Sinh hoạt tôn giáo của cộng đồng dân cư làng Công giáo vùng đồng bằng sông hồng qua hương ước

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (953.76 KB, 12 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Nghien ciru Ton giao. Sd6 - 2008

31

1

Sinh hoat tun giao cua

I ' l i ' f ^ l ' : . ' ! ' • . . ' , . ; - ! " / 
' ' i •! • ' b i . , • , . ; :

cong dong dan or lang Cong giao ;'

vung ddng bang song I^dng qua huong uoc

H

Udng Udc la mdt s i n phan van hda

doc dao gan lien vdi lang xa ngudi
Viet ndi chung va vung dong bang sdng
Hong (DBSH) ndi rieng. HUdng udc cd
nhflng quy dinh dieu chinh mot sd' linh
viic cua ddi sd'ng sinh boat lang xa nhfl
kinh te, chinh tri, xa hdi, giao due, dao
dflc, van hda tam linh,v.v... Nhflng quy
udc dd da trd thanh nep sinh boat van
hda trong cdng dong lang Viet.

Theo thdi gian, cac quy dinh trong
hUdng udc cd the dUdc dieu chinh va bo
sung cho phfl hdp vdi sfl bien ddi xa hdi.
Hfldng udc vfla cd nhflng phin quy dinh
chung lai cd nhflng p h i n quy dinh rieng
theo tuc le, tin ngfldng, tdn giao cua mdi
lang. Dieu nay, lam cho noi dung ciia
hfldng udc lang Viet vflng DBSH, trong dd

cd lang Cdng giao, da dang va phong phu.

Hfldng flde ngUdi Viet vflng DBSH cd 3
loai, tfldng flng vdi ba giai doan: giai doan
trfldc cii Ifldng hfldng chinh (hUdng udc
cu, dUdc viet bang Han - Ndm), giai doan
cii lUdng hUdng chinh (hUdng Udc cii
lUdng, dUdc viet dong thdi bang Qud'c
ngfl, Han ngfl, hoac Phap ngfl) va giai
doan sau cii Ifldng hfldng chinh (hUdng
udc mdi, dUdc viet b i n g Qud'c ngfl). Tai
lieu dfldc chung tdi sii dung trong bai viet
nay la nhflng ban hfldng udc c i i lUdng

NGUYfiN THI QUE HUONG'** 
(1921-1944) cua met so'lang thudc vung
DBSH'".

Hudng udc cua lang Cdng giao vflng
DBSH cd nhflng net dac thfl. Ben canh
nhflng diem tfldng tii nhu lang Viet, ndi
dung cua nhflng b i n hfldng udc nay cdn
quy fldc them ve cac Thanh le, chii yeu la
cac le trong, va mot sd'ndi dung khac nhfl
tang che, hdn le, phong hda, doan ke't
Ifldng - giao hay dao dien,v.v...

1. Vai net ve lang Cong giao va
hiiofng vide lang Cong giao vung DBSH

Vflng DBSH la cai ndi ciia nen van hda
Viet, tfl lau mang dau an van hda Phat
giao, Nho giao, Dao giao, den the ki XVII
la sfl du nhap ciia Cdng giao. Do sfl hien
dien cua cac tdn giao nay d vflng DBSH,
nen hfldng fldc ndi day danh mot p h i n
dang ke quy dinh ve thflc hanh nghi le
tdn giao. Ndi dung cac hfldng fldc khu vflc

' . .Mi-^ • • , ' • ' ' , : . • : >

*. ThS., Vien Nghien ciru Ton giao.

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

-32

Nghien cuii Ton giao. So 6 - 2U0d

nay p h i n nao p h i n anh sfl da dang trong
ddi sd'ng tdn giao d mdi lang que.

Nhieu nha nghien cflu lich sii Cdng
giao lay nam 1533 la nien diem danh dau
viec truyen ba Cdng giao vao Viet Nam'^*.
Tfl dd den nay, lich sii truyen giao va
phat trien dao cua Cdng giao d Viet Nam
da trai qua nhflng thang t r i m lich sii, tuy
nhien nd cflng da cd chd dflng trong ldng
dan tdc d mot so' khia canh nhfl van hda.
nghe thuat, ldi sd'ng,v.v...

Ldi sd'ng cua ngfldi Cdng giao Viet
Nam dfldc the hien qua cac nghi le. Trong

mot sd' nghi le cua ngfldi Cdng giao khu
vflc DBSH nhfl gid tet. ma chay, cUdi
xin,... da cd sii dan xen gifla nghi le Cdng
giao Roma vdi nghi le truyen thd'ng dan
toe. Ben canh dd, ldi sdng cua ngfldi Cdng
giao ndi day cdn the hien trong md'i quan
he gifla giao dan vdi chflc sac; gifla ngfldi
dong dao vdi ngoai dao trong cdng dong
lang xa.

Trong qua trinh truyen giao, cac giao
si da long he thd'ng to chflc Giao hdi vao
trong to' chflc lang xa Viet Nam, tfl dd
hinh thanh nen cac xfl dao, ho dao - td'
chflc Giao hoi Cdng giao cd sd d Viet
Nam. Theo Nguyin Phu Ldi, qua trinh
hinh thanh xfl dao, ho dao diin ra khdng
gid'ng nhau qua cac thdi ki. Trong giai
doan diu, khi Cdng giao mdi du nhap vao
Viet Nam, theo chan cac nha truyen giao,
d mot sd' vflng xuat hien cac "diem giao".
Cac diem gido ban d i u thfldng d cac lang 
xa ven bien. Mdi diem giao chi cd vai ba
gia dinh... Khi sd'tin do ddng len mdi lap
ra cac nha rieng, cdn goi la nhd gido hay

ho gido, de giing day kinh bon cho tan

tdng va la ndi ciu nguyen, tren cd sd ay
ho dao ra ddi, nhieu ho dao lap thanh mot

xfl dao'*'. Trong qua trinh truyen giao, cac
giao si d i n d i n lay lang xa lam dia gidi

lap xfl dao, ho dao tao nen ldng Cong

gido'-*\

Khi de cap den van de nay. Dang Chi
San nhan xet: "Kitd giao den Viet Nam
cflng khdng the khac hdn, each nao dd,
Kitd giao da r a t hdi nhap van hda. Bi hdi
nhap van hda. Ngay bat cfl khi nao dfldc
binh yen, lap tflc, Kitd hflu Viet Nam lien
trd ve, quy tu lai t h a n h lang, td chflc
thanh "giao xfl lang". Giao hdi Viet Nam
la cac giao xfl lang cdng lai. Va hdn nfla
nhieu yeu td' lang da dfldc cung cd' chac
chan ben bi hdn trdng cac giao xfl lang
Kitd... Dinh lang da tr6 t h a n h Nha thd.
Thanh hoang (Thin lang) trd thanh vi
thanh Bdn mang""',

Viec tao ra ldng Cong gido (xfl dao, ho 
dao) toan tdng cua cae thfla sai de lo cho
tin do cd dieu kien gifl dao, nhflng quan
trong hdn chinh la mudn tao nhflng ddn
nguyen Cdng giao. Sau cflng, neu cd dieu
kien se Cdng giao hda Viet Nam, bien
lang Viet t h a n h mot cdng xa rieng. Ve
van de nay, T r i n Tam Tinh viet: "Ngoai

trfl cac cum nha thanh thi, dan chung
sd'ng lan Ion, ngfldi Cdng giao thfldng tap
trung lai t h a n h lang xdm rieng, tach rdi
khdi ngfldi Ifldng, sd'ng chen chuc quanh
thap nha thd xay thee kieu Tay, choc len
trdi, cao vfldt khdi luy tre. Bi ddng khung
va dfldc doan ngfl hda bdi hang giad si, ho
trd t h a n h mot liic Ifldng quan chflng, mdt
life lUdng dang ghe sd khi Cha xfl keu ho
dflng len b i o ve dflc tin, b i o ve nha thd.
2. Nguydn Thanh Xuan. Mdt so tdn gido dViet Nam. 
Nxb Tdn giao. Ha Ngi 2007, tr. 204.

