Luận văn tình hình hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản ở đàn lợn nuôi tại huyện gia lâm hà nội và theo dõi một số chỉ tiêu sinh sản của đàn lợn nái sau dịch

B

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
-------

-------

TR N TH BÍCH H NG

TÌNH HÌNH H I CH NG R I LO N HÔ H P
VÀ SINH S N ðÀN L N NUÔI T I HUY N
GIA LÂM – HÀ N I VÀ THEO DÕI M T S CH
TIÊU SINH S N C A ðÀN L N NÁI SAU D CH

LU N VĂN TH C SĨ NÔNG NGHI P

Chuyên ngành: Thú y
Mã s : 60.62.50
Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS. Trương Quang

HÀ N I - 2011


L I CAM ðOAN
- Tơi xin cam đoan r ng, s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn
là trung th c và chưa t ng ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào.
- Tơi xin cam đoan r ng các thơng tin trích d n trong lu n văn này ñã
ñư c ch rõ ngu n g c.
Hà N i, ngày

tháng

năm 2011

Tác gi

Tr n Th Bích H ng

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

i


L I C M ƠN

Tôi xin chân thành c m ơn Vi n ðào t o Sau ñ i h c, Khoa Thú y
trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i cùng các th y cô giáo đã t o đi u ki n
giúp đ tơi ñư c ti p c n v i nh ng ki n th c trong th i gian h c t p
trư ng.
Trong su t quá trình h c t p, ngoài s n l c c a b n thân tơi cịn
nh n đư c s giúp đ c a t p th , cá nhân trong và ngoài trư ng.
ð hồn thành lu n văn này, tơi đã nh n đư c s giúp đ nhi t tình c a
các th y cô trong b môn Vi sinh v t – Truy n nhi m, khoa Thú y, trư ng ð i
h c Nông nghi p Hà N i mà tr c ti p là th y giáo, PGS.TS. Trương Quang.
Bên c nh đó, tơi cũng nh n ñư c s giúp ñ , ñ ng viên và t o ñi u ki n
c a Chi c c Thú y Hà N i, Tr m Thú y Gia Lâm, Trung tâm Ch n đốn Thú y
TW cùng tồn th b n bè, ñ ng nghi p trong su t q trình làm lu n văn.
Nhân d p hồn thành lu n văn, tơi xin bày t lịng bi t ơn chân thành
t i Nhà trư ng, các th y cơ giáo, các cơ quan, b n bè đ ng nghi p cùng

ngư i thân ñã ñ ng viên và t o đi u ki n giúp đ tơi trong th i gian h c t p
và nghiên c u th c hi n ñ tài.
Hà N i, ngày

tháng 9 năm 2011
Tác gi

Tr n Th Bích H ng

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

ii


M CL C
Trang
L I CAM ðOAN .......................................................................................... i
L I C M ƠN............................................................................................... ii
M C L C ................................................................................................... iii
DANH M C CH VI T T T................................................................... vi
DANH M C B NG ................................................................................... vii
1. M ð U ................................................................................................... 1
1.1.
ð T V N ð .................................................................................. 1
1.2.
M C ðÍCH VÀ YÊU C U C A ð TÀI ...................................... 2
1.3.
Ý NGHĨA KHOA H C VÀ TH C TI N C A ð TÀI ................ 3
2. T NG QUAN ........................................................................................... 4
2.1.

KHÁI QUÁT CHUNG V H I CH NG R I LO N HÔ H P
2.2.

VÀ SINH S N L N .................................................................... 4
TÌNH HÌNH H I CH NG R I LO N HÔ H P VÀ SINH

2.2.1.
2.2.2.

S N L N..................................................................................... 5
Trên th gi i ..................................................................................... 5
T i Vi t Nam.................................................................................... 7

2.3.

TÌNH HÌNH NGHIÊN C U TRONG VÀ NGỒI NƯ C V
HCRLHH & SS L N ................................................................... 8

2.3.1.
2.3.2.
2.4.
2.4.1.
2.4.2.
2.4.3.
2.4.4.
2.5.

Ngồi nư c....................................................................................... 8
Trong nư c....................................................................................... 9
H I CH NG R I LO N HÔ H P VÀ SINH S N L N ........ 11

Căn b nh ........................................................................................ 11
Tri u ch ng lâm sàng ..................................................................... 17
B ch tích ........................................................................................ 19
Ch n ñoán b nh.............................................................................. 19
KH NG CH H I CH NG R I LO N HÔ H P VÀ SINH
S N

L N................................................................................... 21

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

iii


3. N I DUNG, NGUYÊN LI U VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U....... 25
3.1.
N I DUNG NGHIÊN C U........................................................... 25
3.1.1. Tình hình HCRLHH & SS đàn l n ni t i huy n Gia Lâm –
Hà N i năm 2010 ........................................................................... 25
3.1.2. Theo dõi m t s tri u ch ng HCRLHH & SS đàn l n ni t i
3.1.3.

huy n Gia Lâm – Hà N i năm 2010. .............................................. 25
M t s ch tiêu sinh s n nh ng l n nái trong ñàn x y ra

3.1.4.

CRLHH & SS ñư c gi l i nuôi ñ s n xu t con gi ng. ................. 25
Các bi n pháp phòng ch ng d ch t i huy n Gia Lâm – Hà N i
năm 2010........................................................................................ 26

3.2.
3.2.2.

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U................................................... 26
Theo dõi m t s tri u ch ng, b nh tích HCRLHH & SS

3.2.2.
3.2.3.

đàn l n............................................................................................ 27
Theo dõi m t s ch tiêu sinh s n ñàn l n nái sau d ch. ............... 27
Giám ñ nh virut gây PRRS b ng phương pháp RT – PCR ............. 27

4. K T QU VÀ TH O LU N ................................................................ 30
4.1.
TÌNH HÌNH HCRLHH & SS L N X Y RA TRÊN ð A
BÀN HUY N GIA LÂM – HÀ N I NĂM 2010........................... 30
4.1.1. T ng h p chung tình hình HCRLHH & SS l n x y ra trên ñ a
bàn huy n Gia Lâm – Hà N i năm 2010......................................... 30
4.1.2.

Tình hình HCRLHH & SS l n xét theo các đ i tư ng ni
trên đ a bàn huy n Gia Lâm - Hà N i năm 2010............................ 33

4.1.3.
4.1.4.
4.1.5.

