Luận văn thực trạng và định hướng sử dụng đất nông nghiệp bền vững huyện thạch thất thành phố hà nội

B

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I

NGUY N VĂN HÙNG

TH C TR NG VÀ ð NH HƯ NG S

D NG ð T NÔNG

NGHI P B N V NG HUY N TH CH TH T – THÀNH
PH

HÀ N I

LU N VĂN TH C SĨ NÔNG NGHI P

Chuyên ngành: Qu n lý ð t ñai
Mã s

: 60.62.16

Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS-TS. NGUY N H U THÀNH

HÀ N I - 2009


Lời cam đoan

- Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu
trong luận văn này là trung thực và cha hề đợc sử dụng
để bảo vệ một học vị nào.
- Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đõ cho việc thực hiện
luận văn này đà đợc cám ơn và các thông tin trích dẫn
trong luận văn đều đà đợc chỉ rõ nguồn gốc.
Tác giả luận văn

Nguyễn Văn Hùng

Tr ng i h c Nụng nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

i


Lời cảm ơn
Để hoàn thành đợc nội dung này, tôi đà nhận đợc sự chỉ bảo,
giúp đỡ rất tận tình của PGS - TS. Nguyễn Hữu Thành, sự giúp đỡ,
động viên của cô giáo TS. Đỗ Thị Tám và các thầy cô giáo trong bộ
môn Quy hoạch đất đai, các thầy cô giáo Khoa Tài nguyên và Môi
trờng, Khoa Sau đại học. Nhân dịp này cho phép tôi đợc bày tỏ lòng
biết ơn chân thành và sâu sắc tới PGS - TS. Nguyễn Hữu Thành và
những ý kiến đóng góp quý báu cảu các thầy cô giáo trong Khoa Tài
nguyên và Môi trờng.
Tôi xin chân thành cảm ơn cán bộ UBND huyện, phòng Nông
nghiệp & PTNT, phòng Tài nguyên và Môi trờng, phòng Thống kê
huyện Thạch Thất cùng chính quyền các xÃ, gia đình, cơ quan và bạn
bè đà tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn.
Hà Nội, ngày tháng năm 2009
Tác giả luận văn

Nguyễn Văn Hùng

Tr ng i h c Nụng nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

ii


M CL C
M cl c

iii

Danh m c các ch vi t t t và ký hi u

v

Danh m c các b ng bi u

vi

Danh m c các sơ ñ , bi u đ , hình nh

vii

1. ð T V N ð

1

1.1. Tính c p thi t c a đ tài

1

1.2. Ý nghĩa nghiên c u

3

1.3. M c đích nghiên c u

3

2. T NG QUAN NGHIÊN C U

4

2.1. M t s v n ñ lý lu n v s d ng ñ t nông nghi p

4

2.1.1. ð t nông nghi p s d ng đ t nơng nghi p

4

2.1.2. ð c ñi m s d ng ñ t nông nghi p vùng khí h u nhi t đ i

6

2.1.3. V n đ suy thối đ t nơng nghi p

7

2.1.4. Ngun t c s d ng ñ t b n v ng

9

2.2. Nh ng v n ñ v hi u qu s d ng ñ t và ñánh giá hi u qu s d ng
đ t nơng nghi p

9

2.2.1. Khái qt v hi u qu và hi u qu s d ng ñ t

10

2.2.2. ð c ñi m và phương pháp ñánh giá hi u qu s d ng đ t nơng nghi p

14

2.2.3. Nh ng xu hư ng s d ng ñ t nông nghi p b n v ng

16

2.2.4. Nh ng nghiên c u liên quan ñ n nâng cao hi u qu s d ng đ t nơng
nghi p và s n xu t nông nghi p b n v ng

34

3. N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U

39

3.1. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u

39

3.2. N i dung nghiên c u

39

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

iii


3.2.1. ðánh giá ñi u ki n t nhiên, kinh t xã h i có liên quan đ n s d ng
đ t đai và s n xu t nơng nghi p

39

3.2.2. Hi n tr ng và ñánh giá hi u qu s d ng đ t nơng nghi p

39

3.2.3. ð nh hư ng s d ng đ t nơng nghi p b n v ng

40

3.3. Phương pháp nghiên c u

40

4. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N

44

4.1. ði u ki n t nhiên, kinh t - xã h i

44

4.1.1. ði u ki n t nhiên

44

4.1.2. ði u ki n kinh t - xã h i

50

4.2. Hi n tr ng s d ng ñ t

55

4.3. ðánh giá hi u qu s d ng đ t nơng nghi p

58

4.3.1. Các vùng s n xu t nông nghi p

58

4.3.2. Th c tr ng phát tri n s n xu t nông nghi p

59

4.3.3. Hi n tr ng các ki u s d ng ñ t

60

4.3.4. Hi u qu s d ng đ t nơng nghi p

65

4.3.4.1. Hi u qu kinh t

65

4.3.4.2. Hi u qu xã h i

73

4.3.4.3. Hi u qu mụi tr ng

77

4.3.4.4. ỏnh giỏ chung

82

4.4. Định hớng sử dụng đất nông nghiệp bền vững huyện Thạch Thất

84

4.4.1. Những quan điểm chủ yếu nâng cao hiệu sử dụng đất nông nghiệp
v sử dụng đất bền vững

84

4.4.2. Định hớng sử dụng đất bền vững

86

4.4.3. D ki n m t s k t qu sau ñ nh hư ng

88

4.4.4. Mét số giải pháp chính nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông
90

nghiệp của huyện
5. Kết luận v kiến nghị

95

TI LI U THAM KH O

97

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

iv

DANH M C CC CH
tt

Chữ viết tắt

VI T T T V Kí HI U
Chữ viết đầy đủ

1

ĐBSH

Đồng bằng sông Hồng

2

BVTV

Bảo vệ thực vật

3

CAQ

Cây ăn quả

4

CNH - HĐH

Công nghiệp hoá, hiện đại hoá

5

CPTG

Chi phí trung gian

6

GTGT

Giá trị gia tăng

7

GTSX

Giá trị sản xuất

8

HQĐV

Hiệu quả đồng vốn đầu t

9

CLĐ

Công lao động

10

LUT

Loại hình sử dụng đất

11

Nông nghiệp & PTNT

Nông nghiệp v phát triển nông thôn

12

NTTS

Nuôi trồng thuỷ sản

Tr ng i h c Nụng nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

v


DANH M C CC B NG BI U
tt

Tên bảng

trang

B ng 4.1.