3. Nguyen Phii Lgi. Tim hieu td chuc Gido hoi Cdng

gido ca sd a dia phdn Phdt Diem, tinh Ninh Binh

(Luan van Thac .si). Ha Ndi, 2001, tr 14.

4. Nguydn Hdng Duong. Nghi le vd loi sd'ng Cdng

gido trong vdn hda \'iet Nam, Nxb KHXH, Ha Ndi,

2001, tr. 170.

5. Dang Chi San. Vdi net plidc ve ldng vd gido .xii

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Nguyen Thi Que Huong. Sinh hoat ton gido cua cong ddng...

33

He thd'ng d'c dao dd tach biet va cd lap

p h i n Idn giao dan khdi hen he vdi dong
bao, thflc day ho tfl khfldc, t i y chay bat
cfl dieu gi khdng dfldc Giao hdi chinh
thflc phe chuan"'®'.

Nhfl vay, ldng Cong gido la s i n pham 
ciia qua trinh truyen ba Cdng giao vao
Viet Nam. Loai hinh s i n pham nay mang
tren minh hai yeu to': yeu to'ldng Viet va

yeu to ton gido. Yeu to' lang Viet bao ham

cac thiet che chinh tri, kinh te, van hda.
Yeu to' tdn giao chinh la dao Cdng giao va
kem theo nd la van hda Phfldng Tay,
nhflng it nhieu da dUdc cai bien, vay
mUdn van hda lang Viet cho phu hdp vdi
tam thflc ngfldi Viet'^'.

Lang Cdng giao cd hai loai: ldng Cong

gido todn tong (chi cd giao dan) va ldng 
liidng - gido (ca dan Ifldng va dan giao,

dan gian quen goi la ldng xdi do). Lang 
Cdng giao dfldc hinh thanh tren cd sd ciia
lang Viet, bdi vay, hiidng lidc ldng Cong

gido cung cd nhflng quy dinh nhu hfldng

udc cua cac lang Viet vdi 2 ndi dung
chinh: phdn chinh tri (hiidng chinh), va

phdn phong tiic (hiidng dm/^\ P h i n

hUdng am cua hUdng udc lang Cdng giao
phin anh cac le nghi cua ngUdi Cdng giao
trong nam, trong dd, viec phung tii Thien
Chua trong ddi sd'ng h i n g ngay cua giao
dan la quan trong nhat.

Cung nhu lang Viet truyen thd'ng,
lang Cdng giao lap hUdng udc vdi muc
dich giao due ngUdi dan trong cdng dong
sd'ng cd van hda hdn, trach nhiem hdn, tfl
dieu chinh nhflng hanh vi ciia minh.

Hiidng lidc dp Sa Chau (Nam Dinh) quy

dinh: "Hfldng fldc la mot quyen dieu le,
khoan fldc ciia mot lang cflng nhfl luat le
ciia nfldc: sfl tan bd hay sfl suy doi la d
phong tuc hay hay dd, cho nen lang cflng
can phai cd quyen hfldng fldc lap ra de

chinh dd'n phong tuc. Pham nhflng thdi
tuc td't thi gifl lai, le tuc xau thdi bd di.
Khi hfldng fldc da lam roi thdi Hdi dong
Ky muc chflc dich cflng dan sfl phai tuan
theo y thflc, neu cd hfldng fldc ma bd xd d

tii, khdng thi hanh den thi that la mot
dieu dang tiec... Hfldng Udc nay mdi nam
mot l i n nhan Ky hao ddng dan hoi hop
ddng, vien Tien chi p h i i dem ra tuyen
doc cho dong dan nghe nhd ma theo. Khi
doc xong phai lap bien b i n vao sd bien
bin""".

Ndi dung hUdng fldc lang Cdng giao
p h i n anh he thd'ng thd tfl, phung tii ciia
ngfldi dan trong he thd'ng lang Cdng giao.
Theo dd, cd the thay, viec tdn thd cac vi
thanh ciia tflng lang Cdng giao nham dap
flng nhu ciu tam linh ciia cdng dong,
dong thdi dap flng muc dich ve kinh te
-xa hoi cua cac td° chflc thiet che dd thdng
qua cac ngay le cua lang. Dd la sfl hda
nhap gifla ldi sd'ng ciia ngfldi Viet va ldi
sd'ng cua ngfldi Cdng giao, gifla truyen
thd'ng va hien dai trong lang que Viet
Nam, tuy hai ma mot. Mac dfl sdng
chung mot lang, nhflng cac le nghi thd tii
hay phung tU ciia ben nao, ben ay chuan
bi, tat c i dUdc quy dinh rd trong hUdng
fldc lang. Vi du, tfl Dieu 119 den Dieu
124, Hiidng lidc ldng Thiidng Lao (Nam 
Dinh) quy dinh: "Lang ta cd 6 bieu, 5 bieu
giao va 1 bieu lUdng... giao dan thi cd nha
thd rieng cua giao ma lUdng thi cd den.
Den ve d a n g lUdng thdi tdc bieu lUdng

6. Tran Tam Tinh. Thdp gid vd ludi guam. Nxb Tre, 
1975, tr. 54.

7. Nguy6n Hdng Duong. Ldng Cdng gido Luu

Phuang (Ninh Binh) tii nam 1829 den ndm 1945.

Nxb KHXH, Ha Ndi, 1997., tr 214.

8. Xem them: NguySn Thi Que Huong. Ddi sdng tin

ngUdng tdn gido ciia ngudi Viet viing ddng bdng sdng 
Hdng qua huang udc: Luan van thac sy. Ha Ndi,

2006, tr 35-40.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

34

Nghien cuii Ton giao. So 6 - 2008

lam thii tfl, cdn nha thd ciia giao thi da cd
trflm tdc ciia giao trdng coi. Den nhfl sdc
vong d den thdi bieu lUdng siia le... dan di
giao cd cac ngay le theo lich tay va lich
dao"""'.

Trong hdn 40 ban hfldng Udc lang
Cdng giao ma chung tdi tim hieu, sd
hUdng udc lang Cdng giao toan tdng
chiem so' lUdng it hdn so vdi hUdng Udc
lang lUdng - giao. Tuy nhien, khdng phai

van ban hUdng udc nao cung quy dinh cu
the ve ddi sd'ng tdn giao ciia Cdng giao.
Trong 16 b i n hUdng Udc lang Cdng giao
toan tdng, chi cd hUdng Udc lang Ha Linh
(Nam Dinh) khdng de cap so' lUdng ngay
le trong nam ma chi ghi: "Lang ta toan
tdng giao, vay cac sii te le thudc dflc linh
muc lam ca""".

