Tài liệu PHƯƠNG PHÁP HỌC NGOẠI NGỮ

Sưu tầm: Trương Công Chức___Phúc Thành
GIÁO SƯ LÊ KHÁNH BẰNG VỚI PHƯƠNG PHÁP HỌC NGOẠI
NGỮ BẰNG “THIỀN”
(trích báo Giáo Dục và Thời Đại)

GS nhà giáo Lê Khánh Bằng được nhiều người biết không chỉ là nhà
phương pháp trong giáo dục học mà còn biết đến bởi sự uyên bác vì ông có
thể giảng bài bằng 6 thứ tiếng khác nhau: Anh, Pháp, La Tinh, Nga, Trung
Quốc, Bồ Đào Nha. Điều đáng nói là 6 thứ tiếng này phần lớn do GS tự
học. Có được vốn ngoại ngữ nhiều như vậy chính là nhờ biết cách học có
phương pháp. Vậy những phương pháp đó là gì? Thiền – đây là một phương
pháp dưỡng sinh cổ điển của Ấn Độ, đặc trưng bởi “tập trung tư tưởng”
khong cho tạp niệm xen vào trong quá trình học. Thiền ở đây chỉ được sử
dụng ở phương diện là một phương pháp để phát huy năng lực của người
học.

“THIỀN” là gì? “Thiền” là một quá trình tu luyện gồm những biện pháp
thể dục tâm lý, từ gốc là Yoga, được một trường phái phật giáo Trung Quốc
kết hợp với phương pháp của đạo lão áp dụng sau đó truyền sang Việt Nam,
Nhật Bản và ngày nay cũng được một số người Châu Mỹ vận dụng. Khi
thiền ta phải ổn định hoạt động tâm thể bằng điều hoà hơi thở, trên cơ sở ấy,
tập trung ý nghĩ vào những bộ phận nào đó của cơ thể, hoặc những giáo lý
cơ bản, những vấn đề mình quan tâm. Khi thiền con người phải hết sức tập
trung, làm cho các kích thích bên ngoài không xen vào được, toàn tâm tập
trung vào một ý. Đây là một kỹ thuật điều khiển tinh thần, giúp con người
sử dụng bộ não triệt để, động viên được những năng lực tiềm ẩn. Có thể về
mặt cơ chế, thiền là tập trung tư tưởng cao độ vào một vấn đề hay một công
việc nhất định.
Thiền có thể quy ước phân làm 2 loại: thiền tĩnh và thiền động.
Tĩnh là ngồi yên (có thể nhắm mắt hay mở mắt), tập trung suy nghĩ vào
hơi thở (thở sâu, êm, nhẹ) hoặc vào một vấn đề nào đó (bài học).

Động là tập trung suy nghĩ vào một vấn đề nào đó (một chủ đề, một công
việc), đồng thời có thể dùng các động tác để thể hiện vấn đề đó, như viết,
nói, cử động chân tay.

VẬN DỤNG THIỀN ĐỂ TẠO NÊN MỘT VÙNG NGOẠI NGỮ TRONG VỎ NÃO
Đối với học ngoại ngữ, thiền có tác dụng góp phần tạo nên một vùng
ngoại ngữ trong vỏ não. Có thể áp dụng theo công thức 5 bước chuyển vào
trong và 5 bước chuyển ra ngoài
Sưu tầm: Trương Công Chức___Phúc Thành
5 bước chuyển vào trong như sau:
Bước 1: Sau khi thư giãn và tập trung tư tưởng cao độ, học viên đọc thật
to (đúng trọng âm và ngữ điệu) để tạo nên một khu vực hưng phấn mạnh
trong vỏ não và nhằm góp phần ức chế vùng tiếng mẹ đẻ. Có thể đọc to như
vậy 3 đến 5 lần hoặc hơn càng tốt. Lúc này cần đọc to và đúng chứ chưa cần
đọc nhanh.
Bước 2: Đọc to vừa, đúng ngữ điệu, tốc độ có thể nhanh dần lên. Đọc như
vậy 3 đến 5 lần hoặc hơn.
Bước 3: Đọc mấp máy môi có âm thanh và ngữ điệu vang lên nho nhỏ.
Đọc 3 đến 5 lần, tốc độ nhanh nhất có thể được. Làm như vậy để cho khu
vực hưng phấn mạnh, nhưng rất khuyếch tán lúc ban đầu nay tập trung dần
lại.
Bước 4: Đọc trong óc, còn gọi là đọc liếc hay đọc thầm. Lúc này môi
không mấp máy, âm thanh không phát ra, nhưng người đọc vẫn phải cảm
thấy âm thanh và ngữ điệu vang lên trong óc. Đọc như thế nhiều lần, có thể
từ 10 đến 100 lần, cho đến khi thuộc lòng hẳn, tốc độ ngày càng nâng lên.
Bước 5: Bước quan trọng và quyết định nhất. Đọc thuộc lòng trong óc
nhiều lần để hằn sâu vào trong vỏ não, để đặt được một viên gạch vào vùng
ngoại ngữ mới xây dựng. Bước này có thể tiến hành theo trình tự, nhẩm đọc
trong óc, lúc đầu từ từ sau đó tăng dần lên đến mức nhanh nhất có thể được
(ví dụ một bài khoá khoảng 130 từ: 15 – 30 giây), nếu chưa đạt được tốc độ

