Một số giải pháp đẩy mạnh xã hội hoá giáo dục ở nước ta hiện nay

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH XÃ HỘI HOÁ GIÁO DỤC </b>

<b>Ở NƯỚC TA HIỆN NAY </b>

<b> HUỲNH TIỂU PHỤNG(*) </b>

TĨM TẮT

Xã hội hố giáo dục (XHHGD) là một chủ trương mang tính tồn diện và đồng bộ.<i> Để </i>
<i>thực hiện tốt chủ trương đó, cần thiết phải triển khai đồng bộ các giải pháp, đó là: đẩy </i>
<i>mạnh công tác thông tin tuyên truyền trong toàn xã hội; huy động nguồn lực của các </i>
<i>ngành, các cấp, các tổ chức và cá nhân để phát triển giáo dục – đào tạo; đổi mới cơng tác </i>
<i>quản lí, giao quyền và trách nhiệm cho các nhà trường; phát triển các mơ hình giáo dục </i>
<i>mới, đáp ứng nhu cầu học tập thường xuyên, suốt đời của mọi người; tăng cường sự lãnh </i>
<i>đạo của Đảng, quản lí của Nhà nước đối với công tác XHHGD. </i>

<i>Làm sao cho mọi người nhận thức được rằng XHHGD không ch là nh ng đóng góp </i>
<i>về tài chính mà quan trọng hơn là làm thay đổi nhận thức của xã hội về vai tr của giáo </i>
<i>dục, coi giáo dục là động lực để phát triển kinh tế - xã hội, đầu tư cho giáo dục là đầu tư </i>
<i>cho phát triển. </i>

ABSTRACT

<i>Education socialization is a comprehensive and uniform policy. To implement this </i>
<i>policy, it is necessary to carry out comprehensive solutions. They are: To promote the </i>
<i>dissemination of information in the society; to mobilize resources of all sectors, levels, </i>
<i>organizations, and individuals to develop education and training; to innovate </i>
<i>management, to give power and accountability for schools; to develop new education </i>
<i>models to satisfy people’s whole - life study demand; to strengthen the Party's leadership </i>
<i>and the Government’s management of the education socialization . </i>

<i> How to make people realize that education socialization is not only financial </i>

<i>contributions but also changes of the social perception of the role of education, which is a </i>
<i>force to develop economy-society and investing in education is investing in development. </i>

1. ĐẶT VẤN ĐỀ (*)

Con người luôn sống trong các trình độ
xã hội nhất định. Con người bao giờ cũng
là “con người xã hội”. Để xã hội tồn tại và
phát triển, giáo dục được xem như là một
nhân tố đảm bảo cho sự phát triển. Giáo
dục có quan hệ mật thiết và vai trò to lớn
đối với sự tồn tại và phát triển của mỗi cá
nhân, gia đình, cộng đồng dân tộc trong xu

(*) _{Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh}

thế hội nhập quốc tế và tồn cầu hố.
Giáo dục mang giá trị xã hội, sản phẩm
của giáo dục là sản phẩm của xã hội. Mục
tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục được
quy định bởi yêu cầu của một chế độ xã hội
nhất định. Vì thế, khơng được tách rời giáo
dục ra khỏi đời sống xã hội; không có giáo
dục đứng ngồi xã hội; khơng có xã hội
nào có thể phát triển mà khơng gắn với vai
trị lịch sử của giáo dục.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

từng gia đình và của tồn thể cộng đồng.
Trong quá trình giáo dục, người học ln

ln nhận được sự tác động từ nhiều phía:
gia đình, nhà trường, dịng họ, cộng đồng
làng xã, các đoàn thể quần chúng, các lực
lượng xã hội…) nhưng được tổ chức, điều
khiển, điều chỉnh theo hướng của mục tiêu
giáo dục do nhà nước quy định và quản lí
thống nhất, thơng qua luật pháp và cơ chế
chính sách.

Giáo dục được xã hội hỗ trợ về mọi
mặt trong quá trình phát triển. Người đi
học, từng gia đình và toàn xã hội thụ
hưởng mọi giá trị do giáo dục mang lại.
Sản phẩm giáo dục được xã hội thẩm định
và sử dụng phục vụ yêu cầu phát triển ngày
càng cao của xã hội.

Thuật ngữ xã hội hoá (XHH) được
dùng khá phổ biến trong một số lĩnh vực
thuộc khoa học xã hội để chỉ quá trình
biến một “cá thể” (con người, một hiện
tượng xã hội, một công cụ lao động, một
quá trình sản xuất…) nghèo nàn về bản
chất xã hội trở thành một “cá thể” mang
bản chất xã hội sâu sắc và phong phú; làm
cho con người từ một thực thể tự nhiên
trở thành một thực thể xã hội, một “tổng
hòa các mối quan hệ xã hội”, như K.Marx
đã từng nhấn mạnh.

