Sáng kiến kinh nghiệm Phân biệt từ ghép, từ láy trong phân môn luyện từ và câu lớp 4

<span class='text_page_counter'>(1)</span>S¸ng kiÕn kinh nghiÖm ph©n biÖt tõ ghÐp, tõ l¸y trong ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u líp 4 môc lôc stt. tên đề mục. trang. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10. Tªn s¸ng kiÕn kinh nghiÖm . Phần A.Đặt vấn đề . I. C¬ së lÝ luËn. II. C¬ së thùc tiÔn. PhÇn B. Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p. I. Thùc tr¹ng. II. Nguyªn nh©n. III. C¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn. IV. Kết quả đạt được. PhÇn C: 11. 1 2. Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm. A. đặt vấn đề I. c¬ së lÝ luËn: Như chúng ta đã biết rằng từ là một đơn vị trung tâm của ngôn ngữ . Vai trò của từ trong hệ thống ngôn ngữ quy định tầm quan trọng trong việc dạy từ ở tiểu học. Không có một vốn từ đầy đủ thì không thể nắm ngôn ngữ như một công cụ giao tiếp. Vì vậy việc bồi dưỡng kiến thức và kỹ năng cho häc sinh tiÓu häc lµ rÊt quan träng. Nhưng trong thực tế sử dụng từ ngữ , học sinh và đôi khi cả giáo viên cũng thường lúng túng trong việc phân biệt từ ghép và từ láy và đây cũng là hai kiÓu tõ hay dïng nhÊt. V× thËt sù trong hÖ thèng tõ ng÷ TiÕng ViÖt cã rÊt nhiÒu tõ võa gièng tõ ghÐp l¹i võa gièng tõ l¸y. §èi víi häc sinh líp 4 sau khi häc xong bµi tõ ghÐp , tõ l¸y c¸c em ph¶i ph©n biÖt- nhËn biÕt ®­îc tõ ghÐp , tõ l¸y trong mét ®oan v¨n, mét ®o¹n thơ , trong một số từ cho sẵn. Hay các em viết thêm tiếng vào từ đã cho sẵn để tạo nên từ ghép hay từ láy. Hoặc các em dùng từ ghép , từ láy để đặt c©u.Theo kh¸i niÖm cña tõ ghÐp vµ tõ l¸y: Tõ ghÐp lµ tõ cã hai tiÕng trë lªn , c¸c tiÕng cã quan hÖ víi nhau vÒ nghÜa . Tõ l¸y lµ tõ phøc cã hai tiÕng trë lªn có quan hệ với nhau về hình thức ngữ âm . Vậy ta sẽ xếp những từ : đau đớn , manh mối , ngại ngần , chùa chiền , đền đài, …..vào loại từ nào? Xuất phát tõ thùc tÕ gi¶ng d¹y, lµ mét gi¸o viªn. dạy lớp 4 tôi thấy việc hướng dẫn. cho học sinh nắm rõ khái niệm từ ghép, từ láy để qua đó các em biết vận dông vµo thùc tÕ bµi häc , vµo cuéc sèng giao tiÕp lµ ®iÒu hÕt søc quan trọng. Mặt khác học sinh muốn viết câu đúng, câu có hình ảnh, giàu cảm xúc th× ph¶i hiÓu râ tõ th× c¸c em míi viÕt ®­îc. Trong qu¸ tr×nh d¹y häc líp 4 t«i nhËn thÊy m«n TiÕng ViÖt lµ mét trong nh÷ng m«n häc cã nhiÒu khã kh¨n nhÊt khi truyÒn t¶i néi dung kiÕn thức cho học sinh . Chúng ta là người Việt dạy tiếng mẹ đẻ cho học sinh 2 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm cũng là người Việt. Nhưng có bao giờ chúng ta nhận thấy mình hiểu về tiếng mẹ đẻ một cách sâu sắc chưa ?Có lẽ chưa bao giờ có người nào dám khẳng định điều đó . TiÕng ViÖt lµ m«n häc phøc t¹p nhÊt v× TiÕng ViÖt cã cÊu tróc phøc t¹p vµ ®a d¹ng vÒ nghÜa . §Æc biÖt lµ ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u . Khi d¹y tiÕt Luyện từ và câu đa số giáo viên chỉ bám sát giáo án để thực hiện nội dung. Làm như thế đó chỉ là một bước thực hiện máy móc . Tuy đã đạt được yêu cầu về nội dung cơ bản nhưng chưa phát huy hết những phương pháp chuyển tải về nội dung cũng như phương pháp một cách sâu sắc hơn. Sáng kiến kinh nghiệm “Phương pháp phân biệt từ ghép , từ láy ” chính lµ mét ý kiÕn nhá mµ b¶n th©n t«i tr×nh bµy sau ®©y nh»m gãp phÇn thùc hiÖn tèt ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u nãi riªng vµ m«n TiÕng ViÖt líp 4 nãi chung . Đề xuất những biện pháp thiết yếu có tính khả thi để góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn Tiếng Việt trong trường tiểu học hiện nay. Quá trình giao lưu hằng ngày bằng ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ của các em , Tiếng Việt đóng vai trò rất quan trọng . Sử dụng tốt các cấu trúc của Tiếng việt khi giao tiếp sẽ là yếu tố quyết định cho sự thành công của nội dung giao tiếp . Không những thế Tiếng Việt còn là công cụ chủ yếu để học sinh tiếp tôc häc c¸c m«n häc kh¸c vµ häc lªn bËc häc kh¸c . Trong nội dung của vấn đề tôi nêu ra đây chỉ là một số phương pháp nh»m cho häc sinh cã kü n¨ng hiÓu TiÕng ViÖt vµ sö dông TiÕng ViÖt lµm công cụ để học tốt các môn học khác ở bậc tiểu học và tiếp tục học lên . Đồng thời sử dụng Tiếng Việt làm công cụ để tư duy , để giao tiếp . II. C¬ së thùc tiÔn : Trên cơ sở giảng dạy giáo viên thông thường dựa vào những hiểu biết vốn có của mình kết hợp với các phương pháp nghiệp vụ để chuyển tải nội dung về ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u . Nh÷ng ch÷ , nh÷ng c©u , nghÜa vµ cÊu tróc cña. 3 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm nó là những yếu tố phức tạp nhất làm cho người ta thường gặp phải khó khăn khi giải quyết về nội dung . Tất cả ý nghĩa tốt đẹp , sâu xa thì đang ẩn chứa đằng sau mỗi chữ , mỗi câu. Những vẻ đẹp , tình cảm … không hề xuất hiện một cách bộc lộ mà đòi hỏi người học phải biết vận dụng kiến thức đã học để tìm ra ý nghĩa đó . Đó cũng là yêu cầu cơ bản nhất trong phân môn Luyện tõ vµ c©u . Tóm lại việc rèn luyện để mỗi học sinh nắm bắt về từ ghép , từ láy trong ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u lµ rÊt quan träng . Nh­ng ®iÓm quan t©m nhất hiện nay về phương pháp giảng dạy , ngoài những phương pháp mà nghành giáo dục quy định thì chưa có một giáo viên nào tự tìm tòi những phương pháp mới để dạy phân môn Luyện từ và câu một cách sâu sắc nhất phï hîp víi häc sinh ë ®©y . Ngay khi d¹y líp 4A t«i nhËn thÊy c¸c em rÊt yÕu trong c¸ch nhËn biÕt và phương pháp tìm từ ghép , từ láy . trong khi đó yêu cầu của SGK là các em phải nắm chắc phương pháp tìm và nhận biết từ ghép , từ láy một cách s©u s¾c nhÊt . Tôi được biết đây là một đề tài không mới vì đã có nhiều công trình nghiªn cøu cña c¸c bËc thÇy thuéc lÜnh vùc chuyªn m«n , nh­ng t«i vÉn muèn nghiªn cøu , t×m hiÓu vµ th«ng qua tr¶i nghiÖm trong thùc tÕ gi¶ng dạy, qua trao đổi với những đồng nghiệp có kinh nghiệm để đưa ra những phương pháp mà theo tôi là tối ưu nhất nhằm hướng dẫn học sinh lớp 4 phân biÖt ®­îc tõ ghÐp, tõ l¸y trong khi häc ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u.. b. thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p: I. thùc tr¹ng: - Khi d¹y bµi tõ ghÐp , tõ l¸y cña ph©n m«n luyÖn tõ vµ c©u líp 4 häc sinh rất dễ nhận ra đâu là từ ghép , đâu là từ láy đối vối những ví dụ điển hình như : truyÖn cæ, «ng cha, lÆng im….tiªu biÓu cho tõ ghÐp vµ tiªu biÓu cho tõ l¸y 4 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm như: thầm thì , chầm chậm , cheo leo,…Bên cạnh đó có những từ mà các tiếng vừa có quan hệ về nghĩa vừa có quan hệ về âm như : tươi tốt , thúng mủng , đi đứng … thì học sinh hay nhầm đó là từ láy. Hay những từ mà khuyÕt v¾ng phô ©m ®Çu nh­ : ñn Øn, áng eo, án În , äc ¹ch…th× häc sinh không cho đó là các từ láy. - Trong Tiếng Việt có những trường hợp láy phụ âm đầu nhưng trên dạng thøc ch÷ viÕt l¹i ®­îc viÕt b»ng nh÷ng con ch÷ kh¸c nhau nh­: cong queo , cuống quýt , kính coong , …Học sinh thường xem đây là các từ ghép. - Một trường hợp mà học sinh thường hay nhầm lẫn nữa là các em cho rằng c¸c tõ nh­ : nh©n d©n , cÇn mÉn , chuyªn chÝnh , …lµ c¸c tõ l¸y ( l¸y vÇn vµ l¸y ©m). II.nguyªn nh©n: Để học sinh mắc phải những sự nhầm lẫn đáng tiếc đó theo tôi là do nh÷ng nguyªn nh©n sau : 1.Giáo viên chưa xác định rõ mục đích của dạy từ ghép , từ láy ở phân môn LuyÖn tõ vµ c©u líp 4 .Gi¸o viªn chØ d¹y theo c¸c vÝ dô ®iÓn h×nh ë SGK , chưa nêu ra các trường hợp mà học sinh dễ nhầm lẫn giữa từ ghép và từ láy. 2. Học sinh chưa nắm dược khái niệm từ ghép, từ láy để dựa vào đó kết luận mét tõ lµ tõ ghÐp hay tõ l¸y. Ví dụ : Từ “ thúng mủng” các em thường cho rằng đó là từ láy ( láy vần) hay “ tươi tốt” là từ (láy âm đầu ). Các em chưa biết phân tích nghĩa của các tiếng trong từ : “ thúng” là vật làm bằng tre ,to để đựng lúa ,gạo …, “ mủng” là vật được đan bằng tre nhỏ hơn thùng . Như vậy các tiếng trong từ đều có nghÜa vµ xÕp vµo lo¹i tõ ghÐp . 3.Vốn từ của học sinh còn hạn chế , đặc biệt là việc nắm nghĩa của các từ Hán Việt chưa tốt nên khi xác định một từ Hán Việt là từ ghép hay từ láy là rất khó khăn đối với các em .khi gặp những từ xa lạ , các em chưa hiểu nghĩa. 5 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm mà cách giảng nghĩa của giáo viên lai thoát ly văn cảnh hoặc sa vào định nghĩa trừu tượng làm học sinh khó hiểu. Ví dụ : Từ “ nhân dân “ học sinh thường cho rằng đây là từ láy( láy vần ân ) nhưng khi phân tích nghĩa của các tiếng trong từ thì đó là từ ghép : “ nhân “ có nghĩa là người , “ dân “ là đông đảo thuộc một tầng lớp bình thường trong x· héi . 4. Phương pháp truyền tải của một số giáo viên còn cứng nhắc , máy móc , chưa đáp ứng kịp thời về yêu cầu bài dạy. * Tãm l¹i viÖc c¸c em n¾m kiÕn thøc vÒ ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u ch­a chuÈn lµ do nhiÒu nguyªn nh©n . Nh­ng mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan trọng là do giáo viên chưa phát huy hết khả năng tìm hiểu , đào sâu kiến thức để giảng dạy phân môn Luyện từ và câu và còn ít thời gian nghiên cứu và học tập trong các tiết học ở trường và ở nhà . III. C¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn : Qua quá trình dạy tôi đã hiểu được nguyên nhân vì sao học sinh chưa phân biệt được chắc chắn một từ là từ ghép hay từ láy( Trong trường hợp có bộ phận vần hay âm đầu được lặp lại trong một từ ) . Tôi đã mạnh dạn đưa ra một số giải pháp để giúp các em có được một kiến thức và kỹ năng vững vàng về từ ghép và từ láy. Để từ đó các em làm được các dạng bài tập khác nhau vÒ tõ ghÐp vµ tõ l¸y. 1. Kh¶o s¸t thùc tÕ : Sau khi học bài “Từ ghép, từ láy “ tôi thấy hầu hết học sinh chưa xác định được một số từ là từ láy hay từ ghép nên tôi đã cho các em làm một số bài tập để kiểm tra kiến thứ của các em . Các bài tập tôi đưa ra có dạng : - Ph©n biÖt tõ theo cÊu t¹o qua c¸c tõ cho s½n - Cho mét ®o¹n v¨n, yªu cÇu c¸c em t×m c¸c tõ ghÐp, tõ l¸y cã trong ®o¹n văn đó.. 6 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm - ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n cã sö dông mét sè tõ ghÐp , tõ l¸y vµ g¹ch ch©n dưới các từ ghép (một gạch) , dưới các từ láy (hai gạch). - KÕt qu¶ kh¶o s¸t ë líp 4A nh­ sau (Th¸ng 10-2009) Chất lượng. Số lượng 22em. TØ lÖ%. Giái. 3. 