Doi net ve Alexandre Dumas

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Đôi nét về Alexandre Dumas và Ba người lính ngự lâm</b>

<i>Một ngày năm 1842, một con người to lớn tràn trề sức lực hể hả bước vào phòng </i>
đọc thư viện Mác-xây và tự giới thiệu: Alexandre Dumas.

Người thủ thư bối rối vì trọng vọng. Danh tiếng của Dumas lúc này đã vang dội. Ông
mượn "Những hồi ký của ông D Artagnan" xuất bản năm 1704 và mượn ln cả một
bộ sách có tên: "Richelieu, Conbe và Majaranh(1). A. Dumas đã quên phắt không đem
trả bộ sách đó. Một chi tiết rất nhỏ nhặt khơng đáng để ý nếu khơng có chuyện từ mấy
<i>cuốn sách ấy sinh ra cuốn truyện tuyệt vời "Ba người lính ngự lâm".</i>

Năm 1842 A. Dumas trịn bốn mươi tuổi, tức ông sinh năm 1802, cùng năm sinh với
<i>Victo Hugo, mà Hugo đã viết: "Thế kỷ ấy đã được hai năm" (Ce siècle a deux ans).</i>
Ngày 24 tháng bảy năm 1802, viên tướng của phái cộng hòa thời quốc ước, Thomas
Alexandre Dumas gửi cho tướng Bruyle bức thư ngắn nội dung như sau: "Bruyle thân
mến, tôi vui mừng báo tin cho anh, vợ tôi sáng hôm qua đã sinh một bé trai to lớn,
nặng khoảng 4 kg rưỡi và dài 48 cm. Rồi anh sẽ thấy nó tiếp tục lớn lên ở ngồi như nó
đã lớn lên như thế ở bên trong". Tướng Dumas yêu cầu bạn đồng nghiệp làm cha đỡ
<i>đầu cho nó. Ơng viết thêm ở phần tái bút: "Tơi lại bóc thư ra để nói với anh là thằng </i>
<i>nhóc vừa đái phọt qua đầu nó. Một sự khơi đầu tốt, phải khơng anh!"</i>

<i>Sáu trăm tác phẩm của "thằng nhóc" được xuất bản quả đã chứng tỏ sự khởi đầu tốt </i>
đẹp.

Là con trai nhà quý tộc, Hầu tước de la Payơrơri, nhưng người mẹ lại là một nô tỳ da
đen, tướng Thomas là một người tư tưởng cộng hòa rõ rệt. Ơng đã có lần cãi nhau với
Napoléon:

<i>"Tơi nghĩ phải đặt lợi ích nước Pháp lên trên lợi ích một con người, dù người ấy có vĩ </i>
<i>đại đến đâu chăng nữa... Tôi sẵn sàng rời bỏ ngài, nếu ngài tách rời khỏi nước Pháp",</i>
Vì vậy sau khi lên ngôi, Napoléon đã bạc đãi ông, ông xin về nghỉ hưu rồi qua đời
trong cảnh túng quẫn khi "thằng nhóc mới được bốn tuổi". A. Dumas được mẹ vốn là

con gái một chủ quán nuôi dưỡng trong cảnh túng bấn ở Vilê Cốttơrê, không được học
hành, ngoại trừ mấy bài học vỡ lòng của một con người tốt bụng là ông mục sư. Nhưng
lại học ở đời rất nhiều, đấy là vô tận những chuyến đi rừng, những buổi đi săn kể cả
săn trộm vô cùng hào hứng và đọc rất nhiều. Kho sách nhà Dumas chứa đủ mọi loại
sách mà A. Dumas ngốn ngấu một cách say mê. Mười lăm tuổi cậu theo học thầy
Mênétxông, công chứng viên ở Vilê để làm thư ký hạng ba.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Hêlông, chàng làm quen với chàng trai trẻ mười bảy tuổi hơn mình mấy tháng tên là
Ađonphô de Lêvăng tự xưng là thi sĩ.

Một thi sĩ ư? Alexandre cũng reo thầm trong bụng: "Ta cũng vậy, ta cũng là thi sĩ".
Khi chàng biết Ađonphô thường lui tới các nhà hát ở Paris và quen biết Talma, diễn
viên bi kịch nổi tiếng, nhiệt tình của chàng với thi ca và sân khấu trở thành vô bờ bến.
Tất cả đều cùng tồn tại: Paris, sân khấu, Talma và chàng, một thi sĩ và hiện thời quyết
định đi theo Ađonphô đến Paris và sẽ tự giới thiệu với Talma. Nhưng còn tiền? Mặc
kệ, chàng vừa đi vừa săn. Một con muông bị giết ở dọc đường đủ để trả tiền ăn đường.
Talma tiếp chàng và hỏi chuyện:

- Anh làm gì ở tỉnh nhỏ?

