Giáo án Ngữ văn khối 11 - Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất chương trình địa phương tìm hiểu chung về văn nghị luận

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Tuaàn 19 BAØI 18. TỤC NGỮ VỀ THIÊN NHIÊN & LAO ĐỘNG SẢN XUẤT CHÖÔNG TRÌNH ÑÒA PHÖÔNG TÌM HIEÅU CHUNG VEÀ VAÊN NGHÒ LUAÄN. I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT Giuùp hoïc sinh : - Hiểu sơ lược thế nào là tục ngữ - Hiểu nội dung & 1 số hình thức nghệ thuật ( kết cấu , nhịp điệu , cách lập luận ) & ý nghĩa những câu tục ngữ trong bài học - Thuộc lòng những câu tục ngữ trong văn bản - Biết cách sưu tầm ca dao , tục ngữ theo chủ đề & bước đầu biết chọn lọc , sắp xếp , tìm hieåu yù nghóa cuûa chuùng - Tăng thêm hiểu biết & tình cảm gắn bó với địa phương quê hương mình - Hiểu được nhu cầu nghị luận trong đời sống & đặc điểm chung của văn bản nghị luaän II. PHÖÔNG PHAÙP – ÑDDH - Đọc diễn cảm , gợi tìm , so sánh , nêu vấn đề , tích hợp - Diễn dịch , quy nạp , tích hợp - Baûng treo baøi TN , ví duï , caùc vaên baûn nghò luaän III. TIEÁN TRÌNH DAÏY VAØ HOÏC I.- Đọc – tìm hiểu văn bản. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> TỤC NGỮ VỀ THIÊN NHIÊN & LAO ĐỘNG SẢN XUẤT 1. OÅn ñònh 2. KTBC - Theá naøo laø ca dao ? Cho vd - Thế nào là thành ngữ ? Cho vd 3. Bài mới a) Giới thiệu Tục ngữ là 1 thể loại VHDG . Nó được ví là kho báu của kinh nghiệm & trí tuệ của dân gian , là “ Túi khôn dân gian vô tận “ . Tục ngữ là thể loại triết lý nhưng đồng thời cũng là “ cây đời xanh tươi “ . Chủ đề của từ ngữ vô cùng phong phuù . Trong tieát hoïc hoâm nay chuùng ta seõ cuøng nhau tìm hieåu 1 soá caâu tục ngữ đề cập đến hình tượng thiên nhiên & công việc lao động sản xuất b) Tiến trình hoạt động HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ  Hoạt động 1 : Đọc văn bản & chú thích  Hướng dẫn đọc : nhấn giọng ở các vaàn löng , vaàn chaân - Ngaét nhòp : caâu 1:3/2/2 , caâu 2,3,4,5,6,7,8 dựa vào dấu phẩy - 2 HS đọc - GV đọc mẫu - GV nhaän xeùt - Qua phần chuẩn bị bài & dựa vào - Chú thích /3.4 chuù thích , em haõy cho bieát theá naøo laø tục ngữ ?  TN coù ñaëc ñieåm raát ngaén goïn , coù kết cấu bền vững , có hình ảnh & nhịp điệu  dễ nhớ . Có những câu TN chæ coù nghóa ñen nhöng cuõng coù rất nhiều câu TN ngoài nghĩa đen coøn coù nghóa boùng  Löu yù khi tìm hieåu noäi dung - TN thường sử dụng phép đối , gieo vaàn ( vaàn löng , vaàn chaân ) Lop11.com. PHAÀN GHI BAÛNG I- Tieáp xuùc vaên baûn chuù thích ( SGK /3,4).

<span class='text_page_counter'>(3)</span>  Hoạt động 2 : Đọc – hiểu văn bản - Có thể chia 8 câu tục ngữ trong bài - Câu 14 : TN về thiên nhiên làm mấy nhóm ? Gọi tên từng nhóm - Câu 58 : TN về lao động sản xuaát đó - Đọc câu 1 - Thaùng 5 ñeâm ngaén , thaùng 10 - Haõy cho bieát nghóa cuûa caâu 1? ngaøy ngaén  kinh nghieäm nhaän biết về thời gian - Csở thực tiễn của kinh nghiệm nêu - Ở nước ta , vào mùa hạ đêm ngaén ngaøy daøi , vaøo muøa ñoâng trong caâu TN laø gì ? thì ngược lại : đêm dài , ngày ngaén - Để nói lên sự khác biệt giữa ngày - Thảo luận & đêm của tháng 5 & tháng 10 , tác + Sử dụng cách nói quá giả đã sử dụng nghệ thuật gì ? ( giàu + Gieo vần lưng hình ảnh rõ ràng , cụ thể , gây ấn + Phép đối : đối vế , đối từ  laäp luaän chaët cheõ tượng ) - Nhaán maïnh ñaëc ñieåm ngaén - Cách nói quá : chưa nằm đã sáng , của ngày tháng 5 & đêm tháng 10  gây ấn tượng độc đáo , chưa cười đã tối “ có tác dụng gì ? khoù queân - Làm nổi bật sự trái ngược t/c - Phép đối giữa 2 vế có tác dụng gì ? đêm & ngày giữa mùa hạ với muøa ñoâng - Coù theå aùp duïng vaøo vieäc tính - Em hãy thử nêu lên 1 số trường hợp toán , sắp xếp công việc hoặc có thể áp dụng kinh nghiệm nêu việc giữ gìn sức khỏe của mỗi con người trong mùa hè & mùa trong caâu 1 ?  K.nghiệm ở đây chủ yếu dùng cho đông , tính toán độ đường khi đi người làm nghề nông song cũng có xa . - Câu TN giúp con người có ý ích cho những nghề lao động khác - Hãy cho biết giá trị kinh nghiệm thức chủ động để nhìn nhận , sử dụng thời gian , công việc , sức maø caâu TN theå hieän ?  