Giáo án môn Ngữ văn 10 trọn bộ

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TiÕt 1-2: V¨n. Tæng quan v¨n häc ViÖt Nam. A – Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - N¾m ®­îc nh÷ng kiÕn thøc chung nhÊt, tæng qu¸t nhÊt vÒ hai bé phËn cña VHVN: v¨n häc d©n gian vµ v¨n häc viÕt. - Nắm được quá trình phát triển của văn học viết VN : văn học trung đại và văn học hiện đại . Nắm vững hệ thống vấn đề về : thể loại của văn học, con người trong văn học. - Bồi dưỡng niềm tự hào về truyền thống văn hóa của dân tộc qua di sản văn học đã được học. B - ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh: - Gi¸o viªn(G):+Tµi liÖu: SGK,SGV. + Phương pháp: diễn thuyết , đàm thoại phát vấn . - Häc sinh( H):+ §äc SGK, tr¶ lêi c©u hái phÇn 1,2 SGK(14,15) C - TiÕn tr×nh tiÕt häc: * ổn định lớp . * KiÓm tra bµi cò. * Bµi míi : Gi¸o viªn giíi thiÖu : NÒn v¨n häc VN ph¸t triÓn kh¸ sím, tõ thêi viÔn cæ tr¶i qua chiÒu dài lịch sử trên 4000 năm dựng nước và giữ nước. Nó mang sức sống mãnh liệt, mang tính chiến đấu cao và tư tưởng nhân đạo cao cả. Nền VHVN là một bằng chứng tiêu biểu cho năng lực sáng tạo tinh thần của nh©n d©n VN. Hoạt động của giáo viên và học sinh *Hs đọc “trải qua…tinh thàn ấy” -Néi dung? -Lµ phÇn nµo cña bµi? *V¨n b¶n gåm mÊy phÇn , néi dung cña tõng phÇn? H: tr¶ lêi G: ghi b¶ng. *VHVN ®­îc hîp thµnh bëi mÊy bé phËn v¨n häc?. Nội dung cần đạt -Cách nhìn nhận đánh giá khái quát VHVN. -PhÇn §V§Ò cho bµi “Tæng quan VHVN” I. §äc –hiÓu cÊu tróc v¨n b¶n: 3 phÇn. II. §äc – hiÓu néi dung v¨n b¶n. 1. C¸c bé phËn hîp thµnh cña VHVN. VHVN= VHDG+VHV a. V¨n häc d©n gian ? Kể tên một số tp VH DG đã học hoặc đọc thêm? VD: Tấm Cám, Cây tre trăm đốt, Thạch Sanh, 1 học sinh đọc to phần VHDG , cả lớp theo dõi rồi lợn cưới áo mới, Đẽo cày giữa đường....., tục ngữ, tóm lược những ý chính. ca dao... G: l¾ng nghe, nhËn xÐt vµ kÕt luËn. - Kh¸i niÖm: VHDG lµ nh÷ng s¸ng t¸c tËp thÓ vµ truyền miệng của nhân dân lao động. - Những đặc trưng: tính truyền miệng, tính tập thể vµ sù g¾n bã víi c¸c sinh ho¹t kh¸c nhau trong đời sống cộng đồng. -ThÓ lo¹i: ThÇn tho¹i, sö thi, truyÒn thuyÕt… b. V¨n häc viÕt: VD: Hịch tướng sĩ( Trần Quốc Tuấn) Bình Ngô đại cáo( Nguyễn Trãi) ? Kể tên những tác phẩm, tác giả đã được học và TruyÖn KiÒu ( NguyÔn Du) biÕt cña VHV? L·o H¹c ( Nam Cao) Đoàn thuyền đánh cá ( Huy Cận).... H/s đọc phần VHV.VHV là gì? - Kh¸i niÖm: VH viÕt lµ s¸ng t¸c cña trÝ thøc, ®­îc ghi l¹i b»ng ch÷ viÕt. Lµ s¸ng t¹o cña c¸ nh©n, t¸c T×m hiÓu SGK vµ cho biÕt ? Cã g× kh¸c nhau gi÷a phÈm vhv mang dÊu Ên cña t¸c gi¶. VHDG vµ VH viÕt? * Ch÷ viÕt cña v¨n häc ViÖt Nam.. 1 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> VHV VN ®­îc viÕt b»ng nh÷ng thø ch÷ nµo?. - VHT§ VN ®­îc viÕt b»ng ch÷ H¸n vµ ch÷ N«m :. - Chữ Hán: là văn tự của người Hán, được dùng từ thÕ kû X. - Chữ Nôm : là chữ viết cổ của người Việt, dựa vào chữ Hán mà đặt ra, được dùng để sáng tác từ thÕ kû XIII. - Ch÷ quèc ng÷ lµ thø ch÷ sö dông ch÷ c¸i La tinh để ghi âm tiếng Việt, được dùng để sáng tác từ thể kû XX. * HÖ thèng thÓ lo¹i cña VH V. - Từ thế kỷ X đến hết thế kỷ XIX: + VH ch÷ H¸n: v¨n xu«i( truyÖn, kÝ, tiÓu thuyÕt chương hồi...); thơ ( thơ cổ phong, thơ Đường luật, tõ khóc...); v¨n biÒn ngÉu( phó, c¸o, v¨n tÕ..). + VH ch÷ N«m: th¬ ( th¬ N«m §­êng luËt, truyÖn th¬, ng©m khóc, h¸t nãi) vµ v¨n biÒn ngÉu. - Từ đầu thế kỷ XX đến nay: + Tù sù : tiÓu thuyÕt, truyÖn ng¾n, kÝ( bót kÝ, tïy bót, phãng sù ). + Trữ tình: thơ trữ tình, trường ca. + KÞch: kÞch nãi, kÞch th¬. 2. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña VH viÕt VN. ? VHVN ph¸t triÓn qua mÊy thêi k×? ( GV gi¶i thÝch râ cho H vÒ c¸ch ph©n chia 2 thêi k× VHT§ vµ VHH§: VHT§ lµ s¶n phÈm cña v¨n hóa phương Đông, còn VHHĐ là sản phẩm của sự kết hợp giữa văn hóa phương Đông truyền thống và văn hóa phương Tây) H theo dõi SGK để rút ra những ý chính . Hãy CM cho mỗi thời kì bằng những tác phẩm đã häc?. VHH§ cã diÖn m¹o ntn?nªu nh÷ng t¸c gi¶ tiªu biÓu. a. Văn học trung đại ( Vh từ thế kỉ X đến hết thế kØ XIX). - VHV VN h×nh thµnh tõ thÕ kØ X. -VHT§ ®­îc viÕt b»ng ch÷ H vµ ch÷ N + VHV b»ng ch÷ H¸n : • Ra đời từ TK X và tồn tại cho đến TK XIX • Thành tựu: thơ văn yêu nước, thơ thiền thời Lý- TrÇn, v¨n xu«i , c¸c t¸c phÈm cña nh÷ng nhµ th¬ lín( NQSH, th¬ NguyÔn Tr·i, NguyÔn Du, NguyÔn BØnh Khiªm, Cao B¸ Qu¸t....) . V¨n xu«i: BNĐC, Hịch tướng sĩ… ( VH thời kì này chịu ảnh hưởng của Nho giáo, đạo giáo, phật giáo đặc biệt là văn hoá Trung Hoa.) + VH V b»ng ch÷ N«m: • Phát triển mạnh từ TK XV, đạt tới đỉnh cao ë cuèi TK XVIII- ®Çu XIX. • Thµnh tùu vÒ th¬: tiÕp thu vµ s¸ng t¹o thÓ th¬ §­êng luËt , h×nh thµnh c¸c thÓ lo¹i v¨n häc d©n téc nh­ thÓ th¬ lôc b¸t, song thÊt lôc b¸t... • Sù ph¸t triÓn cña v¨n häc N«m g¾n liÒn víi nh÷ng truyÒn thèng lín cña VHT§ nh­ lßng yªu nước, tinh thần nhân đạo, tính hiện thực . Đồng thêi ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh d©n téc hãa, d©n chñ hãa cña v¨n häc d©n téc. b. Văn học hiện đại( VH từ đầu TK XX đến hết TK XX) - VHVNH§ chñ yÕu viÕt b»ng ch÷ quèc ng÷. - VHVNH§ mét mÆt kÕ thõa tinh hoa cña VH. 2 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> truyÒn thèng, mÆt kh¸c tiÕp thu tinh hoa cña nÒn VH lớn trên thế giới dể hiện đại hóa. Vd: Th¬ míi. V¨n xu«i:NTT, VTP, NCH, NC… - Mét sè ®iÓm kh¸c biÖt cña VHH§ víi VHT§: + VÒ t¸c gi¶: NÕu t¸c gi¶ VHT§ kh«ng sèng bằng văn thì các nhà văn hiện đại lấy việc viết văn lµm nghÒ. + Về đời sống văn học: VHHĐ đi vào đời sống nhanh hơn , mối quan hệ qua lại giữa độc giả và tác giả mật thiết hơn, đời sống văn học sôi nổi, năng động hơn VHTĐ. + VÒ thÓ lo¹i: th¬ míi, tiÓu thuyÕt, kÞch nãi... dÇn thay thÕ thÓ lo¹i cò.. GV lÊy c¸c vÝ dô minh häa: Mười mấy năm xưa ngọn bút lông. Xác xơ chẳng bợn chút