Sáng kiến kinh nghiệm Kinh nghiệm dạy tính diện tích các hình ở hình học trong môn Toán lớp 5 theo hướng phân hoá các đối tượng học sinh

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Lêi c¶m ¬n Lời đầu tiên tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu Trường Tiểu học A Xuân Tân và lãnh đạo Phòng giáo dục - đào tạo huyện Xuân Trường đã chỉ đạo, hướng dẫn tôi hoàn thành đề tài này. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n tËp thÓ c¸n bé, gi¸o viªn vµ tËp thÓ líp 5A, 5B Trường tiểu học A Xuân Tân - Xuân Trường - Nam Định đã giúp đỡ tôi trong quá tr×nh t×m hiÓu vµ thùc nghiÖm. Trong quá trình nghiên cứu đề tài không tránh khỏi những thiếu sót và chắc chắn còn hạn chế. Rất mong sự đóng góp của các cấp lãnh đạo và các đồng nghiệp để đề tài được hoàn thiện.. 1 Lop4.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> PhÇn më ®Çu. I. Lý do chọn đề tài. Thực hiện mục tiêu đổi mới chương trình giáo dục quy định tại nghị quyết 40/2000/HQ 10 của Quốc hội: “Xây dựng nội dung, chương trình, phương pháp giáo dục, sách giáo khoa phổ thông mới nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thế hệ trẻ, đáp ứng yêu cầu phát triển nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, phù hợp với thực tiễn và truyền thống Việt Nam, tiếp cận trình độ giáo dục phổ thông ở các nước phát triển trong khu vực vµ trªn thÕ giíi”. Mỗi môn học ở Tiểu học đều góp phần vào việc hình thành và phát triển những cơ sở ban đầu, rất quan trọng của nhân cách con người Việt Nam. Trong c¸c m«n häc ë TiÓu häc, cïng víi c¸c m«n häc kh¸c, m«n To¸n cã vÞ trÝ quan träng, v×: - C¸c kiÕn thøc, kÜ n¨ng cña m«n To¸n ë tiÓu häc cã nh÷ng øng dông trong đời sống; chúng rất cần thiết cho người lao động, rất cần thiết để các môn học kh¸c ë tiÓu häc vµ häc tiÕp m«n To¸n ë trung häc. - Môn Toán giúp học sinh nhận biết những mối quan hệ về số lượng và hình dạng không gian của thế giới hiện thực. Nhờ đó mà học sinh có phương pháp nhận thức một số mặt của thế giới xung quanh và biết cách hoạt động có hiệu quả trong đời sống. - Môn Toán góp phần rất quan trọng trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận, phương pháp giải quyết vấn đề, nó góp phần phát triển trí thông minh, có suy nghĩ độc lập, linh hoạt, sáng tạo; nó đóng góp vào việc hình thành các phẩm chất cần thiết và quan trọng của nguời lao động như: cần cù, cẩn thận, có ý chí vượt khó khăn, làm việc có kế hoạch, có nền nếp và tác phong khoa häc. - Đặc điểm của môn Toán là tính trừu tượng cao và tính thực tiễn, tính lôgíc và tính thực nghiệm. Nó là công cụ rất cần thiết để học các môn học khác và để tiÕp tôc nhËn thøc thÕ giíi xung quanh. Kh¶ n¨ng gi¸o dôc nhiÒu mÆt cña m«n Toán rất to lớn. Thông qua những bài toán hay, đơn giản, nhẹ nhàng, học sinh 2 Lop4.