Với cách lập luận chặt chẽ , câu 1 lao động vào những thời điểm đã thông báo 1 kinh nghiệm về nhận khác nhau trong 1 năm biết thời gian 1 cách tài tình , dễ nhớ , dễ thuộc lại hết sức khoa học & hợp - Đọc câu 2 lyù - Ngày nào đêm trước trời có nhiều sao thì nắng , trời ít sao sẽ - Neâu nghóa cuûa caâu 2 möa. Lop11.com. II- Đọc hiểu văn bản Caâu 1 : Ñeâm thaùng naêm chöa nằm đã sáng Ngày tháng mười chưa cười đã tối Phép đối , vần lưng phóng đại  L. luaän chaët cheõ , giaøu hình aûnh laøm noåi bật sự trái ngược giữa muøa heø & muøa ñoâng. Caâu 2,3,4 - Kinh nghieäm nhaän biết về thời tiết - NT : đối , vần.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> - Trời nhiều sao thì ít mây do đó sẽ nắng . Ngược lại trời ít sao - Csở thực tiễn câu 2  Cần chú ý , không phải hôm nào thì nhiều mây vì vậy thường có trời ít sao cũng mưa , phán đoán mưa . trong TN , dựa trên kinh nghiệm không phải lúc nào cũng đúng - Đối vế (mau-vắng)  nhấn - Nêu nghệ thuật câu 2 & tác dụng mạnh sự khác biệt - Giúp con người có ý thức biết cuûa ngheä thuaät aáy ? - Giaù trò kinh nghieäm caâu 2 nhìn sao để dự đoán thời tiết , saép xeáp coâng vieäc - Đọc câu 3 - Khi chân trời xuất hiện sắc - Neâu nghóa caâu 3 vàng màu mỡ gà thì phải coi giữ nhà cửa . - Raùng vaøng xuaát hieän phía chân trời , ấy là điềm sắp có - Csở thực tiễn câu 3  Ñaây laø 1 trong raát nhieàu kinh baõo nghiệm dự đoán bão - Daân gian khoâng chæ xem raùng vaøng - Thaûo luaän đoán bão , mà còn dựa những hiện - Tháng bảy heo may , chuồn tượng khác . Hãy nêu những câu TN chuồn bay thì bão maø em bieát - Giaù trò kinh nghieäm caâu 3 - Biết dự đoán bão thì sẽ có ý thức chủ động giữ gìn nhà cửa , hoa maøu . - Đọc câu 4 - Neâu nghóa caâu 4 - Kieán ra nhieàu vaøo thaùng 7 aâm lòch seõ coøn luït - Csở thực tiễn câu 4 - Ở nước ta , mùa lũ xảy ra vào  Kiến là loài côn trùng rất nhạy tháng 7 nhưng có năm kéo dài cảm với những thay đổi của khí hậu , sang cả tháng 8 . Kiến bò nhiều thời tiết , nhờ cơ thể có những tế bào vào tháng 7 & thường bò lên cảm biến chuyên biệt , Khi trời cao là điềm báo sắp có lụt chuẩn bị có những đợt mưa to & lũ lụt kiến kéo ra hàng đàn để tránh mưa , lụt & để lợi dụng đất mềm sau mưa để làm tổ mới . - Qua cơ sở thực tiễn trên , em có - Quan sát tỉ mĩ  rút ra những nhaän xeùt gì veà oùc quan saùt cuûa noâng nhaän xeùt chính xaùc - Nạn lũ lụt thường xuyên xảy daân ? ra ở nước ta , phải lo đề phòng - Giaù trò kinh nghieäm caâu 4. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>  Ndân ta có ý thức dự đoán lũ lụt từ rất nhiều hiện tượng tự nhiên để phoøng choáng - Caâu TN naøy coøn coù 1 baûn khaùc . Dò bản đó là gì ? - Neâu yù nghóa caâu 5  Tấc đất chỉ 1 mảnh đất rất nhỏ (bằng 1/10 thước) . Vàng là 1 kim loại quý đo bằng cân tiểu li . Tấc vàng chỉ lượng vàng lớn , quý giá vô cuøng - Haõy neâu ngheä thuaät cuûa hình aûnh “ Tấc đất , tấc vàng “ . Nêu tác dụng. - Giaù trò cuûa kinh nghieäm caâu 5  Đất là nơi người ở , người phải lao động & đổ bao xương máu mới có đất & bảo vệ được đất . Đất là vàng , 1 loại vàng sinh sôi . Vàng ăn mãi cũng hết , còn “chất vàng” của đất khai thaùc maõi cuõng khoâng caïn . - Câu TN này có thể sử dụng trong những trường hợp nào ?. - Neâu nghóa caâu 6. luõ luït sau thaùng 7 - Tháng 7 kiền đàn , đại hàn hoàng thuûy Caâu 5 - Đọc câu 5 - Giá trị của đất đai - Đất được coi như vàng , quý - NT : so sánh nhö vaøng. - Thaûo luaän ? - So saùnh töông phaûn - Caâu noùi ruùt goïn - Nêu giá trị của đất đai , thông tin nhanh , ngaén goïn - Đất quý giá vì đất nuôi sống con người . Con người phải quý trọng , cần sử dụng có hiệu quả. + Để phê phán hiện tượng lãng phí đất + Để đề cao giá trị đất - Đọc câu 6 - Thứ nhất nuôi cá , thứ nhì làm vườn , thứ 3 làm ruộng  Chỉ thứ tự lợi ích của các nghề - Từ giá trị kinh tế thực tế của caùc ngheà. Caâu 6 Thứ tự về nguồn lợi kinh teá cuûa caùc ngaønh ngheà. - Csở thực tiễn của câu 6  Kinh nghieäm cuûa caâu naøy khoâng phải áp dụng đâu cũng đúng . Ở vùng nào có thể làm tốt cả 3 nghề thì đó là trật tự đúng nhưng những nơi , điều kiện tự nhiên chỉ có thể thuận lợi cho - Giúp con người biết khai thác tốt điều kiện , hoàn cảnh tự 1 nghề phát triển thì không phù hợp - Giaù trò kinh nghieäm cuûa caâu 6 nhiên để tạo ra của cải , vật chaát . Caâu 7 - Đọc câu 7 - Thứ tự tầm quan - Thứ nhất là nước , thứ hai là trọng của nước , phân. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> phân , thứ 3 là chuyên cần , thứ bón , sự cần mẫn và tư là giống  khẳng định thứ tự thóc giống - Neâu nghóa caâu 7 quan troïng cuûa caùc yeáu toá khi NT : lieät keâ troàng luùa . - Pheùp lieät keâ - Nêu rõ thứ tự & nhấn mạnh - Hãy nêu NT của câu TN? tác dụng? vai trò của từng yếu tố - Nghề trồng lúa cần đủ 4 yếu tố nước , phân , cần , giống trong đó yếu tố quan trọng hàng - Csở thực tiễn câu 7 đầu là nước - Trong ngheà laøm ruoäng , phaûi đảm bảo đủ 4 yếu tố thì lúa tốt , - Giaù trò kinh nghieäm caâu 7 muøa maøng boäi thu  Câu Tn giúp người nông dân thấy tầm quan trọng của từng yếu tố cũng như mối quan hệ giữa chúng . Nó rất có ích đối với 1 đất nước mà phần - Một lượt tát , một bát cơm lớn dân số sống nghề nông . - Người đẹp vì lục , lúa tốt vì - Tìm những câu tục ngữ gần gũi với phân - Đọc câu 8 kinh nghieäm naøy - Thứ nhất là thời vụ , thứ 2 là canh taùc  khaúng ñònh taàm quan - Neâu nghóa caâu 8 trọng của thời vụ & của đất đai - Trong trồng trọt , cần đảm bảo 2 yếu tố : thời vụ & đất đai , - Csở thực tiễn câu 8 trong đó yếu tố thời vụ là quan trọng hàng đầu - Lịch gieo cấy đúng thời vụ - cải tạo đất sau mỗi vụ ( cày, - Kinh nghiệm này đi vào thực tế bừa , bón phân , giữ nước ) III- Toång keát nông nghiệp ở nước ta như thế nào ? - Ghi nhớ / 5 - Đọc thêm / 5,6  Hoạt động 3 : Tổng kết - Qua những đúc kết từ các hiện tượng thiên nhiên & trong lao động sản xuất cho thấy người dân nước ta có những khả năng nổi bật nào ? - Hãy nêu những nghệ thuật độc đáo cuûa TN - Tục ngữ lao động sản xuất & thiên. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> nhieân coù yù nghóa gì trong cuoäc soáng hoâm nay ?  Hoạt động 4 : Luyện tập - Söu taàm 1 soá caâu TN coù noäi dung phaûn aùnh kinh nghieäm cuûa nhaân daân ta veà TN - Làm BT ở sách BT 4. Daën doø : - Học thuộc lòng 8 câu TN , phân tích nội dung , nghệ thuật , ghi nhớ /5 - Laøm BT /5 ( SGK ) - Chuaån bò : + Chöông trình ñòa phöông + Sưu tầm 1 số câu TN , ca dao về địa phương mình ở II. Tieáng Vieät CHÖÔNG TRÌNH ÑÒA PHÖÔNG (Phaàn Vaên & Taäp laøm vaên ) 1. OÅn ñònh 2. KTBC - KT phần sưu tầm ca dao , tục ngữ của HS 3. Bài mới a) Giới thiệu Do caùch phaùt aâm moät soá aâm , vaàn , thanh ñieäu khoâng gioáng heä thoáng aâm , vần , thanh điệu được phản ánh trong chữ Quốc ngữ nên người ở hầu hết các địa phương đều dễ mắc 1 số lỗi chính tả . Trong tiết học hôm nay , chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu 1 số lỗi chính tả thường mắc phải để tránh mắc lỗi trong cách đọc và viết b) Tiến trình hoạt động HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ  Hoạt động 1 : Yêu cầu - Neâu yeâu caàu : Söu taàm Ca dao , tuïc ngữ lưu hành ở địa phương , đặc biệt là những câu nói về địa phương mình - Moãi caù nhaân söu taàm 20  30 caâu  Hoạt động 2 : Xác định đối tượng söu taàm - Chuù thích /3.4 - Thế nào là tục ngữ ? - Theá naøo laø ca dao ? - Câu ca dao có từ 2 câu trở lên - Theá naøo laø caâu ca dao ?  Các dị bản đều được phép tính là 1 , được sáng tác theo thể lục bát caâu Lop11.com. PHAÀN GHI BAÛNG I-Nội dung thực hiện 1. Sưu tầm những câu ca dao , tục ngữ , dân ca lưu hành ở địa phöông 2. Söu taàm ít nhaát 20 caâu.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> - Thế nào là CD , TN lưu hành ở địa phöông & noùi veà ñòa phöông ?  