hơi đồng. Bây giờ anh đổi lông ra sắt. Cách kiếm ăn đời có nhọn không. (T¶n §µ). GV: - Tiểu thuyết chương hồi, văn xuôi chữ hán trong VHT§ tu©n thñ trËt tù thêi gian; nh­ng kÕt cÊu tiÓu thuyÕt trong VHH§ theo quy luËt t©m lÝ. Thơ đường luật có niêm luật vần định số câu chữ rất chặt chẽ; Thơ mới và thơ HĐ tương đối tự do vÒ vÇn, nhÞp , sè c©u, sè ch÷. - Kịch nói hiện đại khác với kịch hát truyÒnthèng GV lÊy VD: T¶ ch©n dung Thóy KiÒu , NguyÔn Du dùng công thức sẵn có để tả; còn Chí Phèo, ThÞ Në cña Nam Cao l¹i t¶ chi tiÕt, t¶ thùc. ? Em hãy tự lấy VD để phân tích.. HS đọc SGK và trả lời câu hỏi. ? Con người Việt Nam có mối quan hệ với TG tự nhiªn ntn? GV cho HS lÊy VD ph©n tÝch.. + VÒ thi ph¸p: HÖ thèng thi ph¸p míi dÇn thay thÕ hÖ thèng thi ph¸p cò. VHT§ lµ lèi viÕt ­íc l, sùng cổ, phi ngã; VHHĐ là lôis viết hiện thực, đề cao cá tính sáng tạo, đề cao cái tôi cá nhân. - Thµnh tùu: + Trước CMT8:  §Çu TK XX: VH kÕ thõa tinh hoa cña VH truyền thống, bước đầu có sự đổi mới, H§H.  Th¬ míi, tiÓu thuyÕt tù lùc v¨n ®oµn, v¨n xu«i hiÖn thùc phª ph¸n. + Sau CMT8: Th¬ kh¸ng chiÕn chèngPh¸p, th¬, tiÓu thuyÕt, truyÖn ng¾n, bót kÝ. */ (1945-1975)Cả nước chung một con đường, chung một tiếng nói, một hành động. VH được đặt lªn hµng ®Çu lµm nhiÖm vô tuyªn truyÒn, chiÕn đấu, gd chính trị, ca ngợi nhữn anh hùng trên mặt trËn vò trang, nhan d©n víi tæ quèc. Th¬ ca k/c: TH÷u, N§T, C.H÷u…PTD, LAX.. V¨n xu«i Bïi §øc ¸i, NguyÔn Thi, T« Hoµi, NMC. KL… */ (1975-nay)VH thùc sù chuyÓn m×nh sau §H §¶ng lÇn thø 6 -1986. VH mở rộng đề tài : chống tiêu cực và quan niệm toàn diện về con người. Con người được nhìn nhận đánh giá trên phương diện công dân, đời tư, xh và tù nhiªn, ý thøc vµ tinh thÇn. Thµnh tùu : nhiÒu nhÊt vÒ v¨n xu«i. 3. Con người Việt Nam qua văn học Văn học là nhân học. Đối tượng trung tâm của văn học là con người. a. Con người VN trong quan hệ với thế giới tự nhiªn: - Trong quan hệ của con người với thế giới tự nhiªn, h×nh thµnh t×nh yªu thiªn nhiªn => h×nh thành các hình tượng NT.. 3 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> + VHDG: kÓ l¹i qu¸ tr×nh «ng cha ta nhËn thøc, c¶i t¹o chinh phôc thÕ giíi TN. + VHTĐ: hình tượng TN gắn liền với lí tưởng đạo đức, thẩm mĩ. + VHHĐ: hình tượng TN thể hiện tình yêu quê hương, đất nước, yêu cuộc sống, tình yêu lứa đôi... b. Con người VN trong quan hệ quốc gia, dân téc Do lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của d©n téc ta nªn VHVN tËp trung thÓ hiÖn lßng yªu nước đa dạng, phong phú, được kết tinh thành chủ nghĩa yêu nước. c. Con người VN trong quan hệ xã hội Xây dượng một xã hội tốt đẹp là ước muốn ngàn đời của dân tộc VN. - VHDG: tố cáo, đả kích , chế giễu GC thống trị øc hiÕp nh©n d©n. - VHTD: phơi bày cảnh đời đau khổ của nhân dân, đòi GC thống trị quan tâm đến đời sống cảu nhân dân, tôn trọng quyền sống của con người, ước mơ về một xã hội công bằng tốt đẹp. - VHH§: qu¸ tr×nh nh©n d©n b¾t tay x©y dùng XHCN với lí tưởng nhgân đạo cao đẹp, nhiều niÒm tin vµ sù høng khëi. d. Con người VN và ý thức về bản thân - Xây dựng đạo lí làm người với nhều phẩm chất tốt đẹp như: nhân ái thủy chung, tình nghĩa vị tha, đức hy sinh... III- Ghi nhí: SGK IV- LuyÖn tËp: Lµm bµi tËp trong s¸ch bµi tËp 4. Cñng cè: - Nªu lªn nh÷ng kh¸c biÖt cña VHT§ víi VHH§? - Con người VN qua VH? C- DÆn dß 1. N¾m ch¾c c¸c néi dung. 2. KÓ tªn c¸c tc¸c gi¶ VHT§ vµ VHH§. 3. Lµm c¸c bµi tËp trong s¸ch bµi tËp. 4. Chuẩn bị các hoạt động bằng giao tiếp ngôn ngữ.. 4 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> TiÕt 3: TiÕng ViÖt. Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. A – Môc tiªu bµi häc: Gióp häc sinh: - Nắm được kiến thức cơ bản về hoạt động giao tiếp (HĐGT) bằng ngôn ngữ, về các nhân tố giao tiếp (NTGT) ( như nhân vật giao tiếp, hoàn cảnh, nội dung, mục đích, phương tiện, cách thức giao tiếp ), về hai quá trình trong hoạt động giao tiếp. - Biết xác định các NTGT trong một HĐGT , nâng cao năng lực giao tiếp khi nói, khi viết và n¨ng lùc ph©n tÝch, lÜnh héi khi giao tiÕp. - Có thái độ và hành vi phù hợp trong HĐGT bằng ngôn ngữ. B - ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh: - Gi¸o viªn(G):+Tµi liÖu: SGK,SGV. + Phương pháp: đàm thoại, phát vấn - Häc sinh( H):+ §äc SGK, tr¶ lêi c©u hái phÇn 1,2 SGK(14,15) C - TiÕn tr×nh tiÕt häc: * ổn định lớp . * KiÓm tra bµi cò. * Bµi míi : -Dẫn dắt vào bài :G dùng hình thức hỏi phần chuẩn bị bài của một số học sinh để học sinh trả lời từ đó hướng vào nội dung bài học là hoạt động giao tiếp . * Trong cuốcống hang ngày con người giao tiếp với nhau bằng một phương tiện vô cùng quan trọng: ngôn ngữ . Không có ngôn ngữ không đạt hiệu quả cao trong giao tiếp - Nội dung và phương pháp giảng bài: Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt (G): gọi 1(H) đọc văn bản trích Hội nghị Diªn Hång trang 14 SGK Yêu cầu học sinh lần lượt trả lời các câu hái: ? Cã nh÷ng nh©n vËt nµo tham gia vµo ho¹t động giao tiếp trong văn bản vừa đọc. Hai bên có cương vị và quan hệ với nhau như thÕ nµo? -quan hÖ gi÷a c¸c nh©n vËt giao tiÕp ®­îc thÓ hiÖn nh­ nµo trong c¸ch x­ng h«? (H):tr¶ lêi (G)? Các nhân vật lần lượt đổi vai ( vai người nói và vai người nghe ) cho nhau như thÕ nµo? (H) th¶o luËn. (G)? Hoạt động trên diến ra trong hoàn cảnh nào?(ở đâu ? Vào lúc nào? khi đó ở nước ta có sự kiện lịch sử gì? (H) :tr¶ lêi.. I.Thế nào là hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. 