §©y còng lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho viÖc c«ng khai, minh b¹ch vµ x¸c định thu nhập cá nhân, có nh− vậy Luật Thuế thu nhập cá nhân mới có thể triển khai vào cuộc sống một cách công bằng, thuận lợi và đạt đ−ợc kết quả, đóng góp nhất định vào thu ngân sách nhà n−ớc. Thứ t−, hoàn thiện hóa đơn sử dụng trong các giao dịch mua, bán. Hóa đơn hiÖn ®ang ®−îc sö dông trong nÒn kinh tÕ kh«ng ph¶n ¸nh néi dung chiÕt khÊu th−ơng mại, điều này dẫn đến trên thực tế tồn tại nhiều cách thức ghi hóa đơn và tạo ra sù kh«ng thèng nhÊt gi÷a c¬ quan nhµ n−íc (c¬ quan thuÕ) víi DN khi quyÕt toán. Chính vì vậy, nên thay đổi mẫu hóa đơn theo h−ớng nội dung giá trên hóa đơn ®−îc chia thµnh: gi¸ tr−íc chiÕt khÊu, chiÕt khÊu vµ gi¸ sau chiÕt khÊu. ThuÕ gi¸ trÞ gi¸ t¨ng cña giao dÞch ®−îc tÝnh trªn gi¸ sau chiÕt khÊu, bªn b¸n ghi nhËn doanh thu, bªn mua ghi nhËn tµi s¶n hoÆc chi phÝ theo gi¸ sau chiÕt khÊu. Thứ năm, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thành lập và hoạt động của các DN thẩm định giá. DN thẩm định giá hoạt động trong lĩnh vực cung cấp dịch vụ xác định giá trị tài sản cho các tổ chức, cá nhân có nhu cầu trong nền kinh tế. Khi nền kinh tÕ ph¸t triÓn, c¸c giao dÞch mua b¸n, chuyÓn dÞch tµi s¶n nãi chung, TSC§ nãi riêng ngày càng gia tăng, đồng thời yêu cầu khách quan, chính xác và có thể tin cậy đối với thông tin về giá trị của tài sản ngày một cao hơn. Sự ra đời và hoạt động của.

(168) 159 DN thẩm định giá là một đòi hỏi khách quan của nền kinh tế. Dịch vụ thẩm định giá cung cÊp th«ng tin kh¸ch quan víi t− c¸ch lµ “ng−êi thø ba” vÒ gi¸ trÞ tµi s¶n, gi¶i quyết sự xung đột về mặt lợi ích kinh tế liên quan đến xác định giá trị tài sản giữa Nhà n−ớc, DN, nhà đầu t− và ng−ời lao động. DN thẩm định giá hoạt động phải tuân thủ pháp luật của Nhà n−ớc và đảm bảo tính độc lập của mình trong việc xác định và c«ng bè th«ng tin vÒ gi¸ trÞ tµi s¶n. Thứ sáu, xây dựng và hoàn thiện ch−ơng trình, nội dung đào tạo về kế toán qu¶n trÞ nãi chung, kÕ to¸n qu¶n trÞ c¸c yÕu tè SXKD nãi riªng. KÕ to¸n qu¶n trÞ lµ mét m«n häc kh¸ míi mÎ ë ViÖt Nam, ®−îc ®−a vµo gi¶ng d¹y, häc tËp trong c¸c tr−ờng đại học, cao đẳng khối kinh tế, quản lý kể từ khi Việt Nam thực hiện công cuộc đổi mới, mở cửa nền kinh tế. Cùng với các môn học về khoa học quản lý khác, môn học kế toán quản trị đ' góp phần vào việc đào tạo, bồi d−ỡng một đội ngũ cán bộ quản lý kinh tế và kinh doanh cho đất n−ớc, đáp ứng nhu cầu cán bộ của hệ thống cơ quan quản lý nhà n−ớc và cộng đồng DN, đồng thời cũng góp phần vào việc đ−a kế toán quản trị trở thành một công cụ quản lý hữu hiệu đối với việc điều hành, quản lý hoạt động kinh doanh của các DN Việt Nam. Tuy nhiên, hiện nay các giáo trình kế toán quản trị ở Việt Nam chủ yếu đề cập đến các nội dung: Xác định chi phí SXKD; Mèi quan hÖ chi phÝ - khèi l−îng - lîi nhuËn; Dù to¸n chi phÝ SXKD; Ph©n tÝch b¸o c¸o bé phËn; Ph©n tÝch b¸o c¸o tµi chÝnh... mµ Ýt tr×nh bµy vÒ kÕ to¸n qu¶n trị các yếu tố SXKD, trong đó có kế toán quản trị TSCĐ. Để góp phần đào tạo toàn diện kiến thức, kỹ năng quản lý cho đội ngũ cán bộ t−ơng lai và tạo nguồn tài liệu cho việc học hỏi, áp dụng của cộng đồng DN, giáo trình kế toán quản trị nên bổ sung néi dung kÕ to¸n qu¶n trÞ c¸c yÕu tè SXKD, bao gåm c¶ kÕ to¸n qu¶n trÞ TSC§. 2.5.2. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp x©y dùng §Ó gãp phÇn hoµn thiÖn h¹ch to¸n vµ qu¶n lý TSC§ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§, n©ng cao hiÖu n¨ng qu¶n lý vµ hiÖu qu¶ kinh doanh, c¸c DNXD cÇn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p sau:.

(169) 160 * X©y dùng Quy chÕ qu¶n lý, sö dông TSC§ vµ Quy chÕ qu¶n lý tµi chÝnh néi bé trong DNXD: Kh¶o s¸t thùc tÕ cho thÊy rÊt Ýt c¸c DNXD x©y dùng Quy chÕ qu¶n lý, sö dông TSC§ vµ Quy chÕ tµi chÝnh néi bé, trõ mét sè tæng c«ng ty x©y dùng thuéc së h÷u Nhµ n−íc. Quy chÕ qu¶n lý, sö dông TSC§ lµ mét v¨n b¶n néi bé quan trọng trong DNXD, đề cập đến các vấn đề kinh tế - kỹ thuật trong việc đầu t−, sö dông, b¶o qu¶n, söa ch÷a, ®iÒu chuyÓn, thanh lý, nh−îng b¸n TSC§. Quy chÕ quản lý, sử dụng TSCĐ đ−ợc xây dựng với nội dung đầy đủ, rõ ràng và cụ thể có tác dông h−íng dÉn vµ t¹o sù thèng nhÊt cña c¸c c¸ nh©n, bé phËn liªn quan trong qu¸ trình quản lý và sử dụng TSCĐ nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công nghệ thi c«ng x©y l¾p vµ yªu cÇu tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm trong bèi c¶nh c¹nh tranh ngµy cµng khèc liÖt. Néi dung cña Quy chÕ qu¶n lý, sö dông TSC§ ph¶i bao gåm: Chøc n¨ng, nhiÖm vô cña c¸c c¸ nh©n, bé phËn liªn quan trong quản lý, sử dụng TSCĐ; Quy định về sử dụng, bảo d−ỡng, sửa chữa TSCĐ; Quy định về điều động, giao nhận TSCĐ; Quy định về bảo quản TSCĐ; Quy định về đầu t−, thanh lý, nh−ợng bán TSCĐ; Quy định về báo cáo quản lý, sử dụng TSCĐ và Quy định về khen th−ởng, kỷ luật trong quản lý, sử dụng TSCĐ. Quy chÕ tµi chÝnh néi bé DNXD lµ mét v¨n b¶n quan träng ®iÒu chØnh c¸c mối quan hệ kinh tế - tài chính trong nội bộ DNXD và giữa DNXD với các đối t−ợng có lợi ích, nghĩa vụ liên quan trong quá trình hoạt động của DNXD. Nội dung cña Quy chÕ tµi chÝnh néi bé DNXD ph¶i bao gåm c¸c néi dung: Qu¶n lý, sö dông vốn và tài sản; Quản lý doanh thu, chi phí và kết quả hoạt động kinh doanh; Phân phối lợi nhuận; Mối quan hệ tài chính giữa các đơn vị, bộ phận trong DNXD và Chế độ kế toán, kiểm toán áp dụng trong DNXD. * Chuyển các đơn vị trực thuộc hạch toán phụ thuộc DNXD có đủ điều kiện sang hạch toán độc lập: Việc chuyển các đơn vị trực thuộc hạch toán phụ thuộc sang hạch toán độc lập góp phần tăng tính tự chủ và tự chịu trách nhiệm trong hoạt động SXKD đối với các đơn vị trực thuộc DNXD. DNXD cần chuẩn bị đầy đủ các điều kiện trong quá trình chuyển đổi đơn vị trực thuộc hạch toán phụ thuộc sang hạch toán độc lập, đó là: T− cách pháp nhân đầy đủ; Tổ chức bộ máy quản lý nói chung, bé m¸y qu¶n lý tµi chÝnh, kÕ to¸n nãi riªng víi chøc n¨ng, nhiÖm vô ®−îc.

(170) 161 quy định cụ thể, rõ ràng; Thực hiện đầy đủ chứng từ, tài khoản, sổ kế toán và báo cáo tài chính theo quy định của Nhà n−ớc; Quyền sở hữu vốn... Việc chuyển các đơn vị trực thuộc hạch toán phụ thuộc sang hạch toán độc lập cũng là điều kiện để chuyển đổi các DNXD sang hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con, chuyÓn tõ h×nh thøc giao vèn sang h×nh thøc ®Çu t− vèn, chuyÓn mèi quan hÖ gi÷a DN và các đơn vị trực thuộc từ quan hệ hành chính sang quan hệ kinh tế, chuyển hình thức điều chuyển TSCĐ giữa các đơn vị trực thuộc sang hình thức vay vốn và chuyÓn tõ h×nh thøc thu håi vèn khÊu hao TSC§ sang h×nh thøc ph©n phèi hiÖu qu¶ kinh doanh. * Mở đầy đủ hệ thống tài khoản tổng hợp và chi tiết trong hạch toán TSCĐ: Để thực hiện chức năng cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời đáp ứng yêu cầu ra quyết định của chủ thể quản lý, hạch toán kế toán nói chung, hạch toán TSCĐ nói riêng phải sử dụng một hệ thống tài khoản nhất định. Đối với hạch toán TSCĐ, việc mở đầy đủ và phản ánh các nghiệp vụ kinh tế phát sinh vào hệ thống tài khoản tổng hîp vµ chi tiÕt gióp cho kÕ to¸n xö lý vµ cung cÊp ®−îc th«ng tin hiÖn cã vµ t×nh hình biến động của từng loại TSCĐ theo các chỉ tiêu nguyên giá, giá trị hao mòn và GTCL. Đồng thời, việc mở đầy đủ hệ thống tài khoản phản ánh TSCĐ cũng giúp cho viÖc xö lý vµ cung cÊp th«ng tin cho qu¶n lý vÒ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ - ph¸p lý giữa DNXD với các tổ chức, cá nhân khác trong quá trình hoạt động của DNXD. * ¸p dông ®a d¹ng c¸c ph−¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao TSC§: KhÊu hao TSCĐ là một biện pháp chủ quan của quản lý và kế toán nhằm xác định cụ thể giá trị TSCĐ bị hao mòn trong quá trình sử dụng với mục đích thu hồi vốn tái đầu t− TSCĐ. Ph−ơng pháp tính khấu hao đ−ợc lựa chọn ảnh h−ởng đến quy mô chi phí sản xuất; giá thành sản phẩm; khả năng đấu thầu và cạnh tranh cũng nh− khả năng hiện đại hóa năng lực; trình độ sản xuất, thi công của DNXD. Chính vì vậy, việc lựa chọn ph−¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao TSC§ phï hîp víi tõng lo¹i, tõng nhãm TSC§, víi n¨ng lực tài chính và chiến l−ợc phát triển của DNXD là một điều có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Thực tế cho thấy, các DNXD hiện nay đều tính khấu hao TSCĐ theo ph−ơng pháp đ−ờng thẳng. Ph−ơng pháp này tuy đơn giản nh−ng không đánh giá sát mực độ hao mòn thực tế của TSCĐ và đặc biệt không thích hợp với những loại.

(171) 162 TSCĐ bị hao mòn vô hình lớn. Chính vì vậy, DNXD cần xác định ph−ơng pháp tính khÊu hao TSC§ phï hîp víi tõng nhãm, tõng lo¹i TSC§ nh− sau: - Ph−¬ng ph¸p khÊu hao ®−êng th¼ng ¸p dông víi nhãm TSC§ lµ nhµ cöa vµ vËt kiÕn tróc nh−: nhµ v¨n phßng, trô së DN, nhµ chi nh¸nh, hÖ thèng kho tµng, hµng rµo, s©n b'i... - Ph−¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d− gi¶m dÇn cã ®iÒu chØnh ¸p dông víi nhóm TSCĐ là thiết bị, dụng cụ quản lý nh−: máy tính để bàn, máy tính xách tay, máy photocopy, hệ thống camera, máy toàn đạc điện tử, máy định vị... - Ph−¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n l−îng ¸p dông víi nhãm TSC§ lµ ph−¬ng tiện vận tải, máy móc thiết bị công tác nh−: máy đào, máy xúc, xe lu, xe cẩu, xe ô tô con... * Phân biệt và áp dụng khấu hao TSCĐ cho mục đích tính thuế và mục đích tài chính DN: Khấu hao TSCĐ cho mục đích tính thuế là việc tính khấu hao trên cơ sở quy định của chế độ tài chính phục vụ cho việc xác định nghĩa vụ thuế thu nhập của DN. Khấu hao TSCĐ cho mục đích tài chính DN là việc tính khấu hao trên cơ sở năng lực tài chính, chiến l−ợc của DN ở những thời kỳ nhất định và khả năng khai th¸c TSC§ trong viÖc mang l¹i lîi Ých kinh tÕ cho DN. KhÊu hao TSC§ cho mục đích tính thuế và mục đích tài chính DN có thể cho kết quả khấu hao khác nhau, nguyªn nh©n lµ kh¸c nhau hoÆc vÒ ph−¬ng ph¸p khÊu hao hoÆc vÒ thêi gian sö dụng để tính khấu hao. Sự khác nhau này dẫn đến khái niệm chênh lệch tạm thời. Chªnh lÖch t¹m thêi bao gåm chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ vµ chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ. Chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ ph¸t sinh khi TSC§ ®−îc khÊu hao cho mục đích tính thuế nhanh hơn khấu hao cho mục đích tài chính DN hay mục đích kế toán (thời gian khấu hao để tính thuế ngắn hơn thời gian khấu hao theo kế to¸n) vµ kÕt qu¶ t¹o ra kho¶n thuÕ thu nhËp ho'n l¹i ph¶i tr¶. Khi khÊu hao cho môc đích tính thuế chậm hơn so với khấu hao cho mục đích kế toán (thời gian khấu hao để tính thuế dài hơn thời gian khấu hao theo kế toán) sẽ làm phát sinh chênh lệch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ vµ kÕt qu¶ t¹o ra tµi s¶n thuÕ thu nhËp ho'n l¹i. ViÖc ph¸t sinh chªnh lÖch t¹m thêi ®−îc khÊu trõ hay chªnh lÖch t¹m thêi chÞu thuÕ chØ cã ý nghĩa trong nội bộ DN, không ảnh h−ởng đến cơ quan thuế. Tùy vào yêu cầu của.

(172) 163 qu¶n lý, n¨ng lùc tµi chÝnh vµ chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña DNXD mµ kÕ to¸n lùa chän ph−ơng pháp và thời gian khấu hao TSCĐ cho thích hợp gắn với mục đích tính thuế thu nhập và mục đích kế toán. * Hiện đại hóa phần mềm kế toán: Phần mềm kế toán là một thành tựu của khoa học công nghệ hiện đại đ−ợc ứng dụng trong hạch toán kế toán. Phần mềm kế toán góp phần giảm khối l−ợng công việc cho bộ máy kế toán và tăng tốc độ và tính chÝnh x¸c trong xö lý d÷ liÖu vµ cung cÊp th«ng tin kinh tÕ tµi chÝnh cho qu¶n lý. Tuy nhiªn, hiÖn nay phÇn mÒm kÕ to¸n trong c¸c DNXD ch−a kÕt nèi xö lý sè liÖu kÕ to¸n mét c¸ch toµn diÖn, c¸c phÇn hµnh cã khèi l−îng c«ng viÖc lín nh−: chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh c«ng tr×nh, TSC§ ®−îc thùc hiÖn theo h×nh thøc thñ c«ng. Chính vì vậy, các DNXD cần hiện đại hóa phần mềm kế toán để trên cơ sở chứng từ kÕ to¸n ®' ®−îc nhËp vµo m¸y, phÇn mÒm kÕ to¸n thùc hiÖn nhiÖm vô xö lý vµ kÕt xuất thông tin một cách toàn diện, đầy đủ, chính xác và kịp thời. * *. *. Tãm l¹i, Hoµn thiÖn h¹ch to¸n vµ qu¶n lý TSC§ trong c¸c DNXD lµ mét công việc đóng vai trò rất quan trọng trong việc quản lý, sử dụng hợp lý, hiệu quả TSC§ cña DNXD. Hoµn thiÖn h¹ch to¸n vµ qu¶n lý TSC§ sÏ gãp phÇn vµo viÖc nâng cao năng lực sản xuất thi công, năng lực đấu thầu, cạnh tranh trên thị tr−ờng và hiÖu qu¶ kinh doanh cña DNXD. Sau khi phân tích những định h−ớng phát triển của DNXD Việt Nam và ph−¬ng h−íng hoµn thiÖn h¹ch to¸n vµ TSC§ trong c¸c DNXD, Ch−¬ng 3 cña LuËn án với tiêu đề: “Ph−ơng h−ớng và giải pháp hoàn thiện hạch toán tài sản cố định nhằm tăng c−ờng quản lý tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam” đ' đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hạch toán TSCĐ trong các DNXD trên ph−ơng diện kế toán tài chính, kế toán quản trị; đề xuất các giải pháp hoàn thiện qu¶n lý vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§ trong DNXD. Trong tõng néi dung, kÕt hợp với thông lệ quốc tế, phân tích lí luận và thực tiễn cơ chế, chế độ quản lý tài.

