Giáo án giảng dạy bộ môn Vật lý 11 - Trường THPT Mạc Đĩnh Chi - Bài 30, 31: Định luật ôm đối với các loại mạch điện

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TRƯỜNG PTTH MẠC ĐĨNH CHI. . GIAÙO AÙN VAÄT LYÙ 11. Tieát : _ _ _ _ _ Baøi 30 - 31 :. ĐỊNH LUẬT ÔM ĐỐI VỚI CÁC LOẠI MẠCH ĐIỆN I. MUÏC TIEÂU : 1) Hiểu cách thiết lập và vận dụng được công thức biểu thị định luật Ôm cho các loại đoạn mạch.. II. PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY : Phương pháp thực nghiệm . III. THIẾT BỊ , ĐỒ DÙNG DẠY HỌC . 1) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 2) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _. IV. TIEÁN TRÌNH GIAÛNG DAÏY PHAÂN PHOÁI THỜI GIAN. PHAÀN LAØM VIEÄC CUÛA GIAÙO VIEÂN NOÄI DUNG GHI BAÛNG. HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH. TỔ CHỨC , ĐIỀU KHIỂN. 1. Kieåm tra. baøi cuõ vaø kiến thức cuõ lieân quan với bài mới (3’) 2. Nghieân cứu bài mới. 1) ĐỊNH LUẬT ÔM ĐỐI VỚI ĐỐI VỚI ĐỌAN MẠCH CÓ CHỨA NGUỒN ĐIỆN a) Thí nghieäm khaûo saùt GV gợi ý hướng dẫn HS : tiến hành HS tiến hành thí nghiệm : Hoïc sinh tham khaûo SGK Trang 152 thí nghiệm : mắc sơ đồ mạch điện Duøng nguoàn ñieän laø pin coù. GV : ĐỖ HIẾU THẢO. . Lop11.com. VAÄT LYÙ PB 11: 30-1 /5. GHI CHUÙ.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> TRƯỜNG PTTH MẠC ĐĨNH CHI. . khảo sát sự phụ thuộc của hiệu điện thế UAB của đoạn mạch A  B chứa nguồn điện , vào cường độ dòng điện O chạy trong đoạn mạch  HS nhận xét và vẽ đồ thị (trang b) Nhaän xeùt Vì đò thị là đoạn thẳng có hệ số góc âm, nên ta có 152) theå vieát : UAB = a – bI, với a= 1,5 V, nghĩa là ta có a = . Khi mạch ngoài để hở, UAB có giá trị đúng bằng suất điện động . Hệ số b có cùng đơn vị đo như điện trở, nên ta có thể kết luận b chính là điện trở trong r của nguồn. c) Keát luaän Hệ thức : UAB = VA – VB =  - rl (30.1) GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi H1 Hay. I.   U AB U BA    r r. (30.2). Hệ thức (30.1) và (30.2) biểu thị đoạn mạch Oâm cho đoạn mạch chứa nguồn. Cần chú ý rằng, ở đây dòng điện chạy qua nguồn từ cực âm sang cực dương và VA > VB. Ta thấy hiệu điện thế giữa hai cực của nguồn điện nhỏ hơn suất điện động của nguồn. + Nếu trên đoạn mạch AB cò có thêm điện trở R (hình 30.3) thì các hệ thức (30.1) và (30.2) trở thành :. UAB = VA – VB =  - (r + R)I (30.3). GV : ĐỖ HIẾU THẢO. GIAÙO AÙN VAÄT LYÙ 11 suất điện động 1,5 V ta thu được các kết quả cho trong bảng 1. Trên hình 30.2 là đồ thị biểu diễn sự phụ thuộc của UAB vaøo I. ( cần chú ý cách xử lí số liệu)  Nhận xét và vẽ đồ thị HS trả lời câu hỏi H1 : Thay ba caëp giaù trò (U, I) vaøo phöông trình UAB = 1,5 – bI, roài laáy trung bình cộng ta tìm được b = r = 0,5. HS : lưu ý đến nhận xét : Hiệu điện thế giữa hai cực nguồn điện nhỏ hơn suất điện động cuûa noù.. GV cần nhấn mạnh để HS khắc sâu kiến thức : “Dòng điện chạy trong đoạn mách theo chiều nào, qua nguồn từ cực nào đến cực nào ?” Gv gợi ý HS câu hỏi : “ Có trường hợp nào hiệu điện thế giữa hai cực cuûa nguoàn ñieän baèng suaát ñieän. . Lop11.com. VAÄT LYÙ PB 11: 30-2 /5.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> TRƯỜNG PTTH MẠC ĐĨNH CHI. I.   U AB U BA    Rr Rr.  động của nó hay không ?. 2) ĐỊNH LUẬT ÔM CHO TOAØN MẠCH a) Định luật Ôm cho toàn mạch + Khi đó từ công thức (30.3) , đặt UAB = 0, ta được :  =I(R + r) (30.5) hay.  