Chủ đề Tự chọn Ngữ văn 10 - Chuyên đề VII, Tiết 46 đến 55

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Chuyên đề VII, Tiết 46 đến 55.. Ngµy so¹n: 14 th¸ng 1 n¨m 2007.. Những nội dung cơ bản của phần văn học nước ngoài trong chương trình ngữ văn 10 A. Môc tiªu bµi häc. Gióp HS: *HiÓu vµ n¾m b¾t chÝnh x¸c néi dung, nghÖ thuËt vµ ý nghÜa næi bËt cña mét sè nh©n vËt ®iÓn h×nh trong VHNN. * Biết cách đọc- hiểu một tác phẩm( một đoạn trích) VHNN và phân tích được tác phẩm đó. * Bước đầu biết liên hệ so sánh với VHVN. Trên cơ sở đó có thái độ tiếp thu và tiếp nhận đúng đắn giá trị của các tác phẩm VHNN B. Phương tiện thực hiện. - SGK, SGV, B¶n in mét sè bµi th¬ sÏ ®­îc häc trong tiÕt d¹y. - ThiÕt kÕ bµi häc C. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. KiÓm tra ba× cò 2. Giíi thiÖu bµi míi Phương pháp. Cho Học sinh đọc tài liệu đã phô tô theo SGK gi¸o viªn ? Tr. 27 GVH: Anh ( chÞ) h·y tr×nh bµy néi dung ë phÇn I trong SGK Tr 27 ? GV: Cho HS đọc SGK GVH: Anh (chÞ) h·y nªu c¸ch hiÓu vÒ sö thi ? GV:. Nội dung cần đạt I. Giíi thiÖu chung HS§&TL:. - Phần I trình bày ý nghĩa của phần VHNN trong chương tr×nh ng÷ v¨n 10. §ã lµ gióp HS më réng tÇm hiÓu biÕt vÒ kho tµng tri thøc nh©n lo¹i II. Sö thi. 1, Kh¸i qu¸t vÒ sö thi HS§&TL:. - Kh¸i niÖm: sö thi lµ t¸c phÈm tù sù d©n gian cã quy m« lớn, thường được viết bằng văn vần, xây dung những hình tượng nghệ thuật hoành tráng, kể về các biến cố lớn trong đời sống xã hội. - Mục đích sáng tác của sử thi là ngợi ca những con người mang lí tưởng cao đẹp của cộng đồng. GV: §äc ®o¹n v¨n vµ tr¶ 2, Sö thi Hi L¹p lêi c©u hái. HS§&TL: GVH: H·y cho biÕt ë SGK + §o¹n trÝch ®­îc häc lµ Uylix¬ trë vÒ trong sö thi ¤-®i– ngữ văn 10 các em được xê. Sử thi này gắn lion với thời kì di dân mở nước, mở rộng. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Chuyên đề VII, Tiết 46 đến 55.. Ngµy so¹n: 14 th¸ng 1 n¨m 2007.. häc ®o¹n trÝch nµo trong t¸c phÈm nµo cña sö thi Hi L¹p ? néi dung chñ yÕu cña ®o¹n trÝch ?. địa bàn cư trú của người Hi Lạp. - Nhân vật được tập trung miêu tả là Uylixơ, biểu tượng của con người chinh phục và khám phá, dũng cảm, giàu n¨ng lùc vµ trÝ tuÖ. + HS: cã thÓ nãi kÜ h¬n vÒ néi dung ®o¹n trÝch GVH: Hãy phân tích để 3, Sử thi ấn Độ thấy đặc điểm riêng của HSĐ&TL: sö thi Ên §é ? PhÈm chÊt - T¸c phÈm ®­îc chän d¹y lµ Ra Ma yana, vèn ®­îc coi lµ của người ấn Độ qua cuốn bách khoa toàn thư của Ân Độ. Tác phẩm gồm 24 đoạn trích Ra Ma buộc tội nghìn câu thơ đôi. Đoạn trích được chọn