14. Kh¸. 4. 18. Trung b×nh. 9. 41. YÕu. 6. 27. 2. Phương pháp phân biệt từ ghép, từ láy dựa vào khái niệm và đặc điểm cña tõ. a. XÐt mèi quan hÖ gi÷a c¸c tiÕng trong tõ vÒ mÆt nghÜa vµ ©m :Tõ ghÐp vµ từ láy cũng có mối quan hệ gần gũi nhau , đều là từ có hai tiếng trở lên. Từ ghÐp th× c¸c tiÕng trong tõ cã quan hÖ vèi nhau vÒ nghÜa . Cßn tõ l¸y th× c¸c tiếng trong từ có quan hệ với nhau về âm .Nhưng điều đó chưa thể kết luận ®­îc mét tõ lµ tõ l¸y hay tõ ghÐp nªn ta cÇn xÐt vÒ mÆt ý nghÜa cña mçi tiÕng trong từ . Ta có thể lập bảng sau để giúp học sinh thấy rõ các khả năng có thể x¶y ra khi xÐt mèi quan hÖ gi÷a c¸c tiÕng trong tõ vÒ mÆt nghÜa vµ ©m: Quan hÖ vÒ ©m C¸c tiÕng cã quan C¸c tiÕng kh«ng cã quan hÖ vÒ ©m. hÖ vÒ ©m. Quan hÖ vÒ nghÜa C¸c tiÕng cã quan hÖ vÒ. N- ¢. N- K.¢. K.N-¢. K.N- K.¢. nghÜa C¸c tiÕng kh«ng cã quan hÖ vÒ nghÜa. 7 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Nh­ vËy nh×n vµo b¶ng trªn ta thÊy nhãm” N-K.¢” lµ c¸c tõ ghÐp , nhãm ‘K.N- ¢” lµ c¸c tõ l¸y. Cßn nhãm “N-¢” vµ nhãm “ K.N-k.¢”lµ hai nhãm mà học sinh rất lúng túng nên xếp vào từ láy hay từ ghép . Học sinh thường hay nhầm lẫn “ mặt mũi , thân thương, hốt hoảng”( nhóm N-Â) là các từ láy vì thấy chúng đều lặp lại âm giống nhau hay giống nhau về phần vần. Các từ nµy cã h×nh thøc ng÷ ©m ngÉu nhiªn gièng tõ l¸y. Trong khi d¹y gi¸o viªn dùa vµo b¶ng trªn cho häc sinh biÕt nhòng tõ mµ c¸c tiÕng trong tõ võa cã quan hÖ vÒ ©m võa cã quan hÖ vÒ nghÜa th× ta tu©n theo nguyªn t¾c ­u tiªn vÒ nghÜa (Gi¸o viªn nãi râ quan hÖ vÒ nghÜa : lµ c¸c tiÕng trong tõ ph¶i cã nghÜa ghÐp l¹i thµnh nghÜa chung cña tõ ) . Khi c¸c tiếng không có quan hệ về nghĩa thì mới xét đến quan hệ về âm( Quan hệ về ©m lµ mét bé phËn ©m thanh hay toµn bé ©m thanh ®­îc lÆp l¹i) . Cßn khi chúng có quan hệ về nghĩa thì quan hệ về âm sẽ mờ đi đó chỉ là sự trùng hợp ngẫu nhiên không tính đến . Như vậy những từ thuộc nhóm N- được xem là tõ ghÐp. Cßn nh÷ng tõ “m× chÝnh, t¾c kÌ , bå kÕt…”thuéc nhãm “K¢-KN”lµ c¸c tiÕng trong tõ kh«ng cã quan hÖ vÒ ©m vµ còng kh«ng cã quan hÖ vÒ nghÜa . Đây là nhóm mà nhiều tài liệu gọi là ghép ngẫu kết. Theo định nghĩa của SGK thì đây là những từ ghép . Có tài liệu thì cho rằng đó là các từ đơn đa ©m . Theo t«i khi d¹y gi¸o viªn kh«ng nªn ®­a ra nh÷ng vÝ dô nµy . NÕu cã học sinh đưa ra yêu cầu xếp loại thì giáo viên nói:”đó là kiểu từ có cấu tạo đặc biệt , các em sẽ tìm hiểu ở lớp trên .” b. Đảo các yếu tố trong từ :Trong các từ láy thường có một yếu tố gốc . Yếu tố ấy có thể còn rõ nghĩa hoặc đã mờ nghĩa , nhưng nó thường đứng ở một vị trí nhất định( trước hoặc sau yếu tố láy ). Nghĩa là không thể đảo trật tự các yếu tố trong từ láy . Vì thế nếu một từ phức mà các tiếng trong từ có thể đảo được thì đó là từ ghép .. 