Giáo án dạy Ngữ văn 11 tiết 21, 22, 23: Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc - Nguyễn Đình chiểu

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Tiết PPCT: 21,22,23 Ngày soạn :………….. Ngày dạy:……………. Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc. Nguyễn Đình chiểu. I.Mục tiêu : Giúp HS -Nắm được những nét chính về cuộc đời nghị lực nhân cách và giá trị thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu. -Cảm nhận được vẻ đẹp bi tráng của bức tượng đài nông dân nghĩa sĩ có một không hai trong lịch sử văn học trung đại và tiếng khóc đau thương của Nguyễn Đình Chiểu cho một thời kỳ khổ nhục nhưng vĩ đại của dân tộc. -Hiểu những nét cơ bản về thể loại văn tế và thấy được giá trị nghệ thuật đặc sắc của bài văn tế. II.Phương pháp : Phát vấn ,thuyết giảng , thảo luận . III.Phương tiện :SGK,SGV IV.Các hoạt động trên lớp: 1.Kiểm tra bài cũ: a/Đọc bài thơ chạy giặc và cho biết chủ đề của tác phẩm? b/Nhận xét về các biện pháp tu từ được sử dụng trong văn bản ? 2.Giảng bài mới : *Lời vào bài :Có ý kiến cho rằng Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc đã dựng được bức tượng đài bi tráng về chân dung những người nông dân khởi nghĩa trong những năm kháng chiến chống pháp .Bài học hôm nay sẽ giúp chúng ta đánh giá được ý kiến này cũng như thấy được tấm lòng yêu nước thương dân của nhà thơ mù yêu nước Nguyễn Đình Chiểu. TG HĐ của hs HĐ của GV Nội Dung Hđ 1: HDHS tìm hiểu về HĐ 1: Đọc phấn tiểu dẫn A.PHẦN I.: TÁC GIẢ. I.Cuộc đời: cuộc đời của Nguyễn SGK. Đình Chiểu. -Nguyễn Đình Chiểu (1822-1888)người đời gọi ông là Đồ Chiểu,quê mẹ ở Gia Định ,quê cha ở Huế. Nêu những nét chính về HS suy nghĩ trả lời -Xuất thân trong một gia đình nhà cuộc đời của Nguyễn. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> đình Chiểu?. nho.thi đỗ tú tài năm 21 tuổi. -1846 ra Huế học chuẩn bị thi thì hay tin mẹ mất .Trên đường về chịu tang mẹ do đau buồn thương tiếc ông bị đau mắt và mù .Sau đó trở về Gia Địnhmở trường dạy học và bốc thuốc cho nhận dân. -Khi giặc Pháp vào Gia Định ông cùng với lãnh tụ bày mưu tính kế chống giặc . -Thời gian sau ông trở về Bến Tre giữ trọn tấm long chung thủy của mình đối với nước với dân.. GV :thuyết giảng về con người Nguyễn Đình Chiểu: +NĐC ,1 con người gặp nhiều bất hạnh. +Một tấm gương sang về đạo đức và nghị lực. +1 con người giàu long yêu nước +1 nhân cách cao cả đáng quý. HĐ 2: HDHS tìm hiểu về sự nghiệp thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu Sự nghiệp thơ văn của NĐC được chia làm mấy giai đoạn?Các tác phẩm chính của từng giai đoạn? Nội dung chủ yếu trong sang tác của Nguyễn Đình Chiều là gì? Cho HS thảo luận câu hỏi 2 SGK GV nhận xét phần thảo luận của Hs. II. Sự nghiệp thơ văn : 1.Những tác phẩm chính: (Xem SGK). 2 giai đoạn. HS suy nghĩ trả lời Chia 4 nhóm thảo luận. Già trị nghệ thuật trong thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu? GV thuyết giảng thêm về cuộc đời của Nguyễn Đình Chiểu ảnh hưởng đến sự nghiệp sáng tác. HS suy nghĩ trả lời.. Lop11.com. 2.Nội dung thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu: - Đề cao lý tưởng đạo đức và nhân nghĩa. -Thể hiện long yêu nước thương dân. +Ghi lại chân thật 1 thời đau thương của dân tộc . + Khích lệ lòng căm thù và ý chí cứu nước ,biểu dương những anh hùng nghĩa sĩ. +Tố cáo tội ác thực dân Pháp và phê phán triều đình phong kiến. 3.Nghệ thuật thơ văn: -Mang bút pháp trữ tình đạo lý. -Thơ văn Nguyễn Đình Chiểu mang đậm sắc thái Nam Bộ..