(173) 164 chính và kế toán của Việt Nam, tác giả đề xuất giải pháp hoàn thiện. Đồng thời, để đảm bảo cho những giải pháp mang tính khả thi, tác giả đ' đề xuất các điều kiện thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p hoµn thiÖn h¹ch to¸n TSC§ nh»m t¨ng c−êng qu¶n lý TSC§ trên cả góc độ Nhà n−ớc và các DNXD..

(174) 165 KÕt luËn. Thực hiện chủ tr−ơng đổi mới nền kinh tế do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi x−ớng và l'nh đạo trong hơn 20 năm qua, chúng ta đ' thu đ−ợc những thành tựu phát triển kinh tế - x' hội nhất định. Những kết quả đ' đạt đ−ợc là sự đóng góp tổng lực của rất nhiều yếu tố trong nền kinh tế, trong đó sự đóng góp của các DN nói chung và DNXD nói riêng là hết sức quan trọng. Tuy nhiên, do hoạt động trong lĩnh vực sản xuất vật chất đặc biệt và có những đặc tr−ng riêng trong hoạt động SXKD nên việc hạch toán và quản lý TSCĐ trong các DNXD đóng vai trò rất quan trọng. Ngày nay, trong điều kiện công cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất n−ớc ngày cµng ®−îc ®Èy m¹nh, sù héi nhËp cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam víi khu vùc vµ quèc tÕ ngµy cµng trë nªn s©u s¾c, m«i tr−êng kinh doanh cña c¸c DN ngµy cµng cã sù c¹nh tranh khốc liệt hơn đòi hỏi các DNXD phải đổi mới quản lý để nâng cao hiệu quả hoạt động và khả năng cạnh tranh trên thị tr−ờng. Một trong những biện pháp để nhằm đạt đ−ợc mục tiêu đó đ' đ−ợc đề cập trong Luận án là hoàn thiện hạch toán và n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§ trong c¸c DNXD. Nghiên cứu thực hiện Luận án với đề tài: “Hoàn thiện hạch toán tài sản cố định nhằm tăng c−ờng quản lý tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng ViÖt Nam”, t¸c gi¶ LuËn ¸n ®': - Hệ thống hoá những vấn đề lý luận về TSCĐ trong DN trên các khía cạnh khái niệm, đặc điểm, vai trò, phân loại và đánh giá TSCĐ. - Tr×nh bµy kh¸i qu¸t nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña h¹ch to¸n vµ qu¶n lý TSC§ trong DN víi c¸c néi dung h¹ch to¸n TSC§ trªn ph−¬ng diÖn kÕ to¸n tµi chÝnh, kÕ toán quản trị, hệ thống chỉ tiêu đánh giá tình hình trang bị và hiệu quả sử dụng TSC§. §ång thêi, LuËn ¸n còng xem xÐt ChuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ; kinh nghiÖm của Mỹ, Pháp trong hạch toán TSCĐ và rút ra một số bài học đối với Việt Nam. - Phân tích vai trò của các DNXD trong nền kinh tế quốc dân cũng nh− đặc điểm hoạt động SXKD của các DNXD..

(175) 166 - Khái quát lịch sử phát triển của kế toán Việt Nam và Chế độ kế toán, tài chính về TSCĐ trong DNXD. Trên cơ sở đó, Luận án đ' tập trung trình bày, phân tÝch thùc tr¹ng h¹ch to¸n TSC§ trong DNXD trªn c¶ ph−¬ng diÖn kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ, thùc tr¹ng qu¶n lý TSC§ còng nh− ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông TSC§ trong c¸c DNXD. - Trình bày quan điểm và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hạch toán và n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông TSC§ trong c¸c DNXD ViÖt Nam còng nh− nh÷ng ®iÒu kiện thực hiện các giải pháp đó. C¸c gi¶i ph¸p hoµn thiÖn h¹ch to¸n TSC§ trªn ph−¬ng diÖn kÕ to¸n tµi chÝnh vµ kÕ to¸n qu¶n trÞ sÏ gãp phÇn lµm cho viÖc h¹ch to¸n kÕ to¸n nãi chung, h¹ch to¸n TSCĐ nói riêng trong DNXD đ−ợc thuận lợi, khoa học và hợp lý, đáp ứng nhu cầu xử lí và cung cấp thông tin kế toán, tài chính cho quản trị DNXD và các đối t−ợng cã lîi Ých liªn quan. §ång thêi, c¸c gi¶i ph¸p hoµn thiÖn h¹ch to¸n vµ n©ng cao hiÖu quả sử dụng TSCĐ trong DNXD đều có cơ sở khoa học về mặt lí luận và thực tiễn nên có thể vận dụng không những cho DNXD mà còn đối với cả các DN hoạt động SXKD trong c¸c lÜnh vùc kh¸c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ gãp phÇn hoµn thiÖn hÖ thèng kÕ to¸n DN cña ViÖt Nam..

(176) 167 Nh÷ng c«ng tr×nh ®a c«ng bè cña t¸c gi¶ luËn ¸n 1. Trần Văn Thuận (2003), “Bàn về hạch toán tài sản cố định theo Chuẩn mực kế to¸n ViÖt Nam”, T¹p chÝ KÕ to¸n, (45), tr. 30-31,19. 2. Trần Văn Thuận (2004), “Ph−ơng pháp xác định Chu kỳ kinh doanh và vận động cña tiÒn”, T¹p chÝ KÕ to¸n, (47), tr. 23-24,39. 3. TrÇn V¨n ThuËn, TrÇn Quý Liªn (2005), “Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n ë doanh nghiÖp míi thµnh lËp”, T¹p chÝ KÕ to¸n, (56), tr. 48-49. 4. Trần Văn Thuận (2005), “Tính khấu hao tài sản cố định trong doanh nghiệp”, Tạp chÝ KÕ to¸n, (57), tr. 41-42. 5. Trần Văn Thuận (2006), “Đào tạo kế toán ở Việt Nam - Những vấn đề đặt ra”, T¹p chÝ Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn, (§Æc san), tr. 29-31. 6. Trần Văn Thuận (2007), “Quản lý, sử dụng và hạch toán tài sản cố định trong doanh nghiÖp x©y dùng”, T¹p chÝ KÕ to¸n, (68), tr. 27-29..

(177) 168 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o. TiÕng ViÖt 1. Ban Tuyªn gi¸o TW - Phßng Th−¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam (2007), N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp ViÖt Nam trong thêi kú héi nhËp WTO, Hµ Néi. 2. Nguyễn Tấn Bình (2004), Phân tích hoạt động doanh nghiệp, Nhà xuất bản Thèng kª, Hµ Néi. 3. Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t− (2006), KÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x[ héi 5 n¨m 2006 2010, Hµ Néi. 4. Bộ Tài chính (2002), Quyết định số 149/2001/QĐ-BTC ngày 31/12/2001 về ban hµnh vµ c«ng bè 4 ChuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam (§ît 1), Hµ Néi. 5. Bộ Tài chính (2003), Quyết định số 165/2002/QĐ-BTC ngày 31/12/2002 về ban hµnh vµ c«ng bè 4 ChuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam (§ît 2), Hµ Néi. 6. Bộ Tài chính (2004), Quyết định số 206/2003/QĐ-BTC ngày 12/12/2003 về ban hành Chế độ quản lý, sử dụng và trích khấu hao TSCĐ, Hà Nội. 7. Bộ Tài chính (1996), Quyết định số 1141-TC/QĐ/CĐKT ngày 1/11/1995 về ban hành Chế độ kế toán doanh nghiệp, Hà Nội. 8. Bộ Tài chính (2006), Quyết định số 15/2006/QĐ-BTC ngày 20/3/2006 về ban hành Chế độ kế toán doanh nghiệp, Hà Nội. 9. Bộ Tài chính (2000), Quyết định số 166/1999/QĐ-BTC ngày ngày 30/12/1999 của Bộ Tài chính về ban hành Chế độ quản lý, sử dụng và trích khấu hao TSC§, Hµ Néi. 10. Bộ Tài chính (1999), Quyết định số 1864/1998/QĐ-BTC ngày 16/12/1998 của Bộ Tài chính về ban hành Chế độ kế toán DN xây lắp, Hà Nội..

(178) 169 11. Bộ Tài chính (1996), Quyết định số 1062-TC/QĐ/CSTC ngày 14/11/1996 của Bộ Tài chính về ban hành Chế độ quản lý, sử dụng và trích khấu hao TSCĐ, Hà Néi. 12. Bộ Tài chính (1980), Quyết định số 222/TC-CĐKT ngày 11/10/1980 của Bộ Tài chính về ban hành Chế độ kế toán TSCĐ trong các xí nghiệp quốc doanh, Hà Néi. 13. Bộ Tài chính (1986), Quyết định số 507-TC/ĐTXD ngày 22/7/1986 của Bộ Tài chính về ban hành Chế độ quản lý, khấu hao TSCĐ và định mức khấu hao TSC§, Hµ Néi. 14. Bé Tµi chÝnh (1990), Th«ng t− sè 33-TC/CN ngµy 31/7/1990 cña Bé Tµi chÝnh ban hành Quy định chế độ khấu hao TSCĐ, Hà Nội. 15. Bé Tµi chÝnh (2005), Th«ng t− 126/2004/TT-BTC ngµy 24/12/2004 h−íng dÉn thực hiện Nghị định số 187/2004/NĐ-CP ngày 16/11/2004 của Chính phủ về viÖc chuyÓn c«ng ty nhµ n−íc thµnh c«ng ty cæ phÇn, Hµ Néi. 16. Bé Tµi chÝnh (2000), HÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ, Nhµ xuÊt b¶n Tµi chÝnh, Hµ Néi. 17. Bé Tµi chÝnh (1999), Tµi liÖu héi th¶o vÒ ChuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt Nam, Hµ Néi. 18. Bé X©y dùng (2007), B¸o c¸o kiÓm ®iÓm nhiÖm vô kÕ ho¹ch n¨m 2006 vµ ph−¬ng h−íng, nhiÖm vô kÕ ho¹ch n¨m 2007 cña ngµnh x©y dùng, Hµ Néi. 19. Nguyễn Văn Công (1995), Phân tích báo cáo tài chính và hoạt động kinh doanh, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, Hµ Néi. 20. C«ng ty CÇu 5 Th¨ng Long (2007), B¸o c¸o tµi chÝnh vµ c¸c v¨n b¶n qu¶n lý, Hµ Néi. 21. C«ng ty cæ phÇn C¬ giíi x©y l¾p Constrexim (2007), B¸o c¸o tµi chÝnh vµ c¸c v¨n b¶n qu¶n lý, Hµ Néi. 22. C«ng ty cæ phÇn LICOGI 12 (2007), B¸o c¸o tµi chÝnh vµ c¸c v¨n b¶n qu¶n lý, Hµ Néi. 23. C«ng ty X©y dùng 789 Bé Quèc phßng (2007), B¸o c¸o tµi chÝnh vµ c¸c v¨n b¶n qu¶n lý, Hµ Néi..

(179) 170 24. Nghiªm V¨n DÜnh (2006), Kinh tÕ x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng, Nhµ xuÊt b¶n Giao th«ng vËn t¶i, Hµ Néi. 25. §inh Tiªn Dòng (2007), “Doanh nghiÖp ngµnh x©y dùng trong thêi kú héi nhËp WTO”, Ban Tuyªn gi¸o TW - Phßng Th−¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam, Hµ Néi. 26. Nguyễn Tuấn Duy (1999), Hoàn thiện kế toán tài sản cố định trong các doanh nghiÖp th−¬ng m¹i n−íc ta, LuËn ¸n TiÕn sÜ Kinh tÕ, Tr−êng §¹i häc Th−¬ng m¹i, Hµ Néi. 27. Ph¹m V¨n D−îc (1998), H−íng dÉn tæ chøc kÕ to¸n qu¶n trÞ trong c¸c doanh nghiÖp, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, Hµ Néi. 28. Ph¹m V¨n D−îc (2006), KÕ to¸n qu¶n trÞ, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, Hµ Néi. 29. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Nhµ XuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 30. Nguyễn Đình Đỗ (2003), Kế toán và phân tích hoạt động kinh tế trong doanh nghiÖp x©y l¾p, Nhµ xuÊt b¶n X©y dùng, Hµ Néi. 31. NguyÔn ThÞ §«ng (2006), Gi¸o tr×nh H¹ch to¸n kÕ to¸n trong c¸c doanh nghiÖp, Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n, Hµ Néi. 32. NguyÔn ThÞ §«ng (2007), Gi¸o tr×nh Lý thuyÕt h¹ch to¸n kÕ to¸n, Nhµ xuÊt b¶n Tµi chÝnh, Hµ Néi. 33. Hennie Van Greuning, Marius Koen (2000), C¸c chuÈn mùc kÕ to¸n quèc tÕ, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 34. Hội đồng Quốc gia chỉ đạo biên soạn Từ điển Bách khoa Việt Nam (2002), Từ ®iÓn B¸ch khoa ViÖt Nam (QuyÓn 2), Nhµ xuÊt b¶n Tõ ®iÓn B¸ch khoa, Hµ Néi. 35. V−¬ng §×nh HuÖ, §oµn Xu©n Tiªn (2002), KÕ to¸n qu¶n trÞ, Nhµ xuÊt b¶n Tµi chÝnh, Hµ Néi..

(180) 171 36. Hugh A. Adams, §ç Thïy Linh (2005), Héi nhËp víi c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n quèc tÕ, Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 37. Bïi M¹nh Hïng (2003), Gi¸o tr×nh Kinh tÕ x©y dùng, Nhµ xuÊt b¶n X©y dùng, Hµ Néi. 38. Ph¹m Huyªn, D−¬ng V¨n Chung (1994), KÕ to¸n ph©n tÝch vµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp, Nhµ xuÊt b¶n Thµnh phè Hå ChÝ Minh, Thµnh phè Hå ChÝ Minh. 39. Phạm Huyên (1990), Kế toán đại c−ơng, Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Thµnh phè Hå ChÝ Minh, Thµnh phè Hå ChÝ Minh. 40. Kermit D. Larson (2003), KÕ to¸n tµi chÝnh, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, Hµ Néi. 41. §inh V¨n Khiªn (2006), Gi¸o tr×nh Kinh tÕ x©y dùng, Nhµ xuÊt b¶n X©y dùng, Hµ Néi. 42. §Æng ThÞ Loan (2006), Gi¸o tr×nh KÕ to¸n tµi chÝnh trong c¸c doanh nghiÖp, Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n, Hµ Néi. 43. Bùi Văn Mai (2006), “Chế độ kế toán doanh nghiệp mới - Thành quả 10 năm đổi mới hệ thống kế toán doanh nghiệp”, Tài chính, 2006(5). 44. NguyÔn Minh Ph−¬ng, NguyÔn ThÞ §«ng (2002), Gi¸o tr×nh KÕ to¸n quèc tÕ, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, Hµ Néi. 45. Cao Lại Quang (2006), “Quyết liệt để về đích sớm”, Xây dựng, 2006(1+2). 46. NguyÔn V¨n Th¬m, TrÇn V¨n Th¶o (2003), KÕ to¸n Mü, Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, Hµ Néi. TiÕng Anh 47. Charles H. Gibson (1998), Financial Statement Analysis, South - Western College Publishing, United States of America. 48. Frank Wood and Alan Sangster (1999), Business Accounting 1, Financial Times Professional Limited, Pitman Publishing, Great Britain..

(181) 172 49. Robert F. Meigs, Mary A. Meigs, Mark Bettner, Ray Whittington (1996), Accounting - The basis for business decisions, McGraw-Hill Companies, Inc, United States of America . 50. Ronald W. Hilton (2002), Managerial Accounting, McGraw-Hill Companies, Inc, United States of America . 51. Paul H. Walgenbach, Ernest I. Hanson, James C. Hamre (1990), Principles of Accounting, Harcourt Brace Jovanovich, Publishers, United States of America..

(182) 173 Phô lôc 1 Tr×nh tù lu©n chuyÓn chøng tõ TSC§ t¹i c¸c DNXD ViÖt Nam. Chñ së h÷u DN NghiÖp vô TSC§. 1 QuyÕt định t¨ng, gi¶m TSC§. Héi đồng giao nhËn. 2. Giao nhËn TSC§ vµ lËp Biªn b¶n. KÕ to¸n TSC§. 3. B¶o qu¶n, l−u tr÷. LËp, hñy thÎ TSC§, ghi sæ chi tiÕt, sæ tæng hîp. 1: Chủ sở hữu DN quyết định tăng, giảm TSCĐ. 2: Hội đồng giao nhận tiến hành giao nhận TSCĐ và lập các chứng từ giao nhËn TSC§ (biªn b¶n giao nhËn, biªn b¶n thanh lý, biªn b¶n nghiÖm thu khèi l−îng söa ch÷a lín TSC§...) 3: KÕ to¸n TSC§ thùc hiÖn lËp thÎ TSC§; ghi sæ chi tiÕt TSC§; sæ tæng hîp TSC§; tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao; lËp kÕ ho¹ch vµ theo dâi qu¸ tr×nh söa ch÷a TSC§; B¶o qu¶n vµ l−u tr÷ chøng tõ TSC§..