8 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm VÝ dô : -C¸c tõ sau sÏ lµ tõ ghÐp : l¶ l¬i , th× thÇm , ngÈn ng¬ , thÉn thê, mï mịt , đau đớn ,đảo điên , hắt hiu , hờ hững , khát khao , khắt khe , manh mối ,ng¹i ngÇn , ngµo ng¹t , ng©y ngÊt , ngÊu nghiÕn , tha thiÕt … - Các từ sau sẽ là từ láy : Đẹp đẽ , chiêm chiếp , rúc rích , san sát , nức nở , tức tưởi , rón rén … c. Xem xét ý nghĩa của các yếu tố :Nếu không đảo được nhưng cả hai yếu tố của từ phức ấy đều có nghĩa thì từ phức ấy là từ ghép vì từ láy chỉ có một yếu tè. cã. nghÜa. .. Ví dụ : Đền đài , đất đai , ruộng rẫy , chùa chiền ,( chiền nghĩa là chùa ), bợm bãi (bãi là kẻ lừa dối ) , tơ tưởng ( tơ : yêu) , đồn đại ( đại: biến âm từ đãi , cũng có nghĩa là đồn ) ,thành thực , đu đưa , đình đốn , duyên dáng , hài hoà , lê la , hão huyền ,vá víu , vân vê, .. là các từ ghép vì cả hai yếu tố đều cã nghÜa . - C¸c tõ sau sÏ lµ tõ l¸y : xao x¸c , r©m ran , n·o nÒ , l¨n t¨n , nhÊp nh« , lµo xµo ,nao nao , … d. Xem xÐt quy luËt hµi thanh : VÒ mÆt thanh ®iÖu gi÷a c¸c tiÕng trong tõ láy thường có quan hệ khá rõ. Quan hệ về thanh điệu ở trong từ láy có các biÓu hiÖn cô thÓ nh­ sau : - Quan hÖ cïng thanh : C¸c tiÕng cña tõ cã thÓ lµ cïng thanh VÝ dô : cheo leo( Thanh ngang) LÊm tÊm , lóng tóng (Thanh s¾c) Lo· xo· , dÔ d·i ( Thanh ng·) -Quan hÖ cïng nhãm thanh . HÖ thèng thanh ®iÖu cña TiÕng ViÖt cã thÓ chia thµnh hai nhãm : Nhãm thanh cao (Thanh bæng)vµ nhãm thanh thÊp (nhãm thanh trÇm) + Nhãm thanh cao gåm : Thanh hái, thanh s¾c , thanh ngang (kh«ng dÊu thanh ). 9 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm + Nhãm thanh thÊp gåm : HuyÒn , ng· , nÆng . Quan hÖ cïng nhãm thanh thÓ hiÖn ë chç : Thanh ®iÖu cña c¸c tiÕng trong tõ l¸y bao giê còng thuéc cïng mét nhãm . NÕu mét tiÕng cña tõ l¸y thuéc thanh cao thì thanh của tiếng kia cũng thuộc nhóm của thanh cao và ngược l¹i . Ví dụ : vui vẻ , mát mẻ , lúng túng …lạnh lùng , đẹp đẽ , dễ dãi … Quan hÖ vÒ mÆt thanh ®iÖu gi÷a c¸c tiÕng trong tõ l¸y nh­ vËy lµ cã tÝnh quy luật và có tính phổ biến . Chỉ trừ một số trường hợp ngoại lệ không có quan hÖ vÒ thanh . VÝ dô : ngoan ngo·n phØnh phê , bÒn bØ … Quy luËt hµi hoµ vÒ thanh ®iÖu gi÷a c¸c tiÕng trong tõ l¸y ( cïng thanh hoÆc cùng nhóm thanh ) như đã phân tích trên đây người ta gọi là quy luật hài thanh hay quy luật thuận thanh . Nhờ quy luật này mà người ta tìm ra quy luËt viÕt dÊu hái , dÊu ng· trong tõ l¸y NÕu c¸c yÕu tè trong mét tõ phøc cã thanh ®iÖu kh«ng cïng ©m vùc th× tõ phøc Êy lµ tõ ghÐp , cßn c¸c tõ l¸y sÏ theo quy luËt ©m vùc . + ¢m vùc cao : ngang (kh«ng ) , hái , s¾c . + ¢m vùc thÊp : huyÒn , ng· , nÆng . VÝ dô : C¸c tõ sau ®©y sÏ lµ tõ ghÐp * ¢m vùc cao – thÊp : khÝt khÞt , mÝt mÞt , phøa phùa , tÝ tÞ , ó ô , chãi läi , cuèng cuång , sãng soµi , dói dôi , thí lî , ©n cÇn , nh¸o nhµo . * Âm vực thấp- cao ;cộc lốc , trọc lóc , trật lất , lạng lách , đìu hiu , tạp nham , gän lán . C¸c tõ sau lµ tõ l¸y : bÞn rÞn , bån chèn ,cuån cuén , chÔm chÖ , quÇn quËt e. Dựa vào nguồn gốc của từ : Các từ láy là sản phẩm của phương thức láy( láy âm , láy vần , láy toàn bộ ), một phương thức tạo từ của riêng Tiếng Việt . Do đó chúng phải là những từ thuần Việt . Các từ Hán – Việt không phải là từ láy cho dù chúng có sự trùng lặp nào đó về ngữ âm.. 10 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm VÝ dô : linh tinh , mÜ m·n , nhòng nhiÔu ,nh· nhÆn ,vÜnh viÔn ,lÉm liÖt ,ng«n ng÷ , nhôc nh· ,t©m tÝnh ,tinh tó ,tham lam ,n¸o nøc ,héi ho¹ , lý lÞch , b¸o c¸o ,h¶i hµ , biªn niªn , bøc b¸ch , lÝ luËn , lao lÝ , biÕn thiªn , ban bè …( v× đó là các từ Hán–Việt). C¸c tõ sau sÏ lµ tõ l¸y : sÇn sïi , sïng sôc , ch«ng chªnh ,bÊp bªnh … * Như vậy để