STRESS và BỆNH tật (tâm lý y học SLIDE)

STRESS & BỆNH TẬT


STRESS & BỆNH TẬT


STRESS & BỆNH TẬT


1.
2.
3.
4.
5.
6.

MỤC TIÊU BÀI HỌC:

Nêu khái niệm và nguyên nhân Stress tâm lý.
Trình bày quá trình từ stress tâm lý đến stress bệnh lý.
Giải thích được quan hệ giữa nhân cách và stress.
Nêu được ảnh hưởng của gia đình trong việc gây Stress.
Nêu được vai trị của gia đình trong giải tỏa Stress.
Nêu được phương pháp quản lý, giúp đỡ nạn nhân vượt
qua các Stress.


STRESS & BỆNH TẬT
1.

Khái niệm Stress:

Có nhiều quan điểm và hướng tiếp cận khác nhau:
- Stress ban đầu sử dụng trong việc chỉ sự đề nén của
các tác nhân vật lý.


STRESS & BỆNH TẬT
1.

-

Khái niệm stress:
Walter Canon:
Stress chỉ phản
ứng của cơ thể trước
một tác động bên
ngoài


STRESS & BỆNH TẬT
Khái niệm stress:
- Theo từ điển Tiếng
việt:
Stress nói chung là
những rối loạn
tâm lý.
1.


STRESS & BỆNH TẬT
1.

Khái niệm stress:

- Theo bác sĩ Mayer Friedman và
RayRonsenman:
“ Sự giận giữ lâu ngày, sự chịu đựng lâu ngày sẽ gây
tổn thương cho não và tim mạch, dẫn đến những hội
chứng về tâm lý”


STRESS & BỆNH TẬT
1.

Khái niệm stress:

-

Theo Ted Dembrowsky:
“ Khi phải chịu đựng quá lâu người ta dễ trở nên độc ác, dữ
dằn, nham hiểm… một khi sống với mưu toan thì sức khỏe
bị giảm là điều dễ hiểu.”


STRESS & BỆNH TẬT
1.

Khái niệm stress:

-

Theo Redford B. Williams:
“ Đừng xem thường stress, vì đến một lúc nào đó nó làm cho ta
ghét bỏ đồng loại, xa lánh xã hội….”.


STRESS & BỆNH TẬT
1.
-

Khái niệm stress:
Theo các nhà Tâm lý học Châu âu. Stress chia con người làm 3 giai
đoạn:
+ Con người thấy khó khăn do nhiều yếu tố.
+ Con người thích nghi với khó khăn, mâu thuẫn.
+ Con người không chịu đựng được nữa.


STRESS & BỆNH TẬT
1.

Khái niệm stress:
SELYE(1978) cũng đưa ra 3 giai đoạn của triệu chứng thích nghi
tổng quát( GAS)
Giai đoạn báo động stress.
Giai đoạn đề kháng.
Giai đoạn kiệt quệ.


STRESS & BỆNH TẬT
1.

-

Khái niệm Stress:
Các nhà tâm lý
học:
Stress là bản năng
tự vệ và ứng phó
diễn ra bên trong
cơ thể, trước
những sức ép nội
tâm hoặc bên
ngoài.


STRESS & BỆNH TẬT
1.

Khái niệm stress:
Vậy stress là hiện tượng tâm sinh lý hết sức phức tạp, nó liên quan
đến hệ thần kinh (vùng dưới đồi, hệ nội tiết, tuyến n, tuyến thượng
thận…) và phản ứng tiết hooc mơn(cortisol; adrenalin).
Nó tiềm ẩn sự căng thẳng tâm lý, sự chịu đựng quá sức làm kiệt quệ
thần kinh và cách ứng xử của con người.


STRESS & BỆNH TẬT


Theo Selye: không phải mọi Stress đều âm tính:
Eustress: là khía cạnh dương tính, sáng tạo của stress.

Distress: khía cạnh âm tính và gây bệnh của stress.


STRESS & BỆNH TẬT

Dưới tải
Thành tích thấp

Stress
tối ưu
Thành tích tối ưu

Quá tải
Thành tích thấp


STRESS & BỆNH TẬT
2.Quá trình hình thành stress:
a. Những nguyên nhân chung:
+ Điều kiện môi trường sinh sống thấp.
+ Bị chèn ép, oan ức, thất bại trong cuộc sống.
+ Gặp nhiều mâu thuẫn, xung đột, thay đổi cuộc sống.
+ Quá bận rộn, lo toan trong công việc.


