Các giải pháp mở rộng thanh toán quốc tế theo phương pháp tín dụng chứng từ tại ngân hàng TCB.doc

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

LờI NóI ĐầU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu.
Cùng với tiến trình hội nhập kinh tế của Đất nớc, công tác phục vụ xuất nhập
khẩu trong thời gian gần đây đà đợc các Ngân hàng thơng mại nói chung và Ngân
hàng TCB không ngừng đổi mới và hoàn thiện. Trong đó công tác thanh toán quốc
tế đợc coi là mục tiêu trọng tâm trong các hoạt động phục vụ kinh tế đối ngoại của
TCB. Để đạt đợc mục tiêu này trong thời gian vừa qua Ngân hàng TCB đà liên tục
cải tiến và đổi mới các hoạt động của mình nhằm nâng cao hiệu quả trong các
hoạt động thanh toán quốc tế.
Phơng thức thanh toán tín dụng chứng từ là một trong những phơng thức thanh
toán phổ biến nhất trong thanh toán quốc tế. Bên cạnh những u điểm so với phơng
thức thanh toán khác, phơng thức thanh toán tín dụng chứng từ còn là một hình
thức tài trợ thơng mại cho c¸c doanh nghiƯp xt nhËp khÈu cịng nh c¸c đơn vị
kinh tế tham gia vào các hoạt động thơng mại quốc tế.
Phơng thức thanh toán tín dụng chứng từ đà đợc Ngân hàng TCB áp dụng và
bớc đầu đà đóng góp vào hiệu quả kinh doanh đối ngoại của Ngân hàng. Song trên
thực tế hiệu quả sử dụng phơng thức này còn hạn chế cha đáp ứng đợc yêu cầu,
đòi hỏi của khách hàng. Một mặt, bản thân Ngân hàng cha đáp ứng đợc những
yêu cầu có tính phức tạp của nghiệp vụ, do các thanh toán viên cha nắm vững và
vận dụng thành thạo tác nghiệp. Mặt khác, về phía khách hàng các doanh nghiệp
xuất nhập khẩu cũng cha hiểu biết thấu đáo về phơng thức thanh toán này. Dới
giác độ quản lí vĩ mô, còn có nhiều vớng mắc liên quan đến cơ chế chính sách của
Nhà nớc... Do đó, hiệu quả sử dụng phơng thức thanh toán này đà bị hạn chế rất
nhiều.
Tìm kiếm giải pháp, nhằm nâng cao hịệu quả sử dụng phơng thức tín dụng
chứng từ là một yêu cầu cấp bách cả về phơng diện lý luận cũng nh thực tiễn.
Nhận thức đợc tầm quan trọng của vấn đề này và đợc sự chỉ bảo tận tình của Thầy
giáo Tiến sĩ Tô Ngọc Hng cũng nh sự giúp đỡ của các anh chị, cán bộ phòng
thanh toán quốc tế Ngân hàng TCB nên em đà chọn đề tài: Các giải pháp mở

rộng hoạt động động thanh toán quốc tế theo phơng thức tín dụng chứng từ tại
Ngân hàng TCB làm luận văn tốt nghiƯp cđa m×nh.

1


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

2. Mơc ®Ých nghiên cứu.
Qua cơ sở lí luận và thực tiễn hoạt động thanh toán quốc tế bằng phơng thức
tín dụng chứng từ của Ngân hàng TCB, đề xuất một số giải pháp nhằm mở rộng
hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu bằng phơng thức tín dụng chứng từ tại Ngân
hàng TCB.
3. Đối tợng và phạm vi nghiên cứu.
_ Nghiên cứu cơ sở lí luận về phơng thức tín dụng chứng từ.
_Nghiên cứu thực trạng hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu bằng phơng
thức tín dụng chứng từ tại Ngân hàng TCB.
4. Phơng pháp nghiên cứu.
Các phơng pháp sử dụng trong quá trình nghiên cứu là: phơng pháp tổng hợp,
phân tích, thống kê
5. Kết cấu của luận văn:
Ngoài phần Lời nói đầu, Kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
gồm ba chơng:
_ Chơng 1: Tổng quan về hoạt động thanh toán quốc tế theo phơng thức tín
dụng chứng từ của Ngân hàng Thơng mại.
_ Chơng 2: Thực trạng hoạt động thanh toán quốc tế theo phơng thức tín dụng
chứng từ tại Ngân hàng TCB.
_Chơng 3: Những giải pháp và kiến nghị chủ yếu nhằm mở rộng hoạt động
thanh toán quốc tế theo phơng thức tín dụng chứng từ tại TCB.
Để hoàn thành đợc khoá luận, bản thân em mong muốn đóng góp một chút

kiến thức nhỏ bé của mình để phần nào khắc phục hạn chế và mở rộng hoạt động
thanh toán L/C. Tuy nhiên, đây là một vấn đề phức tạp, hơn nữa em mới chỉ là
một sinh viên và do những hạn chế nh: khả năng của bản thân, hạn chế về thời
gian, cũng nh nguồn tài liệu để tham khảo. Do đó bài viết không thể tránh khỏi
những thiếu sót và cha thể đáp ứng đợc mong muèn cña thùc tÕ. Do vËy, em rÊt
mong nhËn đợc sự ủng hộ, góp ý của các thầy cô giáo, các bạn những ai quan tâm
đến vấn đề này ®Ị nµy.

2


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Ch¬ng 1
tỉng quan về hoạt động thanh toán quốc tế theo
phơng thức tín dụng chứng từ của
Ngân hàng thơng mại
1.1. Ngân hàng thơng mại và hoạt động thanh toán quốc tế.

1.1.1. Ngân hàng thơng mại và các nghiệp vụ chủ yếu của nó.
1.1.1.1

Định nghĩa Ngân hàng thơng mại.

Có nhiều định nghĩa khác nhau về NHTM, theo luật Ngân hàng của Pháp
năm 1941 định nghĩa: Ngân hàng đợc coi là những xí nghiệp hay cơ sở hành
nghề thờng xuyên nhận của công chúng dới hình thức ký thác hay hình thức
khác những khoản tiền mà họ dùng cho chính họ vào các nghiệp vụ chiết khấu,
tín dụng hoặc nghiệp vụ tài chính. Theo luật Ngân hàng của ấn độ: Ngân
hàng là cơ sở nhận các khoản tiền ký thác để cho vay hay tài trợ đầu t. ở Việt

Nam, để tăng cờng quản lý, hớng dẫn hoạt động của các Ngân hàng và Tổ chức
tín dụng tạo thuận lợi cho sự phát triển nền kinh tế đồng thời bảo vệ lợi ích hợp
pháp của các cá nhân. Điều 20, Luật các Tổ chức tín dụng Việt Nam có nêu:
Tổ chức tín dụng là donh nghiệp đợc thành lập theo quyết định của luật này và
các quy định khác của pháp luật để hoạt động kinh doanh tiền tệ và làm dịch vụ
Ngân hàng với néi dung nhËn tiỊn gưi vµ sư dơng tiỊn gưi để cấp tín dụng,
cung ứng các dịch vụ thanh toán.
Mặc dï, cã nhiỊu c¸ch thĨ hiƯn kh¸c nhau nhng khai thác nội dung các
định nghĩa đó, ngời ta dễ nhận thấy các Ngân hàng đều có chung một tính chất,
đó là việc nhận tiền ký thác, tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn để sử dụng vào
các nghiệp vụ cho vay, chiết khấu và các nghiệp vụ kinh doanh khác của Ngân
hàng.
1.1.1.2

Đặc trng hoạt động của Ngân hàng thơng mại.

Khác với các doanh nghiệp, NHTM không trực tiếp tham gia sản xuất và lu thông hàng hoá nhng nó góp phần phát triển nền kinh tế xà hội th«ng qua
viƯc cung øng vèn tÝn dơng cho nỊn kinh tế, thực hiện chức năng trung

3


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

gian thanh to¸n và dịch vụ Ngân hàng. Đặc trng hoạt động của NHTM bao gồm:
- Là chủ thể thờng xuyên nhận và kinh doanh tiền gửi.
- Hoạt động của NHTM gắn bó mật thiết với hệ thống lu thông tiền tệ và hoạt
động thanh toán của mối quốc gia.
- Hoạt động của NHTM đa dạng phong phú và có phạm vi rộng lớn.
1.1.1.3

Các nghiệp vụ đối ngoại của NHTM.