XHHGD là quá trình đổi mới phương
thức tổ chức hoạt động trong lĩnh vực giáo
dục-đào tạo (GD&ĐT), tạo cơ chế và động
lực phát triển giáo dục, thực hiện công
bằng xã hội trong giáo dục, đáp ứng kịp
thời yêu cầu cơng nghiệp hố, hiện đại hố
(CNH-HĐH) đất nước trong thời kì mở cửa
hội nhập quốc tế và tồn cầu hố. XHHGD
là đổi mới phương thức tổ chức hoạt động
trong lĩnh vực GD&ĐT, tạo cơ chế và
động lực phát triển GD&ĐT, thực hiện
công bằng xã hội trong giáo dục; thay đổi

cách vận hành và hình thức hoạt động để
mọi nguồn lực cả về tài chính, vật chất và
trí tuệ trong xã hội đều được phát huy;
chuyển giao một phần công việc của các cơ
quan nhà nước cho các tổ chức, tập thể, cá
nhân làm dưới sự quản lí của nhà nước.

2. CÁC CHỦ TRƯƠNG VỀ XHHGD
XHHGD là một quan điểm cơ bản, có
tính chất chiến lược trong xây dựng và phát
triển giáo dục. Làm cho hoạt động giáo dục
vốn là hoạt động có tính chun môn
nghiệp vụ của một thiết chế xã hội, ngành
GD&ĐT trở thành một hoạt động rộng lớn,
sâu sắc, toàn diện, thâm nhập vào mọi lĩnh
vực của đời sống xã hội (kinh tế, chính trị,
văn hố, khoa học - kĩ thuật…). Vì thế,

khơng phải xem giáo dục như là một đối
tượng tác động của XHH mà là “XHH cách
làm giáo dục”.

XHHGD không chỉ đơn thuần là việc
huy động nhân dân đóng góp tiền của, vật
chất mà là một chủ trương mang tính tồn
diện và đồng bộ. Chủ trương này được thể
hiện ở những nội dung sau đây:<b> </b>

<i><b>2.1. XHHGD là một hoạt động nằm </b></i>
<i><b>trong hệ thống hoạt động của nền giáo </b></i>
<i><b>dục nước nhà </b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

hội tham gia vào sự nghiệp giáo dục. Toàn
dân và toàn xã hội tự nguyện tham gia xây
dựng trường lớp, tham gia chăm sóc và
giáo dục thế hệ trẻ với mọi khả năng của
mình và trước tiên là luôn luôn nêu gương
tốt cho thế hệ trẻ làm theo, tất cả mọi việc
làm của mọi công dân trong xã hội đều
hướng tới xây dựng một môi trường giáo
dục trong sáng, lành mạnh để thế hệ trẻ
học tập và trưởng thành.

Như vậy, có thể nói XHHGD là hoạt
động nằm trong hệ thống hoạt động của
nền giáo dục nước nhà và có mối quan hệ
chặt chẽ, khăng khít với tất cả các hoạt
động giáo dục khác và rộng hơn, XHHGD

cịn có mối quan hệ khăng khít với các
nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất
nước. XHHGD bao gồm những hoạt động
hết sức đa dạng, mang tính toàn diện và
đồng bộ của các lực lượng xã hội hỗ trợ
cho công tác giáo dục của nhà trường.

<i><b>2.2. XHHGD là sự huy động toàn dân </b></i>
<i><b>tham gia vào sự nghiệp giáo dục </b></i>

XHHGD là phải huy động toàn dân
tham gia vào sự nghiệp giáo dục toàn diện
thế hệ trẻ đang theo học trong các nhà
trường. Việc dạy và học trong nhà trường
không đơn thuần là việc của các thầy cơ
giáo, mà đó cịn là việc của phụ huynh và
các tổ chức đoàn thể ngoài xã hội, mà ở
đây vai trị Đồn thanh niên và Đội thiếu
niên rất quan trọng. Phụ huynh, người lớn
sống gương mẫu, tôn trọng pháp luật, giữ
gìn kỉ cương phép nước, có đời sống lành
mạnh chính là sự đóng góp tốt nhất cho
việc xây dựng lí tưởng và giáo dục đạo đức
cho học sinh. Bởi vậy, điều đáng quan tâm
số một trong việc thực hiện XHHGD ở
từng địa phương chính là việc phải xây
dựng bằng được môi trường sống lành
mạnh, có văn hố. Khơng làm được việc

này, dù có xây trường học đẹp, dù có cố

gắng vận động tất cả trẻ em đi học, dù có
cải thiện đời sống giáo viên bao nhiêu
chăng nữa, việc giáo dục con em trong các
trường học vẫn chỉ dừng ở kết quả phiến
diện, bề ngoài mà thôi.