STRESS & BỆNH TẬT
2.Quá trình hình thành stress:
b. Nguyên nhân thuộc về chủ thể:
+ Hệ thống động cơ, xúc cảm, nhu cầu:
+ Khả năng chịu đựng của cỏ thể có giới hạn trước những tác động:

+ Do mâu thuẫn cơ bản:


STRESS & BỆNH TẬT
2.Quá trình hình thành stress:
c. Nguyên nhân thuộc cường độ và thời gian của các tác động:


STRESS & BỆNH TẬT


STRESS & BỆNH TẬT
Tình huống1:

Chị Hương 32 tuổi, là giáo viên trường tiểu học
Nguyễn Trãi, xây dựng gia đình được 3 năm mà chưa
có con. Sau khi bị gãy chân do va quệt xe, chồng chị
quyết định không cho đi dậy mà yêu cầu chị ở nhà lo
nội trợ gia đình, chị rất buồn nhưng vì u chồng nên
khơng muốn làm anh ấy phật lòng. Chị Hương đươc
chồng chu cấp tiền tiêu rất đầy đủ, nhưng ít khi được
tâm sự cùng chồng bởi anh ấy thường xuyên vắng nhà
do điều kiện công tác. Gần đây chị Hương thấy việc ăn
uống không ngon và giảm 2kg, cơ thể mệt mỏi, hay
đau đầu và khó thở, đêm đến chị rất khó ngủ ngay cả
lúc anh đang ở nhà và hay giật mình tỉnh giấc.


STRESS & BỆNH TẬT
Tình huống2:



Bé L.X. Adray năm nay 13 tuổi, là học sinh năng động
và giỏi của trường Beslan. Sau khi là nạn nhân của vụ
khủng bố diễn ra từ ngày 01-03/09/2004 trong ngôi
trường Beslan thân yêu, em may mắn hơn một số bạn bè
của mình vì vẫn cịn sống sót. Tuy nhiên, kể từ lúc em
được giải thốt tình hình sức khỏe diễn biến theo hướng
khác thường. Adray trở nên lầm lì ít nói, rất sợ giao tiếp
với người lạ, hay co người và run rẫy trước những tiếng
động lớn. Em ngại đến lớp, ăn nhiều, ít vận động và trở
nên béo phì.


STRESS & BỆNH TẬT
2.Quá trình hình thành stress:
c. Nguyên nhân thuộc cường độ và thời gian của các tác động:
- Nguyên nhân đột ngột, bất ngờ: Con người gặp phải những tác động lớn
với cường độ và tímh chất mạnh.
- Nguyên nhân kéo dài: cường độ và tính chất nhẹ nhưng thường xuyên
và dai dẳng.


STRESS & BỆNH TẬT


Stress cũng là một hiện tượng có tính chủ quan cao phụ
thuộc vào sự cảm nhận cá nhân và sự tự tin. Người ta quen
thuộc với một sinh viên có tự tin thấp bị sa vào hố sâu trầm
cảm bởi vì có thứ hạng thấp. Trong khi sinh viên khác với ý

niệm dương tính, tiếp nhận một điểm tương tự có thể rũ bỏ
được nó. Trong trường hợp đầu điểm thấp được xem bởi
sinh viên như một bằng chứng thêm của anh ta rằng anh ta
không đủ năng lực. Trong khi trường hợp thứ hai, sinh viên
nhận thức rằng thứ hạng là do không chịu học; sự tự tin của
sinh viên vẫn còn nguyên. Tự tin thấp có liên quan đến
những bệnh tật do stress. Ví dụ: Kasl và Cobb (1970) tìm
thấy sự tương quan có ý nghĩa giữa tự tin và các yếu tố nguy
cơ bệnh tim trong những người vừa bị mất việc.


STRESS & BỆNH TẬT
2. Quá trình hình thành stress:
d. Nguyên nhân của stress do công việc:
-

Yếu tố gây stress tổ chức.
Do chính sách tổ chức:
Đánh giá khơng cơng bằng.
Bất bình đẳng về lương bổng.
Quy định cứng nhắc, rườm rà.


STRESS & BỆNH TẬT
2. Quá trình hình thành stress:
d. Nguyên nhân của Stress do công việc:
-

Cấu trúc của tổ chức.

-

Quá trình tổ chức.

-

Quá trình thay đổi cơ cấu tổ chức.

-

Mức độ chun mơn hóa cao trong cơng việc.