Giáo án Ngữ văn lớp 10 tiết 28 Tiếng việt: Đặc điểm ngôn ngữ nói và viết

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TuÇn 12. Ngµy so¹n: 18/10/2009 Ngµy gi¶ng: 20/10/2009 TiÕt 28. TiÕng ViÖt. đặc điểm ngôn ngữ nói và viết A. Môc tiªu bµi häc: Gióp HS - Phân biệt đặc điểm ngôn ngữ nói và viết. - Tù t×m lÊy c©u tr¶ lêi ng¾n gän, chÝnh x¸c theo yªu cÇu cña gi¸o viªn. B. Phương pháp + Phương tiện: 1. Phương pháp: Ph¸t vÊn + Gîi më. 2. Phương tiện: Sgk.Sgv NV10(T1) + Gi¸o ¸n C. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số. 2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng 3. Bµi míi: Giới thiệu bài: Không phải ngẫu nhiên, người ta chia phong cách ngôn ngữ thµnh phong c¸ch ng«n ng÷ sinh ho¹t, ph«ng c¸ch ng«n ng÷ gät giòa. §Ó thÊy ®­îc điều này, chúng ta tìm hiểu đặc điểm ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết. Hoạt động của Thầy và Trò Nội dung cần đạt ? C¨n cø vµo nh÷ng dßng ®Çu, cho * Qu¸ tr×nh h×nh thµnh. - Ngôn ngữ nói: thuở loài người mới sinh biÕt ng«n ng÷ nãi vµ viÕt h×nh thµnh ra. khi nµo? - Ng«n ng÷ viÕt: khi cã ch÷ viÕt. Hs tr¶ lêi. Gv cho Hs nghiªn cøu Sgk. Chia 4 nhãm, 2 nhãm thùc hiÖn mét néi dung vÒ §Æc ®iÓm cña ng«n ng÷ nãi vµ viÕt theo b¶ng sau. Hs th¶o luËn, tr¶ lêi vµo b¶ng vµ b¸o c¸o. Gv nhËn xÐt. Gv treo b¶ng phô. I. §Æc ®iÓm ng«n ng÷ nãi vµ viÕt 85 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> KhÝa c¹nh Kh¸i niÖm. §iÒu kiÖn giao tiÕp. Tõ ng÷. C©u. Sö dông. Ng«n ng÷ nãi Ng«n ng÷ viÕt Lµ ng«n ng÷ ©m thanh, lµ lêi nãi §­îc thÓ hiÖn b»ng ch÷ viÕt trong giao tiÕp hµng ngµy. trong v¨n b¶n vµ ®­îc giao tiÕp b»ng thÞ gi¸c. + Người nói-người nghe trực + Người viết-người đọc phải biết tiếp trao đổi, tiếp xúc. Họ có thể các kí hiệu chữ viết, quy tắc đổi vai (nói-nghe-nghe-nói). Có chính tả, quy cách tổ chức văn điều kiện chỉnh sửa (người nói). bản. + Người nói ít có điều kiện lựa + Người viết phải suy ngẫm, lựa chọn, gọt giũa – người nghe ít chọn, gọt giũa nên người đọc có điều kiện suy ngẫm, phân phải đọc đi đọc lại nhiều lần, tÝch kÜ. phân tích nghiền ngẫm để lĩnh + Ng÷ ®iÖu nãi rÊt ®a d¹ng (cao, héi. thÊp, chËm, m¹nh, yÕu, liªn tôc, + Kh«ng sö dông ng÷ ®iÖu khi ng¾t qu·ng …) -> gãp phÇn bæ giao tiÕp. sung th«ng tin. + Cã sö dông phèi hîp gi÷a ©m thanh, giäng ®iÖu víi nÐt mÆt, cử chỉ, điệu bộ của người nói. Sử dụng đa dạng: Từ ngữ địa - Từ ngữ phong phú nên khi viết phương, khẩu ngữ, tiếng lóng, tha hồ được lựa chọn thay thế. biÖt ng÷, trî tõ, th¸n tõ, tõ ng÷ - Tuú thuéc vµ phong c¸ch ng«n ng÷ mµ sö dông tõ ng÷. ®­a ®Èy, chªm xen. - Kh«ng dïng c¸c tõ ng÷ mang khẩu ngữ, địa phương, tiếng lãng, tiÕng