Tình hình HCRLHH & SS

Tình hình HCRLHH & SS
Tình hình HCRLHH & SS

4.2.

K T QU GIÁM ð NH PRRSV ðÀN L N TRONG TH I
GIAN X Y RA D CH TRÊN ð A BÀN HUY N GIA LÂM –

4.3.
4.3.1.

ñàn l n th t........................................ 34
ñàn l n con theo m . ......................... 36
ñàn l n nái ........................................ 38

HÀ N I.......................................................................................... 40
THEO DÕI M T S TRI U CH NG LÂM SÀNG ðÀN
L N B HCRLHH & SS ................................................................ 40
ð i v i l n nái ............................................................................... 40

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

iv


4.3.2.
4.2.3.
4.4.

ð i v i l n th t .............................................................................. 42

ð i v i l n con............................................................................... 43
M T S CH TIÊU SINH S N NH NG L N NÁI
TRONG ðÀN X Y RA HCRLHH & SS ðƯ C GI L I
NUÔI ð S N XU T CON GI NG ............................................ 44

4.4.1.

K t qu theo dõi v th i gian ñ ng d c l i c a nh ng l n nái
trong ñàn x y ra H i ch ng r i lo n hô h p và sinh s n đư c gi

4.4.2.

4.5.

4.6.

4.7.

l i ni đ ti p t c s n xu t con gi ng ............................................ 45
K t qu theo dõi v s l n ph i gi ng và t l th thai c a
nh ng l n nái trong ñàn x y ra HCRLHH & SS đư c gi l i
ni đ s n xu t con gi ng ............................................................. 50
K T QU THEO DÕI V KH NĂNG SINH S N VÀ
CH T LƯ NG ðÀN CON C A NH NG L N NÁI TRONG
ðÀN X Y RA HCRLHH & SS ðƯ C GI L I NUÔI ð
S N XU T CON GI NG ............................................................. 62
K T QU THEO DÕI V TÌNH TR NG SINH S N C A
NH NG L N NÁI TRONG ðÀN X Y RA HCRLHH & SS
ðƯ C GI L I NUÔI ð S N XU T CON GI NG ................ 65
BI N PHÁP PHÒNG CH NG H I CH NG R I LO N HÔ

H P VÀ SINH S N L N TRÊN ð A BÀN HUY N GIA

4.7.1.

LÂM............................................................................................... 68
Các bi n pháp ch ng d ch............................................................... 68

4.7.2.

Các bi n pháp phòng d ch............................................................... 71

5.K T LU N, T N T I VÀ ð NGH ................................................... 73
5.1.
K T LU N.................................................................................... 73
5.2.

T N T I, ð NGH ...................................................................... 74

TÀI LI U THAM KH O.......................................................................... 75
PH L C.................................................................................................... 81

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

v


DANH M C CH

VI T T T

PRRS:

Porcine Reproductive and Respiratory Syndrome

PRRSV:

Porcine Reproductive and Respiratory Syndrome virus

HCRLHH & SS:

H i ch ng r i lo n hô h p và sinh s n

CS:

C ng s

BCð PCD GSGC: Ban ch ñ o phòng ch ng d ch gia súc gia c m

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

vi


DANH M C B NG
Trang
B ng 4.1.

T ng h p chung tình hình HCRLHH & SS

l n x y ra trên

ñ a bàn huy n Gia Lâm – Hà N i năm 2010 ............................ 32
B ng 4.2.

Tình hình HCRLHH & SS

l n xét theo các đ i tư ng ni

trên ñ a bàn Huy n Gia Lâm - Hà N i năm 2010..................... 33
B ng 4.3

T ng h p tình hình HCRLHH & SS

đàn l n th t trên đ a

bàn Huy n Gia Lâm - Hà N i Năm 2010.................................. 35
B ng 4.4.

Tình hình HCRLHH & SS

đàn l n con theo m trên ñ a bàn

huy n Gia Lâm - Hà N i Năm 2010. ........................................ 37
B ng 4.5.

Tình hình HCRLHH & SS

đàn l n nái trên đ a bàn Huy n

Gia Lâm - Hà N i Năm 2010.................................................... 39

B ng 4.6:

Tri u ch ng lâm sàng

l n nái m c H i ch ng r i lo n

hô h p và sinh s n..................................................................... 41
B ng 4.7:

Tri u ch ng lâm sàng

l n th t m c H i ch ng r i lo n hô

h p và sinh s n ........................................................................ 42
B ng 4.8.

Tri u ch ng lâm sàng c a l n con m c H i ch ng r i lo n hô
h p và sinh s n ......................................................................... 43

B ng 4.9 : K t qu theo dõi v th i gian ñ ng d c l i c a nh ng l n nái
trong ñàn x y ra HCRLHH & SS ñư c gi l i ni đ s n
xu t con gi ng .......................................................................... 49
B ng 4.10: K t qu theo dõi v s l n ph i gi ng và t l th thai c a
nh ng l n nái trong ñàn x y ra HCRLHH & SS ñư c gi l i
ni đ s n xu t con gi ng ....................................................... 52
B ng 4.11: K t qu theo dõi v s l n ph i gi ng và t l th thai c a
nh ng l n nái h u b trong ñàn x y ra HCRLHH & SS ñư c
gi l i ni đ s n xu t con gi ng ............................................ 54

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

vii


B ng 4.12: K t qu theo dõi v s l n ph i gi ng và t l th thai c a
nh ng l n nái mang thai trong ñàn x y ra HCRLHH & SS
ñư c gi l i ni đ s n xu t con gi ng.................................... 56
B ng 4.13: K t qu theo dõi v s l n ph i gi ng và t l th thai c a
nh ng l n nái nuôi con trong ñàn x y ra HCRLHH & SS
ñư c gi l i ni đ s n xu t con gi ng.................................... 58
B ng 4.14: K t qu theo dõi v s l n ph i gi ng và t l th thai c a
nh ng l n nái tách con ch ph i trong ñàn x y ra HCRLHH
& SS ñư c gi l i ni đ s n xu t con gi ng .......................... 61
B ng 4.15: K t qu theo dõi v kh năng sinh s n và ch t lư ng ñàn con
c a nh ng l n nái trong ñàn x y ra HCRLHH & SS ñư c gi
l i ni đ s n xu t con gi ng................................................... 63
B ng 4.16: K t qu theo dõi v tình tr ng sinh s n sau d ch c a nh ng
nái trong ñàn x y ra HCRLHH & SS đư c gi l i ni đ
s n xu t con gi ng .................................................................... 67