(183) 174 Phô lôc 2 Tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n TSC§ t¹i c¸c DNXD ViÖt Nam theo h×nh thøc NhËt ký chung. Chøng tõ t¨ng, gi¶m vµ khÊu hao TSC§. NhËt ký chung. ThÎ TSC§. Sæ c¸i TK 211, 212, 213, 214. Sæ chi tiÕt TSC§. Bảng cân đối tµi kho¶n. B¸o c¸o TSC§, B¸o c¸o khÊu hao.... B¸o c¸o tµi chÝnh. Ghi chó: : Ghi hàng ngày hoặc định kỳ : Ghi cuèi kú kÕ to¸n : Quan hệ đối chiếu, kiểm tra số liệu.

(184) 175 Phô lôc 3 Tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n TSC§ t¹i c¸c DNXD ViÖt Nam theo h×nh thøc Chøng tõ - Ghi sæ. Chøng tõ t¨ng, gi¶m vµ khÊu hao TSC§. Chøng tõ ghi sæ. Sæ c¸i TK 211, 212, 213, 214. ThÎ kÕ to¸n TSC§. Sæ ®¨ng ký CTGS. Sæ chi tiÕt TSC§. B¸o c¸o TSC§, B¸o c¸o khÊu hao. Bảng cân đối tµi kho¶n. B¸o c¸o tµi chÝnh. Ghi chó:. : Ghi hàng ngày hoặc định kỳ : Ghi cuèi kú kÕ to¸n : Quan hệ đối chiếu, kiểm tra số liệu.

(185) 176 Phô lôc 4 Tr×nh tù ghi sæ kÕ to¸n TSC§ t¹i c¸c DNXD ViÖt Nam theo h×nh thøc KÕ to¸n trªn m¸y vi tÝnh. Chøng tõ vÒ t¨ng, gi¶m TSC§, B¶ng tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao NhËp chøng tõ kÕ to¸n PhÇn mÒm kÕ to¸n. Sæ kÕ to¸n: - Sæ NhËt ký chung - Sæ c¸i TK 211, 212, 213, 214. Ghi chó:. : Ghi hàng ngày hoặc định kỳ : Ghi cuèi kú kÕ to¸n. Bảng cân đối tài kho¶n Bảng cân đối kế to¸n B¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh B¸o c¸o t¨ng, gi¶m TSC§ B¸o c¸o khÊu hao TSC§.

(186) 177 Phô lôc 5 Hạch toán biến động TSCĐHH tại các DNXD Việt Nam TK 111, 112, 141, 331, 341. TK 211. TK 214. 1a TK 133 6. 1b. TK 811. TK 411 2. TK 411 7. TK 2412 3. TK 222 8. TK 336. 4. TK 222. TK 1361. 9 5. Chó thÝch: 1: TSC§ t¨ng do mua s¾m; 2: TSC§ t¨ng do nhËn vèn gãp 3: TSC§ t¨ng do XDCB hoµn thµnh, bµn giao; 4: TSC§ t¨ng do mua néi bé 5: TSC§ t¨ng do nhËn l¹i VGLD; 6: TSC§ gi¶m do thanh lý, nh−îng b¸n 7: TSC§ gi¶m do hoµn tr¶ l¹i vèn gãp; 8: TSC§ gi¶m do gãp vèn liªn doanh 9: TSCĐ giảm do cấp do đơn vị trực thuộc.

(187) 178 Phô lôc 6 H¹ch to¸n khÊu hao TSC§ t¹i c¸c DNXD ViÖt Nam TK 211, 212, 213. TK 214. TK 623. KhÊu hao TSC§ dïng cho c«ng t¸c thi c«ng Ghi gi¶m gi¸ trÞ hao mßn lòy kÕ cña TSC§ trong c¸c tr−êng hîp thanh lý, nh−îng b¸n, gãp vèn, tr¶ l¹i vèn gãp, thiÕu mÊt, tr¶ l¹i TSC§ thuª tµi chÝnh, khÊu hao hÕt gi¸ trÞ TSC§VH. TK 627 KhÊu hao TSC§ dïng cho tổ, đội, cho thuê. TK 635 KhÊu hao TSC§ cho thuª hoạt động TK 642 KhÊu hao TSC§ dïng cho ®iÒu hµnh, qu¶n lý TK 4313 Hao mßn TSC§ phóc lîi dïng cho phóc lîi.

(188) 179 Phô lôc 7 H¹ch to¸n söa ch÷a vµ n©ng cÊp TSC§HH t¹i c¸c DNXD ViÖt Nam TK 111, 112, 141, 152, 153, 311, 331, 334.... TK 623, 627, 642. TËp hîp chi phÝ söa ch÷a th−êng xuyªn TSC§ TK 133 ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®−îc khÊu trõ. TK 111, 112, 141, 152, 153, 242, 311, 331, 334. TK 2413. TËp hîp chi phÝ söa. TK 211. QuyÕt to¸n chi phÝ söa ch÷a n©ng cÊp ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§. ch÷a lín vµ söa ch÷a. n©ng. cÊp. TSC§ ph¸t sinh. TK 133 ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®−îc khÊu trõ. TK 142, 242. QuyÕt to¸n chi phÝ söa ch÷a lín TSC§ ngoµi kÕ ho¹ch. TK 335 QuyÕt to¸n chi phÝ söa ch÷a lín TSC§ theo kÕ ho¹ch.

(189) 180 Phô lôc 8 Sæ c¸i TK 211 t¹i C«ng ty 789 C«ng ty 789 - Bé Quèc phßng. MÉu sè S02c-DN. 147 Hoµng Quèc ViÖt. (Ban hµnh theo Q§ sè 15/2006/Q§-BTC ngµy 20/3/2006 cña Bé Tµi chÝnh). Sæ c¸i tµi kho¶n TK 211: Tài sản cố định hữu hình Từ ngày 1/10/2006 đến ngày 31/12/2006 Sè d− Nî ®Çu kú: 41.372.289.635 Chøng tõ ghi sæ Ngµy. Sè. DiÔn gi¶i. TK đối øng. Sè tiÒn PS Nî. 08/11. 00225 Tiền VN gửi NH Quân đội. 11212. 30/12. 00264 T¹m øng. 30/12. 00264 Hao mßn ph−¬ng tiÖn vËn t¶i. 21413. 30/12. 00264 X©y dùng c¬ b¶n. 2412. 2.513.989.026. 30/12. 00264 Ph¶i tr¶ ng−êi b¸n. 331. 215.763.092. 30/12. 00265 X©y dùng c¬ b¶n. 2412. 2.513.989.026. 141. PS Cã. 87.693.060 2.898.405.762 79.920.000. Tæng ph¸t sinh Nî: 8.229.839.966 Tæng ph¸t sinh Cã: 79.920.000 Sè d− Nî cuèi kú: 49.522.209.601 LËp, ngµy 18/1/2007 KÕ to¸n tr−ëng. Ph¹m ThÞ HiÒn.

(190) 181 Phô lôc 9 Sæ chi tiÕt TK 211 t¹i C«ng ty 789 C«ng ty 789 - Bé Quèc phßng. Ban hµnh theo Q§ sè 15/2006/Q§-BTC. 147 Hoµng Quèc ViÖt. ngµy 20/3/2006 cña Bé Tµi chÝnh. Sæ chi tiÕt tµi kho¶n TK 211: Tài sản cố định hữu hình Từ ngày 1/10/2006 đến ngày 31/12/2006 Sè d− Nî ®Çu kú: 41.372.289.635 Chøng tõ. CTGS. Ngµy. Sè. Ngµy. 8/11. BN1322. 8/11. TK. DiÔn gi¶i. Sè. ®/−. 00225 Thanh to¸n tiÒn mua m¸y. Sè ph¸t sinh Nî. 11212. 87.693.060. 141. 1.823.234.762. Cã. photocopy - Cty Siªu Thanh 30/12 PKT1397 30/12. 00264 Thanh to¸n tiÒn mua cÈu th¸p. 30/12 PKT1397 30/12. 00264 H¹ch to¸n gi¶m PTVT. 21413. 79.920.000. ... 30/12 PKT1555 30/12. 00264 H¹ch to¸n t¨ng nhµ x−ëng -. 2412. 1.047.805.308. Tr¹m trén BTTP .... Tæng ph¸t sinh Nî: 8.229.839.966 Tæng ph¸t sinh Cã: 79.920.000 Sè d− Nî cuèi kú: 49.522.209.601. LËp, ngµy 18/1/2007 KÕ to¸n tr−ëng. Ph¹m ThÞ HiÒn.

(191) 182 Phô lôc 10 Sæ c¸i TK 214 t¹i C«ng ty 789 C«ng ty 789 - Bé Quèc phßng. MÉu sè S02c1-DN. 147 Hoµng Quèc ViÖt. (Ban hµnh theo Q§ sè 15/2006/Q§-BTC ngµy 20/3/2006 cña Bé Tµi chÝnh). Sæ c¸i tµi kho¶n TK 214: Hao mòn tài sản cố định Từ ngày 1/10/2006 đến ngày 31/12/2006. Sè d− Cã ®Çu kú: 17.553.575.514 Chøng tõ ghi sæ Ngµy. DiÔn gi¶i. Sè. TK đối. Sè tiÒn. øng. PS Nî 79.920.000. PS Cã. 30/12. 00264 Ph−¬ng tiÖn vËn t¶i. 2113. 30/12. 00264 Chi phÝ khÊu hao TSC§. 6274. 251.432.178. 30/12. 00264 Chi phÝ tµi chÝnh. 635. 336.379.066. 30/12. 00264 Chi phÝ qu¶n lý doanh. 6424. 16.074.104. nghiÖp ... Tæng ph¸t sinh Nî: 79.920.000 Tæng ph¸t sinh Cã: 2.096.122.689 Sè d− Cã cuèi kú: 19.569.778.203 LËp, ngµy 18/1/2007 KÕ to¸n tr−ëng. Ph¹m ThÞ HiÒn.

(192) 183. Phô lôc 11 Sæ chi tiÕt TK 214 t¹i C«ng ty 789 C«ng ty 789 - Bé Quèc phßng. Ban hµnh theo Q§ sè 15/2006/Q§-BTC. 147 Hoµng Quèc ViÖt. ngµy 20/3/2006 cña Bé Tµi chÝnh. Sæ chi tiÕt tµi kho¶n TK 214: Hao mòn tài sản cố định Từ ngày 1/10/2006 đến ngày 31/12/2006 Sè d− Cã ®Çu kú: 17.553.575.514 Chøng tõ Ngµy. Sè. CTGS Ngµy. Sè. Sè ph¸t sinh. TK. DiÔn gi¶i. ®/−. Nî. Cã. 30/12 PKT1397 30/12. 00264 HT gi¶m PTVT. 2113. 79.920.000. 30/12 PKT1402 30/12. 00264 Ph©n bæ khÊu hao PTVT. 6424. 113.186.687. 30/12 PKT1402 30/12. 00264 Ph©n bæ khÊu hao TBQL. 6424. 38.217.813. 30/12 PKT1402 30/12. 00264 Ph©n bæ khÊu hao nhµ x−ëng. 6274. 46.075.148. 30/12 PKT1402 30/12. 00264 Ph©n bæ khÊu hao MMTB. 6274. 151.239.664. 30/12 PKT1402 30/12. 00264 Ph©n bæ khÊu hao PTVT. 6274. 50.629.366. 30/12 PKT1402 30/12. 00264 Ph©n bæ khÊu hao CP tµi chÝnh. 635. 334.957.208. .... Tæng ph¸t sinh Nî: 79.920.000 Tæng ph¸t sinh Cã: 2.096.122.689 Sè d− Cã cuèi kú: 19.569.778.203 LËp, ngµy 18/1/2007 KÕ to¸n tr−ëng. Ph¹m ThÞ HiÒn.

(193) 184. Phô lôc 12 Sæ c¸i TK 211 t¹i C«ng ty cæ phÇn X©y l¾p c¬ giíi Constrexim. Constrexim Holdings C«ng ty cp X©y l¾p c¬ giíi Constrexim. Sæ c¸i tµi kho¶n TK 211: Tài sản cố định hữu hình Từ ngày 1/1/2006 đến ngày 31/12/2006 Chøng tõ Ngµy. Sè. DiÔn gi¶i. Sè tiÒn. TK đối øng. Nî. D− ®Çu n¨m. 7.931.489.227. Tæng ph¸t sinh trong n¨m. 11.084.570.285. D− cuèi n¨m. 19.016.059.512. TiÒn mÆt VND. 1111. 103.849.486. Phải trả đối t−ợng khác. 3318. 4.916.689.708. Ph¶i tr¶ néi bé kh¸c. 3362. 5.501.598.737. Ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c. 3388. 562.432.354. LËp, ngµy 24/1/2007 KÕ to¸n tr−ëng. Cã.

(194) 185 Phô lôc 13 Sæ chi tiÕt TK 211 t¹i C«ng ty cæ phÇn X©y l¾p c¬ giíi Constrexim Constrexim Holdings C«ng ty cp X©y l¾p c¬ giíi Constrexim. Sæ chi tiÕt tµi kho¶n TK 211: Tài sản cố định hữu hình Từ ngày 1/1/2006 đến ngày 31/12/2006 Dù Nî ®Çu n¨m: 7.931.489.227 Ph¸t sinh Nî: 11.084.570.285 Ph¸t sinh Cã: 0 D− Nî cuèi n¨m: 19.016.059.512 Ngµy. Sè CT. DiÔn gi¶i. TK §¦. PS Nî. 17/1. 0046C. Thanh toán tiền lắp đặt tổng đài. 1111. 12.940.000. 26/1. 0150C. Thanh to¸n m¸y tÝnh x¸ch tay. 1111. 19.416.178. 31/3. GS174A HT tăng máy toàn đạc. 3318. 113.854.160. 3/4. GS175B HT t¨ng xe cÈu Tadano. 3362. 750.000.000. 21/4. 0365C. Thanh to¸n m¸y tÝnh x¸ch tay. 1111. 13.723.581. 30/6. GS371. Mua m¸y xóc Kobelco. 3318. 2.211.581.500. 15/9. GS528. HT t¨ng xe trén bª t«ng. 3362. 2.351.598.737. 20/9. GS532. HT tăng máy toàn đạc. 3318. 116.568.182. 31/10. 1022C. Phụ tùng máy toàn đạc điện tử. 1111. 1.942.727. 17/11. 1077C. Thñ tôc ®¨ng ký xe tr¹m trén. 1111. 55.827.000. 3362. 2.400.000.000. 3318. 1.666.666.666. BT vµ mua phô kiÖn 28/11 30/11. GS710. HT t¨ng «t« mua tõ Cty mÑ. GS730B HT t¨ng tr¹m trén BT mua míi. 11/12. GS748. HT t¨ng m¸y lu rung mua míi. 3318. 808.019.200. 31/12. GS828. HT tăng TSCĐ do các đội mua. 3388. 562.432.354. LËp, ngµy 24/1/2007 KÕ to¸n tr−ëng. PS Cã.

(195) 186. Phô lôc 14 Sæ c¸i TK 214 t¹i C«ng ty cæ phÇn X©y l¾p c¬ giíi Constrexim. Constrexim Holdings C«ng ty cp X©y l¾p c¬ giíi Constrexim. Sæ c¸i tµi kho¶n TK 214: Hao mòn tài sản cố định Từ ngày 1/1/2006 đến ngày 31/12/2006 Chøng tõ Ngµy. DiÔn gi¶i. Sè. Sè tiÒn. TK ®/−. Nî. Cã. D− ®Çu n¨m. 3.297.124.054. Tæng ph¸t sinh trong n¨m. 2.771.357.550. D− cuèi n¨m. 6.068.481.604. CP sö dông m¸y thi c«ng - X©y l¾p. 6231. 69.496.136. CP s¶n xuÊt chung - X©y l¾p. 6271. 15.974.435. CP dông cô s¶n xuÊt - C¬ giíi. 62723. 2.569.238.771. CP khÊu hao TSC§. 6424. 91.648.208. CP - ThuÕ, phÝ vµ lÖ phÝ. 6425. 25.000.000. LËp, ngµy 24/1/2007 KÕ to¸n tr−ëng.

(196) 187 Phô lôc 15 Sæ chi tiÕt TK 214 t¹i C«ng ty cæ phÇn X©y l¾p c¬ giíi Constrexim Constrexim Holdings C«ng ty cp X©y l¾p c¬ giíi Constrexim. Sæ chi tiÕt tµi kho¶n TK 214: Hao mòn tài sản cố định Từ ngày 1/1/2006 đến ngày 31/12/2006 Dù Cã ®Çu n¨m: 3.297.124.054 Ph¸t sinh Nî: 0 Ph¸t sinh Cã: 2.771.357.550 D− Cã cuèi n¨m: 6.068.481.604 Ngµy 31/12. 31/12. Sè CT GS868. GS872. DiÔn gi¶i Ph©n bæ gi¸o chèng cèp pha các đội mua năm 2006 Ph©n bæ gi¸o chèng cèp pha các đội mua năm 2006 Ph©n bæ gi¸o chèng cèp pha các đội mua năm 2006 Ph©n bæ gi¸o chèng cèp pha các đội mua năm 2006 Ph©n bæ gi¸o chèng cèp pha các đội mua năm 2006 Ph©n bæ gi¸o chèng cèp pha các đội mua năm 2006 ... HT khÊu hao TSC§ n¨m 2006 HT khÊu hao TSC§ n¨m 2006 HT khÊu hao TSC§ n¨m 2006. TK §¦ 6231:104. PS Nî. PS Cã 4.136.364. 6231:108. 3.500.000. 6231:139. 7.729.166. 6231:127. 8.037.518. 6271:048. 6.442.819. 6271:100. 5.850.000. 6424 62723 6425. 91.648.208 2.569.238.771 25.000.000. LËp, ngµy 24/1/2007 KÕ to¸n tr−ëng.