Dân s , lao ñ ng huy n Th ch Th t giai ño n 2005 - 2008

52

B ng 4.2.

Hi n tr ng s d ng ñ t năm 2008

56

B ng 4.3.

Giá tr s n xu t ngành nông nghi p giai ño n 2005 - 2008

60

B ng 4.4:

Bi n ñ ng di n tích cây tr ng qua các năm

61

B ng 4.5:

Hi n tr ng các lo i hình s d ng ñ t năm 2008

64

B ng 4.6.

Hi u qu kinh t c a m t s cây tr ng chính Vùng 1

66

B ng 4.7.

Hi u qu kinh t c a m t s cây tr ng chính Vùng 2

67

B ng 4.8.

Hi u qu kinh t các lo i hình s d ng đ t

68

B ng 4.9.

T ng h p hi u qu kinh t các lo i hình s d ng đ t

71

B¶ng 4.10. HiƯu qu¶ x héi các loại hình sử dụng đất theo vùng

74

Bảng 4.11. Tổng hợp hiệu quả x hội các loại hình sử dụng ®Êt

75

B ng 4.12. K t qu phân tích m t s ch tiêu môi trư ng c a các
lo i hỡnh s d ng ủ t

78

Bảng 4.13. Tổng hợp đánh giá mức độ bền vững của các loại hình sử dụng đất

82

Bảng 4.14. Định hớng sử dụng đất nông nghiệp đến năm 2020

88

Bảng 4.15. So sánh một số chỉ tiêu cơ bản trớc v sau định hớng

89

Tr ng i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

vi


DANH M C CÁC SƠ ð , BI U ð , HÌNH NH
Bi u đ 4.1. Cơ c u kinh t c a huy n Th ch Th t năm 2008

51

Bi u đ 4.2. Di n tích, cơ c u các lo i ñ t năm 2008

57

Bi u ñ 4.3. Di n tích, cơ c u đ t nơng nghi p năm 2008

58

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

vii


1. ð T V N ð
1.1. Tính c p thi t c a ñ tài
ð t ñai là tài nguyên qu c gia vô cùng quý giá, là tư li u s n xu t đ c
bi t. Khơng có đ t thì khơng th s n xu t cũng khơng có s t n t i c a con
ngư i và đ t có v trí đ c bi t quan tr ng v i s n xu t nơng nghi p [18].
Nơng nghi p là ho t đ ng s n xu t c nh t và cơ b n nh t c a loài ngư i.
H u h t các nư c trên th gi i ñ u ph i xây d ng m t n n kinh t trên cơ s phát
tri n nông nghi p d a vào khai thác các ti m năng c a đ t, l y đó làm bàn đ p
phát tri n các ngành khác. Vì v y, vi c t ch c s d ng ngu n tài nguyên ñ t ñai
h p lý, có hi u qu theo quan ñi m sinh thái b n v ng ñang tr thành v n đ
tồn c u. M c tiêu hi n nay c a loài ngư i là ph n ñ u xây d ng m t n n nơng
nghi p tồn di n v kinh t , xã h i, môi trư ng m t cách b n v ng. ð th c hi n
m c tiêu trên c n b t ñ u t vi c nâng cao hi u qu s d ng ñ t trong nơng
nghi p tồn di n, như Bùi Huy ðáp đã vi t "ph i b o v m t cách khơn ngoan
tài ngun đ t cịn l i cho m t n n s n xu t nông nghi p b n v ng" (d n theo

Vũ Th Phương Th y, 2000) [52].
Trong 20 năm qua, nông nghi p nư c ta ñã ñ t ñư c nhi u thành t u
quan tr ng, góp ph n thúc đ y phát tri n kinh t - xã h i c a đ t nư c. Nơng
nghi p cơ b n ñã chuy n sang s n xu t hàng hoá, phát tri n tương đ i tồn
di n, tăng trư ng khá (bình quân năm 5,5%/năm), s n lư ng lương th c tăng
5%/năm, g p hơn 2 l n t l tăng dân s . Nơng nghi p đóng góp 25,43% t ng
GDP tính theo giá tr hi n hành và đóng góp t i 70% GDP

khu v c nông

thôn [37]. S n xu t nông nghi p không nh ng đ m b o an tồn lương th c
qu c gia mà còn mang l i ngu n thu cho n n kinh t v i vi c tăng hàng hóa
nơng s n xu t kh u. Kim ng ch xu t kh u ñ t 4,2 t USD chi m 24% kim
ng ch xu t kh u c nư c [28].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

1


Tuy nhiên, xét trên t ng th , n n nông nghi p nư c ta v n ph i ñang
ñang ñ i m t v i hàng lo t các v n ñ như: s n xu t nh , manh mún, công
ngh l c h u, năng su t ch t lư ng hàng hóa th p, kh năng h p tác liên k t
c nh tranh y u, s chuy n d ch cơ c u ch m. Trong ñi u ki n các ngu n tài
nguyên ñ s n xu t có h n, di n tích đ t nơng nghi p ngày càng b thu h p do
s c ép c a q trình đơ th hóa, cơng nghi p hóa và s gia tăng dân s thì m c
tiêu nâng cao hi u qu s d ng đ t nơng nghi p là h t s c c n thi t, t o ra giá
tr l n v kinh t ñ ng th i t o đà cho phát tri n nơng nghi p b n v ng. Chính
vì v y, nơng nghi p hàng hóa là m t n i dung trong Ngh quy t ð i h i X c a
ð ng: "Xây d ng n n nơng nghi p hàng hóa m nh, ña d ng và b n v ng d a

trên cơ s phát huy các l i th so sánh, áp d ng khoa h c công ngh , làm ra
s n ph m ch t lư ng cao ñáp ng nhu c u ña d ng trong nư c và tăng kh
năng c nh tranh chi m lĩnh th trư ng Qu c t ; nâng cao hi u qu s d ng
ñ t, lao ñ ng, v n; tăng thu nh p và ñ i s ng nhân dân".
Huy n Th ch Th t n m

