Dùng một trong những lý thuyết xã hội học thích hợp mà bạn biết để giải thích một hiện tượng văn hóa.

XÃ HỘI HỌC ĐẠI CƯƠNG
Câu 1: Dùng một trong những lý thuyết xã hội học thích hợp mà bạn biết để
giải thích một hiện tượng văn hóa. (Tự chọn)
Câu 2: Hãy phân tích ưu việt của phương pháp xã hội học trong nghiên cứu
khoa học xã hội.

1


Bài làm
Câu 1: Dùng một trong những lý thuyết xã hội học thích hợp mà bạn biết để
giải thích một hiện tượng văn hóa.
Tổng quát về lý thuyết xã hội học, có ba thuyết chính đó là thuyết
chức năng cấu trúc, thuyết tân chức năng và thuyết xung đột. Trong bài làm
của mình tơi xin sử dụng hệ thống văn hóa trong thuyết chức năng cấu trúc
của Talcott Parsons để giải thích một hiện tượng văn hóa.
Muốn sử dụng thuyết chức năng cấu trúc để diễn giải chúng ta cần
hiểu rõ bản chất của lý thuyết từ đó vận dụng vào đời sống. Robert nisbet lý
luận rằng thuyết chức năng cấu trúc “khơng nghi ngờ gì nữa, là thể lý thuyết
quan trọng nhất trong các môn khoa học xã hội trong thế kỷ hiện nay”.
Kingley David đưa ra lập trường cho rằng thuyết chức năng cấu trúc ở mọi
dữ liệu và mục tiêu, đồng nghĩa với xã hội học. Alvin Gouldner có quan
điểm hồn tồn giống khi ơng ta tấn cơng xã hội học phương Tây thơng qua
phân tích phê phán các lý thuyết chức năng cấu trúc của Talcott Parsons.
Parson xem văn hóa là lực lượng chính liên kết các nhân tố khác nhau của
xã hội. hoặc theo từ ngữ của ơng hệ thống hành động. Văn hóa dàn xếp giữa
các actor và hịa hợp cá tính với các hệ thống xã hội. văn hóa có khả năng
đặc biệt để trở thành, ít nhất phần nào, một thành tố của các hệ thống khác.
Do vậy hệ thống xã hội , văn hóa được hệ thống bao hàm trong các tiêu chí
giá trị, và hệ thống cá tính của nó được chủ quan hóa bởi actor. Nhưng hệ
thống văn hóa không chỉ đơn giản là một phần của các hệ thống khác nó

cũng là một tồn tại riêng biệt dưới hình thức nguồn dự trữ xã hội về kiến
thức, các biểu tượng và các ý tưởng. Các khía cạnh này của hệ thống là có

2


sẵn đối với các hệ thống xã hội và cá tính, nhưng chúng khơng trở thành một
bộ phận của hệ thống đó.
Parson xác định hệ thống văn hóa như đã làm với các hệ thống khác
của ông, trong phạm vi tương quan của nó đối với các hệ thống hành động
khác. Do vậy , văn hóa được xem là một hệ thống định hình , có trật tự về
các biểu tượng là các đối tượng của sự định hướng đối với các actors, các
khía cạnh chủ quan hóa của hệ thống cá tính, và các khn mẫu được thể chế
hóa trong hệ thống xã hội. vì nó có tính biểu tượng và chủ quan rất cao, văn
hóa dễ dàng được chuyển giao từ một hệ thống này sang hệ thống khác, hay
nói cách khác nó có tính lan truyền rất mạnh, văn hóa có thể di truyền từ hệ
thống xã hội này sang hệ thống xã hội khác thông qua sự truyền bá, từ hệ
thống cá tính này sang hệ thống cá tính khác thơng qua sự học hỏi và xã hội
hóa. Tuy nhiên đặc tính biểu tượng chủ quan cũng tạo cho nó một đặc điểm
khác, khả năng kiểm soát các hệ thống hành động khác của Parsons đi đến
chỗ cho bản thân ơng là một nhà văn hóa quyết định luận.
Tơi xin được lấy một ví dụ để minh họa cho hệ thống văn hóa trong
thuyết của Parsons : Từ cuối năm 2006 trên kênh Disney của Mỹ đã xuất
hiện một bộ phim âm nhạc do công ty Walt Disney sản xuất, bộ phim đó
mang tên High School Musical , mở đầu cho sê- ri phim High School
Musical, và nó đã nhanh chóng trở thành bộ phim thành công nhất trong các
phim nguyên bản của kênh Disney Chanel, và các phần tiếp theo của bộ
phim đã được sản xuất theo yêu cầu của khán giả, dự định phần 4 của bộ
phim sẽ được công chiếu vào năm 2010.
High School Musical là bộ phim của Disney chanel được xem nhiều