Bên cạnh những nghiệp vụ truyền thống của một Ngân hàng, NHTM còn có
những nghiệp vụ đối ngoại của một Ngân hàng hiện đại:
- Nghiệp vụ thanh toán quốc tế trong ngoại thơng.
Thanh toán quốc tế trong ngoại thơng là việc chi trả tiền hàng hoá, dịch vụ
đối với nớc ngoài phát sinh từ các hoạt động trao đổi hàng hoá, dịch vụ theo hệ
thống giá cả quốc tế, đợc thực hiện theo những quy tắc nhất định hoặc theo tập
quán thơng mại quốc tế. Các hoạt động thanh toán thơng mại quốc tế đều đợc thực
hiện qua các hình thức thanh toán quốc tế cụ thể do các chủ thể thanh toán đà lựa
chọn và có sự tham gia thanh toán của các Ngân hàng ở các nớc.
- Nghiệp vụ tài trợ xuất nhËp khÈu vµ tÝn dơng qc tÕ cđa NHTM.
Trong nỊn kinh tế thị trờng, xuất nhập khẩu trở thành vấn đề quan trọng của
mỗi quốc gia. Sản xuất ngày càng phát triển, nhu cầu về thị trờng tiêu thụ hàng
hoá và thị trờng đầu t ngày càng mở rộng. Do khả năng tài chính có hạn, vì vậy
các doanh nghiệp xuất nhập khẩu không phải lúc nào cũng có đủ tiền để thanh
toán hàng nhập hoặc có đủ vốn để thu mua chế biến hàng xuất khẩu. Từ đó nảy
sinh hình thức tài trợ của Ngân hàng đối với hoạt động XNK.
- Các nghiệp vụ đối ngoại khác.
Ngoài hai nghiệp vụ đối ngoại chủ yếu trên các Ngân hàng còn thực hiện các
nghiệp vụ khác nhằm: đa dạng hoá các hoạt động, phân tán rủi ro; Tăng lÃi; Tận
dụng lợi thế là một trung gian tài chính. Các hoạt động này đợc thực hiện trên thị
trờng hối đoái, thị trờng chứng khoán và lĩnh vực khác.
Trong các nghiệp vụ đó hoạt động thanh toán quốc tế là trọng tâm trong mục
tiêu hoạt động đối ngoại của Ngân hàng để phục vụ cho quá trình hội nhập của
Đất nớc.

4

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

1.1.2. Hoạt động thanh toán quốc tế của Ngân hàng thơng mại.
1.1.2.1. Khái niệm thanh toán quốc tế.
Trong điều kiện quốc tế hoá nền kinh tế thế giới đang diễn ra ngày càng mạnh
mẽ, mỗi quốc gia cần phải tích cực và chủ động tham gia để đạt tới vị trí thuận lợi
trong sự phân công lao động quốc tế và trao đổi thơng mại quốc tế. Điều đó có
nghĩa là mỗi quốc gia cần phải phát triển mạnh mẽ lĩnh vực kinh tế đối ngoại, bao
gồm ngoại thơng, hợp tác về kinh tế, khoa học - công nghệ, đầu t quốc tế, du lịch
quốc tế, thông tin liên lạc quốc tế và xuất nhập khẩu hàng hoá...
Qúa trình tiến hành các hoạt động kinh tế nêu trên, tất yếu nảy sinh những
nhu cầu chi trả, thanh toán tiền tệ giữa các chủ thể ở các quốc gia khác nhau. Từ
đó nảy sinh nhu cầu thực hiện các hoạt động thanh toán quốc tế .
Thanh toán quốc tế là việc thực hiện các nghĩa vụ tiền tệ, nảy sinh trên cơ
sở các hoạt động kinh tế và phi kinh tế giữa các tổ chức hay cá nhân nớc này
với tổ chức cá nhân nớc khác, hoặc giữa một quốc gia với tổ chức quốc tế,
thông qua quan hệ giữa các Ngân hàng có liên hệ.
Cùng với xu hớng không ngừng mở rộng quan hệ thơng mại và các mối quan
hệ khác giữa các quốc gia trên thế giới, đòi hỏi hoạt động thanh toán quốc tế cũng
phải đợc mở rộng, hoàn thiện để đáp ứng yêu cầu phục vụ tốt hơn.
1.1.2.2 Vai trò của thanh toán quốc tế.
Các hoạt động xuất - nhập khẩu hàng hoá và dịch vụ không bao giờ tách rời
nhau mà chúng thờng có mối quan hệ hữu cơ với nhau. Việc mua hàng xuất bán
hàng nhập bằng nội tệ trên thị trờng trong nớc là khâu mở đầu và kết thúc cho
việc bán hàng xuất và mua hàng nhập bằng ngoại tệ trên thị trờng thế giới. Xuất
khẩu lµ hµnh vi néi tƯ biÕn thµnh hµng nhËp khÈu để lấy ngoại tệ và nhập khẩu lại
hành vi ngoại tệ chuyển hoá thành hàng nhập khẩu. Toàn bộ hoạt động xuất nhập
khẩu của một nớc tạo thành một chu kú khÐp kÝn, chu kú cã d¹ng: “Néi tƯ - Ngoại
tệ - Hàng nhập khẩu. Đó là mối quan hệ giữa hàng hoá xuất khẩu và hàng hoá

nhập khẩu, giữa giá nội tệ và giá ngoại tệ. Các quan hệ hàng hoá và tiền tệ nói
trên chỉ có thể thực hiên đợc thông qua trao đổi quốc tế.

5


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Để đảm bảo việc thu chi ngoại tệ có kết quả tốt, các nhà kinh doanh xuất
nhập khẩu đều phải thành thạo công tác thanh toán quốc tế vì thanh toán quốc tế
là việc chi trả tiền tệ giữa các đối tác thuộc c¸c níc kh¸c nhau trong quan hƯ kinh
tÕ qc tÕ.
Trong buôn bán, dù ở hình thức nào, luôn tồn tại một mâu thuẫn: ngời nhập
khẩu muốn nhận đợc hàng hoá trớc khi trả tiền, còn ngời xuất khẩu lại muốn có
tiền rồi mới giao hàng. Mở rộng sang buôn bán quốc tế, việc giải quyết mâu
thuẫn này càng cần thiết hơn vì khoảng cách về thông tin, không gian giữa ngời
nhập khẩu và ngời xuất khẩu. Để giải quyết, ngời ta thờng dùng một biện pháp
thoả hiệp: trả tiền đồng nghÜa víi viƯc giao chøng tõ chøng nhËn qun së hữu
hàng hoá hay quyền kiểm soát hàng hoá thông qua bên thứ ba độc lập - đợc cả hai
bên là ngêi nhËp khÈu vµ nguêi xuÊt khÈu tin tuëng lµm trung gian thực hiện việc
trả tiền và giao chứng từ. ở đây sự tin tởng đóng vai trò quan trọng. Các Ngân
hàng với khả năng tài chính dồi dào, uy tín cao đợc yêu cầu tham gia với t cách
bên thứ ba nói trên. Ngân hàng sẽ cam kết có điều kiện với ngời nhập khẩu là sẽ
trả tiền khi họ xuất trình bộ chứng từ phù hợp và đa ra những quy định yêu cầu
ngời nhập khẩu tuân thủ. Cách thức này bảo đảm một cách hợp lý quyền lợi chính
đáng của hai bên - bên mua và bên bán.
Thanh toán bằng tín dụng chứng từ còn có một u điểm là cả các doanh nghiệp
mới bớc vào kinh doanh xuất nhập khẩu và các doanh nghiệp đà có kinh nghiệm
trong lĩnh vực này đều có thể sử dụng một cách hiệu quả.
1.1.2.3. Các phơng thức thanh toán quốc tế chủ yếu.

Trên thực tế có nhiều phơng thức thanh toán quốc tế khác nhau. Dới đây là các
phơng thức thanh toán quốc tế chủ yếu mà các NHTM Việt Nam đang áp dụng:
- Phơng thức chuyển tiền - Remittance :
Phơng thức chuyển tiền là phơng thức thanh toán mà trong đó khách hàng
(ngời trả tiền) yêu cầu Ngân hàng phục vụ mình chuyển một số tiền nhất định cho
ngời khác (ngời huởng lợi) ở một địa điểm và thời gian nhất định bằng phơng tiện
chuyển tiền do khách hàng yêu cầu.
Đây là một trong những hình thức đơn giản nhất, việc thanh toán ở đây là trực
tiếp giữa các bên, các Ngân hàng chỉ là trung gian.