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

viii


1. M

ð U

1.1. ð T V N ð

H i ch ng r i lo n hô h p và sinh s n (HCRLHH & SS)

l n (Porcine

Reproductive and Respiratory Syndrome - PRRS), còn g i là b nh “tai xanh” (Blue
Ear), r t nguy hi m do PRRS virus (PRRSV), thu c h

Arteriviridae, b

Nidovirales gây ra. B nh lây lan nhanh và làm ch t nhi u l n nhi m b nh.
HCRLHH & SS l n ñã và ñang tr thành d ch

nhi u nư c trên th gi i, gây

t n th t n ng n cho n n kinh t . HCRLHH & SS
hi n

M vào năm 1987,

l n l n ñ u tiên ñư c phát

Châu Âu (t i ð c, Hà Lan năm 1990) và t i Châu

Á vào nh ng năm 1989.
Vi t Nam HCRLHH & SS

l n ñã tr thành m t d ch b nh nguy

hi m, gây thi t h i l n v kinh t cho ngư i chăn nuôi, làm nh hư ng sâu s c
ñ n ñ i s ng xã h i c a m t b ph n không nh ngư i dân. ð c bi t là

các

t nh phía B c, ngư i chăn ni ñang ph i ñ i m t v i nhi u m i nguy h i do
HCRLHH & SS

l n gây ra. M c dù các c p, các ngành ñang tích c c tri n

khai các bi n pháp phịng, ch ng đ d ch khơng lây lan ra di n r ng, nhưng
ngư i dân v n th ơ, ch quan v i vi c này, nên tình hình d ch v n có nguy
cơ bùng phát cao.
T ñ u năm 2010, t i Hà N i HCRLHH & SS

l n ñã x y ra t i 6/29

qu n, huy n gây t n th t n ng n cho ngành chăn ni t i đ a phương. ð c
bi t là huy n Gia Lâm có s l n m c b nh lên t i 5.931 con và tiêu h y t i
3.149 con. B nh lây lan nhanh, di n bi n ph c t p và làm ch t nhi u l n, ch
y u do nhi m trùng k phát.
Huy n Gia Lâm là m t Huy n ngo i thành c a Th đơ Hà N i, có t ng
di n tích ñ t t nhiên 11.500 ha, trong ñó ñ t nông nghi p là 8.786 ha chi m
76%, r t thích h p cho vi c phát tri n nơng nghi p, nh t là ñ ng c và cây

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

1


lương th c, ñ ng th i cũng là ñi u ki n thu n l i cho vi c phát tri n ngành
chăn nuôi, riêng chăn nuôi chi m 42% t tr ng kinh t trong s n xu t nơng

nghi p. T ng đàn gia súc c a huy n thư ng xuyên có g n 50.000 con, trong
đó đàn l n có 40.000 con, đàn trâu bị trên 7000 con. Hàng năm ñã cung c p
hàng trăm t n th c ph m, th t, s a, tr ng cho Th đơ Hà N i. Bên c nh nh ng
y u t thu n l i cho vi c phát tri n đàn gia súc, thì v trí c a Huy n n m gi a
sơng H ng, sơng ðu ng, có nh ng đư ng qu c l ch y qua, là c a ngõ đơng
b c c a Th đơ Hà N i, cho nên vi c giao lưu thương m i và buôn bán khá
ph c t p, nguy cơ d ch b nh gia súc x y ra r t l n. M t trong nh ng b nh
d ch gia súc nguy h i nh hư ng r t l n ñ n n n kinh t c a huy n là H i ch ng
r i lo n hô h p và sinh s n l n .
Vi c n m rõ tình hình b nh, nh ng di ch ng ñ l i ñ i v i l n nái trong
ñàn sau khi d ch x y ra là m t trong nh ng v n ñ quan tr ng trong cơng tác
phịng ch ng d ch nh m gi m b t thi t h i do b nh gây ra trong chăn nuôi.
Xu t phát t nh ng yêu c u th c t trên chúng tôi ti n hành th c hi n
đ tài:
“Tình hình H i ch ng r i lo n hô h p và sinh s n

đàn l n ni t i

Huy n Gia Lâm – Hà N i và theo dõi m t s ch tiêu sinh s n c a ñàn l n
nái sau d ch”.
1.2. M C ðÍCH VÀ YÊU C U C A ð TÀI
- ðánh giá tình hình d ch t c a HCRLHH & SS

l n nuôi t i huy n

Gia Lâm – Hà N i.
- Theo dõi di n bi n tình hình d ch, các tri u ch ng, b nh tích c a
HCRLHH & SS

l n.

- Theo dõi m t s ch tiêu sinh s n ñ i v i nh ng l n nái trong ñàn ñã
x y ra HCRLHH & SS

l n ñư c gi l i ni đ s n xu t con gi ng.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

2


Trên cơ s k t qu nghiên c u, ñ xu t phương án phòng ch ng d ch
b nh hi u qu .
1.3. Ý NGHĨA KHOA H C VÀ TH C TI N C A ð TÀI
T nh ng k t qu nghiên c u ñ t ñư c góp ph n làm rõ tình hình H i
ch ng r i lo n hô h p và sinh s n

đàn l n nói chung.

Kh ng đ nh nh ng nh hư ng lâu dài c a b nh ñ n kh năng sinh s n
c a l n nái sau d ch.
K t qu c a ñ tài s là cơ s khoa h c cho vi c xây d ng nh ng bi n
pháp phòng, ch ng d ch có hi u qu , giúp các cơ s s n xu t con gi ng th y
rõ vi c nên hay không gi l i nh ng nái trong ñàn x y ra H i ch ng r i lo n
hô h p và sinh s n ti p t c ni đ s n xu t con gi ng.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

3

2. T NG QUAN
2.1. KHÁI QUÁT CHUNG V H I CH NG R I LO N HÔ H P VÀ
SINH S N

L N

HCRLHH & SS

l n ñư c ghi nh n l n ñ u tiên t i M vào năm 1987.