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> ®­îc ph¸t triÓn t­ duy nh¹y bÐn, chÝnh x¸c, rÌn luyÖn ®Çu ãc minh mÉn, lµ mét trong những điều kiện cần để học sinh trở thành những công dân hữu ích cho xã hội. Do đó đòi hỏi người giáo viên phải không ngừng nghiên cứu, tìm tòi kiến thức để có các phương pháp dạy học phù hợp với từng đối tượng học sinh. Đặc biệt trong chương trình Toán 5 thì dạy học chuyên đề hình học là một chuyên đề khó. Một trong những nhiệm vụ cơ bản dạy học các tố hình học là cung cấp cho học sinh những biểu tượng hình học đơn giản. Giới thiệu các hình phẳng: tam gi¸c, h×nh thang, h×nh trßn cïng c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch c¸c h×nh nµy. Ngoµi ra còn biết thêm công thức tính chu vi đường tròn; bước đầu làm quen với các hình trong không gian: hình hộp chữ nhật, hình lập phương, hình trụ, hình cầu cïng c¸c kh¸i niÖm vÒ diÖn tÝch toµn phÇn, diÖn tÝch xung quanh vµ thÓ tÝch cña các hình. Nội dung của các yếu tố hình học không nhiều, đặc biệt là các tính chất, các quan hệ hình học rất ít, thường gắn với các nội dung dạy học đại lượng nhằm hỗ trợ cho việc dạy số học. Do đó việc dạy về tính diện tích các hình cho các đối tượng học sinh yếu là một điều khó và việc bồi dưỡng cho học sinh giỏi lại càng khã h¬n. Từ những nhận thức trên, với những điều đã học hỏi được của những đồng nghiÖp, cïng kinh nghiÖm cña b¶n th©n trong nhiÒu n¨m gi¶ng d¹y m«n To¸n líp 5, tôi đã đi sâu nghiên cứu và mạnh dạn đưa ra đề tài: “Kinh nghiệm dạy tính diện tích các hình ở hình học trong môn Toán lớp 5 theo hướng phân hoá các đối tượng học sinh” II. Mục đích và nhiệm vụ của đề tài:. 1. Mục đích nghiên cứu Đề tài nghiên cứu nhằm xác định phương pháp dạy tính diện tích các hình chuyên đề hình học lớp 5. Từ đó rút ra được bài học kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng của môn Toán lớp 5. 2. Nhiệm vụ của đề tài - Nghiên cứu phương pháp dạy học phân hoá học sinh từ đó có phương pháp cụ thể giảng dạy tính diện tích trong chuyên đề hình học cho từng đối tượng häc sinh. - Tiến hành thử nghiệm nhằm kiểm nghiệm tính khả thi của đề tài. 3 Lop4.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> III. Phương pháp nghiên cứu. 1. Nhóm phương pháp lí luận Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tìm hiểu, nghiên cứu những tài liệu có liên quan: đặc điểm của phân môn hình học, những quan niệm, xu hướng, kinh nghiệm dạy học, những quan điểm đổi mới giáo dục tiểu học và giảng dạy Hình häc ë líp 5. 2. Nhóm phương pháp thực tiễn - Nghiên cứu chương trình sách giáo khoa, sách giáo viên Toán 5. - Dự giờ để tìm hiểu ưu điểm và hạn chế. - Khảo sát chất lượng học sinh. 3. Nhóm phương pháp bổ trợ - Tìm hiểu thực trạng, kinh nghiệm tổ chức dạy học theo hướng phân hoá các đối tượng học sinh trong chuyên đề hình học lớp 5. - Phân tích, so sánh, đối chiếu các số liệu để rút ra những kết luận.. 4 Lop4.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> PhÇn néi dung Chương I: Cơ sở khoa học của việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phân loại đối tượng học sinh trong chuyên đề Hình học lớp 5. I. C¬ së lÝ luËn. Nội dung và phương pháp dạy học Toán ở mỗi giai đoạn của tiểu học có những sắc thái riêng, ở lớp 5 đã có thể vừa dựa vào kinh nghiệm đời sống của trẻ em, vừa dựa vào những kiến thức, kĩ năng đã hình thành ở các lớp dưới, sử dụng đúng mức các phương tiện trực quan và các hình thức học tập có tính chủ động sáng tạo hơn để giúp học sinh làm quen với các nội dung có tính khái quát hơn, cơ sở lí luận hơn, tăng cường việc vận dụng các kiến thức đã học vào