6


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Các bên tham gia trong hình thức chuyển tiền:
Ngời chuyển tiền là ngời yêu cầu Ngân hàng phục vụ mình chuyển tiền ra níc
ngoµi.
Ngêi thơ hëng lµ ngêi nhËn tiỊn do ngêi chun tiền chỉ định.
Ngân hàng chuyển tiền là Ngân hàng thực hiện yêu cầu chuyển tiền, thờng là
Ngân hàng ở nớc ngời chuyển tiền.
Ngân hàng trung gian (nếu có) là Ngân hàng chỉ định giữa Ngân hàng chuyển
tiền và Ngân hàng nhận tiền.
Ngân hàng nhận tiền là Ngân hàng phục vụ ngời thụ hởng.
Nhợc điểm của phơng thức chuyển tiền là việc chi trả tiền cho ngời bán phụ
thuộc hoàn toàn vào ngời mua. Bởi vậy, quyền lợi của bên bán không đợc bảo
đảm. Ngợc lại, bên bán nhận đợc tiền trớc thì bên mua lại phải chịu rủi ro không
nhận đợc hàng hoặc nhận đợc hàng không đúng hợp đồng. Trong phơng thức này,
Ngân hàng chỉ là trung gian thực hiện việc thanh toán theo uỷ quyền uỷ nhiệm để
hởng thủ tục phí (hoa hồng) và không bị ràng buộc gì cả. Ngời ta áp dụng phơng

thức thanh toán này trong thanh toán các khoản tơng đối nhỏ nh thanh toán chi
phí có liên quan đến xuất nhập khẩu: chi phí vận chuyển, bảo hiểm, bồi thờng
thiệt hại hoặc trong thanh toán phi mậu dịch, chuyển vốn, chuyển lợi nhuận đầu t
về nớc...
Phơng thức nhờ thu - Collection.
Phơng thức nhờ thu là một phơng thức thanh toán trong đó ngời bán hoàn
thành nghĩa vụ giao hàng hoặc cung ứng dịch vụ cho khách hàng sẽ ký phát hối
phiếu uỷ thác cho Ngân hàng thu hộ tiền trên cơ sở hối phiếu đà lập ra. Có hai loại
nhờ thu: nhờ thu trơn (Clean collection) và nhờ thu kèm chứng từ (Documentary
collection).
Trong ph¬ng thøc nhê thu tr¬n, ngêi xuÊt khÈu sau khi hoµn thµnh nghÜa vơ
giao hµng sÏ lËp chøng tõ hµng ho¸ gưi trùc tiÕp chøng tõ cho ngêi nhËp khÈu để
họ nhận hàng, sau đó gửi hối phiếu đến Ngân hàng nhờ thu tiền. Phơng thức này
không đảm bảo quyền lợi cho bên bán bởi vì giữa việc nhận hàng và thanh toán

7


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

cña ngêi mua không có một sự ràng buộc nào. Ngời mua có thể nhận hàng rồi
không chịu thanh toán hoặc kéo dài thời gian thanh toán.
Khác nhờ thu trơn, nhờ thu kèm chứng từ là phơng thức thanh toán trong đó,
bên bán uỷ nhiệm cho Ngân hàng phục vụ mình thu hộ tiền ở ngời mua không chỉ
căn cứ vào hối phiếu mà còn căn cứ vào bộ chứng từ hàng hoá gửi kèm theo, với
yêu cầu là Ngân hàng chỉ trao bộ chứng từ hàng hoá cho ngời mua sau khi họ đÃ
thanh toán tiền (nếu là phơng thức D/P - Documentary against Payment - Trả tiền
trao chứng từ) hoặc ký chấp nhận trả tiền (nếu là phơng thức D/A - Documentary
against Acceptance - ChÊp nhËn tr¶ tiỊn trao chøng tõ). Nh vậy, so với nhờ thu
trơn, phơng thức này đảm bảo quyền lợi cho bên bán hơn vì đà có sự ràng buộc

chặt chẽ giữa việc thanh toán tiền và việc nhận hàng của ngời mua.
Nhợc điểm của phơng thức nhờ thu là ngời bán thông qua Ngân hàng mới chỉ
khống chế đợc quyền định đoạt hàng hoá của ngời mua chứ cha khống chế đợc
việc trả tiền của ngời mua, ngêi mua cã thĨ kÐo dµi thêi gian thanh toán bằng
việc dây da cha nhận chứng từ sớm hoặc có thể không trả tiền nếu tình hình thị trờng bất lợi cho họ, hoặc ngời mua gặp khó khăn về tài chính, cha thể thanh toán
ngay. Ngoài ra, việc trả tiền còn quá chậm, từ khi giao hàng đến khi đợc thanh
toán có khi kéo dài hàng tháng, thậm chí hàng năm. Trong phơng thức này, Ngân
hàng chỉ đóng vai trò là ngời trung gian thu tiền hộ mà không có trách nhiệm gì
khác.
Phơng thức thanh toán tín dụng chứng từ - Documentary credit.
Phơng thức thanh toán tín dụng chứng từ là một sự thoả thuận trong đó một
Ngân hàng (Ngân hàng mở th tín dụng) theo yêu cầu của khách hàng (ngời yêu
cầu mở th tín dụng) sẽ trả một số tiền nhất định cho một ngời khác (ngêi hëng sè
tiỊn cđa th tÝn dơng) hc chÊp nhËn hối phiếu do ngời này ký phát trong phạm vi
số tiền đó, khi ngời này xuất trình cho Ngân hàng một bộ chứng từ thanh toán,
phù hợp với những quy định đề ra trong th tín dụng.
Nh đà phân tích ở trên, phơng thức chuyển tiền và phơng thức nhờ thu có một
số những nhợc điểm nh vậy. Chính vì thế mà trong số những phơng thức thanh
toán trên thì Phơng thức thanh toán tín dụng chứng từ là phơng thức phổ biến nhất
đợc các bên tham gia hợp đồng ngoại thơng a chuộng vì nó bảo vệ quyền lợi cho
cả ngời bán và ngời mua. Hiện nay ở Việt Nam và các nớc đang phát triển, tỷ

8


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

träng thanh to¸n bằng L/C chiếm khoảng 80% trong tổng kim ngạch hàng hoá
XNK.
1.2. Nội dung thanh toán quốc tế theo phơng thức tín dụng

chứng từ của NHTM.

1.2.1. Khái niệm, đặc điểm của thanh toán quốc tế theo phơng thức tín
dụng chứng từ.
1.2.1.1. Khái niệm.
Tín dụng chứng từ là bất kỳ một thoả thuận nào mà theo đó một Ngân hàng
(Ngân hàng phát hành) hành động theo yêu cầu và theo chỉ thị của một khách
hàng (ngời yêu cầu phát hành tín dụng) hoặc nhân danh chính mình.
i. Phải tiến hành việc chi trả tiền hoặc trả tiền theo lệnh của một ngời thứ ba
(ngời hởng lợi) hoặc phải chấp nhận và phải trả tiền các hối phiếu do ngời hởng
lợi ký phát,
hoặc
ii. Uỷ quyền cho một Ngân hàng khác tiến hành thanh toán nh thế hoặc chấp
nhận và trả tiền các hối phiếu nh thế,
hoặc
iii. Uỷ quyền cho một Ngân hàng khác chiết khấu khi (các) chứng từ quy
định đợc xuất trình với điều kiện là các điều kiện của tín dụng chứng từ đợc thực
hiện đúng.
Để thực hiện các mục đích của các điều kiện này, các chi nhánh của một
Ngân hàng ở các nớc khác nhau đợc coi là Ngân hàng khác.
1.2.1.2. Đặc điểm.
Phơng thức thanh toán tín dụng chứng từ (Documentary Credit - D/C) đợc
thực hiện thông qua một công cụ hết sức quan trọng đó là th tín dụng (Letter of
Credit - L/C) nó quyết định đến sự ra đời tồn tại và phát triển của phơng thức

9


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

thanh toán này. Điều 3 trong Quy tắc và thống nhất về tín dụng chứng từ bản
sửa đổi năm 1993 số 500 của Phòng thơng mại quốc tế (UCP 500), qui định:
Các th tín dụng về bản chất là những giao dịch riêng biệt với hợp đồng này
có thể làm cơ sở cho L/C, nhng các Ngân hàng không hề có liên quan gì hoặc
không hề bị ràng buộc bởi những hợp đồng ®ã, thËm chÝ ngay c¶ khi cã bÊt kú
mét ®iỊu dẫn chiếu nào đến hợp đồng đó đợc ghi vào L/C
Nh vậy một L/C có những đặc điểm sau:
- Hợp đồng mua bán là cơ sở để thiết lập th tín dụng.
Đây là một đặc trng rất cơ bản đối với một th tín dụng vì:
+ Việc áp dụng phơng thức thanh toán bằng L/C phải đợc hai bên mua và bán
thống nhất, và đợc quy định trong hợp đồng mua bán. Khi hợp đồng quy định áp
dụng L/C thì ngời mua mới có trách nhiệm yêu cầu Ngân hàng mở L/C cho ngời
bán hởng. Sau khi L/C đà đợc mở và đợc ngời bán chấp nhận, nghĩa vụ giao hàng
mới đợc ngời bán thực hiện.
+ Về bản chất L/C là một chứng th thể hiện cam kết của Ngân hàng phục vụ
ngời mua đối với ngời bán về nghĩa vụ trả tiền theo quy định trong điều khoản
thanh toán của hợp đồng mua bán. Vì vậy L/C phải đợc mở trên cơ sở nội dung
của hợp đồng. Căn cứ vào nội dung hợp đồng mua bán, ngời mua gửi yêu cầu mở
L/C cho Ngân hàng đà đợc hai bên chỉ định trong hợp đồng. Trong trờng hợp hợp
đồng không quy định, ngời mua có quyền lựa chọn một Ngân hàng thích hợp.
+ Ngời bán có trách nhiệm kiểm tra khi nhận đợc L/C căn cứ vào nội dung
của hợp đồng mua bán mà hai bên đà thống nhất. Khi néi dung cđa L/C phï hỵp
víi néi dung cđa hỵp đồng mua bán thì ngời bán sẽ thực hiện nghĩa vụ giao hàng
của mình. Trong trờng hợp có những điều kiện và điều khoản cha phù hợp thì ngời
bán có quyền yêu cầu ngời mua sửa đổi L/C cho phù hợp với hợp đồng trớc khi
giao hàng.
+ Trong quá trình thực hiện, nếu hợp đồng mua bán đợc hai bên thống nhất
điều chỉnh thì việc sửa đổi L/C cũng phải đợc tiến hành cho phù hợp với những
điều chỉnh của hợp đồng chính đà điều chỉnh.

