Đánh giá hiệu quả giảm đau và cải thiện vận động của chế phẩm pt trên bệnh nhân thoái hóa cột sống cổ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ Y TẾ

ĐẠI HỌC Y DƢỢC TP HỒ CHÍ MINH
-----------------

ĐỖ CƠNG ĐỊNH

ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ GIẢM ĐAU VÀ CẢI THIỆN VẬN ĐỘNG CỦA
CHẾ PHẨM PT TRÊN BỆNH NHÂN THỐI HĨA CỘT SỐNG CỔ

CHUN NGÀNH: Y HỌC CỔ TRUYỀN
MÃ SỐ: 60 72 02 01
U N V N THẠC SĨ Y HỌC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN THỊ BAY

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2017


ỜI CAM ĐOAN
T i
C
g ố

g
ố iệ , ế
g ấ

ả

h ghi
g

g

ứ

ủ

i
g h

hƣ

g ƣ

h

ĐỖ C NG ĐỊNH

i


MỤC ỤC
MỤC ỤC ........................................................................................................ trang
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................................. i
DANH MỤC BẢNG .............................................................................................iii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ......................................................................................... v
DANH MỤC H NH ẢNH ..................................................................................... v

DANH MỤC PHỤ ỤC ....................................................................................... vi
Đ T VẤN ĐỀ ........................................................................................................ 1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI IỆU ................................................................ 3
1.1

Q

iệ

YHHĐ ề h i hó

1.1.1

Ng

1.1.2

Cơ hế h i hó

1.1.3

T iệ

1.1.4

Chẩ

1.1.5

Ti

h ẩ

1.1.6

Điề

ị h i hó

1.2

Q

iệ

1.2.1

Đại ƣơ g ............................................................................................... 9

1.2.2

Nguyên nhân .......................................................................................... 9

1.2.3

Cơ hế ệ h i h .................................................................................. 10

1.2.4

T iệ

hứ g họ

1.2.5

Điề

ị hứ g Tý he YHCT ............................................................. 12

1.3

Chế phẩ

1.3.1

Th h phầ

h

h i hó

ộ ố g ổ ......................................... 3

ộ ố g ổ ....................................................... 3

ộ ố g ổ he YHHĐ............................................. 3

hứ g

g h i hó

h i hó

hớp ộ ố g ổ ................................ 5

hớp ộ ố g ....................................................... 6

hẩ

ớ

h i hó

ộ ố g ổ ................................. 6

ộ ố g ổ ................................................................ 7

YHCT ề hứ g ý .............................................................. 9

ổ

ề ................................................................ 11

PT........................................................................................ 13
hế phẩ

PT .................................................................... 13


1.3.2

Đặ

iể

dƣ

ý hế phẩ

1.3.3

Kế

1.3.4

Cơng trình nghiên ứ

ả ghi

ứ

PT ........................................................... 15

hế phẩ

PT ........................................................ 15

ề h i hó

ộ ố g ổ ................................. 16

CHƢƠNG 2: ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................... 18
2.1

C g ụ

phƣơ g iệ

2.1.1

Th ố

2.1.2

C g ụ ................................................................................................ 18

2.2

Đối ƣ

2.2.1

Ti

h ẩ

họ

ệ h .......................................................................... 18

2.2.2

Ti

h ẩ

ại

............................................................................... 19

2.2.3

Ti

h ẩ

gƣ g ghi

2.2.4

Ti

h ẩ

hấ

ghi

ghi

ứ .................................................... 18

ứ ................................................................................. 18

g ghi

ứ .......................................................................... 18

ứ .............................................................. 20

ại iề

ị .................................................................. 20

dụ g phụ h g

2.2.5

g

ố ......................................... 20

2.3

Phƣơ g ph p ghi

2.3.1

C

2.3.2

Phƣơ g ph p phân nhóm ..................................................................... 21

2.3.3

Phƣơ g ph p iế h h ........................................................................ 21

2.4

Th

2.4.1

Ti

h ẩ

h gi

he dõi .......................................................... 23

2.4.2

Đị h ghĩ

iế

ố ......................................................................... 25

2.5

Tổ hứ h

2.6

ý

2.7

Vấ

ứ ..................................................................... 21

................................................................................................. 21

h p ố iệ .................................................................................... 23

hiệ ................................................................................ 32

ph
ề

h ố iệ .................................................................... 33

ứ ........................................................................................ 33

CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ ...................................................................................... 35
3.1

Đặ

iể

ệ h h

ghi

ứ .......................................................... 35


3.1.1

Đặ

iể

g h i hó

ại h i iể

3.1.2

Đặ

iể

3.1.3

Nh

3.2

Kế

3.2.1

Đặ

iể

h

ổi iể

VAS

3.2.2

Đặ

iể

h

ổi iể

QDSA

ầ

iề

ị ...................... 42

3.2.3

Đặ

iể

h

ổi ầ

ộ g ộ ố g ổ

4

ầ ..................... 44

3.2.4

Đặ

iể

ải hiệ

3.2.5

Ả h hƣ

g h i hó
h g ề ặ

ả iề

iể

ƣớ

ƣớ
iề

ệ h h

iề

ị ................... 35

ị .................................. 39

ƣớ

ghi

ứ .................. 40

ị..................................................................................... 40

iể

he

4

ế

g ủ h ố

ầ

iề

4
ố g

g

ị ......................... 40

ơ ............................... 46
g ......................... 47

CHƢƠNG 4: BÀN U N ................................................................................... 50
4.1

Đặ

iể

ệ h h

ghi

ứ .......................................................... 50

4.1.1

Về giới .................................................................................................. 50

