Bài soạn Ngữ văn 11 tiết 59: Thực hành về sử dụng một số kiểu câu trong văn bản

<span class='text_page_counter'>(1)</span>GIÁO ÁN NGỮ VĂN 11 Tuaàn:15 Tieát ppct:59 Ngày soạn:14/11/10 Ngaøy daïy:16/11/10. GV: NGUYỄN NGỌC LIÊN. THỰC HÀNH VỀ SỬ DỤNG MỘT SỐ KIỂU CÂU TRONG VĂN BẢN A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT - Ôn luyện và nâng cao thêm một bước kiến thức cơ bản về một số kiểu câu: (Câu bị động, câu khởi ngữ, câu có trạng ngữ chỉ tình huống) và tác dụng của các kiểu câu đó trong sự liên kết ý ở văn bản. Củng cố và nâng cao kĩ năng nhận diện và phân tích câu trong văn bản, kĩ năng đặt câu theo những kiểu câu thích hợp với ngữ cảnh để đảm bảo và tăng cường vai trò thể hiện ý, liên kết ý trong văn bản. B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG, THÁI ĐỘ 1. Kiến thức: Củng cố và nâng cao: Kiến thức về cấu tạo của ba kiểu câu: Câu bị động, câu có khởi ngữ, câu có trạng ngữ chỉ tình huống; Sự liên kết của các câu trong văn bản. Tác dụng của mỗi kiểu câu trên trong văn bản: Tác dụng thể hiện nội dung thông tin, tác dụng liên kết trong văn bản. 2. Kĩ năng: Nhận diện và phân tích đặc điểm cấu taọ của ba kiểu câu (Câu bị động, câu khởi ngữ, câu có trạng ngữ. chỉ tình huống). Phân tích tác dụng và diễn đạt ý của ba kiểu câu đó trong văn bản. Lựa chọn cách đặt câu sao cho thích hợp với sự triển khai ý trong văn bản. 3. Thái độ: Lu«n cã ý thøc c©n nh¾c, lùa chän c¸ch sö dông kiÓu c©u trong v¨n b¶n. C. PHƯƠNG PHÁP: Phương thức thuyết trình, nêu vấn đề, giảng giải, hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi gợi mở. GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp nêu vấn đề, trao đổi thảo luận, trả lời câu hỏi. Tích hợp với đọc v¨n vµ lµm v¨n. D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định lớp: Kiểm tra sĩ số. 2. Kiểm tra: Bài cũ, bài soạn của học sinh. 3. Bài mới: Trong quá trình giao tiếp, người nói ( viết) muốn truyền đạt nội dung tư tưởng, tình cảm của mình đến người nghe, người đọc. Cần phải có khả năng sử dụng câu một cách đúng đắn nhất, có hiệu quả nhất. Bài hôm nay sẽ cung cấp thêm một số tri thức và kĩ năng về câu trong Tiếng Việt.. HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS - Học sinh suy nghĩa câu hỏi, bổ sung, ghi chép. Học sinh thảo luận nhóm, nhận xét trình bày ý kiến cá nhân để trả lời câu hỏi theo định hướng của GV. - Giáo viên hỏi học sinh, boå sung cho đầy đu ûchốt ý chính bổ sung cho đầy đủchốt ý chính - GV hướng dẫn HS làm bài tập1 - HS trao đổi thảo luận cử người trình bày trước lớp - Xác định câu bị động trong đoạn trích, phaân tích taùc duïng caûu kieåu câu bị động về mặt liên kết ý trong vaên baûn. GV chèt l¹i - HS đọc bài tập, trả lời câu hỏi - GV ph¸t vÊn HS tr¶ lêi, HS chia 6 nhãm - HS xác định câu bị động trong đoạn