giảng nằm ở khúc ? ca thứ 6, chương 79. - Nội dung của Rama buộc tội đã lột tả đầy đủ phẩm chất cao quý của người ấn Độ: + Sống với bổn phận của người anh hùng + Tuân thủ những nguyên tắc của cộng đồng. + Biết đặt tình cảm cộng đồng lên trên tình cảm cá nhân + §øc h¹nh, t×nh yªu chung thuû vµ lßng dòng c¶m. III. Thơ trung đại phương đông. H·y nªu nh÷ng 1, Th¬ §­êng (Trung Quèc) nhËn xÐt chung vÒ th¬ HS§&TL: Đường, giai đoạn, đặc - Thơ TQ có hơn 2.500 năm lịch sử. Thơ Đường là đỉnh ®iÓm ? cao của thơ ca TQ, cũng là đỉnh cao của thơ ca nhân loại. Gần 300 năm tồn tại của nhà Đường (618 – 907), người TQ đã có gần 5 vạn bài thơ của hơn 2.300 nhà thơ. - Th¬ §­êng cã bèn giai ®o¹n ph¸t triÓn: + S¬ §­êng: lµ giai ®o¹n chuÈn bÞ ph¸t triÓn cña th¬ §­êng vÒ mäi mÆt. Cã 04 nhµ th¬ ®­îc mÖnh danh lµ tø kiệt ở giai đoạn này: Vương Bột, Dương Quýnh, Lư Chiếu Lân, Lạc Tần Vương…v.v. + ThÞnh §­êng: lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn rùc rì nhÊt. Th¬ Đường đã đạt đến độ hoàn mĩ về cả nội dung và hình thức thể hiện. Những tác giả tiêu biểu là: Vương Duy (701761); Mạnh Hạo Nhiên (689-740); Cao Thích (702-765); Vương Xương Linh (698-757); Lí Bạch (701-762)…v.v GVH:. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Chuyên đề VII, Tiết 46 đến 55.. GV: Treo bài thơ đã được in (hoÆc viÕt tay) lªn b¶ng. Gọi một em học sinh đọc diÔn c¶m bµi th¬. Xu©n miªn bÊt gi¸c hiÓu Xứ xứ văn đề điểu D¹ lai phong vò thanh Hoa l¹c tri ®a thiÓu ?. H·y nªu nh÷ng nhËn xÐt chung vÒ bµi th¬: thÓ lo¹i, cÊu tróc, néi GVH:. Ngµy so¹n: 14 th¸ng 1 n¨m 2007.. + Trung §­êng: lµ thêi v× th¬ §­êng gi¶m sót. C¸c t¸c gi¶ næi tiÕng lµ: B¹ch C­ DÞ (772-846); M¹nh Giao (751-814); LÝ H¹ (789-816)…v.v. + V·n §­êng: lµ thêi k× suy tµn cña th¬ §­êng song vÉn cßn nh÷ng nhµ th¬ tiÕn bé nh­: B× NhËt H­u (834-?); NhiÕp Di Trung (837-?); §ç Môc (803-853)…v.v * §Æc ®iÓm th¬ §­êng: HSPB: Có 5 đặc điểm chính. - Cã hai thÓ th¬ chÝnh lµ cæ thÓ vµ cËn thÓ. + Th¬ cæ thÓ kh«ng bÞ h¹n chÕ vÒ sè c©u ch÷, kh«ng bÞ gß bã vÒ niªm luËt, c¸ch gieo vÇn. + Thơ cận thể thì ngược lại (sẽ học cụ thể ở lớp 11) - Thơ Đường thường lựa chọn miêu tả những khoảnh khắc dồn nén, bản chất của quá trình đời sống. - Thơ Đường dồn nén sức biểu cảm và tập trung cao độ tÝnh kh¸i qu¸t, triÕt lÝ. - Th¬ §­êng rÊt coi träng sù chuÈn mùc trong cÊu tróc, niêm, luật. Nó đã đạt đến sự hoàn thiện về bố cục. - Thơ Đường thường tập trung nghệ thuật tinh tế, diệu xảo và thường dồn nén những ẩn dụ tượng trưng. * Ph©n