(197) 188 Phô lôc 16 Sæ chi tiÕt TK 211 t¹i C«ng ty cæ phÇn LICOGI 12 C«ng ty cæ phÇn LICOGI 12. Sæ chi tiÕt tµi kho¶n TK 211: Tài sản cố định hữu hình Từ ngày 1/7/2007 đến ngày 30/9/2007 Chøng tõ Ngµy Sè. Hä TK DiÔn gi¶i PS Nî PS Cã tªn ®− TK 2112 - TSC§HH - Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc Sè d− ®Çu kú 9.626.455.000 1/7 PKHT03/07 PKT Khu phô trî tr¹m BT 12.1 1361 489.494.578 1/7 PKHT03/07 PKT T¨ng Khu phô trî 12.1 5122 489.494.578 Céng ph¸t sinh 489.494.578 489.494.578 Sè d− cuèi kú 9.626.455.000 TK 2113 - TSC§HH - M¸y mãc thiÕt bÞ Sè d− ®Çu kú 84.859.273.737 31/07 PKHT23/7 PKT Tăng máy nghiền đá 3312 1.142.857.143 31/07 PKHT24/7 PKT T¨ng hÖ thèng SXBT l¹nh 3312 4.980.000.000 ... Céng ph¸t sinh 18.805.972.994 Sè d− cuèi kú 103.665.246.731 TK 2114 - TSC§HH - Ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn Sè d− ®Çu kú 13.689.288.747 ... 31/8 PKHT55/08 PKT T¨ng 2 xe tr¹m trén BT 3312 2.698.514.286 Céng ph¸t sinh 3.281.711.904 Sè d− cuèi kú 16.971.000.651 TK 2115 - TSC§HH - ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý Sè d− ®Çu kú 4.151.075.524 31/7 PKHT55/07 PCG T¨ng m¸y b¬m hót c¸t 1418 12.880.000 31/7 PKHT72/07 PTC T¨ng m¸y tÝnh x¸ch tay 1418 18.096.960 Céng ph¸t sinh 30.976.960 Sè d− cuèi kú 4.182.052.484 Sè d− ®Çu kú 112.326.093.008 Céng ph¸t sinh 22.608.156.436 489.494.578 Sè d− cuèi kú 134.444.754.866. KÕ to¸n tr−ëng Ng« §øc Long.

(198) 189 Phô lôc 17 Sæ chi tiÕt TK 214 t¹i C«ng ty cæ phÇn LICOGI 12 C«ng ty cæ phÇn LICOGI 12. Sæ chi tiÕt tµi kho¶n TK 214: Hao mòn tài sản cố định hữu hình Từ ngày 1/7/2007 đến ngày 30/9/2007 Chøng tõ Ngµy Sè. 30/9 30/9. 30/09 30/09 30/09. 30/09 30/09. Hä TK DiÔn gi¶i PS Nî PS Cã tªn ®− TK 21412 - Hao mßn TSC§HH - Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc Sè d− ®Çu kú 765.199.397 PKHT87/09 PKT KH x−ëng Phó ThÞ 62354 137.097.293 PKHT87/09 PKT KH xe m¸y qu¶n lý 6424 52.306.013 ... Céng ph¸t sinh 189.403.306 Sè d− cuèi kú 954.602.703 TK 21413 - Hao mßn TSC§HH - M¸y mãc thiÕt bÞ Sè d− ®Çu kú 66.653.932.160 PKHT87/09 PKT KH Tr¹m BT S¬n La 1363 540.598.159 PKHT87/09 PKT KH CT Cäc §ång M« 62314 28.722.691 PKHT87/09 PKT KH xe m¸y phôc vô 62714 9.044.670 ... Céng ph¸t sinh 2.282.993.966 Sè d− cuèi kú 68.815.926.126 TK 21414 - Hao mßn TSC§HH - Ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn Sè d− ®Çu kú 6.878.090.776 PKHT87/09 PKT KH CT T§ B¶n Ch¸t 62334 119.562.195 PKHT87/09 PKT KH xe m¸y qu¶n lý 6424 89.692.303 ... Céng ph¸t sinh 460.449.166 Sè d− cuèi kú 7.338.539.942 ... Sè d− ®Çu kú 103.975.324.616 Céng ph¸t sinh 5.558.996.832 Sè d− cuèi kú 109.534.321.448. KÕ to¸n tr−ëng Ng« §øc Long.

(199) 190 Phô lôc 18 Tæng hîp TK 211 t¹i C«ng ty cæ phÇn LICOGI 12 C«ng ty cæ phÇn LICOGI 12. Tæng hîp tµi kho¶n 211 Từ ngày 1/7/2007 đến ngày 30/9/2007 Sè hiÖu 211. Sè d− ®Çu kú Tªn TK. Nî. Sè ph¸t sinh C. Nî. Sè d− cuèi kú Cã. Nî. ã. ã. TSC§HH. 112.326.093.008. 22.608.156.436 489.494.578. 134.444.754.866. 2112 Nhµ cöa,. 9.626.455.000. 489.494.578 489.494.578. 9.626.455.000. vËt. kiÕn. tróc 2113 M¸y mãc. 84.859.273.737. 18.805.972.994. 103.665.246.731. 13.689.288.747. 3.281.711.904. 16.971.000.651. 4.151.075.524. 30.976.960. 4.182.052.484. thiÕt bÞ 2114 Ph−¬ng tiÖn. vËn. t¶i, truyÒn dÉn 2115 ThiÕt bÞ,. C. dông cô qu¶n lý. KÕ to¸n tr−ëng Ng« §øc Long.

(200) 191 Phô lôc 19 Tæng hîp TK 214 t¹i C«ng ty cæ phÇn LICOGI 12 C«ng ty cæ phÇn LICOGI 12. Tæng hîp tµi kho¶n 214 Từ ngày 1/7/2007 đến ngày 30/9/2007 Sè. Sè d− ®Çu kú. Tªn TK. hiÖu. Nî. 214. HM TSC§. 2141. HMTSC§HH. 21412. Nhµ. Cã. Sè ph¸t sinh Nî. Cã. Sè d− cuèi kú Nî. Cã. 103.975.324.616. 5.558.996.832. 109.534.321.448. 77.263.383.945. 3.077.419.057. 80.340.803.002. 765.199.397. 189.403.306. 954.602.703. 66.532.932.160. 2.282.993.966. 68.815.926.126. truyÒn. 6.878.090.776. 460.449.166. 7.338.539.942. ThiÕt bÞ, dông. 3.087.161.612. 144.572.619. 3.231.734.231. 26.482.865.359. 2.459.773.917. 28.942.639.276. 14.790.271.491. 1.366.430.541. 16.156.702.032. 11.692.593.868. 1.093.343.376. 12.785.937.244. cöa,. vËt. kiÕn tróc 21413. MMTB. 21414. PTVT, dÉn. 21415. cô qu¶n lý 2142. HMTSC§ thuª TC. 21422. MMTB. 21423. PTVT,. truyÒn. dÉn 2143. HMTSC§VH. 229.075.312. 21.803.858. 250.879.170. 21438. TSC§VH kh¸c. 229.075.312. 21.803.858. 250.879.170. KÕ to¸n tr−ëng Ng« §øc Long.

(201) 192 Phô lôc 20 Tæng c«ng ty X©y dùng Th¨ng Long C«ng ty CÇu 5 Th¨ng Long B¸o c¸o TSC§ n¨m 2005 (§¬n vÞ: §ång) ThÎ TS 2 4. 0001. 010. 01. Tªn TSC§ Nhµ cöa - Khu nhµ ë 4 tÇng - Khu kho XCK - ... M¸y mãc thiÕt bÞ - M¸y Ðp khÝ 10/8 - ... Ph−¬ng tiÖn v.t¶i - Xe KAMAZ - ... Dông cô qu¶n lý - M¸y photo Thuª tµi chÝnh - M¸y b¬m bª t«ng - ... Tæng céng. Ngµy khÊu hao. Nguyªn gi¸. TSC§ ®Çu kú HM lòy kÕ. 1/1/05 1/1/02. 8.358.510.634 1.988.688.800 1.438.608.470. 1.576.852.403 999.732.400 356.585.415. 6.781.658.231 988.956.400 1.082.023.055. 285.860.400 74.400.000 51.600.000. 8.658.574.718 1.988.688.800 1.438.608.470. 1.862.712.803 1.074.132.400 408.185.415. 6.795.861.915 914.556.400 1.030.423.055. 1/1/02. 18.831.987.585 65.270.000. 9.375.323.585 52.270.000. 9.456.664.000 13.000.000. 2.193.442.348 8.400.000. 19.187.341.549 65.270.000. 11.541.481.252 60.670.000. 7.645.860.297 4.600.000. 1/1/02. 21.939.197.052 448.920.238. 7.859.837.770 256.940.238. 14.079.359.282 191.980.000. 2.326.802.098 44.904.000. 21.939.197.052 448.920.238. 10.186.639.868 301.844.238. 11.752.557.184 147.076.000. 647.361.259 33.000.000 2.461.516.831 1.213.683.000. 351.270.899 26.400.000 1.121.853.000 559.920.000. 296.090.360 6.600.000 1.339.663.831 653.763.000. 124.304.472 6.600.000 246.180.000 121.380.000. 1.066.884.868 33.000.000 2.461.516.831 1.213.683.000. 475.575.371 33.000.000 1.368.033.000 681.300.000. 591.309.497 0 1.093.483.831 532.383.000. 52.238.573.361. 20.285.137.657. 31.953.435.704. 5.176.589.318. 53.313.515.018. 25.434.442.294. 27.879.072.724. 1/1/01 1/1/02. Gi¸ trÞ cßn l¹i. KhÊu hao trong n¨m. Nguyªn gi¸. TSC§ cuèi kú HM lòy kÕ. Gi¸ trÞ cßn l¹i.

(202) 193 Phô lôc 21 Tæng c«ng ty X©y dùng vµ Ph¸t triÓn h¹ tÇng C«ng ty cæ phÇn LICOGI 12 B¶n ®¨ng ký khÊu hao TSC§ n¨m 2007 TT. A I 1 II 1 2 3 III 1 2 IV 1 B 1 2 C 1 2. 1 2. Lo¹i TSC§. TSC§HH Nhµ cöa Khu ®−êng 1A ThiÕt bÞ m¸y mãc §Çm rung SAKAI Máy đào CAT ... TSC§ kh¸c Máy đo đỉnh ... PhtiÖn vËn t¶i ¤ t« ®Çu kÐo TSC§VH Th−¬ng hiÖu ... TSC§ thuª TC Xóc KOMATSU ... Céng A+B+C Dù kiÕn t¨ng 2007 CÈu th¸p ... Tæng céng. N¨m sö dông. Ký hiÖu. Nguyªn gi¸. KH đến 31/12/06. GTCL 1/1/07. Sakai 330B. 101.111.515.587 1.010.821.116 1.010.821.116 84.425.909.252 907.000.000 1.800.000.000. 72.544.936.270 670.332.279 670.332.279 62.818.981.919 907.000.000 1.264.393.505. 28.566.579.317 340.488.837 340.488.837 21.606.927.333 0 535.606.495. 2003. DZJ3. 3.900.407.058 15.500.000. 2.832.382.493 11.337.959. 1.068.024.565 4.162.041. 2002. MAZ. 11.774.378.161 469.153.762 584.385.576 522.000.000. 6.223.239.579 307.061.862 133.619.278 130.500.000. 5.551.138.582 162.091.900 450.766.298 391.500.000. 71.064.321.832 3.275.524.720. 21.563.327.525 1.019.462.148. 49.500.994.307 2.256.062.572. 172.760.222.995 23.796.407.312 11.709.465.600. 94.241.883.073 0 0. 78.518.339.922 23.796.407.312 11.709.465.600. 185.702.960.627. 97.710.668.545. 87.992.292.082. 1995 1999. 2004. T7/07. No1. Tg SD CL. KH n¨m 2007. KH đến 31/12/07. GTCL 31/12/07. 2. 8.411.391.111 113.496.279 113.496.279 6.477.572.262 0 267.803.248. 80.956.327.381 783.828.558 783.828.558 69.296.554.181 907.000.000 1.532.196.753. 20.155.188.206 226.992.558 226.992.558 15.129.355.071 0 267.803.248. 1. 501.484.838 4.162.041. 3.333.867.331 15.500.000. 566.539.727 0. 7. 1.318.837.732 81.045.950 58.438.556 52.200.000. 7.542.077.311 388.107.812 192.057.834 182.700.000. 4.232.300.850 81.045.950 392.327.742 339.300.000. 5. 9.900.198.861 451.212.514. 31.463.526.386 1.470.674.662. 39.600.795.446 1.804.850.058. 7. 18.370.028.528 1.747.977.428 836.390.400. 112.611.911.601 1.747.977.428 836.390.400. 60.148.311.394 22.048.429.884 10.873.075.200. 21.966.968.477. 117.876.637.260. 67.826.323.367. 3. 2. Ghi chó.

(203) 194 Phô lôc 22 Bé Quèc phßng C«ng ty 789 B¸o c¸o t¨ng TSC§ n¨m 2006 (§¬n vÞ tÝnh: §ång) TT. A 1 1 1 2 12 B. Tªn TSC§. M¸y mãc thiÕt bÞ XÝ nghiÖp 1789 Gi¸o Pal XÝ nghiÖp 2789 M¸y kinh vÜ ®iÖn tö XÝ nghiÖp 3789 M¸y kinh vÜ ®iÖn tö ... XÝ nghiÖp 4789 M¸y xóc Hitachi Dông cô qu¶n lý XÝ nghiÖp 2789 V¨n phßng c«ng ty ... Tæng céng. N−íc s¶n xuÊt. Thêi gian b¾t ®Çu KH. T4/2006 NhËt B¶n. T3/2006. TQuèc. T1/2006. NhËt B¶n. T7/2006. Nguyªn gi¸ Quü khÊu hao. Quü tù ®Çu t−. Céng. 0 0 0 0 0 0 0. 3.540.710.299 57.440.000 57.440.000 30.000.000 30.000.000 50.440.000 16.580.000. 3.540.710.299 57.440.000 57.440.000 30.000.000 30.000.000 50.440.000 16.580.000. 0 0 0 0 0. 3.299.847.619 556.380.952 231.083.867 11.156.208 189.018.092. 3.299.847.619 556.380.952 231.083.867 11.156.208 189.018.092. 0. 4.603.864.166. 4.603.864.166. Sè n¨m KH. 3 3 3. 5. Møc KH 1 n¨m. GTCL 30/9/2006. 895.726.109 19.146.667 19.146.667 10.000.000 10.000.000 16.813.333 5.526.667. 3.171.322.246 52.653.333 52.653.333 23.333.334 23.333.334 37.829.998 12.434.999. 815.438.549 111.276.190 73.470.743 3.718.736 59.448.818. 2.954.522.901 528.561.905 218.291.972 9.296.840 182.662.490. 969.196.852. 3.389.614.218.

(204) 195 Phô lôc 23 Tæng c«ng ty X©y dùng vµ Ph¸t triÓn h¹ tÇng C«ng ty cæ phÇn LICOGI 12 B¶ng trÝch khÊu hao TSC§ Quý IV n¨m 2006 (§¬n vÞ tÝnh: §ång) TT A I II 1 15 III 75 IV 4 B 1 C 1. Lo¹i TSC§ TSC§HH Nhµ cöa MMTB §Çm rung Máy đóng cọc ... TSC§ kh¸c S¨m p« bóa ... PtiÖn vËn t¶i §u«i xe s¬ mi ... TSC§VH Th−¬ng hiÖu ... TSC§ thuª TC Xóc Komatsu ... Céng A+B+C. Ký hiÖu. Sè ®¨ng ký. A1-GP Sakai D408. No2. 03 c¸i. 29S2096. No1. Nguyªn gi¸ 99.934.311.033 1.010.821.116 83.164.895.178 907.000.000 2.500.000.000. KH lòy kÕ ®Çu kú 69.809.730.646 627.771.174 60.689.199.945 907.000.000 2.460.595.089. 3.984.216.578 21.636.025. GTCL ®Çu kú. KH quý 4/06. CT cäc cÇu 05-07 74.897.410. Phôc vô qu¶n lý 162.782.781 42.561.105 0. .... Ca m¸y ngõng nghØ 515.396.401. 30.124.580.387 383.049.942 22.475.695.233 0 39.404.911. 2.731.719.765 42.561.105 2.129.781.967 39.404.911. 35.142.016. 2.655.434.151 19.742.871. 1.328.782.427 1.893.154. 176.947.338 1.893.154. 4.051.058 1.893.154. 32.696.640. 2.421.293. 11.774.378.161 200.000.000. 5.837.325.376 193.369.494. 5.937.052.785 6.630.506. 382.429.355 6.630.506. 3.190.109 2.210.167. 87.525.036. 0. 584.385.576 522.000.000. 171.209.639 169.650.000. 413.175.937 352.350.000. 14.609.639 13.050.000. 71.063.321.842 3.275.524.720. 19.103.543.618 906.659.019. 51.959.778.224 2.368.865.701. 2.459.773.917 112.803.129. 0. 0. 123.025.731. 171.582.018.451. 89.084.483.903. 82.497.534.548. 5.206.104.321. 74.897.410. 177.392.420. 638.422.132. 67.656.243. 512.975.108 0. 14.609.639 13.050.000.