trích. Chuyển câu bị động sang kiểu câu chủ động.. - GV cho HS chia 2 d·y:D·y1 tr¶ lêi ý a. D·y 2 tr¶ lêi ý b. NỘI DUNG BÀI DẠY I. TÌM HIỂU CHUNG: A. Dùng kiểu câu bị động 1. Bµi tËp 1 a. Caõu bũ ủoọng trong ủoaùn trớch:Hắn chưa được một người đàn bà nào yêu cả (Chú ý từ bị động: bị được, phải) => ẹoaùn vaờn ủaỷm baỷo tớnh lieõn kết về nội dung và hình thức. b. Chuyển câu bị động sang kiểu câu chủ động. => Chưa một người đàn bà nào yêu hắn cả c. Câu không sai nhưng không nối tiếp ý và hướng triển khai ý của câu đi trước 2. Bài tập2: Câu bị động: Đời hắn chưa bao giờ được săn sóc bởi một bàn tay “ đàn bà”. => Câu bị động naứy laứm roừ nghúa cho caõu bũ ủoọng đứng trước nó: “Mà còn ai nấu cho mà ăn nữa”. 3. Bài tập 3 (SGK). Câu bị động: bị, được, phải… Câu 1: H y nêu cấu trúc câu bị động ? lấy 1 ví dụ minh họa?ã + Đối tượng của hành động ( chủ ngữ)- động từ bị động ( bị, được, phải..)- chủ thể hành động- hành động VD: “ Con chó đượcc lão Hạc rất yêu” B. Dïng kiÓu c©u cã khëi ng÷ Khái niệm khởi ngữ: là thành phần câu nêu lên đề tài câu, là điểm xuất phát của điều thông báo trong câu -Đặc điểm của khởi ngữ: luôn đứng đầu câu, tách biệt với vế còn lại ( thì,. Học trò xoàng xĩnh là học trò không vượt được thầ y (Leùonard de Vinci). Lop11.com. 1.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> GIÁO ÁN NGỮ VĂN 11 - cử người trình bày trước lớp. Xaùc ñònh caâu cã khëi ng÷ trong đoạn trích, phân tích tác dụng cuûa caâu cã khëi ng÷ ? - GV chuẩn kiến thức. HS đọc bài tập - HS chia nhóm nhỏ, trao đổi thảo luận trả lời câu hỏi cử người trình bày trước lớp. HS làm việc cá nh©n - Taùc giaû choïn caâu naøo trong những câu dưới ? - GV cho HS đọc bài tập - GV cho HS chia nhãm nhá, trao đổi thảo luận trả lời câu hỏi cử người trình bày trước lớp - HS đọc bài tập. HS làm việc cá nhân, trình bày trước lớp. Xaực định TP trạng ngữ ? - HS chia nhóm nhỏ, trao đổi thảo luận trả lời câu hỏi cử người trình bày trước lớp.. GV: NGUYỄN NGỌC LIÊN là..), hoặc là dấu phẩy VD: Phim ấy thì tôi xem rồi. 1. Bµi tËp1: Khởi ngữ là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu đề tài được nói đến trong câu a. C©u cã khëi ng÷: * Hµnh th× nhµ thÞ may l¹i cßn - Khëi ng÷: Hµnh *Thế là vừa sáng, Thị đã chạy đi tìm gạo=> làm rõ ý và liên kết với câu trên…Câu không có khởi ngữ không có tác duïng nhaán maïnh yù. b. So s¸nh víi: Nhµ thÞ may l¹i cßn hµnh -> Hai câu tương đương về nghĩa cơ bản: biểu hiện cùng một sự việc. Nhưng câu có khởi ngữ liên kết chặt chẽ hơn về ý với câu đi trước nhờ sự đối lập với các từ gạo và hành 2. Bài tập 2: Cần chọn phương án C vì việc dẫn nguyên văn lời các anh lái xe tạo nên ấn tượng kiêu hãnh của cô gái và sắc thái ý nhị của người kÓ chuyÖn 3. Bài tập 3: a. Câu thứ hai có khởi ngữ: Tự tôi Vị trí: đầu câu, trước chđ ng÷.. DÊu