phía Tây c a thành ph Hà N i, là vùng bán

sơn đ a v i di n tích t nhiên 202,51 km2. Nh ng năm qua kinh t huy n ñã
có bư c chuy n d ch m nh theo hư ng tăng d n t tr ng ngành công nghi p,
gi m d n t tr ng ngành nông nghi p. Cơ c u kinh t theo giá tr s n xu t là
nông nghi p 17,8%, công nghi p, ti u th công nghi p 65,4%, d ch v 16,8%
[41]. Hi n nay, chuy n d ch cơ c u kinh t nông nghi p di n ra

h u h t các

xã, th tr n, xu th ñ c canh cây lúa khơng cịn, nhi u mơ hình chuy n ñ i
ñư c áp d ng. Hi u qu s d ng ñ t tăng lên rõ r t, nhi u xã có giá tr s n
xu t trên m t hecta ñ t canh tác ñ t trên 50 tri u ñ ng. Tuy nhiên, di n tích
đ t nơng nghi p có xu hư ng gi m m nh do chuy n sang các m c đích phi
nơng nghi p. Vì v y, đ nh hư ng s d ng đ t nơng nghi p b n v ng trên cơ
s ñánh giá hi u qu s d ng đ t nơng nghi p là m c tiêu c a ñ tài:

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

2


“Th c tr ng và ñ nh hư ng s

d ng đ t nơng nghi p b n v ng

huy n Th ch Th t - thành ph Hà N i”
1.2. Ý nghĩa nghiên c u
- Góp ph n hồn thành lý lu n v ñánh giá hi u qu s d ng đ t nơng
nghi p trên đ a bàn huy n Th ch Th t và là cơ s ñ nh hư ng phát tri n s n
xu t nơng nghi p trong tương lai.
- Góp ph n nâng cao hi u qu s d ng ñ t nơng nghi p và thúc đ y s
phát tri n s n xu t nông nghi p nâng cao m c thu nh p c a ngư i dân.
1.3. M c đích nghiên c u
- ðánh giá th c tr ng s d ng đ t nơng nghi p nh m góp ph n giúp
ngư i dân l a ch n phương th c s d ng ñ t phù h p trong ñi u ki n c th
c a huy n.
- ð nh hư ng và ñ xu t các gi i pháp nh m nâng cao hi u qu s d ng
ñ t ñáp ng yêu c u phát tri n nông nghi p b n v ng.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

3


2. T NG QUAN NGHIÊN C U
2.1. M t s v n ñ lý lu n v s d ng ñ t nông nghi p
2.1.1. ð t nông nghi p
ðã có nhi u cơng trình nghiên c u liên quan ñ n nh ng khái ni m, ñ nh
nghĩa v ñ t. Khái ni m ñ u tiên c a h c gi ngư i Nga ðocutraiep năm 1987
cho r ng: “ð t là m t v t th thiên nhiên c u t o ñ c l p lâu ñ i do k t qu
quá trình ho t ñ ng t ng h p c a 5 y u t hình thành đ t đó là: sinh v t, đá
m , khí h u, đ a hình và th i gian” (d n theo ð Nguyên H i, 2001) [17].
Tuy v y, khái ni m này chưa ñ c p ñ n kh năng s d ng và s tác ñ ng c a

các y u t khác t n t i trong môi trư ng xung quanh. Do ñó, sau này m t s
h c gi khác ñã b sung các y u t : nư c c a ñ t, nư c ng m và ñ c bi t là
vai trị c a con ngư i đ hồn ch nh khái ni m v đ t nêu trên. Ngồi ra, cịn
có m t s h c gi khác cũng có nh ng khái ni m v đ t như sau:
H c gi ngư i Anh V.R. Viliam ñã ñưa ra khái ni m “ð t là l p
m t tơi x p c a l c ñ a có kh năng t o ra s n ph m cho cây tr ng”[25].
Theo quan ñi m c a các nhà kinh t , th như ng và quy ho ch Vi t
Nam cho r ng “ð t là ph n trên m t c a v trái ñ t mà

đó cây c i có th

m c đư c” và ñ t ñư c hi u theo nghĩa r ng như sau: “ð t ñai là m t di n
tích c th c a b m t trái đ t bao g m các y u t c u thành c a môi trư ng
sinh thái ngay bên trên và dư i b m t đó như: khí h u th i ti t, th như ng,
đ a hình, m t nư c (h , sông su i…), các d ng tr m tích sát b m t cùng v i
nư c ng m và khoáng s n trong lịng đ t, t p đồn th c v t, tr ng thái ñ nh cư
c a con ngư i, nh ng k t qu nghiên c u trong quá kh và hi n t i ñ l i”.
Như v y, đ t đai là m t kho ng khơng gian có gi i h n g m: khí h u,
l p ñ t b m t, th m th c v t, đ ng v t, di n tích m t nư c, nư c ng m và
khoáng s n trong lịng đ t. Trên b m t đ t ñai là s k t h p gi a các y u t
th như ng, đ a hình, thu văn, th m th c v t cùng v i các thành ph n khác

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

4


có vai trị quan tr ng và ý nghĩa to l n ñ i v i ho t ñ ng s n xu t và cu c
s ng c a xã h i lồi ngư i.
ð t nơng nghi p là ñ t ñư c xác ñ nh ch y u đ s d ng vào s n