(205) 196 Phô lôc 24 ph©n tÝch t×nh h×nh trang bÞ, hiÖu qu¶ sö dông TSC§ - C«ng ty cæ phÇn LICOGI 12 TT 1 2. 3 4. 5. 6. 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19. ChØ tiªu Tæng tµi s¶n Tæng gi¸ trÞ TSC§ - Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ hao mßn GTCL b×nh qu©n cña TSC§ TSC§HH - Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ hao mßn TSC§ thuª tµi chÝnh - Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ hao mßn TSC§VH - Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ hao mßn Vay, nî dµi h¹n Nguån vèn chñ së h÷u Tæng doanh thu Tæng doanh thu thuÇn Lîi nhuËn tr−íc thuÕ Lîi nhuËn sau thuÕ Tû suÊt ®Çu t− TSC§ HÖ sè hao mßn TSC§ Tû suÊt tù tµi trî TSC§ Søc s¶n xuÊt cña TSC§ Søc sinh lêi cña TSC§ SuÊt hao phÝ cña TSC§ SuÊt sinh lêi cña vèn CSH. N¨m 2003 140.133.060.000 26.999.423.000 53.789.668.000 (26.790.245.000) 24.457.359.493 26.999.423.000 53.789.668.000 (26.790.245.000) 0. 0. 9.321.525.000 11.727.243.000 183.545.217.000 183.545.217.000 2.298.350.000 1.562.878.000 19,26% 0,49 43,44% 7,5 0,094 10,64 13,33%. N¨m 2004 266.565.121.000 120.228.791.000 174.978.798.000 (54.690.007.000) 73.614.107.000 38.265.420.000 90.681.582.000 (52.416.162.000) 81.553.571.000 83.775.216.000 (2.221.645.000) 469.800.000 522.000.000 (52.200.000) 107.946.194.000 13.042.368.000 206.204.790.000 206.204.790.000 3.479.080.000 2.504.938.000 45,1% 0,31 10,85% 2,8 0,047 21,16 19,2%. N¨m 2005 319.069.376.077 120.461.910.922 189.689.794.502 (77.716.852.888) 120.345.350.961 42.323.016.278 105.744.096.160 (63.421.079.882) 69.258.425.336 83.423.698.342 (14.165.273.006) 391.500.000 522.000.000 (130.500.000) 97.988.423.560 15.582.617.947 248.151.660.514 248.151.660.514 2.579.785.743 1.857.445.735 37,75% 0,41 12,94% 2,06 0,021 46,65 11,92%. N¨m 2006 277.545.302.416 95.197.015.925 185.702.960.483 (100.327.222.737) 107.829.463.423 37.476.167.141 114.054.253.075 (76.578.085.934) 47.501.004.307 71.064.321.832 (23.563.317.525) 398.566.298 584.385.576 (185.819.278) 64.004.984.176 23.863.487.592 253.461.599.638 253.461.599.638 2.674.019.876 1.925.294.311 34,29% 0,54 25,07% 2,35 0,025 40,32 8,07%.

(206) 197 Phô lôc 25 ph©n tÝch t×nh h×nh trang bÞ, hiÖu qu¶ sö dông TSC§ -C«ng ty cæ phÇn x©y l¾p c¬ giíi Constrexim TT 1 2. 3 4. 5 6. 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19. ChØ tiªu Tæng tµi s¶n Tæng gi¸ trÞ TSC§ - Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ hao mßn GTCL b×nh qu©n cña TSC§ TSC§HH - Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ hao mßn TSC§ thuª tµi chÝnh TSC§VH - Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ hao mßn Vay, nî dµi h¹n Nguån vèn chñ së h÷u Tæng doanh thu Tæng doanh thu thuÇn Lîi nhuËn tr−íc thuÕ Lîi nhuËn sau thuÕ Tû suÊt ®Çu t− TSC§ HÖ sè hao mßn TSC§ Tû suÊt tù tµi trî TSC§ Søc s¶n xuÊt cña TSC§ Søc sinh lêi cña TSC§ SuÊt hao phÝ cña TSC§ SuÊt sinh lêi cña vèn CSH. N¨m 2003 48.329.708.761 14.085.694.237 15.209.773.257 (1.124.079.020) 7.053.247.820 14.085.694.237 15.209.773.257 (1.124.079.020) 0 0. N¨m 2004 63.454.332.191 14.517.462.252 17.977.263.238 (3.459.800.986) 14.301.578.245 14.517.462.252 17.977.263.238 (3.459.800.986) 0 0. 13.790.446.678 7.528.987.198 66.617.597.097 66.617.597.097 841.672.350 572.337.198 29,15% 0,074 53,45% 9,44 0,12 8,38 7,6%. 16.545.000.000 8.933.484.335 86.775.050.223 86.674.531.250 2.445.228.287 1.760.564.367 22,88% 0,19 61,54% 6,06 0,17 5,85 19,7%. N¨m 2005 84.234.348.590 13.734.365.173 19.031.489.227 (5.297.124.054) 14.125.913.713 13.254.365.173 18.531.489.227 (5.277.124.054) 0 480.000.000 500.000.000 (20.000.000) 16.752.447.000 11.497.864.023 93.804.751.870 92.872.512.409 2.490.168.900 1.792.921.608 16,3% 0,28 83,72% 6,57 0,18 5,67 15,6%. N¨m 2006 102.425.092.962 13.020.448.976 21.035.707.555 (8.015.258.579) 13.377.407.075 12.560.448.976 20.535.707.555 (7.975.258.579) 0 460.000.000 500.000.000 (40.000.000) 17.901.626.000 13.292.589.986 126.206.127.273 126.206.127.273 2.716.245.559 1.955.696.803 12,71% 0,38 102% 9,43 0,20 4,92 14,7%.

(207) 198 Phô lôc 26 ph©n tÝch t×nh h×nh trang bÞ, hiÖu qu¶ sö dông TSC§ - C«ng ty cÇu 5 th¨ng long TT 1 2. 3 4. 5. 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19. ChØ tiªu Tæng tµi s¶n Tæng gi¸ trÞ TSC§ - Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ hao mßn GTCL b×nh qu©n cña TSC§ TSC§HH - Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ hao mßn TSC§ thuª tµi chÝnh - Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ hao mßn TSC§VH Vay, nî dµi h¹n Nguån vèn chñ së h÷u Tæng doanh thu Tæng doanh thu thuÇn Lîi nhuËn tr−íc thuÕ Lîi nhuËn sau thuÕ Tû suÊt ®Çu t− TSC§ HÖ sè hao mßn TSC§ Tû suÊt tù tµi trî TSC§ Søc s¶n xuÊt cña TSC§ Søc sinh lêi cña TSC§ SuÊt hao phÝ cña TSC§ SuÊt sinh lêi cña vèn CSH. N¨m 2003 131.880.846.260 27.741.714.237 47.209.140.018 (19.467.425.781) 28.828.010.696 26.060.230.406 44.747.623.187 (18.687.392.781) 1.681.483.831 2.461.516.831 (780.033.000) 0 18.005.957.561 5.096.714.968 91.773.811.133 91.773.811.133 640.275.200 435.387.136 21,04% 0,41 18,37% 3,18 0,022 45,02 8,54%. N¨m 2004 146.702.219.568 31.953.435.704 52.238.573.361 (20.285.137.657) 29.847.574.971 30.613.771.873 49.777.056.530 (19.163.284.657) 1.339.663.831 2.461.516.831 (1.121.853.000) 0 14.558.916.754 5.914.283.098 70.624.782.250 70.551.199.053 0 0 21,78% 0,39 18,51% 2,36 0 -. N¨m 2005 181.776.554.955 28.078.587.928 53.313.515.018 (25.434.442.294) 30.016.011.816 26.785.588.893 50.851.998.187 (24.066.409.294) 1.093.483.831 2.461.516.831 (1.368.033.000) 0 9.253.520.944 5.947.191.994 74.370.275.888 74.370.275.888 45.706.800 32.908.896 15,45% 0,48 21,18% 2,48 0,0015 656,7 0,55%. N¨m 2006 186.323.033.572 23.821.462.714 52.459.604.606 (28.994.231.168) 25.950.025.321 N/A. N/A. 0 7.725.677.304 8.065.067.445 82.824.410.301 82.824.410.301 839.195.191 604.220.538 12,78% 0,55 33,86% 3,19 0,032 30,92 7,5%.

(208) 199 Phô lôc 27 ph©n tÝch t×nh h×nh trang bÞ, hiÖu qu¶ sö dông TSC§ - C«ng ty 789 TT 1 2. 3 4. 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19. ChØ tiªu Tæng tµi s¶n Tæng gi¸ trÞ TSC§ - Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ hao mßn GTCL b×nh qu©n cña TSC§ TSC§HH - Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ hao mßn TSC§ thuª tµi chÝnh TSC§VH Vay, nî dµi h¹n Nguån vèn chñ së h÷u Tæng doanh thu Tæng doanh thu thuÇn Lîi nhuËn tr−íc thuÕ Lîi nhuËn sau thuÕ Tû suÊt ®Çu t− TSC§ HÖ sè hao mßn TSC§ Tû suÊt tù tµi trî TSC§ Søc s¶n xuÊt cña TSC§ Søc sinh lêi cña TSC§ SuÊt hao phÝ cña TSC§ SuÊt sinh lêi cña vèn CSH. N¨m 2003 152.567.655.017 24.506.888.911 37.539.554.308 (13.032.665.397) 23.983.359.081 24.506.888.911 37.539.554.308 (13.032.665.397) 0 0 0 30.875.719.583 161.484.845.322 161.484.845.322 3.586.017.379 2.443.669.284 16,06% 0,35 125,98% 6,73 0,15 6,69 7,91%. N¨m 2004 205.310.020.426 25.269.936.618 40.545.237.164 (15.275.300.546) 24.888.412.765 25.269.936.618 40.545.237.164 (15.275.300.546) 0 0 0 33.609.347.546 192.372.199.917 192.372.199.917 4.129.577.203 2.973.820.586 12,31% 0,37 133% 7,73 0,17 6,03 8,85%. N¨m 2005 288.953.675.626 24.634.869.189 42.381.810.828 (17.746.941.639) 24.952.402.904 24.634.869.189 42.381.810.828 (17.746.941.639) 0 0 0 38.656.887.873 234.275.182.657 234.275.182.657 5.759.052.082 4.143.868.300 8,53% 0,42 156,91% 9,39 0,23 4,33 10,72%. N¨m 2006 385.605.279.807 27.438.442.372 47.008.220.575 (19.569.778.203) 26.036.655.781 27.438.442.372 47.008.220.575 (19.569.778.203) 0 0 0 41.932.710.255 299.225.465.078 299.225.465.078 7.425.777.789 5.347.132.608 7,12% 0,42 152,82% 11,49 0,28 3,50 12,75%.

(209) 200 Phô lôc 28 Céng hßa x· héi chñ nghÜa viÖt nam §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc. Kính gửi: Ban lãnh đạo Công ty §ång kÝnh göi: ¤ng (Bµ) KÕ to¸n tr−ëng C«ng ty vµ c¸c c«, chó, anh, chÞ Phßng KÕ to¸n C«ng ty Tªn t«i lµ: TrÇn V¨n ThuËn Gi¶ng viªn Khoa KÕ to¸n - Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n HiÖn ®ang häc nghiªn cøu sinh t¹i Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n, ®−îc giao thực hiện luận án với đề tài: “Hoàn thiện hạch toán tài sản cố định nhằm tăng c−ờng quản lý tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam”. §Ó cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thu thËp sè liÖu nh»m ph©n tÝch, tæng hîp thông tin phục vụ cho việc viết luận án tiến sĩ tôi xin đ−ợc đến khảo sát tại Quí Công ty. Kính mong Ban Giám đốc, Ông (Bà) Kế toán tr−ởng và các cô, chú, anh, chị Phòng Kế toán Công ty quan tâm tạo điều kiện giúp đỡ để tôi có thể hoàn thành nhiệm vụ học tËp cña m×nh. T«i xin høa mäi th«ng tin thu thËp ®−îc chØ thuÇn tóy phôc vô cho môc đích học tập, viết luận án mà không sử dụng cho bất cứ một mục đích khác nào. T«i xin tr©n träng c¶m ¬n! Hµ Néi, ngµy 25 th¸ng 02 n¨m 2007 Nghiªn cøu sinh. TrÇn V¨n ThuËn.

(210) 201 PhiÕu kh¶o s¸t (Phôc vô cho viÖc viÕt luËn ¸n) 1. Xin cô, chú, anh, chị vui lòng cho biết lĩnh vực hoạt động kinh doanh của DN: a.  X©y dùng giao th«ng, thñy lîi b.  X©y dùng c«ng nghiÖp c.  X©y dùng d©n dông d.  LÜnh vùc x©y dùng kh¸c (Xin ghi cô thÓ) 2. Xin c«, chó, anh, chÞ vui lßng cho biÕt vÞ trÝ c«ng viÖc mµ c«, chó, anh, chÞ ®ang đảm nhiệm: a.  KÕ to¸n tr−ëng b.  Phã phßng kÕ to¸n c.  KÕ to¸n tæng hîp d.  C¸n bé kÕ to¸n 3. Xin c«, chó, anh, chÞ vui lßng cho biÕt lo¹i h×nh DN: a.  100% vèn nhµ n−íc b.  100% vèn n−íc ngoµi c.  C«ng ty liªn doanh d.  C«ng ty cæ phÇn cã vèn cña Nhµ n−íc e.  C«ng ty cæ phÇn ngoµi quèc doanh f.  C«ng ty TNHH Nhµ n−íc g.  C«ng ty TNHH ngoµi quèc doanh 4. Chế độ kế toán áp dụng tại DN là: a.  Chế độ kế toán DN theo Quyết định số 15/2006/QĐ-BTC ngày 20/03/2006 của Bộ Tµi chÝnh b.  Chế độ kế toán DN xây lắp theo Quyết định số 1864/1998/QĐ-BTC ngày 16/12/1998 cña Bé Tµi chÝnh c.  Chế độ kế toán DN vừa và nhỏ theo Quyết định số 48/2006/QĐ-BTC ngày 14/9/2006 cña Bé Tµi chÝnh d.  Chế độ kế toán khác (Chế độ kế toán DN theo Quyết định số 1141-TC/QĐ/CĐKT ngày 1/11/1995 của Bộ Tài chính, Chế độ kế toán DN vừa và nhỏ theo Quyết định số 1177-TC/Q§/C§KT ngµy 23/12/1996 cña Bé Tµi chÝnh) 5. H×nh thøc kÕ to¸n mµ DN ®ang ¸p dông lµ: a.  H×nh thøc NhËt ký sæ c¸i b.  H×nh thøc NhËt ký chung.

(211) 202 c.  H×nh thøc Chøng tõ ghi sæ d.  H×nh thøc NhËt ký chøng tõ 6. H×nh thøc lµm kÕ to¸n t¹i DN: a.  KÕ to¸n thñ c«ng b.  KÕ to¸n m¸y c.  KÕt hîp kÕ to¸n m¸y vµ thñ c«ng 7. Trong tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n, phÇn hµnh kÕ to¸n TSC§ ®−îc bè trÝ: a.  §éc lËp b.  KÕt hîp víi phÇn hµnh kh¸c (Xin ghi cô thÓ phÇn hµnh kÕt hîp) 8. DN có các đơn vị trực thuộc: a.  Hạch toán độc lập b.  H¹ch to¸n phô thuéc c.  §¬n vÞ sù nghiÖp d.  C«ng ty con e.  C«ng ty liªn kÕt f.  C«ng ty liªn doanh 9. DN lËp b¸o c¸o tµi chÝnh theo: a.  Th¸ng b.  Quý c.  N¨m 10. C¸c tiªu thøc ph©n lo¹i TSC§ ®−îc DN ¸p dông: a.  Theo h×nh th¸i biÓu hiÖn b.  Theo quyÒn së h÷u c.  Theo mục đích và tình hình sử dụng d.  Tiªu thøc ph©n lo¹i kh¸c (Xin ghi cô thÓ) 11. Theo h×nh th¸i biÓu hiÖn, TSC§ h÷u h×nh cña DN bao gåm: a.  Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc b.  M¸y mãc thiÕt bÞ c.  ThiÕt bÞ, ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, truyÒn dÉn d.  ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý e.  C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm f.  TSC§ h÷u h×nh kh¸c 12. Theo h×nh th¸i biÓu hiÖn, TSC§ v« h×nh cña DN bao gåm: a.  Quyền sử dụng đất.

(212) 203 b.  QuyÒn ph¸t hµnh c.  B¶n quyÒn, b»ng s¸ng chÕ d.  Nh'n hiÖu hµng ho¸ e.  PhÇn mÒm m¸y tÝnh f.  GiÊy phÐp vµ giÊy phÐp nh−îng quyÒn g.  TSC§ v« h×nh kh¸c 13. TSC§ thuª ngoµi t¹i DN bao gåm: a.  TSCĐ thuê hoạt động b.  TSC§ thuª tµi chÝnh 14. Theo mục đích và tình hình sử dụng, TSCĐ tại DN bao gồm: a.  TSCĐ sử dụng cho hoạt động sản xuất xây lắp b.  TSCĐ sử dụng cho hoạt động bán hàng c.  TSCĐ sử dụng cho hoạt động quản lý DN d.  TSC§ phóc lîi e.  TSC§ b¶o qu¶n, gi÷ hé Nhµ n−íc 15. T¹i DN, TSC§ t¨ng do c¸c nguyªn nh©n: a.  TSC§ mua s¾m b.  TSC§ mua theo ph−¬ng thøc tr¶ gãp c.  TSCĐ hình thành qua hoạt động xây dựng cơ bản d.  TSC§ ®−îc cÊp, ®−îc ®iÒu chuyÓn e.  TSC§ ®−îc biÕu, tÆng, viÖn trî f.  TSC§ nhËn vèn gãp cña thµnh viªn, liªn doanh g.  TSC§ chuyÓn tõ thµnh phÈm thµnh TSC§ h.  TSC§ nhËn l¹i vèn gãp i.  TSCĐ mua d−ới hình thức trao đổi j.  TSC§ ph¸t hiÖn thõa khi kiÓm kª 16. T¹i DN, TSC§ gi¶m do c¸c nguyªn nh©n: a.  Thanh lý b.  Nh−îng b¸n c.  Cấp, điều chuyển cho đơn vị khác d.  Góp vốn vào đơn vị khác e.  Trả lại vốn góp cho thành viên, đối tác f.  TSC§ thiÕu, mÊt khi kiÓm kª g.  TSCĐ trao đổi lấy TSCĐ khác.