phÈy=> Tác dụng nhấn mạnh về một phạm vi hoạt động thường xuyên và có tính tự giác của Bác Hồ. - Nêu một đề tài có quan hệ liên tưởng với điều đã nói trong câu trước b. Câu thứ hai có* khởi ngữ: Cảm giác, tình tự, đời sống, cảm xúc => Ngăn cách với các thành phần khác của câu bằng dấu phẩy nhấn mạnh nội dung chính của văn nghệ cần phải đề cập. * Khởi ngữ: Tôn- xtôi nói vắn tắt… Ngăn cách với các thành phần khác của câu bằng dấu hai chấm (:), nhấn mạnh chủ thể lời nói. - Vị trí: Đầu câu, trước chủ ngữ. Dấu phẩy. Nêu một đề tài có quan hệ với điều đã nói trong câu trước => Khởi ngữ đứng đầu câu: thể hiện đề tài và điểm xuất phát của thông b¸o, cã thÓ cã tõ: th×, lµ, mµ… C. Dïng kiÓu c©u cã tr¹ng ng÷ chØ t×nh huèng 1. Bµi tËp1: a.VÞ trÝ ®Çu c©u: “ Hãy dừng yêu… Thấy Thị hỏi….” b. Coự caỏu taùo laứ Cụm động từ. Chuyeồn sang cuoỏi caõu … haừy dửứng yêu: nhấn mạnh nội dung hỏi cô Thị đã. Chuyển sang cuối câu… Thấy Thị hỏi… nhấn mạnh bà già kia bật cười… c. Bà già kia thấy thị hỏi, bật cười -> Sau khi chuyển câu có hai vị ngữ cùng có cấu tạo là một cụm động từ, cùng biểu hiện hoạt động của một chủ thể nhưng viết theo kiểu câu trước thì sự nối tiếp về ý rõ ràng h¬n 2. Bài tập 2: Chọn phương án C vừa đúng về ý vừa liên kết ý chặt chẽ võa mỊm m¹i uyĨn chuyĨn. Thành phần trạng ngữ chỉ tình huống. Nó phù hợp với văn cảnh=>a. thừa từ khi; b thì lặp từ Liên; d thì người nghe hiểu nhầm An đứng dậy trả lời. 3.Bµi tËp 3: a.Tr¹ng ng÷ chæ tình huoáng: NhËn ®­îc........bé ®­êng (C©u ®Çu).Thoâng tin quan troïng laø hoûi thô laïi khaúng ñònh noäi dung cuûa phiến trát. Thông tin thứ yếu thường đặt ở đầu hoặc cuối câu b. Ph©n biÖt tin thø yÕu (ë phÇn phô ®Çu c©u) víi tin quan träng (ë phÇn vÞ ng÷ chÝnh cña c©u: Quay l¹i ...) 4.Tæng kÕt vÒ viÖc sö dông ba kiÓu c©u trong v¨n b¶n - Khởi ngữ và trạng ngữ chỉ tình huống đỊu chiÕm vÞ trÝ ®Çu c©u - Thành phần chủ ngữ trong kiểu câu bị động thường đứng ở giữa câu trong các kiểu câu chứa chúng. Nó chỉ những thông tin đã biết.. Học trò xoàng xĩnh là học trò không vượt được thầ y (Leùonard de Vinci). Lop11.com. 2.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> GIÁO ÁN NGỮ VĂN 11. GV: NGUYỄN NGỌC LIÊN - Ba kiÓu c©u trªn cã t¸c dông liªn kÕt ý, t¹o m¹ch l¹c gi÷a c¸c c©u trong văn bản. Thay đổi cách diễn đạt cho linh hoạt, phân biệt thông tin đã biết víi th«ng tin míi. III. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC - GV chốt lại nội dung bài học kiểu câu bị động, kiểu câu có khởi ngữ, kiÓu c©u cã tr¹ng ng÷ chØ t×nh huèng - HS về nhà chuẩn bị: soan bài phỏng vấn và trả lời phong vấn theo câu hỏi SGK. D. Rút kinh nghiệm………………………………………………………………………………………………….. Học trò xoàng xĩnh là học trò không vượt được thầ y (Leùonard de Vinci). Lop11.com. 3.

<span class='text_page_counter'>(4)</span>