xu t nơng nghi p như ñ t tr ng cây hàng năm, ñ t tr ng cây lâu năm, ñ t
r ng s n xu t, r ng phòng h , r ng đ c d ng, đ t ni tr ng thu s n, ñ t
làm mu i ho c nghiên c u thí nghi m v nơng nghi p [26].
* Vai trị và ý nghĩa c a đ t đai trong s n xu t nơng nghi p
ð t đai đóng vai trị quy t đ nh đ n s t n t i và phát tri n c a xã h i
loài ngư i, là cơ s t nhiên, là ti n đ cho m i q trình s n xu t. ð t ñai
v a là ñ i tư ng lao ñ ng v a là tư li u lao đ ng trong q trình s n xu t. ð t
ñai là ñ i tư ng lao ñ ng b i l nó là nơi đ con ngư i th c hi n các ho t
ñ ng c a mình tác đ ng vào cây tr ng, v t ni đ t o ra s n ph m. Bên c nh
đó, đ t đai cịn là tư li u lao đ ng trong q trình s n xu t thơng qua vi c con
ngư i đã bi t l i d ng m t cách ý th c các đ c tính t nhiên c a đ t như lý
h c, hoá h c, sinh v t h c và các tính ch t khác đ tác đ ng và giúp cây tr ng
t o nên s n ph m [18].
ð t đai có v trí c đ nh và có ch t lư ng khơng đ ng ñ u gi a các
vùng, mi n. M i vùng ñ t ñai luôn g n li n v i các đi u ki n t nhiên (th
như ng, khí h u, nư c, th m th c v t), ñi u ki n kinh t - xã h i như (dân s ,
lao đ ng, giao thơng, th trư ng). Do v y, mu n s d ng ñ t đai h p lý, có
hi u qu c n xác ñ nh cơ c u cây tr ng, v t nuôi cho phù h p trên cơ s n m
ch c ñi u ki n c a t ng vùng lãnh th .
ð t ñai là tư li u s n xu t không th thay th trong s n xu t nông
nghi p n u bi t s d ng h p lý thì s c s n xu t c a ñ t ñai s ngày càng
tăng lên.
Tuy nhiên, th c t cũng cho th y r ng di n tích đ t t nhiên nói chung
và đ t nơng nghi p nói riêng là có h n và chúng không th t sinh sôi. Trong

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

5

khi đó, áp l c t s gia tăng dân s , s phát tri n c a xã h i đã và đang làm
đ t nơng nghi p ngày càng b thu h p do chuy n ñ i sang m c đích phi nơng
nghi p như xây d ng cơ s h t ng, các khu đơ th , khu cơng nghi p… đã làm
cho đ t đai ngày càng khan hi m v s lư ng, gi m v m t ch t lư ng và h n
ch kh năng s n xu t. S d ng ñ t ñai m t cách h p lý, có hi u qu và b n
v ng là m t trong nh ng ñi u ki n quan tr ng nh t ñ phát tri n n n kinh t
c a m i qu c gia.
2.1.2. ð c ñi m s d ng đ t nơng nghi p vùng khí h u nhi t đ i
Nơng nghi p là m t ngành s n xu t chi m t tr ng không nh trong cơ
c u kinh t c a nhi u nư c trên th gi i. ð c bi t

các nư c ñang phát tri n,

s n xu t nơng nghi p khơng ch đ m b o nhu c u lương th c, th c ph m cho
con ngư i mà còn t o ra s n ph m xu t kh u, thu ngo i t cho qu c gia.
Theo ñánh giá c a Ngân hành th gi i (WB), t ng s n lư ng lương th c
s n xu t ra ch ñáp ng nhu c u cho kho ng 6 t ngư i trên th gi i, tuy nhiên
có s phân b khơng ñ ng ñ u gi a các vùng. Nông nghi p s ph i gánh ch u
s c ép t nhu c u lương th c th c ph m ngày càng tăng c a con ngư i.
Hi n nay trên th gi i có kho ng 3,3 t ha đ t nơng nghi p, trong đó đã
khai thác đư c 1,5 t ha; cịn l i ph n đa là đ t x u, s n xu t nơng nghi p g p
nhi u khó khăn. Qui mơ đ t nơng nghi p đư c phân b như sau: châu M
chi m 35%, châu Á chi m 26%, châu Âu chi m 13%, châu Phi chi m 20%,
châu ð i Dương chi m 6%. Bình qn đ t nơng nghi p trên đ u ngư i trên
tồn th gi i là 12.000 m2/ngư i. Trong đó
7.000 m2/ngư i,
1995

M 2.000 m2/ngư i,

Bungari

Nh t B n 650 m2/ngư i. Theo báo cáo c a UNDP năm

khu v c ðông Nam Á bình qn đ t canh tác trên đ u ngư i c a các

nư c như sau: Indonesia 0,12 ha; Malaysia 0,27 ha; Philipin 0,13 ha; Thái
Lan 0,42 ha; Vi t Nam 0,1 ha [7].
Theo s li u th ng kê (Nhà xu t b n th ng kê Hà N i năm 2000) di n

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

6


tích đ t nơng nghi p và di n tích ñ t canh tác c a Vi t Nam có s bi n ñ ng
l n, c th năm 1990 di n tích đ t nơng nghi p là 9.940,0 ha; di n tích đ t
canh tác là 8.101,5 ha; bình qn đ t canh tác là 1.223 m2/ngư i; đ n năm
2000 di n tích đ t nơng nghi p là 12.644,3 ha; di n tích đ t canh tác là
10.540,3 ha; bình qn đ t canh tác 1.357,67 m2/ngư i.
Năm 2006, Vi t Nam có t ng di n tích t nhiên là 33.121,2 nghìn ha,
dân s là 85.154,9 nghìn ngư i, m t đ dân s 257 ngư i/km2. Bình qn di n
tích đ t t

nhiên là 3889 m2/ngư i ñ ng th 9 trong khu v c. Trong đó đ t

nơng nghi p ch có 24.833,8 nghìn ha, bình qn di n tích đ t nơng nghi p là
2916 m2/ngư i [23].
2.1.3. V n ñ suy thối đ t nơng nghi p
Hi n tư ng suy thối đ t có liên quan ch t ch đ n ch t lư ng đ t và

mơi trư ng. ð ñáp ng ñư c lương th c, th c ph m cho con ngư i trong
hi n t i và tương lai, con ñư ng duy nh t là thâm canh tăng năng su t cây
tr ng trong ñi u ki n h u h t ñ t canh tác trong khu v c ñ u b nghèo v đ
phì, địi h i ph i b sung cho đ t m t lư ng dinh dư ng c n thi t qua con
đư ng s d ng phân bón.
Báo cáo c a Vi n Tài nguyên th gi i [44], cho th y g n 20% di n tích
đ t đai châu Á b suy thối do nh ng ho t ñ ng c a con ngư i. Trong đó ho t
đ ng s n xu t nơng nghi p là m t nguyên nhân không nh làm suy thối đ t.
Q trình thâm canh tăng v trong nơng nghi p ñã làm phá hu c u trúc ñ t,
xói mịn và suy ki t dinh dư ng.
D án ñi u tra, ñánh giá t c ñ thoái hoá ñ t

m t s nư c vùng nhi t

ñ i châu Á cho phát tri n nông nghi p b n v ng trong chương trình mơi
trư ng c a Trung tâm ðông Tây và kh i các trư ng ñ i h c ðông Nam Châu
Á [44] ñã t p trung nghiên c u nh ng thay ñ i dinh dư ng trong h sinh thái
nông nghi p. K t qu nghiên c u ñã ch ra r ng các y u t dinh dư ng N, P, K