Lưu hành ở địa phương là 1 phạm vi roäng  Noùi veà ñòa phöông laø 1 phaïm vi hẹp  cần nghiên cứu , ưu tiên sưu tầm những câu TN , CD nói về địa phöông  Hoạt động 3 : Tìm nguồn sưu tầm - Hỏi cha mẹ , người địa phương , người già cả , nghệ nhân , nhà văn ở ñòa phöông - Lục tìm trong sách báo ở địa phöông - Tìm trong các bộ sưu tập lớn về TN , CD , dân ca những câu TN , CD , daân ca noùi veà ñòa phöông mình  Hoạt động 4 : Cách sưu tầm - Sưu tầm ghi vào vở bài tập - Phân loại tục ngữ , ca dao , dân ca - Sắp xếp theo thứ tự A,B,C - Thaønh laäp nhoùm bieân taäp , caùc toå noäp baøi - Nhóm biên tập loại bỏ câu trùng lặp , sắp xếp theo trật tự ABC , tổng hợp thành 1 bản sưu tập chung. II-Phương pháp thực hieän 1. Caùch sö taàm - Tìm hỏi , chép lại từ saùch baùo 2. Saép xeáp : ca dao riêng , tục ngữ riêng theo ABC. 4. Daën doø : - Sưu tầm thêm TN , CD , dân ca để bản sưu tập thêm phong phú - Nhóm biên tập tiến hành tổng hợp từ các bài sưu tầm của các tổ - Chuaån bò : Tìm hieåu chung veà vaên nghò luaän + Đọc kỹ văn bản  Choáng naïn thaát hoïc  Caàn taïo ra thoùi quen toát trong xaõ hoäi + Sưu tầm từ sách báo các văn bản nghị luận. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> III. Taäp laøm vaên TÌM HIEÅU CHUNG VEÀ VAÊN NGHÒ LUAÄN 1. OÅn ñònh 2. KTBC Chúng ta đã làm quen với những kiểu văn bản nào ? Hãy kể ra và nêu tác duïng cuûa caùc kieåu vaên baûn aáy 3. Bài mới a) Giới thiệu Trong đời sống hàng ngày chúng ta thường bàn cãi , tranh luận về 1 vấn đề nào đó khi ý kiến không thống nhất với nhau . Vậy làm thế nào để thuyết phục ý kiến mọi người . Hôm nay , chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu 1 thể loại có tính thuyết phục cao bằng những lý lẽ , dẫn chứng , khả năng tư duy của con người đó là : văn nghị luận b) Tiến trình hoạt động HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY  Hoạt động 1 : Hỏi đáp về nhu cầu nghò luaän - Treo caùc tình huoáng leân baûng - Trong đời sống , em có thường gặp các vấn đề & câu hỏi như các vấn đề vừa nêu trên không ? - Hãy nêu những vấn đề tương tự - Yeâu caàu HS ghi vaøo giaáy - Gọi 1 số HS đọc  nhận xét , sửa chữa. HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ. - Đọc mục I .1/7 - Có , rất thường gặp. - Vì sao em thích đọc sách - Làm thế nào để học giỏi môn ngữ văn ? - Neáp soáng vaên minh laø gì ? - Hút thuốc lá có lợi hay có hại? Lop11.com. PHAÀN GHI BAÛNG I-Nhu caàu nghò luaän.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> - Gặp vấn đề & câu hỏi loại đó em có thể trả lời bằng các kiểu văn bản đã học như kể chuyện , miêu tả , bieåu caûm hay khoâng ? Haõy giaûi thích vì sao ?  Để giải quyết trả lời các câu hỏi , vấn đề trên người trả lời , giải đáp phaûi coù quan ñieåm , chuû kieán roõ raøng , phải biết vận dụng lý lẽ , dẫn chứng thuyết phục người đọc , người nghe . Do đó các kiểu văn bản tự sự , miêu tả , biểu cảm không giải quyết những vấn đề trên . Để giải quyết những vấn đề trên chúng ta cần phải tư duy khái niệm , sử dụng nghị luận thì mới đáp ứng yêu cầu trả lời các câu hỏi loại đó trong cuộc sống khiến người đọc , người nghe hiểu rõ , đồng tình & tin tưởng - Để trả lời những câu hỏi như thế hàng ngày trên báo chí , qua đài phát thanh , truyền hình , em thường gặp những kiểu văn bản nào ? Hãy kể tên 1 vaøi kieåu vaên baûn maø em bieát ? - Giới thiệu 1 vài chương trình thời sự bình luaän treân truyeàn hình , Taïp chí VH , 1 baøi lyù luaän , pheâ bình treân baùo vaên ngheä . . .  Trong đời sống hàng ngày , văn baûn nghò luaän coù maët khaép nôi  Hoạt động 2 : Tìm hiểu đặc điểm chung cuûa vaên baûn nghò luaän. - Baùc Hoà vieát baøi naøy nhaèm muïc ñích gì ? Văn bản hướng tới ai ? Nói với ai ? noùi caùi gì ? - Để thực hiện mục đích ấy , bài viết đưa ra những ý kiến nào ? - Các ý kiến vừa nêu đó chính là. - Thaûo luaän + Tự sự : là thuật lại , kể lại câu chuyeän neân khoâng coù khaû naêng giải đáp , thuyết phục người đọc , người nghe + Mieâu taû : laø taùi hieän laïi caûnh , người , sự vật . . .  khoâng coù khaû naêng thuyeát phuïc + Bieåu caûm : bieåu loä caûm xuùc mang tính chuû quan , maëc duø coù duøng lí leõ , laäp luaän nhöng khoâng coù khaû naêng giaûi quyeát các vấn đề trên 1 cách toàn diện triệt để. - Xã luận , bình luận thời sự , bình luận thể thao , nghiên cứu , phê bình , hội thảo KH , trao đổi veà hoïc thuaät treân caùc baùo & taïp chí chuyeân ngaønh : Taïp chí vaên học , tri thức trẻ , tài hoa trẻ . . .. II-Theá naøo laø vaên baûn nghò luaän ? - Đọc văn bản “Chống nạn thất hoïc” - Muïc ñích : choáng giaëc doát , choáng naïn thaát hoïc - Đối tượng : toàn thể nhân dân VN - Một trong những công việc nâng cao dân trí &” Mọi người. Lop11.com. 1. Caùch sö taàm - Tìm hỏi , chép lại từ saùch baùo 2. Saép xeáp : ca dao riêng , tục ngữ riêng theo ABC.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> luận điểm của bài văn , bởi chúng VN . . . biết viết chữ Quốc ngữ “ mang quan điểm của tác giả . Với các luận điểm đó , tác giả đề ra nhiệm vụ cho mọi người Nhan đề cuõng laø 1 boä phaän cuûa baøi (luaän ñieåm) - Phải biết đọc , biết viết chữ - Em hãy cho biết đó là nhiệm vụ gì ? Quốc ngữ - Đó là những câu khẳng định 1 - Em có nhận xét gì về câu văn có ý kiến , 1 tư tưởng luaän ñieåm coù ñaëc ñieåm gì ? Thaûo luaän - Để ý kiến có sức thuyết phục , bài - Tình trạng thất học , lạc hậu viết đã nêu lên những lý lẽ nào ? trước CMT8 do thực dân Pháp Hãy liệt kê những lý lẽ ấy ? Vì sao thực hiện chính sách ngu dân dân ta ai cũng phải biết đọc , biết - Những điều kiện cần phải có viết ? Việc chống nạn mù chữ có thể để người dân tham gia xây dựng nước nhà : phải nâng cao dân trí thực hiện được không ? - Những khả năng thực tế trong vieäc choáng naïn thaát hoïc : + Người biết chữ dạy cho người chöa bieát + Người chưa biết gắng học cho bieát + Chồng dạy cho vợ , anh dạy em chủ mở lớp cho thợ + Phụ nữ càng cần phải học - Baèng moïi caùch phaûi choáng laïi - Bài phát biểu của Bác Hồ nhằm nạn thất học , để xây dựng đất xác lập cho người đọc , người nghe 1 nước ngày càng tiến bộ ,  - Lyù leõ roõ raøng & thuyeát phuïc : tư tưởng , quan điểm nào ? - Những luận điểm Bác Hồ đưa ra có nguyên nhân  trình độ thấp kém dễ bị lừa dối , bóc lột , đất roõ raøng vaø thuyeát phuïc hay khoâng ? nước không tiến bộ  phải xóa nạn mù chữ - Vaên NL coù luaän ñieåm roõ raøng , - Vậy đặc điểm chung của văn bản có lý lẽ dẫn chứng thuyết phục nghò luaän laø gì ? - Ghi nhớ / 9 - Theo em muïc ñích cuûa vaên nghò - Các loại văn bản tự sự , miêu luaän laø gì ? - Theo em tác giả có thể thực hiện tả , biểu cảm đều khó có thể mục đích của mình bằng văn kể vận dụng để thực hiện mục đích chuyện , miêu tả , biểu cảm được trên vì để kêu gọi mọi người. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> khoâng ? Vì sao ? choáng naïn thaát hoïc phaûi coù lyù leõ  Khi trình bày 1 tư tưởng , quan dẫn chứng thuyết phục điểm nào đó ta dùng văn NL là thích hợp nhất vì thể loại này đã vận dụng những lý lẽ để trình bày tư tưởng , quan điểm của người viết , đã vận dụng những dẫn chứng để minh hoạ nhằm giải quyết những vấn đề có thật trong thực tế đời sống . Với đặc điểm của tự sự , miêu tả , biểu cảm thì không thể phù hợp cho việc trình bày những quan điểm , tư tưởng của mình được  Hoạt động 3 : Luyện tập 1/9 Văn bản : cần tạo ra thói quen tốt trong đời sống xã hội - Ñaây laø baøi vaên nghò luaän - Tác giả đề xuất ý kiến , phải tạo thói quen tốt trong đời sống XH - Lý lẽ , dẫn chứng : hợp lý , thuyết phục 4. Daën doø : - Học ghi nhớ , xem lại bài viết - Laøm baøi taäp 2/10 - Chuẩn bị : TN về con người và xã hội - Hoïc baøi : TN veà thieân nhieân vaø xaõ hoäi. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Tuaàn 20 BAØI 19. TỤC NGỮ VỀ CON NGƯỜI VAØ XÃ HỘI RUÙT GOÏN CAÂU ÑAËC ÑIEÅM CUÛA VAÊN BAÛN NGHÒ LUAÄN ĐỀ VĂN NGHỊ LUẬN & VIỆC LẬY Ý CHO BAØI VĂN NGHỊ LUAÄN. I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT Giuùp hoïc sinh : - Hiểu nội dung , ý nghĩa & 1 số hình thức diễn đạt ( so sánh , ẩn dụ , nghĩa đen & nghĩa bóng ) của những câu tục ngữ trong bài học - Thuộc lòng những câu tục ngữ trong văn bản - Nắm được cách rút gọn câu - Hiểu được tác dụng của câu rút gọn - Nhận biết các yếu tố cơ bản của bài văn nghị luận & mối quan hệ của chúng với nhau - Làm quen với các đề văn nghị luận , biết tìm hiểu đề & cách lập ý bài văn nghị luận II. PHÖÔNG PHAÙP – ÑDDH - Đọc diễn cảm , gợi tìm , so sánh , nêu vấn đề , tích hợp - Diễn dịch , quy nạp , tích hợp - Bảng treo bài TN , ví dụ , đề văn nghị luận III. TIEÁN TRÌNH DAÏY VAØ HOÏC Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> I. Tìm hieåu vaên baûn :. TỤC NGỮ VỀ CON NGƯỜI & XÃ HỘI. 1. OÅn ñònh 2. KTBC - Thế nào là tục ngữ ? Đọc thuộc lòng bài tục ngữ về thiên nhiên & lao động saûn xuaát - Đọc câu 1 , phân tích ý nghĩa , bài học kinh nghiệm, nghệ thuật - Em có nhận xét gì về những bài học kinh nghiệm về lao động sản xuất ? Theo em ngày nay những bài học ấy có còn phù hợp hay không ? 3. Bài mới a) Giới thiệu Tục ngữ là những lời vàng ý ngọc , là sự kết tinh kinh nghiệm , trí tuệ của nhân dân qua bao đời . Ngoài những kinh nghiệm về thiên nhiên & lao động sản xuất , tục ngữ còn là kho báu những kinh nghiệm dân gian về con người & xã hội . Dưới hình thức những nhận xét lời khuyên nhủ , tục ngữ truyền đạt rất nhiều bài học bổ ích , vô giá trong cách nhìn nhận , giá trị con người , trong cách học , cách sống & ứng xử hàng ngày . Hôm nay các em sẽ đi vào tìm hiểu thêm về 1 số câu tục ngữ nói về con người & xã hội b) Tiến trình hoạt động HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY  Hoạt động 1 : Đọc văn bản – chú thích  Hướng dẫn cách đọc :. HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ. Lop11.com. PHAÀN GHI BAÛNG I-Tieáp xuùc vaên baûn – chuù thích ( SGK / 19 ).

<span class='text_page_counter'>(15)</span> - Nhấn giọng các từ gieo vần - Ngaét nhòp : caâu 1(3/4) ; caâu 2(2/2/4) caâu 5(2/4) ; caâu 7(2/4) ; caâu 8(2/4) ; câu 9(2/4 , 4/4) ; Câu 3+4 ngắt nhịp ở daáu phaåy - GV đọc mẫu - GV nhaän xeùt - 2 HS đọc - Giải thích từ khó - Chuù thích /12  Hoạt động 2 : Đọc – hiểu văn bản - Đọc câu 1 - Người quý hơn của , quý gấp - Neâu nghóa caâu 1 boäi laàn - Qua nội dung vừa nêu , con người - Không phải là con người có quan niệm về của cải như thế nào không coi trọng của , những Có phải con người xem thường của nông dân đặt con người lên trên mọi thứ của cải caûi khoâng ? - Hãy nêu nghệ thuật sử dụng trong - Nhân hóa : mặt của - So sánh : bằng , đối lập đơn vị caâu ? Taùc duïng cuûa ngheä thuaät ?  Cách dùng từ “ mặt người , mặt chỉ số lượng (1>10)  khẳng của “ để tương ứng với hình thức & ý định sự quý giá của người so với nghĩa của sự so sánh trong câu , đồng của thời tạo nên những điểm nhấn sinh động về từ ngữ & nhịp điệu cho người đọc , người nghe chú ý - Một mặt người hơn 10 mặt của - Haõy neâu dò baûn cuûa caâu 1 - Giá trị kinh nghiệm mà câu tục ngữ - Khẳng định tư tưởng coi trọng con người , giá trị con người của theå hieän ? - Hãy tìm 1 số câu tục ngữ khác có nhân dân ta - Người làm ra của chứ của nội dung tương tự không làm ra người - Người sống đống vàng - Lấy của che thân , chứ không ai laáy thaân che cuûa - Với câu tục ngữ này có thể sử dụng Thảo luận : + Phê phán những trường hợp trong những trường hợp nào ?  Nói về tư tưởng đạo lý , triết lý coi của trọng hơn người sống của nhân dân : đặt con người + An ủi , động viên những trường hợp mà nhân dân cho là lên mọi thứ của cải - Quan niệm về sinh đẻ trước đây : “ của đi thay người “ Muốn đẻ nhiều con - Đọc câu 2. Lop11.com. II- Đọc – hiểu văn baûn Câu 1 : Đề cao giá trị con người quý báu hôn cuûa caûi - NT : so sánh , hoán duï. Caâu 2 :.