4.1.2

Về

4.1.3

Về ghề ghiệp .................................................................................... 50

4.1.4

Th i gi

ệ h.............................................................................. 51

4.1.5

Về iề

h

4.1.6

Bệ h ả h họ

4.1.7

Mứ

ộ

4.1.8

Đặ

iể

4.1.9

Đặ

iể

4.2

Đ h gi

4.2.1

Mứ

4.2.2

Khả

4.3

Đ h gi

4.3.1

Mứ

ổi .................................................................................................. 50

ủ BN
ổ

VAS
hứ

ệ h è

he ................................... 51

ề ................................................................... 51
QDSA ƣớ

g

hiệp ....................................... 51

ộ g ộ ố g ổ ......................................... 51
g ........................................................................ 52

dụ g ủ PT he

ộ giả
ứ
ộ giả

VAS
ộ giả

h g VAS ......................................... 52

d g h ố
VAS he

ỗi
ế

ầ ................................ 52
ố g

ơ .................. 53

dụ g ủ PT heo thang QDSA ...................................... 54
QDSA

d g h ố

ỗi

ầ ............................. 54


4.3.2

Khả

ứ

ộ giả

QDSA he

4.4

Khả

i

ộ

4.5

Ả h hƣ

g ủ

4.6

Đ h gi

ố g

ơ ............... 55

4.7

Điể

ạ h, hạ

hế ủ

4.7.1

Điể

ạ h ủ

ề i .......................................................................... 59

4.7.2

Hạ

4.7.3

Hƣớ g

ộ g ộ ố g ổ ............................................... 55
hế phẩ

dụ g phụ ủ

hế ủ

ế

PT
hế phẩ

g .................................. 57
PT ............................................ 58

ề i ............................................................ 59

ề i ................................................................................ 60
ộ g ủ

ề i ................................................................... 61

CHƢƠNG 5: KẾT U N ................................................................................... 63
TÀI IỆU THAM KHẢO .................................................................................... 64

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
ALT

Alanine aminotransferase

AST

Aspartate aminotransferase

BMI

Body mass index

Chỉ ố hối ơ hể

CT

Computed tomography

Chụp

ớp iệ

Cộ ố g ổ

CSC
COX - 2 Cyclooxygenase-2
CI - CVII

Đ ạ

ổ I - VII

DI

Đ ạ

g

Me

I

ổ g h p NO ả

ứ g

iNOS

Inducible nitric oxide synthase

IFN-α

Interferon alpha

IL-β

Interleukin 1 beta

LPS

Lipopolysaccharide

Melo

Meloxicam

MRI

Magnetic resonance imaging

Chụp h h ộ g hƣ

NDI

Neck Disability Index

Chỉ ố

ấ hứ

g ổ

NO

Nitric acid
Th ố

h g i

h

NSAID

QDSA

Nonsteroidal anti-inflammatory
drugs

g

Questionnaire Douleur Saint
Antoine

Tp

Th h phố

THCSC

Th i hó

TNLS

Th

ghiệ

ộ ố g ổ
g

ƣ

g

g e id


ii

TENS

Transcutaneous electrical nerve Dò g iệ
stimulation

qua da

TNF-α

Tumor necrosis factor-alpha

Yế

VAS

Visual analogue scale

Th g

h h h hầ

ố h ại

hối

h

YHCT

Y họ

ổ

ề

YHHĐ

Y họ hiệ

ại

i h


iii

DANH MỤC BẢNG
Bả g 1 1 Dƣ

ý ị h ố he

ơ

họ

ổ

ề ....................................... 15

Bả g 1 2 Dƣ

ý ị h ố he

ơ

họ hiệ

ại ......................................... 15

Bả g 1 3 Nghi
Bả g 2 1 Ti

ứ
h ẩ

Bả g 2 2 D h

họ

h

Bả g 2 3 Tầ
Bả g 2 4 Ph

ề h i hó

ệ h .......................................................................... 19

i p
ộ g

ại

Bả g 2 5 Bả g

ứ

ộ ố g ổ ................................................... 17
ộ g hủ ộ g ộ ố g ổ .............................. 22