10


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

- Sau khi ra đời, th tín dụng hoàn toàn độc lập với hợp đồng mua bán.
Đặc trng này có thể giải thích nh sau:
+ Khi ngời bán xuất trình bộ chứng từ phù hợp với L/C sẽ đợc Ngân hàng
phát hành trả tiền, còn bộ chứng từ ấy có phù hợp với hợp đồng hay không Ngân
hàng không chịu trách nhiệm.
+ Một số hợp đồng mà nội dung của nó không thể phản ánh đầy đủ vào L/C,
ví dụ điều khoản về quy cách phẩm chất thì đợc bản quy tắc dẫn chiếu trong hợp
đồng. Trong trờng hợp này Ngân hàng cũng chỉ căn cứ vào nội dung của L/C mà
không căn cứ vào nội dung của hợp đồng.
+ Ngời mua và Ngân hàng phát hành từ chối trả tiền cho ngời bán chỉ căn cứ
vào chứng từ có phù hợp với L/C hay không chứ không căn cứ vào chứng từ có
phù hợp với hợp đồng hay không.
+ Nếu sửa đổi hợp đồng mà không sửa đổi L/C thì Ngân hàng vẫn chỉ căn cứ
vào L/C để thực hiện nghĩa vụ của mình, không quan tâm đến hợp đồng nói trên.
Ngợc lại thông qua Ngân hàng để sửa đổi L/C nhng không quan tâm sửa đổi hợp
đồng, đến khi xuất trình bộ chứng từ tuy phù hợp với hợp đồng nhng trái với L/C
thì Ngân hàng phát hành vẫn có quyền từ chối trả tiền bộ chứng từ đó.
+ Trờng hợp hợp đồng đà bị huỷ bỏ nhng L/C vẫn còn hiệu lực thì Ngân hàng
vẫn còn trách nhiệm đối với L/C đó, trách nhiệm này chỉ đợc huỷ bỏ khi ngời đợc
hởng là ngời đề nghị huỷ bỏ và phải có sự đồng ý của ngời yêu cầu mở L/C.
Những đặc điểm trên đây của L/C đà tạo cho L/C có những đặc thù riêng có
và tạo ra lợi thế mà các phơng thức thanh toán khác không có đợc.
Các bên tham gia trong Phơng thức thanh toán tín dụng chøng tõ.
- Ngêi xin më th tÝn dông, ngêi nhËp khÈu, ngêi mua trong th tÝn dơng gäi
chung lµ “The appicant for the credit”.

- Ngêi hëng lỵi th tÝn dơng, ngời xuất khẩu, ngời bán hay bất cứ ngời nào khác
mà ngời hởng lợi chỉ định trong th tín dụng gäi chung lµ “Beneficiary”.

11


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

- Ngân hàng phát hành th tín dụng (The Issuring Bank, The Opening Bank) là
Ngân hàng đại diện cho nhà nhập khẩu, cung cấp tín dụng cho nhà nhập khẩu.
Ngân hàng phát hành thờng có địa điểm tại nớc ngời nhập khẩu. Nó chịu
trách nhiệm phát hành L/C và chịu trách nhiệm trả tiỊn cho ngêi thơ hëng; cã thĨ
ủ qun cho Ng©n hàng khác trả tiền thay, chấp nhận trả hộ hoặc chiết khấu hộ
hối phiếu, và có trách nhiệm hoàn trả cuối cùng cho các Ngân hàng mà nó uỷ
quyền.
- Ngân hàng thông báo th tín dụng (The Advising Bank) là Ngân hàng ở nớc
ngời thụ hởng. Nó đảm bảo quyền lợi và đại diện quyền lợi cho ngời bán.
Ngoài ra trong qúa trình thơng lợng, phơng thức thanh toán tín dụng chứng
từ còn xuất hiện các bên:
+ Ngân hàng xác nhận L/C (The Confirming Bank) là Ngân hàng đứng ra xác
nhận L/C do Ngân hàng phát hành mở ra; xác nhận khả năng thanh toán của Ngân
hàng phát hành; hoặc xác nhận theo yêu cầu của ngời bán.
+ Ngân hàng chiết khấu bộ chứng từ (The Negotiating Bank) là Ngân hàng có
thể đợc thoả thuận hoặc không trong L/C, có nhiệm vụ đứng ra chiết khấu hoặc
mua lại tất cả các hối phiếu do ngời hởng lợi ký phát.
+ Ngân hàng thanh toán (The Paying Bank) xuất hiện khi Ngân hàng phát hành
uỷ quyền cho nó và trách nhiệm của Ngân hàng này giống Ngân hàng phát hành.
Trong thực tế, Ngân hàng phát hành thờng là Ngân hàng thanh toán và Ngân
hàng thông báo thờng cũng đảm nhận việc chiết khấu và xác nhận (nếu có yêu cầu
của ngời thụ hởng thông qua Ngân hàng phát hành).

1.2.2. Phơng tiện đợc sư dơng trong thanh to¸n tÝn dơng chøng tõ.
1.2.2.1 C¸c loại th tín dụng.
Trong thanh toán quốc tế có thể áp dụng nhiều hình thức thanh toán khác
nhau, mỗi hình thức thanh toán có những rủi ro riêng với ngời mua, ngời bán và
Ngân hàng. Vì vậy, đối với thanh toán theo phơng thức L/C ngời ta phân ra nhiều

12


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

loại L/C khác nhau, theo mỗi loại thì quyền và nghĩa vụ của chủ thể tham gia
cũng khác nhau. Dới đây là một số L/C đang đợc sử dụng rộng rÃi:
- L/C không huỷ ngang (Irrevocable L/C): là loại L/C mà sau khi đà đợc mở
thì Ngân hàng phát hành không đợc sửa đổi, bổ sung hoặc huỷ bỏ trong thời hạn
hiệu lực của L/C, trừ khi có sự thoả thuận khác của các bên tham gia L/C. Hiện
nay loại L/C này đợc dïng rÊt phỉ biÕn trªn thÕ giíi.
- L/C hủ ngang (Revocable L/C): là loại L/C mà Ngân hàng phát hành có
thể đợc sửa đổi hoặc huỷ bỏ tại bất cứ thời điểm nào mà không cần thông báo trớc
cho ngời hởng lợi, nhng muốn sửa đổi, huỷ bỏ phải tiến hành trớc khi ngời hởng
lợi thực hiện L/C và xuất trình bộ chứng từ cho Ngân hàng thông báo.
- L/C không huỷ ngang và không có xác nhận (IrevocableL/C without
confirm): L/C không huỷ ngang đợc coi là không có xác nhận khi đợc thông báo
cho ngời hởng lợi qua một Ngân hàng khác và không có sự cam kết nào khác về
phía Ngân hàng phát hành L/C.
- L/C không huỷ ngang và có xác nhận (Irrevocable confirmed L/C): là
loại L/C không thể huỷ bỏ mà nhà xuất khẩu ngoài sự đảm bảo thanh toán theo
cam kết của Ngân hàng khác có uy tín hơn đảm bảo trả tiền theo yêu cầu của
Ngân hàng mở. Thực tế loại L/C này ít đợc sử dụng vì nó làm giảm uy tín của
Ngân hàng mở L/C.

