Bài giảng Bài 16. Đấu tranh giành độc lập (tiếp theo)

Bài 16

GV : Nguyễn Chí Thuận
Trường THPT Dĩ An – Bình Dương


NỘI DUNG
II. Cuộc đấu tranh giành độc lập
(TK I – Đầu TKX)
1. Khái quát phong trào đấu tranh
từ thế kỉ I đến thế kỉ X
2. Một số cuộc khởi nghóa tiêu biểu


Hoàng đế
Thừa tướng
Các quan văn

Thái uý
Các chức
quan khác

Thái thú
(ở quận)
Huyện lệnh
(ở huyện)

Huyện lệnh
(ở huyện)

Các quan võ

Thái thú
(ở quận)
Huyện lệnh
(ở huyện)

Huyện lệnh
(ở huyện)

TỔ CHỨC BỘ MÁY CHÍNH QUYỀN PHONG KIẾN PHƯƠNG BẮC
















Thống kê các cuộc đấu tranh tiêu biểu :
- 40 KN Hai Bà Trưng
- 100, 137, 144 KN của ND Nhật Nam
- 157 KN của ND Cửu Chân

- 178, 190 KN của ND Giao Chỉ
- 248 KN Bà Triệu
- 542 KN Lý Bí
- 687 KN Lý Tự Thiên
- 722 KN Mai Thúc Loan
- 776 – 791 KN Phùng Hưng
- 819 – 820 KN Dương Thanh
- 905 KN Khúc Thừa Dụ
- 938 (Trực trị). KN Ngô Quyền


II − Các cuộc đấu tranh giành độc lập (từ thế kỉ I đến đàu
thế kỉ X)
1. Khái quát phong trào đấu tranh từ thế kỉ I đến đầu thế
kỉ X
 Năm 40, cuộc khởi nghĩa chống ách đô hộ đầu tiên của
nhân dân Âu Lạc bùng nổ. Từ đó cho đến thế kỉ X,
nhiều cuộc khởi nghĩa liên tiếp nổ ra ở cả ba quận Giao
Chỉ, Cửu Chân và Nhật Nam.
 Nhiều cuộc khởi nghĩa đã giành được thắng lợi và thành
lập chính quyền tự chủ như : khởi nghĩa Hai Bà Trưng,
khởi nghĩa Lý Bí và khởi nghĩa của Khúc Thừa Dụ.
 Các cuộc khởi nghĩa nổ ra liên tiếp : đã chứng tỏ tinh
thần yêu nước và ý chí quật cường của dân tộc.











Yêu cầu HS theo dõi các cuộc khởi
nghĩa theo nội dung :
Thời gian bùng nổ khởi nghĩa.
Chống kẻ thù nào (Triều đại đô hộ nào).
Địa bàn của cuộc khởi nghĩa.
Diễn biến chính quyền khởi nghĩa.
Nguyên nhân thắng lợi.
Ý nghĩa lịch sử.


2. Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu
a) Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng :
 Mùa xuân năm 40, Hai Bà Trưng nổi dậy khởi
nghĩa.
 Cuộc khởi nghĩa được đông đảo các tầng lớp
nhân dân tham gia.
 Quân khởi nghĩa lần lượt đánh chiếm Mê Linh
(Vĩnh Phúc), Cổ Loa (Đông Anh - Hà Nội) và
Luy Lâu (Thuận Thành - Bắc Ninh).
 Thái thú Tô Định phải bỏ chạy về nước.
 Cuộc khởi nghĩa thắng lợi, Trưng Trắc được suy
tôn làm vua, đóng đơ ở Mê Linh.



Bản đồ

Sô
ng
Hồ
ng

Sô
n

Sôn
gĐ

gM

Ã

à

GIAO
CH

3 Mờ Linh
LÃng Bạc
4
2
5 Cổ loa

Cấm Khê

BIN
ễNG

1


- Cuộc kháng chiến chống quân Hán xâm lược :
 Trưng Vương đã xây dựng chính quyền độc lập
tự chủ trong 2 năm.
 Mùa hè năm 42, Mã Viện được vua Hán cử làm
chỉ huy một đạo quân sang xâm lược nước ta.
 Cuộc kháng chiến của nhân dân ta do Hai Bà
Trưng lãnh đạo đã diễn ra quyết liệt nhưng do
lực lượng yếu nên cuối cùng thất bại.
 Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng thể hiện khí
phách anh hùng của dân tộc và vai trò to lớn của
phụ nữ Việt Nam.