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> - Neâu nghóa caâu 2 - Qua hình thức bên ngoài cũng đã 1 phaàn naøo theå hieän nhaân caùch cuûa con người - Câu TN có thể sử dụng trong những vaên caûnh naøo ?. - Kinh nghiệm nào của dân gian được đúc kết trong câu tục ngữ này ?. - Neâu nghóa caâu 3. - Coù 2 nghóa + Răng và tóc thể hiện sức khoẻ của con người + Raêng vaø toùc theå hieän hình thức tính tình , tư cách con người + Khuyên nhủ , nhắc nhở con người phải biết giữ gìn răng , tóc cho sạch ,đẹp + Theå hieän caùch nhìn nhaän , đánh giá , bình phẩm con người cuûa nhaân daân - Người đẹp từ những thứ nhỏ nhaát -Mọi biểu hiện ở con người đều phản ánh vẻ đẹp , tư cách - Đọc câu 3 - Coù 2 nghóa + Nghĩa đen : Dù đói vẫn phải aên uoáng saïch seõ , duø raùch vaãn phải ăn mặc sạch sẽ , giữ gìn thôm tho . + Nghóa boùng : Duø ngheøo khoå , thieáu thoán vaãn phaûi soáng trong saïch , khoâng vì ngheøo khoå maø laøm ñieàu xaâu xa , toäi loãi - Thaûo luaän - Đối giữa 2 vế  hoàn chỉnh + Đói – rách thể hiện sự khó khaên , thieáu thoán veà vaät chaát + Sạch – thơm chỉ những điều con người cần phải đạt , phải giữ gìn, vượt lên trên hoàn cảnh. - Hãy cho biết nghệ thuật được sử duïng trong caâu & neâu taùc duïng cuûa ngheä thuaät aáy ?  Hai veá cuûa caâu coù keát caáu ñaúng laäp nhöng boå sung nghóa cho nhau : Dù nói về cái ăn hay cái mặc , đều nhắc con người phải giữ gìn cái sạch & thơm của nhân phẩm . Đấy là sự trong sạch , cao cả của đạo đức , nhân cách trong những tình huống dễ trượt ngã . - Câu tục ngữ khuyên chúng ta điều - Khuyên ta phải có lòng tự gì ? trọng , biết giữ gìn nhân phẩm . Dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào cũng không để nhân phẩm bị hoen oá. Lop11.com. - Nét đẹp thẩm mỹ bên ngoài phản ảnh vẻ đẹp bên trong. Caâu 3 Đói sạch – rách thơm Đối , ẩn dụ  Phải giữ gìn phẩm giaù duø trong baát kyø hoàn cảnh nào.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> - Trong dân gian còn có câu TN nào - Chết trong còn hơn sống đục đồng nghĩa với câu này ? - Đọc câu 4 - Hình thức câu tục ngữ này có gì đặc - Lặp lại từ “học” 4 lần - Nhấn mạnh việc học toàn diện bieät ? Noù coù taùc duïng gì ?  Câu Tn có 4 vế . Các vế vừa có tỉ mỉ quan hệ đẳng lập , vừa có quan hệ bổ sung cho nhau - Haõy giaûi thích nghóa cuûa caâu 4 - Học để biết cách ăn , nói , gói - Từ đó , có thể nhận ra kinh nghiệm mở  Học để biết làm , biết giữ mình & biết giao tiếp nào được đúc kết trong câu này ? Mỗi hành vi của con người đều là - Con người cần thành thạo mọi sự tự giới thiệu mình với người khác việc khéo léo trong giao tiếp . & đều được người khác đánh giá . Vì Việc học phải toàn diện , toàn vậy con người phải học để mọi hành mỉ vi ứng xử đều chứng tỏ mình là người lịch sự , tế nhị , thành thạo công việc biết đối nhân xử thế , tức là người có văn hoá , nhân cách - Dân gian đã từng nhận xét về việc -Aên trông nồi , ngồi trông hướng ăn nói của con người bằng những câu -Aên tùy nơi , chơi tùy chốn - Một lời nói dối , sám hối 7 tục ngữ nào ? ngaøy - Noùi hay hôn hay noùi - Im laëng laø vaøng - Aên nên đọi , nói nên lời - Đọc câu 5,6 - SS 2 câu TN 5,6 cho biết những - 2 câu TN nói về 2 vấn đề khác ñieàu khuyeân raên trong 2 caâu TN treân nhau . 1 caâu nhaán maïnh vai troø mâu thuẫn với nhau hay bổ sung cho của người thầy , 1 câu nói về nhau ? taàm quan troïng vieäc hoïc baïn  không mâu thuẩn đối lập mà bổ sung cho nhau - Giaûi thích nghóa caâu 5 - Khaúng ñònh vai troø , coâng ôn  Nội dung có ý nghĩa thách đố của thầy  Vì vậy phải kính nhằm khẳng định sự thành công , trọng thầy , tìm thầy mà học thành đạt của trò đều có công sức của người thầy , người dạy ta từ tri thức , cách sống , đạo đức - Giaûi nghóa caâu 6 - Đề cao ý nghĩa của việc học baïn. Lop11.com. Caâu 4 - Lời khuyên về tinh thần học hỏi , sự khéo léo trong cách ứng xử , giao tieáp - NT : điệp ngữ , nhieàu nghóa. Caâu 5 - Taàm quan troïng cuûa người thầy - NT : noùi quaù Caâu 6 - Đề cao việc học hỏi baïn beø.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> - Caâu TN coù haï thaáp vieäc hoïc thaày hay khoâng ?  Câu TN khuyến khích mở rộng đối tượng , phạm vi & cách học hỏi , khuyeân nhuû veà vieäc keát baïn , hoïc hoûi baïn - Câu TN sử dụng nghệ thuật gì ? Taùc duïng ? - Hãy tìm những trường hợp tương tự nhö 2 caâu TN 5,6 ?. - Neâu nghóa caâu 7. - Em coù nhaän xeùt gì veà caùch saép xeáp từ ngữ trong câu ? - Caâu TN khuyeân ta ñieàu gì ?  