Trong hdn 20 b i n hUdng Udc cac lang
lUdng - giao, cd nhflng lang cd de cap chi
tiet nhflng ngay le trong cua Cdng giao
trong nam nhfl Tfl Quy, hay Ngfl Quy, sd'
cdn lai chi de cap cac van de nhfl chi phi
cho cac ngay le, hoac phan bo sd' lUdng
rudng giao dudng thu hoa ldi phuc vu
trong cac ngay le. Dieu 76, hiidng lidc

ldng Yen £)d'(Ha Nam) quy dinh: " . . . Cac

thdn ben giao chi tieu ve cac le ki niem
trong mot nam het 20d,00""-'.

Xhu vay. cd the thay, ndi dung hUdng
Udc cac lang Cdng giao vung DBSH, nhat
la nhflng quy Udc trong p h i n hUdng am,
deu diia theo nhflng tuc le rieng de vfla
phfl hdp vdi le lang, vfla p h i n anh dfldc
ddi sdng tdn giao cua tin do.

Theo Xguyen Hong Dfldng, khoang
gifla the ki XIX, nha Xguyen ap dung
chinh sach cam dao. Dudi thdi Tfl Dflc,
mdt trong nhflng bien phap de thflc hien
chinh sach dd la phan thap giao dan vao
cac lang ludng n h i m xoa bd lang Cdng
giao toan tdng va q u i n thuc ngUdi Cdng

giao. Day la thdi ki cac lang Cdng giao bi
xe le va pha tron vao cac lang lUdng. Do
vay, hUdng Udc cac lang xa dUdc lap vao
thdi ki nay khdng thay de cap cac ndi
dung lien quan den Cdng giao... Cudi the
ki XIX, d i u the ki XX, nhflng lang Cdng
giao mdi dfldc hinh t h a n h va hfldng fldc
ciia cac lang dd mdi cd noi dung dac thu
ciia Cdng giao"^'.

Dudi day, chung tdi xin dUdc de cap
mot vai ndi dung dac thfl ciia hfldng udc
lang Cdng giao vflng DBSH,

2. Sinh hoat ton giao cua ngfloS 
Cong giao qua hifdng \idc vung DBSH

2.1. Ddi song dao ciia ngifdi Cong gido

Ddi sd'ng dao (ddi sd'ng tdn giad) ciia
tin do Cdng giao Viet Nam dfldc hinh
thanh trong lich sii, nd vfla mang dac

diem chung do Cdng giao La Ma quy
dinh, vfla cd nhflng dac thfl do lich sii,
van hda, phong tuc mdi vflng que tao
thanh. Theo giao li Cdng giao, sd'ng dao
khdng chi ddn gian la chuyen cham
nguyen ngam, linh nhan bi tich, an chay.
ham minh, rfldc sach,... ma cdn phai
phan dau theo le sd'ng bac ai. Hien che
Muc vfl quy dinh: "Lay viec lam de
thfldng xuyen nudi minh, nudi gia dinh,
cdng tac va phuc vu anh em deng loai, do
chinh la sdng dflc ai va cdng tac de hoan
thanh cdng cuoc sang tao ciia Thien
Chua"'^"". Nhfl vay, sd'ng dao cua ngUdi
10. Huang udc ldng Thuang Lao, Nam True. Nam 
D;«/;. Ki hieu HU 2241.

11. Huang udc ldng Ha Linh. Xidn Trudng. Nam

Dinh. Ki hieu sd HU 4220.

12. Huang udc ldng Yen Dd. Binh Luc. Hd Nam. Ki 
hieu sd HU 690.

13. Nguydn Hdng Duong. Huang udc Idng Cdng

gido viing chau thd sdng Hdng m(a ddu the ki XX.

Tap chi Dan tdc hgc, sd 5 nam 2004, tr. 19-24.
14. Ha Huy Tii. Tim hieu net dep vdn hda Thien

Chiia gido. Nxb Van hda thdng tin. Ha Ndi, 2002, tr

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Nguy6n Thi Que Huong. Sinh hoat ton gido ciia cong ddng.

35

Cdng giao phai the hien b i n g viec lam,
bing hanh ddng ciia mdi giao dan trong
ddi sd'ng hang ngay.

Dao Cdng giao cd nhieu ngay le trong
nam, tat nhien theo Tay lich. Mdi ngay le
deu cd y nghia rieng va dfldc thflc hanh
vdi nhflng nghi thflc khac nhau.

Vao cudi the ki XIX, d i u the ki XX,
moi lang Cdng giao deu thflc hien nhflng
le chinh (le trong) sau day: Le Sinh nhat
(Le Noen), Le Phuc sinh, Le Dflc Chua
Giesu len trdi, va Le Dflc Chfla Thanh
Thin hien xud'ng (dfldng thdi, nhieu
hfldng udc ghi la Le Dflc Chfla
Phiritdsangtd hien xud'ng). Dd la 4 ngay
le lien quan den Thien Chfla Ba Ngdi
dfldc Kitd hflu goi la Tw" Quy. Ve sau, 
ngfldi ta dfla them Le Dflc Ba Hon xac
elen trdi goi la Ngu. Quy'^^^'K

Cho nen, ddi sd'ng dao ciia giao dan
trong cong dong lang Cdng giao vflng
DBSH kha da dang va phong phu. Ngoai

cac ngay le chinh, ngfldi Cdng giao cdn
thflc hien mot sd' ngay le khac nhfl Le
San Ti, Li Rd Sa Rio, L i Cac Thanh ki
hon, Li Ba vua, Le Thanh Quan thay, Le
Dflc Thanh Miu-Me Maria, Li Dflc Me
Vd Nhiim Nguyen tdi, Le Tien hoa (Rfldc
hoa), Le Tien nhan,v.v... Cac le nghi dfldc
chia thanh tflng thang, tflng mfla trong
nam: thang 3 Kinh Thanh Giuse, thang 5
la Thang hoa Dflc Me Maria, thang 6
Kinh Trai tim Chfla Giesu, thang 8 cd Le
Dflc Ba Maria Hon xac len trdi, thang 10
la thang Man Cdi Dflc Me, thang 11 Li
Cac Thanh, thang 4 Li Phuc sinh.

Nhflng thanh le tren dfldc to chflc vao
ba mfla sinh boat chinh trong nam: Mfla
chay, Mfla vong, Mfla thfldng nien. Mfla
chay (cdn goi la Mfla thfldng khd) tfl Le
Tro den Li Thfl 5 T u i n Thanh. Mfla vong
tfl ngay 30/11 den L i Giang sinh (ngay

25/12). Day cflng la thdi diem ket thuc
mot mfla phung vu, bat d i u nam phung
vu mdi. Mfla thfldng nien la nhflng thdi
gian cdn lai trong nam'""".

Xflng tdi, chiu le la viec lam bat budc
ddi vdi tin do Cdng giao. Vao cudi the ki
XIX d i u the ki XX, hfldng fldc lang Cdng

giao cd nhflng dieu muc quy dinh ve viec
lang to chflc cho giao dan thflc hien viec
xflng tdi va chiu Phep minh Thanh Chua
(chiu Le) dUdc goi la ki Idm phuc hay

tudn Idm phtlc.