- L/C không huỷ ngang miễn truy đòi (Irrevocable without recourse L/C):
là loại L/C mà sau khi ngời hởng lợi đà đợc trả tiền thì Ngân hàng phát hành L/C
không có quyền đòi lại tiền ngời hởng lợi trong bất cứ trờng hợp nào. L/C này
cũng đợc sử dơng réng r·i trong thanh to¸n qc tÕ.
- L/C chun nhợng (Tranferable L/C): là loại L/C không thể huỷ bỏ, trong
đó quy định quyền của ngời hởng lợi thứ nhất có thể yêu cầu Ngân hàng phát
hành L/C chuyển nhợng qun thùc hiƯn L/C cho mét hay nhiỊu ngêi kh¸c (gọi là
ngời hởng lợi thứ hai). L/C chuyển nhợng chỉ đợc chuyển nhợng một lần và chi
phí chuyển nhợng thờng do ngời hởng lợi đầu tiên chịu.
- L/C tuần hoàn (Revolving L/C): là loại L/C không thể huỷ bỏ, sau khi sử
dụng xong thì nó tự động có giá trị nh cũ, và cứ nh vậy cho đến khi nào tỉng gi¸

13


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

trị hợp đồng đợc thực hiện. L/C tuần hoàn thờng đợc sử dụng khi các bên tin cậy
nhau, mua hàng thờng xuyên theo định kỳ, khối lợng lớn và trong thời gian dài.
- L/C gi¸p lng (Back to back L/C): Sau khi nhËn đợc L/C do nhà nhập khẩu
mở cho mình, ngời xuất khẩu dùng L/C này để thế chấp mở một L/C cho ngời hởng lợi khác hởng với nội dung gần giống L/C ban đầu, L/C mở sau gọi là L/C
giáp lng.
- L/C đối ứng (Reciprocal L/C): là loại L/C chỉ bắt đầu có hiệu lực khi L/C
kia đối ứng với nó đà mở ra. Loại này thờng đợc sử dụng trong phơng thức mua
bán hàng đổi hàng.
- L/C điều khoản đỏ (Red clause L/C): là loại L/C trong đó quy định một
điều khoản đặc biệt - uỷ nhiệm cho Ngân hàng thông báo hoặc Ngân hàng xác
nhận ứng trớc tiền cho ngêi hëng tríc khi xt tr×nh chøng tõ.
L/C dù phòng (Stand-by L/C): Việc Ngân hàng mở L/C đứng ra thanh toán
tiền hàng cho ngời xuất khẩu là thuộc khái niệm trớc đây về tín dụng chứng từ,

nhng trong thời đại ngày nay không loại trừ khả năng ngời xuất khẩu nhận đợc
L/C nhng không có khả năng giao hàng. Vì vậy, để đảm bảo quyền lợi của nhà
nhập khẩu, Ngân hàng của ngời xuất khẩu sẽ phát hành một L/C trong đó cam kết
với nhà nhập khẩu sẽ thanh toán lại cho họ trong trờng hợp ngời xuất khẩu không
hoàn thành nghĩa vụ giao hàng theo L/C đà đề ra - đó gọi là L/C dự phòng.
- L/C trả chậm (Deferred payment L/C): là L/C không thể huỷ bỏ, trong đó
Ngân hàng phát hành L/C hay là Ngân hàng xác nhận L/C cam kết với ngời hởng
lợi sẽ thanh toán (hoặc dần dần) toàn bộ số tiền của L/C tại một (hoặc những) thời
điểm xác định trong tơng lai, (những) thời điểm này đà đợc xác định cụ thể trong
L/C.
1.2.2.2 Néi dung chđ u cđa mét th tÝn dơng.
∗ Số hiệu, địa điểm và ngày mở L/C.
- Tất cả các L/C đều phải có số hiệu riêng của nó. Tác dụng của nó để
phân biệt giữa các loại L/C khác nhau, nhằm tạo điều kiện thuận tiện trong việc
trao đổi thông tin giữa các bên có liên quan trong quá trình giao dịch, thanh toán.

14


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Sè hiƯu nµy cũng đợc dùng để ghi vào các chứng từ liên quan trong bộ chứng từ
thanh toán.
- Địa điểm mở L/C là nơi Ngân hàng mở L/C viết cam kết trả tiền cho
ngời xuất khẩu. Địa điểm này có ý nghĩa quan trọng trong việc lựa chọn luật
pháp áp dụng để giải quyết những bất đồng xảy ra (nếu có).
- Ngày mở L/C là ngày bắt đầu phát sinh và có hiệu lực về cam kết của
Ngân hàng mở th tín dụng đối với ngời xuất khẩu; là ngày Ngân hàng mở chính
thức chấp nhận đơn xin mở th tín dụng của nhà nhập khẩu; là ngày bắt đầu tính
thời hạn hiệu lực của th tín dụng và cũng là căn cứ để ngời xuất khẩu kiểm tra

xem nhà nhập khẩu cã thùc hiƯn viƯc më th tÝn dơng ®óng thêi hạn nh thoả thuận
trong hợp đồng thơng mại không.
* Loại th tín dụng :
Đây là một nội dung quan trọng của một L/C, vì mỗi loại L/C có tính chất và
nội dung khác nhau. Do đó, khi mở L/C, ngời yêu cầu mở phải xác định cụ thể
loại L/C cần mở.
* Tên, địa chỉ các bên liên quan đến L/C.
Các bên liên quan đến L/C đợc chia làm hai bên:
Các thơng nhân: ngời nhập khẩu (ngời yêu cầu mở L/C) và ngời xuất
khẩu (ngời hởng lợi).
Các Ngân hàng liên quan: Ngân hàng mở L/C, Ngân hàng thông báo,
Ngân hàng xác nhận (nếu có).
* Số tiền của L/C:
- Số tiền của L/C phải vừa đợc ghi bằng số, vừa phải đợc ghi bằng chữ và
phải thống nhất với nhau.
- Tên của đơn vị tiền tệ phải đợc ghi rõ ràng.
- Trị giá của L/C phải phản ánh trị giá của lô hàng giao theo hợp đồng.
Tuy nhiên, cần phải chú ý đến khả năng thực hiện việc giao hàng. Bởi lẽ, đối với
một số mặt hàng rời nh quặng, than, gỗ, gạo... số lợng hàng giao khó có thể chính
xác nh L/C qui định, từ đó có thể ảnh hởng đến khả năng thanh toán của lô hàng.
Do đó, để tránh tình trạng này, một L/C có thể cho phép dung sai trong số tiền
cũng nh số lợng hàng giao.

15


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Tuy nhiªn, UCP 500 đà tránh tình trạng này bằng việc quy định đối với các
loại hàng rời, nếu L/C không quy định cụ thể thì số lợng hàng giao vẫn đợc phép

dung sai 5%, miễn là không vợt quá giá trị L/C.
Do đó, một L/C nên ghi số tiền tối đa và cho phép dung sai, thì ngời xuất
khẩu sẽ dễ dàng hơn trong việc thực hiện L/C.
* Thời hạn hiệu lực, thời hạn xuất trình chứng từ, thời hạn trả tiền và thời
hạn giao hàng.
- Thời hạn hiệu lực của L/C là thời hạn mà Ngân hàng mở L/C cam kết tr¶ tiỊn
cho ngêi xt khÈu nÕu ngêi xt khÈu xt trình bộ chứng từ thanh toán trong
thời hạn đó và phù hợp với điều kiện của L/C. Thời hạn hiệu lực của L/C bắt đầu
từ ngày mở L/C (date of issue) đến ngày hết hiệu lực của L/C (date of expiry).
- Thời hạn xuất trình chứng từ là khoảng thời gian ngời xuất khẩu đợc sử dụng
để hoàn tất bộ chứng từ để gửi đi thanh toán. Thông thờng thời hạn này đợc tính
cụ thể là một số ngày nhất định sau ngày giao hàng. Việc xuất trình chứng từ của
ngời xuất khẩu, không những phải nằm trong thời hạn hiệu lực của L/C mà còn
phải tuân theo thời hạn xuất trình đợc phép.
- Thời hạn trả tiền phụ thuộc vào qui định của hợp đồng. Nếu việc đòi tiền
bằng hối phiếu thì thời hạn trả tiền đợc qui định ở yêu cầu ký phát hối phiếu. Ví
dụ: Available against presentation of draft at sight on Bank X” (thanh to¸n khi
xuất trình hối phiếu trả ngay). Thời hạn trả tiền cã thĨ n»m trong thêi h¹n hiƯu lùc
cđa L/C nÕu là trả tiền ngay, hoặc có thể nằm ngoài thời hạn hiệu lực của L/C nếu
là L/C trả chậm. Nhng những hối phiếu có kỳ hạn vẫn phải đợc xuất trình để chấp
nhận trong thời hạn hiệu lực của L/C.
- Thời hạn giao hàng cũng đợc qui định rõ trong L/C và do hợp đồng mua bán
qui định. Thời hạn giao hàng có quan hệ chặt chẽ với thời hạn hiệu lực của L/C.
ngày giao hàng phải nằm trong thời hạn hiệu lực của L/C và không đựơc trùng với
ngày hết hạn hiệu lực của L/C. Ngày mở L/C phải trớc ngày giao hàng một thời
gian hợp lý, không đợc trùng với ngày giao hàng.
* Những nội dung về hàng hoá: Tên hàng hoá, số lợng, trọng lợng, qui cách
phẩm chất, giá cả, bao bì , kí hiệu... cũng đợc qui định cụ thể trong L/C.