(213) 204 17. ThÈm quyÒn phª duyÖt ®Çu t− TSC§ t¹i DN ®−îc ¸p dông cho: a.  Tõng tr−êng hîp ®Çu t− cô thÓ b.  Theo quy m« ®Çu t− c.  Theo lo¹i TSC§ ®Çu t− d.  Kh¸c c¸c tr−êng hîp trªn (Xin ghi cô thÓ) 18. ThÈm quyÒn phª duyÖt ®Çu t− TSC§ t¹i DN thuéc vÒ: a.  C¬ quan chñ qu¶n b.  C«ng ty mÑ c.  Hội đồng quản trị DN d.  Ban giám đốc DN e.  Tr−êng hîp kh¸c (Xin ghi cô thÓ) 19. ThÈm quyÒn phª duyÖt c¸c tr−êng hîp gi¶m TSC§ t¹i DN thuéc vÒ: a.  C¬ quan chñ qu¶n b.  C«ng ty mÑ c.  Hội đồng quản trị DN d.  Ban giám đốc DN e.  Tr−êng hîp kh¸c (Xin ghi cô thÓ) 20. TSCĐ đi thuê hoạt động tại DN có thời hạn thuê: a.  Tuú thuéc thêi h¹n thi c«ng cña tõng c«ng tr×nh b.  D−íi 12 th¸ng c.  Trªn 12 th¸ng d.  Tr−êng hîp kh¸c (Xin ghi cô thÓ) 21. Tiền thuê TSCĐ thuê hoạt động đ−ợc: a.  Thanh toán đều đặn hàng tháng b.  Thanh to¸n toµn bé khi thuª c.  Thanh toán toàn bộ khi kết thúc thời hạn thuê theo hợp đồng d.  Tr−êng hîp kh¸c (Xin ghi cô thª) 22. Tiền thuê hoạt động TSCĐ dùng cho thi công xây lắp đ−ợc hạch toán vào: a.  Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng b.  Chi phÝ s¶n xuÊt chung c.  Chi phÝ tµi chÝnh d.  Chi phÝ qu¶n lý DN 23. T¹i DN: a.  Có cho thuê hoạt động TSCĐ.

(214) 205 b.  Không cho thuê hoạt động TSCĐ 24. Nếu DN có cho thuê hoạt động TSCĐ thì khấu hao TSCĐ cho thuê đ−ợc hạch toán vµo: a.  Chi phÝ s¶n xuÊt chung b.  Chi phÝ tµi chÝnh c.  Chi phÝ qu¶n lý DN d.  Chi phÝ kh¸c 25. Nếu DN có cho thuê hoạt động TSCĐ thì doanh thu cho thuê đ−ợc hạch toán vào: a.  Doanh thu b¸n hµng vµ cung cÊp dÞch vô b.  Doanh thu hoạt động tài chính c.  Thu nhËp kh¸c 26. T¹i DN, TSC§ ®i thuª tµi chÝnh ®−îc tÝnh khÊu hao: a.  Ng¾n h¬n thêi gian sö dông h÷u Ých cña TSC§ cïng lo¹i thuéc quyÒn së h÷u cña DN b.  T−¬ng tù nh− TSC§ cïng lo¹i thuéc quyÒn së h÷u cña DN c.  Dµi h¬n thêi gian sö dông h÷u Ých cña TSC§ cïng lo¹i thuéc quyÒn së h÷u cña DN 27. Chế độ quản lý, sử dụng và trích khấu hao TSCĐ áp dụng tại DN là: a.  Quyết định số 206/2003/QĐ-BTC ngày 12/12/2003 của Bộ Tài chính b.  Quyết định số 166/1999/QĐ-BTC ngày 30/12/1999 của Bộ Tài chính c.  Quyết định số 1062-TC/QĐ/CSTC ngày 14/11/1996 của Bộ Tài chính 28. C¸c ph−¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao TSC§ ¸p dông t¹i DN bao gåm: a.  Ph−ơng pháp khấu hao đều theo thời gian b.  Ph−¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d− gi¶m dÇn cã ®iÒu chØnh c.  Ph−¬ng ph¸p khÊu hao theo sè l−îng, khèi l−îng s¶n phÈm s¶n xuÊt d.  Ph−¬ng ph¸p kh¸c (Xin ghi cô thÓ) 29. T¹i DN, khi ¸p dông tÝnh khÊu hao TSC§ theo ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng th× møc khÊu hao TSC§ trong th¸ng ®−îc tÝnh: a.  Theo nguyªn t¾c trßn th¸ng b.  TÝnh theo ngµy c.  Tr−êng hîp kh¸c (Xin ghi cô thÓ) 30. Khấu hao TSCĐ sử dụng cho hoạt động thi công xây lắp đ−ợc hạch toán vào: a.  Chi phÝ s¶n xuÊt chung b.  Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng c.  Tr−êng hîp kh¸c (Xin ghi cô thÓ).

(215) 206 31. Việc lựa chọn thời gian sử dụng dự kiến để tính khấu hao TSCĐ tại DN đ−ợc quyết định bởi: a.  Hội đồng quản trị b.  Ban giám đốc c.  KÕ to¸n tr−ëng d.  KÕ to¸n tæng hîp e.  C¸n bé kÕ to¸n phÇn hµnh TSC§ 32. DN cã thùc hiÖn ®¨ng ký ph−¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao vµ thêi gian sö dông dù kiÕn cña TSC§ víi c¬ quan thuÕ trùc tiÕp qu¶n lý tr−íc khi ®−a TSC§ vµo sö dông: a.  Cã b.  Kh«ng 33. Khi tÝnh khÊu hao TSC§ theo ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng, DN lùa chän thêi gian sö dông dù kiÕn theo: a.  Giíi h¹n sö dông d−íi b.  Giíi h¹n sö dông gi÷a c.  Giíi h¹n sö dông trªn d.  Tr−êng hîp lùa chän kh¸c (Xin ghi cô thÓ) 34. Chi phí vận chuyển TSCĐ từ DN đến công trình hoặc từ công trình này đến công tr×nh kh¸c hoÆc tõ c«ng tr×nh vÒ DN ®−îc h¹ch to¸n vµo: a.  Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng b.  Chi phÝ s¶n xuÊt chung c.  Chi phÝ qu¶n lý DN d.  Chi phÝ kh¸c 35. Tr¸ch nhiÖm qu¶n lý TSC§ t¹i c«ng tr−êng ®−îc giao cho: a.  Ban qu¶n lý dù ¸n b.  ChØ huy c«ng tr−êng c.  Phßng kÕ to¸n cña DN d.  Phßng kinh tÕ - kÕ ho¹ch e.  Phßng kü thuËt - xe m¸y 36. TSC§ cña DN cã thÓ ®−îc ®Çu t− b»ng: a.  Nguån vèn ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n b.  Quü ®Çu t− ph¸t triÓn c.  Nguån vèn kinh doanh d.  Quü phóc lîi e.  Nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n.

(216) 207 f.  Nguån vèn vay dµi h¹n 37. NÕu TSC§ ®−îc h×nh thµnh b»ng vèn vay th× l'i tiÒn vay ph¶i tr¶ ®−îc h¹ch to¸n vµo: a.  Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng b.  Chi phÝ tµi chÝnh c.  Chi phÝ qu¶n lý DN d.  Gi¸ trÞ TSC§ ®Çu t− 38. T¹i DN, nÕu cã TSC§ thiÕu mÊt qua kiÓm kª th× vÒ mÆt tµi chÝnh gi¸ trÞ cña TSC§ thiÕu mÊt ®−îc xö lý: a.  TÝnh vµo gi¸ vèn hµng b¸n b.  Yªu cÇu c¸c c¸ nh©n, bé phËn cã liªn quan båi th−êng c.  Bù đắp bằng quỹ dự phòng tài chính d.  TÝnh vµo chi phÝ kh¸c e.  Ghi gi¶m vèn kinh doanh 39. C¸c lo¹i söa ch÷a TSC§ t¹i DN bao gåm: a.  Söa ch÷a th−êng xuyªn TSC§ b.  Söa ch÷a lín TSC§ c.  Söa ch÷a n©ng cÊp TSC§ 40. Trong söa ch÷a lín TSC§, DN thùc hiÖn theo ph−¬ng thøc: a.  Söa ch÷a lín TSC§ theo kÕ ho¹ch b.  Söa ch÷a lín TSC§ ngoµi kÕ ho¹ch 41. §èi víi söa ch÷a lín TSC§ theo kÕ ho¹ch, chi phÝ söa ch÷a lín trÝch tr−íc ®−îc dùa trªn: a.  Dù to¸n chi phÝ söa ch÷a lín b.  Kinh nghiÖm cña kÕ to¸n c.  C¨n cø kh¸c (Xin ghi cô thÓ) 42. §èi víi söa ch÷a lín TSC§ ngoµi kÕ ho¹ch, chi phÝ söa ch÷a lín ®−îc ph©n bæ: a.  1 kú b.  NhiÒu kú c.  Tr−êng hîp ph©n bæ kh¸c (Xin ghi cô thÓ) 43. Việc quyết định số kỳ trích tr−ớc hay phân bổ chi phí sửa chữa lớn TSCĐ tại DN thuéc vÒ: a.  Hội đồng quản trị b.  Ban giám đốc c.  KÕ to¸n tr−ëng.

(217) 208 d.  C¸n bé kÕ to¸n 43. Tại DN có cấp vốn bằng TSCĐ và điều chuyển TSCĐ cho đơn vị trực thuộc: a.  Cã b.  Kh«ng 44. Nếu cấp vốn cho đơn vị cấp d−ới hạch toán độc lập bằng TSCĐ thì số vốn đ' cấp ®−îc ghi nhËn theo: a.  Gi¸ trÞ cßn l¹i b.  Giá đánh giá lại c.  Nguyªn gi¸ 45. Chênh lệch giữa giá đánh giá lại và giá trị còn lại của TSCĐ khi cấp vốn đ−ợc ghi nhËn vµo: a.  Chi phÝ hoÆc thu nhËp kh¸c b.  Chênh lệch đánh giá lại tài sản c.  Ghi t¨ng hoÆc gi¶m vèn kinh doanh 46. NÕu DN nhËn vèn tõ cÊp trªn b»ng TSC§ th× khÊu hao ®−îc tÝnh: a.  Thống nhất với chính sách khấu hao của đơn vị cấp (hoàn toàn trùng với đơn vị cÊp) b.  Tính nh− đối với TSCĐ mới (DN phải xác định nguyên giá và thời gian sử dụng đối với TSCĐ đ−ợc cấp) 47. NÕu DN cÊp vèn cho cÊp d−íi b»ng TSC§ th× viÖc thu håi gi¸ trÞ vèn cÊp ®−îc thùc hiÖn b»ng h×nh thøc: a.  Thu håi vèn khÊu hao b.  Lîi nhuËn sau thuÕ c.  H×nh thøc kh¸c (Xin ghi cô thÓ) 48. T¹i DN, c«ng t¸c kÕ to¸n chi tiÕt TSC§ ®−îc thùc hiÖn gåm: a.  §¸nh sè hiÖu cho tõng TSC§ b.  Më thÎ TSC§ t¹i Phßng KÕ to¸n c.  Më Sæ TSC§ t¹i Phßng KÕ to¸n c.  Më sæ theo dâi TSC§ t¹i n¬i sö dông 49. T¹i DN cã tæ chøc kÕ to¸n qu¶n trÞ TSC§: a.  Cã b.  Kh«ng 50. NÕu tæ chøc kÕ to¸n qu¶n trÞ nãi chung, kÕ to¸n qu¶n trÞ TSC§ nãi riªng th× DN sÏ giao cho bé phËn nµo thùc hiÖn: a.  KÕ to¸n phÇn hµnh thuéc Phßng KÕ to¸n.

(218) 209 b.  Bộ máy kế toán quản trị độc lập với Phòng Kế toán c.  Ph−¬ng ¸n tæ chøc kh¸c (Xin ghi cô thÓ) 51. HiÖn nay, DN cã thùc hiÖn ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông TSC§: a.  Cã b.  Kh«ng 52. NÕu cã ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông TSC§ (hiÖn t¹i hoÆc thêi gian tíi) th× DN sö dông chØ tiªu: a.  Tû suÊt ®Çu t− TSC§ (Tû träng TSC§ trong tæng tµi s¶n) b.  Søc sinh lêi cña TSC§ c.  SuÊt hao phÝ cña TSC§ d.  Søc s¶n xuÊt cña TSC§ e.  ChØ tiªu kh¸c (Xin ghi cô thÓ) 53. NÕu TSC§ ®−îc ®Çu t− b»ng nguån vèn vay th× chÝnh s¸ch khÊu hao ¸p dông cã: a.  Thêi gian sö dông ng¾n h¬n so víi TSC§ cïng lo¹i ®−îc ®Çu t− b»ng vèn chñ së h÷u b.  Thời gian sử dụng nh− đối với TSCĐ cùng loại thuộc sở hữu c.  TÝnh khÊu hao theo chÝnh s¸ch kh¸c (Xin ghi cô thÓ) 54. M¸y thi c«ng t¹i DN ®−îc qu¶n lý vµ sö dông theo h×nh thøc: a.  Thuª ngoµi b.  Từng tổ, đội, xí nghiệp xây dựng có máy thi công riêng c.  DN tổ chức đội máy thi công riêng d.  H×nh thøc kh¸c (Xin ghi cô thÓ) 55. Nếu DN có đội máy thi công riêng thì giá thành máy thi công đ−ợc phân bổ cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh theo: a.  Theo sè giê sö dông m¸y thi c«ng b.  Theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp c.  Theo tiÒn l−¬ng cña c«ng nh©n x©y l¾p d.  Ph−¬ng ¸n ph©n bæ kh¸c 56. Trong tr−êng hîp m¸y thi c«ng phôc vô cho nhiÒu c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh th× chi phÝ khÊu hao ®−îc ph©n bæ cho tõng c«ng tr×nh theo: a.  Sè giê m¸y thi c«ng phôc vô tõng c«ng tr×nh b.  Gi¸ dù to¸n cña c«ng tr×nh c.  Giá đấu thầu công trình d.  Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cña tõng c«ng tr×nh e.  Chi phÝ tiÒn l−¬ng c«ng nh©n x©y l¾p c«ng tr×nh.

(219) 210 57. Trong tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c xÝ nghiÖp trùc thuéc DN: a.  Hạch toán phụ thuộc, không xác định kết quả kinh doanh riêng b.  Hạch toán phụ thuộc, có xác định kết quả kinh doanh riêng c.  NhËn kho¸n tõ c«ng ty vµ thùc hiÖn viÖc h¹ch to¸n ban ®Çu d.  Hạch toán độc lập 58. Hội đồng thanh lý, nh−ợng bán TSCĐ tại DN bao gồm: a.  Giám đốc DN b.  KÕ to¸n tr−ëng DN c.  KÕ to¸n phÇn hµnh TSC§ d.  §¹i diÖn bé phËn sö dông TSC§ ®−îc thanh lý, nh−îng b¸n e.  §¹i diÖn phßng kinh tÕ - kÕ ho¹ch f.  §¹i diÖn phßng vËt t− 59. DN thùc hiÖn kiÓm kª TSC§: a.  Mçi th¸ng mét lÇn b.  Ba th¸ng mét lÇn c.  S¸u th¸ng mét lÇn d.  Mét n¨m mét lÇn e.  Ph−ơng án kiểm kê khác (Chẳng hạn tùy loại TSCĐ dùng cho từng mục đích sử dông) 60. Trong tr−ờng hợp DN đóng vai trò vừa là chủ đầu t−, vừa đồng thời là nhà thầu (DN thùc hiÖn c¸c dù ¸n BO, BOT) th× DN: a.  Cã thµnh lËp Ban qu¶n lý dù ¸n b.  Kh«ng thµnh lËp Ban qu¶n lý dù ¸n 61. Nếu thành lập Ban quản lý dự án, DN quy định: a.  Ban qu¶n lý dù ¸n kh«ng tæ chøc bé m¸y vµ c«ng t¸c kÕ to¸n b.  Ban qu¶n lý dù ¸n cã tæ chøc bé m¸y vµ c«ng t¸c kÕ to¸n 62. NÕu tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n th× Ban qu¶n lý dù ¸n ¸p dông: a.  Chế độ kế toán đơn vị chủ đầu t− b.  Chế độ kế toán DN c.  Chế độ kế toán DN xây lắp d.  Chế độ kế toán DN vừa và nhỏ Xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của cô, chú, anh, chị!.