Vào th i đi m đó, do chưa xác ñ nh ñư c căn nguyên b nh nên ñư c g i là
“B nh bí hi m
xanh

l n”. M t s ngư i căn c theo tri u ch ng g i là “ B nh tai

l n”. Sau đó, b nh lây lan r ng trên tồn th gi i. Châu Á d ch ñã xu t

hi n t r t s m, năm 1989 t i Nh t B n. Châu Âu b nh b t ñ u xu t hi n năm
1990

ð c, sau đó lan ra r ng kh p (Shimizu và cs, 1994). T năm 2005 tr

l i ñây, 25 nư c và vùng lãnh th thu c t t c các châu l c (tr châu Úc và
New Zealand) trên th gi i ñã báo cáo cho T ch c thú y th gi i (OEI)
kh ng đ nh phát hi n có PRRSV lưu hành (C c thú y, 2008). Th i gian ñ u
do chưa xác ñ nh ñư c nguyên nhân gây b nh nên b nh ñư c g i b ng nhi u
tên. Zimmermen và cs (1999) ñã nghiên c u m t cách ñ y ñ và sâu s c v
H i ch ng hô h p và sinh s n

l n. Các tác gi ñã gi i thích v ngu n g c

tên g i cũng như cung c p cho ñ c gi m t b ng danh sách tên g i trư c khi
có tên PRRS.
Tên b nh
B nh bí hi m l n ( MDS: Mistery
Swine Disease)
B nh Tai xanh (BED: Blue Ear Disease)
H i ch ng vô sinh và s y thai l n
(SIRS: Swine Infertile and Respiratory
Syndrome)
H i ch ng s y thai và b nh đư ng hơ
h p (PEARS: Porcine Endermic
Andortion and Respiratory Syndrome)
H i ch ng r i lo n hô h p và sinh s n
l n ( PRRS: Porcine Reproductive and
Respiratory Syndrome )

Tri u ch ng lâm sàng
Khi chưa phát hi n ra nguyên
nhân
Tai m t s l n nái có màu xanh
Vơ sinh và s y thai

l n nái

S y thai và b nh ñư ng hô h p
R i lo n sinh s n và b nh
đư ng hơ h p

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

4


Năm 1992, H i ngh qu c t v b nh này ñư c t ch c t i St. Paul,
Minnesota đã nh t trí dùng tên Porcine Reproductive and Respiratory
Syndrome - PRRS và ñã ñư c T ch c Thú y th gi i cơng nh n.
2.2. TÌNH HÌNH H I CH NG R I LO N HÔ H P VÀ SINH S N

L N

2.2.1. Trên th gi i
Cho ñ n nay, HCRLHH & SS
ñ c trưng c a t ng ch ng virus

l n ñã lan r ng kh p th gi i v i nh ng

các vùng khác nhau, gây ra nh ng thi t h i

kinh t n ng n hàng năm (Alibina, 1997; Blaha T, 2000; Gao, 2004).
Hi n nay, H i ch ng này ñã tr thành d ch ñ a phương

nhi u nư c,

k c các nư c có ngành chăn ni l n phát tri n như M , Hà Lan, ðan
M ch, Anh, Pháp, ð c... và ñã gây ra nh ng t n th t r t l n v kinh t cho
ngư i chăn ni lên đ n hàng trăm tri u đơ la.
h i kinh t c a HCRLHH & SS

M ngư i ta ñánh giá thi t

l n trong nh ng năm g n ñây là l n nh t so

v i thi t h i do các b nh khác gây ra

l n, kho ng 560 tri u đơ la m i năm,

bao g m chi phí tiêu hu l n ch t và l n m, chi phí ch ng d ch và x

lý

mơi trư ng (Neumanm, 2006). Các nư c trong khu v c có t l nhi m
HCRLHH & SS

l n r t cao, như Trung Qu c 80%, ðài Loan 94,7% -

96,4%, Philippine 90%, Thái Lan 97%, Malaysia 94%, Hàn Qu c 67,4% 73,1%. Nga là nư c th tư ñã báo cáo chính th c có HCRLHH & SS

l n

do ch ng PRRSV th ñ c l c cao gây ra (C c thú y, 2008).
T i Trung Qu c, theo báo cáo c a đồn chun gia qu c t và chuyên
gia c a Trung Qu c ñã phát hi n vào tháng 12/2007. T năm 2006, ñàn l n
c a Trung Qu c ñã b nh hư ng nghiêm tr ng b i "H i ch ng s t cao

l n"

do nhi u ngun nhân, trong đó ch y u là PRRSV và các lo i m m b nh này

ñã làm hàng tri u l n b

m, ch t và ph i tiêu h y. K t qu nghiên c u toàn

di n c a Trung Qu c ñã kh ng ñ nh ch ng PRRSV gây b nh t i nư c này là
ch ng ñ c l c cao, đ c bi t đã có s bi n ñ i c a virus (thi u h t 30 acid

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

5


amin trong gien). Năm 2007, các t nh Anhui, Hunan, Guangdong, Shandong,
Liaoning, Jilin và m t s t nh khác b nh hư ng n ng, bu c Trung Qu c ph i
tiêu h y t i 20 tri u l n ñ ngăn ch n d ch lây lan. Trư c di n bi n ph c t p
c a HCRLHH & SS

l n, B Nông nghi p Trung Qu c đang th c hi n

chương trình phịng ch ng b nh r t quy mơ, riêng chương trình nghiên c u,
s n xu t v c xin ñã ñư c cam k t chi kho ng 280 tri u Nhân dân t , tương
ñương v i 36,5 tri u USD. Theo thông báo c a Kegong Tian, 2007 trong
vịng hơn 3 tháng năm 2006, ch ng PRRSV đ c l c cao ñã gây ra ñ i d ch
10 t nh phía Nam c a Trung Qu c v i hơn 2 tri u l n m, trong đó ch t trên
400 nghìn con. T i h i th o t p hu n k năng giám sát ch ñ ng và ñi u tra
HCRLHH & SS

l n. C c thú y, 2008 cho bi t năm 2007 d ch l i bùng phát

26/33 t nh c a Trung Qu c v i 257 nghìn con m c b nh, ch t hơn 68.000

con, tiêu h y 175.000 con.
T i H ng Kơng và ðài Loan đã xác đ nh có c hai dịng virus Châu Âu
và B c M cùng lưu hành, ñ c bi t trong cùng m t con l n