biết một từ nào đó có phải là từ láy hay không ta phải chú ý đến quan hệ về âm và về thanh giữa các tiếng . Nếu trường hợp dựa vào âm và thanh mà không xác định được thì ta dựa vào quan hệ về nghĩa của các tiếng đã nhận biết . Để nhận biết từ láy chúng ta cần đến các cách sau : + Dựa vào âm : Nếu một từ nào đó mà hai tiếng có phụ âm đầu giống nhau và có phần vần giống nhau hoặc cả âm đầu và vần giống nhau thì đó là từ l¸y Ví dụ : xấu xa , sáng sủa , chăm chỉ , bùi ngùi …đều là từ láy … áp dụng mÑo nµy sÏ cã nh÷ng lóng tóng v× cã nh÷ng tõ ghÐp phô ©m ®Çu vµ vÇn gièng nhau mét c¸ch ngÉu nhiªn nh­ : må m¶ (m-m) , s÷a ch÷a ( ­a- ­a) do đó ta sử dụng khác thanh và nghĩa . +Nếu từ nào đó mà hai tiếng có phụ âm đầu hoặc vần giống nhau . Nhưng kh«ng cã sù hµi hoµ vÒ thanh ®iÖu ( cïng thanh hoÆc cïng nhãm thanh ) th× đó không phải là từ láy . Dïng c¸ch nµy ta cã thÓ lo¹i trõ nh÷ng tõ nh­ : må m¶ , mÖt mái , söa ch÷a … ra khái tõ l¸y . Trong thùc tÕ còng cã nh÷ng tõ ghÐp nh­ng l¹i cã quan hÖ vÒ ©m vµ quan hÖ vÒ thanh gièng nh­ tõ l¸y . VÝ dô : gi÷ g×n , nghØ ng¬i , hái han …. NÕu dïng hai c¸ch trªn sÏ lóng tóng th× ta dïng c¸ch nhËn biÕt tõ l¸y b»ng quan hÖ nghÜa + Quan hệ về nghĩa : Nếu như một từ nào đó mà cả hai tiếng đều có sự hài hoà về âm thanh . Nhưng cả hai tiếng đều có nghĩa thì đó không phải là từ l¸y .. 11 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Dïng c¸ch nµy chóng ta lo¹i bá nh÷ng tõ nh­ : gi÷ g×n , nghØ ng¬i , hái han … ra khái tõ l¸y . V× g×n cã nghÜa lµ gi÷ , ng¬i cã nghÜa lµ nghØ , han cã nghÜa lµ hái . Trên đây là cách nhận biết từ láy , từ ghép mà tôi đã đúc rút từ quá trình dạy häc cña t«i mong c¸c thÇy c« vµ c¸c em häc sinh khi gÆp nh÷ng bµi nh­ thÕ nµy chóng ta dÔ dµng nhËn biÕt . 3. Thùc hµnh : a. Phân tích một số ví dụ mà SGK không nêu ra để học sinh xác định đúng từ ghép , từ láy : Trong khi dạy buổi hai hoặc dạy bồi dưỡng về từ láy , giáo viên đưa ra một sè tõ nh­ “chim chãc, chïa chiÒn , bÇu b¹n , b¹n bÌ , (nhãm 1). C¸c tõ : ñn Øn , im ¾ng , inh ái , Çm Ü …( Nhãm 2). C¸c tõ kinh coong, m¸y mãc , cuèng quýt, cồng kềnh …(nhóm3). Cho học sinh xếp các từ đó vào từ ghép hay từ l¸y . Sau đó giáo viên kết luận đó là các từ láy . -Các từ ở nhóm 1: Ngày nay đa số đông người nói tiếng Việt đều đinh ninh các từ “chim chóc , đất đai , chùa chiền …đúng là những từ láy âm khi căn cø vµo diÖn m¹o ng÷ ©m cña chóng(lÆp phô ©m ®Çu ) . Nh­ng nÕu truy ra gèc g¸c ta sÏ vì lÏ r»ng ®©y chØ lµ nh÷ng tõ ghÐp gåm hai tiếng trước kia đều có nghĩa. Có điều tiếng thứ hai trong những từ song tiết này đã bị lớp bụi thời gian làm cho lu mờ hoặc mất hẳn nghĩa . Mặt khác cßn bÞ nghÜa cña tiÕng ®Çu lÊn ¸t . Ch¼ng h¹n tiÕng “chãc” trong ( chim chóc) là mượn của tiếng Tày có nghĩa là “chim sẻ” ; tiếng “đai” trong (đất đai) là mượn của tiếng Khơ Me “đay” có nghĩa là “ đất” .; tiếng “chiền” trong (chïa chiÒn ) lµ tõ cæ còng cã nghÜa lµ “chïa” . Nh÷ng tõ nµy ®­îc h×nh thµnh do hai tõ gÇn nghÜa hoÆc cïng nghÜa kÕt hîp víi nhau mang chung nghÜa kh¸i qu¸t .. 