(220) 211 c©u hái pháng vÊn nhµ qu¶n lý (Phôc vô cho viÖc viÕt LuËn ¸n) 1. Xin Ông (Bà) vui lòng cho biết những thuận lợi và khó khăn của đơn vị trong hạch to¸n vµ qu¶n lý TSC§? 2. NÕu TSC§ ®−îc tÝnh khÊu hao theo ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng nh−ng trong mét tháng TSCĐ đ−ợc sử dụng cho nhiều đối t−ợng (công trình) thì chi phí khấu hao đ−ợc ph©n bæ nh− thÕ nµo? NÕu TSC§ ®−îc tÝnh khÊu hao theo ngµy trong th¸ng, mét th¸ng ®−îc ®iÒu chuyÓn phôc vô nhiÒu c«ng tr×nh, nh÷ng ngµy kh«ng sö dông cho c«ng tr×nh nµo th× khÊu hao ®−îc tÝnh vµo ®©u? 3. T¹i DN, TSC§ ®' khÊu hao hÕt mµ vÉn ®−îc sö dông th× ®−îc qu¶n lý nh− thÕ nµo? DN có tiến hành đánh giá lại không? Thủ tục và hạch toán nh− thế nào? 4. TSCĐ vô hình (chẳng hạn quyền sử dụng đất có thời hạn, phần mềm máy tính) tại DN đ−ợc tính khấu hao theo ph−ơng pháp gì? Căn cứ xác định thời gian sử dụng dự kiến để tính khấu hao TSCĐ vô hình? 5. Tại DN có tr−ờng hợp thay đổi ph−ơng pháp tính khấu hao đối với một TSCĐ cụ thể kh«ng? NÕu cã th× thñ tôc ph¸p lý vµ h¹ch to¸n nh− thÕ nµo? 6. Tại DN có xảy ra tr−ờng hợp đánh giá lại TSCĐ không? áp dụng trong những tr−êng hîp nµo? H¹ch to¸n nh− thÕ nµo? 7. §Ó ph©n biÖt söa ch÷a TSC§ lµ söa ch÷a lín hay söa ch÷a n©ng cÊp t¹i DN th× dùa trªn nh÷ng c¨n cø nµo? 8. Đối với TSCĐ nâng cấp thì nguyên giá TSCĐ sau nâng cấp đ−ợc xác định nh− thế nµo? KhÊu hao TSC§ sau n©ng cÊp ®−îc tÝnh dùa trªn nh÷ng c¨n cø nµo? 9. ViÖc söa ch÷a lín TSC§ t¹i DN do bé phËn nµo phª duyÖt? C¨n cø trÝch tr−íc chi phÝ söa ch÷a lín TSC§ theo kÕ ho¹ch? C¨n cø ph©n bæ chi phÝ söa ch÷a lín TSC§ ngoµi kÕ ho¹ch? 10. Theo Ông (Bà) để nâng cao hiệu quả sử dụng TSCĐ trong kinh doanh xây lắp DN cÇn thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p nµo? 11. Xin Ông (Bà) vui lòng cho biết đánh giá của DN đối với chế độ kế toán và chế độ tµi chÝnh vÒ TSC§ cña Nhµ n−íc hiÖn nay ¸p dông trong DN nãi chung, DN x©y l¾p nói riêng? (Chế độ hiện nay có phù hợp với loại hình DN xây lắp không? Chế độ đ'.

(221) 212 bao quát hết đ−ợc các giao dịch phát sinh tại DN ch−a? Chế độ tài chính có tạo điều kiện thuận lợi cho việc tính đúng, tính đủ khấu hao để tái đầu t− không?...) 12. Trong tr−êng hîp ®iÒu chuyÓn TSC§ cña DN cho c¸c c«ng tr−êng, ban qu¶n lý dù ¸n sö dông phôc vô thi c«ng th× DN thùc hiÖn nh÷ng thñ tôc g×? Cã ghi gi¶m trªn thÎ TSC§ vµ sæ chi tiÕt TSC§ kh«ng? 13. Hiện tại, đơn vị có tổ chức kế toán quản trị TSCĐ không? Nếu không thì trong t−¬ng lai gÇn cã x©y dùng kÕ to¸n qu¶n trÞ TSC§ kh«ng? Nh÷ng th«ng tin nµo cÇn ®−îc cung cÊp bëi kÕ to¸n qu¶n trÞ TSC§? 14. Trong thi c«ng x©y dùng, giµn gi¸o, cèp pha, l¸n tr¹i t¹m thêi ®−îc ghi nhËn lµ TSCĐ hay công cụ dụng cụ? Quản lý những loại này tại công tr−ờng nh− thế nào để tr¸nh g©y biÓn thñ, mÊt m¸t? 15. Hiện nay, đơn vị có tổ chức phân tích hoạt động kinh doanh nói chung và hiệu quả sö dông TSC§ nãi riªng kh«ng? NÕu cã th× sö dông nh÷ng chØ tiªu nµo? NÕu kh«ng th× trong thêi gian tíi cã cÇn thùc hiÖn kh«ng? 16. Hiện nay đơn vị có tổ chức hệ thống thông tin quản lý nói chung, hệ thống thông tin tµi chÝnh nãi riªng phôc vô cho qu¶n trÞ néi bé kh«ng? 17. Trong tr−ờng hợp công ty giao khoán cho các xí nghiệp hoặc đội xây dựng phần vật t− và nhân công, công ty cung cấp máy thi công cho xí nghiệp hoặc đội. Tuy nhiên, m¸y thi c«ng ®−îc tÝnh khÊu hao theo ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng, c«ng tr×nh l¹i ®−îc thi c«ng trong thêi gian dµi, cã nh÷ng thêi gian nghØ thi c«ng. VËy chªnh lÖch gi÷a møc khÊu hao m¸y theo ph−¬ng ph¸p ®−êng th¼ng vµ sè tiÒn thu vÒ chi phÝ m¸y thi c«ng ®−îc xö lý nh− thÕ nµo? 18. Từ thực tiễn quản lý TSCĐ tại đơn vị, Ông (Bà) có đề xuất, kiến nghị gì về việc bổ sung, thay đổi chế độ tài chính và chế độ kế toán về TSCĐ không?.

(222) 213 Phô lôc 29 Céng hßa xC héi chñ nghÜa ViÖt Nam §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc Hợp đồng cho thuê tài chính. (Hợp đồng không hủy ngang) Sè: 118/2002/H§CTTC - Căn cứ Pháp lệnh hợp đồng kinh tế do HĐNN n−ớc CHXHCNVN ban hành ngày 25/9/1989. - Căn cứ Nghị định số 16/2001/NĐ-CP ngày 2/5/2001 của Chính phủ về tổ chức và hoạt động của Công ty cho thuê tài chính tại Việt Nam. - C¨n cø Th«ng t− sè 08/2001/TT-NHNN ngµy 6/9/2001 cña Ng©n hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam về h−ớng dẫn thực hiện Nghị định số 16/2001/NĐ-CP ngày 2/5/2001. H«m nay, ngµy 21/10/2002 t¹i trô së C«ng ty cho thuª tµi chÝnh 194 TrÇn Quang Kh¶i Hµ Néi, chóng t«i gåm: 1. Bªn cho thuª (Bªn A) Tªn: C«ng ty cho thuª tµi chÝnh - Ng©n hµng §T&PTVN §Þa chØ: 194 - TrÇn Quang Kh¶i - Hoµn KiÕm - Hµ Néi §iÖn tho¹i: 04.8258078 Fax: 04.9347151 Tµi kho¶n sè: 4.11111.001 Më t¹i Ng©n hµng §T&PTVN M' sè thuÕ: 0100777569 Do ¤ng: NguyÔn §øc ThÞnh Chức vụ: Giám đốc làm đại diện 2. Bªn thuª (Bªn B) Tªn: C«ng ty C¬ giíi vµ X©y l¾p sè 14 §Þa chØ: 2068 - §¹i Lé Hïng V−¬ng - TP ViÖt Tr× §iÖn tho¹i: 0210.846410 Fax: 0210.845608 Tµi kho¶n sè: 7301-0054E Më t¹i Ng©n hµng §T&PT VÜnh Phóc M' sè thuÕ: 2600106234-1 Do ¤ng: NguyÔn Kim Nhung Chức vụ: Giám đốc làm đại diện Hai bên cam kết thực hiện các điều khoản quy định trong Hợp đồng này nh− sau: §iÒu 1: Tµi s¶n thuª 1. M« t¶ tµi s¶n thuª: 01 xe « t« Ford Ranger Hurricance, s¶n xuÊt n¨m 2002, míi 100%, lắp ráp tại Việt Nam, tay lái thuận, đ−ợc nhiệt đới hóa để sử dụng phù hợp với ®iÒu kiÖn ViÖt Nam, mµu th©n xe: xanh. 2. Mục đích sử dụng: Phục vụ trực tiếp hoạt động SXKD của Bên B. 3. §¹i ®iÓm sö dông: Trªn ph¹m vi toµn quèc..

(223) 214 §iÒu 2: Bªn cung øng tµi s¶n 1. Tªn: C«ng ty cæ phÇn §¹i lý Ford Hµ Néi 2. §Þa chØ: Sè 1 - C¶m Héi - Hai Bµ Tr−ng - Hµ Näi 3. §iÖn tho¹i: 04.9712439 4. Do Bà: Phạm Thị Xuân H−ơng - Phó Giám đốc làm đại diện §iÒu 3: Ph−¬ng thøc mua s¾m vµ giao nhËn tµi s¶n thuª - Bªn B lùa chän tµi s¶n, nhµ cung øng vµ ký Biªn b¶n tháa thuËn víi Bªn cung øng vÒ c¸c ®iÒu kho¶n nh− chñng lo¹i, sè l−îng, chÊt l−îng, xuÊt xø, gi¸ c¶, ph−¬ng thøc thanh toán, bảo hành... Bên B hoàn toàn chịu trách nhiệm về các vấn đề đ' thỏa thuận víi bªn cung øng. - Bên A ký hợp đồng với bên cung ứng trên cơ sở Biên bản thỏa thuận giữa Bên B và bªn cung øng. - Bên A căn cứ đề nghị thanh toán của Bên B, Biên bản bàn giao tài sản và các điều khoản khác quy định trong Hợp đồng kinh tế đ' ký để thanh toán tiền cho Bên thụ h−ëng. §iÒu 4: Tæng sè tiÒn ®Çu t− thiÕt bÞ - Tæng sè tiÒn ®Çu t− thiÕt bÞ ®' bao gåm thuÕ GTGT lµ 26.995 USD vµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh theo quy định của pháp luật. - Tổng số tiền thuê: 26.995 USD và các chi phí phát sinh theo quy định của pháp luật. - Tổng số tiền thuê trên sẽ đ−ợc quy đổi ra VND theo tỷ giá bán ra Đô la Mỹ của Ngân hàng ĐT&PTVN tại thời điểm Bên cung ứng xuất hóa đơn và đ−ợc quy định cụ thể tại Phụ lục Lịch thanh toán tiền thuê kèm theo Hợp đông này. §iÒu 5: L·i suÊt thuª 1. L'i suÊt thuª ¸p dông l'i suÊt th¶ næi theo nguyªn t¾c b»ng l'i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm d©n c− 12 th¸ng VND cña SGD Ng©n hµng §TPTVN céng (+) 0,2%/th¸ng. T¹i thêi ®iÓm nµy l'i suÊt thuª lµ 0,87%/th¸ng. Th¸ng 6 vµ th¸ng 12 hµng n¨m hai bªn sÏ ký phô lôc ®iÒu chØnh cho phï hîp víi mÆt b»ng l'i suÊt. 2. L'i suÊt qu¸ h¹n b»ng 150% l'i suÊt thuª trong h¹n. ChØ ¸p dông l'i suÊt nî qu¸ h¹n với phần d− nợ gốc của kỳ hạn mà khách hàng không trả nợ đúng hạn. Đối với phần d− nợ gốc ch−a đến kỳ hạn trả nợ nh−ng phải chuyển sang nợ quá hạn thì áp dụng mức l'i suất trong hạn theo hợp đồng này. §iÒu 6: TiÒn thuª, phÝ thuª, thêi h¹n thuª, kú h¹n tr¶ tiÒn thuª 1. Tæng sè tiÒn thuª thiÕt bÞ bao gåm tæng sè tiÒn ®Çu t− thiÕt bÞ vµ phÝ thuª. 2. Tr−ờng hợp phát sinh các khoản thanh toán dẫn đến tiền thuê bị thay đổi, hai bên phải hoàn chỉnh thủ tục và tiến hành ký phụ lục bổ sung giá trị tiền thuê của hợp đồng. 3. PhÝ thuª ®−îc tÝnh trªn sè d− nî thùc tÕ nh©n (x) víi l'i suÊt thuª th¸ng nh©n (x) víi sè ngµy thuª thùc tÕ chia (:) cho 30..

(224) 215 4. Thêi h¹n thuª lµ 36 th¸ng kÓ tõ ngµy Bªn A thanh to¸n mãn tiÒn ®Çu tiªn cho bªn cung ứng cho đến khi Bên B trả hết tiền thuê và phí thuê cho Bên A. 5. Kú h¹n tra tiÒn thuª: 3 th¸ng/lÇn theo lÞch thanh to¸n tiÒn thuª ®−îc hai bªn ký kÕt và là phụ lục không thể tách rời của hợp đồng này. §iÒu 7: Thanh to¸n tiÒn thuª 1. C¸c kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª ®−îc tr¶ b»ng tiÒn mÆt hoÆc chuyÓn kho¶n vµo tµi kho¶n cña Bªn A. 2. §ång tiÒn thanh to¸n VN§. 3. Ph¹t do thanh to¸n chËm: - Khi đến kỳ hạn trả tiền thuê hoặc kết thúc thời hạn thuê, nếu Bên B không trả tiền thuê đúng hạn và không đ−ợc Bên A điều chỉnh kỳ hạn trả tiền thuê, gia hạn trả tiền thuª hoÆc thêi gian ®iÒu chØnh kú h¹n tr¶ tiÒn thuª, gia h¹n tr¶ tiÒn thuª ®' hÕt th× Bªn A chuyển toàn bộ d− nợ gốc, kể cả d− nợ ch−a đến hạn theo hợp đồng này sang nợ quá hạn và áp dụng l'i suất nợ quá hạn theo quy định tại điều 5 của Hợp đồng này. - Phí thuê đến hạn của bất kỳ một kỳ hạn nào theo Hợp đồng này Bên B không trả đ−ợc mµ kh«ng ®−îc gia h¹n hoÆc thêi gian gia h¹n tr¶ phÝ thuª ®' hÕt th× Bªn A chuyÓn toàn bộ d− nợ gốc, kể cả d− nợ ch−a đến hạn theo hợp đồng này sang nợ quá hạn và áp dụng l'i suất nợ quá hạn theo quy định tại điều 5 của Hợp đồng này. - Trong vßng 6 th¸ng kÓ tõ ngµy ph¸t sinh nî qu¸ h¹n, nÕu Bªn B kh«ng thanh to¸n ®Çy đủ tiền thuê theo lịch thanh toán tiền thuê đ−ợc hai bên ký kết và tiền phát do quá hạn mµ kh«ng tr×nh bµy râ b»ng v¨n b¶n lý do kh¸ch quan kh«ng tr¶ ®−îc tiÒn thuª ®−îc Bên A chấp thuận thì Bên A có quyền thu hồi tài sản và xử lý hợp đồng chấm dứt tr−ớc hạn theo mục 4.1 khoản 4 điều 12 hợp đồng này. Điều 8: Biện pháp đảm bảo nghĩa vụ trả tiền thuê 1. Bên B cam kết sử dụng toàn bộ nguồn vốn hợp pháp của mình để đảm bảo nghĩa vụ trả tiền thuê theo lịch thanh toán tiền thuê đ' đ−ợc ký kết với bên A đính kèm hợp đồng này. 2. Nếu quá thời hạn thanh toán tiền thuê mà Bên B không thanh toán đầy đủ tiền thuê thì Bên A có quyền yêu cầu đơn vị bảo l'nh trả thay hoặc sử dụng các biện pháp chế tài khác theo quy định của pháp luật và quy định tại điều 12 hợp đồng này để thu hồi đủ gèc vµ phÝ thuª theo lÞch thanh to¸n tiÒn thuª ®' ®−îc hai bªn ký kÕt. §iÒu 9: Gi¸ chän mua 1. Giá chọn mua tài sản thuê vào thời điểm kết thúc hợp đồng là 500.000 đồng. 2. TiÒn mua tµi s¶n thuª theo gi¸ chän mua ®−îc thanh to¸n vµo kú h¹n tr¶ nî cuèi cùng của hợp đồng này. §iÒu 10: QuyÒn vµ nghÜa vô cña Bªn A.