nhất trong năm 2006 với 7,7 triệu người xem khi phim cơng chiếu ở Mỹ, ở
Anh đã có 789.000 lượt người xem (và tổng cộng 1,2 triệu người xem trong
suốt tuần đầu tiên), đưa bộ phim trở thành chương trình được xem nhiều thứ
3


hai trên Disney Channel (Anh) năm 2006. Ngày 29 tháng 12, 2006, bộ phim
trở thành phim nguyên gốc của kênh Disney đầu tiên được phát sóng trên
BBC. High School Musical đã có được trên 225 triệu người xem trên tồn
thế giới. Và đặc biệt bộ phim không chỉ thu hút được tầng lớp teen mà còn
thu hút được cả những khách hàng khó tính nhất.
Vậy High School Musical là gì? Chắn hẳn các bậc phụ huynh khi
nghe xong sẽ không khỏi băn khoăn và tị mị xem vì sao bộ phim này lại có
sức hấp dẫn con mình đến thế !
Với cốt truyện được đánh giá bởi tác giả và nhiều nhà phê bình thì đây
là sự phỏng theo hiện đại cốt “Romeo và Juliet” vẫn là mơ típ phim đã cũ,
đó là một câu chuyện tình cảm nhẹ nhàng giữa hai học sinh trung học
Gabriella Montez( Vanessa Hudgens) và Troy Bolton( Zac Efron). Gabriella
là một nữ sinh khá xinh đẹp và rụt rè, là một thần đồng Toán học cịn Troy là
một ngơi sao bóng rổ trường East hight, họ tình cờ gặp nhau trong kỳ nghỉ
giáng sinh tại khu trượt tuyết, trong cuộc thi hát karaoke họ tình cờ là một
cặp hát đôi ăn ý, "Start of Something New” là bài hát mà hai người đã thể
hiện trong lần gặp đầu tiên ấy.
Tình cờ mẹ của Gabriella phải chuyển công tác đến Mexico và ngôi
trường mà cô theo học đó chính là nơi mà Troy đang dẫn dắt đội bóng rổ có
cái tên rất kì lạ “mèo hoang”. Đôi bạn trẻ đã gặp lại nhau và bắt đầu trò
chuyện , họ cùng nhau tâm sự về những sở thích chung, ca hát là những khả
năng đặc biệt ngồi luồng mà cả hai người cùng đam mê, có lẽ ca hát với họ
là một niềm yêu thích khá sa xỉ trong ngôi trường không hề tồn tại khả năng
đặc biệt của mỗi người. Mỗi thành viên trong trường chỉ được tham gia một

câu lạc bộ và câu lạc bộ bóng rổ được coi là một câu lạc bộ khá mạnh của
trường East hight. Những thành viên trong câu lạc bộ được hưởng những đặc
quyền riêng, và những thành viên trong câu lạc bộ bóng rổ thì khơng hề
4