T u i n lam phuc thudng gan vdi dip Le
Thanh Quan thay xfl dae, ho dao, hay
t u i n c h i u lUdt cua xfl. Sd di mdi xfl dao,
ho dao mdi nam chi thflc hien mot hoac
hai tuan lam phuc chii yeu do thieu linh
muc, vi mdi linh muc thfldng phai phu
trach nhieu xfl dao, mdi xfl dao lai cd
nhieu ho dao le. Goi la t u i n lam phuc
nhflng thdi gian chi dien ra trong khoing
tfl hai den ba ngay. Trong nhflng ngay
nay, vi linh muc cd the cfldi ngiia hay di
thuyen bong ve xfl dao, ho dao. Giao dan
danh trdng, thdi ken, t r i i chieu nghmh
ddn vi linh muc tfl ben ngoai nha thd.
Dfldc ddn ngfldi cha linh hon de roi dfldc
xflng tdi, rfldc le, nen t u i n lam phuc tfla
nhfl ngay "udo ddm" cua lang Cdng giao. 
Sau thanh le trang trong, thanh kinh, vi
linh muc va giao dan (cha - con) cd dip
ban huyen, tam tinh. Xfl dao, ho dao to'
chflc cd ban t h i n h soan cho cha xfl, cdn

It.*' ,' s

15. Nguyen Hdng Duong. Ddi sd'ng dao ciia tin dd

Cdng gido qua vdn bia vd huang udc viing dong 
bdng Bdc Bd den cudi niia ihe'ki XX. tr 45-69. trong:

Hdi ddng Giam muc Viet Nam. Sdng dao theo cung

each Viet Nam, Nxb Tdn giao. Ha Ngi, tr. 46-48.

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

36 Nghien ciiu Ton giao. So'6 - 2008

giao dan, mdi nha tuy dieu kien ma td

chflc dn tiidi'^^'K Hfldng fldc met sd' lang 
Cdng giao cd ghi chep ve boat ddng nay.
Ching ban, hiidng lidc ldng Vinh Tru (Ha 
Nam), Dieu 8, ghi: "Le d nha thd, thang 2
va thang 8, cac dang ve lam phflc chd ho
dao. Hai ki nay chi tieu sam siia d nha
thd cdng la 33d,00. Viec nay do ngfldi
trfldng giap lieu tien cdng quy ra ma
tieu '(18)

Le hdi lang d cac lang Cdng giae
thfldng dfldc td' chflc vad ngay Le Thanh
Quan thay, Nguyen Hong Dfldng cho
rang: "Le ki niem thanh quan thay xfl
dao - Mot hinh thflc hoi lang Cdng
giao""^'. Hfldng fldc nhieu lang Cdng giao
quy dinh nhflng ngay le t h a n h quan thay

la ngay le trong cua lang. Vi du, Dieu 94.

hiidng lidc dp Thuy Nhai (Nam Dinh) quy

dinh: "Hang nam cfl ngay 12 thang 9 tay
lai md Le Thanh Quan Thay long trong
thi p h i i phi ton va tien le thi lang sfl so'
cdng lieu trich tien cdng quy la 30d,00 de
chi phi viec le ay cho long trong. Va lang
cd le mong 2 thang Gieng ta cd le Nguyen
dan khai cd thi da cd sd cdng tieu hang xa
dii"'^"'.

Ben canh dd, cac lang Cdng giao cdn td'
chflc nhflng ngay li khac nhfl Li Ha dien
(cdn goi la Le Ciu mfla), Li Nguyen dan, L i
Tien nhan de ciu mong mfla mang bdi thu.

Ve Li Ha dien, Hiidng Udc ldng My

Dinh (Thai Binh), Dieu 28, ghi rd: "Hing

nam cfl den ngay 29 Juin (thang 6), dong
dan te tiiu tai nha thd xem l i c i u nguyen
cho dfldc mfla roi b i t d i u cay tuc goi la
ha dien"'^".

Li ciu mfla, l i c i u binh yen la sfl giao
thoa gifla van hda Kitd giao vdi van hda
lang Viet. Theo Nguyin Hong Dfldng, d

nhflng lang Cdng giao ven bien nhfl xfl

Nhfldng Ban (Ha Tinh), l i c i u mfla dfldc
g i n vdi l i c i u ngfl'^^'.

Nghi le ddn Tet Nguyen dan cua Cdng
giad Viet Nam cung mang nhflng net dac
thfl. Trong mot Thfl chung giii bon dao
Dia phan Tay Dang Ngoai (trong dd co
Ha Ndi) ngay 8/5/1805, Giam muc Dia
phan cd de cap den ngay Tet Nguyen dan
ciia giao dan. Noi dung Thfl chung cho
biet, ngay tet la dip anh em ho hang di
tham nhau, mflng tudi nhau, an udng
cflng nhau. Day la nhflng phong tuc td't
lanh. Do vay, vdi giao dan, viec thao kinh
cha me td tien va sinh ich cho linh hdn
ngfldi la nhflng viec lam phuc dflc... 0
Dia phan Phat Diem, xfl dao Lflu Phfldng
ddn ba ngay tet vdi ndi dung: mflng mot
c i u cho Dflc Chfla Cha, mflng hai cau cho
Dflc Chfla Con va Chfla Thanh than,
mflng ba c i u cho dng ba td tien'^^'. Dieu
119, Hiidng lidc ldng Phu Nhai (Nam 
Dinh) cdn quy dinh: "Lang ta cd du trong
sd cdng tieu ve cac tet Nguyen dan,
Thfldng tan, Doan ngo, mdi tiet la 5d,00
de siia li, huynh thfl thfldng tiet"'^"'.

Ve Le Tien nhan (ciu cho nhflng

ngfldi l a p l a n g ) , Hiidng lidc ldng Liiu 
17. Nguyen Hdng Duong. Ddi song dao ciia tin dd

Cdng gido qua van bia vd huang udc viing ddng 
bdng Bdc Bd den cuoi mia tliekiXX. tr 45-69, trong :

Hdi ddng Giam muc Viet Nam. Sdng dao theo cung

cdch Viet Nam. Sdd, tr. 53 - 54.

18. Huang udc ldng VTnh Tru. Li Nhdn. Hd Nam. Ki 
hieu sdHU 782.

19. NguySn Hdng Duong. Nghi le vd ldi sdng Cdng

gido trong vdn hda Viet Nam. Sdd tr. 170.

20. Huang udc ap Thuv Nhai. Giao Thux. Nam 
D/i;/i. Ki hieu,sdHU 2012.

21. Huang udc ldng Mx Dinh. Diixen Hd. Thdi Binh. 
Ki hieu sd HU 2879.

22. Nguydn Hdng Duong. Ldng Cdng gido Luu

Phuang. Sdd. tr.l86.

23. Nguyen Hdng Duong. Nghi le vd ldi song Cdng

gido trong vdn hoa Viet Nam. Sdd, tr. 198.

24. Huang udc ldng Phii Nhai. Xiidn Trudng, Nam

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

Nguyen Thi Que Huong. Sinh hoat ton gido cua cong ddng.

