Giáo án Ngữ văn lớp 10 tiết 14, 15: Đọc văn Văn bản Uy-lit-xơ trở về

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TiÕt 14.15. §äc v¨n V¨n b¶n. Ngµy so¹n: 14/09/2009 Ngµy gi¶ng: 16/09/2009 Uy-lit-x¬ trë vÒ < TrÝch ¤-®i-xª : Sö thi Hi L¹p>. A. Môc tiªu bµi häc: Gióp HS - Cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn và trí tuệ của người Hi Lạp thể hiện qua c¶nh ®oµn tô vî chång sau 20 n¨m xa c¸ch. - Biết phân tích diễn biến tâm lí nhân vật qua các đối thoại trong cảnh gặp mặt để thấy được khát vọng hạnh phúc và vẻ đẹp trí tuệ của họ. B. Phương pháp + Phương tiện: 1. Phương pháp: Nêu vấn đề + phát vấn <gợi mở> 2. Phương tiện: Sgk.Sgv NV10(T1) + Gi¸o ¸n. C. TiÕn tr×nh lªn líp: 1. ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số. 2. KiÓm tra bµi cò: CH: Thái độ của nhân dân ta đối với nhân vật An Dương Vương. Mị Châu và Trọng Thủy thế nào? Bài học rút ra từ truyền thuyết đó là gì? 3. Bµi míi: Giới thiệu bài: Lòng chung thủy là thước đo cao nhất cho tình yêu. Chẳng thế, bao đời nay con người chúng ta luôn tìm đến với những trang thiên tình sử, với những mối tình cao đẹp - tiêu biểu cho sự chờ đợi, vẹn trung trong tình yêu. Điều đó cã thÓ thÊy qua mèi t×nh cña Uy-lit-x¬ vµ Pª-nª-lèp trong sö thi ¤-®i-xª cña Hy L¹p. Chøng minh cho ®iÒu võa nªu, chóng ta cïng t×m hiÓu ®o¹n trÝch Uy-lit-x¬. ? Dùa vµo tiÓu dÉn Sgk, em biÕt g× vÒ H«-me-r¬? Hs tr¶ lêi.. ? C¨n cø vµo sù chuÈn bÞ bµi, h·y tãm t¾t l¹i cèt truyÖn ¤-®i-xª theo Sgk và nêu đại ý tác phẩm và chủ đề chính? Hs tr¶ lêi.. I. T×m hiÓu chung: 1. Vµi nÐt vÒ sö thi ¤-®i-xª vµ H«-me-r¬: * H«-me-r¬: - Theo truyền thuyết, là nhà thơ mù của đất nước Hi Lạp, sống khoảng thế kỉ IXVIII(T.CN), sinh trưởng trong 1 gia đình nghèo bªn s«ng Mª-lÐt. - §­îc coi lµ t¸c gi¶ 2 cuèn sö thi Iliat vµ ¤®i-xª. *Sö thi ¤-®i-xª HS tãm t¾t theo tiÓu dÉn. - ¤-®i-xª lµ sù nèi tiÕp sö thi I-li-¸t gåm 12.110 c©u th¬, chia thµnh 24 khóc ca. - Kể lại cuộc hành trình về quê hương của Uy43 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gọi 5 HS đọc phân vai các nhân vËt < Uy-lit-x¬; Pª-nª-lèp; Tª-lªm¸c vµ Nhò mÉu> vµ dÉn truyÖn. GV gi¶i thÝch tõ khã. ? Hãy xác định vị trí đoạn trích? Nêu đại ý. Đoạn trích có thể chia lµm mÊy ®o¹n? Néi dung mÊy ®o¹n lµ g×? Hs tr¶ lêi.. ? Trước khi 2 vợ chồng nhận nhau, Pª-nª-lèp ë trong hoµn c¶nh nh­ thÕ nµo? Hs tr¶ lêi. GV: Đoạn trước, nghe tin đột ngét Pª-nª-lèp: " Mõng rì cuèng cuồng nhảy ra khỏi giường ôm lấy bà lão nước mắt chan hòa"-> lòng chung thủy niềm vui sướng hạnh phúc tốt độ. ? Khi nhò mÉu ¥ricle b¸o tin chồng nàng đã trở về đã trừng trị bän cÇu h«n th× t©m tr¹ng cña Pªnª-lèp ra