16

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

* Nh÷ng néi dung về vận tải giao nhận hàng hoá: Các điều kiện cơ sở giao
hàng (FOB, CIF,C&F...), nơi gửi hàng, cách vận chuyển, cách giao hàng... cũng đợc qui định cụ thể trong L/C.
* Những chứng từ mà ngời xuất khẩu phải xuất trình.
Đây là nội dung then chốt của L/C, bởi vì bộ chứng từ thanh toán qui định
trong L/C lµ b»ng chøng cđa ngêi xt khÈu chøng minh r»ng mình đà hoàn thành
nghĩa vụ giao hàng và làm đúng nh điều kiện của L/C. Đó là căn cứ để yêu cầu
Ngân hàng mở L/C thanh toán tiền hàng. Do đó, yêu cầu khắt khe của việc thực
hiện thanh toán bằng phơng thức này là sự phù hợp hoàn toàn của các chứng từ
với tất cả các điều kiện của L/C. Chứng từ phải thoả mÃn ba yêu cầu: số loại
chứng từ, số lợng mỗi loại và yêu cầu về việc ký phát chứng từ đó nh thế nào.
Thông thờng mét bé chøng tõ bao gåm:
- Hèi phiÕu (Draft of Exchange).
- Hoá đơn (Commercial Invoice).
- Chứng từ vận tải (Bill of Lading).
- Hợp đồng bảo hiểm (Insurance Policy/ Certificate).
- Chứng nhận xuất xứ (Certificate of Original).
- Bản khai đóng gói hàng (Packing list).
- Giấy chứng nhận chất lợng (Certificate of quality).
-GiÊy chøng nhËn sè lỵng/ träng lỵng (Certificate of quantity/weight).
- Các giấy chứng nhận phân tích (Certificate(s) of analysis)
- Giấy chứng nhận kiểm dịch, kiểm nghiệm...
* Sự cam kết trả tiền của Ngân hàng mở L/C.
Điều khoản này ràng buộc trách nhiệm của Ngân hàng mở L/C đối với L/C
này.
* Những điều khoản đặc biệt khác.
Ngoài những nội dung nêu trên, khi cần thiết, Ngân hàng mở L/C và ngời

nhập khẩu có thể thêm những nội dung khác nh cho phép đòi hoàn trả bằng điện,
qui định thêm về đóng gói... Tuy nhiên, các Ngân hàng mở L/C đợc khuyến cáo
rằng, không nên mở một L/C quá rờm rà bằng cách ghi thêm quá nhiều điều
khoản phụ vào L/C. Những điều khoản phụ đợc coi là các điều khoản không
chứng tõ (non documents condition).
17


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

* Ch÷ ký trên L/C hay mà khoá.
L/C thực chất là cam kết trả tiền có điều kiện của Ngân hàng mở L/C. Vì vậy,
ngời ký L/C phải là ngời có đủ năng lực hành vi, năng lực pháp lý để tham gia và
thực hiện một quan hệ dân luật. Cho nên nếu L/C đợc mở và gửi cho ngời xuất
khẩu bằng th thì ngời ký nó phải là ngời có chữ ký uỷ quyền. Nếu L/C đợc gửi
bằng điện telex thì L/C phải có mà khoá đúng với qui định giữa hai bên thì L/C
mới có giá trị thực hiện.
1.2.3 Văn bản pháp lý liên quan đến hoạt động thanh toán quốc tế theo phơng thức tín dụng chứng từ.
Khác với hoạt động thanh toán nội địa, trong quan hệ thanh toán quốc tế,
không chỉ đòi hỏi các chủ thể tuân thủ những quy định pháp lý quốc gia, mà còn
phải tuân thủ cả những quy định pháp lý, các hiệp định, hiệp ớc quốc tế, cũng nh
tập quán và thông lệ ở mỗi nớc có quan hệ đối tác. Điều đó nhiều khi lại gây trở
ngại cho thơng mại quốc tế vì mỗi quốc gia lại có hệ thống pháp luật, tập quán
riêng và thể chế chính trị khác biệt. Vì vậy, cần phải có những qui định mang tính
thống nhất cho tất cả các quốc gia tham gia thanh toán tín dụng chứng từ.
Bản Qui tắc thực hành thống nhất về tín dụng chứng từ của phòng thơng mại
quốc tế (The Uniform customer and practice for documentary credits, ICC) UCP ra đời là sự tất yếu của sự phát triển thanh toán quốc tế bằng L/C. UCP là tập
quán quốc tÕ thèng nhÊt ®iỊu chØnh vỊ tÝn dơng chøng tõ. UCP không phải là luật
quốc tế mà chỉ là những qui tắc đợc ấn hành bởi ICC - một Tổ chức phi Chính phủ
có ảnh hởng sâu rộng, đặc biệt là trong lĩnh vực Thơng mại - Tài chính - Ngân

hàng trên thế giới. Việc UCP đợc chấp nhận một cách rộng rÃi trên thế giới là một
mô tả đầy sức thuyết phục về khả năng của giới kinh doanh ë c¸c níc cã hƯ thèng
ph¸p lt kh¸c nhau cã thể áp dụng các cơ chế thực tiễn của mình vào việc tiến
hành mua bán. Kể từ ngày ra đời vào năm 1933 cho đến nay, UCP đà qua 5 lần
sửa đổi vào các năm 1951, 1962, 1974, 1983 và 1993 với mục đích theo kịp sự
phát triển chung của nền kinh tế, nền công nghiệp vận tải và truyền thông trên thế
giới. Hiện nay, hầu hết các nớc đều sử dụng UCP ấn bản số 500 - năm 1993 (Gọi
tắt là UCP 500).
ở Việt Nam việc áp dụng UCP 500 trong các tổ chức tín dụng, Ngân hàng đợc
phép thực hiện nghiệp vụ thanh toán quốc tế gần nh tuyệt đối mà không bị bất kỳ
sự điều chỉnh nào, chỉ đến khi có các vụ việc phát sinh cụ thể thì toà án mới can

18


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

thiƯp. Cho ®Õn nay, nớc ta vẫn cha có văn bản quy định nào, hớng dẫn áp dụng
UCP và các thông lệ khác trong giao dịch thanh toán xuất nhập khẩu bằng L/C để
các NHTM áp dụng vào thực tế. Các văn bản nh vậy rất cần thiết không chỉ đối
với Ngân hàng mà còn là cơ sở để toà án, trọng tài ¸p dơng khi xÐt xư c¸c vơ ¸n
tranh chÊp gi÷a các đối tác trong giao dịch tín dụng chứng từ.
Bên cạnh đó, do sự khác biệt về địa lý giữa ngời xuất khẩu và ngời nhập khẩu,
do sự biến động về tỷ giá tiền tệ trong điều kiện lạm phát đang trở thành hiện tợng
phổ biến ở các nớc nh hiện nay, sự biến động về lÃi suất, năng lực tài chính của
chủ thể tham gia các hoạt động trao đổi, mua bán ngoại thơng có thể đẩy họ phải
đối phó với các rủi ro, ảnh hởng tới lợi ích của các bên xuất phát từ việc thanh
toán tiền hàng hoá xuất nhập khẩu và các dịch vụ đối ngoại cung ứng. Từ đó, các
chủ thể phải quan tâm tới các điều kiện nh:
_ Điều kiện về tiền tệ và đảm bảo ngoại hối.

_ Điều kiện về thời gian thanh toán.
_ Điều kiện về địa điểm thanh toán.
_ Điều kiện về phơng thức thanh toán.
Trong đó, phơng thức thanh toán là điều kiện quan trọng nhất, tuy nhiên xét
cho cùng việc lựa chọn phơng thức nào cũng xuất phát từ yêu cầu của ngời bán là
thu đợc tiền nhanh chóng, đầy đủ đúng hạn, còn yêu cầu của ngời mua là nhận
hàng kịp thời đúng số lợng và chất lợng.
1.2.4 Quy trình nghiệp vụ thanh toán quốc tế theo phơng thức tín dụng
chứng từ.
Thanh toán quốc tế theo phơng thức tín dụng chứng từ là phơng thức thanh
toán đợc sử dụng phổ biến và áp dụng rộng rÃi nhất nhờ rất nhiều u điểm của nó.
Hình thức thanh toán này đợc sử dụng rộng rÃi đối với các thị trờng đang phát
triển nh Việt Nam. Trong phơng thức tín dụng chứng từ, th tín dụng là một công
cụ hết sức quan trọng, nó quyết định đến sự ra đời, tồn tại và phát triển của phơng
thức thanh toán này. Dới đây là trình tự tiến hành nghiệp vụ thanh toán bằng L/C.
Sơ đồ : Quy trình nghiệp vụ thanh toán tÝn dông chøng tõ.

