Sáng kiến kinh nghiệm Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh khối lớp 1

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh lớp1 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Phòng giáo dục và đào tạo quảng trạch -----------&&&-----------. s¸ng kiÕn Kinh nghiÖm Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh lớp 1. Người thực hiện: Lê Thi Huê Gi¸o viªn chñ nhiÖm: Líp 1A Trường : Tiểu học Quảng Tiến. N¨m häc: 2008-2009. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 1. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh lớp1 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~. Môc lôc A. PhÇn më ®Çu I. Lý do chọn đề tài:. Trang 3. II. Mục đích nghiên cứu:. Trang 4. III. Đối tượng nghiên cứu:. Trang 4. IV. Ph¹m vi nghiªn cøu:. Trang 4. V. NhiÖm vô nghiªn cøu:. Trang 5. VI. Phương pháp nghiên cứu:. Trang 5. VII. Thêi gian nghiªn cøu:. Trang 5. B. Néi dung s¸ng kiÕn kinh nghiÖm Chương I: Một số vấn đề về cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn. I. C¬ së lý luËn:. Trang 6. II. C¬ së thùc tiÔn:. Trang 6. Chương II: thực trạng của lớp và những nguyên nhân:Trang 6 Chương III: Một số các giải pháp thực hiện:. Trang 8. Chương iv: những kết quả đạt được:. Trang 21. C. Những bài học rút ra và kết luận, đề xuất. I. Bµi häc kinh nghiÖm:. Trang 21. II. KÕt luËn:. Trang 21. III. Những đề xuất:. Trang 22. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 2. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh lớp1 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~. A. PhÇn më ®Çu. 1. Lý do chọn đề tài. M«n To¸n líp 1 më ®­êng cho trÎ ®i vµo thÕ giíi kú diÖu cña to¸n häc, råi mai ®©y c¸c em lín lªn trë thµnh anh hïng, nhµ gi¸o, nhµ khoa häc, nhà thơ, trở thành những người lao động sáng tạo trên mọi lĩnh vực đời sống vµ s¶n xuÊt, trªn tay cã m¸y tÝnh x¸ch tay, nh­ng kh«ng bao giê c¸c em quªn được những ngày đầu tiên đến trường học đếm và tập viết 1,2,3 học các phép tính cộng,trừ các em không thể quên được vì đó là kỉ niệm đẹp đẽ nhất của đời người và hơn thế nữa những con số, những phép tính đơn giản ấy cần thiết cho suốt cuộc đời của các em. Đó cũng là vinh dự và trách nhiệm của người giáo viên nói chung và giáo viên lớp 1 nói riêng. Người thầy giáo từ khi chuẩn bị cho tiết dạy đầu tiên đến khi nghỉ hưu không lúc nào dứt nổi trăn trở về những điều mình dạy và nhất là môn Toán lớp 1 là một bộ phận của chương trình môn Toán ở tiểu học. Chương trình nó kế thừa và phát triển những thành tựu về dạy Toán lớp 1, nªn nã cã vai trß v« cïng quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong mçi cÊp häc. D¹y häc m«n To¸n ë líp 1 nh»m gióp häc sinh: a. Bước đầu có một số kiến thức cơ bản, đơn giản, thiết thực về phép đếm, về các số tự nhiên trong phạm vi 100, về độ dài và đo độ dài trong phạm vi 20, về tuần lễ và ngày trong tuần, về giờ đúng trên mặt đồng hồ; về mét sè h×nh häc (§o¹n th¼ng, ®iÓm, h×nh vu«ng, h×nh tam gi¸c, h×nh trßn); vÒ bµi to¸n cã lêi v¨n. b. Hình thành và rèn luyện các kĩ năng thực hành đọc, viết, đếm, so s¸nh c¸c sè trong ph¹m vi 100; céng trõ vµ kh«ng nhí trong ph¹m vi 100; ®o và ước lượng độ dài đoạn thẳng( với các số đo là số tự nhiên trong phạm vi 20 cm). NhËn biÕt h×nh vu«ng, h×nh tam gi¸c, h×nh trßn, ®o¹n th¼ng, ®iÓm,. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 3. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh lớp1 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ vẽ điểm, đoạn thẳng).Giải một số dạng bài toán đơn về cộng trừ bước đầu biết biểu đạt bằng lời, bằng kí hiệu một số nội dung đơn giản của bài học và bài thực hành, tập so sánh, phân tích, tổng hợp, trừu tượng hoá, khái quát hoá trong phạm vi của những nội dung có nhiều quan hệ với đời sống thực tế của häc sinh. c. Ch¨m chØ, tù tin, cÈn thËn ham hiÓu biÕt vµ häc sinh cã høng thó häc to¸n. Là một người giáo viên trực tiếp dạy lớp 1 và đặc biệt là dạy môn toán, Thực hiện chương trình đổi mới giáo dục toán học lớp 1 nói riêng ở tiểu học nói chung. Tôi rất trăn trở và suy nghĩ nhiều để học sinh làm sao làm được các phép tính cộng, trừ mà việc giải toán có lời văn thì càng khó hơn đối với häc sinh líp 1 nªn t«i ®i s©u vÒ nghiªn cøu d¹y “ gi¶i to¸n cã lêi v¨n” ë líp 1. II. Mục đích nghiên cứu: Nghiªn cøu d¹y gi¶i to¸n cã lêi v¨n  D¹y cho häc sinh nhËn biÕt vÒ cÊu t¹o cña bµi to¸n cã lêi v¨n.  §äc hiÓu - ph©n tÝch - tãm t¾t bµi to¸n.  Giải toán đơn về thêm (bớt ) bằng một phép tính cộng ( trừ).  Trình bày bài giải gồm câu lời giải + phép tính + đáp số.  T×m lêi gi¶i phï hîp cho bµi to¸n b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. III - Đối tượng nghiên cứu, Lµ nh÷ng bµi tËp thuéc m¹ch kiÕn thøc “gi¶i to¸n cã lêi v¨n” trong chương trình lớp 1 ở Tiểu học. IV. Ph¹m vi nghiªn cøu  Trong chương trình toán1  Gi¶i to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1  Từ tiết 81 cho đến tiết 108.. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 4. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh lớp1 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ V. NhiÖm vô nghiªn cøu. Giải toán có lời văn là một trong bốn mạch kiến thức trong chương trình môn toán lớp 1( số và phép tính, đại lượng và đo đại lượng, yếu tố hình häc, gi¶i to¸n cã lêi v¨n). Nghiªn cøu d¹y gi¶i to¸n cã lêi v¨n nh»m gióp HS: - NhËn biÕt thÕ nµo lµ mét bµi to¸n cã lêi v¨n. - Biết giải và trình bày bài giải các bài toán đơn bằng một phép tính céng hoÆc mét phÐp tÝnh trõ. - Bước đầu phát triển tư duy, rèn luyện phương pháp giải toán và khả năng diễn đạt đúng. VI - Phương pháp nghiên cứu. Để nghiên cứu và thực nghiệm đề tài này tôi căn cứ vào các tài liệu chuÈn nh­:  ChuÈn kiÕn thøc kÜ n¨ng to¸n 1  Phương pháp dạy các môn học ở lớp 1  Môc tiªu d¹y häc m«n to¸n 1-s¸ch gi¸o viªn.  To¸n 1- s¸ch gi¸o khoa.  Mét sè tµi liÖu kh¸c. Để thực hiện nội dung của đề tài, tôi đã sử dụng một số phương pháp cơ b¶n sau: -Tæng hîp lý luËn th«ng qua c¸c tµi liÖu ,s¸ch gi¸o khoa vµ thùc tiÔn d¹y học của lớp 1A- khối I- Trường Tiểu học Quảng Tiến. - §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh d¹y to¸n - Lo¹i bµi gi¶i to¸n cã lêi v¨n tõ nh÷ng năm trước và những năm gần đây . - Tiến hành khảo sát chất lượng học sinh . - §óc rót kinh nghiÖm qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu. VII - Thêi gian thùc hiÖn Từ tháng 9 -2008 đến tháng 5 - 2009. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 5. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh lớp1 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ B. Néi dung s¸ng kiÕn kinh nghiÖm Chương I: Một số vấn đề về cơ sở lý luận, c¬ së thùc tiÔn 1.C¬ së lý luËn: Kh¶ n¨ng gi¶i to¸n cã lêi v¨n chÝnh lµ ph¶n ¸nh n¨ng lùc vËn dông kiÕn thøc cña häc sinh. Häc sinh hiÓu vÒ mÆt néi dung kiÕn thøc to¸n häc vận dụng vào giải toán kết hợp với kíên thức Tiếng Việt để giải quyết vấn đề trong toán học. Từ ngôn ngữ thông thường trong các đề toán đưa ra cho học sinh đọc - hiểu - biết hướng giải đưa ra phép tính kèm câu trả lời và đáp số cña bµi to¸n. Gi¶i to¸n cã lêi v¨n gãp phÇn cñng cè kiÕn thøc to¸n, rÌn luyÖn kü năng diễn đạt, tích cực góp phần phát triển tư duy cho học sinh tiểu học. Đó là nguyên nhân chính mà tôi chọn đề tài nghiên cứu:Phương ph¸p d¹y to¸n cã lêi v¨n cho häc sinh líp 1. ii.C¬ së thùc tiÔn Đối với trẻ là học sinh lớp 1, môn toán tuy có dễ nhưng để học sinh đọchiểu bài toán có lời văn quả không dễ dàng, vả lại việc viết lên một câu lời giải phù hợp với câu hỏi của bài toán cũng là vấn đề không đơn giản. Bởi vậy nỗi băn khoăn của giáo viên là hoàn toàn chính đáng. Vậy làm thế nào để giáo viên nói - học sinh hiểu , học sinh thực hành - diễn đạt đúng yêu cầu của bài toán. Đó là mục đích chính của đề tài này. Chương II: Thực trạng và những nguyên nhân. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 6. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh lớp1 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ I. Thùc tr¹ng: Trong quá trình giảng dạy ở Tiểu học, đặc biệt dạy lớp 1, tôi nhận thấy hầu như giáo viên nào cũng phàn nàn khi dạy đến phần giải toán có lời văn ở líp 1. HS rÊt lóng tóng khi nªu c©u lêi gi¶i, thËm chÝ nªu sai c©u lêi gi¶i, viết sai phép tính, viết sai đáp số. Những tiết đầu tiên của giải toán có lời văn mỗi lớp chỉ có khoảng 20% số HS biết nêu lời giải, viết đúng phps tính và đáp số. Số còn lại là rất mơ hồ, các em chỉ nêu theo quán tính hoặc nêu miÖng th× ®­îc nh­ng khi viÕt c¸c em l¹i rÊt lung tóng, lµm sai, mét sè em làm đúng nhưng khi cô hỏi lại lại không biết để trả lời . Chứng tỏ các em ch­a n¾m ®­îc mét c¸ch ch¾c ch¾n c¸ch gi¶i bµi to¸n cã lêi v¨n. GV ph¶i mất rất nhiều công sức khi dạy đến phần này. KÕt qu¶ ®iÒu tra n¨m häc 2007-2008 Líp TT. sÜ. HS viÕt. HS viÕt. HS viÕt. HS gi¶i. sè. đúng câu. đúng phép. đúng đáp. đúng cả 3. lêi gi¶i. tÝnh. sè. bước. 1. 1A. 31. 17. 54,8%. 24. 77,4%. 27. 87%. 18. 58%. 2. 1B. 21. 13. 61,9%. 17. 80,9%. 20. 95,2%. 13. 61,9%. II. Nh÷ng nguyªn nh©n 1. Nguyªn nh©n tõ phÝa GV: - GV chưa chuẩn bị tốt cho các em khi dạy những bài trước. Những bài nhìn hình vẽ viết phép tính thích hợp, đối với những bài này hầu như HS đều lµm ®­îc nªn GV tá ra chñ quan, Ýt nhÊn m¹nh hoÆc kh«ng chó ý l¾m mµ chØ tập trung vào dạy kĩ năng đặt tính, tính toán của HS mà quên mất rằng đó là những bài toán làm bước đệm , bước khởi đầu của dạng toán có lời văn sau nµy. §èi víi GV d¹y líp 1 khi d¹y d¹ng bµi nh×n h×nh vÏ viÕt phÐp tÝnh thÝch. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 7. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh lớp1 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ hợp, cần cho HS quan sát tranh tập nêu bài toán và thường xuyên rèn cho HS thãi quen nh×n h×nh vÏ nªu bµi to¸n . Cã thÓ tËp cho nh÷ng em HS giái tËp nªu c©u tr¶ lêi cø nh­ vËy trong mét kho¶ng thêi gian chuÈn bÞ nh­ thÕ th× đến lúc học đến phần bài toán có lời văn HS sẽ không ngỡ ngàng và các em sẽ dễ dàng tiếp thu, hiểu và giải đúng . 2. Nguyªn nh©n tõ phÝa HS: Do HS míi b¾t ®Çu lµm quen víi d¹ng to¸n nµy lÇn ®Çu, t­ duy cña c¸c em cßn mang tÝnh trùc quan lµ chñ yÕu. MÆt kh¸c ë giai ®o¹n nµy c¸c em chưa đọc thông viết thạo, các em đọc còn đánh vần nên khi đọc xong bài toán rồi nhưng các em không hiểu bài toán nói gì, thậm chí có những em đọc đi đọc lại nhiều lần nhưng vẫn chưa hiểu bài toán . Vì vậy HS không làm đúng cũng là điều dễ hiểu . Vậy làm thế nào để HS nắm được cách giải một c¸ch ch¾c ch¾n chÝnh x¸c? Chương III: một số các giải pháp thực hiện Mức độ 1: Ngay từ đầu học kỳ I các bài toán được giới thiệu ở mức độ nhìn hình vẽ- viết phép tính. Mục đích cho học sinh hiểu bài toán qua hình vÏ, suy nghÜ chän phÐp tÝnh thÝch hîp. Thông thường sau mỗi phép tính ở phần luyện tập có một hình vẽ gồm 5 « vu«ng cho häc sinh chän ghi phÐp tÝnh vµ kÕt qu¶ phï hîp víi h×nh vÏ. Ban đầu để giúp học sinh dễ thực hiện sách giáo khoa ghi sẵn các số và kết quả :. VD: Bµi 5 trang 46 a). ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 8. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh lớp1 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~. 1. 2 = 3. Chỉ yêu cầu học sinh viết dấu cộng vào ô trống để có : 1 + 2 = 3 b) Đến câu này nâng dần mức độ - học sinh phải viết cả phép tính và kết quả 1. +. 1. =. 2. Vµ yªu cÇu t¨ng dÇn, häc sinh cã thÓ nh×n tõ mét tranh vÏ bµi 4 trang 77 diễn đạt theo 2 cách .. C¸ch 1: Cã 8 hép thªm 1 hép , tÊt c¶ lµ 9 hép. 8. +. 1. =. 9. C¸ch 2: Cã 1 hép ®­a vµo chç 8 hép , tÊt c¶ lµ 9 hép. 1. +. 8. =. 9. Tương tự câu b : Có 7 bạn và 2 bạn đang đi tới. Tất cả là 9 bạn.. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 9. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh lớp1 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ C¸ch 1: 7. +. 2. +. 2. =. 9. C¸ch 2: 7. =. 9. §Õn bµi 3 trang 85 Häc sinh quan s¸t vµ cÇn hiÓu ®­îc: Lúc đầu trên cành có 10 quả. Sau đó rụng 2 quả . Còn lại trên cành 8 qu¶. 10. -. 2. =. 8. ở đây giáo viên cần động viên các em diễn dạt _ trình bày miệng ghi đúng phÐp tÝnh . T­ duy to¸n häc ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së t­ duy ng«n ng÷ cña häc sinh. Khi dạy bài này cần hướng dẫn học sinh diễn đạt trình bày động viên các em viết được nhiều phép tính để tăng cường khả năng diễn đạt cho học sinh. Mức độ 2: Đến cuối học kì I học sinh đã được làm quen với tóm tắt bằng lêi: Bµi 3 trang 87 B, Cã. : 10 qu¶ bãng. Cho : 3 qu¶ bãng Cßn :.... qu¶ bãng? 10. -. 