h hƣ
ộ

h gi

g ủ
iệ

ứ

ộ ả

Bả g 2 6 Ti

h ẩ ph

ại ế

Bả g 2 7 Ti

h ẩ ph

hó

Bả g 2 8 Ph

ại d

Bả g 2 9 Ph

hó

Bả g 3 1 Đặ

iể

ộ ố g ổ ........................................ 24

hứ g h g
gi

g

ố ........................ 25

he QDSA ............................... 25

ả ải hiệ

ứ

ộ

............................ 27

ghề ghiệp .................................................... 30

hỉ ố BMI he
he

họ

ổi

giới

ổ

i

h ẩ

gƣ i Ch

Á ............ 30

ề ......................................................... 31

h ủ 2 hó
h hấ

ghi

ứ

............................ 35

Bả g 3 2 Ph

ố ệ h h

he

Bả g 3 3 Ph

ố ệ h h

he BMI ............................................................. 37

Bả g 3 4 Ph

ố ệ h h

he

Bả g 3 5 Ph

ố ệ h i è

ệ h ả h YHCT ......................................... 38
hó

hứ g

ghề ghiệp ................................... 36

ầ

ứ ...................................... 38

Bả g 3 6 Đặ

iể

iệ

Bả g 3 7 S

h

g

Bả g 3 8 S

h iể

he QDSA

Bả g 3 9 S

h ầ

ộ g g p d ỗi ộ ố g ổ ........................................ 44

h

ầ

ghi

ộ g ộ ố g ổ ................... 39

hỉ ố i h hó gi
4

2 hó

ƣớ

iề

ị .... 39

ầ ........................................... 42

Bả g 3 10 S

h ầ

ộ g ghi g ộ ố g ổ ....................................... 45

Bả g 3 11 S

h ầ

ộ g

Bả g 3 12 Mứ

ộ h

ổi ầ

ộ ố g ổ ............................................ 45
ộ g ........................................................... 46


iv

Bả g 3 13 Ph

ầ g h g

QDSA ới

Bả g 3 14 Ph

ầ g h g

VAS ới

Bả g 3 15 Ả h hƣ

g hỉ ố

Bả g 3 16 Ả h hƣ

g ủ h ố

ế
ế

ố g
ố g

ơ
ơ

4
4

ầ ........ 46
ầ ........... 47

g ......................................................... 48
iệ

hứ g ơ

g................................... 48


v

DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biể

ồ 3 1 Ph

ố ệ h h

he

Biể

ồ 3 2 Ph

ố ệ h h

he giới ........................................................... 36

Biể

ồ 3 3 Ph

ố ề h i gi

Biể

ồ 3 4 Điể

VAS

Biể

ồ 3 5 Điể

VAS h

Biể

ồ 3 6 Ph

hó

Biể

ồ37S

h

Biể

ồ 3 8 Ph

hó

g

ứ

h ủ 4
ộ giả

ộ giả
ứ

ổi ................................................. 35

ệ h ........................................................ 37

ổi
ứ

hó

ộ giả

ỗi

ầ

ỗi hó

ầ gi

................................... 41

h i hó

............................ 41

VAS .................................................. 42
he QDSA

4

ầ .......................... 43

QDSA .............................................. 43

DANH MỤC H NH ẢNH
H h 2 1 Th g

h

VAS ............................................................................. 27


vi

DANH MỤC PHỤ ỤC
Phụ ụ 1: Bả

h g i

Phụ ụ 2: Phiế

h

ghi

ứ

h p h g i

Phụ ụ 3: B i p

ghi

ứ

ộ g ổ

Phụ ụ 4: Giấ ph p ƣ h h ả phẩ
Phụ ụ 5: Kế
Phụ ụ 6: Giấ
họ

dƣ

hội ồ g h
hấp h

họ

g ghệ

ủ hội ồ g

ứ

g ghi

TP.HCM

Phụ ụ 7: Kĩ h
Phụ ụ 8: D h

ầ
h ệ h h

ộ g ộ ố g ổ
h

gi

ghi

ứ

ứ

i h họ

ại


1

Đ T VẤN ĐỀ
Th i hó
g

h

ả

ủ

ổi

phầ

ộ

ố g ổ (THCSC)

d

h hị

ệ h

ƣơ g dƣới ụ

h i hó
Hiệ

, phƣơ g ph p ị iệ
, h g i
g

ơ i

h

ạ h
iệ

ố g ổ mà
Tý p dụ g

Y họ
i

h ố

ấ,

hứ

d

ạ

ƣơ g hớp Nghi
ầ

h

ị [2].

h

ỉ ệ

15

13,96 %[6].

ƣ
ạ g

gƣ i hƣ g

h ộ

hế phẩ

iệ ph p iề

hó 30 – 40%, gây nguy
h

i p

hành

ệ h d h h i hó
hứ g Tý Điề

óp, h

p i , f
ghiệ

[3]

PT

hấp hớp

dụ g

hƣ: Hy
g. C

id…

. Chế phẩ

iệ . T

iệ

hế dạ g i

ộ

ị hứ g

ứ , dƣ

dụ g dƣ

PT

i h ƣ
h

ồ Bộ Y ế

ộ g ộ ố g ổ [19, 29, 34].

g i h,

hƣ:

[16]

ấp ph p ƣ h h ứ g dụ g iề

trên ệ h h
iề

g i

ỏi ổ g

ứ lâm sàng hế phẩ

h g i
4

i h họ

hấ

ý ị iệ

ề (YHCT) h g ghi h

hấ

ấ và ƣ

h

ề i hh ạ

ầ

hứ g

hƣơ g ơ

ộ ố g ổ he ph
ƣ

dụ

dụ g mộ

ấp

h

ơ ế h p

ề gi

ố , Thổ phụ

h ạ

giả

55%

, giã

h

gƣ i ệ h.