37

PhUdng (Ninh Binh), Dieu 72, quy

dinh: "Giao dan Thanh dien ba toa cac
tiet le xin ke : Le Phuc sinh, L i Santi, Le
Tien nhan, L i Thanh sii ba ho...""". Hoac

Hiidng lidc ldng Vinh Tri (Nam Dinh) quy

dinh trong Dieu 26 nhfl sau: "Lang toan
Cdng giao cd mot ngdi nha thd va 4 nha
nguyen cua 4 giap... Tai nha thd chinh:
Le cau cho tien nhan lang, 3d,00, Le
Thanh Quan thay, 3d,00""'''.

2.2. Thiic hdnh cac le nghi Cong gido

Theo tuc le cua tflng lang, viec thflc
hanh cac le nghi trong cong dong ngfldi
Viet Cdng giao vflng DBSH cd sfl khac
nhau. Trong nhflng ngay thanh le, tuy
theo vi thanh dfldc phung thd, mdi lang
cd nhflng each td' chflc cho phfl hdp vdi le
lang dd. Ngoai viec phung thd cac vi
thanh, cac ngay le cflng la dip de cho giao
dan trong lang td chflc an udng, hop mat

chia se nhflng kinh nghiem sdng. Bdi the,
chi phi cho nhflng ngay le dfldc quy dinh
cu the trong cac b i n hfldng fldc:

Dieu 76, Hiidng lidc ldng Hoa Mac (Ha 
Nam) quy dinh: "... Dan ben giae le 3/12 cd
le Thanh Quan thay, lam le d thanh dfldng
roi ve nha giap trfldng, ky te ay 7d,00. Le
15/8 cd le Tfl van mflng le Phuc sinh lam le

b thanh dfldng roi ve nha giap trfldng, ky te

ay 7d,00... Li 11/5 thdn Due Cat cd le
mflng Quan thay xin lam le d thanh dfldng
roi ve nha giap trfldng, bien le fldc 5d,00.
Li 15/8 thdn Due Cat cd le Tfl van mflng le
xin lam li d thanh dfldng roi ve nha van
trfldng, ky ay bien 5d,00"'"'.

Cd nhflng lang, ddi tfldng thd phung
chinh la Dflc Me Maria, cdn dfldc goi
bing Dflc Thanh Miu, Thanh M i u
Phfldng Danh,... Khdin 19, Hiidng Udc dp

Sa Chau (Nam Dinh), viet: "Lang ta cd 2

ngdi nha thd, 2 den thd ay de thd dflc

Thanh Mau. Hai den thd ay theo tuc lang
den ngay kinh Thanh Mau bd mdi dmh

Od,10 xin le va d i u nen. Cac ngay chii
nhat ai cung p h i i di chiu le. H i n g nam
cfl den ngay kinh Thanh Mau rfldc cu ve
lam l i tai den thd ay"'^*'.. HUdng Udc ldng

Ninh Phu. (Ha Nam) ghi; "Dan lang toan

tdng Cdng giao nen khdng cd sii te tfl gi,
chi cd rfldc Thanh Mau Phfldng Danh la
ky thang 3 tay, thang 5 tay, va thang 9
tay, nhflng khdng p h i i mua le vat gi, chi
rfldc xong thdi thdi khdng cd an udng. De
nien den ngay le Phuc sinh thi dem

hfldng fldc ra doc"'^. _,
Mot sd'lang ho dao d i u xfl thfldng chia

thanh cac khu dao, mdi khu phung thd
mdt Thanh Quan thay. Dieu 92, hUdng

udc ldng Nam Am (Hii Phdng) quy dinh:

"... Dan cd 4 khu, nam nao mdi khu cflng
cd mot ngay le kinh Quan t h i y rieng cua
tflng khu: Khu Ddng, Kinh le Ong thanh
Giacdbe; Khu Nam, Kinh le Ong thanh
Gioan; Khu Trung, Kinh le Ba thanh
Philome; Khu Doai, Kinh le Ba thanh
Anna. Cac nga^ le kinh nay deu theo lich
Cdng giao, nhflng khu nao den ngay le

quan thay minh, thi deu cd goi nhau
trong mot khu, mdi xuat 0d,50 hoac 0d,30
tuy theo nhieu it lay tien mua nen, phao
va cflng nhau an udng mot bfla trong
ngay le ay de ban ve viec le, cac le nay
cho mdi khu mot ngay thdi"'^"'. i t^,-, ,, T'

HUdng Udc dp Thiiy Nhai (Nam Dinh),

25. Huang udc ldng Luu Phuang, Kim San. Ninh

Binh. Ki hieu sdHU 4623.

26. Huang udc ldng VTnh Tri. Nghia Hung. Nam 
£).(/(/i. Ki hieu s d H U 3528.

27. Huang udc ldng Hda Mac. Dux Tien. Hd Nam. 
Ki hieu s d H U 718.

28. Huang udc dp Sa Clidu. Nam Dinh. Da dan. 
29. Huang udc Idng Ninh Phii. Thanh Liem. Hd

Nam. Ki hieu sd HU 845.

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

38

Nghien cuu Ton giao. So 6 - 2008

Dieu 93 chi rd: "Cac ngay l i la 19 thang 3
tay kinh Ong Giuse, ngay 24 thang 6 tay
kinh Ong thanh Gioan, ngay mong 4
thang 8 tay kinh Ong t h a n h Ddmimcd,

ngay 15 thang 9 tay kinh B i y sfl Dflc Ba,
cac li nay deu phai d i u . nen deu thuoc
rudng so 422, 423"'^"'.

Viec thflc hien cac le nghi Cdng giao
cung dfldc quy dinh chi tiet trong hfldng
fldc cac lang de giao due tinh to chflc, ki
luat d nhflng ndi trang nghiem. Mdi
ngfldi se p h i i hoan t h a n h nhflng p h i n
viec da dfldc Hoi dong c i t cii. Nhflng ai
khdng hoan t h a n h nhiem vu dfldc giao,
Hdi dong se phat, Tien phat se dfldc
xung vao cdng quy. Tfl Dieu 125 den
Dieu 127, HUdng Udc ldng ThUdng Lao 
(Nam Dinh) ndi rd: "De men nhflng ngay
l i d nha thd thdi trflm trfldng p h i i trdng
COI xep dat cdn hfldng ly thdi phai gifl
cho nghiem trang phep tac... Trong khi
hoi hdp kinh le d nha thd ai cung phai
chinh ddn va gifl trat tfl, khdng ai dfldc
to tieng ndi can, dflng ngdi p h i i cho
nghiem trang. Ai khdng tuan hfldng hdi
phat tfl 0d,30 den Id,00. Giao dan chi cd
sam t r i u , nen de kinh le bai thdi chfl
khdng cd gi ca"'''^'. Dieu thfl 76, HUdng

Udc ldng Vdn Gido (Nam Dinh) thi quy

dinh: "Xa ta la phan giao ca, mdi nam
kinh Thanh sfl cflng cac t u i n le trong.

