Bài giảng Quản trị kinh doanh - Bài 5: Quản trị các đối tượng bên trong doanh nghiệp - Trường Đại học Công nghiệp Thực phẩm Tp. Hồ Chí Minh

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1 MB, 10 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

BÀI 5

QU

Ả

N TR

Ị

CÁC

ĐỐ

I T

ƯỢ

NG BÊN TRONG DOANH NGHI

Ệ

P

Hướng dẫn học

Để học tốt bài này, sinh viên cần tham khảo các phương pháp học sau:

 Học đúng lịch trình của mơn học theo tuần, làm các bài luyện tập đầy đủ và tham gia
thảo luận trên diễn đàn.

 Đọc tài liệu:

1. Giáo trình Quản trị kinh doanh, chủ biên GS.TS Nguyễn Thành Độ, PGS.TS
Nguyễn Ngọc Huyền, NXB ĐH KTQD, 2012.

2. Hướng dẫn bài tập Quản trị kinh doanh, chủ biên PGS. TS Nguyễn Ngọc Huyền;
NXB ĐH KTQD, 2012.

 Sinh viên làm việc theo nhóm và trao đổi với giảng viên trực tiếp tại lớp học hoặc qua email.
 Trang Web môn học.

Nội dung

Trong bài 5 sẽ trình bày các kiến thức cơ bản nhất về quản trị các đối tượng bên trong
doanh nghiệp. Khi nghiên cứu bài này, sinh viên cần hiểu được và vận dụng vào thực tiễn
cụ thể trong mỗi doanh nghiệp. Những nội dung chính:

 Quản trị sản xuất ;
 Quản trị nhân lực;
 Quản trị công nghệ;
 Quản trị chất lượng.

Mục tiêu

Giúp các sinh viên khi học xong học phần này có các kiến thức cơ bản nhất về quản trị

các đối tượng bên trong doanh nghiệp, đó là quản trị sản xuất, quản trị nhân lực, quản trị

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

T

ình huống dẫn nhập

Chấ lượng sản phẩm tại doanh nghiệp tư nhân Hoa Hồng

Doanh nghiệp tư nhân Hoa Hồng ở quận Hồng mai có
2 cơ sở sản xuất bánh mì cách xa nhau 5 km. Cùng một
phương pháp công nghệ, nhưng do sự chỉ đạo của hệ

thống chỉ huy sản xuất của 2 nơi có sự khơng đồng
nhất. Vì vậy có những lô sản phẩm giảm chất lượng.
Người tiêu dùng đã phát hiện ra bánh mì ở cơ sở 1
ngon hơn bánh mì ở cơ sở 2. Thế là họđến tận cơ sở 1

để mua bánh mì không mua tại các hệ thống cửa hàng
của doanh nghiệp.

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

5.1. Quản trị sản xuất 
5.1.1. Quản trị sản xuất

Khái niệm: Quản trị sản xuất là tổng hợp các hoạt động xây dựng hệ thống sản xuất
và quản trị quá trình sử dụng các yếu tố đầu vào để tạo thành các sản phẩm, dịch vụ
đầu ra theo yêu cầu của khách hàng nhằm thực hiện các mục tiêu phát triển doanh
nghiệp đã xác định.

Nội dung: bao gồm 2 nội dung chính:
 Thiết kế và xây dựng hệ thống sản xuất;
 Quản trị quá trình sản xuất.

5.1.2. Quản trị quá trình sản xuất

Định nghĩa: Là tổng thể các hoạt động quản trị nhằm xác định mục tiêu sản xuất của
doanh nghiệp trong từng thời kỳ cụ thể và điều khiển quá trình sản xuất của doanh
nghiệp theo mục tiêu đã xác định nhằm đảm bảo cho q trình sản xuất của doanh
nghiệp ln thích ứng với sự biến động của môi trường với hiệu quả cao nhất.

Nội dung: Là một nội dung của quản trị quá trình, đảm bảo cho doanh nghiệp tồn tại
và phát triển.