12 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Do hiện tượng mất nghĩa tất yếu dẫn đến chỗ quan hệ ý nghĩa bị lu mờ trong khi quan hÖ ng÷ ©m cã tÝnh chÊt ngÉu nhiªn l¹i næi bËt thµnh quan hÖ chủ chốt . cho nên những từ đang xét đã chuyển hoá từ kiểu ghép nghĩa sang kiểu láy âm và hiện nay chúng được số đông nhà nghiên cứu coi là từ láy có ý nghÜa kh¸i qu¸t , tuy vÉn cßn t¸c gi¶ gäi nã lµ tõ ghÐp cã ý nghÜa tæng hîp ( hoÆc tõ ghÐp mê nghÜa ) L©u nay tån t¹i nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau vÒ b¶n chÊt cÊu t¹o cña c¸c tõ này . Có người cho rằng đó là các từ ghép có nghĩa tổng hợp vì nhấn mạnh về đặc trưng ngữ nghĩa của chúng nhưng nếu nhấn mạnh mối quan hệ ngữ ©m gi÷a hai tiÕng trong mét tõ ta cã thÓ coi ®©y lµ c¸c tõ l¸y cã nghÜa kh¸i qu¸t . - Trong nhóm từ đó có các từ “ bạn bè , bạn bầu , bầu bạn “ có sách coi đây lµ c¸c tõ ghÐp tæng hîp . Cßn cuèn tõ ®iÓn “ Tõ l¸y TiÕng ViÖt “ cña viÖn ngôn ngữ học thì coi các từ trên là từ láy . Điều này khi so sánh với định nghÜa cña tõ l¸yta cã thÓ ph©n tÝch : Tõ “ b¹n bÌ “ cã hai tiÕng ; c¸c tiÕng được lặp lại âm b , “ bạn “ là người quen biết có quan hệ gần gũi , coi nhau ngang hàng do hợp tình hợp ý hoặc cùng cảnh ngộ , cùng chí hướng …, “bè” là nhóm người kết với nhau , thường để làm việc không chính đáng. Vậy “bÌ” ë ®©y kh«ng cã nghÜa phï hîp víi “b¹n”nªn tõ b¹n bÌ cã nghÜa kh«ng râ rµng . Ta kÕt luËn ®©y lµ tõ l¸y cã nghÜa kh¸i qu¸t - Còn các từ ở nhóm 2 thoạt nhìn và đối chiếu với định nghĩa về từ láy trong SGK TiÕng ViÖt 4 häc sinh sÏ nghÜ c¸c tõ trªn kh«ng ph¶i lµ tõ l¸y . Nh­ng giáo viên phải chỉ ra cho học sinh các từ trên đều giống nhau về hình thức ngữ âm . Đó là các tiếng trong từ đều vắng khuyết phụ âm đầu . - Các từ ở nhóm3 là các từ láy nhưng các con chữ được viết dưới dạng khác nhau . Khi nhận diện các từ này ta dễ bị hình thức chữ viết đánh lừa . Vì vậy khi d¹y nÕu gÆp c¸c tõ nµy , gi¸o viªn cÇn gi¶i thÝch cho häc sinh ®©y lµ c¸c từ láy “đặc biệt ”không giống các từ láy bình thường về hình thức ngữ âm . 13 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm * Trong qu¸ tr×nh d¹y gi¸o viªn cÇn chó träng gi¶i thÝch nghÜa cña c¸c tõ Hán –Việt để học sinh nắm được nghĩa của tiếng , của từ . Từ đó xác định được một từ Hán –Việt nào đó là từ ghép hay từ láy . Ch¼ng h¹n : Gi¸o viªn ®­a ra mét sè tõ nh­ : ban bè , b¶o bèi ,hoan hØ , cÇn mÉn , linh tinh , ch©n chÝnh , hµo hiÖp…Yªu cÇu häc sinh xÕp vµo kiÓu tõ ghÐp hay tõ l¸y .Sau khi häc sinh tr¶ lêi gi¸o viªn cã thÓ gióp häc sinh ph©n tÝch : c¸c tõ trªn tho¹t nh×n cã h×nh thøc ng÷ ©m gièng nh­ tõ l¸y nh­ng chúng ta cần phân tích nghĩa của các tiếng để kết luận từ đó là từ ghép hay từ l¸y. VÝ dô : “hoan hØ “ + “hoan “ cã nghÜa lµ vui. + “hØ “ cã nghÜa lµ mõng . VËy hoan hØ cã nghÜa lµ vui mõng . Ta kÕt luËn ®©y lµ tõ ghÐp . b. Mét sè d¹ng bµi tËp : Để giúp học sinh rèn luyện kỹ năng , kỹ xảo về từ ghép và tư láy tôi đã đưa ra mét sè d¹ng bµi tËp nh­ sau : -D¹ng 1: Cho s½n c¸c tõ yªu cÇu xÕp mçi tõ vµo lo¹i tõ l¸y hay tõ ghÐp . Ví dụ : Hãy xếp các từ : bộ binh ,châm chước , õng ẹo , ý ới ,êm ái,công kªnh , cong queo, b¹n bÌ , b¹n häc , b¹n ®­êng …vµo hai nhãm : a. Tõ ghÐp. b. Tõ l¸y. -D¹ng 2: T×m c¸c tõ l¸y , tõ ghÐp trong mét ®o¹n v¨n hay ®o¹n th¬ . Ví dụ : Gạch một gạch dưới các từ ghép , hai gạch dưới các từ láy trong khổ th¬ sau :. Chó bÐ lo¾t cho¾t C¸i x¾c xinh xinh C¸i ch©n tho¨n tho¾t C¸i ®Çu nghªnh nghªnh Tè H÷u. 14 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm -D¹ng 3: Cho s½n mét tiÕng , yªu cÇu häc sinh t×m tõ l¸y , tõ ghÐp cã tiÕng gốc đó . VÝ dô : Dùa vµo tiÕng gèc sau ®©y h·y t¹o ra c¸c tõ ghÐp , tõ l¸y : vui, nhá , xanh , mÒm . IV. KÕT QU¶ §¹T §¦îC Qua quá trình hướng dẫn học sinh những phương pháp phân biệt từ ghép , từ láy như trên , tôi thấy các em hoạt động tích cực , có tiến bộ rệt , có hứng thó häc tËp vµ yªu thÝch giê häc LuyÖn tõ vµ c©u h¬n. Qua khảo sát chất lượng cối năm ở lớp 4A thu được kết quả như sau : Chất lượng. Số lượng /22em. TØ lÖ %. Giái. 5. 