học tập và đời sống. Nhưng trong quá trình dạy học, với mỗi người giáo viên tìm phương pháp giảng dạy để đạt hiệu quả cao luôn là vấn đề mới mẻ và luôn thúc đẩy người giáo viên suy nghĩ, tìm tòi để đưa ra phương pháp giảng dạy phù hợp hơn với từng đối tượng học sinh và phù hợp với sự phát triển của xã hội. Trong thực tế của quá trình giáo dục, mỗi nhà giáo dục đều có nhiều đối tượng hoc sinh với những trình độ nhận thức khác nhau. Vậy nếu biết tổ chức dạy học một cách hợp lí thì các hoạt động hình học lại là những phương tiện có hiệu qủa tăng cường hứng thú trong học tập góp phần nâng cao hiệu quả bài giảng. II. C¬ së thùc tiÔn. 1. Quan ®iÓm c¬ b¶n vÒ d¹y h×nh häc ë líp 5 - Tổ chức quan sát và hành động trên các mẫu vật nhằm thu thập thông tin có liên quan đến hình học, tích luỹ kinh nghiệm cảm tính và hình thành những kỹ năng cần thiết như nhận dạng hình, vẽ hình, đo đạc, cắt ghép hình, sử dụng đồ dïng häc tËp, thùc hµnh tÝnh to¸n. - Trừu tượng hoá theo mô hình hình học, mô tả và lập luận theo ngôn ngữ hình học. Không tiến hành xây dựng các khái niệm trên cơ sở định nghĩa chặt chẽ, mà chủ yếu là tổ chức hành động theo những thao tác, thủ thuật có tính kinh nghiÖm. 2. Môc tiªu cña d¹y diÖn tÝch c¸c h×nh ë h×nh häc líp 5 5 Lop4.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> * §èi víi häc sinh trung b×nh vµ yÕu: - BiÕt tÝnh diÖn tÝch h×nh tam gi¸c, h×nh thang, h×nh trßn. - BiÕt tÝnh diÖn tÝch xung quanh, diÖn tÝch toµn phÇn, h×nh hép ch÷ nhËt, hình lập phương. * Đối với học sinh giỏi: Mức độ cao hơn một chút đó là: So sánh diện tích tam gi¸c, so s¸nh ®o¹n th¼ng th«ng quan diÖn tÝch tam gi¸c.. 6 Lop4.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Chương II: Các biện pháp nâng cao chất lượng giảng dạy tính diện tích ở Hình học lớp 5 theo hướng phân loại đối tượng học sinh. I. Thực trạng của vấn đề dạy tính diện tích các hình lớp 5. - Việc dạy học các yếu tố hình học và đặc biệt là rèn luyện kỹ năng hình häc cßn tuú thuéc vµo quan niÖm, c¸ch nghÜ, c¸ch lµm vµ tiÒm lùc cña mçi gi¸o viªn nªn hiÖu qu¶ ch­a cao. - Tình trạng học sinh không biết ước lượng và sử dụng các dụng cụ hình học, không vẽ hoặc không giải thích được hình vẽ thoả mãn điều kiện đã cho, hoÆc kh«ng thÓ lÝ gi¶i ®­îc c¸ch lµm thùc tiÔn… cßn phæ biÕn. - Cßn sè Ýt gi¸o viªn cho r»ng häc sinh ë tiÓu häc chØ cÇn n¾m ®­îc c¸c c«ng thøc tÝnh chu vi, diÖn tÝch vµ thÓ tÝch c¸c h×nh lµm ®­îc cßn viÖc vÏ h×nh, biến đổi hình, cắt ghép hình là việc đơn giản không có gì khó khăn do đó mà sao l·ng kh«ng chó ý rÌn luyÖn kü n¨ng thao t¸c h×nh häc. - Đa số học sinh chỉ biến giải các bài toán hình học đơn giản chứ chưa biết kẻ vẽ thêm để đưa bài toán khó về bài toán đơn giản hơn. II. Các biện pháp để nâng cao chất lượng dạy chuyên đề hình học líp 5:. Trước thực trạng nêu trên và trước yêu cầu đổi mới giáo dục, trong đó có đổi mới nội dung, phương pháp cách thức tổ chức dạy học thì giải quyết vấn đề rèn luyện kỹ năng thao tác hình học, khai thác và tận dụng tiềm năng hoạt động hình học để phát huy đầy đủ tính tích cực của học sinh, có nhiều việc phải thực hiÖn. Cô thÓ: 1. Giáo viên phải nắm chắc mục tiêu của từng bài, từng dạng bài để từ đó có phương pháp dạy đối với từng đơn vị kiến thức cụ thể. 2. Phân loại đối tượng học sinh: Khá, giỏi, trung bình, yếu, để từ đó có những phương pháp dạy đối với từng đối tượng học sinh a) Đối với học sinh yếu: Trước hết dạy cho học sinh nắm chắc kiến thức cơ bản, nắm được đặc trưng từng dạng bài. 7 Lop4.