<i><b>2.3. XHHGD phải hướng đến việc tạo </b></i>
<i><b>ra một phong trào toàn dân đi học, toàn </b></i>
<i><b>dân tự học, tự nâng cao trình độ văn hố </b></i>
<i><b>của mình </b></i>

XHHGD còn được thể hiện ở phong
trào toàn dân đi học, toàn dân tự học, tự
nâng cao trình độ văn hố của mình, tất cả
nhằm góp phần nâng cao trình độ dân trí
của tồn xã hội. Những năm qua, nhiều địa
phương, nhiều bộ ngành, nhiều tổ chức xã
hội nghề nghiệp, nhiều dòng họ đã khởi
xướng, duy trì và mở rộng phong trào xã
hội học tập. Hội khuyến học Việt Nam đi
đầu trong việc tổ chức các trung tâm giáo
dục cộng đồng, các hội trong Liên hiệp các
hội khoa học kĩ thuật Việt Nam, Liên hiệp
các hội văn học nghệ thuật Việt Nam và
nhiều hội khác đã mở nhiều trung tâm đào
tạo, mở nhiều khoá đào tạo, phổ biến, nâng
cao kiến thức cho mọi tầng lớp nhân dân ở
từng địa phương trong phạm vi toàn quốc.
Phải khẳng định đây là một trong những
thành công nổi trội của hoạt động XHHGD

trong thời<b> gian qua. </b>

<i><b>2.4. XHHGD phải đặt trong sự quản </b></i>
<i><b>lí của nhà nước </b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

cao trách nhiệm quản lí của chính quyền và
của ngành GD&ĐT từ trung ương xuống
địa phương, chính là tạo ra động lực tốt
nhất cho XHHGD. Chính quyền và ngành
giáo dục các cấp nên thường xuyên hợp tác
chặt chẽ và khuyến khích các tổ chức đồn
thể, các tổ chức xã hội, các cộng đồng dân
cư, các dịng họ có nhiều sáng kiến và việc
làm cụ thể đóng góp cho sự nghiệp phát
triển giáo dục ở từng địa phương.

Để XHHGD luôn luôn phát triển đúng
hướng, cần có sự lãnh đạo tuyệt đối và toàn
diện của các cấp uỷ Đảng. Bên cạnh việc
chăm lo giáo dục cán bộ đảng viên gương
mẫu chấp hành dường lối, chính sách của
Đảng và Nhà nước, các cấp ủy Đảng cần
chú trọng hướng dẫn cho chính quyền và
các tổ chức đoàn thể, xã hội như: Đoàn
thanh niên, Đội thiếu niên, Hội khuyến
học, Hội phụ nữ, Hội cựu chiến binh, Hội
nông dân… những định hướng cụ thể cho
các hoạt động xã hội hoá giáo dục.

3. CÁC GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH

XHHGD

<i><b>3.1. Đẩy mạnh công tác thông tin </b></i>
<i><b>tuyên truyền trong toàn xã hội về chủ </b></i>
<i><b>trương, nội dung XHHGD của Đảng và </b></i>
<i><b>Nhà nước </b></i>

XHHGD là một vấn đề vừa có ý nghĩa
lí luận, vừa có ý nghĩ thực tiễn phong phú.
Việc nắm vững những vấn đề cơ bản của
XHHGD giữ vai trò quan trọng trong việc
thực hiện hiệu quả hoạt động này. Tuy
nhiên, trong những năm qua công tác tuyên
truyền, quán triệt chủ trương về XHHGD
chưa được thực hiện đúng mức, dẫn tới
một bộ phận không nhỏ quần chúng nhân
dân, cán bộ, đảng viên chưa nhận thức đầy
đủ, đúng đắn quan điểm của Đảng và Nhà
nước về XHHGD. Các văn bản quy phạm

pháp luật liên quan đến công tác XHHGD
chậm được ban hành. Một số mơ hình
chuyển đổi và mơ hình hoạt động của các
cơ sở giáo dục được khẳng định, nhưng
khó nhân rộng.

