Giáo án dạy thêm Ngữ văn 11: Ôn tập Hầu trời - Tản Đà

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 11 Ngµy so¹n: TuÇn d¹y: Líp d¹y:. TrÇn Nam Chung. ¤n TËp HÇu trêi. T¶n §µ. A-Môc tiªu bµi d¹y: Gióp HS : - Củng cố nâng cao những kiến thức đã học về bài thơ “ Hầu trời” Của Tản Đà Cảm nhận được cái tôi cá nhân- một cái tôi lãng mạn bay bổng giàu trí tưởng tượng, một cái tôi ngông phóng túng tự ý thức sâu sắc về tài năng giá trị đích thực của bản thân, khao khát được khẳng định mình giữa cuộc đời - Tích hợp với thao tác phân tích đề, lập dàn ý cho bài văn nghị luận B- ChuÈn bÞ - Sgk,Sgv Ng÷ v¨n 11. Tµi liÖu tham kh¶o - ThiÕt kÕ bµi gi¶ng C- Néi dung lªn líp Hoạt động của GV và Hs Nội dung và yêu cầu cần đạt Hoạt động 1 - GV ổn định tổ chức, kiểm tra kiến thức đã häc - GV ph¸t vÊn……………………... …………………………………….. ……………………………………. Hoạt động 2 ( GV định hướng HS tìm hiểu những kiến thøc c¬ b¶n vÒ T§) Hoạt động 3 ( GV định hướng HS tìm hiểu phân tích đề §Ò bµi: “ C¸i t«i c¸ nh©n cña T¶n §µ trong bµi cô thÓ) bµi th¬ HÇu Trêi” - GV ghi đề bài lên bảng - Hs đọc đề bài, suy nghĩ, xác định các yêu cầu của đề bài ( phân tích đề) - GV định hướng thông qua những câu hỏi I- Tìm hiểu đề - Vấn đề cần nghị luận: Cái tôi của Tản Đà bộc gîi më : lé trong bµi th¬ HÇu trêi (?) Vấn đề cần nghị luận ở đây là gì? - Néi dung cÇn triÓn khai : (?) Yªu cÇu néi dung cña bµi viÕt ? + Cái tôi lãng mạn, bay bổng, giàu trí tưởng (?) Yêu cầu về phương pháp, pháp vi dãn tượng chøng ? - GV nêu vấn đề: Trí tưởng tượng lãng mạn + Cái tôi ngông ngạo, ý thức sâu sắc về tài năng bay bæng cña T¶n §µ ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ c¸ nh©n II- LËp dµn ý nµo trong cuéc hÇu trêi? H·y thuËt l¹i chuyÖn HÇu trêi vµ lµm râ tµi h­ cÊu cña 1- Cái tôi lãng mạn bay bổng, giàu trí tưởng T¶n §µ ? tượng - Hs trao đổi theo nhóm - GV định hướng : * Bịa ra một tình huống tự nhiên độc đáo (?) Chó ý c¸ch t¹o t×nh huèng, chän chi 1 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 11 tiết, dựng đối thoại, bố trí các cảnh, miêu t¶ t©m lÝ cña nh©n vËt?. - GV mở rộng: Thơ TĐ thường hay nói về c¶nh trêi – mét m« tuýp nghÖ thuËt cã tÝnh hÖ thèng trong th¬ «ng- «ng tù coi m×nh lµ một “ trích tiên”. có lúc chán đời ông “muốn làm thằng cuội” để cùng chị Hằng “ Tựa nhau trông xuống thế gian cười”. Có lúc mơ màng TĐ lại muốn theo bước chân Lưu Thần- Nguyễn Triệu lạc bước vào cho chốn Thiªn Thai. T¸o b¹o h¬n «ng cßn m¬ thÊy mình lên thiên đình hội ngộ cùng các Mĩ nh©n kim cæ nh­ T©y Thi, Chiªu Qu©n, Dương Quý phi, cùng đàm đạo văn chương víi c¸c bËc tiÒn bèi nh­ NguyÔn Tr·i, Hµn Thuyên, Đoàn Thị Điểm, Hồ Xuân Hương. thËm chÝ víi c¶ «ng Khæng Tö, Rut- x«. T§ cßn viÕt th­ hái giêi vµ bÞ giêi m¾ng. HÇu trêi n»m trong chuçi c¶m høng lãng mạn đó. TrÇn Nam Chung - Tản Đà thể đã thể hiện tài hư cấu độc đáo của m×nh ChuyÖn kÓ vÒ mét giÊc m¬- m¬ th× kh«ng cã thùc mµ chÝh t¸c gi¶ khi tØnh dËy vÉn cßn ngê ngî, bµng hoµng “ Ch¼ng biÕt cã hay kh«ng”. Cảm giác nửa thực nửa hư thoạt đầu đã gây sự chú ý kích thích chí tò