sao? Hs tr¶ lêi.. lit-xơ sau chiến thắng đánh chiếm thành Tơroa, 1 hµnh tr×nh dµi 10 n¨m. - Chủ đề: + Là quá trình chinh phục thiên nhiên để khai s¸ng, më réng giao l­u. + Tài liệu xung đột giữa các nền văn minh, các trình độ văn hóa. Là cuộc đấu tranh bảo vệ hạnh phúc gia đình. 2. §o¹n trÝch: - VÞ trÝ: Thuéc khóc ca XXIII- "¤®ixª", nãi lªn qu¸ tr×nh Pª-nª-lèp nhËn ra Uy-lit-x¬_ chång nµng sau 20 n¨m trêi ®i chinh chiÕn míi về đến quê hương. Sau khi Uy-lit-xơ cùng con đã lập mưu giết chết 108 vị cầu hôn. - Bè côc: Chia lµm 3 ®o¹n. + Đoạn 1 <từ đầu đến.."và người giết chúng": Tác động của nhũ mẫu với Pê-nê-lốp> + Đoạn 2 <Tiếp đến…"Con cũng không phải là người kém gan dạ>: Tác động của Tê-lêmác với mẹ. + Đoạn 3 <còn lại>: Cuộc đấu trí <thử thách> giữa Pê-nê-lốp và Uy-lit-xơ để gia đình đoàn tô. II. §äc - hiÓu 1. T©m tr¹ng Pª-nª-lèp: - Hoàn cảnh: Chờ đợi chồng 20 năm trời đằng đẵng, nhiều lúc không còn hi vọng. + Tấm thảm ngày dệt đêm tháo làm kế trì ho·n thóc b¸ch cña bän cÇu h«n. + Cha mẹ đẻ nàng thúc giục tái giá. Ra điều kiện thi bắn cung để đối phó với chúng.. - Khi nhò mÉu b¸o tin chång nµng Uy-lit-x¬ đã trở về thì Pê-nê-lốp không tin, nàng suy tư, c©n nh¾c tù gh×m c¶ nçi mõng vui cña nhò mÉu, v×: + Nàng không tin là Uy-lit-xơ có đủ sức giết bän cÇu h«n <108 tªn> vµ lÝ gi¶i: thÇn trõng phạt chúng do " sự láo xược bất kham và những hành động nhuôc nhơ của chúng", vì "chóng ch¼ng kiªng nÓ ai.." + Uy-lit-xơ ra đi đã 20 năm đằng đẵng, nàng 44 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> chờ mòn mỏi nên nghĩ chàng đã chết và hết hi väng. ? §Õn lóc nhò mÉu tiÕp tôc ®­a thªm b»ng chøng: VÕt sÑo ë ch©n - Cã phÇn ph©n v©n: kh«ng kiªn quyÕt b¸c bá Uy-lit-x¬ do lîn lßi hóc ngµy x­a mµ chuyÓn sang thÇn bÝ hãa c©u chuyÖn. Cho thái độ của nàng thế nào? Em rằng chuyện của thần linh, người trần không hiÓu ®­îc. nhận xét gì về thái độ ấy? §©y lµ nÐt t©m lÝ cña Pª-nª-lèp. Nµng trÊn an Hs tr¶ lêi. nhũ mẫu và cũng là cách để tự trấn an mình. ? Khi sắp gặp mặt Uy-lit-xơ, Pê- - Lúc sắp gặp Uy-lit-xơ: rất đỗi phân vân, lóng tóng t×m c¸ch øng xö: "kh«ng biÕt nªn nª-lèp cã t©m tr¹ng g×? đứng xa… hay nên lại gần ôm lấy đầu, cầm lấy Hs tr¶ lêi. tay người mà hôn". Rồi nàng dò xét, suy nghĩ, tính toán mông lung nhưng cũng xúc động kh«n cïng: "®¨m ®¨m ©u yÕm nh×n chång khi lại không nhận ra chồng dưới bộ quần áo rách mướp". ? Gi÷a lóc Êy, Pª-nª-lèp bÞ em - BÞ em trai tr¸ch th× Pª-nª-lèp ph©n v©n cao trai trách là "tàn nhẫn", "độc ác độ và xúc động dữ dội. Nàng "kinh ngạc quá quá chừng" "lòng dạ hơn cả đá" chừng", "không nói đựơc, không thể hỏi han, th× nµng ph¶n øng thÕ nµo? kh«ng thÓ nh×n" vµ tin r»ng, nµng vµ Uy-lit-x¬ Hs tr¶ lêi. sÏ nhËn ra nhau qua " nh÷ng dÊu hiÖu riªng" chỉ có 2 người biết mà người ngoài không biết -> thËn träng, th«ng minh, giµu niÒm tin. ? Theo em, đối thoại với Tê-lê- -> thực chất đang hướng tới Uy-lit-xơ. m¸c nh­ng thùc chÊt cã ph¶i vËy -> Kh«ng mæ xÎ t©m lÝ nh©n vËt mµ ®­a ra kh«ng. Em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ d¸ng ®iÖu, mét cö chØ, 1 c¸ch øng xö hay x©y thuật thể hiện tâm trạng của Pê- dựng những đối thoại giữa các nhân vật. Lập nê-lốp. Qua việc tìm hiểu tâm luận đơn sơ nhưng rất hồn nhiên. trạng trên cho ta hiểu gì về Pê-nê- => Pê-nê-lốp là con người của trí tuệ, thông lèp? minh vµ tØnh t¸o, biÕt k×m nÐn t×nh cÈm cña Hs tr¶ lêi. mình. Bên cạnh đó, nàng còn là người thận trọng, giàu tình cảm, chủ động trong mọi tình huèng. ? T¹o nªn sù sum häp, ai lµ 2. Thö th¸ch vµ sum häp: người đưa ra thử thách? Dấu hiệu - Người đưa thử thách: Pê-nê-lốp. Cách thể cña sù thö th¸ch lµ g×? NhËn xÐt hiÖn thËt tÕ nhÞ vµ khÐo lÐo. Nµng kh«ng trùc tiếp nói với Uy-lit-xơ mà thông qua đối thoại vÒ c¸ch thÓ hiÖn nµy? víi con trai: "NÕu qu¶ thËt ®©y lµ Uy-lit-x¬. th× Hs tr¶ lêi. thÕ nµo cha mÑ còng nhËn ra nhau…" th«ng qua dấu hiệu của cái giường => Đó là vẻ đẹp vÒ t©m hån vµ trÝ tuÖ cña Pª-nª-lèp. ? Trong cuộc thử thách, ai là - Người chấp nhận thử thách: Uy-lit-xơ. Từ người chấp nhận, thái độ của khi đặt chân về ngôi nhà của mình sau 20 năm xa c¸ch t©m tr¹ng Uy-lit-x¬: K×m nÐn mäi sù 45 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> người đó như thế nào khi xuất xúc động của tình cảm vợ chồng, cha con ->Trí tuệ thông minh và khôn khéo qua thái độ - việc hiÖn? lµm. Hs tr¶ lêi.  Gi¶ danh lµm kÎ hµnh khÊt.  KÓ l¹i c©u chuyÖn vÒ chång nµng Pª-nª-lèp cho nµng nghe chÝnh m×nh chøng kiÕn.  Tiªu diÖt kÎ cÇu h«n, trõng ph¹t lò ®Çy tí ph¶n béi. Khi nghe Pª-nª-lèp nãi với con trai, Uy-lit-xơ mỉm cười: đồng tØnh chÊp nhËn vµ tin vµo trÝ tuÖ cña m×nh. - Uy-lit-xơ nói với con trai: "Tê-lê-mác đừng ? ë cuéc gÆp gì nµy. Uy-lit-x¬ quÊy rÇy mÑ..ThÓ nµo mÑ con còng nhËn ra, đã nói gì với con trai của mình? chắc chắn là như vậy"->sự tế nhị, khôn khéo Câu nói đó cho thấy điều gì ở của Uy-lit-xơ: nói với con nhưng cũng chính là chàng và tâm trạng của chàng lúc nói với Pê-nê-lốp. Mục đích cao nhất là làm thế nào để vợ nhận ra chồng. Nhưng chàng đó ra sao? kh«ng véi vµn hÊp tÊp, kh«ng n«n nãng nh­ ? Sù thö th¸ch b¾t ®Çu tõ chi tiÕt con trai mµ b×nh tÜnh tù tin. nµo? Em cã suy nghÜ g× vÒ ®iÒu -> Tõ chi tiÕt Uy-lit-x¬ tr¸ch Pª-nª-lèp cã đó? "trái tim sắt đá" và nhờ nhũ mẫu khiêng cho Hs tr¶ lêi. một chiếc giường để ngủ: "Già ơi! Già hãy…. ? Pê-nê-lốp đã làm gì? ? Tình thế đó buộc Uy-lit-xơ phải làm gì? Qua đó cho thấy được phẩm chất gì ở con người Uy-lit-x¬. Hs tr¶ lêi. Gọi HS đọc đoạn miêu tả cái giường.. ? Sau lời chân thành của Uy-litxơ về chiếc giường, Pê-nê-lốp ph¶n øng ra sao? Theo em, t¹i sao Pª-nª-lèp kh«ng vå vËp nhËn ngay ra chång. bÊy l©u nay?"