1.VÝ dô1: a. §äc -t×m hiÓu v¨n b¶n trÝch Héi nghÞ Diªn Hång. b. NhËn xÐt: -Nh©n vËt giao tiÕp: Cã ë 2 kªnh ph¸t – thu Vua TrÇn Nh©n T«ng vµ c¸c b« l·o. + Quan hệ giữa người đứng đầu một nước với tÇng líp nh©n d©n( c¸c b« l·o) + Ngôn ngữ giao tiếp: từ xưng hô, thái độ . - Vai giao tiÕp Người nói +Vua trÞnh träng hái +Mọi người ….nói. +Nhµ vua hái l¹i + C¸c b« l·o h«: §¸nh. Người nghe +C¸c b« l·o + Vua nhµ TrÇn +C¸c b« l·o + Vua nhµ TrÇn. - Hoàn cảnh giao tiếp: Năm 1285 , nước ta đang bị đe dọa bởi giặc Nguyên -Mông xâm lược. Quân và dân nhà Trần phải cùng nhau bàn bạc để tìm ra sách lược đối phó . HĐGT diễn ra tại điện Diên Hồng (Kinh. 5 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> thµnh Th¨ng Long) (G)? Nội dung của cuộc trao đổi giữa các nh©n vËt giao tiÕp lµ g×? (H): tr¶ lêi (G)? Mục đích của cuộc giao tiếp là gì? Cuộc giao tiếp có đạt được mục đích đó kh«ng? (H): tr¶ lêi. (G): tæ chøc cho (H) kh¸i qu¸t néi dung bµi häc = c¸c c©u hái cñng cè - Qua VD trªn ta thÊy H§GT lµ g×? - Cã nh÷ng nh©n tè nµo tham gia vµo H§GT? (H) tr¶ lêi. (G) yªu cÇu häc sinh thùc hµnh c©u 2 nh»m kiÓm tra kiÕn thøc bµi “Tæng quan v¨n häc ViÖt Nam” vµ kü n¨ng ph©n tÝch v¨n b¶n trong H§GT. - Nhân vật giao tiếp là ai? Có đặc điểm gì? -H§GT diÔn ra trong hoµn c¶nh nµo?. - Nội dung giao tiếp:Bàn về sách lược đánh giặc + Nhà vua thông báo tình hình đất nước và hỏi ý kiến các bô lão về cách đối phó giặc . + Các bô lão thể hiện quyết tâm đánh giặc, đồng thanh nhất trí rằng đánh là sách lược duy nhất. - Mục đích giao tiếp: Bàn bạc để tìm ra và thống nhất sách lược đối phó với quân giặc.Cuộc giao tiếp đã đi đến sự thống nhất hành động , như vậy là đạt mục đích .. 2. VÝ dô 2 C©u 2( 15) - Nhân vật giao tiếp là tác giả SGK( người viết) Và HS lớp 10 (người đọc). - Hoàn cảnh giao tiếp: trong nhà trường.. - Nội dung giao tiếp thuộc lĩnh vực văn học, về đề tài - Néi dung giao tiÕp thuéc lÜnh vùc nµo? VÒ Tæng quan v¨n häc ViÖt Nam, bao gåm: đề tài gì? Gồm nhữngvấn đề cơ bản nào? + C¸c bé phËn hîp thµnh cña v¨n häc VN. + Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña v¨n häc viÕt VN. + Con người Việt Nam qua văn học. - Mục đích của HĐGT thông qua văn bản đó là gì?. -Đặc điểm về phương tiện ngôn ngữ ? (H) lần lượt trả lời . (G) tæng kÕt c¸c c©u tr¶ lêi cña (H), kh¼ng định: - HĐGT bằng ngôn ngữ là hoạt động trao đổi thông tin của con người trong xã hội , cã thÓ ë d¹ng nãi hoÆc d¹ng viÕt nh­ nãi chuyÖn hµng ngµy, gäi ®iÖn tho¹i, héi häp, th¶o luËn,viÕt th­, …. - C¸c nh©n tè giao tiÕp. - Mục đích giao tiếp thông qua văn bản : +Xét từ phía người viết: nêu khái quát một số vấn đề c¬ b¶n vÒ v¨n häc cho Hs líp 10 . + Xét về phía người đọc : Nắm những kiến thức cơ b¶n vÒ v¨n häc trong tiÕn tr×nh lÞch sö , rÌn luyÖn vµ nâng cao các kỹ năng nhận thức, đánh giá các hiện tượng văn học - Phương tiện và cách thức giao tiếp : + Dïng c¸c thuËt ng÷ v¨n häc. + KÕt cÊu v¨n b¶n râ rµng . 3. KÕt luËn: PhÇn ghi nhí SGK - Kh¸i niÖm H§GT. - Hai qu¸ tr×nh cña H§GT. - C¸c nh©n tè giao tiÕp.. (G) gọi 2 (H) đọc phần ghi nhớ SGK(15).. 6 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> * Cñng cè: - Yªu cÇu 1 (H) nh¾c l¹i néi dung phÇn ghi nhí ( cã thÓ kh«ng nh×n s¸ch) - Bµi tËp: ph©n tÝch c¸c NTGT trong H§GT mua bán giữa người mua và người bán ở chî . * DÆn dß: - Häc thuéc lßng phÇn ghi nhí. - Tr¶ lêi phÇn luyÖn tËp SGK (trang 20-21). TiÕt 4: V¨n. Kh¸i qu¸t v¨n häc d©n gian ViÖt Nam. A - Môc tiªu bµi häc. Gióp häc sinh: -Hiểu và nhớ được đặc trưng cơ bản của VHDG. - Hiểu được những giá trị to lớn của văn học dân gian, đây là cơ sở để học sinh có thái độ trân trọng đối với di sản văn hóa tinh thần của dân tộc, từ đó học tập tốt hơn phần văn học dân gian trong chương trình. - N¾m ®­îc kh¸i niÖm vÒ c¸c thÓ lo¹i cña VHDG VN ( nhí vµ kÓ tªn c¸c thÓ lo¹i, biÕt s¬ bé ph©n biÖt thÓ lo¹i nµy víi thÓ lo¹i kh¸c trong hÖ thèng) B- ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh: - Gi¸o viªn: + Tµi liÖu: SGK, SGV s­u tÇm mét sè tranh ¶nh vÒ lÔ héi truyÒn thèng, vÒ ca h¸t d©n gian hoÆc mét vµi bµi ca. - Học sinh: sọan bài theo câu hỏi hướng dẫn học bài, tìm hiểu, sưu tầm tranh ảnh, băng đĩa để phục vô cho bµi häc. C -TiÕn tr×nh tiÕt häc: * ổn định lớp * KiÓm tra bµi cò( trong khi luyÖn tËp) VHDG là kho tàng VH vô cùng quý báu của ông cha ta.Từ những câu ca dao “ Gái thương chồng đương đông buổi chợ. Trai thương vợ nắng quái chiều hôm” đến câu “chớp đông nhay nháy gà gáy thì mưa”đã đi vào lòng người một cách tự nhiên.Để rõ hơn , ta đi vào tìm hiểu bài KQVHDG * Nội dung và phương pháp giảng bài. Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt HS đã đọc và chuẩn bị bài ở nhà. I. §äc –hiÓu cÊu tróc v¨n b¶n. ? V¨n b¶n cã mÊy phÇn? Néi dung chÝnh cña tõng V¨n b¶n gåm 3 phÇn: phÇn ? SGK II. §äc- hiÓu néi dung v¨n b¶n. ? Nêu những đặc trưng cơ bản của VHDG? G cã thÓ lÊy mét sè VD tõ mét vµi thÓ lo¹i kh¸c nhau để học sinh nắm được đặc trưng cơ bản của VHDG. ? VHDG l­u truyÒn ®­îc lµ do( ®©u? Em hiÓu thÕ nµo lµ tÝnh truyÒn miÖng? H×nh thøc truyÒn miÖng cña VHDG lµ ntn?. 1. §Æc tr­ng c¬ b¶n cña VHDG: a. VHDG lµ nh÷ng t¸c phÈm NT ng«n tõ truyÒn miệng ( tính truyền miệng) -> phương thức tồn tại chủ yếu của vhdg. Phương thức truyền miệng là do h¹n chÕ cña lÞch sö (kh«ng cã ch÷ viÕt) - VHDG lµ nh÷ng t¸c phÈm NT ng«n tõ: ng«n ng÷ nãi mét c¸ch nghÖ thuËt. - VHDG được lưu truyền bằng miệng( đó là sự ghi nhí theo kiÓu nhËp t©m vµ phæ biÕn b»ng lêi. 7 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> ? Em hiểu như thế nào về đặc trưng tính tập thể cña VHDG. ? Phát biểu khái niệm VHDG dựa trên những đặc tr­ng c¬ b¶n?. ? VHDG gåm nh÷ng thÓ lo¹i nµo? lÊy VD minh häa Nªu kh¸i niÖm vÒ c¸c thÓ lo¹i?. nói hoặc bằng trình diễn cho người khác nghe. L­u truyÒn theo kg, tg, qu¸ tr×nh truyÒn miÖng được thực hiện thông qua diễn xướng dân gian...) --> T¹o nªn tÝnh dÞ b¶n. b. VHDG lµ s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thể ( tính tập thể )( 1 người sáng tác ->kể cho nhau nghe, chØnh söa theo ý m×nh. Qu¸ tr×nh nµy lµm cho t¸c phÈm hoµn thiÖn vÒ mÆt Nd vµ Nt - Nhân dân lao động là lực lượng chính tạo ra kho tàng vhdg đồ sộ. - VHDG g¾n bã vµ phôc vô trùc tiÕp cho c¸c sinh hoạt khác nhau trong đời sống cộng đồng. --> TÝnh v« danh cña VHDG. * Kh¸i niÖm: VHDG lµ nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n tõ truyÒn miÖng, s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thể nhằm mục đích phục vụ trực tiếp cho các sinh hoạt khác nhau trong đời sống cộng đồng . 