H ng Kơng đã

xác đ nh nhi m c hai ch ng nêu trên.
HCRLHH & SS

l n cũng đư c thơng báo

2000 - 2007. Thơng báo virus gây HCRLHH & SS

Thái Lan t các năm
l n ñư c phân l p t

nhi u ñ a phương thu c nư c này g m c ch ng dòng châu Âu và ch ng dòng
B c M . Trong đó, t l l n nhi m virus thu c ch ng dòng châu Âu chi m
66,42%, còn t l l n nhi m virus thu c ch ng dòng B c M chi m 33,58%.
Ph n l n

nh ng qu c gia này hi n cịn đang lưu hành virus gây HCRLHH &

SS l n dòng châu Âu ho c B c M , là nh ng ch ng virus c ñi n ñ c l c th p.
T i Philippine, HCRLHH & SS
năm 2007 có 18

l n xu t hi n t năm 2006, trong

d ch v i 13.542 con m c b nh, ch t 1.743 con. Sau đó d ch

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

6


lan ra c nư c, làm m và ch t nhi u l n nái, l n con theo m (Bùi Quang
Anh và cs, 2008).
2.2.2. T i Vi t Nam
T i Vi t Nam, PRRSV ñư c phát hi n t ñàn l n nh p t M , năm
1997 b ng ph n ng huy t thanh h c. T tháng 3 năm 2007 ñ n nay, liên ti p
x y ra các ñ t d ch b nh

nhi u ñ a phương trong c nư c, gây thi t h i hàng

trăm t ñ ng cho ngành chăn nuôi do ph i tiêu hu l n b nh nh m ngăn ch n
ngu n virus lây nhi m. M c dù chưa có nh ng nghiên c u c th v t c ñ
lây lan c a virus, nhưng quan sát d ch t h c ñ t d ch l n th nh t (tháng 3, 4
năm 2007) cho th y ch m t th i gian ng n sau khi H i Dương có d ch thì sáu
t nh lân c n c a vùng đ ng b ng B c B là Hưng Yên, Qu ng Ninh, Thái
Bình, B c Ninh, B c Giang, H i Phòng. S l n m c b nh 31.750 con, s l n
ch t và x lý 7.296 con.
Ð t d ch th 2: tháng 5,6 năm 2007 cũng lây lan v i t c đ nhanh, vì
trong m t th i gian r t ng n, s l n b nh c a t nh Qu ng Nam là hơn 38.827
con, ch t và x lý 13.070 con. Trong ñ t này, d ch lây lan ra 178 xã, phư ng
c a 40 huy n, th xã thu c 14 t nh, Thành ph . T ng s l n m 38.827 con,
ch t và x lý 13.070 con.
Ð i v i ñ t d ch năm 2008, sau khi phát hi n virus

đàn l n ni t i

t nh Hà Tĩnh, virus ti p t c xu t hi n t i Thanh Hóa và Ngh An; trong đó
t i t nh Thanh Hóa, s lư ng các xã b d ch tăng lên t ng ngày v i t c đ
khá nhanh. T t nhiên ngồi s lây lan v n có c a virus qua ti p xúc tr c
ti p, qua khơng khí, y u t con ngư i đóng vai trị c c kỳ quan tr ng trong
vi c lây lan này. T ng s l n m c b nh 255.258 con, s ch t và ph i tiêu
h y 254.242 con.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

7


Trên ñ a bàn t nh Ngh An, d ch ñã x y ra 9/12 huy n, th xã, thành
ph . D ch phát sinh và lây lan trong ñàn l n c a 2.541 gia đình

371 thơn

thu c 127 xã, v i 8.739 con l n b b nh (Nguy n Xuân Luy n, 2010).
ð t d ch th tư: Ngày 14/02/2009 d ch xu t hi n t i Qu ng Ninh, sau
đó thơng báo d ch t i 6 t nh khác. D ch x y ra l n nh t và dai d ng t i Qu ng
Nam. ð n ngày 5/07/2009, th ng kê ñã có 4.313 con l n m c b nh, ch t và
tiêu h y 4.310 con. Sau đó tình hình d ch gi m d n, nh n ñ nh chung tình
hình d ch năm 2009 khơng nghiêm tr ng so v i năm 2008 v ph m vi, quy
mô d ch và s lư ng gia súc m, ch t, tiêu h y (C c thú y, 2009).
T i t nh B c Giang, HCRLHH & SS

l n ñã x y ra 2 ñ t d ch trên ñ a

bàn: tháng 4/2007 và tháng 4-5/2009. Do phát hi n d ch ch m, không ch p

hành nghiêm các quy ñ nh v phòng ch ng d ch, gi u d ch do chưa hi u h t
v tác h i, cách lây lan c a HCRLHH & SS

l n, cùng v i vi c vào cu c

ch m c a chính quy n và vi c ch quan c a ngư i dân, d ch ñã ti p t c lan ra
8/10 huy n v i 10.497 con m c b nh, ch t và tiêu h y 2.478 con (Lê Văn
Th ng, 2009).
2.3. TÌNH HÌNH NGHIÊN C U TRONG VÀ NGỒI NƯ C V
HCRLHH & SS

L N

2.3.1. Ngồi nư c
Năm 1987 khi l n ñ u tiên HCRLHH & SS

l n ñư c phát hi n t i

B c M , cho đ n nay đã có r t nhi u cơng trình nghiên c u v HCRLHH &
SS

l n. Nhi u k t qu ñã ñư c ng d ng và mang l i hi u qu thi t th c cho

cơng tác phịng, ki m sốt HCRLHH & SS

l n trên th gi i.

Wenvoort và cs (1991) áp d ng ñ nh ñ Koch ñã kh ng ñ nh nguyên
nhân c a HCRLHH & SS

l n là do virus, kh ng đ nh có hai dịng virus

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

8


nguyên m u là dòng Châu Âu và dòng B c M . Ngư i ta g i tên virus gây ra
HCRLHH & SS

l n t i Châu Âu là Lelystad.

K t qu phân tích trình t nucleotid và amino acid c a 2 prototyp VR2332 và virus Lelystad c a m t s tác gi cho th y các virus đang ti n hố do
đ t bi n ng u nhiên và tái t h p trong gen (Meng, 1995a); (Kapur, 1996).
S d ng ph n ng khu ch ñ i gen (PCR) RNA c a PRRSV, ñã ñư c
phát hi n

l n h u b cho t i 120 ngày sau khi gây nhi m (Batista, 2002) và

s bài th i virus sang l n ch báo m n c m ñư c báo cáo là ñ n 86 ngày
(Bierk, 2001).
V s

t n t i dai d ng c a PRRSV

m c ñ qu n th trong m t

kho ng th i gian nh t ñ nh, PRRSV ñã ñư c phát hi n 100% trong s 60 l n
3 tu n tu i ñư c gây b nh th c nghi m cho ñ n 63 ngày sau khi gây nhi m và
90% trên cùng ñàn l n nói trên lúc 105 ngày sau khi gây nhi m (Horter, 2002).