tÝch cô thÓ mét bµi th¬ tiªu biÓu (kh«ng cã trong chương trình SGK Chuẩn) Bµi: xu©n hiÓu (Buæi s¸ng mïa xu©n) DÞch th¬: GiÊc xu©n quªn khuÊy s¸ng Đây đó tiếng chim ca §ªm qua trêi m­a giã Lµm r¬i mÊy ®o¸ hoa (TrÇn Träng San) GiÊc xu©n kh«ng biÕt s¸ng trêi, Tiếng chim nghe đã mái ngoài đua kêu §ªm qua m­a giã dËp dÒu, BiÕt r»ng hoa rông Ýt nhiÒu sao ®©y. (Ng« TÊt Tè) Néi dung c¬ b¶n:. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Chuyên đề VII, Tiết 46 đến 55.. Ngµy so¹n: 14 th¸ng 1 n¨m 2007.. dung ?. + Sau một giấc xuân êm đềm, thi nhân chợt tỉnh. Không biết trời đã sáng. Nhàn nhã vô tư, nhà thơ lắng nghe tiếng chim hãt khi gÇn khi xa. TiÕng chim lµ tÝn hiÖu cña b×nh minh, còng lµ thÓ hiÖn kh«ng gian yªn b×nh thanh tho¸t. => Thủ pháp lấy động tả tĩnh, chữ văn (nghe) là nhãn tự. + Hai c©u cuèi nhµ th¬ tù hái m×nh vÒ hoa sau m­a giã đêm qua, chẳng hay có bao nhiêu hoa đã rụng. Phong vũ nghÜa lµ m­a giã, thanh (kªu) lµ ©m thanh nghe ®­îc. Cã lẽ là tiếng gió mưa mà thi nhân nghe được lúc đêm khuya chợt tỉnh giấc. Tiếng mưa đêm gợi buồn. => Hoa tượng trưng cho cái đẹp của tạo vật, của thiên nhiên nhiên và con người. Thi nhân hỏi hoa hay tự hỏi mình : Hoa lạc tri đa thiểu ? => Tình thương cho cái đẹp trong cảnh gió mưa, gió mưa của đất trời, gió mưa của GVH: Hãy nêunhững hiểu cuộc đời, thể hiện một trái tim đa cảm của thi nhân biÕt cña Anh (chÞ) vÒ thÓ 2, Th¬ Hai C­ th¬ Hai c­ ? kÓ tªn mét a, §Æc ®iÓm th¬ Hai c­ vµi t¸c gi¶ ? - Th¬ Hai c­ cã nguån gèc tõ th¬ Ren Ga NhËt B¶n, ®­îc Ba S« t¹o thµnh mét thÓ th¬ míi dung hîp ®­îc c¶ tÝnh trµo lộng, đời thường của Ren Ga hiện đại và tính chất tâm linh huyÒn bÝ cña Ren Ga cæ ®iÓn. - VÒ h×nh thøc: Hai c­ lµ thÓ th¬ ng¾n nhÊt thÕ giíi (17 ©m tiÕt, ng¾t lµm ba dßng theo thø tù 5-7-5). Tuy nhiªn vÉn cã nh÷ng bµi th¬ Hai c­ cã 19 ©m tiÕt. - Về nội dung: mỗi bài đều có một tứ thơ nhất định, thường chØ ghi l¹i mét phong c¶nh víi vµi sù vËt cô thÓ, trong mét thời điểm nhất định, để từ đó khơi gợi lên một xúc cảm, một suy tư nào đó. - Thêi gian trong th¬ Hai c­: Th¬ Hai c­ bao giê còng cã một từ chỉ mùa trong mỗi bài (quý ngữ): mùa hè: chim đỗ quyên, tiếng ve, hoa sen; mùa xuân: hoa anh đào, hoa mơ, con ếch, chim sẻ non; mùa thu: hoa cúc, chim nhạn, trăngsương-gió thu; mùa đông: tuyết, cành cây khô, cánh đồng khô…v.v. Do đó trong thơ Hai cư thường là thời gian hiện. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Chuyên đề VII, Tiết 46 đến 55.. Ngµy so¹n: 14 th¸ng 1 n¨m 2007.. t¹i, tuyÖ nhiªn kh«ng cã kh¸i niÖm vÒ thêi gian lÞch sö. - Không gian trong thơ Hai cư hẹp, gần gũi: mái lều, dưới ô, l÷ qu¸n…v.v - Đề tài trong thơ Hai cư: rất đỗi giản dị, đó là những sự vật, sự việc nho nhỏ trong đời sống như một chú dế mèn, một b«ng cóc tr¾ng, chiÕc cèi xay…them chÝ chØ lµ mét ©m thanh: tiÕng ve kªu, tiÕng Õch nh¶y…v.v - VÒ tÝnh chÊt: Th¬ Hai c­ them ®Ém tinh thÇn thiÒn t«ng Phật giáo, văn hoá Nhật Bản và Phương Đông nói chung. §Æc tr­ng thi ph¸p cña Hai c­ lµ kÕt cÊu h­ kh«ng, sö dông nh÷ng kho¶ng trèng trong th¬. Hai c­ lu«n ph¶n chiÕu v¹n vật trong mối tương quan, giao hoà, chuyển hoá lẫn nhau. - Lí tưởng thẩm mĩ của thơ Hai cư vươn tới chính là những cảm giác giản dị, thanh cao nhất của cuộc sống, đó là cái vắng lặng, đơn sơ, u huyền, nhẹ nhàng, thanh thoát…Điều nµy kh¸c h¼n th¬ §­êng vèn mang tÝnh thÈm mÜ hµo s¶ng, hoµnh tr¸ng, bao la, b¸t ng¸t… - Mét sè t¸c gi¶ th¬ Hai c­ chÝnh: Ba S« (1644-1694); Y.Bu Son (1716-1783); K. Ýt Sa (1763-1827); M. Si ki (1867-1902) GV: Cho HS đọc bài thơ b, Phân tích hai bài thơ Hai cư tiêu biểu (đã chuẩn bị sẵn) HS§-TL&PB Bµi 1 Bµi 1: “Trªn chu«ng chïa * Bướm không nhởn nhơ bay trên ngàn hoa mà lại đậu trên Một cánh bướm nhỏ chuông chùa. Chuông chùa và cánh bướm tương phản nhau. Ngñ im l×m” Chuông chùa cổ kính, to và nặng, còn cánh bướm mùa xuân thì nhỏ bé, mỏng manh. Tưởng như tiếng chuông ngân nga diệu huyền đã ru hồn cánh bướm, làm cho nó ngủ im lìm. Màu đồng xám lạnh của chuông chùa, cánh bướm rực rỡ, lấp lánh; hai hình ảnh ấy, hai màu sắc ấy tương phản bằng những nét vẽ chấm phá linh diệu. Ta tưởng như không gian (mái chïa) im l×m, v¾ng vÎ, thêi gian (mïa xu©n) nh­ ngõng tr«i. Bµi 2: HS§-TL&PB. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Chuyên đề VII, Tiết 46 đến 55. Bµi 2 “ Hoa m¬ në tr¾ng Màn đêm đen Thµnh b×nh minh lªn” (Y. Bu-son) GV: L­u ý HS ®©y lµ bµi th¬ ®­îc t¸c gi¶ viÕt trước lúc sắp qua đời.. Ngµy so¹n: 14 th¸ng 1 n¨m 2007.. * “Hoa mơ nở trắng” tượng trưng cho mùa xuân đẹp. “Màn đêm đen” tượng trưng cho cái chết. “Bình minh lên” tượng trưng cho cái đẹp, cái mới mẻ, sự khởi đầu. Sắc trắng của hoa mơ, màu đen của màn đêm, ánh hang của bình minh, đó là những màu sắc vừa hài hoà vừa tương phản thể hiện một bút pháp lãng mạn. Chết không có nghĩa là hết. Sau đêm tàn thì bình minh lên. Đó là một ý tưởng đẹp cho they Bu son rất yêu đời khi sắp mất. * So s¸nh víi ý th¬ cña NguyÔn Du: “Th¸c lµ thÓ ph¸ch, cßn lµ tinh anh”. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>