2. HÖ thèng thÓ lo¹i cña VHDG . Gåm 12 thÓ lo¹i: thÇn tho¹i, sö thi, truyÒn thuyÕt, truyện cổ tích, truyện ngụ ngôn, truyện cười, tục ngữ, câu đố, ca dao, vè, truyện thơ, chèo. 3. Nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña VHDGVN a. VHDG lµ kho tri thøc v« cïng phong phó vÒ đời sống các dân tộc. - Tri thức thuộc đủ mọi lĩnh vực của đời sống: tự nhiên, xã hội và con người. - Tri thức phần lớn là những kinh nghiệm lâu đời được nhân dân đúc rút từ thực tiễn. - Tri thức dân gian thể hiện trình độ và quan điểm nhËn thøc cña nh©n d©n.. * Cñng cè : VHDG lµ nh÷ng t¸c phÈm nghÖ thuËt ng«n tõ truyÒn miÖng, s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh s¸ng t¸c tËp thể nhằm mục đích phục vụ trực tiếp cho các sinh hoạt khác nhau trong cộng đồng( SGK-19) Em hãy làm sáng tỏ nhận định trên? * DÆn dß: -Häc bµi, lµm bµi tËp 4( s¸ch bµi tËp) - ChuÈn bÞ bµi V¨n b¶n.. b. VHDG có giá trị giáo dục sâu sắc về đạo lí làm người. - Giáo dục con người tinh thần nhân đạovà niềm l¹c quan. - Góp phần hình thành phẩm chất tốt đẹp: lòng yêu quê hương, đất nước, tinh thần bất khuất, đức kiªn trung, lßng vÞ tha, tÝnh cÇn kiÖm ãc s¸ng t¹o.... c. VHDG cã gi¸ trÞ thÈm mÜ to lín gãp phÇn quan träng t¹o nªn b¶n s¾ riªng cho nÒn VH d©n téc. III. Ghi nhí: SGk IV. LuyÖn tËp Bµi tËp 3,4 trong s¸ch bµi tËp.. 8 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> TiÕt 5: TiÕng ViÖt. Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ ( TiÕp theo). A - Môc tiªu bµi häc. Gióp häc sinh: - Củng cố và nắm vững khái niệm hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ, các nhân tố của HĐGT, qu¸ tr×nh cña H§GT. - LuyÖn tËp ph©n tÝch c¸c nh©n tè giao tiÕp, thùc hµnh t¹o lËp v¨n b¶n ghi l¹i H§GT b»ng ng«n ng÷. B- ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh: - Gi¸o viªn: + Tµi liÖu: SGK + Phương pháp: kiểm tra, đánh giá. - Häc sinh: §äc SGK vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái trong phÇn luyÖn tËp. C -TiÕn tr×nh tiÕt häc: * ổn định lớp * KiÓm tra bµi cò( trong khi luyÖn tËp) * Nội dung và phương pháp giảng bài. Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt (G) gäi 1(H) tr¶ lêi c©u hái ? ThÕ nµo lµ H§GT b»ng ng«n ng÷, trong II. LuyÖn tËp. H§GT cã nh÷ng nh©n tè giao tiÕp nµo? Bµi 1(20) (H): tr¶ lêi * Nh©n tè giao tiÕp gåm: nh©n vËt giao tiÕp, hoµn Yªu cÇu 1(H) nhËn xÐt, bæ sung. cảnh giao tiếp, nội dung giao tiếp, mục đích giao tiếp, (G) khẳng định lại vấn đề. phương tiên và cách thức giao tiếp . * Ph©n tÝch nh©n tè giao tiÕp thÓ hiÖn trong c©u ca dao: §ªm tr¨ng thanh anh míi hái nµng : (G)? nh©n vËt giao tiÕp ë ®©y ®­îc thÓ hiÖn - Tre non đủ lá đan sàng nên chăng? qua từ nào, có đặc điểm gì về lứa tuổi, giới tÝnh. + Nhân vật giao tiếp: những người nam, nữ (H): tr¶ lêi thanh niªn ( anh, nµng.) (G)? H§GT diÔn ra vµo thêi ®iÓm nµo ? Thời điểm đó thường thích hợp với những cuéc trß chuyÖn nh­ thÕ nµo? (H): tr¶ lêi. + Hoàn cảnh giao tiếp: vào một đêm trăng thanh( đêm trăng sáng và thanh vắng)- thời gian thÝch hîp cho nh÷ng c©u chuyÖn t©m t×nh cña nam n÷ thanh niªn ; béc b¹ch t×nh yªu. + Nội dung và mục đích giao tiếp: . Nội dung: nhân vật “anh” nói về việc “tre non đủ lá” và đặt vấn đề “ đan sàng nên chăng?” . Mục đích gián tiếp bày tỏ tình yêu và ước muốn ®­îc nªn duyªn vî chång.. (G)? Nh©n vËt “ anh” nãi vÒ ®iÒu g× (Néi dung) ? nhằm mục đích gì? (H):tr¶ lêi. + Phương tiện và cách thức giao tiếp: ngôn ngữ nói, mượn hình ảnh “tre non đủ lá” và mượn chuyÖn “ ®an sµng” phï hîp víi néi dung vµ môc đích giao tiếp. Cách nói tế nhị , kín đáo, mang màu sắc văn chương, dễ đi vào lòng người.. (G)? C¸ch nãi cña “ anh” cã phï hîp víi nội dung và mục đích giao tiếp không, qua đó cho ta hiểu thêm những gì về đời sống tâm hồn của người xưa? (H): tr¶ lêi. Bµi 2( 20) - Nh©n vËt giao tiÕp:. 9 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Yªu cÇu (H) t×m hiÓu vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. ¤ng giµ + A Cæ h¶? (chào đáp). A Cæ +Ch¸u chµo «ng ¹ ! ( H® chµo). (G) nhÊn m¹nh : Trong H§GT c¸c nh©n tè giao tiÕp cã +Lớn tướng rồi nhỉ? nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ, ®a d¹ng: ( khen) Mục đích giao tiếp có thể là : trao đổi thông tin, biÓu lé t×nh c¶m, tranh luËn, thiÕt lËp + Bè ch¸u cã göi pin + Th­a «ng cã ¹! quan hÖ, xin lçi, c¶m ¬n… đài lên cho ông không? ( §¸p lêi) ( Hái) - Quan hÖ - t×nh c¶m gi÷a hai nh©n vËt. Thái độ yêu quý, Thái độ kính mến của trìu mến của ông đối A Cổ đối với ông(ạ, thưa) víi ch¸u (h¶, nhØ, vui vÎ.). (G) tổ chức cho (H) thảo luận để thực hành bµi 4(21) Yªu cÇu : - D¹ng v¨n b¶n: mét th«ng b¸o ng¾n, do đó cần chú ý hình thức trình bày. - Đối tượng giao tiếp: các bạn HS trong trường . - Nội dung giao tiếp là hoạt động làm sạch môi trường . - Hoµn c¶nh giao tiÕp nh©n ngµy M«i trường thế giới( ), trong trường.. (G) yªu cÇu HS tù hoµn thµnh v¨n b¶n.. (G) yªu cÇu HS tiÕp tôc thùc hµnh ph©n tÝch c¸c NTGT thÓ hiÖn trong bøc th­ B¸c Hå gửi HS cả nước nhân ngày khai giảng năm học đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ céng hßa th¸ng 9 n¨m 1945 ,= c¸ch tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK(21). Bµi 4 (21) Gäi mçi nhãm 1 em lªn tr×nh bµy v¨n b¶n th«ng b¸o . (G) nhận xét những mặt ưu, nhược điểm trong bài viết cña HS . (G) cung cấp 1 VD để H tham khảo. Th«ng b¸o Hưởng ứng( nhân ) ngày Môi trường thế giới, nhà trường tổ chức buổi tổng vệ sinh toàn trường để làm cho trường ta xanh, sạch, đẹp hơn. - Thêi gian lµmviÖc : - Nội dung công việc: quét sân trường, thu dọn r¸c, ph¸t quang cá d¹i, trång thªm c©y xanh… - Lực lượng tham gia: toàn thể HS. - Dông cô: - KÕ ho¹ch cô thÓ : nhËn t¹i v¨n phßng. Nhà trường kêu gọi toàn thể HS trong trường hãy hưởng øng tÝch cùc tham gia buæi tæng vÖ sinh nµy. Ngµy…th¸ng…n¨m… Bµi 5(21) - Nhân vật giao tiếp : Bác Hồ ( chủ tịch nước) viết thư cho HS toàn quốc – thế hệ chủ nhân tương lai của đất nước . - Hoàn cảnh giao tiếp : Đất nước vừa giành độc lập .. 