Theo Otake (2002), s t n t i kéo dài c a PRRSV trong t ng cá th dao ñ ng
trong kho ng t 154 – 157 ngày sau khi nhi m.
L n gây nhi m th c nghi m có th truy n virus cho các nhóm ti p xúc
gián ti p và có kho ng cách g n nhau, cách nhau t 46 – 102cm (Wills,1997).
M t s nghiên c u khác l i cho r ng l n gây nhi m th c nghi m có th lây nhi m
cho l n ch báo qua các ti u ph n khơng khí

kho ng cách 1m (Torremorell,

1997). Hi n nay, ngư i ta ñã ch ng minh r ng virus s ng có th lây lan đư c t i
150m qua s d ng mơ hình ng th ng áp l c âm, d n t i lây nhi m l n ch báo
m n c m (Dee, 2005).
2.3.2. Trong nư c
Năm 1997 các trang tr i

Nam B nh p 51 l n gi ng t M , khi ki m

tra có 10/51 con có huy t thanh dương tính v i HCRLHH & SS

l n. T

năm 1997 đ n 2006 có r t nhi u tác gi trong nư c nghiên c u v H i ch ng
r i lo n hô h p và sinh

l n nhưng ch d ng l i

vi c ñi u tra, giám sát. B t

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

9


ñ u t tháng 3/2007 khi HCRLHH & SS

l n bùng n thì vi c nghiên c u

khơng ch có chi u sâu mà cịn phân tích nhi u khía c nh v HCRLHH & SS
l n t i Vi t Nam.
ði u tra huy t thanh h c HCRLHH & SS

l n b ng phương pháp

ELISA th y t l nhi m PRRSV là 1,3 – 68,29% (Hoàng Văn Năm, 2001).
Lê Th Th o Hương (2004), ñã ghi nh n t l dương tính PRRSV cao
nh t

nái l a th 2, nghiên c u này cũng gi ng v i nghiên c u c a (Tr n Th

Bích Huy n, 2005).
Theo nghiên c u c a m t nhóm tác gi thu c Chi c c thú y Ti n Giang
và ð i h c Nông lâm thành ph H Chí Minh, t l nhi m PRRSV tăng d n
theo quy mô chăn nuôi l n nái và t l nhi m cũng tăng d n theo l a đ , l a
đ tăng thì t l dương tính PRRSV càng cao.
HCRLHH & SS

l n ñư c báo cáo năm 1998, t l nhi m PRRSV trên

l n t i m t tr i chăn nuôi công nghi p Thành ph H Chí Minh là 5,97%
(Tr n Th Bích Liên và Tr n Th Dân, 2003) và ñang tăng d n, t l này trên

heo nuôi t p trung
Không có s

C n Thơ là 66,86% (La T n Cư ng, 2005).
tương ñ ng gi a s

hi n di n c a kháng th kháng

PRRSV trong huy t thanh v i s hi n di n c a virus trong máu c a l n ho c
trong tinh d ch l n có kháng th (Nguy n Ng c H i và cs, 2007)
Khi l n m c HCRLHH & SS t n s hô h p, tim m ch, thân nhi t đ u
cao hơn sinh lý bình thư ng, ch tiêu sinh lý, sinh hóa máu thay đ i ñ c bi t là
s lư ng b ch c u, ñ d tr ki m trong máu tăng cao, trong khi hàm lư ng
protein t ng s , hàm lư ng ñư ng huy t l i gi m rõ r t (Ph m Ng c Th ch và
cs, 2007).
Kh o sát các bi u hi n lâm sàng và b nh tích đ i th

l n m c

HCRLHH & SS t i m t s ñ a phương thu c ð ng b ng B c B - Vi t Nam
ñã th y r ng các bi u hi n lâm sàng và b nh tích đ i th c a l n m c

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

10


HCRLHH & SS tương t như các tài li u trong và ngồi nư c cơng b .
Nhưng đi m khác đó là t l tiêu ch y, l c gi ng c a l n con theo m cũng
như t l táo bón

l n l n hơn (Lê Văn Năm, 2007)

Trung tâm Ch n đốn thú y TW k t h p v i b Nông Nghi p M và
trung tâm Ch n đốn thú y Trung Qu c phân tích c u trúc gen c a PRRSV
đ c l c cao ñang lưu hành

Vi t Nam. K t qu ban đ u kh ng đ nh có s

tương ñ ng t i 83% v i dòng B c M và g n 99% v i ch ng ñ c l c cao c a
Trung Qu c (Tô Long thành và Nguy n Văn Long, 2008). Hi n t i, C c Thú
y, ñư c s ñ ng ý c a B NN - PTNT, ñã g i ñ xu t nghiên c u các gi i
pháp phòng, ch ng HCRLHH & SS

l n t i Vi t Nam.

2.4. H I CH NG R I LO N HÔ H P VÀ SINH S N

L N

2.4.1. Căn b nh
Năm 1990, các nhà khoa h c

Vi n Thú y Lelystad (Hà Lan) phân

l p ñư c virus gây ra H i ch ng r i lo n hô h p và sinh s n

l n. Virus ñư c

phân l p t ñ i th c bào c a l n b b nh, sau đó đư c các nhà khoa h c Vi n

Thú y Lelystad nghiên c u các ñ c tính kháng ngun, đ c tính sinh v t h c.
Virus gây b nh cũng ñư c ñ t tên là virus Lelystad đ ghi nh cơng lao c a
các nhà khoa h c Vi n Thú y Lelystad đã tìm ra nó. M t năm sau, các nhà
khoa h c ngư i M cũng phân l p ñư c m t s ch ng virus khác ñ t tên là
virus 2332.
Jun Han, Yue Wang, Kay S.Faaberg (2006) ñã kh ng ñ nh, v m t
di truy n h c và tính kháng nguyên c a hai lo i virus Lelystad và VR – 2332
hoàn toàn khác nhau, n u chúng xu t phát t m t t tiên thì chúng đư c ti n
hóa theo hai hư ng khác nhau. Hai virus này đã tr thành hai dịng virus
nguyên m u, dòng Châu Âu (virus Lelystad) và dòng B c M (VR 2332).
* C u trúc virus.
Dư i kính hi n vi đi n t , PRRSV là lo i có v b c, hình c u, có kích