I Rr. (30.6). * Định luật Oâm cho toàn mạch, được phát biểu như sau : “Cường độ dòng điện trong mạch kín tỉ lệ thuận với suất điện động của nguồn điện và tỉ lệ nghịch với điện trở tổng cộng của mạch”. GV : Khi chập hai đầu A và B của đoạn mạch ở hình 30.3 ta có một b) Nhaän xeùt maïch kinh goàm nguoàn ñieän (, r) vaø Nếu điện trở mạch ngoài nhỏ không đáng kể, theo điện trở ngoài R (hình 30.4). công thức (30.6), cường độ dòng diện sẽ rất lớn và chỉ phụ thuộc vào suất điện động  và điện trở trong r của GV đặt câu hỏi H2 chính nguoàn ñieän.  r. GIAÙO AÙN VAÄT LYÙ 11. HS trả lời H2 : Ta có : UAB = UAC – UCB UAC =  - rI UCB = - UBC = - RI  UAB = ( - rI) – RI =  - ( r + R).I. HS trả lời H3 : Công của nguồn điện bằng nhiệt lượng tỏa ra ở điện trở trong và điện Ta nói rằng, nguồn điện bị đoản mạch (hay ngắn trở ngoài trong thời gian t : maïch). GV cho HS chú ý : Vì điện trở trong I.t = rI2t + RI2t   = (R = của pin khá lớn, nên khi pin bị đoản r)I. maïch thì doøng ñieän qua pin cuõng không lớn lắm, tuy nhiên pin sẽ mau hết điện. Nhưng với acquy chì thì điện trở bên trong chỉ vào. I ñm . (30.7). GV : ĐỖ HIẾU THẢO. . Lop11.com. VAÄT LYÙ PB 11: 30-3 /5.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> TRƯỜNG PTTH MẠC ĐĨNH CHI. . GIAÙO AÙN VAÄT LYÙ 11. khoảng 0,1 , nên khi bị đoản mạch, cường độ dòng điện qua acquy rất lớn, làm hỏng acquy. 3) ĐỊNH LUẬT ÔM ĐỐI VỚI ĐOẠN MẠCH CHỨA MÁY GV ñaët caâu hoûi H3 : THU ÑIEÄN a) Thí nghieäm Hoïc sinh tham khaûo SGK Trang 154 GV gợi ý hướng dẫn HS : tiến hành thí nghiệm : mắc sơ đồ thí nghiệm khảo sát sự phụ thuộc của hiệu HS tiến hành thí nghiệm : điện thế UAB của đoạn mạch chứa Duøng maùy thu ñieän laø moät máy thu điện ’ vào dòng điện I bình điện phân chứa dung dịch chaïy qua maùy. muối NaCl với hai cực bằng than chì, ta thu được các kết quả ghi ở bảng 2. Đồ thị biểu diễn sự phụ thuôc của UAB vào I đực biểu diễn trên hình 30.6.  Nhaän xeùt :. b) Nhaän xeùt Hoïc sinh tham khaûo SGK Trang 154. c) Keát luaän Từ các kết quả thí nghiệm ta thu được hệ thức : UAB = VA - VB =’+r’I (30.8) Hay. I. U AB  ' r'. (30.9). Nếu trên đoạn mạch AB còn có thêm điện trở R (hình 30.7), thì các hệ thức (30.8) và (30.9) trở thành : UAB = VA – VB = ’ + (r’ + R)I (30.10) Hay. I. U AB  ' r ' R.  Nhaän xeùt theo SGK. (30.11). 4) HỆ THỨC TỔNG QUÁT CỦA ĐỊNH LUẬT ÔM ĐỐI VỚI CÁC LOẠI ĐOẠN MẠCH. GV : ĐỖ HIẾU THẢO. . Lop11.com. VAÄT LYÙ PB 11: 30-4 /5.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> TRƯỜNG PTTH MẠC ĐĨNH CHI. . Nếu dòng điện chạy qua pin (acquy) tược âm đến cực dương (hình 30.8a), thì pin (acquy) đóng vai trò maùy thu ñieän. Theo (30.8) ta coù : VA – VB = (R + r)IAB -  (30.14) Với quy ước  là đại lượng đại số,  nhận giá trị tươn đươn khi dòng điện IAB chạy qua pin (acquy) từ cực âm đến cực dương, tức là khi pin (acquy) đóng vai trò nguồn điện, và nhận giá trị âm khi pin (acquy) đóng vai trò máy thu điện (dòng điện IAB chạy qua pin (acquy) từ cực dương đến cực âm).. GIAÙO AÙN VAÄT LYÙ 11. GV: Hệ thức (30.8) và (30.9) biểu thị định luật Oâm cho đoạn mạch chứa máy thu điện. Cần chú ý rằng ở đây dòng điện đi vào cực dương cuûa maùu thu ñieän. GV trình baøy nhö SGK GV cần nhấn mạnh một vấn đề quan trọng : Trong trường hợp tổng quát ,  có thể xem là đại lượng đại soá GV cho HS thấy rằng , biểu thức của định luật Ôm có thể viết dưới daïng U phuï htuoäc I hay I phuï thuoäc U, tùy theo tình huống sử dụng cho thuận lợi Hướng dẫn và gợi ý để HS trả lời HS trả lời các câu hỏi 1, 2 caùc caâu hoûi 1, 2 trang 156 SGK. trang 156 SGK.. Cuûng coá baøi giaûng Daën doø cuûa hoïc sinh (5’). GV : ĐỖ HIẾU THẢO. . Lop11.com. VAÄT LYÙ PB 11: 30-5 /5.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>