23. Kh¸. 6. 27. Trung b×nh. 10. 45. YÕu. 1. 5. §èi chiÕu víi kh¶o s¸t ®Çu n¨m : Giái :T¨ng 2em. T¨ng 9%. Kh¸ : T¨ng 2em. T¨ng 9%. TB. T¨ng 4%. : T¨ng 1em. YÕu : Gi¶m 5 em. Gi¶m 22%. c. kÕt luËn –kiÕn nghÞ I. KÕt luËn: Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu t«i rót ra mét sè bµi häc kinh nghiÖm sau : §Ó d¹y tèt kiÕn thøc vÒ tõ ghÐp , tõ l¸y cho häc sinh ,gi¸o viªn cÇn ph¶i thực hiện tốt một số vấn đề sau :. 15 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm 1. Nghiên cứu bài dạy , tài liệu về từ ghép và từ láy để nắm chắc kiến thức, không lúng túng khi giúp học sinh xác định một từ là từ ghép hay từ láy . 2. Giáo viên cần phải xác định được việc dạy từ ghép , từ láy ở lớp 4 là dạy c¸i g× ?D¹y nh­ thÕ nµo ? Nh÷ng kiÕn thøc nµo cÇn cung cÊp cho häc sinh? 3. Khi dạy giáo viên cần hướng dẫn học sinh nắm chắc kiến thức cơ bản về tõ ghÐp vµ tõ l¸y .Cè g¾ng lµm râ mèi quan hÖ gi÷a cÊu t¹o tõ vµ nghÜa cña chóng . Kh«ng ®­a ra c¸c vÝ dô kh«ng ®iÓn h×nh . 4. Bæ sung thªm dÊu hiÖu nhËn biÕt : Gi÷a c¸c tiÕng trong mét tõ cã quan hệ về âm thì đó là từ láy , giữa các tiếng trong một từ có quan hệ về nghĩa thì đó là từ ghép . Giữa các tiếng có quan hệ cả về âm thì ưu tiên về nghĩa . 5. Không bỏ sót các từ láy vắng khuyết phụ âm đầu và trường hợp phụ âm đầu được viết dưới các con chữ khác nhau. 6 . CÇn thËn träng khi xÐt vÒ tõ H¸n – ViÖt. 7 . Khi hướng dẫn học sinh các phương pháp phân biệt từ ghép , từ láy : sau mỗi phương pháp giáo viên cần lấy ví dụ minh hoạ và đưa ra các bài tập nhanh để học sinh luyện tập nắm vững kiến thức lý thuyết . 8 . Học sinh cần có thái độ học tập nghiêm túc , tích cực trong vịêc khám ph¸, n¾m b¾t tri thøc . NÕu chóng ta thùc hiÖn tèt nh÷ng ®iÒu trªn t«i tin ch¾c r»ng kÕt qu¶ häc tập của học sinh sẽ đạt được ở mức độ cao nhất . II. kiến nghị đề xuất: Thông tin về phương pháp dạy học luôn có sự thay đổi , nên các thư viện cần cập nhật kịp thời các tài liệu về chuyên môn để giáo viên và học sinh đọc và tham khảo thêm . Những sáng kiến kinh nghiệm hay cần tổ chức hội thảo để rút kinh nghiệm trong tổ, trong trường . Nếu thấy phù hợp thì đưa ra phổ biến rộng rãi để áp dụng vào thực tế giảng dạy . Trªn ®©y lµ mét vµi kinh nghiÖm nhá cña b¶n th©n t«i khi d¹y vÒ tõ ghÐp , tõ l¸y trong ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u líp 4 qua t×m hiÓu nghiªn cøu tµi 16 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> S¸ng kiÕn kinh nghiÖm liệu và học hỏi trao đổi với bạn bè đồng nghiệp .Tôi đã mạnh dạn viết ra dưới dạng một sáng kiến kinh nghiệm . Đây là một phần nhỏ đóng góp của t«i vµo viÖc gi÷ g×n sù trong s¸ng cña TiÕng ViÖt . Tuy nhiªn vÉn khã tr¸nh khái nh÷ng ý kiÕn chñ quan nªn t«i rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña héi đồng khoa học cũng như sự chia sẽ kinh nghiệm của bạn bè đồng nghiệp Xin ch©n thµnh c¶m ¬n./. Th¸ng 4/2011. 17 Lop3.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span>