-> võa nh­ tr¸ch mãc vî, võa thanh minh vÒ sù chung thñy cña m×nh 20 n¨m nay. -> Sai nhũ mẫu khiêng chiếc giường kiên cố ra khái phßng. - Ph¶n øng cña Uy-lit-x¬ : Chµng giËt m×nh, chột dạ. Vì chiếc giường đó không thể xê dịch được và chàng đã miêu tả thật chi tiết, tỉ mỉ về chiếc giường -> Cách miêu tả này, chàng muèn nh¾c l¹i t×nh yªu, t×nh vî chång son s¾t cách đây hơn 20 năm. Chàng đã giải mã dấu hiÖu riªng mµ Pª-nª-lèp ®­a ra. => Uy-lit-xơ là hình ảnh lí tưởng về người anh hùng, về một người chồng, 1 người cha dũng cảm, mưu trí, độ lượng, thủy chung. -Sau lêi gi¶i thÝch cña Uy-lit-x¬, Pª-nª-lèp " bủn rủn cả chân tay".."chạy lại nước mắt chan hßa, «m lÊy cæ chång, h«n lªn tr¸n chång" -> Vì nàng" luôn lo sợ có người đến dùng những lời lẽ đường mật đánh lừa, vì đời chẳng thiếu gì người xảo quyệt, chỉ làm điều tai ¸c"… 46. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> mình khi nhũ mẫu báo tin? Điều Chứng tỏ: Pê-nê-lốp là một người vợ thủy chung, rất thận trọng, thông minh, kín đáo và đó chứng tỏ điều gì? b×nh tÜnh lµm chñ c¶nh ngé. Hs tr¶ lêi. => Dùng bút pháp so sánh liên tưởng: tìm 1 hình ảnh gần gũi miêu tả sự việc, hình ảnh đó b»ng mét c¸ch tØ mØ sau ®em so s¸nh víi c¸i mà mình miêu tả:mượn hình ảnh người sống sót mừng rỡ đến thế nào khi thuyền bị đắm gi÷a biÓn kh¬i víi nçi vui mõng cña Uy-lit-x¬ vµ Pª-nª-lèp. III. KÕt luËn: - Đề cao, khẳng định sức mạnh của tâm hồn ? Qua viÖc t×m hiÓu trªn, chØ ra và trí tuệ con người Hi Lạp. Đồng thời làm rõ ý nghÜa cña ®o¹n trÝch? giá trị hạnh phúc gia đình khi người Hi Lạp Hs tr¶ lêi. chuyển từ chế độ thị tộc sang chế độ chiễm h÷u n« lÖ. - Kh¼ng ®inh thiªn tµi cña H«-me-r¬. - Đoạn trích giúp người đọc hiểu được nghệ thụât sử thi là: Miêu tả tỉ mỉ có xu hướng " trì hoãn sử thi". Dựng đối thoại và so sánh làm næi bËt t©m tr¹ng nh©n vËt. * Ghi nhí: Gọi HS đọc ghi nhớ. Sgk.52. Hs đọc. ? ë ®o¹n cuèi, t¸c gi¶ miªu t¶ t©m tr¹ng vµ cö chØ cña Pª-nª-lèp th«ng qua biÖn ph¸p nghÖ thuËt g×? Hs tr¶ lêi.. 4. Cñng cè - NhËn xÐt: - HÖ thèng néi dung: Theo bµi häc. Cho häc sinh luyÖn tËp c©u hái: NhËp vai Uy-lit-x¬, anh (chÞ) h·y kÓ lại cảnh nhận mặt của gia đình chàng. - NhËn xÐt chung. 5. DÆn dß: Häc bµi. So¹n bµi "Ra-ma buéc téi" <trÝch Ra-ma-ya-na>. 47 Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>