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

11


thư c t 45 -55nm, nuclepcapsid có đư ng kính t 25-35nm, trên b m t có
gai nhơ ra rõ, có v là lipit (William T.Christianson và cs, 2001).
PRRSV là ARN virus v i b gen là m t phân t ARN s i đơn dương, có
nh ng đ c ñi m chung c a nhóm Arterivirus. S i ARN này có kích thư c
kho ng 15 kilobase, có 9 ORF (open reading frame) mã hoá cho 9 protein c u
trúc. Tuy nhiên, có 6 phân t protein chính có kh năng trung hoà kháng th
bao g m 4 phân t glycoprotein, 1 phân t protein xuyên màng (M) và 1
protein nucleocapsit (N) (Tơ Long Thành, 2007).
Virus r t thích h p v i ñ i th c bào, ñ c bi t là ñ i th c bào

vùng

ph i. Virus nhân lên bên trong ñ i th c bào sau đó phá hu và gi t ch t đ i
th c bào (40% s lư ng) nên s c ñ kháng c a cơ th l n b suy gi m nghiêm
tr ng. Do v y, l n b nh thư ng b b i nhi m b i nh ng b nh k phát khác, d
th y nh t

nh ng ñàn l n v béo ho c gi t th t nhi m PRRSV có t l viêm

ph i tăng ñ t bi n, do vi khu n có s n trong đư ng hơ h p như liên c u khu n
(streptococus suis), t c u khu n (staphylococcus), vi khu n gây b nh t
huy t trùng (pasteurella multocida)….
2.4.1.1. S c ñ kháng c a PRRSV
S c ñ kháng c a virus và kh năng lây nhi m c a virus cũng có nhi u
đi m c n lưu ý. Virus có th t n t i 1 năm

nhi t ñ -20 ñ n -700C,

nhi t

ñ 40C, virus có th s ng 1 tháng. V i nhi t ñ cao, cũng như các virus khác,
PRRSV ñ kháng kém:
thích h p

370C ch u đư c 48 gi , 560C b gi t sau 1 gi . Virus

pH 5-7,5. V i các ch t sát trùng thông thư ng và mơi trư ng có

pH axit, virus d dàng b tiêu di t. Ánh n ng m t tr i, tia t ngo i vơ ho t
virus nhanh chóng.
Tính gây nhi m c a PRRSV b

nh hư ng b i pH, PRRSV ch u ñ ng

ñư c pH trong kho ng 6,5 – 7,5. Kh năng gây nhi m c a PRRSV b b t ho t
nhanh chóng

pH < 6 và pH > 7 (Benfield,1992).

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

12


Trong th t đơng l nh

40C, PRRSV t n t i t i 48h. PRRSV b t ho t nhanh

chóng trong đi u ki n khơ h n

mơi trư ng bên ngồi, nhưng t n t i đư c 9 ngày

trong nư c gi ng, 11 ngày trong nư c máy ( Tr n Th Bích Liên, 2008).
2.4.1.2. Cơ ch gây b nh
Vi c nghiên c u tri u ch ng, b nh tích, d ch t c a b nh ñư c r t nhi u
tác gi quan tâm nhưng cho đ n nay có r t ít nghiên c u v cơ ch sinh b nh
c a virus.
Sau khi xâm nh p vào cơ th l n, đích t n cơng c a virus là các đ i
th c bào. ðây là các t bào duy nh t có Receptor phù h p v i c u trúc h t
virus. Virus r t thích h p v i ñ i th c bào ñ c bi t là ñ i th c bào ho t ñ ng
vùng ph i (đ i th c bào

các nang ph i). Bình thư ng, ñ i th c bào s

tiêu di t t t c vi khu n. Riêng ñ i v i PRRSV, virus h p ph và th c hi n
q trình nhân lên trong đ i th c bào, sau đó phá h y và gi t ch t ñ i th c
bào (t i 40%).
Trong cơ th , đ i th c bào đóng vai trị quan tr ng. Nó tham gia trong
đáp ng mi n d ch c đ c hi u và khơng đ c hi u. ðây là lo i t bào trình
di n kháng nguyên thi t y u, m ñ u cho quá trình đáp ng mi n d ch đ c
hi u. Do v y khi t bào ñ i th c bào b phá hu , các ph n ng mi n d ch
khơng th c hi n đư c, gây suy gi m mi n d ch, t đó t o ñi u ki n thu n l i
cho các tác nhân khác xâm nh p vào cơ th và gây b nh.
Khi l n b HCRLHH & SS

s b viêm ph i n ng n , t t y u kh năng

cung c p oxy cho cơ th gi m, gây r i lo n chuy n hóa các ch t trong cơ th .
ð c bi t nguy hi m v i con v t mang thai, nhu c u v năng lư ng, oxy tăng,
nên r t d b s y thai, thai suy dinh dư ng và ch t thai. Ngồi ra virus cịn có
th truy n qua nhau thai đ gây b nh cho thai.
Có th nói cơ ch gây HCRLHH & SS
b nh AIDS

ngư i và Gumboro

l n tương t như cơ ch gây

gà. N u ch có PRRSV xâm nh p vào cơ

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

13


th l n thì l n khơng có bi u hi n tri u ch ng nhưng do có hàng lo t các vi
khu n khác có s n trong các cơ quan ho c xâm nh p t bên ngoài vào. Sau
khi h th ng mi n d ch c a cơ th b suy gi m ho t ñ ng làm cho cơ th l n
b nh xu t hi n nhi u tri u ch ng c a các b nh k phát.
2.4.1.3. Loài v t m c b nh
M i gi ng l n
ch y u

các l a tu i ñ u c m nhi m PRRSV nhưng t p trung

l n nái mang thai và l n con theo m . Các cơ s chăn nuôi công

nghi p v i quy mô l n, b nh thư ng lây lan nhanh, t n t i lâu dài trong đàn
nái, r t khó thanh tốn. L n nái b b nh truy n m m b nh cho bào thai (Lê
Văn Năm, 2007, ðào Tr ng ð t, 2008).
M t s y u t như tu i và s b i nhi m các vi khu n có nh hư ng đ n
s tái s n c a virus. Thanawongnewech R, 1998 khi so sánh l a tu i ñã xác
ñ nh l n 4-8 tu n tu i nhi m PRRSV có virus trong máu dài hơn và t c ñ bài
th i, tái s n trong ñ i th c bào cao hơn so v i

l n 16-24 tu n tu i.