<span class='text_page_counter'>(3)</span> của ông. HĐ 3:HDHS khái quát lại nội dung bài học Nhận xét về vị trí của Nguyễn Đình Chiểu trong VHTĐ. III.Tổng kết: Ghi nhớ SGK.. HĐ 4: HDHS tìm hiểu tác phẩm. HDHS đọc văn bản Nội dung của tác phẩm? GV thuyết giảng về những đặc điểm cơ bản của thể loại văn tế. Cho HS thảo luận :Phân tích hình ảnh người nông dân –nghĩa sĩ trong tác phẩm? *Định hướng : -Hoàn cảnh họ hy sinh và quan niệm sống – chết? -Cuộc đời ,tình cảm và sự hy sinh của họ? -Tinh thần quyết tâm chiến đấu? Nguồn gốc xuất thân của nghĩa sĩ?. HĐ 4:Đọc văn bản. Hình ảnh của người nông dân đồng thời là tình cảm của tác giả đối với họ.. Chia 4 nhóm thảo luận .Đại diện nhóm trình bày.. B. PHẦN II: tác phẩm văn tế Nghĩa Sĩ Cần Giuộc. I. Tiểu dẫn: 1.Hoàn cảnh ra đời:SGK 2. Thể loại: _Văn tế : kể lại công đức của người chết và bày tỏ nỗi đau thương của người sống đối với người chết. _Hình thức : có nhiều thể loại. _Bố cục: 4 phần: lung khởi ,thích thực ,ai vãn,kết. _Âm hưởng :bi thương . _Giọng điệu:lâm li thống thiết thường dung trong tang lễ. II.Đọc –hiểu văn bản: 1.Hình ảnh người nghĩa sĩ nông dân: a/Hoàn cảnh hy sinh và quan niệm về lẽ sống chết: _Đất nước bị thực dân Pháp xâm lược,phong trào đánh Pháp sôi nổi trong toàn thể nhân dân. _Họ có một quan niệm đẹp đẽ về lẽ sống chết ,đó là chết vinh còn hơn sống nhục,chết vì nước thì coi như ngủ. b/Cuộc đời tình cảm và sự chiến đấu. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Thái độ của họ như thế nào khi có giặc xâm lược? Những biểu hiện về lòng yêu nước của họ? Nhận thức của họ như Những người nông dân thế nào khi có giặc nghèo khổ gắn bó với ngoại xâm? cuộc sống gắn bó với quê hương .Họ không biết gì về chiến tranh . Ý thức trách nhiệm ấy được thể hiện qua những HS suy nghĩ trả lời. chi tiết nào? Tinh thần quyết tâm chiến đấu của họ được thể hiện qua những chi tiết nào? Trách nhiệm phải đứng lên chống kẻ thù. Tự nguyện tham gia vào nghĩa quân với khí thế hào hùng .. hy sinh của nghĩa binh. _Thành phần xuất thân: từ nông dân nghèo khổ lam lũ vất vả ,gắn bó với cuộc sống quê hương yêu quê hương ,yêu làng xóm . _Họ không biết gì về chiến tranh và xa lạ với binh đao. _Khi thực dân Pháp xâm lược . +Họ yêu nước thiết tha căm thù giặc sâu sắc. +Lo sợ cho vận mệnh dân tộc . +Trông chờ người đủ đức ,tài để lãnh đạo nhân dân cứu nước và muốn tự tay giết chết kẻ thù. +Nhận thức :tổ quốc đã bị cướp mất chủ quyền,xác định được trách nhiệm phải đứng lên chống giặc. +Hành động tự nguyện tham gia nghĩa quân và chiến đấu với khí thế hào hùng.. c/Tinh thần quyết tâm chiến đấu : Quyết tâm của họ được _Họ đã chiến đấu với khí thế hào hùng thể