Vì thế, cần phải đẩy mạnh công tác
thơng tin tun truyền trong tồn xã hội về
chủ trương, nội dung XHHGD của Đảng
và Nhà nước. Trước tiên, cần làm cho mọi

người dân hiểu rằng, tư tưởng XHHGD
không phải xuất phát từ những khó khăn
trước mắt của ngành giáo dục khi nền kinh
tế chuyển sang cơ chế thị trường mà là từ
bản chất của giáo dục, từ quy luật hình
thành nhân cách con người như một sản
phẩm, đồng thời còn như một chủ thể của
xã hội, bởi vì mơi trường xã hội là một yếu
tố khách quan có tác dụng quyết định
không nhỏ trong việc đào tạo nhân lực,
nhân tài cho xã hội.

XHHGD không chỉ là những đóng góp
về tài chính mà quan trọng hơn là làm thay
đổi nhận thức của xã hội về vai trò của
giáo dục, coi giáo dục là động lực để phát
triển kinh tế - xã hội, đầu tư cho giáo dục
là đầu tư cho phát triển.

Công tác thông tin tuyên truyền cần
làm thường xuyên, sinh động, đa dạng và
có hiệu quả trên các phương tiện thông tin
đại chúng, trong các buổi sinh hoạt chi bộ,
cơ quan, xí nghiệp, sinh hoạt đồn thể,
thơn xóm và tổ dân phố, v.v. từ đó tạo nên
sự đồng thuận sâu sắc và ý thức trách
nhiệm của mỗi người dân và cộng đồng xã
hội trong việc chăm lo phát triển sự nghiệp
giáo dục. Trong đó, cần chú ý đúng mức
công tác vận động và tuyên truyền ở các

doanh nghiệp và nhà hảo tâm.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<i><b>ngành, các cấp, các tổ chức kinh tế - xã </b></i>
<i><b>hội và cá nhân để phát triển GD&ĐT </b></i>

Sau 6 năm thực hiện Nghị quyết
05/2005/NQ-CP của Chính phủ, cơng tác
XHHGD tiếp tục đạt được những kết quả
quan trọng. Ngân sách Nhà nước chi cho
giáo dục hằng năm đều tăng. Thực hiện
chương trình kiên cố hố trường học, trong
6 năm qua, Chính phủ huy động gần 8
ngàn tỉ đồng và ngân sách các địa phương
đóng góp hơn 5 ngàn tỉ đồng để xây dựng
và đưa vào sử dụng hơn 80 nghìn phịng
học kiên cố.

Trong cơ cấu chi cho giáo dục từ ngân
sách Nhà nước đã bố trí ưu tiên cho vùng
sâu, vùng xa, vùng khó khăn, vùng biên
giới hải đảo. Do đó, các cơ sở giáo dục tiếp
tục phát triển, số người đi học không
ngừng tăng lên, củng cố và giữ vững kết
quả xoá mù chữ, phổ cập giáo dục tiểu học
và thực hiện chủ trương phổ cập giáo dục
THCS.

Bên cạnh sự đầu tư của Nhà nước là
chính, ngành GD&ĐT cịn nhận được sự
đầu tư, hỗ trợ về các mặt từ các tổ chức xã

hội, doanh nghiệp, tập thể, cá nhân trong
và ngồi nước.

Sự hỗ trợ đó góp phần tích cực, có hiệu
quả vào việc xây dựng cơ sở vật chất
trường, lớp học, thư viện, nhà ở công vụ
cho giáo viên, mua sắm các thiết bị hiện
đại phục vụ đổi mới phương pháp dạy và
học, giúp đỡ những học sinh có hồn cảnh
khó khăn, v.v. Mỗi địa phương đều có cách
làm sáng tạo để huy động nguồn lực phát
triển sự nghiệp giáo dục. Các trường đại
học cũng đã có nhiều biện pháp huy động
nguồn vốn từ doanh nghiệp nước ngoài tài
trợ cho các hoạt động đào tạo.

<i><b>3.3. Tiếp tục đổi mới cơng tác quản lí, </b></i>

<i><b>giao quyền và trách nhiệm cho các nhà </b></i>
<i><b>trường trong việc tự chủ tài chính, tổ </b></i>
<i><b>chức bộ máy, nhân sự và hoạt động </b></i>
<i><b>GD&ĐT. </b></i>

Thực tiễn cho thấy, nhiều trường học
được giao quyền tự chủ về tài chính, tổ
chức bộ máy, nhân sự và các hoạt động của
mình đều phát huy được sự năng động,
sáng tạo trong quản lí, điều hành, sử dụng
có hiệu quả các nguồn lực, nâng cao chất
lượng GD&ĐT, uy tín và thương hiệu của

nhà trường được khẳng định trong xã hội.