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

7


c a h u h t các h sinh thái ñ u b suy gi m. Nghiên c u cũng ch ra nguyên
nhân c a s th t thoát dinh dư ng trong ñ t do thâm canh thi u phân bón và
đưa các s n ph m c a cây tr ng, v t nuôi ra kh i h th ng.
Vi t Nam, các k t qu nghiên c u ñ u cho th y ñ t

vùng trung du

mi n núi ñ u nghèo các ch t dinh dư ng P, K, Ca và Mg. ð ñ m b o đ dinh
dư ng, đ t khơng b thối hố thì N, P là hai y u t c n ph i ñư c b sung
thư ng xuyên [44]. Trong q trình s d ng đ t, do chưa tìm ñư c các lo i
hình s d ng ñ t h p lý ho c chưa có cơng th c luân canh h p lý cũng gây ra
hi n tư ng thối hố đ t như vùng đ t d c mà tr ng cây lương th c, ñ t có
dinh dư ng kém l i khơng ln canh v i cây h ñ u. Trong ñi u ki n n n kinh
t kém phát tri n, ngư i dân ñã t p trung ch y u vào tr ng cây lương th c ñã
gây ra hi n tư ng xói mịn, suy thối đ t. ði u ki n kinh t và s hi u bi t c a
con ngư i còn th p d n t i vi c s d ng phân bón cịn nhi u h n ch và s
d ng thu c b o v th c v t quá nhi u, nh hư ng t i môi trư ng. Tadon H.L.S
[49] ch ra r ng “S suy ki t ñ t và các ch t d tr trong ñ t cũng là bi u hi n
thối hố v mơi trư ng, do v y vi c c i t o đ phì c a ñ t là ñóng góp cho c i
thi n cơ s tài nguyên thiên nhiên và còn hơn n a cho chính mơi trư ng”.
Theo tài li u c a FAO/UNESCO (1992) [46]: Trên th gi i hàng năm
có kho ng 15% di n tích đ t b suy thối vì lý do nhân t o, trong đó suy thối
vì xói mịn do nư c chi m kho ng 55,7% di n tích, do gió 28% di n tích, m t
ch t dinh dư ng do r a trôi 12,2% di n tích.

Trung Qu c, di n tích đ t b

suy thoái là 280 tri u ha, chi m 30% lãnh th , trong đó có 36,67 tri u ha đ t
đ i b xói mịn n ng; 6,67 tri u ha ñ t b chua m n; 4 tri u ha ñ t b úng, l y.
n ð , hàng năm m t kho ng 3,7 tri u ha ñ t tr ng tr t. T i khu v c Châu
Á Thái Bình Dương có kho ng 860 ha ñ t ñã b hoang m c hoá làm nh
hư ng ñ n ñ i s ng c a 150 tri u ngư i. Theo k t qu ñi u tra c a FAO
(1993) [47], do ch ñ canh tác khơng t t đã gây xói mịn đ t nghiêm tr ng

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

8


d n đ n suy thối đ t, đ c bi t

vùng nhi t ñ i và vùng ñ t d c. M i năm

lư ng đ t b xói mòn t i các châu l c là: Châu Âu, Châu Úc, Châu Phi: 5 - 10
t n/ha; Châu M : 10 - 20 t n/ha; Châu Á: 30 t n/ha.
Hi n nay nh ng v n đ mơi trư ng đã tr nên mang tính tồn c u và
đư c phân thành 2 lo i chính: m t lo i gây ra b i cơng nghi p hố và các k
thu t hi n ñ i, lo i khác gây ra b i l i canh tác t nhiên. H sinh thái nhi t
ñ i v n cân b ng m t cách m ng manh r t d b ñ o l n b i các phương
th c canh tác ph n t nhiên, bu c con ngư i ph i chuy n hư ng s n xu t
nông nghi p theo hư ng s d ng tài nguyên và b o v môi trư ng, tho mãn
các yêu c u c a th h hi n t i nhưng khơng làm phương h i đ n nhu c u
c a các th h tương lai, đó là m c tiêu c a vi c xây d ng và phát tri n nông
nghi p b n v ng và đó cũng là l i đi trong tương lai.
2.1.4. Nguyên t c s d ng ñ t b n v ng
ð ñáp ng m c tiêu phát tri n b n v ng s d ng ñ t c n tuân theo các
nguyên t c sau:
- S d ng ñ t nông nghi p v i m c tiêu nâng cao hi u qu kinh t xã
h i trên cơ s ñ m b o an ninh lương th c, th c ph m, tăng cư ng nguyên
li u cho công nghi p và hư ng t i xu t kh u.
- S d ng đ t nơng nghi p trong s n xu t trên cơ s cân nh c các
m c tiêu phát tri n kinh t xã h i, t n d ng t i ña l i th so sánh v ñi u
ki n sinh thái và khơng làm nh hư ng x u đ n môi trư ng là nh ng
nguyên t c cơ b n và c n thi t ñ ñ m b o cho khai thác s

d ng b n

v ng tài ngun đ t đai.
- S

d ng đ t nơng nghi p theo nguyên t c “ð y ñ , h p lý và

hi u qu ”.
2.2. Nh ng v n ñ v hi u qu s d ng ñ t và ñánh giá hi u qu s d ng
ñ t nông nghi p