h i hó

phƣơ g ph p hƣ: dƣ

ấp ph p ả

ố

ổ

hiể

dụ g phụ
ị

hế

, Ngƣ

giả

iề

ả iệ

i h ghiệ
hi

g

g

Tổ

ạ

ệ , phối h p ới

ộ ố g ổ ghi h

ố g ủ

ỵ[33]. Vấ

ộ

ộ g ó ý ghĩ
Q

ộ

ĩ

hớp

hi

ại Hồ g K g h

, ỉ ệ h i hó

g hấ ƣ

ã hó

hớp

hả

ả h hƣ

ị giả

ụ

ộ ố g ổ h gg

ế h p giả

i

Mộ

g

ệ h ý h i hó

d i

h ạ g h i hó

– 17 %[35]. Tại Việ N
T

ộ

ị

dụ g h g
PT ƣ
ị

Bộ

ế

ệ h ý ơ
ó

dụ g

hấp g i hớp ới ỉ ệ h

2

Cơ

h

iễ cho thấ

hế phẩ

h ố YHCT có hiệ

ệ h ý ơ ƣơ g hớp nói chung hƣ g h g ó
ả giả
hú g

ộ g
i ghi

ẵ
hổ ghi
hiệ

ó, ạ

ứ
ơ

ứ

h i hó

hế phẩ

PT hằ

h

iề

họ

ộ

hế phẩ

gi g

ph

ị ằ g h ố

ứ

họ

h
ổ

h i hó

ị

h gi hiệ

ề trên hú
dƣ

iệ

ẩ
h ố

ề . Trong khuôn

h gi hiệ

ệ h h

PT

ghi

ố g ổ. Tiề

ầ , chúng tôi tiế h h

ộ g ủ

ộ

ả iề

ả giả

ải

ộ ố g ổ iể hiệ

hứ g Tý he YHCT.
CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
S dụ g hế phẩ

PT iề

hóa ộ ố g ổ ó hiệ

ị hứ g Tý he YHCT

ả giả

ải hiệ

ệ h nhân thối

ộ g hay khơng.

MỤC TIÊU TỔNG QUÁT
Đ h gi hiệ
ệ h h

ả giả

h i hó

ải hiệ

ộ g ủ

hế phẩ

PT trên

h i hó

ộ ố g ổ ủ

hế phẩ

PT so

ộ ố g ổ.

MỤC TIÊU CỤ THỂ
ị h

ứ

dụ g Me

i

sau 4

ị h

ứ

ộ ải hiệ

1.
ới
2.

ộ giả

dụ g Meloxicam
3. Đ h gi
ệ h h

h i hó

4

d

ầ

ầ

iề

ộ g ộ ố g ổ ủ
iề

hế phẩ

PT

ị.

dụ g g ại ý ( ế
ộ ố g ổ

ị.

ó) ủ
4

ầ

hế phẩ
iề

ị

PT

Me

i

ới


3

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI IỆU

1

1.1 Quan niệm YHHĐ về thối hóa cột sống cổ
1.1.1 Ngun nhân thối hóa cột sống cổ
Ng
ế

h

ố g
S

ệ h i h h i hó

ơ ƣ

,

ạ

hấ ƣ

ộ phầ d
[30]

g ổ gh p
g ụ

ế

Mộ

ghi

ứ

[36]

Yế
h

ằ g iề

,

Kế

ộ

ấ

h id giả
h

hấ giả

ỷ ệ h i hó

hồi

ạ

iệ

hấ
iếp

hƣơ g

ạ

gƣ i già

ã hó

g

h

h Có

hể h
gi

iếp ế

gƣ i ẻ

hị

g

ộ ố ằ g hứ g
h ạ

ộ g hị

ặp i ặp ại ủ

h ố g, ghệ ĩ pi

h h ghi ủ

h ẩ dị ứng.

ội iế

h ể hó .

ề .
iễ dị h.

ế

ố

iề

iệ

h

i h

1.1.2 Cơ chế thối hóa cột sống cổ theo YHHĐ

ệ h lý

ấ hiệ .

ầ

, iế ,

ộ ố g ổ [28].

h hối hóa [9].

hứ ph g

ải

ộ ố g ổ [9, 31].
ộ g

iệ , i e, ghệ ĩ

g…) òi hỏi

Cơ hế hiễ

Bệ h ý

hị

g i h ả

ố ố g ổ

ố ố g ổd

ộ g ghề ghiệp ới

ò

Tấ ả

p

g h h h g ó hả

h i gi

h , h

, phi

Di

ge

ũ g ú g ới

h

Ng i
Rối

ộ ố g ổ hƣ:
dầ

g ỷ ệ h i hó

Cơ giới: ƣ hế
ghề

iể , hƣ g ó hiề

gƣ i ƣ
h

hƣơ g ặ

ặp i ặp ại he
(h

hiề

.

ố hấ

hấ

g

i

hớp ẽ

ụ

do lão hóa, trong khi
gƣ i ớ

õ

h h i hó

ã hó : hả

sút, ối
i ạ

ế

hƣ


4

C

g

THCSC i

, ệ h ý h i hó
TNF-α) Ng i
ụ

ụ

hớp

ó

hớp ị

ộ

. Diễ

ố g

i

d

ố

i i

h

i

iế

p

Ở
iề

ộ ph

i

(IL1-β,

id (NO) h
e g

ei ( e

gi

p

ơ họ
)

h ạ

ơ Biể hiệ

sàng hủ ế
hớp

h

ƣơ g T
g

ủ

ấ dầ , h i

e e)

i è
g h i hó

ứ

ổi i h hó

hớp: hấ ơ ả (p

ỏ g dầ , ơ hó

ổi i è

g

ế

ã hó

ủ

gố

hh ạ e z

ộ ố g h

gi

i ị ủ

hớp C

ge ,

iế d

h

ƣơ g dƣới ụ

hó dƣới
ặ ụ

hớp ó

ị

h dị hó

ế

ả ề

ó ấ

ú

ủ

h i hó

ối

ạ

hứ

ộ g i è

Sơ ồ 1.1 Bệnh học và cơ chế bệnh sinh của thối hóa cột sống cổ[21].