 Dự báo nhu cầu sản xuất sản phẩm: Việc dự báo nhằm trả lời câu hỏi: sẽ sản xuất
sản phẩm gì, số lượng bao nhiêu, sản xuất vào thời gian nào, tính năng cơng dụng
của sản phẩm là gì…

 Thiết kế sản phẩm và qui trình cơng nghệ: Dựa trên
kết quả dự báo, doanh nghiệp sẽ tiến hành công tác
thiết kế sản phẩm, qui trình cơng nghệ nhằm đảm
bảo đáp ứng được nhu cầu thị trường.

 Quản trị cơng suất của doanh nghiệp: Nhiệm vụ

chính là xác định được qui mô, công suất của dây
chuyền sản xuất của doanh nghiệp sao cho có hiệu
quả nhất.

 Xác định vị trí đặt doanh nghiệp.

 Bố trí sản xuất trong doanh nghiệp: Tiến hành các hoạt động phân chia, sắp xếp
khu vực sản xuất, vị trí máy móc, dây chuyền làm việc. Mục tiêu là tạo điều kiện
thuận lợi nhất cho dòng di chuyển của vật liệu, lao động và sản phẩm trên cơ sở

tiết kiệm diện tích, thời gian di chuyển của từng yếu tố.

 Lập kế hoạch các nguồn lực: Xác định nhu cầu về các yếu tố như: nguyên vật liệu,
nhân công, trang thiết bị…

 Điều độ sản xuất: Là bước thực hiện các kế hoạch đã đề ra, gồm các hoạt động
chính là xây dựng lịch trình sản xuất và giao việc cho từng bộ phận, từng người.
 Kiểm soát hệ thống sản xuất: Kiểm tra, kiểm soát chất lượng sản phẩm và quản trị

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

5.1.3. Mục tiêu chủ yếu của quản trị sản xuất

Quản trị sản xuất có mục tiêu tổng quát là bảo đảm cung cấp đầu ra cho doanh nghiệp
trên cơ sở khai thác có hiệu quả nhất các nguồn lực của doanh nghiệp đồng thời thỏa
mãn tốt nhất nhu cầu của khách hàng. Để đạt được mục tiêu chung nhất này, quản trị

sản xuất và tác nghiệp có những mục tiêu cụ thể sau:
5.1.3.1. Cung cấp sản phẩm

Quản trị sản xuất phải sản xuất, cung cấp sản phẩm cho khách hàng theo đúng chủng
loại, số lượng với tiêu chuẩn chất lượng và thời gian phù hợp.

5.1.3.2. Góp phần tạo ra và duy trì lợi thế cạnh tranh

 Là lợi thế cạnh tranh là ưu thế vượt trội của doanh nghiệp trước các đối thủ cạnh
tranh trong việc đáp ứng cầu về sản phẩm, dịch vụ.

 Là các ưu thế về giá, chất lượng và sự khác biệt hóa sản phẩm, tốc độ cung ứng và
khả năng đa dạng hóa sản phẩm.

o Để có ưu thế về giá cần:

 Chi phí kinh doanh bình qn trên một đơn vị sản xuất càng nhỏ, càng có
lợi thế và ngược lại. Sản xuất đóng vai trị quan trọng với việc giảm chi phí
kinh doanh sản xuất sản phẩm.

 Chính sách giá cả hợp lý: bộ phận Marketing có trách nhiệm đối với vấn đề này.

o Để có ưu thế về chất lượng cần:

 Có khả năng tạo ra nhiều mức chất lượng sản
phẩm: Khâu thiết kế và sản xuất đóng vai trị
quan trọng đối với việc tạo ra dải chất lượng
càng rộng càng tốt.

 Có khả năng tạo ra sản phẩm có chất lượng
phù hợp với thị trường: khâu marketing đóng
vai trị quan trọng trong việc phát hiện đúng
thị hiếu của người tiêu dùng để bộ phận sản
xuất đáp ứng.

o Để có ưu thế về tốc độ cung ứng, cần:

 Khả năng nắm bắt nhu cầu người tiêu dùng càng nhanh càng tốt: Tính năng

động, nhạy bén và hiệu quả của hoạt động marketing quyết định điều này.