(6)

19


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Ngân hàng
thông báo
(6)

(5)

(2)
(5)

(3)

Ngời xuất
Khẩu

Ngân hàng
mở L/C
(8)

(4)

(7)

(1)

Ngời nhập
Khẩu

HĐTM

Bớc 1: Ngời nhập khẩu viết đơn xin mở th tín dụng và gửi tới Ngân hàng
phục vụ mình yêu cầu mở một th tín dụng cho ngời xuất khẩu hởng.
Bớc 2: Căn cứ vào yêu cầu và nội dung của đơn xin mở th tín dụng, Ngân
hàng phục vụ ngời xuất khẩu sẽ lập một L/C và thông báo qua Ngân hàng đại lý
của mình ở nớc ngoài để thông báo việc mở th tín dụng và chuyển th tín dụng đến
ngời xuất khẩu.
Bớc 3: Khi nhận đợc thông báo của Ngân hàng mở th tín dụng, Ngân hàng

thông báo sẽ thông báo cho ngời xuất khẩu toàn bộ nội dung thông báo về việc
mở th tín dụng đó. Khi nhận đợc bản gốc L/C do Ngân hàng mở chuyển đến, nếu
L/C đợc mở bằng th (mail) thì trớc hết, Ngân hàng thông báo phải kiểm tra mẫu
chữ ký xác thực, nếu đúng thì chuyển L/C cho ngời xuất khẩu; nếu L/C đợc mở
bằng điện thì Ngân hàng thông báo phải kiểm tra mà điện (testkey), sau đó, khẩn
trơng chuyển L/C đó thông báo cho ngời xt khÈu.
Bíc 4: Ngêi xt khÈu kiĨm tra kü néi dung của L/C xem các điều khoản có
phù hợp với nội dung của hợp đồng đà ký kết hay không. Nếu phù hợp thì ngời
xuất khẩu tiến hành làm thủ tục giao hàng cho nhà nhập khẩu. Trong trờng hợp
ngời xuất khẩu phát hiện ra một số chi tiết không hợp lý hoặc sai sót trong L/C thì
phải trực tiếp thông qua Ngân hàng mở L/C đề nghị nhà nhập khẩu sửa đổi, bổ
sung th tín dụng cho phù hợp. Mäi néi dung sưa ®ỉi chØ cã hiƯu lùc khi và chỉ khi
có sự xác nhận của Ngân hàng mở L/C. Văn bản sửa đổi sẽ trở thành một bộ phận
cấu thành không thể tách rời L/C cũ.
Bớc 5: Sau khi giao hµng, ngêi xuÊt khÈu lËp bé chøng tõ đầy đủ theo quy
định và gửi tới Ngân hàng phục vụ mình đề nghị thanh toán. Bộ chứng từ phải đợc
gửi đến Ngân hàng trong thời gian quy định. Nếu xuất trình chậm trễ so với thời
hạn quy định thì ngời xuất khẩu phải hoàn toàn chịu trách nhiệm.

20


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Bíc 6: Ng©n hàng thông báo kiểm tra sơ bộ bộ chứng từ, nếu phát hiện có sai
sót thì yêu cầu ngời xuất khẩu khẩn trơng sửa lại. Nếu bộ chứng từ phù hợp thì
Ngân hàng lập lệnh đòi tiền gửi kèm bộ chứng từ đến Ngân hàng mở L/C. Ngân
hàng này sẽ kiểm tra bộ chứng từ một lần nữa về số lợng chứng từ, tính hợp pháp
của từng loại và sự phù hợp giữa các loại chứng từ, sau đó đối chiếu với từng điều
khoản trong L/C. Nếu bộ chứng từ có sai sót thì Ngân hàng sẽ từ chối thanh toán.

Ngợc lại, nếu bộ chứng từ phù hợp thì Ngân hàng sẽ thanh toán cho ngời xuất
khẩu.
Bớc 7: Ngân hàng phát hành L/C sau khi thanh toán cho ngời xuất khẩu sẽ
thông báo cho nhà nhập khẩu biết là bộ chứng từ đà đến để ngời này đến Ngân
hàng nhận bộ chứng từ để đi nhận hàng.
Bớc 8: Ngời nhập khÈu sÏ xem xÐt bé chøng tõ, nÕu thÊy phï hợp thì thanh
toán cho Ngân hàng hoặc chấp nhận thanh toán và nhận lại bộ chứng từ để đi
nhận hàng. Nếu phát hiện bộ chứng từ có sai sót thì lóc nµy ngêi nhËp khÈu vÉn
cã qun tõ chèi thanh toán cho Ngân hàng.
Sau khi ngời nhập khẩu thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán cho Ngân hàng
phát hành L/C và nhận lại bộ chứng từ thì quy trình nghiệp vụ thanh toán theo phơng thức tín dụng chứng từ sẽ kết thúc nhng quan hệ thơng mại giữa hai bên xuất
khẩu và nhập khẩu vẫn còn tiếp tục. Mọi tranh chấp thơng mại sau này sẽ do hai
bên tự giải quyết với nhau, các Ngân hàng lúc này coi nh không còn liên quan gì
nữa.
1.2.5 Những nhân tố ảnh hởng đến mở rộng thanh toán quốc tế theo phơng thức tín dụng chứng từ của NHTM.
1.2.5.1

Năng lực và đạo đức kinh doanh của các nhà xuất nhập khẩu.

Đây là yếu tố quyết định sự suôn sẻ hay không của cc thanh to¸n qc tÕ.
Thanh to¸n sÏ diƠn ra tèt đẹp khi mà các bên tham gia tôn trọng hợp đồng đà ký
và thực hiện nghĩa vụ của mình trong cả chu trình đó.
Ngời nhập khẩu là ngời có trách nhiƯm tr¶ tiỊn cho ngêi xt khÈu. Hä cã
nghÜa vơ phải thông qua Ngân hàng để mở th tín dụng hợp lệ, chủ động trong việc
thanh toán, nhận hàng, mua bảo hiểm, thuê tàu (nếu có)Nếu ngời nhập khẩu, do
năng lực hạn chế, không thực hiện tốt nghĩa vụ trên thì quá trình thanh toán diễn

21

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

ra kh«ng thuËn lợi. Tơng tự, nếu ngời nhập khẩu không có thiện ý tốt, anh ta sẽ
tìm mọi cách gây khó khăn cho Ngân hàng cũng nh cho ngời xuất khẩu nh bắt bẻ
mọi sơ suất dù là nhỏ nhất để từ chối thanh toán hoặc kéo dài thời gian thanh toán
hoặc tự ý phá bỏ hợp đồng bằng cách không đến Ngân hàng nhận bộ chứng từ để
đi nhận hàngTrong các trờng trên thì quy trình thanh toán sẽ bị gián đoạn, ảnh
hởng tới quyền lợi của các bên.
Đối với ngời xuất khẩu năng lực và hành vi của họ cũng ảnh hởng nhiều tới
quy trình thanh toán. Nghĩa vụ của ngêi xt khÈu lµ: kiĨm tra th tÝn dơng do ngời
nhập khẩu mở, giao hàng đúng hợp đồng, lập bộ chứng từ phù hợp với các điều
khoản của L/CTrong đó, lập bộ chứng từ phù hợp là khâu gặp nhiều trở ngại
nhất vì ngời xuất khẩu phải qua nhiều công đoạn thủ tục. Đây chính là một trong
những nguyên nhân dẫn đến trờng hợp ngời xuất khẩu lập bộ chứng từ giả mạo,
trốn tránh việc kiểm tra chất lợng hàng hoá của cơ quan có thẩm quyền để lừa gạt
ngời nhập khẩu. Hoặc, ngời xuất khẩu không nghiêm túc khi thực hiện hợp đồng,
lập bộ chứng từ phù hợp nhng trong thực tế giao hàng lại không đúng với quy định
trong hợp đồng. Từ đó, dẫn đến quá trình thanh toán bị chậm lại, thậm chí có khi
phải huỷ bỏ hợp đồng đà ký.
Nh vậy năng lực và đạo đức kinh doanh của các bên có ảnh hởng nhiều đến
chất lợng thanh toán tín dụng chứng từ. Nếu ngời mua và ngời bán có kiến thức và
kinh nghiệm trong thơng mại quốc tế thì quy trình thanh toán trở nên nhanh
chóng và thuận lợi hơn. Ngợc lại, nếu một trong hai bên hoặc cả hai đều không có
kinh nghiệm thì dễ bị đối phơng lừa đảo hoặc dễ vi phạm các quy định thanh toán
tín dụng chứng từ, dẫn đến làm cản trở cả quy trình thanh toán. Vì vậy, sự hiểu
biết rộng, có kinh nghiệm và làm việc nghiêm túc của cả hai bên ngời xuất khẩu
và ngời nhập khẩu là những yêu cầu cần thiết để thúc đẩy nhanh quy trình thanh
toán theo phơng thức tín dụng chứng từ .
1.2.5.2

Trình độ của cán bộ Ngân hàng.