3. =. 7. Học sinh từng bước làm quen với lời thay cho hình vẽ, học sinh dần dần thoát ly khỏi hình ảnh trực quan từng bước tiếp cận đề bài toán. Yêu cầu học. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 10. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh lớp1 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ sinh phải đọc và hiểu được tóm tắt, biết diễn đạt đề bài và lời giải bài toán b»ng lêi, chän phÐp tÝnh thÝch hîp nh­ng ch­a cÇn viÕt lêi gi¶i. Tuy kh«ng yªu cÇu cao,tr¸nh t×nh tr¹ng qu¸ t¶i víi häc sinh, nh­ng cã thể động viên học sinh khá giỏi làm nhiều cách , có nhiều cách diễn đạt từ mét h×nh vÏ hay mét t×nh huèng s¸ch gi¸o khoa. Mức độ 3: Giới thiệu bài toán có lời văn bằng cách cho học sinh tiếp cận với một đề bài toán chưa hoàn chỉnh kèm theo hình vẽ và yêu cầu hoàn thiện ( tiÕt 81- bµi to¸n cã lêi v¨n ). T­ duy HS tõ h×nh ¶nh ph¸t triÓn thµnh ng«n ng÷, thµnh ch÷ viÕt. Gi¶i to¸n cã lêi v¨n ban ®Çu ®­îc thùc hiÖn b»ng phÐp tÝnh céng lµ phï hîp víi t­ duy cña HS. Cấu trúc một đề toán gồm 2 phần: phần cho biết và phần hỏi, phần cho biÕt gåm cã 2 yÕu tè. Mức độ 4: Để hình thành cách giải bài toán có lời văn, sách giáo khoa đã nêu một bài toán , phần tóm tắt đề toán và giải bài toán hoàn chỉnh để học sinh lµm quen.( Bµi to¸n- trang 117) Giáo viên cần cho học sinh nắm vững đề toán, thông qua việc tóm tắt đề toán. Biết tóm tắt đề toán là yêu cầu đầu tiên dể giải bài toán có lời văn. Bài giải gồm 3 phần : câu lời giải, phép tính và đáp số. Chó ý r»ng tãm t¾t kh«ng n»m trong lêi gi¶i cña bµi to¸n, nh­ng phÇn tãm tắt cần được luyện kỹ để học sinh nắm được bài toán đầy đủ, chính xác. Câu lêi gi¶i trong bµi gi¶i kh«ng yªu cÇu mäi häc sinh ph¶i theo mÉu nh­ nhau, tạo diều kiện cho HS diễn đạt câu trả lời theo ý hiểu của mình. Quy ước viết đơn vị của phép tính trong bài giải HS cần nhớ để thực hiện khi trình bày bài gi¶i.. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 11. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh lớp1 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Bài toán giải bằng phép tính trừ được giới thiệu khi HS đã thành thạo giải bài toán có lời văn bằng phép tính cộng.GV chỉ hướng dẫn cách làm tương tù,thay thÕ phÐp tÝnh cho phï hîp víi bµi to¸n. ë líp 1,HS chØ gi¶i to¸n vÒ thªm,bít víi 1 phÐp tÝnh céng hoÆc trõ,mäi HS bình thường đều có thể hoàn thành nhiệm vụ học tập một cách nhẹ nhàng nếu được giáo viên hướng dẫn cụ thể. GV dạy cho Hs giải bài toán có lời văn cần thực hiện tốt các bước sau: - Đọc kĩ đề bài:Đề toán cho biết những gì?Đề toán yêu cầu gì? - Tóm tắt đề bài - T×m ®­îc c¸ch gi¶ibµi to¸n - Tr×nh bµy bµi gi¶i - Kiểm tra lời giải và đáp số Khi giải bài toán có lời văn GV lưu ý cho HS hiểu rõ những điều đã cho,yêu cầu phải tìm,biết chuyển dịch ngôn ngữ thông thường thành ngôn ngữ toán học,đó là phép tính thích hợp. VÝ dô,cã mét sè qu¶ cam,khi ®­îc cho thªm hoÆc mua thªm nghÜa lµ thªm vµo,ph¶i lµm tÝnh céng; nÕu ®em cho hay ®em b¸n th× ph¶i lµm tÝnh trõ,... Gv hãy cho HS tập ra đề toán phù hợp với một phép tính đã cho,để các em tập tư duy ngược,tập phát triển ngôn ngữ,tập ứng dụng kiến thức vào các t×nh huèng thùc tiÔn. VÝ dô,víi phÐp tÝnh 3 + 2 = 5.Cã thÓ cã c¸c bµi to¸n sau: - B¹n Hµ cã 3 chiÕc kÑo,chÞ An cho Hµ 2 chiÕc n÷a.Hái b¹n Hµ cã mÊy chiÕc kÑo? - Nhµ Nam cã 3 con gµ mÑ Nam mua thªm 2 con gµ. Hái nhµ Nam cã tÊt c¶ mÊy con gµ?. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 12. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh lớp1 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ - Có 3 con vịt bơi dưới ao,có thêm 2 con vịt xuống ao.Hỏi có mấy con vịt dưới ao? - H«m qua líp em cã 3 b¹n ®­îc khen.H«m nay cã 2 b¹n ®­îc khen.Hái trong hai ngµy líp em cã mÊy b¹n ®­îc khen? Có nhiều đề bài toán HS có thể nêu được từ một phép tính.Biết nêu đề bài toán từ một phép tính đã cho,HS sẽ hiểu vấn đề sâu sắc hơn,chắc chắn hơn,tư duy vµ ng«n ng÷ cña HS sÏ ph¸t triÓn h¬n. * T×m ra ®iÓm yÕu cña häc sinh:  Häc sinh biÕt gi¶i to¸n cã lêi v¨n nh­ng kÕt qu¶ ch­a cao.  Số học sinh viết đúng câu lời giải đạt tỷ lệ thấp.  Lêi gi¶i cña bµi to¸n ch­a s¸t víi c©u hái cña bµi to¸n. * Qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ thùc nghiÖm: Trong phạm vi 27 tiết dạy từ tiết 81 đến tiết 108 tôi đặc biệt chú ý vào 1 số tiÕt chÝnh sau ®©y: TiÕt 81. Bµi to¸n cã lêi v¨n. Cã ...b¹n, cã thªm ... b¹n ®ang ®i tíi. Hái cã tÊt c¶ bao nhiªu b¹n? HS quan s¸t tranh vµ tr¶ lêi c©u hái §iÒn vµo chç chÊm sè 1 vµ sè 3. - Bài 2 tương tự. Qua tìm hiểu bài toán giúp cho học sinh xác định được bài có lời văn gồm 2 phÇn: - Thông tin đã biết gồm 2 yếu tố. - C©u hái ( th«ng tin cÇn t×m ) Từ đó học sinh xác định được phần còn thiếu trong bài tập ở trang116: Cã 1 con gµ mÑ vµ 7con gµ con. Hái cã tÊt c¶ bao nhiªu con gµ?. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 13. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh lớp1 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ KÕt hîp gi÷a viÖc quan s¸t tranh vµ tr¶ lêi c©u hái gîi ý cña gi¸o viªn, häc sinh hoµn thµnh bµi to¸n 4 trang 116: Có 4 con chim đậu trên cành , có thêm 2 con chim bay đến. Hỏi có tất cả bao nhiªu con chim? TiÕt 82 Gi¶i to¸n cã lêi v¨n. Gi¸o viªn nªu bµi to¸n .. Học sinh đọc bài toán. - §©y lµ bµi to¸n g×?. Bµi to¸n cã lêi v¨n.. -Th«ng tin cho biÕt lµ g× ?. Cã 5 con gµ , mua thªm 4 con gµ.. - C©u hái lµ g× ?. Hái nhµ An cã tÊt c¶ mÊy con gµ ?. Dùa vµo tranh vÏ vµ tãm t¾t mÉu, G ®­a ra c¸ch gi¶i bµi to¸n mÉu: Bµi gi¶i Nhµ An cã tÊt c¶ lµ: 5 + 4 = 9 ( con gµ ) §¸p sè: 9 con gµ Bài 1 trang117 Học sinh đọc bài toán- phân tích đề bài- điền vào tóm tắt Vµ gi¶i bµi to¸n . Tãm t¾t: An cã. : 4 qu¶ bãng. B×nh cã : 3 qu¶ bãng C¶ hai b¹n cã :....qu¶ bãng? Bµi gi¶i C¶ hai b¹n cã lµ: 4+3=7( qu¶ bãng ) §¸p sè: 7 qu¶ bãng Bµi 2 trang 118 Tãm t¾t:. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 14. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh lớp1 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Cã. :. 6 b¹n. Thªm:. 