 Khả năng biến ý tưởng thành sản phẩm cụ thể nhanh chóng: điều này chủ

yếu liên quan đến bộ phận nghiên cứu và phát triển và bộ phận sản xuất.
5.1.3.3. Tạo ra tính linh hoạt cao trong trong đáp ứng cầu

 Cơ cấu sản xuất thích ứng với sự thay đổi của cầu.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Chú ý: Các mục tiêu trên thường mâu thuẫn nhau. Vấn đềđặt ra là phải biết xác định 
thứ tự ưu tiên của các mục tiêu tạo ra cân bằng động, đó là sự cân bằng tối ưu giữa 
chất lượng, tính linh hoạt của sản xuất, tốc độ cung cấp và hiệu quả phù hợp với hồn 
cảnh mơi trường trong từng thời ký cụ thể.

5.2. Quản trị nhân lực

5.2.1. Đặc điểm của nhân tố lao động

 Thị trường lao động là nơi doanh nghiệp và người có sức lao động gặp nhau và
thỏa thuận với nhau về việc doanh nghiệp sử dụng sức lao động của người lao

động và trả thù lao lao động cũng như thực hiện nghĩa vụ đối với họ thông qua
quan hệ hợp đồng lao động.

o Trong cơ chế thị trường, thị trường lao động là thị trường cạnh tranh: cạnh

tranh sử dụn lao động và cạnh tranh tìm kiếm cơng ăn việc làm.

o Thị trường lao động mang tính khu vực hóa và quốc tế hóa vừa cho phép, vừa

đòi hỏi các doanh nghiệp sử dụng lao động và người có sức lao động đều phải
cạnh tranh nhau ở phạm vi rộng.

o Lựa chọn nơi làm việc tốt là quyền của người lao động, đặc biệt đối với lao

động có chất lượng và tay nghề cao, nhất là trong bối cảnh lao động trong nước
có quyền tham gia vào thị trường ở các nước khác.Tính tốn và lựa chọn lao

động phù hợp với yêu cầu sản xuất kinh doanh luôn là điều kiện không thể

thiếu để tổ chức lao động khoa học, nâng cao năng suất lao động và trả lương
cao cho người lao động.

 Sức lao động:

o Là điều kiện để lao động.

o Khác với các nhân tố sản xuất khác, sức lao động

nằm trong cơ thể sống của con người. Để có sức
lao động con người cần phải tiêu hao một lượng
của cải vật chất mỗi ngày. Vì vậy, doanh nghiệp
cần tính tốn và trả thù lao sao cho đáp ứng được
nhu cầu cuộc sống hàng ngày của người lao động.

o Sức lao động nằm trong cơ thể con người cho nên có đặc trưng cơ bản là có thể

tách rời giữa khả năng và thể hiện khả năng trong thực tế. Hơn thế nữa, sức lao

động không cố định mà thay đổi cùng với quá trình phát triển của thời gian,
sức lao động có thể mai một đi, có thể phát triển…

o Nhận thức của con người về vai trò của nhân tố lao động cũng ngày càng thay đổi.

 Trước đây, lao động không được người sử dụng coi trọng.

 Ngày nay, coi sức lao động là điều kiện để doanh nghiệp phát triển, lao

động là tài nguyên vô cùng quý giá đối với doanh nghiệp.

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Vì vậy, người sử dụng lao động phải hiểu rõ đặc trưng cơ bản này của nhân tố lao

động để không làm mai một sức lao động mà có giải pháp đúng đắn trong sử dụng lao

động nhằm ngày càng phát triển năng lực của người lao động.
5.2.2. Khái niệm quản trị nhân lực

 Quản tị nhân lực là quá trình sáng tạo và sử dụng tổng thể các công cụ, phương
tiện, phương pháp và giải pháp khai thác hợp lý và có hiệu quả nhất năng lực, sở

trường của người lao động nhằm đảm bảo thực hiện các mục tiêu của doanh
nghiệp và từng người lao động trong doanh nghiệp.