- Tơi khơng dám nói đâu - Alexandre thở dài - Tôi là thư ký công chứng quèn.

- Vở vẩn - Talma nói - Khơng vì thế mà thất vọng. Coócnây(2) cũng vốn là thư ký biện
lý.

Và quay lại các bạn, Talma nói thêm:

- Thưa các vị, tơi xin giới thiệu với các vị một Coócnây tương lai.

Sau đó, nhờ tướng Foay, một đại biểu Quốc hội thuộc phái tự do chàng được vào làm

thư ký phụ động ngạch rất thấp cho một văn phòng của Đại Quận cơng clêlăng (sau
này là vua Louis Philippe). Khơng sao, miễn điều đó có nghĩa là được ở Paris. Từ đó
hàng ngày, từ 10 giờ sáng đến 5 giờ chiều chàng biên chép. Những báo cáo. Rồi lại
vẫn nhùng báo cáo, sau đó chàng trở về căn nhà nhỏ của mình ở khu phố người Italia,
đối diện với nhà hát Hài kịch. Khơng lấy gì làm vui lắm. May sao cùng tầng gác lại có
một cơ gái xinh đẹp tóc vàng hung, khơng giữ gìn lắm. Người ta lân la làm quen hàng
xóm láng giềng. Dumas vốn có óc hài hước làm cho cơ Catơrin Lơbay cười thích thú.
Thế rồi ngày 27 tháng 7 năm 1824, một kẻ quyến rũ đàn bà thứ ba ra đời làm ầm ĩ khu
phố người Italia. Người ta gọi nó là Alexandre. Người ta có nhẽ đã bắt quả tang khát
vọng làm cha của chàng nếu cho chàng biết cái thằng bé Alexandre đó một ngày kia
cũng nổi tiếng như chàng với tác phẩm Trà hoa nữ.

Dumas có người bạn làm việc cùng phịng tên là Látxanhơ luôn miệng nhắc:
- Nước Pháp đang mong chờ một cuốn tiểu thuyết lịch sử.

Và nhờ có Látxanhơ, Dumas bắt đầu đọc, đúng hơn là ngốn ngấu rất nhiều tác giả. Đọc
thì đọc rồi. Nhưng cịn viết? Cộng tác với Ađonphơ và Rútxô, một ông già say.

Alexandre viết một vở hài kịch dân phổ thông. Cuộc đi săn và tình u. Vở kịch được
diễn, chỉ cịn hai câu là đáng nhớ:

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<i>Ta phải là thỏ nhà ưu tú.</i>

Tuy vậy, nó cũng đem lại cho Dumas ba trăm Frăng. Và chàng mang ngay đến một
nhà in để bằng tiền túi của mình xuất bản một tập truyện. Tập truyện chỉ bán được
đúng bốn bản in. Lúc đó là vào buổi bình minh của chủ nghĩa lãng mạn. Dumas thề:
"Chiến thắng hoặc rã họng ra". Rõ ràng chàng vừa đọc một mẩu chuyện khá bi thảm về
<i>hồng hậu Crítxtin của Thụy Điển trong tạp chí Tiểu sử phổ thơng. Một chuyện khá rắc</i>
rối éo le giữa một hoàng hậu và một cận thần, sự phản bội, sự trả thù và sự hèn hạ. Thế
là trong đầu Dumas sôi lên một vở kịch. Một kịch thơ? Ồ khơng, khơng có chuyện

kịch thơ cổ điển được Dumas muốn những vần thơ "run rẩy, đánh mạnh vào lịng
người, khủng khiếp" cơ. Một cái gì đó thốt ra khỏi sự tù túng của luật tam duy nhất
vẫn cịn được tơn thờ. Ơ mặc xác mấy cái luật khơ cứng đó.

Vở bi kịch Hồng hậu Crítxtin đã được ra đời như thế trong một căn phòng nhỏ thuê
một trăm Francs một năm, với ngòi bút của viên thư ký qn của cơng tước clêăng.
Dumas khơng quen ai ngồi Sácnơđiê. Nhờ Sác giới thiệu, một buổi sáng chàng được
Nam tước Taylo, cố vấn của nhà Vua phụ trách hí trường nước Pháp tiếp Taylo nằm
nghe Dumas đọc Hồng hậu Crítxtin. Tác giả vừa đọc xong Taylo đã nhảy choàng
xuống đất bảo chàng:

- Anh đến ngay nhà hát Pháp đi.
- Lạy Chúa, để làm gì ạ?