Đồng thời, với việc đổi mới cơ chế
quản lí trong nhà trường, cần phải đổi mới
chế độ học phí theo hướng ngoài phần hỗ
trợ của Nhà nước theo khả năng ngân sách,
học phí cần bảo đảm trang trải chi phí cần
thiết cho giảng dạy, học tập và có tích lũy
để đầu tư phát triển nhà trường, bước đầu
đủ bù đắp chi phí thường xuyên.

<i><b>3.4. Phát triển các mô hình giáo dục </b></i>
<i><b>mới đáp ứng nhu cầu học tập thường </b></i>
<i><b>xuyên, suốt đời của mọi người, mọi nơi, </b></i>
<i><b>mọi trình độ và mọi lứa tuổi. </b></i>

Chủ trương xây dựng một nền giáo dục
cho mọi người đã được Chủ tịch Hồ Chí
Minh đặt ra ngay sau khi Cách mạng tháng
Tám thành công. Tại phiên họp đầu tiên
(ngày 3/9/1945), Chính phủ lâm thời đã ra
lời kêu gọi chống giặc đói, giặc dốt và giặc
ngoại xâm. Nhiệm vụ chống giặc dốt được
xếp thứ hai sau nhiệm vụ chống giặc đói.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: Một
dân tộc dốt là một dân tộc yếu. Vì vậy,
người nêu vấn đề phải làm cho dân ai cũng
có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc

lần thứ X của Đảng đã chỉ rõ: “Chuyển dần
mô hình giáo dục hiện nay sang mơ hình
mở - mơ hình xã hội học tập, với hệ thống
học tập suốt đời; đào tạo liên tục, liên
thông giữa các bậc học, ngành học; xây
dựng và phát triển hệ thống học tập cho
mọi người và những hình thức học tập,
thực hành linh hoạt, đáp ứng nhu cầu học
tập thường xuyên; tạo nhiều khả năng cơ
hội khác nhau cho người học, bảo đảm
công bằng xã hội trong giáo dục”.

Trong thời đại ngày nay, giáo dục
thường xuyên (GDTX), giáo dục suốt đời
đã trở thành xu thế chủ đạo của giáo dục
thế kỉ XXI. Các quốc gia trên thế giới
đang tích cực chuyển đổi hệ thống giáo
dục, chương trình và phương pháp giáo
dục nhằm xoá bỏ mọi ngăn cách trong các
nhà trường, hướng đến một xã hội học tập
thực sự.

GDTX luôn gắn với cộng đồng, mục
tiêu của nó nhằm tạo nguồn nhân lực, phục
vụ cho những nhiệm vụ kinh tế - xã hội của
từng địa phương nên cách tổ chức của nó
thường bám chắc trong từng cộng đồng.

Hiện nay, ở nước ta đang phát triển những
trung tâm GDTX cấp tỉnh và huyện, những

trung tâm học tập cộng đồng tại xã/
phường. Để các mơ hình giáo dục này hoạt
động có hiệu quả cần có sự quan tâm của
các ngành, các cấp.

<i><b>3.5. Tăng cường sự lãnh đạo của </b></i>
<i><b>Đảng, quản lí của Nhà nước đối với công </b></i>
<i><b>tác XHHGD</b></i>

Nền giáo dục nước ta là nền giáo dục
xã hội chủ nghĩa, nền giáo dục của dân, do
dân và vì dân. Các chủ trương, chính sách
XHHGD liên quan trực tiếp và gián tiếp
quyền và lợi ích của gần một triệu nhà giáo
và hàng chục triệu học sinh, sinh viên - con
em các tầng lớp nhân dân. Do đó, trong
q trình thực hiện XHHGD vừa cần tăng
cường sự lãnh đạo của các cấp uỷ Đảng,
vừa bảo đảm sự quản lí thống nhất của
chính quyền Nhà nước, giữ vững mục tiêu
giáo dục và đào tạo.

Tóm lại, XHHGD là một trong những
chủ trương lớn để phát triển nền giáo dục
nước nhà của Đảng ta. Để đẩy mạnh
XHHGD cần thực hiện tốt các giải pháp
mà chúng tôi đề xuất.

<b>TÀI LIỆU THAM KHẢO </b>

1. <i>Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ X </i>(2006), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
2. Nghị quyết 05/2005/NQ-CP, ngày 18/4/2005 của Chính phủ <i>Về đẩy mạnh xã hội hố các </i>

<i>hoạt động giáo dục, y tế, văn hoá và thể dục, thể thao. </i>

</div>

<!--links-->