 Cũng có thể hiểu quản trị nhân lực là quản trị con người trong mối quan hệ giữa người
sử dụng lao động và người lao động nhằm đạt được các mục tiêu kinh doanh chiến
lược của doanh nghiệp và làm thỏa mãn các nhu cầu cá nhân của người lao động.
 Để quản trị doanh nghiệp có hiệu quả người ta tập trung vào các giải pháp quản trị

nhân lực và thơng qua đó, thực hiện quản trị các yếu tố khác của quá trình sản
xuất. Người lao động trong doanh nghiệp vừa là đối tượng quản trị, trong nhiều
trường hợp lại là chủ thể quản trị. Quản trị kinh doanh hiện đại quan niệm đội ngũ

lao động là khách hàng bên trong doanh nghiệp.
 Vai trò:

o Giúp đạt các mục tiêu kinh doanh chiến lược của

doanh nghiệp.

o Là một bộ phận của các giải pháp phát triển

doanh nghiệp.

o Thỏa mãn nhu cầu người lao động.

 Mục tiêu:

o Giảm thiểu chi phí kinh doanh sử dụng lao động, tăng năng suất lao động, bảo

đảm chất lượng sản phẩm nhằm phát triển khả năng chiếm lĩnh và mở rộng thị

trường, tăng hiệu quả kinh doanh.

o Ngày càng đảm bảo tôn trọng và nâng cao phẩm giá con người, phát huy nhân

cách người lao động.

5.2.3. Nội dung của quản trị nhân lực

 Lập kế hoạch nhân lực: Lập kế hoạch nhân lực là việc xác định trước nhu cầu về

nguồn nhân lực ở từng giai đoạn để có giải pháp chủ động đảm bảo nguồn nhân

lực theo đúng yêu cầu của hoạt động kinh doanh.

 Công tác tuyển dụng

o Phân tích và thiết kế cơng việc.
o Xác định nguồn nhân lực.

o Tổ chức kiểm tra và tuyển chọn lao động theo đúng yêu cầu công việc đã thiết kế.
o Bồi dưỡng kiến thức tối thiểu cần thiết cho người lao động theo yêu cầu công việc.

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

o Tổ chức phục vụ nơi làm việc;

o Trả công và thực hiện các chếđộ cần thiết đối với người lao động;
o Tăng cường kỷ luật lao động và duy trì phong trào thi đua lao động;
o Đảm bảo an toàn lao động.

 Phát triển đội ngũ lao động

o Thực hiện đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng cho người lao động;
o Đề bạt và thăng tiến;

o Thuyên chuyển, cho thôi việc và sa thải lao động.

5.2.4. Đặc trưng cơ bản của quản trị nhân lực

Ngày nay, quản trị nhân lực ở các doanh nghiệp mang các đặc trưng cơ bản sau:
 Triết lý quan niệm nguồn nhân lực như một nguồn lực quý giá, cần sựđầu tư then chốt;
 Hòa nhập giữa mục tiêu và chiến lược quản trị nguồn nhân lực với mục tiêu và

chiến lược quản trị kinh doanh;

 Định hướng hành động bằng cách chủ động đối phó
với các thách thức chứ không chỉ phản ứng với những
thay đổi của môi trường bên trong và bên ngoài;
 Chú trọng ưu tiên thỏa mãn các nhu cầu cá nhân của

người lao động;

 Nhấn mạnh tầm quan trọng của văn hóa của văn hóa doanh nghiệp, của việc tạo ra
và duy trì nét đẹp văn hóa phù hợp với mục tiêu của doanh nghiệp;

 Chuyển đổi trách nhiệm đối với quản trị nguồn nhân lực từ các nhân viên nhân sự

tới các giám đốc dây chuyền.