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> - Giáo viên cần theo dõi thường xuyên, cụ thể kết quả học tập, sớm phát hiện những trường hợp học sinh gặp khó khăn trong học tập và đi sâu tìm hiểu cụ thể, phân tích đúng nguyên nhân. - Ph©n lo¹i häc sinh yÕu theo nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu vµ cã kÕ ho¹ch giúp đỡ từng đối tượng. Giáo viên cần giúp đỡ thường xuyên và điều chỉnh kế hoạch giúp đỡ thích hợp. - Giáo viên cần tìm phương pháp giảng dạy thích hợp, có trọng tâm nhằm vào các yêu cầu quan trọng nhất với mức độ vừa sức và nâng dần lên, tránh định kiến thiếu tin tưởng vào sự tiến bộ của học sinh. - Kiểm tra kịp thời sự tiếp thu bài giảng, cách suy luận của các em và hướng dẫn cụ thể cách học bài, làm bài. Tổ chức cho các em khá giỏi giúp đỡ các em yếu hơn về phương pháp học tập, cách vận dụng kiến thức như học theo nhóm, học theo tæ. - Tổ chức kèm cặp, phụ đạo trong thời gian quy định. ở các buổi học này chñ yÕu cñng cè, kiÓm tra c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n gi¶ng d¹y trªn líp, ch÷a kü mét sè bài tập có phân tích cụ thể, xác thực cái sai học sinh mắc phải và hướng dẫn phương pháp giải. VÝ dô: Khi d¹y häc sinh tÝnh diÖn tÝch cña tam gi¸c, ®a sè c¸c em biÕt vËn dông quy t¾c tÝnh S = ( a x h) : 2 nh­ng khi ®­a ra bµi to¸n tÝnh diÖn tÝch cña tam gi¸c vu«ng th× c¸c em lóng tóng. Cô thÓ: Bµi tËp 3 trang 88 phÇn a: TÝnh diÖn tÝch tam gi¸c vu«ng ABC A 3cm. B. 4 cm. C. Mặc dù ở bài tập 2 trước đó đã cho học sinh chỉ ra đáy và đường cao tương ứng đã có trong hình tam giác vuông ABC nhưng khi sang bài 3 các em lúng túng khi viết phép tính để tính diện tích vì có em thấy tam giác có hai đường cao mà không biết cạnh nào là cạnh đáy để tính. Do đó, giáo viên cần nhấn mạnh cho các em: ở tam giác vuông nếu ta coi một cạnh góc vuông là cạnh đáy thì cạnh góc 8 Lop4.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> vu«ng kia lµ ®­êng cao. V× vËy khi tÝnh diÖn tÝch cña tam gi¸c vu«ng th× ta lÊy tích của độ dài hai cạnh góc vuông (cùng một đơn vị đo) chia cho 2. DiÖn tÝch tam gi¸c ABC lµ: (3 x 4) : 2 = 6 (cm2) Tíi ®©y gi¸o viªn cã thÓ tæng kÕt bµi 3 nµy b»ng mÊy c©u th¬ cho vui: “Tam gi¸c hai c¹nh gãc vu«ng B×nh tÜnh, chí cã cuèng cuång mµ sai C¹nh, c¹nh nh©n nhau chia hai Lµ ra diÖn tÝch, lµm bµi nhanh lªn” Từ đó học sinh sẽ vận dụng để tính luôn mà không phải băn khoăn xét cạnh nào là đáy, cạnh nào là đường cao. b) §èi víi nh÷ng häc sinh kh¸, giái th×: - Củng cố vững chắc và đào sâu các kiến thức đã học thông qua những gợi ý hay câu hỏi hướng dẫn đi sâu vào nội dung bài, kiến thức trọng tâm. Thông qua đó yªu cÇu häc sinh tù t×m c¸c vÝ dô minh ho¹, ph¶n vÝ dô dÔ, c¸c vÝ dô cô thÓ ho¸ các kiến thức chung. Đặc biệt thông quan vận dụng, thực hành để giáo viên kiểm tra các kiến thức đã tiếp thu. - Ra thêm một số bài tập khó hơn trình độ chung để đòi hỏi học sinh vận dụng sâu khái niệm đã học hoặc vận dụng những phương pháp giải linh hoạt, sáng t¹o. - Yªu cÇu häc sinh gi¶i bµi to¸n b»ng nhiÒu c¸ch. Ph©n tÝch, so s¸nh t×m ra c¸ch gi¶i hay nhÊt, hîp lý nhÊt. Ví dụ: Từ ba hình lập phương làm bằng gỗ người ta dán khít 2 mặt của 2 hình với nhau đôi một để được các hình dưới đây. Tính diện tích toàn phần của các hình này, biết rằng cạnh của mỗi hình lập phương là 1 cm.. b. a. 9 Lop4.