Đ

g THCSC d

G i ƣơ g CSC ại ị
ƣơ g, d

hằ g

hóa gây giãn d
Cơ

g ổ

d

ấ

ỳ è

g ầ

ụ

hớp ổ

hế

ộ g

hằ g.
g

hạ

ề
hƣơ g

g hầ
ấ ổ

ị h

i h
h ạ g ã

g


5

Th i ị ĩ
p

ệ

ạ h

hè

ủ

g ổ

ổ,

ối gi

hiế

i

ả

g ổ

h h h, hè

g

1.1.3 Triệu chứng lâm sàng thối hóa khớp cột sống cổ
hƣơ g d

h i hó

. Biể hiệ

h i hó

Tổ
CVII

[27]

hứ g

ộ

ố g ổ hƣ

ố

ố g ổ hƣ

h h
C

g
ế

có li

ế

ố hầ

ế

hứ

h ặ

h ầ

i ơ
- ội

Mộ

iể

i, hẩ
hế

[9, 24]

ọ g hấ :
h

ị ĩ

h , hi g g ứ ,

[9]

ó iể hiệ

ối

ạ di h dƣ

g (hiế

ầ -ổ

ạ

ƣơ g ả

Bệ h h
ơ

gặp
, ị

. Rối

ả

g

ế

g hƣ g ó hể h g
ị

ổd

h i

ới

i i

g hội hứ g

h ặ
ủ

hấ
hằ g

iể hiệ

h

ố g ổ,

ổ ó hể

ầ

g

dấ hiệ

ộ

ủ h i

ó hể i

.

ộ
ệ

õ

ố ệ h h

iể hiệ

ặ

g hấ

g ơ, d

ớ hơ h i phầ

ội ụ Hạ
g

hƣ hiể

Hội chứng rễ cổ: hội hứ g

g

ại he hội

g [9, 16, 24].

hứ g hƣ

ỏi ơ,

i

ầ

ố g

hớp ội ụ

ới ị

iệ

i h. Mộ phầ

ũ g ó iể hiệ

hẩ

ổ ụ
ổ

g dƣới hẩ
hó

dạ g ph

di h dƣ

g Tƣ hế h g ú g

ốg

è

g

ạ h ố ố g, hội hứ g h

Hội chứng cột sống cổ:

hó

ố CV - CVI h ặ CVI -

g: hội hứ g ộ ố g ổ, hội hứ g ễ ổ, hội hứ g ủ

hội hứ g ộ g
h

g gặp

ối

gặp), ối

hƣơ g CVII, phả

ạ

70% ƣ

g h p Vị

hằ g ị h ị
ả

gi

ih
ộ g
ạ phả
ạg

ó ặ
ƣớ

d
iể

ủ

ƣơng ứ g

ễ:

g hi

g , ó hể iể hiệ dị

ạ h, ối
ạ(

ặ

ạ
ị

ơ hị ầ - ổ

hầ

i h ả

gi ,

ổ

hƣơ g: phả

hƣơ g CVI)[9, 24].

ạ


6

Hội chứng tủy cổ: gặp
hè

p

phầ

hi

g dầ Chẩ

ƣớ

ộ ố ƣ

ủ

g h p ó g i ƣơ g

ph

ó dấ hiệ

gƣ i h ặ

Bệ h h

hủ ế d

d

ố ố g ổ CIII h ặ CVI h ặ

VIII g

họ g,

ố

hứ

ầ , hó g

h

ặ,

- ie : d
ị ĩ

ệ

hấ

g

iệ ứ

hƣơ g h ặ

h h hd

i, h

, ối

ạ

III

h h sau

ƣớ g[16].

Hội chứng động mạch đốt sống: hiế
ầ

ố

CT h ặ MRI

Hội chứng giao cảm cổ sau: Hội hứ g B
h i hó

iệ

h

g hẩ

g ơ , hó g

35% ƣ

ặ,

g gi

g h p THCSC iể hiệ :

hã

ầ

1.1.4 Chẩn oán thoái hóa khớp cột sống
d

Chẩ
D

ế h p
hội hứ g

g ủ

ố g ổ, hội hứ g ễ ổ, hội hứ g ủ
hứ g h

di h dƣ

D

h hả h

ý, g i ƣơ g h

g ủ

-

ố ố g, hẹp gi

ỗ i

ệ ,

h p Cộ g hƣ

ộ

ố g ổ: hội hứ g ộ

ổ, hội hứ g ộ g

h i hó

ộ ố g ổ:

ố ố g, hẹp ỗ gi

ụ , dấ hiệ g p gó

ố g ổ ới 3 ƣ hế: hẳ g, ghi g
hẹp ĩ

h i hó

ạ h ố ố g, hội

g.

g ệ , ơ hó dƣới
ố

g[9]:

g

ổ

nguyên nhân chèn ép ( h

h ặ CT: ị
ị ĩ

ƣ

i

ố g ổ X-

g ộ

ỏ
,

ó , hớp i
ứ

ộ ễ hầ

ỏ

ệ , g i ƣơ g ).