Khởi nghĩa của Hai Bà Trưng đánh đuổi Tô Định
nhà Hán giành độc lập tự chủ (Tranh Đông Hồ)


Đền thờ Hai Bà Trưng ở Mê Linh


b) Cuộc khởi nghĩa Lý Bí và sự thành lập Nhà nước Vạn
Xuân :
 Cuộc khởi nghĩa nổ ra vào năm 542. Chưa đầy 3 tháng,
nghĩa quân đã chiếm được châu thành Long Biên, chính
quyền đơ hộ bị lật đổ.
 Mùa xn năm 544, Lý Bí lên ngơi vua (Lý Nam Đế), đặt

quốc hiệu là Vạn Xuân, dựng kinh đô ở cửa sông Tô
Lịch (Hà Nội).
 Năm 545, nhà Lương cử Trần Bá Tiên cùng với Thứ sử
Giao Châu đem quân sang xâm lược nước ta. Lý Nam
Đế mang quân ra trấn giữ Chu Diên. Nhưng trước thế
giặc mạnh, Lý Nam Đế phải rút quân về Vĩnh Phúc, rồi
Phú Thọ và sau đó trao quyền cho Triệu Quang Phục một tướng trẻ và tài năng.
 Năm 550, cuộc kháng chiến kết thúc thắng lợi, Triệu
Quang Phục lên làm vua.


Hợp Phố
Giao Châu
Long Biên
(năm 542)

Mùa xuân năm 542 Lý Bí
liên kết với hào kiệt các
Châu thuộc miền Bắc nư
ớc ta nổi dậy khởi nghĩa .
Chưa đầy ba tháng chiếm
được Long Biªn


Năm 544 nước Vạn Xuân độc lập ra đời


Lý Bí lên ngơi vua
(Lý Nam Đế), đặt
quốc hiệu là Vạn

Xn nhằm mục
đích gì ?


c) Cuộc khởi nghĩa của Khúc Thừa Dụ :
 Năm 905, nhân sự suy yếu của nhà Đường, Khúc Thừa
Dụ được nhân dân ủng hộ, đánh chiếm Tống Bình (Hà
Nội), giành quyền tự chủ.
 Năm 907, Khúc Hạo lên thay, đã tiến hành một số cải
cách về kinh tế, hành chính nhằm ổn định tình hình xã
hội.
 Ý nghĩa lịch sử : Cuộc đấu tranh giành độc lập của
nhân dân ta suốt nghìn năm Bắc thuộc đã giành được
thắng lợi về căn bản, đặc biệt là những cải cách của
Khúc Hạo trong tồn bộ tiến trình khởi nghĩa của nhân
dân ta trong thời Bắc thuộc, đưa đến thắng lợi của trận
Bạch Đằng năm 938.





d) Ngô Quyền và chiến thắng Bạch Đằng năm 938 :
 Năm 931, Dương Đình Nghệ lãnh đạo nhân dân đánh
bại cuộc xâm lược của quân Nam Hán và xưng là Tiết
độ sứ thay họ Khúc. Nhưng sau đó ơng bị Kiều Công
Tiễn giết hại.
 Công Tiễn cho người sang cầu cứu nhà Nam Hán. Nhân
cơ hội đó, quân Nam Hán sang xâm lược nước ta.
 Ngô Quyền đã dùng kế đóng cọc trên sơng Bạch Đằng,

cho qn mai phục hai bên bờ sông và nhử quân địch
vào trong trận địa bãi cọc. Với kế sách này, Ngô Quyền
đã đánh bại cuộc xâm lược của quân Nam Hán.
 Ý nghĩa lịch sử : chiến thắng Bạch Đằng lịch sử năm
938 đã mở ra một thời đại mới - thời đại độc lập, tự chủ
lâu dài của dân tộc.


Ngô Quyền và chiến thắng Bạch Đằng 938.


Đốn gỗ đóng cọc trên sông Bạch đằng


Đóng cọc trên sông Bạch Đằng


Khiêu chiến giả thua dụ địch vào bãi cọc