Đây là lời khuyên , triết lý về cách sống , cách ứng xử trong quan hệ giữa con người với con người . Lời khuyên & triết lý sống ấy đầy giá trị nhaân vaên . TN khoâng chæ laø kinh nghiệm về tri thức , về cách ứng xử maø coøn laø baøi hoïc veà tình caûm. - Khoâng haï thaáp vieäc hoïc thaày khoâng coi hoïc baïn quan troïng hôn hoïc thaày , maø muoán nhaán maïnh vieäc caàn hoïc hoûi baïn. - SS : không tày  ý được nhấn maïnh & khaúng ñònh roõ raøng - Maùu chaûy ruoät meàm - Baùn anh em xa mua laùng gieàng gaàn - Có mình thì giữ - Sẩy đàn tan nghé - Đọc câu 7 - Khuyên nhủ con người thương yêu người khác như chính thân mình - Thương người “đặt trước” thương thân” để nhấn mạnh đối tượng đồng cảm , thương yêu - Khuyên con người lấy bản thân mình soi vào người khác , coi người khác như bản thân mình , quyù troïng thöông yeâu , đồng cảm đồng loại. - Đọc câu 8 - Neâu nghóa caâu 8 - Khi được hưởng thành quả nào đó , phải nhớ đến người đã có công gầy dựng nên , phải biết ơn người đã giúp mình . - Hãy nêu 1 số trường hợp có thể sử - Thể hiện tình cảm của con duïng caâu TN naøy ? cháu đối với cha mẹ , ông bà , tình cảm của HS đối với thầy cô hoặc lòng biết ơn của nhân dân đối với các anh hùng liệt sĩ - Kinh nghiệm nào được đúc kết từ - Không có gì tự nhiên có cho ta - Mọi thứ ta hưởng thụ đều do caâu TN naøy ? công sức con người  Cần trân. Lop11.com. Caâu 7 Neân heát loøng , heát daï giúp đỡ thương yêu người có hoàn cảnh gia ñình khoù khaên. Caâu 8 - Lời khuyên về lòng biết ơn đối với người đã làm nên thành quả cho ta hưởng thụ - NT : aån duï.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> trọng công sức lao động của con người , không lãng phí - Đọc câu 9 - Một người lẻ loi không thể làm nên việc lớn , nhiều người hợp sức lại thì sẽ làm được mọi vieäc - Câu TN sử dụng nghệ thuật gì ? - Aån dụ , đối lập giữa 2 vế - Kinh nghiệm sống được đúc kết - Đoàn kết sẽ tạo thành sức trong câu tục ngữ là gì ? maïnh . Chia reû seõ khoâng vieäc naøo thaønh coâng  Khẳng định sức mạnh của đoàn kết - Hãy tìm những câu có đặc điểm sau + Diễn đạt bằng so sánh - Caâu 1,6,7 + Diễn đạt bằng cách dùng hình ảnh - Câu 8,9 aån duï + Từ & câu có nhiều nghĩa - Caâu 2,3,4,8,9  Hoạt động 3 : Tổng kết - Những NT đặc sắc của các câu TN - Ghi nhớ / 13 vừa tìm hiểu ? - Những câu TN đó mang ý nghĩa , giaù trò gì ? - Trong thực tế ngày nay , các câu TN ấy có còn thiết thực hay không ?. Caâu 9 - Tinh thần đoàn kết sẽ tạo nên sức mạnh to lớn - NT : aån duï , luïc baùt. III- Toång keát.  Hoạt động 4 : Luyện tập Tìm những câu TN đồng nghĩa hoặc trái nghĩa với những câu TN vừa học Caâu Đồng nghĩa Traùi nghóa 1 - Người sống hơn đống vàng - Của trọng hơn người - Lấy của che thân chứ không ai lấy thaân che cuûa - Uống nước nhớ nguồn - Ăn cháo đá bát - Uống nước nhớ kẻ đào giếng - Được chim bẻ ná , được cá quên nơm 4. Daën doø - Hoïc thuoäc loøng 8 caâu TN , khaùi nieäm TN - Laøm BT - Đọc thêm trang 13 , 14 - Chuaån bò : Ruùt goïn caâu - Xem kỹ ý nghĩa các câu TN bài 18 , 19 & bài “ Qua đèo ngang “ Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> II. Tieáng Vieät RUÙT GOÏN CAÂU 1. OÅn ñònh 2. KTBC - Kiểm tra vở HS 3. Bài mới a) Giới thiệu Rút gọn câu là 1 trong những thao tác biến đổi câu thường gặp trong nói hoặc viết nhằm làm cho câu gọn hơn nhưng vẫn không làm cho người nghe , người đọc hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu nói . Trong tiết học hoâm nay , thaày troø chuùng ta seõ tìm hieåu caùch ruùt goïn caâu naøy b) Tiến trình hoạt động HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ  Hoạt động 1 : Tìm hiểu khái niệm caâu ruùt goïn - HS đọc - Treo ví duï 1a,b - Cấu tạo của 2 câu trên có gì khác - Câu b có thêm từ : Chúng ta nhau ? - Từ “Chúng ta” đóng vai trò gì trong - Làm CN Lop11.com. PHAÀN GHI BAÛNG I- Theá naøo laø ruùt goïn caâu Vd1 : (a) Hoïc aên , hoïc noùi , học gói , học mở  Thieáu CN.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>