Ngư i và các lồi đ ng v t khác khơng m c b nh, tuy nhiên các loài
thu c m chân màng, v t tr i l i m n c m v i PRRSV và virus có th nhân
lên

lồi đ ng v t này, đây cũng chính là ngu n reo r c m m b nh trên di n

r ng, r t khó kh ng ch .
B nh gây thi t h i l n v kinh t cho ngành chăn nuôi l n do l n b s y
thai, đ non, đ ít, l n con sinh cịi c c, y u, tăng t l ch t trư c khi cai s a,
kéo dài th i gian ñ ng d c. Thi t h i do r i lo n hô h p, t n kém trong vi c
thanh tốn b nh và t o đàn l n s ch b nh sau này.
2.4.1.4. Lây lan
các qu c gia, nơi PRRSV hi n di n mang tính c c b đ a phương thì
s có m t c a nó trong m t đàn chưa t ng nhi m b nh trư c đó thư ng khơng
đư c nh n d ng m t cách nhanh chóng và chính xác, vì th cơ ch lây lan c a
PRRSV trong vùng là v n đ chính trong nghiên c u HCRLHH & SS

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

l n.

14


Các ñư ng lây truy n tr c ti p c a PRRSV trong và gi a các qu n th
l n bao g m các l n nhi m b nh và tinh d ch b v y nhi m. PRRSV ñư c
phát hi n t nhi u lo i ch t ti t và các ch t th i t l n, bao g m máu, tinh
d ch, nư c b t, hơi th , s a và s a ñ u, phân (Wills, 2003).
Ti p xúc gi a l n m và l n kh e là ñư ng truy n lây chính c a b nh
nên b nh có th lây gi a các cá th trong m t ñàn hay t ñàn này sang ñàn
khác (N u l n b b nh ñư c chuy n ñàn, chuy n tr i…). L n mang virus có
th gi i phóng virus trong th i gian 3 – 4 tháng, gây khó khăn cho cơng tác
theo dõi, phát hi n và kh ng ch b nh.
Trong các con đư ng lây nhi m k trên thì con ñư ng lây nhi m qua
th tinh nhân t o là nguy hi m hơn vì trong chăn ni l n công tác th tinh

nhân t o là ph bi n hi n nay, trong khi đó cơng tác ki m d ch tinh d ch, v n
chuy n tinh d ch còn nhi u b t c p. V n chuy n, mua bán l n b nh ra ngồi
vùng d ch b c m nhưng chưa có văn b n nào c m v n chuy n tinh d ch ra
ngồi vùng có d ch. Nhi u tác gi cho r ng trong tinh d ch c a l n ñ c gi ng
b HCRLHH & SS

l n cũng là ngu n lây lan virus (Yaeger và cs 1993).

N u m t con ñ c gi ng b nhi m b nh thì ch tính trong m t l n khai thác tinh
nhân t o có th đã lây b nh cho 40 – 50 con l n nái.
B nh có th truy n d c và ngang. S truy n d c x y ra trong su t giai
ño n gi a ñ n giai ño n cu i c a th i kỳ mang thai (William T.Christianson,
2001). Truy n ngang qua ti p xúc tr c ti p gi a l n nhi m b nh và l n m n
c m cũng như s lây truy n qua tinh d ch t nh ng l n ñ c nhi m b nh. ð c
bi t, virus gây nhi m và RNA c a PRRSV ñã ñư c phát hi n trong tinh d ch
c a l n ñ c gây b nh th c nghi m t 43-92 ngày sau khi nhi m (Christopher
Hennings, 1998).
PRRSV có trong d ch mũi, nư c b t, phân và nư c ti u c a l n m
ho c l n mang trùng. T ñây m m b nh đư c phát tán ra mơi trư ng bên

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

15


ngoài. L n nái mang thai b b nh, virus có th truy n qua nhau thai cho l n
con (Christianson và cs, 1993). L n con nhi m b nh và l n mang trùng có th
đào th i virus ra mơi trư ng.
Virus có th lưu truy n trong máu l n b nh trong vòng 35 ngày ho c
hơn. Giai ño n nhi m trùng máu kéo dài này là y u t quan tr ng nh t ch u

trách nhi m v vi c lan truy n PRRSV. Ngay c khi virus ra kh i máu, chúng
v n có th t n t i trong cơ th l n, ñi u này làm kéo dài th i gian l n mang
trùng. Tuy nhiên, vai trò c a l n mang trùng trong vi c lan truy n b nh v n
chưa ñư c làm rõ. Virus có th truy n t l n m sang l n con thơng qua nhau
thai trong giai đo n th ba c a thai kỳ do đó có th

nh hư ng l n con ngay

t trong t cung. L n con sinh ra y u t thư ng ch a lư ng virus ñáng k
trong huy t thanh.
Vi c bài th i qua phân v n là m t v n đ cịn tranh cãi, m t s nghiên
c u báo cáo r ng PRRSV có trong phân t ngày th 28 ñ n 35 sau khi gây
nhi m th c nghi m, trong khi các nghiên c u khác l i khơng phát hi n đư c
virus trong các m u phân (Wills, 1997); (Yoon, 1993).
Truy n lây gián ti p qua các d ng c , thi t b chăn ni đã đư c xác
nh n. Nguy cơ lây truy n qua nh ng đư ng này có th ñư c gi m thi u qua
vi c th c hi n quy ñ nh: thay giày dép, qu n áo, r a tay, t m, t o nh ng
kho ng th i gian ngh kho ng 12 gi

gi a nh ng l n ti p xúc v i l n

(Otake, 2002).
PRRSV có th di chuy n theo đư ng khơng khí trong c ly r t ng n.
Nh ng nghiên c u t i Hoa Kỳ, kh năng di chuy n theo khơng khí c a
PRRSV chưa đư c ch ng minh là có vai trị trong vi c lây lan b nh t tr i
này sang tr i khác. Tuy nhiên t i Châu Âu, nhi u k t qu nghiên c u cho th y
t i các vùng chăn ni thâm canh, v trí gi a các tr i trong khu v c r t g n k t
h p v i ñi u ki n khí h u, nh t đ nh kh năng di chuy n theo khơng khí đóng

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i - Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ……………………….

16