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Gi¶i: DiÖn tÝch toµn phÇn cña h×nh a chÝnh lµ diÖn tÝch cña 14 h×nh vu«ng cã c¹nh 1 cm, nên diện tích đó là: 14 x 1 x 1 = 14 (cm2) Tương tự diện tích toàn phần của hình b cũng bằng 14 (cm2) Tõ ®©y, gi¸o viªn cã thÓ rót ra l­u ý cho häc sinh: Có thể không cần đến trực tiếp mà lý luận khi gắn 2 mặt của 2 hình lập phương với nhau thì diện tích toàn phần của hình nhận được so với tổng diện tích toàn phần của 2 hình lập phương sẽ ít hơn đúng diện tích 2 mặt của hình lập phương. Từ đó chúng ta có thể giải được các bài toán phức tạp hơn, thậm chí không cần nhìn hình lắp ghép bởi nhiều khối lập phương như vậy. - Tập cho học sinh tự lập đề toán và giải được đề toán đó. - Giíi thiÖu ngo¹i kho¸ c¸c nhµ to¸n häc, nh»m gi¸o dôc t×nh c¶m vµ lßng yêu thích môn Toán. Từ đó học sinh có hoài bão vươn lên. - Tổ chức thi giải toán tuổi thơ và động viên học sinh gửi bài cho tạp chí To¸n tuæi th¬. - Bồi dưỡng cho các em phương pháp học Toán và tự học toán ở gia đình trªn c¬ së cña s¸ch gi¸o khoa, s¸ch bµi tËp vµ tµi liÖu vÒ to¸n häc. KÕt hîp víi gia đình tạo điều kiện cho các em học tập. - Chú ý bồi dưỡng khả năng sử dụng ngôn ngữ Tiếng việt trong quá trình häc to¸n. 3. Nhận thức đúng đắn việc tăng cường rèn luyện kỹ năng thao tác hình học để hình các các quy tắc tính diện tích, sử dụng tốt đồ dùng trực quan a) Trước hết giáo viên tuân thủ các thao tác Hình học trên đồ dùng trực quan, cho học sinh thực hành trên đồ dùng để từ đó tựu tìm ra các quy tắc để tính diÖn tÝch. Cô thÓ: * Khi h×nh quy t¾c tÝnh diÖn tÝch tam gi¸c:. 10 Lop4.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> - §Æt tÊt c¶ c¸c tam gi¸c lªn mÆt bµn. LÊy 2 tam gi¸c nhá 1 vµ 2 ghÐp vµo tam giác lớn để thấy 2 tam giác 1 và 2 có thể chồng khít lên tam giác lớn.. 1. 2. - Bây giờ lấy rời hai tam giác 1 và 2 ghép với với tam giác lớn để được hình ch÷ nhËt. 1. 2. h 1. 2. NhËn xÐt h×nh ghÐp, ta cã diÖn tÝch h×nh tam gi¸c b»ng nöa diÖn tÝch h×nh chữ nhật có chiều dài bằng độ dài đáy tam giác, chiều rộng bằng chiều cao của tam gi¸c. Diện tích tam giác = (diện tích chữ nhật : 2) = (độ dài đáy x chiều cao) : 2 S = (a x h) : 2 (S là diện tích tam giác, a là độ dài đáy, h là chiều cao) * TÝnh diÖn tÝch h×nh thang Đặt hình thang lớn lên mặt bàn. Đặt hai miếng ghép lên hình thang lớn để thÊy hai miÕng ghÐp cã thÓ chång khÝt lªn h×nh thang. b h. a. - B©y giê s¾p xÕp hai miÕng ghÐp thµnh mét h×nh tam gi¸c (nh­ h×nh vÏ). h a. b. 11 Lop4.