Có iể

ộ ố g ổ.

ấ
h

g i

i h ị hè

Có ba triệu chứng lâm sàng và hai tiêu chuẩn X-quang là [9]:
ộ ố g ổ.

g i h

ố ố g, ph

1.1.5 Tiêu chuẩn chẩn oán sớm thoái hóa cột sống cổ
Đ

g

hế h ¾ ó h h ả h g i ƣơ g

hƣơ g hớp

g

ố

ấ

p


7

Hạ

hế

Mấ

ƣ

ộ g.
g

g i h ý ộ ố g ổ

G i ƣơ g h

ố ố g

Chẩn oán phân biệt cột sống cổ [9]
Bệ h ý ộ ố g ổ: hối , i

ộ ố g ổd

i h ẩ ,

ộ ố g, hấ

hƣơ g ộ ố g ổ
Bệ h ý

g ố g ố g ổ:

ủ , ệ h ơ hứ g,

ộ

e

ơ, ệ h

h

, iệ d

ứ g ải
Bệ h ý g i ộ
i h

ố g ổ: i

ụ gi , hội hứ g ƣ

ối hầ
ổ, ƣ

i h

hầ

ịn.

1.1.6 Điều trị thối hóa cột sống cổ
Điề

ị ả

ồ

iệ

ộ ố g ổ[9, 15] [16]

hứ g h i hó

Vật lý trị liệu
Nhiệ : ố
g ại

hấ

d gp

gg

Điệ

dễ

g: ó hể d

T p

p

g ổg , h

h h hh h ủ g

g

hiế hồ g

ầ

g dò g TENS, dò g 2-5, dòng Diadynamic...

ộ g

g ầ

i, ghi g phải,
[34]

ffi

ộ g ộ

i phải ó

ố g ổ hƣ: úi, g

dụ g d

ầ

, ghi g

ộ g ộ ố g ổ

.
Bài t p kéo giãn
g ƣơ g ã
K

giã

he hớp,
ứ g ơ; giả

gồ g ơ

i, ơ
ộ

ộ g: ơ h g ó

h g gi

ố g ổ:
ỗ gh p giả
di ệ h hớp.

Thuốc điều trị triệu chứng

ƣớ

[29]

iệ ph p iề
hè

p

, ơứ

hủ

ò , ơ

h

ộ g

.
ị ơ ả , ới

ễ hầ

i h; giã

ụ
ơ

giả


8

P

e

hiệ

:

ả

họ ƣ

g

T

i

ới

ằ g gi

dụ g phụ và

ố .

d : ó hiệ

ả, hỉ d g hi h g

p ứ g ới hó

giả

trên và tránh dùng kéo dài.
Nhó

h ố giả

iể (di

fe

hố g i

, i p fe ,

p

(celecoxib, etoricoxib. ),
lý ố g i

hó , i

hủ ế
ế

e id iề

hi

ầ

ạ hh ặ

h

h ố ứ

h

ọ g

ạ

h Bệ h h

hứ g

hấp:

dạ g i h

hế họ

ọ CO -2

ớ

ổi, ó ệ h

ệ h h

ó iể hiệ

g h p hè

p dƣới hƣớ g d

Th ố

(g

hẩ

ph

ả

i

i g
e id ại ễ

ủ CT.

hố g h i hó

dụ g h

p ễ, ó hể i

ổ

ả[18].

i h ó hiệ

i id: iêm Glucocorti id ạ h ộ ố g ó hiệ

i h g Tƣ

ị hè

g

e …) h ặ

ơ họ , NSAID ã ƣ

Th ố

h

dụ g h

: Nhó

amine sulfate d g ơ

h ố

hố g h i hó

ộ h ặ phối h p ới chondroitin

f e); h ặ di e ei
C

h ố

h p ới

h : hi ệ h h
h ố giả

hầ

ó iể hiệ

iể

ễ, ó hể

dụ g phối

i h

Điều trị ngoại khoa thối hóa cột sống[9, 16]
Chỉ ị h ph
hầ

h

i hh ặ ủ

p dụ g

ố g iế

iể

g

ƣ

g h p: ó iể hiệ

h

g

hè

p ễ

ặ g.

Điều trị dự phịng thối hóa cột sống cổ
Cầ
h

h
g

, úi ổ
ứ , h

g

ế

ố ó hể
h

ƣớ h

g

ặ g h g
ghi g ổ ề

ộ ố g ổ.

ói,
ộ

ệ hh ặ
h gi

, h g

ổ

h i ph

ệ h:

ƣ hế ƣ

ộ g ộ ố g ổ quá


9

Đối ới h
ầ

g gƣ i

ghề ó ƣ hế i

ó hế ộ ghỉ gơi h h h ặ

ể hƣ giã

ấ

i ế

ộ

ố g ổ,

ộ ố g ổ,

óp h ặ

p

ƣ

ề ộ ố g ƣ

ộ g ộ ố g ổ hẹ h g
1.2 Quan niệm YHCT về chứng tý
1.2.1 Đại cƣơng
Q

iệ

họ

T ƣơ g Cả h Nhạ
“l

ố”h

ổ

ổ

ộ ố g ƣ g T

ề không ghi h

iể hiệ

g ủ

trên h ộ phạ
hố g, ầ

ƣ

ạ ,h ặ

ế

ạ g phủ

hị S

ỏi ặ g

g hố g

i

ố g ó 24

Biể hiệ

ối ả h hạ g hố g, i
hứ g

ệ h ƣ g
ph ,

Tý toan

h ối hố g[7].