Tham gia vào quy trình thanh toán, các Ngân hàng là những trung gian không
thể thiếu đợc. Nếu là Ngân hàng phục vụ ngời mua thì Ngân hàng có trách nhiệm
mở th tín dụng, cam kết trả tiền cho ngời bán đồng nghĩa với việc Ngân hàng cấp
cho ngời mua một khoản tín dụng. Vì vậy, trớc khi phát hành L/C, Ngân hàng
phải phân tích, đánh giá tình hình tài chính của ngời mua, xem hiệu quả hoạt động
của họ nh thế nào, có uy tín hay không, từ đó quyết định xem ngời mua có cần
phải thực hiện điều kiện đảm bảo tiền vay hay không. Thực hiện các khâu trên đòi

22


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

hái c¸n bé Ngân hàng phải là những ngời có kinh nghiệm, có năng lực chuyên
môn vững vàng, có khả năng phân tích và tổng hợp tốt.. để thu hút thêm khách
hàng mới ngoài những khách hàng có uy tín và làm ăn lâu dài với Ngân hàng. Tơng tự, nếu là Ngân hàng phục vụ ngời bán thì Ngân hàng có trách nhiệm thông
báo th tín dụng cho ngời xuất khẩu và tiếp nhận bộ chứng từ từ ngời này. Với
trách nhiệm là Ngân hàng đợc uỷ thác thanh toán, Ngân hàng này phải đặc biệt lu
ý khâu kiểm tra tính hợp lý của bộ chứng từ. Vì đây là khâu quyết định xem ngời
bán có thực hiện thanh toán hay không nên cán bộ phụ trách klhâu này phải hết
sức cẩn thận, làm việc tập trung và có trách nhiệm.
Trên thực tế, có rất nhiều trờng hợp do trình độ của cán bộ Ngân hàng hạn chế
làm cho quy trình thanh toán bị chậm lại. Chẳng hạn nh, các điều khoản trong L/C
thờng đợc thể hiện bằng ngôn ngữ nớc ngoài nên nếu trình độ cán bộ Ngân hàng
hạn chế thì sự hiểu lầm là điều không thể tránh khỏi. Hay nh trong khâu kiểm tra
bộ chứng từ do ngời bán gửi đến, cán bộ Ngân hàng kiểm tra quá lâu vừa gây
chậm trễ thanh toán cho ngời xuất khẩu, làm ảnh hởng đến chất lợng hàng hoá và
kế hoạch sử dụng vốn của ngời xuất khẩu.

Có thể nói bản thân các Ngân hàng tham gia có ảnh hởng lớn đến sự nhanh
chậm của quá trình thanh toán, trong đó, trình độ chuyên môn nghiệp vụ cũng nh
phong cách phục vụ khách hàng của cán bộ Ngân hàng là yếu tố quyết định. Đây
là yếu tố phản ánh rõ nét nhất và ảnh hởng sâu sắc nhất đến chất lợng của dịch vụ
thanh toán quốc tế của Ngân hàng.
1.2.5.3

Quan hệ đại lý của Ngân hàng.

Nếu Ngân hàng phục vụ nhà nhập khẩu và Ngân hàng phục vụ nhà xuất khẩu
có quan hệ đại lý thì sẽ giao dịch trực tiếp với nhau. Điều này sẽ giúp tiết kiệm chi
phí cho khách hàng và rút ngắn thời gian thanh toán. Ngợc lại, nếu các Ngân hàng
không có quan hệ đại lý với nhau sẽ dẫn đến kéo dài thời gian thanh toán, làm
tăng chi phí hoạt động. Nh vậy, nếu các Ngân hàng thiết lập đợc quan hệ đại lý
rộng rÃi thì chất lợng thanh toán tín dụng chứng từ sẽ đợc nâng cao.
1.2.5.4

Công nghệ thanh toán Ngân hàng.

Đây là yếu tố phản ánh tính chất hiện đại và sự tiện lợi của hệ thống thiết bị,
công nghệ kỹ thuật đợc sử dụng trong quy trình thanh toán quốc tế. Hệ thống
công nghệ càng hiện đại thì quy trình thanh toán diễn ra càng nhanh, chất lợng

23


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

càng đợc đảm bảo. Theo xu hớng hiện nay, các Ngân hàng chủ yếu thanh toán
qua mạng viễn thông liên Ngân hàng quốc tế SWIFT. Việc mở và thông báo

L/C bằng SWIFT có tác dụng rút ngắn tối đa khoảng thời gian, tránh thất lạc tài
liệu và đảm bảo thông tin đợc truyền đi một cách đầy đủ, chính xác. Trong khi đó,
việc mở rộng và thông báo L/C bằng th tuy có u điểm nh chi phí thấp nhng lại kéo
dài thời gian của quy trình thanh toán, hơn nữa, khả năng thất lạc th từ là điều có
thể xảy ra.
1.2.5.5 Trình độ phát triển và sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Trình độ phát triển của một quốc gia cho biết sức mạnh và tầm cỡ của quốc
gia đó trên trờng quốc tế là nh thế nào. Các nớc phát triển là những nớc có khối lợng giao dịch ngoại thơng lớn. Do vậy, những ngời xuất khẩu và các Ngân hàng ở
các nớc này có nhiều kinh nghiệm nhất trong lĩnh vực thanh toán quốc tế, ngoài
ra, các Ngân hàng lại đợc trang bị bởi những thiết bị hiện đại nhất, tối tân nhất. Đơng nhiên trong điều kiện nh vậy thì chất lợng thanh toán tín dụng chứng từ sẽ
hơn hẳn so với những nớc kém phát triển hơn mà ở đó, các chủ thể tham, gia thiếu
kinh nghiệm, năng lực cũng nh các điều kiện khách quan bị hạn chế. Cho nên,
trong thực tế, các vụ tranh chÊp kiƯn tơng trong thanh to¸n tÝn dơng chøng tõ chủ
yếu xảy ra đối với những chủ thể thuộc các nớc có trình độ phát triển và sức cạnh
tranh của nền kinh tế thấp.
1.2.5.5

Các nhân tố vĩ mô và các nhân tố bất khả kháng.

Phơng thức thanh toán tín dụng chứng từ đợc sử dụng chủ yếu trong thanh
toán xuất nhập khẩu, mà quan hệ này lại phụ thuộc nhiều vào môi trờng vĩ mô của
hai nớc xuất nhập khẩu nh: chính trị, xà hội, môi trờng kinh tế, tình hình an
ninh Bên cạnh đó, các chính sách kinh tế cũng nh các chính sách quản lý của
từng quốc gia đều có tác động ảnh hởng mạnh mẽ, chẳng hạn nh việc ban bố
chính sách hạn chế nhập khẩu hay chính sách kiểm soát ngoại hối thắt chặt sẽ có
tác động làm ảnh hởng lớn đến quá trình thanh toán. Gía trị thanh toán xuất nhập
khẩu đợc tính bằng ngoại tệ nên tỷ giá hối đoái thờng xuyên biến động sẽ gây
thiệt hại cho cả hai bên. Vì vậy, trong điều kiện các yếu tố chính trị, kinh tế, xÃ
hội ổn định thì chất lợng thanh toán tín dụng chứng từ sẽ đợc đảm bảo và ngợc
lại.

Ngoài ra, phơng thức tín dụng chứng từ còn bị ảnh hởng bởi các yếu tố bất
khả kháng nh bất kỳ một quan hệ kinh tế nào. Các hiện tợng nh: chiến tranh, đình

24


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

c«ng, khđng bè, thiên tai, các vụ tấn công nhà băng đợc coi là những trờng hợp
mà Ngân hàng có thể thoát khỏi trách nhiệm thanh toán cho ngời hởng lợi, chấm
dứt ngay quy trình thanh toán nhng với thiệt hại thuộc về hầu nh tất cả các bên.
Nhìn một cách tổng quát, quy trình thanh toán tín dụng chứng từ bị ảnh hởng
bởi rất nhiều yếu tố. Quy trình thanh toán này khá phức tạp và đòi hỏi sự nỗ lực và
thiện chí của các bên tham gia. Để mở rộng phơng thức thanh toán tín dụng
chứng từ, chúng ta phải xem xét các yếu tố ảnh hởng để từ đó có thể điều chỉnh
với khả năng tốt nhất của mình.
Tóm tắt:
Cùng với công cuộc đổi mới và phát triển nền kinh tế Đất nớc, hoạt động đối
ngoại của hệ thống Ngân hàng Việt Nam trong thời gian qua đợc mở rộng và phát
triển đa dạng. Hệ thống Ngân hàng Việt Nam ®· chđ ®éng, tÝch cùc ph¸t triĨn
quan hƯ víi c¸c định chế kinh tế - tài chính toàn cầu và khu vực, quan hệ song phơng, quan hệ với các thị trờng tài chính tiền tệ quốc tế và đà giành đợc uy tín và vị
thế nhất định trong cộng đồng tài chính tiền tệ quốc tế, góp phần nâng cao và mở
rộng các hoạt động kinh tế đối ngoại của Đất nớc. Cùng với sự phát triển đó, hoạt
động thanh toán cũng phát triển theo. Trong số các phơng thức thanh toán quốc tế
đang đợc áp dụng hiện nay thì phơng thức thanh toán L/C là phơng thức thanh
toán đợc áp dụng phổ biển trong thanh toán quốc tế, bởi lẽ đây là phơng thức
thanh toán dung hoà đợc quyền lợi giữa ngời mua và ngời bán.
Với mục đích muốn đi sâu nghiên cứu nội dung của phơng thức thanh toán
tín dụng chứng từ nên trong chơng 1, em đà tập trung giải quyết các vấn đề nh:
các khái niệm, nội dung chủ yếu, đặc điểm và quy trình. Các nội dung trên có tác

dụng làm sáng tỏ các vấn đề cơ bản, mang tính lý luận liên quan đến phơng thức
tín dụng chứng từ. Điều này củng cố cơ sở lý luận và là cơ sở để tìm ra các giải
pháp nhằm hoàn thiện phơng thức thanh toán tÝn dơng chøng tõ t¹i TCB trong thêi
gian tíi.

25