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Ta thÊy diÖn tÝch h×nh thang lín b»ng diÖn tÝch h×nh ta m gi¸c võa ghÐp. Tam giác có cạnh đáy bằng tổng hai đáy hình thang, chiều cao tam giác bằng chiÒu cao cña h×nh thang. Diện tích tam giác = (cạnh đáy x chiều cao) : 2 S = (a + b) x h : 2 (S là diện tích hình thang; a, b là độ dài cạnh đáy; h là chiều cao * TÝnh diÖn tÝch h×nh trßn: Gi¸o viªn giíi thiÖu lu«n c«ng thøc tÝnh chø häc sinh kh«ng ph¶i ®i t×m quy t¾c. Chó ý: §èi víi häc sinh yÕu khi c¸c em lµm bµi tËp 2 ë tiÕt diÖn tÝch h×nh trßn, cã em ngé nhËn lÊy ®­êng kÝnh nh©n víi 3,14. Giáo viên cần hướng dẫn các em phải lấy đường kính chia cho 2 để tìm bán kính rồi vận dung quy tắc S = r x r x 3,14 để làm * TÝnh diÖn tÝch xung quanh vµ diÖn tÝch toµn phÇn cña h×nh hép ch÷ nhËt. + Cho häc sinh quan s¸t m« h×nh trùc quan vÒ h×nh hép ch÷ nhËt, chØ ra c¸c mÆt xung quanh. Gi¸o viªn m« t¶ vÒ diÖn tÝch xung quanh cña h×nh hép ch÷ nhËt. + Gi¸o viªn nªu bµi to¸n vÒ tÝnh diÖn tÝch cña c¸c mÆt xung quanh (dùa trªn nhận xét về đặc điểm của các mặt bên). Học sinh nêu hướng giải và giải bài toán. + Học sinh quan sát hình khai triển, nhận xét để đưa ra cách tính diện tích xung quanh cña h×nh hép ch÷ nhËt. Tương tự, học sinh hình thành được cách tính diện tích toàn phần của hình hép ch÷ nhËt. * Tính diện xung quanh và diện tích toàn phần của hình lập phương Gi¸o viªn tæ chøc cho häc sinh quan s¸t c¸c m« h×nh trùc quan vµ nªu c©u hỏi để học sinh nhận xét rút ra kết luận hình lập phương là hình chữ nhật đặc biệt (có 3 kích thước bằng nhau). Häc sinh tù rót ra kÕt luËn vÒ c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch xung quanh vµ diÖn tích toàn phần của hình lập phương. b) Việc tăng cường rèn luyện kỹ năng thao tác hình học là yêu cầu tất yếu khách quan và phù hợp với yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích 12 Lop4.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> cực hoá hoạt động người học. Việc đó đòi hỏi phải xác định được mục tiêu, định rõ kiến thức trong nội dung và lựa chọn được phương pháp dạy học quán triệt quan điểm tích cực hoá hoạt động người học. c) Cần tăng cường thời gian và yêu cầu về mặt thực hành đối với chương tr×nh h×nh häc, rÌn kü n¨ng chung vÒ kÎ, vÏ h×nh. 4. X©y dùng vµ lùa chän hÖ thèng bµi tËp cã tÝnh ph©n bËc cho häc sinh luyện tập các kỹ năng vẽ, đọc hình, cắt ghép, thao tác với các dụng cụ hình häc Cụ thể: Khi học sinh đã được học kiến thức cơ bản về hình tam giác, diện tích hình tam giác; để dạy học sinh kiến thức nâng cao hơn đó là so sánh diện tích tam giác, so sánh độ dài đoạn thẳng thì giáo viên phải đưa ra những bài tập từ đơn giản, có tính cơ bản rồi sau đó rút ra được những kết luận chung để áp dụng giải c¸c bµi to¸n phøc t¹p h¬n. VÝ dô: Bài 1: Cho tam giác ABC, trên đáy BC lấy điểm M sao cho MB = MC. a) So s¸nh diÖn tÝch tam gi¸c ABM vµ AMC? b) so s¸nh diÖn tÝch tam gi¸c ABM vµ ABC? - Trước hết cho học sinh đọc kỹ đầu bài, sau đó vẽ hình rồi dựa vào các dữ kiện đầu bài cho để giải bài tập. A. B. M. C. a) XÐt tam gi¸c ABM vµ tam gi¸c AMC cã: + BM = MC + Chung chiÒu cao kÎ tõ A xuèng BC Suy ra dt ABM = dt AMC b) XÐt tam gi¸c ABM vµ tam gi¸c ABC cã: 13 Lop4.