Nghĩ hẹp
ệ

ộ ố g ổ hƣ g ới
ầ

g d ph

h h h h ế

g

i,

h g h g, hƣ
i h

ƣơ g ả

g ó, ộ ố g

ệ h d h h i hó

hứ g Tý, hứ g i

Tý ó ghĩ

ằ

ộ ố g ổ [7].

ổg ,

g, ầ hạ g ƣ

giải phẩ

ƣơ g ổ g

ƣơ g) [4]. “Cả h ố ” ò gọi

Y họ

[4, 17]

h i h Kh

hú h h, ụ ố

“ h ố”

chùy ( ố

hứ

ề ,

gh

hấp ế

i h

hớp ƣơ g,

ố , ơ hụ ,

p

iế

.

1.2.2 Nguyên nhân
Có 3 nguyên nhân chính phối h p g
Ph g, H , Thấp
phạ
[4]

ơ hụ ,

ệ h.

g phối h p g
iế

g

ệ h

hủ ế : lụ

hứ g Tý, g

hứ g Tý d

.
H

ý:

hiề , ơ

Ph g ý:
Thấp ý: ƣ g

ứ g,

g

hứ di h ể , diễ
, ặ g

ỏi,

dại

ạ h
iế

h h, ũ g
hớp

hế

ơ hụ ứ hi

ề

ó hể

g ại ả


10

D

h h h
ý

già thiên
dƣ

ả h hƣ

g ố ủy
C

ẻ

, ệ h
C

hủ

C

g C

iế

ủ hƣ

ộ g hạ
[4]

hố g, h ễ

ệ h

ấ

iế , ế C
hế

hổ
hứ

ệ h ố hố g,

ỏi ủ,

hủ h ế
hứ

iế

hƣ

i

ề

ế , ỏ g

iế h ạ

ộ g Cố

ộ g
h

Chƣơ g Ngũ
Tý” g

h i h h ghi

hứ g i

ối ả h hạ g

hó

ạ h, h ế ứ h

ố , hấp ọ ứ ệ i h
hứ

h ế hƣ h g

i dƣ

g

iế d

d i

i h
Bấ

h hƣ C

dại, ứ hi ặ g ề

Phế hủ h , h hƣ h g ả
hụ

.

ổi

.

hứ g Tý, ơ hụ

ế

g ƣ

g h

hế,

h h ế hƣ h ặ

hủ ố ủy, Th

i dƣ

Tỳ hủ ơ hụ , ứ hi Tỳ h hƣ h g
T

g

hƣ Th

ú , ứ g, hạ

hủ ố ủ , ố ủ
ại Th

Th

ộ g

Th
h p “T

d

h ế hƣ h g

, hủ
hƣ:

ế h

ệ

g i, g ại

phạ

iế

ơ

ứ , g h, ội

ặ g,

gã h h

Ch Tý giải h h ệ h i h hứ g Tý: h

ủ ph g

hứ g Tý.

ội g ại nhân: do

thành sang hấ

ộ g

h h ế ứ ệg

, hạ

hế

ộ g.

1.2.3 Cơ chế bệnh sinh
S h i h Kh Thi
h

hấp

g i

ơ hụ g

. Thi

p

g

g

hiế

ẽd

ới

i h ạ
hố g. D

ơ hụ

ấ

i
ệ h

ạ h
[13]

C

dị h ổ hại,

hố g

h

– Tố ấ ghi h

h g h g, hi p

. Khi ó

óh

ấ

iề h , h h ế

h gi

h
g

h

h ụ
h
g i

h

ệ, hi
ạ h

h ế

h h ế , ạ g phủ

h h h g h g ạ, ấ h g ấ

h p h g giố g h , d

i

ó ơ hế ệ h i h ũ g


11

hế

ó
i h

h

iệ : h

g

ạ h gƣ g ệ;

, hiệ , hấp g

ạ h ị hƣ g ố .

Chứ g Tý d i dẳ g
h

i h

hứ

d i

i ph

g ạ g phủ

ơi gũ hể

ạ g phủ T

hƣơ g h h hể
hi

g
ế

[4]

ố ủ

ề

i

.S hH
:N

h

phải , ó ẽ ý ú ại Th

ạ g ề

ú

Mạ h Tý h g dứ ại ả

C

g, ƣ

h h h

ổ

ó “h p”, ệ h
ế “Cố Tý” h g

ý h g dứ , ại ả
ới

ại

g ế ội i h Tố ấ – tý

ơi “h p” ó Ch

dứ , ại ả

ả g h h ế hƣ

dễ d g ấ

i diễ

hƣ

h g giải ƣ , ẽ ý ú

h g dứ , ại ả

g ại

ó, g ại ả

iế

d

ế

ghi giải h h iể hiệ

ại C

hiề

, ó ẽ ý ú

, ó ẽ ý

ại T

Cơ Tý

ới , ó ẽ ý ú ại Tỳ B Tý h g dứ , ại ả

ới , ó

ẽ ý ú ại Phế [13].
1.2.4 Triệu chứng y học cổ truyền
Y họ

ổ

ề

h g ghi h

iể hiệ

g ủ

trên h ộ phạ

ổg ,

hứ g Tý gồ

hố g, ầ

Tý

ƣ

ệ h d h h i hó
ỏi ặ g

ộ ố g ổ hƣ g ới

i,

ầ

Biể hiệ

iệ

hứ g i

ối ả h hạ g hố g, iên

g, ầ hạ g ƣ

g hố g

hứ g

h ối hố g [1, 6].