- Để đọc qua một lượt, càng nhanh càng tốt.

- Có đúng là tơi sẽ đọc cho hội đồng nghe không?
- Không được chậm hơn thứ bảy tới.

Thứ bảy tới, vở kịch được hoan hô nhiệt liệt. Dumas ra khỏi nhà hát sung sướng phát
điên. Chàng mới hai sáu tuổi. "Tôi trở về ngoại ô Thánh Denis, không trông thấy xe,
đâm cả vào ngựa, nhảy qua khe suối, vì ước lượng sai hụt chân rơi xuống giữa dòng,
về đến nơi mới biết đánh rơi mất bản thảo, nhưng khơng hề gì. Tơi đã thuộc lịng.
Vở Hồng hậu Crítxtin, bị chậm cơng diễn do kiểm duyệt không phải là tác phẩm đầu
tiên của Dumas được trình điễn. Trong khi chờ đợi, chàng đã viết Henri III và triều
đình, vở kịch được diễn đi diễn lại. Đã đến lúc phải lựa chọn giữa nghề thư ký và nhà
hát, chàng quyết định giã từ văn phịng của Đại Quận cơng. Nhưng lần cơng diễn đầu
tiên chàng đã mời "chủ mình", tức vua Louis Philippe tương lai đến dự.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

ký cho mình trong vòng ba tiếng đồng hồ đã trở thành một trong những con người

danh tiếng nhất thời đại.

Nói đó là một cuộc khải hồn là nói đến cuộc khải hồn của văn học lãng mạn nói
<i>chung. "Henri III và triều đình" cịn ra đời trước "Hécnani" của Hugo, đánh dấu sự cáo</i>
chung của chủ nghĩa cổ điển, Dumas đã mở đường cho Hugo và Vinhy.

Cuộc cách mạng 1830 nổ ra đúng lúc và trở thành cuộc cách mạng của chính bản thân
Alexandre Dumas. Mang sẵn dịng máu cộng hịa của người cha, A. Dumas gắn bó cả
tâm hồn và thể xác với cách mạng. Ông tự mình cầm súng ra chia lửa với quân khởi
nghĩa, tổ chức vệ quốc qn chống Bảo hồng. Ơng viết trong hồi ký: "Đó là những
người của nhân dân mà người ta đã gạt bỏ sau khi sự nghiệp đã thành công. Sau khi
canh gác ở cửa kho bạc, sắp chết đói đến nơi, họ đứng ở ngồi đường kiễng chân đất
ngó vào đám thực khách ăn bám của chính quyền trèo trên lưng họ để leo lên, đang
chia nhau chức vụ địa vị và danh vọng".

Thái độ chính trị ấy của A. Dumas ln được bộc lộc trong các tác phẩm của ông, tất
<i>nhiên cả ở Ba người lính ngự lâm. Ba người lính ngự lâm là tập đầu trong tiểu thuyết </i>
<i>bộ ba hơn bốn nghìn trang viết, tiếp theo là hai tập Hai mươi năm sau và Tử tước </i>
<i>Bragiơlon (còn gọi là Mười năm sau nữa) miêu tả xã hội Pháp trong vòng năm mươi </i>
năm qua hai triều đại Louis XIII và Louis XIV, với hai Giáo chủ kiêm Thủ tướng
Richelieu và Mazaranh và Conbe, Tổng thanh tra tài chính và hồng hậu Annơ Ơtrítsơ
sau làm nhiếp chính dưới thời Louis XIV.

Mặc dầu giá trị lớn lao của tác phẩm nhưng vì là tiểu thuyết đăng tải, cho nên không
tránh khỏi những chỗ lầm lẫn trước sau, tính cách có phần đơn giản sơ lược và lối văn
đã gần hai thế kỷ có phần dài dịng bao biện.

Sáu trăm tác phẩm, một tác giả khổng lồ, một sức viết khổng lồ, một con người khổng
lồ của thời đại. Sở thích lớn nhất của ơng là làm việc. Ơng viết liền ba tháng khơng
nghỉ. Viết xong, ông dừng lại, đi du lịch. Nhưng từ Italia hoặc từ Tây Ban Nha trở về,

ông luôn mang theo mấy cuốn mới viết xong. Khi viết, ông đem hết tâm hồn, tình cảm
<i>vào trong trang viết. Trong Tử tước Bragiơlon, ông để cho Porthos chết rồi ôm mặt </i>
khóc nức nở. Đêm nghe cha khóc, Dumas con tưởng có chuyện gì sang hỏi bố. Ơng trả
lời: "Porthos chết rồi và chết thê thảm quá!"