10 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> (H) lần lượt trả lời.( ghi lên bảng) (G) nhËn xÐt. (G) gîi ý cho (H) bµi sè 3 nÕu kh«ng cßn đủ thời gian, yêu cầu về nhà làm.. - Nội dung : Thư nói tới niềm vui sướng vì HS được hưởng nền độc lập của đất nước , nói tới nhiệm vụ và trách nhiệm của HS đối với đất nước .Cuối thư là lời chúc của bác đối với HS. - Mục đích: Chúc mừng HS nhân ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, để xác định nhiÖm vô nÆng nÒ nh­ng còng ®Çy vÎ vang cña HS. - Phương tiện : hình thức viết thư, lời lẽ chân tình, gần gòi, nghiªm trang.. *Cñng cè: - Qua viÖc ph©n tÝch c¸c nh©n tè giao tiÕp, em h·y kh¸i qu¸t vai trß cña c¸c NTGT trong H§GT, sù chi phèi cña c¸c NTGT trong H§GT.. *Dặn dò: - Học lại để nắm vững kiến thøc vÒ H§GT. - ChuÈn bÞ bµi V¨n b¶n.. TiÕt 6:. TiÕng ViÖt. V¨n B¶n A - Môc tiªu bµi häc. Gióp häc sinh: - Có được những kiến thức thiết yếu về văn bản, đặc điểm của văn bản và kiến thức khái quát về c¸c lo¹i v¨n b¶n xÐt theo phong c¸ch chøc n¨ng ng«n ng÷ . - N©ng cao kÜ n¨ng thùc hµnh ph©n tÝch vµ t¹o lËp v¨n b¶n trong giao tiÕp. B- ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh: - Gi¸o viªn: + Tµi liÖu: SGK, SGV. + Phương pháp: đàm thoại, phát vấn, kiểm tra, đánh giá. - Häc sinh: §äc SGK vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái trong SGK(23,24,25) C -TiÕn tr×nh tiÕt häc: * ổn định lớp * KiÓm tra bµi cò( * Nội dung và phương pháp giảng bài. Hoạt động của giáo viên và học sinh. Néi dung bµi häc. (G) ? H§GT lµ g×? trong H§GT cã mÊy qu¸ tr×nh?nªu c¸c nh©n tè cña H§GT. (H) tr¶ lêi. 11 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> (G) gọi 1(H) đọc văn bản 1,2 1(H) đọc văn bản 3. (G)? Trong 3 văn bản trên, người tạo lập VB lµ nh÷ng ai? (H):tr¶ lêi (G)? Mỗi văn bản trên được người nói(viết) tạo ra trong loại hoạt động nào? (H) tr¶ lêi. (G) nªu nhËn xÐt, ghi b¶ng. (G)? Em có nhận xét gì về dung lượng của c¸c v¨n b¶n trªn? vµ vÒ thÓ lo¹i?. (G)? Néi dung ®­îc thÓ hiÖn trong mçi v¨n bản là gì?( tìm chủ đề của từng văn bản?. (H) tr¶ lêi (G) ? C¸c c©u trong cïng v¨n b¶n 2, 3 cã quan hÖ, liªn kÕt víi nhau nh­ thÕ nµo? (H) tr¶ lêi. (G) ? Mçi v¨n b¶n trªn ®­îc t¹o ra nh»m mục đích gì? (H) tr¶ lêi (G)?VÒ h×nh thøc VB 3 cã dÊu hiÖu më ®Çu vµ kÕt thóc nh­ thÕ nµo?. I - Khái niệm, đặc điểm. 1. VÝ dô: a. §äc- hiÓu c¸c v¨n b¶n (1),(2),(3). b. NhËn xÐt. * Văn bản 1,2,3 đều được tạo ra trong HĐGTLà s¶n phÈm cña H§GT b»ng ng«n ng÷.. * §Æc ®iÓm: - V¨n b¶n (1): cã 1 c©u, thÓ lo¹i th¬.(Tôc ng÷) (2): cã 2 c©u, thÓ lo¹i th¬.(Ca dao) (3): cã nhiÒu c©u, thÓ lo¹i v¨n xu«i.( Lêi kªu gäi)  V¨n b¶n cã thÓ gåm mét hoÆc nhiÒu c©u, cã thÓ b»ng th¬ hoÆc v¨n xu«i. - Néi dung: + VB 1: đề cập đến một kinh nghiệm sống . +VB2: bài ca dao nói đến số phận bấp bênh của người phụ nữ trong chế độ cũ. + VB 3: lời kêu gọi toàn dân Việt Nam đứng lên kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p. Văn bản bao giờ cũng mang một chủ đề nhất định . -Quan hÖ gi÷a nh÷ng c©u trong v¨n b¶n 2,3 râ rµng , chÆt chÏ: + Văn bản 2: khái quát số phận người phụ nữ = hình ¶nh “h¹t m­a rµo”, “ h¹t m­a sa” VÕ sau cô thÓ hãa = h×nh ¶nh h¹t r¬i xuèng giÕng, h¹t vµo vườn hoa…. + Văn bản 3: triển khai ý của chủ đề bằng những câu văn có sự nhất quán về nội dung, tác giả đặt vấn đề chúng ta muốn hòa bình nhưng thực dân Pháp muốn cướp nước ta chúng ta phải đấu tranhkêu gọi mọi người đứng lên, quyết tâm đánh giặc , cuối cùng nêu cao khẩu hiệu độc lập. - Mục đích của việc tạo lập các văn bản (1),(2),(3): VB1 mang đến cho người đọc một kinh nghiệm sống( ảnh hưởng của môi trường đối với cá nhân) VB 2 nói lên số phận của người phụ nữ trong xã hội cũ họ không tự quyết định được số phân của chính mình. VB 3 kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn. - H×nh thøc: VB 3: mở đầu = nhan đề “ Lời kêu gọi toàn quốc kh¸ng chiÕn”, kÕt thóc =. 12 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> (G) khái quát lại vấn đề khái niệm văn bản, đặc điểm của văn bản.. 2. Ghi nhí :SGK - Kh¸i niÖm. Gọi 1(H) đọc phần ghi nhớ SGK(24) - Đặc điểm.Văn bản có tính thóng nhất về đề tài, tư tưởng, G :gi¶i thÝch râ h¬n néi dung ghi nhí tình cảm và mục đích. + Đề tài:là sự vật hiện tượng, phong cảnh trong cuộc sống. Khi đọc ta phải bám sát đề tài để thể hiện nd,tư (G) khẳng định : ở cấp THCS các em đã tưởng, tình cảm và mục đích thể hiện văn bản được biết tới các loại văn bản theo phương + Tư tưởng tình cảm trong vb đã quy định cách lựa thức biểu đạt : văn bản tự sự, miêu tả, biểu chän tõ ng÷, c©u lµm cho vb cã tÝnh thèng nhÊt. c¶m, hµnh chÝnh c«ng vô, thuyÕt minh, + Vb nào cũng có tính mục đích. Vì vậy vb phải thấu nghÞ luËn . tình đạt lí, đồng cảm chia sẻ với người nói, người viết. Vì vậy phải lựa chọn từ và đặt câu. (G) yêu cầu H lần lượt trả lời những câu hỏi + Văn bản có tính hoàn chỉnh vè nd- ht: mb, tb, kb. ë môc II C¸c c©u s¾p xÕp hîp lÝ. (G)? Vấn đề được đề cập trong văn bản 1,2,3 là vấn đề gì? (G) ? NhËn xÐt vÒ c¸c tõ ng÷ ®­îc dïng trong 3 v¨n b¶n trªn? (H) tr¶ lêi.. (G)? C¸c v¨n b¶n trªn tr×nh bµy néi dung b»ng nh÷ng c¸ch thøc nµo?. II- C¸c lo¹i v¨n b¶n 1. VÝ dô :V¨n b¶n 1,2,3 a. So s¸nh v¨n b¶n 1,2 víi 3: * NhËn xÐt: - Néi dung v¨n