Tùy vào nguyên nhân mà chứ g Tý iể hiệ :
hiề

Hàn Tý:
gặp ạ h

g, hƣ
ƣ i

ú , ố ị h Kh i ph d

ổg

ộ

h hấ

ặ g

hế

ạ h,

ộ g.

gộ

ầ

ih ặ

h

,

h

g

h h

g ph .

Thấp Tý:
óp hƣ

h hấ

ó g dễ hị , hạ

h hấ

Phong Tý:
gió,

g ổ;

ổg
ấ

R

ƣ i

ỏi, ẩ , ệ h

ỏ g, ƣ i ệ ,

ạ h ầ

ã
p.


12

Ph g h

hấp phạ

g Chƣ

hó g

ặ,

i h ạ /C

ấ , ghỉ giả
ú

ơ, hạ

h

hƣ:

Biể hiệ
hế

ộ g;

ỉ

è

d i ới

he : h

ạ h h h ã

ƣ g
ầ

ỏi gối,

hƣ .

1.2.5 Điều trị chứng Tý theo YHCT
Bài thuốc điều trị Chứng Tý [6]
Thể ph g h
D g

hấp: Ph p ị h ph g,

i

ý h g( ạ h

phòng phong 8 g, hƣơ g h
12 g,

hƣơ g 4 g, ại

D g
g, ả

h ,

hấp

i hh ạ ạ

ể phƣơ g) gồ : hƣơ g h ạ 8g,

g 12 g, ƣơ g

8 g, h

g ỳ 12 g,

12 g, h h hả 6 g.

i hƣơ g h ạ h g hấp h g gồ : hƣơ g h ạ 10 g, ộ h ạ 12

ả 8 g,

ạ

B i h ố C

i h

10 g, xuyên khung 12 g,

hƣơ g hƣơ g

hả 8 g,

h g gi giả

ế hi 8 g.

gồ : hƣơ g h ạ 12 g,

hƣơ g 6 g, tang ký sinh 12 g, phụ i h 10 g, hƣơ g
g,

h hƣ

12 g, gƣ

ấ 12

ế hi 8 g.
Thể Th

hƣ: ph p ị ổ

h g gồ : hụ
ạ h phụ
ại

h

ạ hg

ố.B i ụ

ị 32g, h i ơ 16g, ạ h ả 6g,

i h 12g, gi

ơ

ị ị h

12g, ơ

hƣơ g h ạ 8g, phòng phong 8g, hi

i

g

h 8g,
iệ 12g,

hả 8g.

12g,
Châm cứu
Ch

ứ

d g ể iề

phƣơ g ph p h g d g h ố
ị

h th h ơ

g ƣ

g

ƣ

ầ h

d g phổ iế hiệ
g ệ h ý hớp ấp

và mãn tính.
Ch
h ệ , hó

he

ơ hế iế

h ệ h

ạ
gi p

hầ

i h

ơ hế giả

h ộ ố g ổ

ại hỗ: Ch

hị


13

Ch

he

hứ g

,

hó

h ệ he

he

ƣ

ƣ

g i h

ể giải

ế

iệ

ộ g

ả

g i h ệ h

Xoa bóp bấm huyệt, dưỡng sinh
T

dụ g

hụ

óp ấ

h ệ:

ơ, g

h

ủ d

ó ả h hƣ
hổ

g ế

h . Thái

h h h
g h

ý,

iếp

ổi ề hầ

i h hể dị h, ội iế

ề 10 hứ , ộ g

ƣ

ổ, ộ g c

g, Ngƣ

ấ 600 mg,

g.

1.3 Chế phẩm PT
1.3.1 Thành phần chế phẩm PT
C

h dƣ

iệ

ỉ ệ: Hy thiêm 600 mg, Lá lố 400

Thổ phụ i h 600 mg, tá dƣ :

g ei e

.

Hy thiêm [8, 22, 32]
T

h

họ : Siegesbeckiae herba. Compositae.

Th h phầ hó họ : hứ Darutoside, hythimoside-A, orientin, orientalid và
3,7 – dimetylquercetin, kirenol.
T

dụ g dụ g dƣ

T

dụ g dƣ

ơ

hế ứ

hế

ý YHCT:

ph g hấp, h g i h ạ

ý YHHĐ: dị h hiế H
ả

ấ

hi

ó

dụ g h g viêm theo

các enzym nitric oxide synthase (iNOS) và

cyclooxygenase-2 (COX-2).
Ngưu tất [8, 14, 20, 32]
T

h

họ : Achyranthesae radix. Amaranthaceae

Th h phầ

h

họ

h h: saponin triterpenoid (acid oleanic),

phytoecdysones (polypodine, ecdysterone, 25-R inokosteron, 25-S inokosteron),
rhamnoza,

ối

i, glucoza.