Trong lang tfl chanh hfldng hdi trd
xudng, xa trfldng t u i n trd len, dong dan
da cat hanh le, mdi ngfldi deu mac ae
lam dai hang td't, cflng q u i n ao thfldng
cho dUdc sach se de trang quan chiem,
neu khdng cd duyen cd gi tii tien thieu
mat, cung q u i n ao khdng dUdc nhU Udc,
phii phat mdi vien OdSO, sung vao cdng
quy, cdn dan phu va dong dan da c i t flng
dich. tfl tien khiem phe phat moi ten
0d,20 sung vao cdng quy"''^^'.

Le vat dang cflng trong cac t h a n h le
d mdt sd' lang Ifldng - giao thfldng la xdi.
Idn,... - nhflng s i n p h a m t h a n h tao
nhflng cflng d i y g i i n di cua ngfldi ndng
dan DBSH. HUdng Udc ldng Tiic Mac 
(Nam Dinh), Dieu 120 quy dinh:
"...Thdn Lac Giao thd t h a n h dfldng
h a n g xa cd de 5 mau, 1 sao. 11 thfldc d
xfl Ky dien de thdn ay phat dong lay
tien m u a nen, sap cflng siia chfla thanh
dfldng, cdn 2 sao 11 thfldc le dien ciia
hang xa chia ve de le le kinh danh Dflc
Ba do h a n g thdn p h a t dong lay tien mua
Idn, xdi mflng le ngay 12 t h a n g 9; va
ngay 24, 25 t h a n g 12 cd le hang giap do
bd lao thdn ay trfl lieu xdi, Idn cflng le.
cdn nhfl quan, hdn, tang, te thi thdn ay
phan biet t a t ca"'^*". Dd'i vdi cac lang

Cdng giao toan tdng, le vat thfldng la
d i u , nen.

Chi phi va pham vat dflng trong thanh
le cua cac lang Cdng giao thfldng lay tfl
hoa ldi ciia dao dien - ruong ddt cdng

ddnh cho phung sii. Neu lang nao khdng

cd dao dien thi viec bien le se bd ve cac
giap, ho dao, hoac lay tfl cdng quy. Vi du,
Muc 9, HUdng Udc ldng Xuan Hoa (Hii 
Phdng) quy fldc:" Le lang con cd 4 mau
rudng cdng cong d nha giao dfldng cay cay
de lay hoa ldi ma chi tieu d trong nha
giao quanh nam khdng p h i i bd ban gi
nfla"'^''. Dieu 126, HUdng Udc ldng Ngoc

Ciic (Nam Dinh) lai quy dinh: "De hai

mau rudng Phat tfl giao dng Sfl nhan den
hfldng va Ifldng ca nam... Lai de ra 2 mau
31. Huang udc dp Thuy Nhai. Nam Dinh. Da dan. 
32. Huang udc Idng Thuang Lao. Nam True. Nam 
D/ii/(.Ki hieu sdHU 2241.

33. Huang udc Idng Vdn Gido. NgliTa Hung. Nam

Dinh. Ki hieu so HU 2367.

34. Huang udc Idng Tire Mac. My Ldc. Nam Dinh 
Ki hieu .sdHU 2179.

35. Huang udc Idng Xiidn Hda. Tien luJng. Hdi

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

Nguyen Thi Que Huong. Sinh hoat ton gido cua cong ddng.

39

chd dng Cu nhan chi Ifldng an ci nam va
hai mau dem dau gia de chi cac le trong
mot nam d hai nha thd"'^*^'.

Ro rang, nhflng quy dinh trong hfldng
fldc Cdng giao vflng DBSH ve viec thflc
hanh cac le nghi da tao ra le thdi, mdi
giao dan theo dd tfl giae thflc hien theo
mot trat tfl nhat dinh. Viec tham gia cac
boat ddng nay la nghia vu va trach nhiem
vfla ciia tflng ca nhan vfla cua tflng gia
dinh, ddng ho. Dieu nay p h i n anh truyen
thd'ng cd' ke't lang xa lau ddi, the hien tren
true gia dinh - lang xa - nha nfldc, la
niem tfl hao cua dan toe.

2.3. Duy tri truyen thong gia phong, 
doan ke't lUdng - gido ;.:(;,,• •;.•..: :-; .

Ngoai viec thflc hien cac nghi le tdn
giao, viec gifl gin mot sd' ndi dung cua van
hda truyen thd'ng nhfl hdn le, tang le,

phong hda, vd dodn ke't lUdng - gido,...

cung rat quan trong ddi vdi cdng dong
giao dan. Dfla vao nhflng dieu khoin quy
dinh trong hfldng fldc, mdi giao dan se tfl
dieu chinh hanh vi dao dflc ciia minh.
Dieu dd tao nen nep sd'ng phong hda
trong lang Cdng giao vung DBSH.

Van de hon nhdn ,, p.f! v .".•,

Ngfldi Cdng giao de cao hdn nhan mot
vd mot chong. Cho nen, Hdn phdi trd
thanh mot bi tich cua Cdng giao. Day la
Bi tich thfl b i y trong 7 phep Bi tich ma
Giao luat da quy dinh; "Bi tich Hdn phdi
la sfl nhin nhan ciia Thien Chfla ddi vdi
viec chung sd'ng den tron ddi ciia mot
ngfldi nam va mot ngfldi nfl da chiu phep
Riia tdi. Bi tich Hdn phdi lam tang cUdng
tinh duy nhat va ben vflng trong hdn
nhan va quan he gia dinh ciia tin do dao
Cdng giao"''"'. Vi vay, hfldng fldc ciia cac
lang Cdng giao deu cd nhflng quy dinh rd
rang, chat che ve van de hdn nhan.

Net dac thfl trong hfldng fldc lang
Cdng giad ve van de hdn nhan, la quy
dinh mdi giao dan chi dfldc phep lay mot
vd, hoac mot chong, dac biet le tuc chfl re

di le nha thd, Dieu 14, 15, HUdng Udc

ldng Ddng Xuyen Ngoai (Hii Phdng) quy

dinh: "Viec tien cheo khi giai, gai trong
lang lay nhau phai nop Id,00. Cheo
ngoai p h i i nop 3d,00 p h i i cd t r i u cau
tfldng trinh huynh thfl. Viec cfldi xin do
dao Cdng giao quy dinh; Trfldc bet dd la
tin do theo giao luat chi dfldc phep lay
mot vd mot chong"'^*'. Dieu 103, HUdng

udc ldng Vinh Tri (Nam Dinh) ghi rd:

"Lang toan tdng Cdng giao chi dfldc phep
nhat phu, nhat phu thdi. Vay ai cdn vd
ca ma lay vd hai thi lang khdng an ngdi
vdi nfla de khdi lam gfldng xau cho ke
khac'"^^'. Dieu 67, HUdng Udc ldng Nam

Am (Hii Phdng) chi rd: "... Lai dan toan

tdng theo luat tdn giao khdng dfldc phep
lay vd le, ai pham den cflng nhfl tdi thdng
dam, neu cd con thi dfla con ay cflng nhfl
con ngoai tinh. Con ngoai tinh, con vd le
la cen giai khi den tudi nhap ba thi phii
nop phat cho lang la 5d,00"'"". Nhflng
quy dinh nay deu mud'n nang cao trach
nhiem ciia ngfldi vd cung nhfl ngfldi

chong nham duy tri sfl ben vflng cua cuoc
sd'ng gia dinh.