hiện thông qua đâu? ,tinh thần quyết tâm cao độ ,dũng cảm Chiến đấu với khí thế gan dạ . hào hùng quyết tâm cao _Điều kiện chiến đấu hết sức khó khăn độ mặc dù điều kiện thô thô sơ . +Chưa được tạp rèn võ nghệ ,chưa sơ ,khó khăn nhưng họ chiến đấu rất gan dạ coi được học binh thư. +Trang bị vũ khí hết sức thô sơ,ngọn thường cái chết Niềm tiếc thương và sự Các động từ mạnh . tầm vong ,dao phay ,rơm con cúi . +Chiến đâu rất gan dạ ,coi thường cái cảm phục của tác giả đối chết thể hiện qua động từ mạnh : đạp với người chết được thể hiện như thế nào? lướt ,xô ,xông… Nguyễn Đình Chiểu đã ca ngợi bản chất cao quí tiềm ẩn đằng sau manh áo Bên cạnh niềm tiếc vải ,sau cuộc đời lam lũ của người nông dân là long yêu nước và ý chí quyết tâm thương đối với người chết ,tác giả còn bày tỏ baỏ vệ đất nước. niềm tiếc thương thông Họ hy sinh khi sự nghiệp 1. Niềm tiếc thương và sự cảm phục của. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> qua đâu?. Vì sao tiếng khóc của tác giả bi thương nhưng không hề bi lụy ? Nhận xét về nghệ thuật của bài văn tế?. HĐ 3:HDHS khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm?. chưa thành →Nỗi đau trong lòng người và cỏ cây sông núi.. tác giả: _Tác giả cảm thương cho họ phải hy sinh khi sự nghiệp chưa thành vì thế cái chết của họ để lại nỗi đau trong long người và cỏ cây song núi. Thông cảm về nỗi mất _Cảm phục về những người dân mác của người còn sống. thường dám đứng lên chiến đấu để Tác giả còn thương cho bảo vệ đất nước làm rạng ngời chân lí vận mệnh đất nước. :chết vinh còn hơn sống nhục. _Xót xa thương cảm cho những nỗi mất mát không gì bù đắp được của những người vợ người mẹ . Tiếng khóc cổ vũ tinh _Tác giả thương cho quê hương Nam thần chiến đấu ca ngợi Bộ còn sống trong khổ đau dưới gót vẻ đẹp người anh hùng giày quân xâm lược . Tiếng khóc của tác giả đau thương nông dân. nhưng không hề bi lụy bởi nó có tác dụng cổ vũ tinh thần chiến đấu ,ca ngợi Ngôn ngữ có sức biểu cảm ,sử dụng nhiều điển hết mực vẻ đẹp người anh hùng nông dân. tích điển cố ,ngôn ngữ 3.Nghệ thuật : giản dị chất phác hình -Ngôn ngữ có sức biểu cảm cao ,sử ảnh sinh động . Giọng văn bi tráng thống dụng điển tích điển cố đa phần dể hiểu. -Ngôn ngữ có tính chất dân dã . thiết. -Giọng văn: bi tráng , thống thiết thay HĐ 5: HS tự rút ra kết đổi theo cảm xúc . -Hình ảnh rất sinh động luận dựa vào phần ghi nhớ SGK. III.Tổng kết: Ghi nhớ SGK 56. 2. Củng cố: Vì sao nói Nguyễn Đình Chiểu đã thành công trong việc dựng nên bức tượng đài nghệ thuật về người nông dân trong tác phẩm? 3. Dặn dò: -Học bài,thuộc văn bản. -Chuẩn bị bài mới.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>