b¶n : (nh­ trªn ). - Tõ ng÷: V¨n b¶n 1,2 dïng nh÷ng tõ ng÷ th«ng thường . V¨n b¶n 3: dïng nhiÒu tõ ng÷ chÝnh trÞ -x· héi nh­ kh¸ng chiÕn, hßa b×nh, hi sinh, nh©n nhượng, Tổ quốc, độc lập .... - C¸ch thøc tr×nh bµy néi dung: +V¨n b¶n 1,2 dïng h×nh ¶nh vµ lèi vÝ von mang tính hình tượng. + Văn bản 3 dùng lí lẽvà lập luận để khẳng định rằng cần phải kháng chiến chống Pháp( như đã pt ở phần trên ). KÕt luËn : V¨n b¶n 1,2 thuéc phong c¸ch ng«n ng÷ nghÖ thuËt cã thÓ dïng trong sinh ho¹t hµng ngµy , v¨n b¶n 3 thuéc phong c¸ch chÝnh luËn . b. So sánh văn bản (2),(3) với 1 đơn xin nghỉ học .. (G) yªu cÇu 1 (H) tr×nh bµy b»ng miÖng một lá đơn xin nghỉ học . (G)? Mçi lo¹i v¨n b¶n nªu trªn ®­îc sö dông trong nh÷ng lÜnn vùc giao tiÕp nµo?. (G) cã thÓ giíi thiÖu mét sè lo¹i v¨n b¶n thuéc phong c¸ch kh¸c nh­ PC b¸o ,PC khoa häc …. * NhËn xÐt : - Ph¹m vi sö dông : + V¨n b¶n (2) dïng trong lÜnh vùc giao tiÕp cã tÝnh nghÖ thuËt . + V¨n b¶n (3) dïng trong lÜnh vùc giao tiÕp vÒ chÝnh trÞ. + §¬n xin nghØ häc dïng trong lÜnh vùc giao tiÕp hµnh chÝnh.. - Mục đích giao tiếp : VB(2) nhằm bộc lộ cảm xúc ; VB(3) nh»m kªu gäi toµn d©n kh¸ng chiÕn; §¬n xin nghØ. 13 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> (G)? Mục đích giao tiếp của các loại văn b¶n trªn lµ g×?. (G)? Líp tõ ng÷ ®­îc dïng trong mçi lo¹i văn bản có đặc điểm gì?. học dùng để trình bày nguyện vọng của cá nhân với một tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c cã quan hÖ. - Tõ ng÷: + VB(2) dïng nhiÒu tõ ng÷ giµu h×nh ¶nh, văn chương . + VB(3) dïng nhiÒu tõ ng÷ chÝnh trÞ . + §¬n xin nghØ häc dïng nh÷ng tõ ng÷ chÝnh trÞ nh­ “céng hßa x· héi …, kÝnh göi , …. . (G) ? NhËn xÐt vÒ c¸ch kÕt cÊu vµ tr×nh bµy ë mçi lo¹i v¨n b¶n?. - KÕt cÊu : VB(2) cã kÕt cÊu cña ca dao, thÓ th¬ lôc b¸t. VB(3) cã kÕt cÊu ba phÇn râ rµng. §¬n xin cã thÓ theo mÉu cã s½n hoÆc tr×nh bµy theo quy định nhất định : Tiêu ngữ, nội dung đơn, kết .  Kết luận : Mỗi loại văn bản đều thuộc về một loại phong cách nhất định, có cách trình bày riêng theo tõng lo¹i phong c¸ch .. ? Qua phÇn nhËn xÐt trªn ta cã thÓ rót ra kÕt luËn g× vÒ c¸c lo¹i v¨n b¶n?. (G)? Theo lĩnh vực và mục đích giao tiếp người ta phân biệt các loại văn bản như thế nµo?. Gt lµ chøc n¨ng cña qu¸ tr×nh ng«n ng÷. Thích ứng với mỗi lĩnh vực và mục đích gt, ngôn ngữ tồn tại theo 1 kiểu diễn đạt nhất định. Mỗi kiểu diễn đạt đó gọi là phong c¸ch chøc n¨ng ng«n ng÷. 2. C¸c lo¹i v¨n b¶n:(Ghi nhí ) Phân loại theo lĩnh vực và mục đích giao tiếp gồm: - V¨n b¶n thuéc PCNNSH. - V¨n b¶n thuéc PCNNNT(th¬, truyÖn, kÞch…) - V¨n b¶n thuéc PCNNKH(SGK,tµi liÖu häc tËp, bµi b¸o khoa häc…) - Văn bản thuộc PCNNHC(đơn, biên bản, nghị quyÕt …) - V¨n b¶n thuéc PCNNCL ( bµi b×nh luËn, lêi kªu gäi, hÞch,…) - V¨n b¶n thuéc PCNNBC ( b¶n tin, bµi phãng sù, tiÓu phÈm….). *Cñng cè: (G) ? tr×nh bµy kh¸i niÖm văn bản, nêu những đặc điểm của văn b¶n. * DÆn dß: -Häc bµi v¨n b¶n. - Lµm bµi tËp vÒ v¨n b¶n trang 37,38.. 14 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> TiÕt 8-9 V¨n. chiÕn th¾ng Mtao Mx©y (TrÝch sö thi §¨m S¨n). A – Mục tiêu cần đạt Gióp HS: - Hiểu được ý nghĩa của đề tài chiến tranh và chiến công của người anh hùng trong đoạn trích. - Biết phân tích các đặc điểm ngôn ngữ đối thoại của nhân vật, ngôn ngữ trần thuật của người kể sử thi, các biện pháp so sánh, phóng đại nhằm mục đích làm sáng tỏ tính lí tưởng và âm điệu hùng tr¸ng cña thi ph¸p thÓ lo¹i sö thi anh hïng. B – ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß 1. Chuẩn bị của thầy: Sưu tầm những tài liệu liên quan đến sử thi Đăm Săn, những phong tục, lễ hội của người Tây Nguyên. 2. Chuẩn bị của trò: tìm hiểu về thể loại sử thi Tây Nguyên, sưu tầm tài liệu, tranh ảnh, băng đĩa… có liên quan đến tp và Tây Nguyên. C – Néi dung vµ tiÕn tr×nh tiÕt d¹y 1.ổn định tổ chức lớp 2. KiÓm tra bµi cò Nêu và phân tích những đặc trưng cơ bản của VHDG VN? 3.TiÕn tr×nh tiÕt d¹y GV vào bài: nếu người thái ở tây Bắc tự hào về truyện thơ Tiễn dặn người yêu của họ bao nhiêu thì đồng bào Ê-đê Tây nguyên cũng tự hào về sử thi Đăm Săn của họ bấy nhiêu. Người Thái cho Mỗi lần hát tiễn dăn lên gà ấp phải bỏ ổ, cô gái quên hái rau, anh đi cày quên cày, người Ê-đê cho rằng người ta thích nghe truyện Đăm Săn, nghe mãi không thôi nghe kể liền ba bốn lần cũng không chán. Để thấy rõ điều đó, chóng ta t×m hiÓu sö thi §¨m S¨n víi ®o¹n trÝch ChiÕn th¾ng Mtao Mx©y. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt ? PhÇn tiÓu dÉn tr×nh bµy nh÷ng néi dung g×? I - Giíi thiÖu chung 1.ThÓ lo¹i Sö thi DG: gåm 2 lo¹i - Sử thi thần thoại: sự hình thành vũ trụ, sự ra đời của muôn loài, nguån gèc cña dt, sù s¸ng t¹o v¨n ho¸… - Sử thi anh hùng: miêu tả sự nghiệp và chiến công của người anh hïng trong khung c¶nh nh÷ng sù kiÖn lín cã ý nghÜa quan trọng đối với toàn thể cộng đồng. 2. Sö thi §¨m S¨n: - Xuất xứ: là sử thi anh hùng của dt Ê-đê. ? §¨m S¨n thuéc lo¹i sö thi nµo? Giíi thiÖu phÇn tãm t¾t SGK - Tãm t¾t: SGK 3. §o¹n trÝch :ChiÕn th¾ng Mtao-Mx©y * Vị trí đoạn trích: Nằm ở giữa tác phẩm. Chương 4 phần III * §äc vµ tãm t¾t ®o¹n trÝch. - §äc .. GV cho HS đọc phân vai, giọng đọc hào hùng, rắn rỏi đúng với đặc điểm của nv sử thi. Phát biểu đại ý của đoạn? * Đại ý:Miêu tả cuộc đọ sức giữa Đam San và Mtao Mxây.Cuối. 15 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Trong ®o¹n trÝch cã nhiÒu t×nh tiÕt : H·y tãm t¾t mçi t×nh tiÕt b»ng mét c©u vµ s¾p xÕp theo trËt tù trước sau của truyện kể?. cùng ĐS đã thắng đồng thời thể hiện niềm tự hào của lũ làng về người anh hùng bộ tộc - Tãm t¾t. + ĐS bí mật đột nhập vào nhà MM + ĐS gọi MM xuống đánh. +MM múa trước, dùng khiên vụng về, đâm ko trúng ĐS. + §S móa nh­ng ko ®©m thñng thÞt MM + Trêi bµy cho §S dïng chµy gi· g¹o nÐm vµo vµnh tai MM + §S lµm theo MM