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

9


2.2.1. Khái quát v hi u qu và hi u qu s d ng đ t
Có nhi u quan đi m khác nhau v hi u qu . Khi nh n th c c a con
ngư i còn h n ch , ngư i ta thư ng quan ni m k t qu chính là hi u qu . Sau
này, khi nh n th c c a con ngư i phát tri n cao hơn, ngư i ta th y rõ s khác
nhau gi a hi u qu và k t qu .
Hi u qu là k t qu mong mu n, cái sinh ra k t qu mà con ngư i ch đ i
hư ng t i; nó có nh ng n i dung khác nhau. Trong s n xu t, hi u qu có nghĩa
là hi u su t, là năng su t. Trong kinh doanh, hi u qu là lãi su t, l i nhu n.
Trong lao ñ ng nói chung, hi u qu lao ñ ng là năng su t lao ñ ng ñư c ñánh
giá b ng s lư ng th i gian hao phí ñ s n xu t ra m t ñơn v s n ph m, ho c
b ng s lư ng s n ph m ñư c s n xu t ra trong m t ñơn v th i gian [50].
K t qu , mà là k t qu h u ích là m t ñ i lư ng v t ch t t o ra do m c
đích c a con ngư i, ñư c bi u hi n b ng nh ng ch tiêu c th , xác ñ nh. Do
tính ch t mâu thu n gi a ngu n tài nguyên h u h n v i nhu c u tăng lên c a
con ngư i mà ta ph i xem xét k t qu đó đư c t o ra như th nào? Chi phí b

ra bao nhiêu? Có đưa l i k t qu h u ích hay khơng? Chính vì v y khi đánh
giá k t qu ho t ñ ng s n xu t kinh doanh khơng ch d ng l i

vi c đánh giá

k t qu mà ph i ñánh giá ch t lư ng ho t ñ ng t o ra s n ph m đó. ðánh giá
ch t lư ng ho t ñ ng s n xu t kinh doanh là n i dung c a ñánh giá hi u qu .
T nh ng khái ni m chung v hi u qu , ta xem xét trong lĩnh v c s
d ng đ t thì hi u qu đ t là ch tiêu ch t lư ng ñánh giá k t qu s d ng ñ t
trong ho t ñ ng kinh t . Th hi n qua lư ng s n ph m, lư ng giá tr thu ñư c
b ng ti n, ñ ng th i v m t xã h i là th hi n hi u qu c a l c lư ng lao ñ ng
ñư c s d ng trong c q trình ho t đ ng kinh t cũng như hàng năm ñ khai
thác ñ t. Riêng đ i v i ngành nơng nghi p, vùng v i hi u qu kinh t v giá
tr và hi u qu v m t s d ng lao ñ ng trong nhi u trư ng h p ph i coi tr ng
hi u qu v m t hi n v t là s n lư ng nông s n thu ho ch ñư c, nh t là các

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

10


lo i nơng s n cơ b n có ý nghĩa chi n lư c (lương th c, s n ph m xu t
kh u…) ñ ñ m b o s

n ñ nh v kinh t - xã h i ñ t nư c [50].

Như v y, hi u qu s d ng ñ t là k t qu c a c m t h th ng các bi n
pháp t ch c s n xu t, khoa h c, k thu t, qu n lý kinh t và phát huy các l i
th , kh c ph c các khó khăn khách quan c a đi u ki n t nhiên, trong nh ng
hồn c nh c th cịn g n s n xu t nông nghi p v i các ngành khác c a n n kinh

t qu c dân, cũng như c n g n s n xu t trong nư c v i th trư ng qu c t . S
d ng đ t nơng nghi p có hi u qu cao thơng qua vi c b trí cơ c u cây tr ng v t
ni là m t trong nh ng v n ñ b c xúc hi n nay c a h u h t các nư c trên th
gi i. Nó khơng ch thu hút s quan tâm c a các nhà khoa h c, các nhà ho ch
đ nh chính sách, các nhà kinh doanh nơng nghi p mà cịn là mong mu n c a
nông dân - nh ng ngư i tr c ti p tham gia s n xu t nông nghi p [43].
Căn c vào nhu c u th trư ng, th c hi n đa d ng hố cây tr ng v t nuôi
trên cơ s l a ch n các s n ph m có ưu th

t ng đ a phương. T đó, nghiên

c u áp d ng công ngh m i nh m làm cho s n ph m có tính c nh tranh cao đó là ñi u ki n tiên quy t phát tri n đư c n n nơng nghi p b n v ng.
Hi n nay, các nhà khoa h c ñ u cho r ng: V n ñ ñánh giá hi u qu s
d ng đ t khơng ch xem xét ñơn thu n

m t m t hay m t khía c nh nào đó

mà ph i xem xét trên t ng th các m t bao g m: hi u qu kinh t , hi u qu xã
h i và hi u qu môi trư ng.
2.2.1.1. Hi u qu kinh t
Theo Các Mác thì quy lu t kinh t đ u tiên trên cơ s s n xu t t ng th
là quy lu t ti t ki m th i gian và phân ph i có k ho ch th i gian lao ñ ng
theo các ngành s n xu t khác nhau. Theo các nhà khoa h c kinh t Samuel Nordhuas “Hi u qu

là khơng lãng phí”. Theo các nhà khoa h c ð c

(Stienier, Hanau, Rusteruyer, Simmerman) hi u qu kinh t là ch tiêu so sánh
m c đ ti t ki m chi phí trong 1 đơn v k t qu h u ích và m c tăng k t qu

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

11


h u ích c a ho t đ ng s n xu t v t ch t trong m t th i kỳ, góp ph n làm tăng
thêm l i ích cho xã h i (d n theo ð Th Tám, 2001) [31].
Hi u qu kinh t là ph m trù chung nh t, nó liên quan tr c ti p t i n n
s n xu t hàng hoá v i t t c các ph m trù và các quy lu t kinh t khác nhau.
Vì th hi u qu kinh t ph i ñáp ng ñư c 3 v n ñ :
- M t là m i ho t ñ ng c a con ngư i ñ u ph i quan tâm và tuân theo
quy lu t “Ti t ki m th i gian”;
- Hai là hi u qu kinh t ph i ñư c xem xét trên quan ñi m c a lý
thuy t h th ng;
- Ba là hi u qu kinh t là m t ph m trù ph n ánh m t ch t lư ng c a
các ho t ñ ng kinh t b ng quá trình tăng cư ng các ngu n l c s n có ph c v
các l i ích c a con ngư i.
Hi u qu kinh t ñư c hi u là m i tương quan so ánh gi a lư ng k t
qu ñ t ñư c và lư ng chi phí b ra trong ho t ñ ng s n xu t kinh doanh. K t
qu ñ t ñư c là ph n giá tr thu ñư c c a s n ph m ñ u ra, lư ng chi phí b ra
là ph n gí tr c a ngư n l c đ u vào. M i tương quan đó c n xem xét c v
ph n so sánh tuy t ñ i và tương ñ i cũng như xem xét m i quan h ch t ch
gi a hai ñ i lư ng đó.
T nh ng v n đ trên có th k t lu n r ng: B n ch t c a ph m trù kinh
t s d ng ñ t là “v i m t di n tích đ t ñai nh t ñ nh s n xu t ra m t kh i
lư ng c a c i v t ch t nhi u nh t v i m t lư ng chi phí v v t ch t và lao
ñ ng th p nh m ñáp ng nhu c u ngày càng tăng v v t ch t c a xã h i.
2.2.1.2. Hi u qu xã h i
Hi u qu xã h i là m i tương quan so sánh gi a k t qu xét v m t xã
h i và t ng chi phí b ra. Hi u qu kinh t và hi u qu xã h i có m i quan h
m t thi t v i nhau và là m t ph m trù th ng nh t.