như thế phải luyện tập tiếp.
5 bước chuyển ra ngoài gồm:
Bước 1: Đọc trong óc.
Bước 2: Đọc mấp máy môi.
Bước 3: Đọc to vừa, tốc độ nhanh và rất nhanh.
Bước 4: Đọc thật to đúng trọng âm, đúng ngữ điệu với tốc độ nhanh nhất
có thể được, nhưng không được sai sót.
Bước 5: Tập trung tư tưởng cao độ, vừa đọc thầm, vừa viết ra giấy với tốc
độ nhanh nhất
Khi đã có vùng ngoại ngữ trong đầu, người học có thể duy trì nó và dễ
dàng tiếp nhận thêm những ngoại ngữ khác. Khái quát lại như GS Bằng nói:
“đột phá một điểm, khai thông toàn diện. Với phương pháp này không chỉ
giúp chúng ta vận dụng vào dạy và học ngoại ngữ mà còn học tốt các môn
khoa học khác”.
Sưu tầm: Trương Công Chức___Phúc Thành
HỌC - MỘT KHÁI NIỆM “TỰ HỢP ĐỒNG”
VÀ “RÈN LUYỆN KỸ NĂNG SUY NGHĨ BẰNG NGOẠI NGỮ”

Cũng theo GS Lê Khánh Bằng, đối với việc dạy và học hiện nay phải
thống nhất một khái niệm: thày với trò là bạn, người học được xem là trung
tâm và học theo cách tự hợp đồng. Đây là sự giao ước của chính bản thân
người học. Hợp đồng dài hạn thì tuân thủ theo đúng bản thiết kế của quá
trình tự học. Hợp đồng ngắn hạn tuân thủ đúng các mục tiêu đề ra như thuộc
bài khoá trong bao lâu, tốc độ đạt được… Người học phải tự nhắc nhở
mình, tự kiểm tra và đánh giá. Ở đây thày giáo chỉ đóng vai trò người
hướng dẫn còn về phương pháp lĩnh hội và tạo điều kiện hiệu quả là do
người học quyết định. Chính vì thế, không ít người đặt câu hỏi: Tại sao
mình học ngoại ngữ rất chăm chỉ miệt mài trong 2, 3 năm mà kết quả không
cao? Phải chăng học ngoại ngữ được phải có năng khiếu? Thực ra không
hoàn toàn như vậy. Mấu chốt của vấn đề là học phải có phương pháp, không

chỉ riêng việc học ngoại ngữ mà cả các môn khác. Nếu có phương pháp
đúng sẽ giúp người học nhận thức nhanh hơn và nhớ lâu hơn. Với học ngoại
ngữ, trước hết người học phải có khả năng suy nghĩ bằng ngoại ngữ. Suy
nghĩ bằng ngoại ngữ là năng lực hình dung được ngoại ngữ đó trong đầu mà
không phải trải qua giai đoạn lịch sử tiếng mẹ đẻ. Không có khả năng này,
người học khi học phải chuyển từ tiếng nước ngoài sang tiếng mẹ đẻ mới
hiểu (nghe), rồi mới có thể trả lời bằng tiếng mẹ đẻ, sau lại dịch ra tiếng
nước ngoài để trả lời. Việc đó vừa chậm vừa làm giảm khả năng sử dụng
ngoại ngữ như một công cụ giao tiếp. GS Lê Khánh Bằng đã khái quát hoá
quá trình học ngoại ngữ bằng một sơ đồ công thức: 3T, 5B, 5C, 2H, 3V. (3T
là thiền, tần số và tốc độ; 5B là 5 bước chuyển vào trong và ngược lại; 5C là
5 chỉ tiêu của chất lượng học ngoại ngữ: nghe, nói, đọc, viết, suy nghĩ bằng
ngoại ngữ; 2H là 2 chỉ tiêu của hiệu quả; 3V là 3 vùng ngoại ngữ: tối thiểu,
cơ bản và chuyên ngành). Để biến tất cả những yêu cầu phương pháp thành
hiện thực thì quá trình tự học vẫn là then chốt của thành công.