thích câu lạc bộ kịch và khoa học, đó là điều vẫn diễn ra trong những khóa
học trước, đó là điều cố hữu khó thay đổi.
Nhưng khi Gabriella xuất hiện, cuộc sống của Troy bị xáo trộn, Troy
khơng cịn đam mê bóng rổ như trước, thay vì chỉ biết đến bóng rổ, giờ cậu
ta đã biết thể hiện cái tơi của mình, cậu ta dám thể hiện niềm đam mê riêng
của mình đi ngược lại lịch sử của ngơi trường mà cậu ta đang theo học, đó là
một thành viên của đội bóng rổ cũng có khả năng ca hát!!
Vơ tình đi theo niềm mơ ước của mình Troy đã làm ông bố của cậu ta
nổi giận, với ông ta danh dự của đội bóng là tất cả, khơng có gì hơn được
những trận đấu, và điều ơng ta cho là tốt nhất đối với con mình đơn giản là
luyện tập và thi đấu, trong mắt nhân vật người cha thì Troy là một vận động
viên chứ khơng phải một chàng trai, tự lúc nào đó có lẽ người cha đã đánh
đồng tuổi trẻ của con trai mình với chính mình, nhưng sự thực là ơng ta đang
huyễn hoặc chính bản thân mình mà quên đi rằng Troy đã đến tuổi trưởng
thành cậu ta đã khơng cịn bé để ép mình theo một khn phép nhất định, đã
đến lúc cậu ta cần sống vì cái tơi của mình, và cơ bạn Gabriella chỉ như một
dao động cùng nhịp đúng lúc đánh thức niềm khao khát ca hát tồn tại sẵn có
bên trong con người Troy.
Đơi bạn trẻ đã gặp thật nhiều khó khăn trên chặng đường đi tìm kiếm
niềm đam mê cho riêng mình, với ngơi sao bóng rổ Troy thì áp lực đó là từ
ơng bố huấn luyện viên, và những thành viên trong đội bóng, cịn với
Gabriella thì đó là áp lực tù những thành viên trong câu lạc bộ khoa học, và
sự hiểu lầm tai hại, không ai thừa nhận tài năng của cô ở lĩnh vực âm nhạc,
vậy đơi bạn trẻ sẽ tìm cách gì để thốt ra khỏi sự áp đặt vốn có ấy, bộ phim

hấp dẫn người xem bởi tiết tấu vui nhộn và đặc biệt bởi thể loại phim ca
nhạc, kết thúc nhẹ nhàng và hợp lý, mọi việc sẽ diễn ra suôn sẻ nếu như
chúng ta chấp nhận những cái mới, đó chính là thơng điệp mà bộ phim muốn
5


gửi tới, nhẹ nhàng nhưng chứa đựng nhiều giá trị theo đúng phong cách của
phim Mỹ, từ cách dàn dựng cho đến lời thoại tất cả như một guồng xoáy
khiến cho khán giả bị xoay theo bộ phim và không cảm thấy nhàm chán,
điều quan trọng hơn đó là chúng ta chấp nhận thể loại phim âm nhạc, điều
tôi muốn đề cập đến ở đây đó là giá trị thực sự của High School Musical,
một cốt truyện hết sức bình thường nhưng chứa đựng giá trị đạo đức, mặt
khác nó cũng là giá trị văn hóa của Mỹ,khi xem High School Musical chúng
ta không thể nhầm lẫn với bất kỳ bộ phim âm nhạc nào khác bởi chính bản
thân nó đã tự tạo ra cho mình một biểu tượng riêng và khi người ta nhắc đến
thể loại phim âm nhạc của Mỹ có nghĩa họ đang nói đến High School
Musical.
Tơi muốn lấy hiện tượng văn hóa trên để làm ví dụ trong bài của mình
bởi sau High School Musical ở Việt Nam cũng xuất hiện một bộ phim
“Những giấc mơ hồng” do nam ca sỹ Đăng Khơi thủ vai chính, ở Trung
Quốc cũng xây dựng bộ phim theo tip High School Musical. Sau sự thành
công của High School Musical hãng Wall Disney cũng đã sản xuất hàng loạt
bộ phim ăn theo dịng phim này. Theo như hệ thống văn hóa của Parson thì
ta có thể xem High School Musical như một biểu tượng, và nó dễ dàng
chuyển giao từ hệ thống này sang hệ thống khác, thông qua sự truyền bá và
học hỏi lẫn nhau giữa các nước phương Đông và phương Tây.
High School Musical chỉ là một ví dụ điển hình cho sự lan truyền văn hóa,
về một biểu tượng nhỏ trong ngành điện ảnh Mỹ.
Câu 2 : Phân tích ưu việt của phương pháp xã hội học trong nghiên cứu khoa
học xã hội