Hi u qu xã h i hi n nay ph i thu hút nhi u lao ñ ng, ñ m b o ñ i
s ng nhân dân, góp ph n thúc đ y xã h i phát tri n, n i l c và ngu n l c c a

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

12


ñ a phương ñư c phát huy, ñáp ng nhu c u c a h nông dân v vi c ăn m c
và nhu c u s ng khác. s d ng ñ t ph i phù h p v i t p qn, n n văn hố
c a đ a phương thì vi c s d ng đ t b n v ng hơn.
Theo Nguy n Duy Tính (1995), hi u qu v m t xã h i c a s d ng đ t
nơng gnhi p ch y u ñư c xác ñ nh b ng kh năng t o vi c làm trên m t ñơn
v di n tích đ t nơng nghi p [36].
2.2.1.3. Hi u qu mơi trư ng
Hi u qu mơi trư ng đư c th hi n

ch : Lo i hình s d ng ñ t ph i

b o v ñư c ñ màu m c a ñ t ñai, ngăn ch n đư c s thối hố đ t b o v
mơi trư ng sinh thái. ð che ph t i thi u ph i đ t ngư ng an tồn sinh thái
(>35%), ña d ng sinh h c bi u hi n qua thành ph n loài [4].
Trong th c t , tác đ ng c a mơi trư ng sinh thái di n ra r t ph c t p và
theo chi u hư ng khác nhau. Cây tr ng ñư c phát tri n t t khi phát tri n phù
h p v i đ c tính, tính ch t c a đ t. Tuy nhiên, trong q trình s n xu t dư i
tác ñ ng c a các ho t ñ ng s n xu t, qu n lý c a con ngư i h th ng cây
tr ng s t o nên nh ng nh hư ng r t khác nhau đ n mơi trư ng.
Hi u qu mơi trư ng đư c phân ra theo nguyên nhân gây nên, g m:
Hi u qu hoá h c môi trư ng, hi u qu v t lý môi trư ng và hi u qu sinh h c
môi trư ng [16].

Trong s n xu t nông nghi p, hi u qu hố h c mơi trư ng đư c đánh
giá thơng qua m c đ hố h c trong nơng nghi p. ðó là vi c s d ng phân
bón và thu c b o v th c v t trong quá trình s n xu t cho cây tr ng sinh
trư ng t t, cho năng su t cao và không gây ô nhi m môi trư ng.
Hi u qu sinh h c mơi trư ng đư c th hi n qua m i tác ñ ng qua l i
gi a cây tr ng v i ñ t, gi a cây tr ng v i các lo i d ch h i trong các lo i hình
s d ng ñ t nh m gi m thi u vi c s d ng hố ch t trong nơng nghi p mà v n
ñ t ñư c m c tiêu đ ra.

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

13


Hi u qu v t lý mơi trư ng đư c th hi n thông qua vi c l i d ng t t
nh t tài nguyên khí h u như ánh sáng, nhi t ñ , nư c mưa c a các ki u s
d ng ñ t ñ ñ t ñư c s n lư ng cao và ti t ki m chi phí đ u vào.
2.2.2. ð c ñi m và phương pháp ñánh giá hi u qu s

d ng đ t nơng

nghi p
2.2.2.1. Ngun t c l a ch n các ch tiêu ñánh giá hi u qu s d ng đ t
nơng nghi p
- H th ng các ch tiêu ph i có tính th ng nh t, tồn di n và tính h
th ng, h u cơ v i nhau, ph i ñ m b o tính so sánh có thang b c.
- Các ch tiêu ph i phù h p v i ñ c đi m và trình đ phát tri n nơng
nghi p

nư c ta, đ ng th i có kh năng so sánh qu c t trong quan h ñ i

ngo i, nh t là nh ng s n ph m có kh năng hư ng t i xu t kh u.
- H th ng các ch tiêu ph i ñ m b o tính th c ti n và tính khoa h c và
ph i có tác d ng kích thích s n xu t phát tri n.
2.2.2.2. H th ng các ch tiêu ñánh giá hi u qu s d ng đ t nơng nghi p
B n ch t c a hi u qu là m i quan h gi a k t qu và chi phí. M i quan
h này là m i quan h hi u s ho c là quan h thương s , nên d ng t ng quát
c a h th ng ch tiêu hi u qu s là:
H=K-C
H = K/C
H = (K - C)/C
H = (K1 - K0)/(C1 - C0)
Trong đó:
- H: Hi u qu
- K: K t qu
- C: Chi phí
- 1, 0 là ch s v th i gian

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

14


a. Hi u qu kinh t
- Hi u qu kinh t đư c tính trên 1 ha đ t nơng nghi p
+ Giá tr s n xu t (GTSX): Là toàn b giá tr s n ph m v t ch t và d ch
v ñư c t o ra trong 1 kỳ nh t ñ nh (thư ng là m t năm).
+ Chi phí trung gian (CPTG): Là tồn b các kho n chi phí v t ch t
thư ng xuyên b ng ti n mà ch th b ra ñ thuê và mua các y u t ñ u vào
và d ch v s d ng trong quá trình s n xu t.