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> + BM = 1/2 BC (v× BM = MC) + Chung chiÒu cao kÎ tõ A xuèng BC Suy ra dt ABM = 1/2 dt ABC Qua bài tập này giáo viên hướng dẫn cho học sinh rút ra kết luận 2 tam giác có diện tích bằng nhau khi chúng có đáy bằng nhau và chung chiều cao; và khi hai tam giác có chung chiều cao thì tỷ số diện tích bằng tỷ số hai cạnh đáy. Bµi 2: Cho 2 tam gi¸c ABC vµ DBC cã diÖn tÝch b»ng nhau, hai tam gi¸c nµy cã phÇn diÖn tÝch chung lµ EBC. So s¸nh diÖn tÝch AEC vµ DEB. - Giáo viên hướng cho học sinh vẽ hình sau đó tìm cách giải A. D E. C. B. - Ta cã: dt EAC = dt ABC – dt EBC dt DEB = dt DBC – dt EBC Mµ dt ABC = dt DBC Suy ra dt EAC = dt DEB Tương tự giáo viên ra một số bài tập có tính chất cơ bản cho học sinh làm sau đó hướng cho học sinh tự rút ra được các nhận xét sau: * Hai tam giác có diện tích bằng nhau khi chúng có đáy bằng nhau (hoặc chung đáy) và chiều cao bằng nhau (hoặc chung chiều cao). * Hai tam giác có diện tích bằng nhau và đáy bằng nhau thì hai chiều cao tương ứng với hai cạnh đáy đó bằng nhau. * Hai tam gi¸c cã diÖn tÝch b»ng nhau vµ cã chiÒu cao b»ng nhau (hoÆc chung chiều cao) thì hai đáy ứng với hai chiều cao đó bằng nhau. * Hai tam gi¸c cã diÖn tÝch b»ng nhau nÕu chóng cã phÇn diÖn tÝch chung th× hai phÇn diÖn tÝch cßn l¹i còng b»ng nhau. 14 Lop4.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> * Hai tam gi¸c cã diÖn tÝch b»ng nhau th× tû sè chiÒu cao cña hai tam gi¸c đó tỷ lệ nghịch với hai cạnh đáy của chúng. * Hai tam gi¸c cã hai chiÒu cao b»ng nhau th× tû sè diÖn tÝch hai tam gi¸c bằng tỷ số hai cạnh đáy tương ứng của chúng. * Hai tam giác có đáy bằng nhau thì tỷ số diện tích hai tam giác bằng tỷ số hai chiều cao tương ứng của chúng. Nh­ vËy tõ nh÷ng kÕt luËn ®­îc rót ra ë trªn khi gi¸o viªn ®­a ra nh÷ng bµi tập khó hơn học sinh sẽ biết nối, kẻ vẽ thêm những đoạn thẳng để giải được các bài tập đó. 5) KÕt hîp rÌn luyÖn kü n¨ng thao t¸c h×nh häc víi rÌn luyÖn c¸c kü năng toán học khác, đặc biệt là kỹ năng thực hành toán học. Việc rèn luyện kỹ năng thao tác Hình học phải tiến hành thường xuyên và liên tục với yêu cầu cao dần về trình độ kỹ năng.. 15 Lop4.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Chương III Thö nghiÖm s­ ph¹m. 1. Mục đích thử nghiệm: Từ những cơ sở lý luận cho đến việc xây dựng các biện pháp nanag cao chất lượng dạy hình học lớp 5 đều mới mang tính giả định. Việc thử nghiệm sư phạm nhằm kiểm tra khả năng thực thi của đề tài, kiểm tra tính thiết thực, độ đúng sai, hợp lý hay không hợp lý của các vấn đề đã nêu. 2. §Þa ®iÓm thö nghiÖm: Trường tiểu học A Xuân Tân 3. Đối tượng thử nghiệm: Tôi đã tiến hành thử nghiệm trên hai đối tượng học sinh ở lớp 5A và 5B: Häc sinh giái vµ häc sinh yÕu. 4. Phương pháp thử nghiệm: a) ChuÈn bÞ thùc hiÖn: - Tiến hành phân loại đối tượng học sinh. - Chuẩn bị chu đáo bài dạy, có các phương pháp cụ thể để rèn cho từng đối tượng học sinh. - Chuẩn bị bài kiểm tra đánh giá kết quả thử nghiệm tương ứng với hai đối tượng học sinh. Học sinh làm trực tiếp trên bài kiểm tra. b) TiÕn hµnh thö nghiÖm - Chia líp thµnh 2 nhãm: Nhãm 1: Häc sinh yÕu + häc sinh trung b×nh Nhãm 2: Häc sinh giái vµ kh¸ - TiÕn hµnh d¹y thö nghiÖm: Nghiªn cøu vµ d¹y theo tæ hîp bµi tËp cho mçi nhóm đối tượng. - Ph¸t phiÕu kiÓm tra cho mçi nhãm häc sinh vµ häc sinh tiÕn hµnh lµm bµi. 16 Lop4.