ng· + §S c¾t ®Çu MM c¾m lªn trªn cäc + D©n lµng vµ t«i tí kÐo ®i theo §S, mang theo cña c¶i, voi, ngùa cña MM + Lễ cúng người chết và thần linh, ăn mừng chiến thắng. => C¸c t×nh tiÕt cña truyÖn kÓ cÊu t¹o nªn cèt truyÖn.. - C¸c nh©n vËt tham gia lµm næi râ sù kiÖn: + D©n lµng, t«i tí cña §S vµ ? Cã nh÷ng nh©n vËt nµo ®­îc nãi + §¨m S¨n + Mtao Mx©y cña MM tíi trong ®o¹n trÝch? + Hơ Nhị, vợ của ĐS + Người kể chuyện + ¤ng Trêi. Chó ý trang 31 ? Thái độ của ĐS và MM được miªu t¶ ntn ë ®Çu ®o¹n trÝch? ? Trận đấu diễn ra ntn? ? Trận chiến đấu diễn ra trong mÊy hiÖp? H·y miªu t¶ tõng hiÖp đấu? Lấy dẫn chứng cụ thể.. ? H·y cho biÕt kÕt qu¶ cña hiÖp đấu 1?. - Vai trß cña nh©n vËt +Nhân vật MM: là nhân vật đối thủ, cướp vợ của ĐS là nguyên nh©n cña sù kiÖn chiÕn tranh. + Nhân vật ĐS: chiến đấu giành lại vợ, giành lại hạnh phúc. Chàng tượng trưng cho sức mạnh của cả cộng đồng. Chiến thắng cña §S võa b¶o vÖ HP riªng võa mang l¹i tiÕng t¨m cho c¶ céng đồng. ĐS trở thành nhân vật trung tâm của cuốn sử thi và đoạn trÝch nµy. Chµng cã søc l«i cuèn lò lµng, t«i tí. + Nh©n vËt «ng Trêi vµ nh©n vËt H¬ NhÞ: cã vai trß trî lùc cho §S. ¤ng Trêi lµ trî thñ thÇn k×, H¬ NhÞ lµ nh©n vËt trî thñ trao vËt thÇn k× (miÕng trÇu) cho §S. + Nhân vật quần chúng: đóng vai trò hậu thuẫn cho nv chính, vừa bị lôi cuốn bởi sức mạnh và mục đích chiến đấu của nv chính -> sức mạnh và lí tưởng của người anh hùng biểu trưng cho sức mạnh và lí tưởng cho cả cộng đồng, - Chủ đề đoạn trích : II. §äc – hiÓu v¨n b¶n. 1. Sức mạnh chiến đấu của ĐS đã chiến thắng kẻ thù §¨m S¨n - Th¸ch thøc: ¥ diªng… - Kiªn quyÕt HiÖp 1 - Móa mét lÇn xèc tíi, chµng vượt một đồi tranh, một lần xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lồ ô. Chàng chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phÝa t©y.. 16 Lop11.com. Mtao -Mx©y - Ng¹o nghÔ: ta ko xuèng ®©u… c¬ mµ - Phải xuống đấu -. Móa tá ra kÐm cái: khiªn h¾n kªu l¹ch xạch như quả mướp kh«.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> ? Trong hiệp đấu thứ 2, Đăm Săn đã thể hiện sức mạnh của mình nh­ thÕ nµo?. HiÖp 2 - §­îc H¬ NhÞ vøt cho miÕng trÇu, søc khoÎ §S t¨ng lªn: chµng móa trªn cao… ba đồi tranh bật rễ bay tung. Chàng nhằm đùi, người MM nh­ng ko thñng.. MM bước thấp bước cao ch¹y hÕt b·i t©y sang b·i đông, vung dao chém phập mét c¸i nh­ng chØ tróng mét c¸i ch·o cét tr©u.. - Nhê cã Trêi m¸ch b¶o §S - MM bÞ §S lµm cho ng· vµ chép ngay mét c¸i chµy mßn bÞ §S chÆt ®Çu bªu ngoµi nÐm tróng vµo vµnh tai MM, ®­êng. hắn ngã lăn quay ra đất. ĐS c¾t ®Çu MM bªu ngoµi ®­êng =>KÕt qu¶: b»ng tµi n¨ng, sù dòng m·nh vµ lßng qu¶ c¶m cïng với sự giúp đỡ của ông trời ĐS đã giành chiến thắng lẫy lừng. ? Sau chiến thắng, ĐS đã làm gì ?. ? Ph©n tÝch nh÷ng c©u nãi vµ hµnh động của đông đảo nô lệ đối với việc thắng thua của hai tù trưởng để chỉ ra tháI độ và tình cảm của cộng đòng Ê-đê đối với mục đích của cuộc chiến nói chung , đối với anh hïng sö thi nãi riªng ?. - Sau chiÕn th¾ng MM: + §S kªu gäi t«i tí d©n lµng cña MM ®i theo m×nh. + §S lÖnh cho d©n lµng t«i tí cña m×nh lµm lÔ ¨n mõng chiÕn th¾ng (d/ chøng trang 38) + Hành động tự nguyện đi theo ĐS của tôi tớ dân làng MM: họ mang cña c¶i, voi, ngùa… + Tình tiết: các chàng trai đi ngực đụng ngực, các cô gái đi lại vú đụng vú….Danh vang khắp núi. => Những lời nói và chi tiết trên chứng tỏ cuộc chiến đấu của ĐS không chỉ có mục đích riêng giành lại vợ mà còn thể hiện sức mạnh của cả cộng đồng.. ? PhÇn cuèi ®o¹n trÝch chó ý nhiều đến cảnh chết chóc hay c¶nh ¨n mõng ? Ph©n tÝch ý nghÜa *) ý nghÜa : +§ßi l¹i vî chØ lµ c¸i cí nÈy sinh m©u thuÉn gi÷a cña viÖc lùa chän Êy ?....(C©u 3 c¸c bé téc dÉn ®Ðn chiÕn tranh më réng bê câi lµm næi uy SGK-36) của cộng đồng. Vì vậy, thắng bại của tù trưởng có ý nghĩa quyết định tất cả. Cho nên dân làng của Mtao Mxây tình nguyÖn ®i theo §S. +Nt miêu tả: Mtả hành động của ĐS bằng cách so sánh và phống đại “ Chàng múa trên cao như gió b·o…/32. Víi ý nghÜa nãi trªn sö thi kh«ng nãi nhiÒu vÒ chÕt chãc mµ lùa chän nh÷ng chi tiÕt ¨n mõng chiÕn th¾ng Hs đọc đoạn” Đoàn người đông như đàn cá…” ? §S ®­îc miªu t¶ nh­ thÕ nµo 2. LÔ ¨n mõng chiÕn th¾ng - §S rÊt vui, chµng võa nh­ ra lÖnh, võa nh­ mêi mäc.” Hìi anh trong lÔ ¨n mõng chiÕn th¾ng? em trong nhà! Xin mời tất cả mọi người đến với …Không ngớt” Qua đó cho ta thấy điều gì - Quang cảnh trong nhà ĐS: nhà ĐS đông nghịt khách, tôi tớ chËt nÝch c¶ nhµ.. 17 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> ? Trong ®o¹n trÝch cã 2 lo¹i ng«n ngữ: người kể chuyện, nhân vật. Ng«n ng÷ nh©n vËt cã sö dông c©u mÖnh lÖnh, kªu gäi. Ng«n ngữ người kể chuyện có đói thoại với người nghe. Lấy VD. Những loại câu như vậy có tác động tới người nghe ntn?. - H×nh ¶nh §S: + Miêu tả hình dáng:SGK(35) Tóc, ngực, tai, bắp đùi. + Vẻ đẹp của sức mạnh: như voi đực, hơi thở ầm ầm như sÊm…./35 + Miêu tả ăn uống:Mở tiệc linh đình ăn không biết no, uống kh«ng biÕt say, chuyÖn trß kh«ng biÕt ch¸n + Uy danh: tiÕng t¨m lõng lÉy../35 -> Vẻ đẹp của ĐS được kết tinh từ sức mạnh, vẻ đẹp và phẩm chất của cộng đồng Ê Đê.Người đọc cảm nhận được niềm tự hào cña hä qua nh©n vËt vµ qua ng«n ng÷ kÓ chuyÖn. 