Mot sd quy dinh ve hdn nhan trong
hfldng fldc lang Cdng giao vflng DBSH
phan anh rd sfl dieu chinh theo xu the
giam nhflng nghi le rudm ra, thiic hanh
tiet kiem cho giao dan. Dieu 63, HUdng

36. Huang udc ldng Ngoc Cue. Xidii Trirdng. Nam

Dinh. Ki hieu sd HU 4229.

37. Nguyen Thanh Xuan. Mdt sd ton gido d \'iet 
/Vm/i. Sdd tr. 176-177.

38. Huang udc Idng Ddng Xiyeii Ngoai. Tien Ldng.

Hdi Phdng. Ki hieu sd HU 4030.

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

40

Nghien cun Ton giao. So 6 - 2008

udc ldng Diic Trai (Hai DUdng) quy dinh:

"Cudl xin ngay trUdc cd 6 le nhieu, nay
chi theo cd 3 le nhfl sau: Le van danh,
hay thfldng goi la le dam vd, le nay l i n
diu tien ma hai ben cha me hdi kien de
ndi chuyen va de so sanh ten tudi, ngay
sinh thang de cua cac con ma dinh cuoc

nhan duyen ciia ddi tre. Le vat thi hoac
che. cau, banh trai dang gia do vai ba
dong. Le an hdi, hdm nay thi nha giai,
cha chfl re cflng ba con sinh le sang nha
gai. Hdm dd chfl re di le nha thd cflng la
ra m i t ho hang nha vd, Hai ben thdng gia
dinh ngay cfldi, va thach cfldi, le vat thi
tuy theo tflng nha giiu, ngheo nhfl dang
gia do 3d,00 den 20d,00. L i cfldi, hdm dd
chfl re di cflng dng than sinh va cflng ba
con sinh le vat cflng tien xong, sang nha
gai ddn dau, Ben nha gai cung cho ba con
dfla dau ve nha chong. Le vat tien nong
thi tuy theo tflng nha giiu, ngheo nhfl gia
tat ci dang do 10d,00 hay 30d,00 chi dd...
Hai ben thdng gia lai cdn p h i i theo le
luat ma khai gia thfl cho con vdi thfl ky
ho tich"'^".

Van de tang le ' ' ' •

-Cdng giao quan niem, con ngfldi do
Chua Trdi sinh ra, mdi cdn ngfldi la mot
ngdi den thanh thd phung Chfla. Vdi
ngudi Cdng giao, chet ndi t r i n the lai la
su bat d i u ciia mot ddi sd'ng mdi ndi
Thien Dang. Ddi vdi ngudi Cdng giao qua
ddi, ben canh cac nghi le cua ngudi Viet
truyen thd'ng, cdn cd nhflng diem khac
biet'^^'. .

HxiOng fldc cac lang Cdng giao cd

nhflng quy dinh chung ve tang l i nhfl
viec khai bao ngfldi chet vdi quan lai, thdi
ban td'ng tang ddi vdi ngfldi chet thfldng
va chet benh,,,. Ben canh dd, ndi dung
hfldng Udc cung cd nhflng quy dinh cu the
phu hdp vdi tflng hang giao dan, Dieu 74,

HUdng Udc ldng Vdn Gido (Nam Dinh)

quy dinh; "Lang ta la dan giao c i , khi cd
ai chet, thi ngfldi chu tang dinh an tang
trinh vdi chanh hfldng hdi, chuyen bao xa
dan den dfla thi tien le ay chia ra lam ba
hang; Hang n h a t nop le la 30d,00. Hang
nhi nop le la 20d,00. Hang ba nop le la
lOd.OO"'"'. Tai cac Dieu 69 den Dieu 71,

HUdng Udc ldng Biic Trai (Hii Dfldng)

ghi ro: "Nhflng tang gia thi dfldc tuy y
lam CO ban dai than bang cd' hflu den dfla
dam hay tham vieng, chfl khdng ai cam
doan b i t budc gi ci. Ky ly hoac dan lang,
ai ma hach sach tang gia cd ban, neu xet
q u i thflc thi phai phat 3d,00. Ai cd cha
me ve gia thi tuy y minh sap dat cac le
nghi trong nha; nhfl te Thanh phuc te

ngu V.V.... nhflng ngfldi ngheo khdng the
mdi giap, mdi lang dfldc thi tuy y nhd ba
con ban hflu dfla vdi nhau thdi"'^"". HUdng

Udc ldng Vinh Tru (Ha Nam), Dieu thfl

74, quy dinh ve van de tang le nhfl sau:
"Khi cd ai chet thdi trong hau 3 ngay phii
dem mai tang, neu chet vi dich benh phii
dem chdn ngay trong ngay hdm chet.
Ngfldi nao cd viec hieu ma nop le kinh
dan thi chiet nap la; Hang nhat 15d,00,
hang nhi 10d,00, hang ba 6d,00, hang tU
la nhflng ngfldi chi mdi hang giap di dfla
ma nop le dan la 3d,00. Le vieng hang
nhat la 3d,00, hang nhi la 2d,00, hang 3
la ld,00"'^".

Le khanh dieu (Ban Td' chflc le tang)

cung dfldc quy dinh kha chi tiet treng
hfldng fldc cac lang Cdng giao. De tranh
dieu tieng, nhflng quy dinh nay ludn the
h i e n t i n h cdng b a n g dd'i vdi giao dan.
41. Huang udc Idng Difc Trai, Cdm Gidng. Hdi

Duang. Ki hieu sd HU 962.

42. Nguydn Hdng Duong. Nghi le' vd Idi sd'ng Cdng

gido trong vdn hda Viet Nam. Sdd tr. 221-227.

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

Nguydn Thi Que Huong. 5"//?// hoat ton gido ciia cong ddng... 41

Nghi le phung vieng va td'ng tien *se phu
thudc vao sd' tien ma gia dinh ddng theo
tflng hang da dfldc quy dinh. HUdng Udc

dp Thuy Nhai (Nam Dinh), tfl Dieu 116

den Dieu 118 quy dinh; "Khi cd ngfldi
vong d 5 hang tren thi d i u trich 1/5 de
siia le phflng, cdn thi sung quy cdng. Khi
di phflng ngfldi vong hang nhat thi lang
cii nhflng ngfldi da cd vi the tfl hang nhat
den hang ba, mdi hang 3 ngfldi: khi ngfldi
vong hang nhi thi lang cii nhflng ngfldi cd
vi the tfl hang hai trd xud'ng... nha chii
bat cfl da nop le hang nao chi phai tiep
ngUdi di dUa cung phu phen bang giiu
nUdc thdi, khdng phii'cdm rUdu"'^*".

Vdn de gin giUphong hda ;, .;i. -•,.