mò của người đọc, và høa hÑn nhiÒu ®iÒu thó vÞ trong c©u chuyÖn t¸c gi¶ chuÈn bÞ kÓ - T×nh huèng cña chuyÖn b¾t ®Çu tõ tiÕng ng©m th¬ “ vang c¶ s«ng Ng©n Hµ” – khiÕn trêi mÊt ngñ. C¸i duyªn cña T¶n §µ g¾n liÌn víi chuyÖn văn chương, gắn liền với phút cao hững của thi nhân. Chuyện bịa mười mươi mà xem chừng rất tù nhiªn * Khéo léo tưởng tượng ra một cảnh hầu trời thú vÞ - Khéo léo tả bối cảnh : Từ bối cảnh thanh đạm n¬i phßng v¨n h¹ giíi tíi bèi c¶nh rùc rì oai nghiêm của chốn thiên đình Làm cho không gian câu chuyện trở nên sinh động phong phú nhiều tầng lớp, phù hợp với trường hành động cña c¸c nh©n vËt - Tượng ra một cuộc tiếp đón vồn vã nồng hậu cña trêi dµnh cho m×nh : “ Trêi sai tiªn n÷ d¾t l«i dËy/ GhÕ bµnh nh­ tuyÕt, v©n nh­ m©y/ truyền cho văn sĩ ngồi chơi đấy…/ trời sai pha nước để nhấp giọng. Và cả cái cảnh chư tiên nghiêm túc đĩnh đạc ngồi ghe Tản Đà đọc thơ: “ Chư tiên ngồi quanh đã tĩnh túc..” - Khéo léo tạo ra những đoạn đối thoại và miêu t¶ linh ho¹t nh÷ng ph¶n øng t©m lÝ ®a d¹ng cña tõng nh©n vËt ®­îc ®an cµi vµo nhau thËt linh hoạt khiến cho người đọc có cảm tưởng mình ®ang tham gia thhwc sù vµo c©u chuyÖn, cïng nếm trải những “phút sướng lạ lùng” “ đắc ý” cao høng tét cïng cña thi nh©n  Mượn môtuýp lên trời xưa cũ để biến thành một phương tiện nghệ thuật  ViÖc h­ cÊu nghÖ thuËt cña HÇu Trêi cã mét ý nghĩa cách tân nhất định. Nó như muốn đưa th¬ tr÷ t×nh tho¸t dÇn khái nhiÖm vô tá chÝ 2. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 11. TrÇn Nam Chung nghiêm trang, khắc khổ để tiện giãi bày những cảm xúc phóng khoáng của con người. - GV nêu vấn đề : Cái mà người ta thường gäi lµ “ ng«ng” ë T¶n §µ thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo trong bµi th¬? H·y liªn hÖ víi c¸i t«i ngông của các tác giả trong văn thơ đã học? So sánh với bài ca ngất ngưởng của Nguyễn C«ng Trø? - Hs trao đổi theo nhóm - GV định hướng : (?) C¸i “ ng«ng” cña thi sÜ T¶n §µ trong bµi thơ đã được thể hiện ở những phương diện nµo? Cã thÓ gi¶i thÝch ra sao? (?) Anh chÞ hiÓu thÕ nµo lµ c¸i “ ng«ng” c¸i ngông trong văn chương thường bộc lộ như thÕ nµo ? - §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy nhËn xÐt lÉn nhau - GV tæng hîp:. (?)ViÖc “ bÞa” ra chuyÖn hÇu trêi mang ý nghÜa g×?. - HS ph©n tÝch ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a c¸i ng«ng cña T§ vµ NCTrø. 2- C¸i t«i ng«ng ng¹o, ý thøc s©u s¾c vÒ tµi n¨ng c¸ nh©n - “ Ng«ng” cña c¸c nhµ nho x­a lµ mét s¶n phÈm cña x· héi ¸ §«ng, “ c¸i x· héi bÞ Khæng gi¸o óp chôp lªn nh­ mét c¸i vung, om cho nghẹt thở” ( Xuân Diệu) ở xã hội lễ nghi đó những cá tính độc đáo thường bị coi là “ ngông”, là khác đời Trong văng chương “ ngông” là một thái độ phản ứng của người nghệ sĩ tài hoa, một kiểu ứng xử xã hội và nghệ thuật khác thói thường cña nh÷ng nhµ v¨n nhµ th¬ cã ý thøc c¸ nh©n cao độ, không chịu chấp nhận sự bằng phẳng đơn điệu nên thường phá cách: Nguyễn Công Trứ, Cao Bá Quát, Tú Xương …. - C¸i ng«ng cña T¶n §µ biÓu hiÖn ë chç : + Tự cho văn mình hay đến mức trời cũng phải tán thưởng + Không thấy ai đáng là kẻ tri âm với mình ngoµi trêi vµ c¸c ch­ tiªn + Xem m×nh lµ mét “ TrÝch tiªn” bÞ ®Çy xuèng h¹ giíi thùc hiÖn mét sø mÖnh cao c¶ ( Thùc hành thiên lương)  Nguyªn viÖc “ bÞa” ra chuyÖn hÇu trêi, nãi như thể đó là chuyện thật đã hàm chứa một sự khiêu khích nhất định đối với cái nhìn đầy thành kiến về thang bậc và giá trị con người trong xã hội. Đấy là chưa kể TĐ còn tưởng tượng các đấng siêu nhiên sánh ngang hàng với mình  C¸i ng«ng cñaT§ cã nhiÒu ®iÓm gÆp l¹i c¸i ng«ng cña NCTrø : ý thøc cao vÒ tµi n¨ng cña bản thân, dám nói giọng bông lơn với những đối tượng như Trời , Bụt, Tiên, Phật…dám phô bày con người “ vượt khuôn khổ” trước thiên hạ như muèn giìn mÆt thiªn h¹ C¸i kh¸c cña T§ víi NCTrø: C¸i ng«ng cña 3. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 11. TrÇn Nam Chung T¶n §µ lµ c¸i ng«ng cña kÎ tuy kh«ng ph¶i sèng v« tr¸ch nhiÖm víi x· héi nh­ng kh«ng cßn xem vấn đề “ Nghĩa vua tôi cho vẹn đạo sơ chung” là hÖ träng n÷a. H¬n n÷a c¸i tµi mµ T§ muèn khoe là cái tài ở phạm trù văn chương. Tản Đà đã rũ bá ®­îc kh¸ nhiÒu g¸nh nÆng tr¸ch nhiÖm - mµ thôg thường các nhà nho vẫn phải đặt lên vai mình- để sống thanh thản hơn với cái tự do mới mẻ mà thời đại mới đã mang tới. (?) Chi tiÕt nµo cho thÊy T§ ý thøc s©u s¾c vÒ tµi n¨ng th¬ ca cña m×nh?. - Anh chÞ nhËn xÐt g× vÒ c¸ch “ qu¶ng c¸o” tµi n¨ng cña T§µ?. (?) Chi tiết nào nói rằng TĐ là con người t¸o b¹o, ý thøc s©u s¾c vÒ c¸i t«i c¸ nh©n. - GV nhËn xÐt vÒ giäng kÓ cña nhµ th¬. Hoạt động 4 ( Củng cố hướng dẫn, dặn dò ) - GV chèt l¹i c¸c ý c¬ b¶n - GV hướng dẫn Hs chuẩn bị tiết ôn tập sau - GV rót kinh nghiÖm bµi dËy …………………………………………….. …………………………………………….. ……………………………………………... + T¶n §µ ý thøc s©u s¾c vÒ tµi n¨ng th¬ ca cña b¶n th©n, t¸c gi¶ tù khen tµi th¬ v¨n c¶u b¶n thân: “ giọng đọc tốt hơi/ văn hay/ lắm lối/ phong phó thÓ lo¹i/ xuÊt b¶n ®­îc nhiÒu..” KhÐo léo mượn nhà trời để khoe văn mình “ Chư tiên nghe xúc động tán thưởng, hâm mộ…trời khhen nhiÖt t×nh “ v¨n thËt tuyÖt” “trÇn thÕ ch¾c cã Ýt” “ lêi chuèt nh­ sao b¨ng, khÝ v¨n hïng m¹nh” Tản Đà đã “rao” văn một cách duyên dáng hóm hỉnh, đến trời cũng phải bật cười và văn chương hạ giới bống chốc trở thành món hàng đắt giá “ Chư tiên ao ước tranh nhau dặn/ anh gánh lên đây bán chợ trời”. Văn chương của Tản Đà đã chinh phục được cả các “ thượng đế” nơi thiên đình…. + Con người táo bạo, ý thức sâu sắc về cái tôi cá nh©n. D¸m ®­êng hoµng béc lé mét c¸i t«i rÊt c¸ thÓ cña T¶n §µ- NguyÔn Kh¾c HiÕu- con người của vùng sông Đà núi Tản + Con người ngông ngạo dám lên tận trời để khẳng định tài năng của bản thân. Với TĐ chốn hạ giới ông bị coi thường khinh rẻ nên ông phải lên tận trời để thoả nguỵện cõi lòng + Giäng kÓ ®a d¹ng hãm hØnh cã phÇn ng«ng nghênh tự đắc, dường như TĐ phóng đại một c¸ch cã ý thøc c¸i c¸ tÝnh cña b¶n th©n.Mét con người tự tin bản lĩnh mới dám phô diễn cái tôi nh­ vËy.. 4 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Gi¸o ¸n d¹y thªm Ng÷ v¨n 11. TrÇn Nam Chung. 5 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>