(225) 216 1. QuyÒn së h÷u tµi s¶n thuª lu«n thuéc vÒ bªn A trong suèt thêi h¹n cho thuª vµ kh«ng bÞ ¶nh h−ëng trong tr−êng hîp bªn B bÞ ph¸ s¶n, gi¶i thÓ, mÊt kh¶ n¨ng thanh toán. Tài sản cho thuê không đ−ợc coi là tài sản của bên B khi xử lý tài sản để trả nợ cho các chủ hợ khác. Không có điều kiện nào trong hợp đồng cho thuê đ−ợc hiểu có sự chuyển nh−ợng quyền sở hữu cho bên B tr−ớc khi thời hạn hợp đồng cho thuê chấm dứt. Bên A có quyền đính ký hiệu quyền sở hữu của mình vào tài sản thuê. 2. Cã quyÒn yªu cÇu bªn B båi th−êng mäi thiÖt h¹i ph¸t sinh do bªn B kh«ng thùc hiện hoặc thực hiện không đầy đủ trách nhiệm bảo quản, sửa chữa và thanh toán tiền b¶o hiÓm tµi s¶n thuª trong thêi h¹n cho thuª. 3. Có quyền chuyển nh−ợng các quyền và nghĩa vụ của mình trong hợp đồng này cho một công ty cho thuê tài chính khác mà không cần sự đồng ý của bên B. 4. Cã quyÒn kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc sö dông tµi s¶n thuª, viÖc tr¶ tiÒn thuª cña Bªn B trong suèt thêi h¹n thuª, cã quyÒn yªu cÇu bªn B cung cÊp c¸c b¸o c¸o quý, quyÕt to¸n tài chính năm, tình hình hoạt động SXKD và các vấn đề khác có liên quan đến tài sản cho thuª. 5. Có quyền yêu cầu bên B bồi th−ờng thiệt hai khi Bên B vi phạm hợp đồng cho thuê tµi chÝnh. 6. Cã nghÜa vô cho Bªn B sö dông tµi s¶n thuª trong suèt thêi h¹n thuª ®' ®−îc hai bªn thống nhất với điều kiện bên B thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của mình theo hợp đồng này. 7. Có nghĩa vụ ký hợp đồng mua bán, thanh toán tiền mua thiết bị với bên cung ứng theo các điều khoản đ' đ−ợc bên B và bên cung ứng thỏa thuận, phối hợp với bên B để yêu cầu bên cung ứng thực hiện các quy định tại hợp đồng mua bán đ' ký giữa bên A vµ bªn cung øng. Bªn A kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc tµi s¶n kh«ng ®−îc giao hoÆc giao không đúng với các đieùe kiện do Bên B đ' thỏa thuận với bên cung ứng. 8. Có nghĩa vụ bồi th−ờng mọi thiệt hại phát sinh về việc mua thiết bị không đúng chñng lo¹i, chÊt l−îng... theo Biªn b¶n tháa thuËn gi÷a Bªn B víi bªn cung øng. 9. Có trách nhiệm đăng ký quyền sở hữu, đăng ký giao dịch bảo đảm, làm thủ tục mua bảo hiểm đối với tài sản thuê. 10. Bên A không có nghĩa vụ đối với những tổn thất do việc hỏng, mất tài sản thuê và c¸c thiÖt h¹i kh¸c do viÖc qu¶n lý, sö dông kh«ng tèt tµi s¶n thuª cña bªn B. 11. Kết thúc thời hạn thuê nếu bên B đ' hoàn thành các nghĩa vụ theo Hợp đồng này thì Bên A có nghĩa vụ thanh lý Hợp đồng cho thuê tài chính để chuyển quyền sở hữu tµi s¶n thuª cho Bªn B. 12. Có nghĩa vụ xuất hóa đơn dịch vụ cho thuê tài chính cho Bên B theo thỏa thuận. §iÒu 11: QuyÒn vµ nghÜa vô cña Bªn B 1. Có quyền lựa chọn, thỏa thuận với Bên cung ứng thiết bị về đặc tính kỹ thuật, chủng loại, giá cả, cách thức, thời hạn giao nhận, lắp đặt và bảo hành... tài sản cho thuê..

(226) 217 2. Cã quyÒn ®−îc trùc tiÕp nhËn tµi s¶n thuª tõ Bªn cung øng. 3. Cã quyÒn sö dông tµi s¶n thuª trong suèt thêi h¹n thuª. KÕt thóc thêi h¹n thuª ®−îc mua lại tài sản thuê theo giá chọn mua tại mục 1 điều 9 hợp đồng này. 4. Có quyền yêu cầu Bên A bồi th−ờng thiệt hại khi Bên A vi phạm hợp đồng này. 5. Có nghĩa vụ đền bù mọi thiệt hại cho Bên A và bên cung ứng thiết bị nếu hợp đồng nµy bÞ hñy bá tr−íc khi tµi s¶n thuª ®−îc bµn giao do lçi cña bªn B. 6. Có nghĩa vụ sử dụng tài sản thuê đúng mục đích đ' thỏa thuận trong hợp đồng này, khong ®−îc chuyÓn quyÒn sö dông tµi s¶n thuª cho tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c nÕu kh«ng đ−ợc Bên A đồng ý bằng văn bản. 7. Trong mọi tr−ờng hợp, Bên B đều phải trả đầy đủ, đúng hạn tất cả tiền thuê (bao gồm tiền thuê gốc và phí thuê) và l'i quá hạn (nếu có) theo đúng Lịch thanh toán tiền thuê đ' đ−ợc ký kết đính kèm hợp đồng này, thanh toán các chi phí liên quan đến việc nhập khẩu, thuế, đăng ký quyền sở hữu, đăng ký giao dịch bảo đảm, bảo hiểm đối với tài sản thuê và các phí khác theo quy định của Nhà n−ớc. Thực hiện đúng các cam kết về bảo đảm nghĩa vụ trả tiền thuê theo Hợp đồng này. 8. NÕu tµi s¶n thuª bÞ mÊt c¾p, ph¸ hñy hoÆc lµm háng Bªn B ph¶i th«ng b¸o ngay b»ng văn bản cho Bên A. Bên B phải chịu mọi rủi ro về mất, hỏng đối với tài sản thuê và nh÷ng rñi ro mµ tµi s¶n thuª g©y ra cho bªn thø ba. Bªn B cã tr¸ch nhiÖm båi th−êng toàn bộ các mất mát, h− hỏng đối với tài sản thuê cho Bên A khi tài sản thuê không đ−ợc mua bảo hiểm hoặc mua bảo hiểm không đầy đủ. 9. Kh«ng ®−îc b¸n, chuyÓn nh−îng, thÕ chÊp, cÇm cè tµi s¶n thuª hoÆc cho phÐp gi÷ tµi s¶n thuª lµm vËt thÕ nî trong suèt thêi h¹n thuª tµi chÝnh. 10. Cã nghÜa vô b¶o d−ìng, söa ch÷a tµi s¶n thuª trong suèt thêi h¹n thuª, duy tr× vµ sö dụng tài sản thuê trong tình trạng tốt, thực hiẹn đúng các chỉ dẫn của nhà sản xuất về việc sử dụng và đào tạo ng−ời vận hành, ký kết các hợp đồng bảo d−ỡng dịch vụ thích hợp. Bên B sẽ không điều chỉnh hoặc sửa đổi thiết bị so với thiết kế ban đầu nếu không đ−ợc Bên A chấp thuận bằng văn bản. Bên B chịu mọi trách nhiệm liên quan đến việc sử dụng sai tài sản dẫn đến Bên cung ứng không thực hiện nghĩa vụ bảo hành tài sản. 11. Có nghĩa vụ tạo điều kiện thuận lợi để bên A hoặc ng−ời đ−ợc Bên A ủy quyền kiÓm tra tµi s¶n thuª vµo bÊt cø thêi ®iÓm nµo. 12. Cã nghÜa vô cung cÊp kÞp thêi c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh quý, n¨m khi Bªn A yªu cÇu. Bên B chịu trách nhiệm truwocs pháp luật về tính đúng đắn, hợp pháp trong các báo cáo tài chính gửi đến cho Bên A. Bên B có nghĩa vụ thông báo kịp thời cho Bên A những thay đổi về vốn, tài sản ảnh h−ởng đến khả năng tài chính của Bên B và những thay đổi khác có liên quan đến việc thực hiện nghĩa vụ trả tiền thuê cho Bên A nh−: thay đổi về cơ cấu tổ chức bộ máy, đổi tên, thay đổi trụ sở chính, thay đổi hình thức sở.

(227) 218 hữu, chia, tách, sáp nhập, ngừng hoạt động, giải thể hoặc thay đổi tình trạng của bên b¶o l'nh (nÕu cã). 13. Bên B không đ−ợc xóa, thay đổi ký hiệu nhận dạng tài sản thuê. Điều 12: Chấm dứt hợp đồng tr−ớc thời hạn 1. Bên A có quyền chấm dứt hợp đồng cho thuê tài chính tr−ớc thời hạn khi xảy ra một trong c¸c tr−êng hîp sau: 1.1. Bên B vi phạm một trong các điều khoản của hợp đồng cho thuê tài chính. 1.2. Bªn B bÞ ph¸ s¶n, gi¶i thÓ. 1.3. Ng−ời bảo l'nh cho Bên B bị giải thể, phá sản và Bên A không chấp thuận đề nghị chấm dứt bảo l'nh hoặc đề nghị ng−ời bảo l'nh khác thay thế của Bên B. 1.4. Sau khi thuê tài sản đ−ợc tối thiểu 12 tháng, Bên B đ−ợc Bên A chấp thuận để thanh to¸n toµn bé tiÒn thuª cßn l¹i trong LÞch thanh to¸n tiÒn thuª ®−îc hai bªn ký kÕt. 2. Bên B có quyền chấm dứt hợp đồng cho thuê tài chính tr−ớc thời hạn khi xảy ra một trong c¸c tr−êng hîp sau: 2.1. Bên A không giao tài sản cho thuê đúng hạn do lỗi của Bên A. 2.2. Bên A vi phạm một trong các điều khoản của hợp đồng cho thuê tài chính. 3. Hợp đồng cho thuê tài chính đ−ợc chấm dứt tr−ớc hạn trong tr−ờng hợp tài sản cho thuª bÞ mÊt, háng kh«ng thÓ phôc håi söa ch÷a. 4. Xử lý khi chấm dứt hợp đồng cho thuê tài chính tr−ớc hạn 4.1. Khi hợp đồng chấm dứt tr−ớc thời hạn theo một trong các tr−ờng hợp quy định tại môc 1.1, 1.3 kho¶n 1 cña ®iÒu nµy th× Bªn B ph¶i thanh to¸n ngay toµn bé tiÒn thuª vµ tất cả các khoản tiền khác phải trả theo hợp đồng trong vòng 15 ngày kể từ ngày nhận ®−îc th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cña Bªn A. NÕu Bªn B kh«ng thanh to¸n ®−îc tiÒn thuª, Bªn A cã quyÒn thu håi ngay lËp tøc tµi s¶n thuª vµ Bªn B ph¶i båi th−êng thiÖt h¹i vËt chÊt cho Bªn A. Sau khi thu håi tµi s¶n cho thuª Bªn A cã quyÒn chuyÓn nh−îng hoÆc cho bªn kh¸c thuª tµi s¶n. TiÒn thu ®−îc tõ viÖc cho bªn kh¸c thuª hoÆc chuyÓn nh−ợng tài sản sẽ đ−ợc sử dụng để bù trừ số nợ phải thu từ hợp đồng cho thuê tài chính nµy. Bên B có nghĩa vụ tiếp tục hoàn trả số nợ còn phải trả theo hợp đồng cho thuê tài chính khi bªn A ch−a chuyÓn nh−îng cho bªn kh¸c thuª ®−îc tµi s¶n cho thuª hoÆc cã nghÜa vô hoµn tr¶ sè tiÒn cßn l¹i sau khi ®' trõ ®i sè tiÒn chuyÓn nh−îng hoÆc cho bªn kh¸c thuª tµi s¶n. Trong tr−êng hîp Bªn B ®' hoµn tr¶ mét phÇn sè tiÒn thuª ph¶i tr¶ vµ Bªn A ®' chuyÓn nh−îng hoÆc cho bªn kh¸c thuª tµi s¶n, sè tiÒn thuª ®' tr¶ nÕu céng vµo sè tiÒn chuyÓn nh−îng hoÆc tiÒn cho bªn kh¸c thuª tµi s¶n mµ v−ît qu¸ sè tiÒn thuª ph¶i tr¶ theo hîp đồng thuê thì Bên A phải hoàn trả cho Bên B số tiền v−ợt..

(228) 219 Trong tr−ờng hợp Bên B hoàn trả đ−ợc toàn bộ số tiền thuê phải trả theo hợp đồng và giá mua tài sản khi kết thúc hợp đồng theo thỏa thuận tại hợp đồng thuê thì Bên B đ−ợc chuyển quyền sở hữu đối với tài sản thuê nh− tr−ờng hợp đ' hoàn thành hợp đồng thuê. 4.2. Tr−ờng hợp hợp đồng cho thuê tài chính chấm dứt tr−ớc hạn theo mục 1.2 khoản 1 của điều này thì việc xử lý hợp đồng cho thuê tài chính sẽ đ−ợc thực hiện theo quy định cña ph¸p luËt vÒ ph¸ s¶n, gi¶i thÓ. 4.3. Tr−ờng hợp hợp đồng cho thuê tài chính chấm dứt tr−ớc hạn theo khoản 2 của điều nµy th× Bªn A ph¶i båi th−êng thiÖt h¹i cho Bªn B. 4.4. Tr−ờng hợp hợp đồng cho thuê tài chính chấm dứt tr−ớc hạn theo khoản 3 của điều này, sau khi Bên B đ' trả đủ số tiền thuê phải trả cho Bên A theo hợp đồng thuê và khi Bªn A ®' nhËn ®−îc sè tiÒn b¶o hiÓm do c¬ quan b¶o hiÓm thanh to¸n th× Bªn A sÏ hoµn tr¶ cho Bªn B sè tiÒn b¶o hiÓm tµi s¶n. Điều 13: Xử lý vi phạm hợp đồng - Bên A và Bên B không đ−ợc đơn ph−ơng hủy bỏ hợp đồng cho thuê tài chính, trừ những tr−ờng hợp nêu trong điều 12 hợp đồng này. - Trong thời gian hiệu lực của hợp đồng cho thuê tài chính, nếu một bên phát hiện bên kia vi phạm hợp đồng thì thông báo bằng văn bản cho bên kia biết và yêu cầu khắc phục các vi phạm đó. Hết thời hạn ghi trong thông báo mà bên vi phạm không khắc phục đ−ợc thì bên yêu cầu đ−ợc quyền áp dụng các biện pháp cần thiết để bảo vệ quyền lợi của mình theo quy định tại hợp đồng này và quy định của pháp luật. Điều 14: Sửa đổi, bổ sung Việc sửa đổi, bổ sung các điều khoản của hợp đồng này phải đ−ợc cả hai bên thỏa thuận bằng văn bản do đại diện có thẩm quyền của hai bên ký. Những sửa đổi, bổ sung đó có hiệu lực thay thế, bổ sung điều khoản t−ơng ứng trong hợp đồng. Điều 15: Hiệu lực của hợp đồng 1. Hợp đồng này có hiệu lực từ ngày ký. 2. Hợp đồng hết hiệu lực khi kết thúc thời gian thuê bên B thực hiện đầy đủ nghĩa vụ quy định trong hợp đồng. 3. Hợp đồng này bao gồm các phuc lục. Các phụ lục là bộ phận không thể tách rời của hợp đồng. 4. Hợp đồng này đ−ợc lập thành 06 bản có giá trị pháp lý nh− nhau. Bên A giữ 3 bản, bên B giữ 2 bản, 1 bản đăng ký tại Cục đăng ký giao dịch bảo đảm. §¹i diÖn bªn thuª. §¹i diÖn bªn cho thuª. (Bªn B). (Bªn A). NguyÔn Kim Nhung. NguyÔn §øc ThÞnh.

(229) 220 Phô lôc LÞch thanh to¸n tiÒn thuª 01 « t« Ford Ranger (Phụ lục 1 kèm theo Hợp đồng CTTC 118/2002/HĐCTTC ngày 21/10/2002) (§¬n vÞ: §ång) Kú tr¶. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12. Ngµy tr¶ 6/11/02 7/11/02 Tæng 7/2/03 7/5/03 30/5/03 7/8/03 7/11/03 7/2/04 7/5/04 7/8/04 7/11/04 7/2/05 7/5/05 7/8/05 7/11/05 Tæng. Sè ngµy 93 92. 89 23 69 92 92 90 92 92 92 89 92 92. Tæng tiÒn Tr¶ gèc Tr¶ thuÕ thuª gèc GTGT 8.610.000 L[i tính đến 7/2/03 429.584.147 L[i tính đến 7/2/03 438.194.147 438.194.147 34.757.926 1.758.253 401.877.968 34.757.926 1.758.253 365.161.789 365.161.789 34.757.926 1.758.253 328.645.610 34.757.926 1.758.253 292.129.431 34.757.926 1.758.253 255.613.252 34.757.926 1.758.253 219.097.074 34.757.926 1.758.253 182.580.895 34.757.926 1.758.253 146.064.716 34.757.926 1.758.253 109.548.537 34.757.926 1.758.253 73.032.358 34.757.926 1.758.253 36.516.179 34.757.926 1.758.253 0 417.095.110 21.099.037. Tr¶ l·i. Tæng céng. 232.212 11.461.305 11.693.517 11.693.517 48.209.696 10.367.308 46.883.487 2.435.629 9.910.491 46.426.670 8.969.834 45.486.013 7.973.186 44.489.365 6.824.874 43.341.053 5.979.889 42.496.068 4.983.241 41.499.420 3.986.593 40.502.772 2.892.447 39.408.625 1.993.296 38.509.475 996.648 37.512.827 99.958.358 538.152.505. Ghi chó: Gi¸ chän xe: 500.000®/xe L'i suÊt thuª: ¸p dông l'i suÊt th¶ næi b»ng l'i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm d©n c− 12 th¸ng VND cña SGDI-NH§T&PTVN céng (+) 0,2%/th¸ng. Th¸ng 6 vµ th¸ng 12 hµng n¨m hai bªn sÏ ký phô lôc ®iÒu chØnh cho phï hîp víi mÆt b»ng l'i suÊt. Tổng số tiền thuê gốc: 438.194.147đ trong đó: Giá mua xe ch−a VAT 394.846.867đ, VAT lµ 19.742.343®, nép thuÕ tr−íc b¹ lµ 8.290.000®, phÝ ®¨ng ký xe lµ 150.000®, phÝ b¶o hiÓm lµ 13.638.243® (VAT b¶o hiÓm lµ 1.356.694®), phÝ ®¨ng kiÓm lµ 170.000®. Thêi gian thuª: 36 th¸ng kÓ tõ khi bªn A thanh to¸n mãn tiÒn ®Çu tiªn cho bªn cung øng. Kú h¹n thanh to¸n tiÒn thuª: 3 th¸ng/lÇn Từ ngày 6/11/2002 đến 30/5/2003: Lịch thanh toán đ−ợc tính với l'i suất 0,87%/tháng. Tõ ngµy 1/6/2003: LÞch thanh to¸n ®−îc tÝnh víi l'i suÊt 0,89%/th¸ng.. §¹i diÖn bªn thuª. §¹i diÖn bªn cho thuª. (Bªn B) NguyÔn Kim Nhung. (Bªn A) NguyÔn §øc ThÞnh.

(230)

Hoàn thiện hạch toán tài sản cố định nhằm tăng cường quản lý tài sản cố định trong các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về