tôc… Câu tỉnh lược, nhiều khi có câu Dùng câu dài ngắn khác nhau rườm rà, câu mang yếu tố dư tuỳ thuộc ý định. thõa, trïng lÆp. Đến với đông đảo bạn đọc trong Đến với đông đảo bạn đọc trong kh«ng gian vµ thêi gian hÑp nhÊt kh«ng gian vµ thêi gian l©u dµi. Có 2 trường hợp trong thực tế: định, cụ thể. Chú ý: Khi đọc 1 văn bản không + Được lưu lại bằng chữ viết phải sử dụng đặc điểm của ngôn (đối thoại giữa các nhân vật ng÷ nãi. V× cïng ph¸t ra ©m trong truyÖn; c¸c cuéc pháng thanh, song đọc lại lệ thuộc vào vấn-toạ đàm …). văn bản đến từng dấu ngắt câu. + Ngôn ngữ trong VB được trình Nó là 1 hành động phát âm của bày bằng lời nói miệng (Bài phát v¨n b¶n viÕt. biểu, báo cáo trước tập thể, hội nghÞ …).. Gọi Hs đọc ghi nhớ. Hs đọc. * Ghi nhí: Sgk – 88. 86 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gv cho Hs đọc văn bản. Hs đọc. ? Phân tích đặc điểm của ngôn ng÷ viÕt thÓ hiÖn trong ®o¹n trÝch? Hs lµm viÖc theo tæ 1.. Yêu cầu Hs đọc đoạn trích. Hs đọc. ? Phân tích đặc điểm của ngôn ng÷ nãi thÓ hiÖn trong ®o¹n trÝch? Hs lµm viÖc theo tæ 2.. ? Ph©n tÝch lçi vµ ch÷a l¹i c¸c câu dưới đây cho phù hợp? Hs lµm viÖc theo tæ.. II. LuyÖn tËp. Bµi tËp 1. - §· sö dông hÖ thèng thuËt ng÷ cña c¸c ngµnh khoa häc: Vèn ch÷ cña chóng ta, phÐp t¾c cña ta, b¶n s¾c, tinh hoa, phong c¸ch. - Việc tách dòng sau mỗi câu để trình bày rõ. - ViÖc dïng c¸c tõ ng÷ chØ thø tù tr×nh bµy (Một là, hai là, ba là …) để đánh dấu các luận ®iÓm. - Sử dụng các dấu câu: hai chấm, ngoặc đơn, ngoÆc kÐp vµ ba chÊm. Sö dông ng«n ng÷ viÕt rÊt chuÈn mùc. Bµi tËp 2. Dựng đoạn đối thoại giữa Tràng và cco gái. §· sö dông: + C¸c tõ h« gäi trong lêi nh©n vËt: K×, nµy …, ¬i, nhØ … + C¸c tõ t×nh th¸i trong lêi nh©n vËt: Cã khèi … đấy, đấy; Thật đấy … + C¸c kÕt cÊu c©u trong ng«n ng÷ nãi: Cã … thì, đã … thì … + Các từ thường dùng trong ngôn ngữ nói: mấy (giò), có khối, nói khoác, sợ gì, đằng ấy … + Sự phối hợp giữa lời nói và cử chỉ: cười như nắc nẻ, cong cớn, liếc mắt, cười tít … Bµi tËp 3. a. Lçi: ThiÕu chñ ng÷. Dïng tõ sai “hÕt ý”. Sửa: Bỏ từ “thì, đã”. Thay “hết ý” -> “rất” trước từ “đẹp”. b. Dïng khÈu ng÷: vèng lªn, v« téi v¹ Söa: Thay b»ng c¸c tõ “vät lªn, ch¼ng cã c¨n cø nµo”. c. Lçi: C©u lén xén, dïng tõ ng÷ cña ng«n ng÷ nãi (chõa ai rÊt). Söa: Chóng ch¼ng thõa mét thø g×: tõ c¸, rùa, ba ba, ếch nhái, ốc, tôm cua đến những loài chim ở gần nước như cò, vạc, vịt, ngỗng .... 4. Cñng cè - NhËn xÐt: - HÖ thèng néi dung: Theo bµi häc - NhËn xÐt chung. 5. DÆn dß: - Học bài. Soạn bài Ca dao hài hước. 87 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> 88 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>