3. Những nét đặc sắc về nghệ thuật - Ngôn ngữ người kể chuyện là những đoạn miêu tả, còn kết hợp cả đối thoại (Bà con xem, Thế là bà con xem): lôi cuốn sự chú ý của người nghe sử thi, đồng thời thể hiện sự thán phục và sự hồ ? Tìm những BPNT được dùng hởi phấn khởi của người kể chuyện như muốn truyền sang người phæ biÕn trong sö thi vµ ph©n tÝch nghe. ý nghÜa, t¸c dông cña nã? - Ngôn ngữ nhân vật qua lời đối thoại, qua câu mệnh lệnh và ? H·y ph©n tÝch gi¸ trÞ miªu t¶ vµ kªu gäi -> lµm ng«n ng÷ sö thi mang s¾c th¸i cña ng«n ng÷ biÓu c¶m cña c¸c c©u v¨n cã dïng kÞch. lối so sánh phóng đại khi miêu tả - BPTT so sánh: miêu tả MM, ĐS và dân làng. nh©n vËt, khung c¶nh diÔn ra sù - BPTT phóng đại, tượng trưng: Một lần xốc tới chàng vượt một viÖc? đồi tranh… => Làm rõ sức mạnh phi thường và phẩm chất anh hùng của ĐS. §Æc biÖt lµm cho ko gian, sù vËt, sù viÖc trong tp trë nªn hoµnh tr¸ng phï hîp víi ko khÝ sö thi anh hïng III. Tæng kÕt 1. Nghệ thuật: NT của sử thi là cách nói phóng đại, giàu liên tưởng so sánh, âm điệu hào hùng. 4. Cñng cè: 2. Nội dung: Sự kiện trung tâm trong tp Đăm Săn là chiến đấu ? Nhận xét những đặc sắc về nội giành lại vợ, bảo vệ HP gia đình của người anh hùng từ trong tay dung vµ NT cña ®o¹n trÝch? một tù trưởng thù địch. Song đòi lại vợ chỉ là một cái cớ làm nảy sinh mâu thuẫn dẫn đến cuộc chiến tranh mở rộng bờ cõi làm nổi uy danh của cộng đồng. Thắng hay bại của người anh hùng sẽ có ý nghĩa quyết định tất cả. IV LuyÖn tËp 1.ë líp: lµm BT n©ng cao Gîi ý: - ĐS luôn giữ thế chủ động và kiên quyết tiến công kẻ thù. D - dÆn dß Chàng bộc lộ sức mạnh của tinh thần quyết chiến. Hành động 1-Học thuộc một số chi tiết miêu của chàng mạnh mẽ, áp đảo, lấn át. t¶ §S vµ MM. - MM hoàn toàn ở thế bị động. Lúc đầu tỏ ra ngạo nghễ, đắc 2- N¾m ch¾c c¸c gi¸ trÞ. th¾ng. Song t×nh thÕ cø ®uèi dÇn vµ thÊt b¹i. 3-ChuÈn bÞ bµi V¨n b¶n => Thái độ của tg DG tập trung lời lẽ đề cao người anh hùng, lí tưởng hoá người tù trưởng, một dũng tướng hiện thân của thế lực thù địch thì có lúc tg DG châm biếm, mỉa mai. 2. VÒ nhµ: Bµi tËp SGK. 18 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> TiÕt 10: TiÕng ViÖt. V¨n B¶n ( TiÕp theo). A- Mục tiêu cần đạt : Gióp häc sinh: - Củng cố và nắm vững khái niệm văn bản, các đặc điểm của văn bản và các loại văn bản phân chia theo mục đích, chức năng giao tiếp. - Luyện tập phân tích văn bản (phân tích chủ đề, tính liên kết ...) và tạo lập văn bản trong giao tiếp. B- ChuÈn bÞ cña thÇy-trß: 1. ChuÈn bÞ cña thÇy: - Tµi liÖu: SGK, SGV. - Phương pháp: kiểm tra, đánh giá, đàm thoại phát vấn... 2. ChuÈn bÞ cña trß: §äc, t×m hiÓu néi dung bµi häc trong SGK, tr¶ lêi c¸c c©u hái phÇn luyÖn tËp. C – Néi dung vµ tiÕn tr×nh tiÕt d¹y *.ổn định tổ chức lớp * KiÓm tra bµi cò :trong khi luyÖn tËp * Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò G :gäi 1 häc sinh tr¶ lêi c©u hái ? Văn bản là gì? Văn bản có những đặc điểm cơ b¶n nµo? H: tr¶ lêi . G: gäi 1 H nhËn xÐt c©u tr¶ lêi , bæ sung (nÕu cÇn) G: khẳng định lại vấn đề . G: gọi 1 H đọc đoạn văn. ? Chủ đề của đoạn văn là gì? được thể hiện trong c©u v¨n nµo? H : tr¶ lêi. ? Chủ đề được khai triển như thế nào ở các câu tiÕp? H : tr¶ lêi. ? Các em hãy lựa chọn và đặt cho đoạn văn một nhan đề phù hợp ? gäi 2-3 H tr¶ lêi Cho H nhận xét, bổ sung , rút ra nhan đề.. G: gọi 1 H đọc các câu văn từ 1-->5(38) Suy nghĩ về nội dung của các câu văn để thấy tÝnh thèng nhÊt cña chóng . ? Hãy sắp xếp các câu văn trên theo trật tự để thµnh 1 v¨n b¶n hoµn chØnh, m¹ch l¹c? Lý gi¶i v× sao? H :tr¶ lêi.. Nội dung cần đạt. III. LuyÖn tËp. Bµi 1(37) * Văn bản và đặc điểm của văn bản: Ghi nhí SGK(24) * Phân tích chủ đề của đoạn văn: + Chủ đề đoạn văn: ảnh hưởng qua lại giữa cơ thể và môi trường . + Sự phát triển chủ đề : các câu tiếp theo khai triển ý của câu chủ đề bằng những dẫn chứng cụ thể về quan hệ của lá cây với môi trường khác nhau. + Nhan đề của đoạn văn: ảnh hưởng của môi trường sống đến cơ thể( Mối quan hệ giữa cơ thể và môi trường ).. Bµi 2:(38) - TrËt tù s¾p xÕp: 1-3-5-2-4 hoÆc 1-3-4-5-2.. 19 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> G: nhËn xÐt, bæ sung. G: Hãy đặt cho văn bản một nhan đề phù hợp?. - Nhan đề : Vài nét về bài thơ Việt Bắc.. G: tæ chøc cho H thùc hµnh viÕt mét v¨n b¶n (ngắn gọn) cho trước câu chủ đề. Yªu cÇu: - ViÕt kho¶ng 5-6 c©u tiÕp theo c©u : M«i trường sống của loài người hiện nay đang bị hñy ho¹i ngµy cµng nghiªm träng. - C¸c c©u khai triÓn ph¶i tËp trung lµm râ chñ đề, có tính kiên kết chặt chẽ, mạch lạc. - Thêi gian lµm bµi: 7 phót.. Bµi 3:(38) Để H suy nghĩ, độc lập làm bài. - G: gäi 2->3 H tr×nh bµy ®o¹n v¨n cña m×nh. Gäi H kh¸c nhËn xÐt. G: nhận xét ưu, nhược điểm trong bài viết của H. - Nhan đề văn bản: Môi trường sống của loài người đang bị đe dọa.. G: tæ chøc cho H tr¶ lêi theo gîi ý trong SGK. - Nhấn mạnh mục đích của đơn: xin phép nghỉ häc. - Sau khi H trả lời xong, G yêu cầu H đọc đơn đã được chuẩn bị ở nhà. * Cñng cè: Để tạo lập tốt một văn bản, theo em người viết ph¶i chó ý nh÷ng ®iÓm nµo?. Bµi 4(38).. Gọi 2-->3 H đọc đơn của mình. G: nhËn xÐt, bæ sung.. * DÆn dß: - Học bài để nắm vững kiến thức về văn bản và c¸ch t¹o lËp v¨n b¶n. - Chuẩn bị bài: Truyện An Dương Vương và Mị Ch©u-Träng Thñy.. TiÕt 11-12: V¨n Truyện An Dương Vương và Mị Châu-Trọng Thủy A –Mục tiêu cần đạt Gióp HS: - Qua việc phân tích một truyền thuyết cụ thể, nắm được đặc trưng chủ yếu của thể loại truyền thuyết: Kết hợp nhuần nhuyễn yếu tố lịch sử với yếu tố tưởng tượng; phản ánh quan điểm đánh giá, thái độ và t×nh c¶m cña nh©n d©n vÒ c¸c sù kiÖn lÞch sö vµ c¸c nh©n vËt lÞch sö. - Nắm được giá trị, ý nghĩa của “Truyện An Dương Vương và Mị Châu –Trọng Thủy”. Từ bi kịch mất nước của cha con An Dương Vương và bi kịch tình yêu của Mị Châu- Trọng Thủy nhân dân muốn rút ra và trao truyền lại cho các thế hệ sau bài học lịch sử về ý thức đề cao cảnh giác với âm mưu của kẻ thù xâm lược trong công cuộc giữ nước. B – ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß 1. Chuẩn bị của thầy: Soạn bài, sưu tầm những tài liệu có liên quan đến truyền thuyết “Truyện An Dương Vương và Mị Châu –Trọng Thủy”. 2. Chuẩn bị của trò: đọc bài, soạn bài theo câu hỏi , tìm hiểu về thể loại truyền thuyết, sưu tầm những tư liệu có liên quan đến bài họcvà lễ hội đền Cổ Loa. C – Néi dung vµ tiÕn tr×nh tiÕt d¹y. 20 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>