Nhưng con người khổng lồ ấy chẳng những có trái tim nhạy cảm mà cịn là một người
hết sức khiêm tốn. Ơng thích phi ngựa đến quỵ ngựa và yêu đàn bà.

Dumas đã từng cưới một nữ diễn viên hài kịch trẻ hơn mình rất nhiều, nàng Ida Feriê,
Satơbriăng là người làm chứng cho cuộc hơn nhân này. Ơng từ Praha về, nơi ông đã
từng cầu chúc cho chế độ quân chủ bị trục xuất. Dumas yêu cầu ông cầu chúc cho vợ
mình. Satơbriăng nhận lời, tuy khơng tránh khỏi liếc nhìn cái nịt ngực của người đàn
bà này, và lẩm bẩm:

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Bị công khai lừa dối, nhất là bởi bạn mình, Roger de Beauvoa, Dumas "bỏ vợ", trái
hẳn với những nhân vật của mình, ơng làm việc này không ầm ĩ, thân mật và tốt bụng
vơ bờ.

<i>Khi về già, ơng có được một hạnh phúc không ngờ: Đứa con trai mà nàng Trà Hoa nữ </i>
đã đem đến cho ông. Alexandre đệ nhất đã đầu hàng trước bước đi ban đầu của

Alexandre đệ nhị. Ông đến dự lễ tặng hoa và ngồi ở hàng đầu, chính giữa, tràn trề hạnh
phúc trước cả khi người ta gõ lên ba tiếng. Ông bao giờ cũng mang một bó hoa khổng
lồ. Đi dọc theo chiều dài của căn phịng, ơng hoan hơ, ơng cười vang vui vẻ nhìn xung
quanh mình. Khi người ta vừa nêu tên tác giả, ơng liền đứng lên, lịng đầy kiêu hãnh
chào mọi người như muốn nói: "Các vị thấy khơng, chính con trai tơi đã làm nên
chuyện đó!".

Cịn Dumas con thì nói:- Cha tơi đó là đứa trẻ vĩ đại mà tơi đã có khi tơi cịn rất bé.
Thật xứng đáng khi Dumas bố nói: Tác phẩm lớn nhất của tôi là Dumas con!

Tuy nhiên Dumas cha làm việc yếu dần. Cuộc chiến năm 1870 đã giáng một địn dữ
dội lên ơng. Cuối tháng tám năm ấy, Dumas con thấy ông trở về Diep, kiệt sức. Ông
nói:

- Ta về để chết ở chỗ con đây.

Alexandre đệ nhị kêu khóc. Nhưng mọi sinh lực hình như đã rời bỏ Alexandre đệ nhất.
Người ta đặt ông lên một chiếc ghế bành trông ra biển. Một người đã từng ham thích
làm việc như ơng, rốt cuộc đã khám phá ra niềm vui là chẳng làm gì cả. Sáu trăm tác
phẩm xuất bản, ông đã kiếm được cơ man nào là tiền, nhưng lúc này ông chỉ cịn hai
đồng Louis vàng. Ơng nói với con trai:

- Người ra cứ bảo cha rất hoang phí. Nhưng đâu phải thế. Cha đến Paris với hai đồng
Louis trong túi. Con hãy xem trong áo gilê của ta, con sẽ thấy vẫn còn nguyên hai
đồng Louis đấy chứ!

Sáng ngày 4 tháng 12 năm 1870 con trai ông thấy ông đăm chiêu hơn thường lệ liền
hỏi ông. Ông hỏi lại một câu xé lịng.

- Con có tin có cái gì cịn lại của cha khơng?
- Có chứ, là cha đấy, con xin thề như vậy.

Hôm sau sáu giờ tối, A. Dumas qua đời. Victo Hugo viết:

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

duyên dáng, rất mạnh mẽ, toát ra một thứ ánh sáng riêng của nước Pháp!".
Trở thành bạn của độc giả, đó là mong ước của nhà văn vĩ đại.

Và ơng đã làm được điều đó.
<b>Chú thích:</b>

<i>(1) Ba nhà chính trị lớn thời Louis XIII Louis XIV.</i>
<i>(2) Kịch tác giả cổ điển Pháp thế kỷ 17</i>

BA NGƯỜI LÍNH NGỰ LÂM
Tác giả: Alexandre Dumas
Dịch giả: Nguyễn Bản

</div>

<!--links-->