5.3. Quản trị công nghệ

5.3.1. Khái lược về quản trị công nghệ

5.3.1.1. Đặc điểm và ứng xử với tài sản cốđịnh 
 Khái niệm

o Khái niệm: Công nghệ là hệ thống các kiến thức về quy trình và kỹ thuật dùng

để chế biến vật liệu và thông tin. Công nghệ bao hàm cả bộ phận kỹ thuật của
nó là các yếu tố vật chất như máy móc thiết bị…

o Phân loại tư liệu lao động:

 Nếu căn cứ vào đặc tính tự nhiên của tư liệu lao động, sẽ có nhà xưởng, vật

kiến trúc, máy móc thiết bị, phương tiện vận chuyển…

 Nếu căn cứ vào giá trị thời gian sử dụng, người ta thường lấy mốc thời gian 1
năm và giá trị tùy theo đồng tiền của mỗi nước để phân thành TSCĐ và bộ

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

 Đặc điểm

o Tài sản cốđịnh (TSCĐ) là những tài sản có giá trị lớn và được sử dụng lâu bền

trong nhiều chu kỳ kinh doanh.

o Đặc trưng:

 Đặc trưng cơ bản nhất của TSCĐ là nó chỉ tham gia vào q trình sản xuất
với tư cách là phương tiện, công cụ mà con người sử dụng để tác động vào

đối tượng lao động.

 TSCĐ tham gia vào nhiều chu kỳ kinh doanh, và khi tham gia vào quá trình
sản xuất, nó thường chỉ bị hao mịn dần chứ khơng bị biến dạng, khơng bị

tiêu phí đi.

 TSCĐ có giá trị lớn và được sử dụng trong thời gian dài nên quyết định đầu
tư, mua sắm TSCĐ là một quyết định quan trọng, nếu sai không sửa được
mà ảnh hưởng lâu dài đến hoạt động kinh doanh.

o Do TSCĐ là sản phẩm của sự sáng tạo của con người nên xét theo tiêu thức

chất lượng trên thị trường ln có rất nhiều loại phẩm cấp TSCĐ khác nhau.

o Do tốc độ sáng tạo ra công nghệ và TSCĐ nhanh hơn so với trước nên vòng

đời của một TSCĐ cụ thể thường ngắn dần.
 Lựa chọn đầu tư mua sắm

o Thị trường TSCĐ hết sức đa dạng, phong phú; Với mỗi loại TSCĐ ln có

nhiều chủng loại khác nhau với nhiều chủng loại khác nhau với chất lượng,
thời gian hoạt động theo thiết kế và giá cả khác nhau.

o Các nguyên tắc khi lựa chọn TSCĐ:

 Trình độ hiện đại của TSCĐ phải tương

ứng với trình độ cơng nghệ.

 Trình độ hiện đại của TSCĐ phải phù hợp
với trình độ của đội ngũ những người lao

động trong doanh nghiệp.

 Giá cả TSCĐ phải phù hợp với khả năng
tài chính của doanh nghiệp.

 Phải tính đến hiệu quả của cả hệ thống máy móc thiết bị trong dài hạn.
 Hao mòn và bù đắp hao mòn

o Đặc trưng cơ bản của TSCĐ là được sử dụng trong nhiều chu kỳ kinh doanh và

hao mòn dần trong quá trình sử dụng chúng. Tốc độ hao mòn phụ thuộc vào
nhiều nhân tố như: chất lượng và kết cấu TSCĐ, trình độ kỹ thuật và sự tuân
thủ quy chế sử dụng của người lao động, cường độ sử dụng TSCĐ, chất lượng
bảo dưỡng và sữa chữa TSCĐ.

o Hao mịn TSCĐ là q trình mang tính khách quan, giữa hao mịn TSCĐ và

thời gian có quan hệ hàm số phi tuyến tính.

o Để bù đắp hao mòn về mặt hiện vật, doanh nghiệp phải tổ chức bảo dưỡng và

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

o Thơng thường, khi đánh giá hao mịn ta cịn phải tính đến cả nhân tố giảm giá

TSCĐ do yếu tố tiến bộ kỹ thuật.

o Việc lựa chọn nguyên tắc và phương pháp khấu hao đúng đắn có ý nghĩa cực

kỳ quan trọng đối với việc bù đắp đúng giá trị TSCĐ hao mịn và vì vậy ảnh
hưởng trực tiếp đến hàng loạt các tính tốn về chi phí, lợi nhuận của doanh
nghiệp.