3 b¹n. Cã tÊt c¶ :... b¹n? Bµi gi¶i Cã tÊt c¶ lµ : 6+3=9( b¹n ) §¸p sè: 9 b¹n Qua 2 bµi to¸n trªn t«i rót ra c¸ch viÕt c©u lêi gi¶i nh­ sau: LÊy dßng thø 3 cña phÇn tãm t¾t + thªm ch÷ lµ: VD - C¶ hai b¹n cã lµ: - Cã tÊt c¶ lµ: Tương tự bài 3 trang118 câu lời giải sẽ là: - Cã tÊt c¶ lµ: TiÕt 84. LuyÖn tËp. Bài 1 và bài 2 trang 121 tương tự bài 1,2,3 trang117.Nhưng câu lời giải được mở rộng hơn bằng cách thêm cụm từ chỉ vị trí vào trước cụm từ có tất cả là Cô thÓ lµ -Bµi 1 tr 121. Trong vườn có tất cả là:. -Bµi 2 tr 121. Trên tường có tất cả là:. TiÕt 85. LuyÖn tËp. Bài 1 trang 122 HS đọc đề toán – phân tích bài toán ( như trên ) §iÒn sè vµo tãm t¾t Vµi ba häc sinh nªu c©u lêi gi¶i kh¸c nhau GV chèt l¹i mét c¸ch tr¶ lêi mÉu: -Sè qu¶ bãng cña An cã tÊt c¶ lµ:. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 15. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh lớp1 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Tương tự Bµi 2 trang122 - Sè b¹n cña tæ em cã lµ: Bµi 3 trang122 -. Sè gµ cã tÊt c¶ lµ:. Vậy qua 3 bài tập trên học sinh đã mở rộng được nhiều cách viêt câu lời gi¶i kh¸c nhau ,song GV chèt l¹i c¸ch viÕt lêi gi¶i nh­ sau: Thªm ch÷. Số+ đơn vị tính của bài toán trước cụm từ có tất cả là như ở. tiết 82 đã làm . Riêng với loại bài mà đơn vị tính là đơn vị đo độ dài( cm) cần thêm chữ dài vào trước chữ là VD cô thÓ Tãm t¾t §o¹n th¼ng AB. : 5cm. §o¹n th¼ng BC. : 3cm. C¶ hai ®o¹n th¼ng : ... cm? Bµi gi¶i C¶ hai ®o¹n th¼ng dµi lµ: 5+ 3 = 8 ( cm) §¸p sè : 8 cm TiÕt 86. TiÕt 104. Hầu hết đều có bài toán có lời văn vận dụng kiến thức toán được cung cấp theo phân phối chương trình . Tuy nhiên, việc phân tích đề- tóm tắt- giải bài toán phải luôn luôn được củng cố duy trì và nâng dần mức độ. Song cơ bản vÉn lµ c¸c mÉu lêi gi¶i cho c¸c bµi to¸n thªm lµ: - Cã tÊt c¶ lµ:. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 16. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh lớp1 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ - Số ( đơn vị tính ) + có tất cả là: - Vị trí ( trong, ngoài, trên, dưới, ...)+ có tất cả là: - ... ®o¹n th¼ng....+ dµi lµ: TiÕt 105: Gi¶i to¸n cã lêi v¨n(tiÕp theo) Bµi to¸n: Nhµ An cã 9 con gµ, mÑ ®em b¸n 3 con gµ. Hái nhµ An cßn l¹i mÊy con gµ? HS đọc – phân tích bài toán : +Th«ng tin cho biÕt lµ g×?. Cã 9 con gµ. B¸n 3 con gµ.. +C©u hái lµ g× ?. Cßn l¹i mÊy con gµ?. GV hướng dẫn HS đọc tóm tắt- bài giải mẫu .GV giúp HS nhận thấy câu lời giải ở loại toán bớt này cũng như cách viết của loại toán thêm đã nêu ở trên chØ kh¸c ë chç côm tõ cã tÊt c¶ ®­îc thay thÕ b»ng côm tõ cßn l¹i mµ th«i.Cô thÓ lµ :. Bµi gi¶i Sè gµ cßn l¹i lµ: 9-3=6( con gµ) §¸p sè: 6 con gµ.. Bµi 1 trang148 Tãm t¾t Cã. :8 con chim. Bay ®i : 2 con chim Cßn l¹i :... con chim? Bµi gi¶i Sè chim cßn l¹i lµ: 8 - 2 = 6( con chim) §¸p sè : 6 con chim. Bµi 2 trang 149. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 17. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh lớp1 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Tãm t¾t Cã. : 8 qu¶ bãng. §· th¶. :3 qu¶ bãng. Cßn l¹i:....qu¶ bãng? Bµi gi¶i Sè bãng cßn l¹i lµ : 8 - 3 = 5( qu¶ bãng) §¸p sè: 5 qu¶ bãng Bµi 3 trang 149 Tãm t¾t §µn vÞt cã : 8 con ở dưới ao : 5 con Trªn bê: ... con? Bµi gi¶i Trªn bê cã lµ: 8 -5=3 ( con vÞt ) §¸p sè: 3 con vÞt . TiÕt 106. Luyện tập Bài 1,2 ( Tương tự tiết 105 ). TiÕt 107. Luyện tập Bài 1,2 ( tương tự như trên ). Nh­ng bµi 4 trang 150 vµ bµi 4 trang151 th× lêi gi¶i dùa vµo dßng thø 3 cña phÇn tãm t¾t bµi to¸n: Sè h×nh tam gi¸c kh«ng t« mµu lµ :. Sè h×nh trßn kh«ng t« mµu lµ:. 8 - 4 = 4( h×nh ). 15 - 4 = 11( h×nh ). §¸p sè: 4 h×nh tam gi¸c. §¸p sè: 11 h×nh trßn..  Bài 3 trang 151 Tóm tắt bằng sơ đồ đoạn thẳng. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 18. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh lớp1 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ ? cm. 2cm 13cm. Bµi gi¶i Sîi d©y cßn l¹i dµi lµ: 13 – 2 = 11( cm) §¸p sè : 11cm TiÕt 108. LuyÖn tËp chung. Đây là phần tổng hợp chốt kiến thức của cả 2 dạng toán đơn thêm và bớt ë líp 1 Bµi 1 trang 152 A, Bµi to¸n : Trong bÕn cã .....« t«, cã thªm....« t« vµo bÕn. Hái................................................................? HS quan s¸t tranhvµ hoµn thiÖn bµi to¸n thªm råi gi¶i bµi to¸n víi c©u lêi gi¶i cã côm tõ cã tÊt c¶ B, Bµi to¸n :. Lóc ®Çu trªn cµnh cã 6 con chim, cã ....con bay ®i.. Hái .............................................? HS quan s¸t tranh råi hoµn thiÖn bµi to¸n bít vµ gi¶i bµi to¸n víi c©u lêi gi¶i cã côm tõ cßn l¹i Lúc này HS đã quá quen với giải bài toán có lời văn nên hướng dẫn cho HS chọn cách viết câu lời giải gần với câu hỏi nhất đó là: - §äc kÜ c©u hái. - Bá ch÷ Hái ®Çu c©u hái.. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 19. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Hướng dẫn giải toán có lời văn cho học sinh lớp1 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ - Thay ch÷ bao nhiªu b»ng ch÷ sè. - Thªm vµo cuèi c©u ch÷ lµ vµ dÊu hai chÊm Cô thÓ Bµi 1 trang 152 Hái cã tÊt c¶ bao nhiªu « t«?. A,C©u hái lµ: C©u lêi gi¶i lµ: B, C©u hái lµ:. Cã tÊt c¶ sè « t« lµ :. Hái trªn cµnh cßn l¹i bao nhiªu con chim?. C©u lêi gi¶i lµ:. Trªn cµnh cßn l¹i. sè. con chim lµ :. VD kh¸c:  C©u hái lµ: Hái hai líp trång ®­îc tÊt c¶ bao nhiªu c©y ? C©u lêi gi¶i lµ:. Hai líp trång ®­îc tÊt c¶. sè. c©y lµ:.  C©u hái lµ: Hái con sªn bß ®­îc tÊt c¶ bao nhiªu x¨ng-ti-mÐt? C©u lêi gi¶i lµ:. Con sªn bß ®­îc tÊt c¶ sè. x¨ng-ti-mÐt lµ?.  Câu hỏi là: Hỏi Lan còn phải đọc bao nhiêu trang nữa thì hết quyÓn s¸ch? C©u lêi gi¶i lµ:. Lan còn phải đọc số. trang n÷a ...lµ:. ............................................ Trên đây là 2 mẫu toán đơn điển hình của phần giải toán có lời văn ở lớp 1.Tôi đã đưa ra phương pháp dạy từ dễ đến khó để HS có thể giải toán mà không gặp khó khăn ở bước viết câu lời giải.Tối thiểu HS có lực học trung bình yếu cũng có thể chọn cho mình 1 cách viết đơn giản nhất bằng cụm từ: Cã tÊt c¶ lµ: HoÆc : Cßn l¹i lµ: Cßn HS kh¸ giái c¸c em cã thÓ chän cho m×nh ®­îc nhiÒu c©u lêi gi¶i khác nhau nâng dần độ khó thì lời giải càng hay và sát với câu hỏi hơn.. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 20. S¸ng kiÕn kinh nghiÖm GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>