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> c) §¸nh gi¸ kÕt qu¶ thö nghiÖm - Đánh giá về mặt định lượng: Dựa vào kết quả làm bài tập trên phiếu học tËp cña häc sinh, vµ kÕt qu¶ häc tËp néi dung nµy cña häc sinh trªn líp. - Thang điểm đánh giá: + Loại giỏi: Bài làm đạt từ 9 – 10 điểm + Lo¹i kh¸: Bµi lµm ®­îc 7 – 8 ®iÓm + Lo¹i TB: Bµi lµm ®­îc tõ 5 – 6 ®iÓm. + Lọai yếu: Bài làm chỉ đạt từ 1 – 4 điểm - §¸nh gi¸ vÒ mÆt høng thó cña häc sinh: + Mức độ thích thú: Chăm chú nghe giảng, hăng hái, tích cực không nói chuyÖn riªng trong giê häc. + Mức độ bình thường: làm bài nghiêm túc. + Mức độ không thích: Không chịu làm bài tập, đùa nghịch, nói chuyện riªng trong giê häc. 5) Néi dung thö nghiÖm vµ kÕt qu¶: * Néi dung Tôi đã tiến hành dạy theo các biện pháp nanag cao chất lượng (đã nêu ở chương II và bài kiểm tra cho 2 đối tượng (khoảng 20 – 30 phút) KÕt qu¶ thö nghiÖm: TiÕn hµnh kiÓm tra 55 häc sinh cña 2 líp 5A + 5B 100% học sinh làm bài xong đúng thời gian quy định. KÕt qu¶ bµi lµm cña häc sinh kh¸ giái XÕp lo¹i giái. Kh¸. Trung b×nh. Tæng sè häc sinh. SL. %. SL. %. SL. %. 25. 7. 28%. 15. 60%. 3. 12%. 17 Lop4.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> KÕt qu¶ bµi lµm cña häc sinh TB vµ yÕu XÕp lo¹i giái. Kh¸. Trung b×nh. Tæng sè häc sinh. SL. %. SL. %. SL. %. 30. 17. 55,7%. 10. 33,3%. 3. 10%. * KÕt luËn chung vÒ thö nghiÖm Tõ kÕt qu¶ thö nghiÖm thu ®­îc, t«i nhËn thÊy viÖc d¹y häc ph©n lo¹i tõng đối tượng học sinh để có biện pháp giảng dạy thích hợp sẽ nâng cao được chất lượng giảng day, học sinh hiểu bài và hoàn thành tốt bài tập.. 18 Lop4.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> PhÇn kÕt luËn Qua thực tế giảng dạy nhiều năm liền ở lớp 5, tôi thấy để nâng cao chất lượng giảng dạy tính diện tích các hình trong chuyên đề hình học đòi hỏi người giáo viên phải có một trình độ kiến thức vững vàng và khả năng bao quát các nội dung kiÕn thøc ë ph¹m vi réng mét c¸ch l«gÝc. - Gi¸o viªn kh«ng ngõng häc tËp, trau dåi, tÝch luü kiÕn thøc khoa häc cho bản thân, đọc tài liệu tham khảo, dự giờ học tập kinh nghiệm, hội thảo tìm phương ph¸p hay nhÊt… - Hiểu được tâm lý học sinh và tạo ra được phương pháp dạy phù hợp thu hót ®­îc sù chó ý vµ ãc say mª to¸n, sù tß mß cña c¸c em. Những vấn đề tôi đã nêu trên là những vấn đề mà tôi đã không ngừng nỗ lực nghiên cứu và vận dụng vào quá trình dạy rèn học sinh yếu, bồi dưỡng học sinh giỏi toán lớp 5 nên trong nhiều năm tôi dạy lớp 5 thì chất lượng học sinh của tôi luôn đạt hiệu quả cao, học sinh đều làm tốt các bài tập về tính diện tích các hình. Đặc biệt là học sinh giỏi các em đều hoàn thành bài tập về hình học khá tốt nên năm nào tôi cũng có học sinh giỏi đạt giải học sinh giỏi cấp tỉnh. Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ của tôi về vấn đề nâng cao chất lượng dạy tính diện tích ở hình học lớp 5 theo hướng phân hoá các đối tượng học sinh. Rất mong được sự giúp đỡ và góp ý của các thầy, cô giáo để đề tài của tôi được hoàn thiện hơn giúp tôi có được phương pháp giảng dạy tốt hơn nữa. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Xu©n T©n, ngµy 10 th¸ng 11 n¨m 2008 Người viết đề tài. §µo ThÞ Minh Thu. 19 Lop4.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> 20 Lop4.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>