Hình 5.1. Ngun lý hao mịn

5.3.1.2. Cơng nhệ

 Khái niệm và các bộ phận cấu thành

o Công nghệ là hệ thống các kiến thức về quy trình và kỹ thuật dùng để chế biến

vật liệu và thông tin.

o Nội dung (nghĩa rộng):

 Bộ phận thông tin của công nghệ là các kiến thức được tổ chức như các
khái niệm, phương pháp, thơng số, cơng thức, bí quyết…

 Yếu tố con người đề cập đến năng lực của con người về công nghệ như kĩ

năng, kinh nghiệm, tính sáng tạo, khả năng làm chủ cơng nghệ…

 Bộ phận kỹ thuật gồm các phương tiện vật chất phù hợp với địi hỏi của
cơng nghệ.

 Bộ phận tổ chức của công nghệ là các thiết chế tạo nên bộ khung tổ chức
của công nghệ như thẩm quyền, trách nhiệm, các quan hệ, liên kết…

 Phân loại cơng nghệ

o Căn cứ vào tính chất của cơng nghệ:

 Theo tính chất có thể phân loại thành các loại công nghệ sản xuất, công
nghệ dịch vụ, công nghệ thông tin, công nghệđào tạo…

 Người ta tiếp tục phân loại cụ thể hơn các loại công nghệ trên. Chẳng hạn
tiếp tục phân chia công nghệ sản xuất thành công nghệ sản xuất công ngiệ,
công nghệ sản xuất hang tiêu dùng, công nghệ sản xuất nông nghiệp, Công
nghệ sản xuất vật liệu…

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

Theo đặc trưng kỹ thuật có thể phân thành các loại công nghệ: Công nghệ năng
lượng, cơng nghệ gia cơng cơ khí, cơng nghệ luyện kim, cơng nghệ hóa học,

cơng nghệ sinh học, cơng nghệ tin học.

o Căn cứ vào đặc điểm quản trị công nghệ:

Trên giác độ quản trị công nghệ có thể dựa trên cơ sở trình độ của trang thiết bị

kỹ thuật mà phân thành công nghệ thủ công, cơ khí hóa và tựđộng hóa.

o Căn cứ vào nguồn gốc của công nghệ:

Nếu dựa vào cơ sở nguồn gốc của cơng nghệ có thể phân thành cơng nghệ tự

sáng tạo và công nghệ chuyển giao.

 Công nghệ tư sáng tạo là công nghệ được nghiên cứu và sáng tạo ngay
trong nước.

 Công nghệ chuyển giao là công nghệ không tự nghiên cứu mà có được
bằng con đường nhập khẩu nươc ngồi.

o Căn cứ vào chu kỳ sống của công nghệ:

 Nếu xét đến chu kỳ sống của cơng nghệ thì công nghệđược phân thành các
giai đoạn khác nhau trong chu kỳ sống của nó.

 Ngồi ra, người ta cịn có thể phân chia sâu hơn như cơng nghệ cứng và
công nghệ mềm.

o Căn cứ vào vai trị của cơng nghệ:

 Dựa vào tiêu thức này sẽ phân thành công nghệ dẫn dắt, công nghệ thúc đẩy
và công nghệ phát triển.

 Cách phân chia này cho thấy tầm quan trong của công nghệ đối với hoạt

động sản xuất nói riêng và các hoạt động phát triển nói chung.
5.3.1.3. Quản trị công nghệ

 Quản trị công nghệ là tổng hợp các hoạt động nghiên cứu và vận dụng các quy luật
khoa học vào việc xác định và tổ chức thực hiện các mục tiêu và giải pháp kỹ thuật
nhằm thúc đẩy tiến bộ khoa học công nghệ, áp dụng cơng nghệ kỹ thuật mới, bảo

đảm q trình sản xuất diễn ra với hiệu quả cao nhất.
 Nội dung cơ bản:

o Tổ chức hoạt động nghiên cứu và phát triển.
o Lựa chọn và đổi mới công nghệ.

o Quản trị quy trình, quy phạm kỹ thuật và cơng

tác tiêu chuẩn hóa.

o Tổ chức công tác bảo dưỡng và sữa chữa.
o Tổ chức công tác đo lường.

o Tổ chức hoạt động sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất.
o Quản trị hồ sơ, tài liệu kỹ thuật.

</div>