Gin gifl phong hda trong lang xa la
viec khdng the thieu ddi vdi lang Viet
truyen thd'ng. Ddi vdi lang Cdng giao, ndi
dung nay cang trd nen cin thiet, bdi nd se
gdp p h i n vao viec xay dflng khdi doan ket
lUdng giao. Nhflng quy fldc dd giflp mdi

ngfldi dan tfl kiem seat dfldc hanh ddng
cua chinh minh, dong thdi de cao ldi sdng
trach nhiem vdi xdm gieng, doan ke't cdng
dong lang xa. Cac dieu tfl 94 den 99,

HUdng Udc ldng Xdm Bd (Hai Phdng), quy

udc: "Lang cd ke hay, ngUdi dd lam 2
quyen so, mdt quyen bia vang, mot quyen
bia xanh de ghi lai hanh kiem sii hanh
ddng. Quyen bia vang ghi nhflng ngfldi
trung hieu, tiet nghia, ngfldi lam nen sfl
nghiep to tat, ngfldi giflp cdng giflp ciia
cho lang va nha nfldc cflng tat ci nhflng
ngudi nao cd danh tieng td't. Quyen bia
xanh ghi nhflng ngfldi bat nghia, bat
hieu, ngfldi lam mat sfl cdng ich cua xa
hdi cflng tat ca nhflng hanh kiem xau.
Trong lang ngfldi nao den 70 tudi lang
bieu 1 cai ao lua gia 5d,00, 80 tudi bieu
cai ao vdc gia lOd.OO, 90 tudi, 100 tudi
lang mflng tho 10d,00 de mua bo tho

dfldng... Trong lang ngfldi nao thi dd tan
hoc trung d i n g lang thfldng 3d,00 cao
d i n g thfldng 6d,00"'-'". .' . - :

Van de phong hda cdn the hien trong
tinh hieu t h i o ciia con cai vdi cha me, sU
tdn trong gidi nfl d nhflng lang Cdng giao.

Dieu 109 va 110, Khoin 18, HUdng Udc

ldng Phil Nhai (Nam Dinh) quy dinh rd:

"Ngfldi nao trong lang tinh canh khdng
phii vat v i ma de dng ba, cha me rach
rfldi, kho sd, Hfldng hdi se cho tim con
chau ra khuyen bao, neu khdng tuan se
cho la tdi bat hieu, Hfldng hdi se phat
truat ngdi thfl cho den khi biet hdi cii.
Ngfldi nao treu gheo dan ba con gai va cd
chflng cd chac chan phan minh thi phat
tfl 0d,50 den Id,00, tai pham se phii
truat ngdi thfl tfl tfl 6 thang den 3
nam 11(48)

Dieu 41, Hudng Udc ldng My Dinh 
(Thai Binh) cdn quy dinh ve trach nhiem
trd giup ciia lang ddi vdi vi hnh muc ban
xfl: "Lang cat 4 ngfldi trang bon phan la
theo hau dang linh muc b i n xfl va giflp
nhflng tap dich bat thfldng ve xfl dfldng
va dao dfldng, cflng rfldc dang linh muc
cho benh nhan, ngfldi trang ban 12 nam
nam khoa le bac quan vien ho""^'.

Vdn de dodn ke't lUdng - gido

Ndi dung mot sd' hfldng Udc lang lUdng
- giao cdn cd nhflng quy dinh nham tao sfl

cdng bang trong ddi sd'ng cdng dong dan
cfl lang xdi dd. Dieu thfl 57, HUdng Udc

ldng Xdm Bd (Hii Phdng) neu rd; "Ai la

ngfldi d ben Ifldng ma lam tdn hai cua
cdng ben giao hay la ngfldi ben giao lam
tdn hai cua cdng ben luong thi hdi dong

46. Huang udc dp Thuy Nhai. Nam Dmh. Da dan. 
47. Huang udc ldng Xdm Bd. Hdi An. Hdi Phdng. Ki 
hieu sdHU 4016.

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

42

Nghien cun Ton giao. So 6 - 2008

phii lap bien ban trinh quan va bat

phat". Dieu 79 cdn quy dinh: "Tii nay trd
di tien cheo phai nop vao cdng quy, Ifldng
- giao hdp nhat ma chia lam 4 hang, giai
lang lay Id,00, giai. hang td'ng 2d,00,
hang huyen 3d,00, biet hat 4d,00, Cac
khoin tien cheo ay, Ifldng - giao hdp
chung de chi cdng viec cdng xa"''*''.

Tinh cdng b i n g cdn dfldc the hien
trong viec chia rudng cdng ciia lang Ifldng
- giao, Dieu 110, HUdng Udc ldng Quang

Bd (Ha Noi) quy dinh; "Ben Ifldng 204

xuat, rudng hfldng dang me oan 12 mau,
4 sao de chu lieu chi cac le va siia sang
viec dinh. Ben giao 18 xuat rudng dat
dang lap 1 mau, 1 sao de chu lieu chi cac
le. Cfl bet 6 nam, Ifldng, giao ddi ben
chieu xuat chia ly lai mot l i n deu xong,
khdng ai dfldc hdn kem gi ca"'^".

3. Ket luan z^f

Cd the ndi, ndi dung cac b i n hfldng fldc
da gdp p h i n phac hoa bflc tranh sinh
ddng ve ddi sd'ng dao phong phu va da
dang ciia tin do Cdng giao vflng DBSH.
Lang Cdng giao vung DBSH dfldc xay
dflng tren cd sd lang Viet, bdi vay ngeai
nhflng quy dinh chung, nd cdn cd mot sd'
net dac thfl, phan anh dfldc ddi sd'ng dao
ciia ngfldi Cdng giao.

Nhflng le vat khdng td'n kem dflng trong
cac li nghi Cdng giao nhfl diu, nen; sfl chi
phi tiet kiem cho i m thflc trong cac ngay
thanh le; cac quy dinh tien bd trong hdn
nhan; viec chu trong phong hoa, v.v... la
nhflng dieu ma ngfldi ngoai dao cin hoc tap.

Ben canh nhflng flu diem tren, trong
ddi sd'ng tdn giao ciia ngfldi dan vflng
DBSH cung bdc Id mot sd nhfldc diem tat

yeu. Lang Cdng giao vdi tinh cd lap, nen
khd hda nhap vdi lang Ifldng d mot sd'
phfldng dien ciia ddi sd'ng van hoa xa hdi.

Cuoc sd'ng ngay nay ddi hdi ngfldi dan
Viet Nam phai cd nhflng ddng gdp hflu
ich cho xa hdi. Thflc te cho thay, ngfldi
Cdng giao da cd sfl hdi nhap vdi van hoa
truyen thdng dan toe, Trong qua trinh
xay dflng ndng thdn mdi hien nay, ddng
bao giao dan c i n ke thfla va phat huy
nhflng gia tri nhan van tich cflc ciia
hfldng fldc, ddng thdi dau tranh phe phan
day Ifli nhflng hu tuc can trd sfl phat
trien ciia lang Cdng giao. Xin mfldn ldi
nhan dinh ciia Ha Huy Tfl ve dfldng
hfldng sd'ng dao cua ngfldi Cdng giad Viet
Nam de ke't thuc bai viet nay: "Sd'ng dao
dich thflc la phai biet dan than phuc vu
gia dinh nhan loai, biet lao ddng sang tao
de cdng hien cho xa hdi nhflng ldi ich tfl
"Nhflng nen bac Chfla ban", biet cflng
dong loai giii quyet nhflng mau thuan,
nhflng tran trd, nhflng ddi hdi thfldng
xuyen dat ra trong cuoc sdng hang ngay,
hda nhap vdi moi ngfldi bang tinh cam
chan thanh, bang cen tim "Khiem tdn va
hien lanh" ciia Dflc Kitd"''2\/.