+ Giá tr gia tăng (GTGT): Là hi u s gi a giá tr s n xu t và chi phí trung
gian, là giá tr s n ph m xã h i ñư c t o ra thêm trong th i kỳ s n xu t ñó.
GTGT = GTSX - CPTG
- Hi u qu kinh t tính trên 1 đ ng chi phí trung gian (GTSX/CPTG,
GTGT/CPTG): ðây là ch tiêu tương ñ i c a hi u qu , nó ch ra hi u qu s
d ng các chi phí bi n đ i và thu d ch v .
- Thu nh p h n h p (TNHH)
TNHH = GTGT - Thu (T) - chi phí lao đ ng th ngồi (L)
- Hi u qu

kinh t

trên ngày cơng lao đ ng quy đ i, bao g m:

GTSX/Lð, GTGT/Lð, TNHH/Lð. Th c ch t là ñánh giá l k t qu ñ u tư lao
ñ ng s ng cho t ng ki u s d ng ñ t và t ng cây tr ng làm cơ s ñ so sánh
v i chi phí cơ h i c a ngư i lao đ ng.
- Ch tiêu phân tích ñư c ñánh giá ñ nh lư ng (giá tr tuy t ñ i) b ng ti n
theo th i gian hi n hành, đ nh tính (giá tr tương ñ i) ñư c tính b ng m c ñ
cao th p. Các ch tiêu ñ t ñư c m ac càng cao thì hi u qu kinh t càng nh .
b. Các ch tiêu ñánh giá hi u qu xã h i
Theo h i khoa h c ñ t Vi t Nam (2000) [20], hi u qu xã h i đư c
phân tích b i các ch tiêu sau:
+ ð m b o an toàn lương th c, gia tăng l i ích c a ngư i nơng dân;
+ ðáp ng m c tiêu chi n lư c phát tri n kinh t c a vùng;

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

15

+ Thu hút nhi u lao ñ ng, gi i quy t công ăn vi c làm cho nông dân;
+ Góp ph n đ nh canh đ nh cư, chuy n giao ti n b khoa h c k thu t;
+ Tăng cư ng s n ph m hàng hoá, ñ c bi t là hàng hoá xu t kh u.
c. Các ch tiêu v hi u qu môi trư ng
Theo ð Nguyên H i (1999), ch tiêu ñánh giá ch t lư ng môi trư ng
trong qu n lý s d ng đ t b n v ng

vùng nơng nghi p ñư c tư i là:

+ Qu n lý ñ i v i ñ t ñai r ng ñ u ngu n;
+ ðánh giá các tài nguyên nư c b n v ng;
+ ðánh giá qu n lý ñ t ñai;
+ ðánh giá h th ng cây tr ng;
+ ðánh giá v tính b n v ng đ i v i vi c duy trì đ phì nhiêu c a ñ t
và b o v cây tr ng;
+ ðánh giá v qu n qu n lý và b o v t nhiên;
+ S thích h p c a mơi trư ng ñ t khi thay ñ i ki n s d ng ñ t.
Vi c xác ñ nh hi u qu v m t môi trư ng c a q trình s d ng đ t nơng
nghi p là r t ph c t p, r t khó đ nh lư ng, nó địi h i ph i đư c nghiên c u,
phân tích trong th i gian dài. Vì v y, đ tài nghiên c u c a chúng tơi ch d ng
l i

vi c đánh giá hi u qu mơi trư ng thơng qua vi c đánh giá thích h p c a

cây tr ng đ i v i đ t đai hi n t i, thơng qua k t qu ñi u tra v vi c ñ u tư
phân bón, thu c b o v th c v t và k t qu ph ng v n nơng h v nh n xét
c a h đ i v i các lo i hình s d ng ñ t hi n t i.
2.2.3. Nh ng xu hư ng s d ng đ t nơng nghi p b n v ng
2.2.3.1. Nh ng xu hư ng phát tri n nông nghi p trên th gi i

Theo ðư ng H ng D t (1995) [8], trên con ñư ng phát tri n nơng
nghi p, m i nư c đ u ch u nh hư ng c a các ñi u ki n khác nhau, nhưng
ph i gi i quy t v n ñ chung sau:

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

16


- Không ng ng nâng cao ch t lư ng nơng s n, năng su t lao đ ng trong
nơng nghi p, nâng cao hi u qu ñ u tư;
- M c ñ và phương th c ñ u tư v n, lao ñ ng, khoa h c và quá trình
phát tri n nơng nghi p. Chi u hư ng chung nh t là ph n ñ u gi m lao ñ ng
chân tay, ñ u tư nhi u lao đ ng trí óc, tăng cư ng hi u qu c a lao ñ ng qu n
lý và t ch c;
- M i quan h gi a phát tri n nông nghi p và môi trư ng.
T nh ng v n ñ chung trên, m i nư c l i có chi n lư c phát tri n
nơng nghi p khác nhau và có th chia làm hai xu hư ng:
* Nơng nghi p cơng nghi p hố: S d ng nhi u thành t u và k t qu
c a công nghi p, s d ng nhi u v t tư k thu t, dùng trang thi t b máy móc,
s n xu t theo quy trình k thu t ch t ch g n như công nghi p, ñ t năng su t
cây tr ng v t nuôi và năng su t lao ñ ng cao. Kho ng 10% lao ñ ng xã h i
tr c ti p làm nơng nghi p nh ng v n đáp ng ñ nhu c u tiêu dùng và xu t
kh u. Nơng nghi p cơng nghi p hố gây nên nhi u h u qu sinh thái nghiêm
tr ng, gây ô nhi m mơi trư ng làm gi m tính đa d ng sinh h c, làm hao h t
ngu n gen thiên nhiên [50].
Theo cách hi u g n ñây nh t đư c đưa ra: Nơng nghi p cơng nghi p
hố là m t n n nơng nghi p đư c cơng nghi p hố khi áp d ng ñ y ñ các
thành t u c a m t xã h i công nghi p vào nông nghi p. Các thành t u đó th
hi n trên nhi u m t: thơng tin, đi n t , sinh h c, hố h c, cơ khí… Th c t

cho th y nhi u nư c công nghi p phát tri n, n n nơng nghi p cơng nghi p
hố th hi n theo cách th hi n này ñã ñ t ñư c nhi u thành t u ñáng k . Tuy
nhiên như c ñi m c a n n nơng nghi p này là khơng chú ý đ y ñ ñ n các tác
ñ ng c a ho t ñ ng s n xu t nông nghi p lên môi trư ng t nhiên [8].
* Nông nghi p sinh thái: ñưa ra nh m kh c ph c nh ng như c đi m
c a nơng nghi p cơng nghi p hố, nơng nghi p sinh thái nh n m nh vi c ñ m

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c s khoa h c nông nghi p……………

17