Muốn biết được tính ưu việt của phương pháp xã hội học, ta cần phải
hiểu phương pháp xã hội học là gì? Cũng giống như bất kỳ môn khoa học
6


nào, việc nghiên cứu xã hội học cũng thường bắt đầu từ việc xác định các
quan điểm nghiên cứu hay là phương pháp luận nghiên cứu.
Xã hội giống như một thực thể, có đời sống có sự vận động và phát
triển liên tục theo những quy luạt khách quan, vốn có của nó. Bằng cách tiếp
cận xã hội đa diện, xã hội học đã chứng tỏ được giá trị cao của nó, khơng chỉ
với các ngành khoa học nghiên cứu mà nó cịn thể hiện tính ưu việt của mình
ở các nghành khoa học khác như lịch sử, khoa học chính trị, tâm lý , nhân
chủng học, doanh thương.
Nghiên cứu xã hội học là nghiên cứu về sự tương tác giữa người và
người trong đời sống xã hội, mối tương tác này liên quan đến tồn bộ nền
văn hóa rộng lớn, với sự di động và biến chuyển của cơ cấu xã hội. Do vậy
nghiên cứu xã hội học có ý nghĩa và tầm quan lớn lao đối với nhiều lĩnh vực
khác nhau của đời sống con người. Muốn nghiên cứu được xã hội học chúng
ta cần có những phương pháp cơ bản đó là phương pháp định tính, và
phương pháp định lượng, các phương pháp này giúp ta có cái nhìn mới mẻ
về xã hội, giúp chúng ta có kiến thức và những phương pháp riêng để tự
khảo sát, tìm hiểu vị trí đích thực của bản thân trong các nhóm xã hội, từ đó
mà tự điều chỉnh thích ứng với sự mong đợi của xã hội.
Có hai kiểu phương pháp nghiên cứu xã hội học đó là phương pháp
nghiên cứu định tính và phương pháp nghiên cứu định lượng.
Phương pháp nghiên cứu định tính:
 Phương pháp phỏng vấn
 Phương pháp phân tích nguồn tài liệu
Phương pháp nghiên cứu định lượng:
 Phương pháp chọn mẫu

 Phương pháp quan sát

7


Phương pháp nghiên cứu định tính cung cấp thơng tin tồn diện về các
đặc điểm mơi trường xã hội nơi nghiên cứu được tiến hành. Qua phương
pháp định tính đặc biệt là phỏng vấn sâu đời sống xã hội được nhìn nhận như
một chuỗi các sự kiện liên kết chặt chẽ với nhau mà cần được mô tả một
cách đầy đủ để phản ánh được cuộc sống thực tế hàng ngày.
Nghiên cứu định tính giúp cho việc nghiên cứu được linh hoạt hơn và có
tính biện chứng cao hơn, phương pháp này giúp ta phát hiện nhưng chủ đề
quan trọng mà các nhà nghiên cứu có thể chưa bao quát được nó. Trong
nghiên cứu định tính một số câu hỏi nghiên cứu có thể được điều chỉnh cho
phù hợp khi những thơng tin mới xuất hiện trong q trình thu thập. Đó là
điều khác biệt cơ bản giữa phương pháp định tính và định lượng.
Phương pháp nghiên cứu định lượng: có thể nghiên cứu chi tiết hơn, nhưng
mất nhiều thời gian
Tóm lại xã hội ln ln thay đổi và vận động, nhờ tính ưu việt của
phương pháp xã hội học mà chúng ta có thể hiểu rõ được bản chất của xã
hội, dựa trên kết quả mà các phương pháp đem lại chúng ta có thể đưa ra
những kế hoạch một cách khách quan hơn, sát với thực tế hơn.

8


9


10