Nhac cung dinh Viet nam va UNESCO

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Nhạc cung đình Việt nam và UNESCO</b>

<i><b>Vietsciences-Trần Văn Khê 30 tháng 10/2004</b></i>

Từ năm 1963, khi Cố Giáo sư Nguyễn Hữu Ba và tôi, được sự tài trợ của Viện
Quốc tế Nghiên cứu âm nhạc với phương pháp đối chiếu tại Tây Bá Linh, nhờ lời giới
thiệu nồng hậu của Nhà Nhạc học Alain Daniélou, lo việc ghi âm, chụp ảnh, chọn lọc,
phân tích tư liệu về Nhạc cung đình Huế, viết lời giới thiệu để thực hiện dĩa hát về ca
nhạc Huế trong đó có mấy bản nhạc cung đình, do hảng dĩa Barenreiter-Musicaphon
phát hành tại Tây Đức và trên Thế giới trong loạt dĩa mang nhãn hiệu UNESCO.số
BM 30 L. 2022. Dĩa hát đó được Giải thưởng lớn tại Tây Đức, Deutscher Schallplatten
Preiss năm 1969. Và tiếp theo năm sau, lại được thêm một Giải thưởng lớn của Hàn
lâm Viện dĩa hát Phỏp (Acadộmie du disque franỗais ) Gii thng ln v Dân tộc
nhạc học năm 1970. (Grand Prix du Disque : Prix d'Ethnomusicologie)

Vậy mà Unesco chưa để ý đến Nhạc cung đình Huế. Khi ông Tổng Giám đốc
Unesco, Amadou M. M'bow thăm Huế năm 1981, có dịp xem một chương trình ca
<i>múa nhạc cung đình Huế, ơng rất xúc động sau khi xem tiết mục "Lân mẫu xuất lân </i>
<i>nhi" . Tôi ngồi bên ơng và nói nhỏ với ơng; " Chúng tơi vơ cùng cám ơn Ơng đã lên </i>
tiếng kêu gọi thế giới giúp Việt Nam bảo vệ và trùng tu cung điện, những di tích lịch
sử và văn hoá ở Huế. Nhưng cung điện chỉ là cái xác của Huế. Còn cái hồn của Huế là
thi ca âm nhạc vũ điệu kịch nghệ của Huế. Ông có nghĩ đến việc bảo tồn di sản văn
hố đó khơng.? Thì ơng trả lời rằng:" Chưa nghĩ đến. Nhưng sẽ phải nghỉ đến". Rồi
ông về hưu.

Bao nhiêu lần tơi có nhắc đến việc ấy trong nhiều hội nghị, nhưng mãi đến tháng 6
năm 1993, tại Unesco có một cuộc họp quốc tế để bàn về vấn đề bảo tồn di sản phi vật
thể. Hơn 30 nước tham dự. Anh Đào Viết Trung thành viên Ủy ban quốc gia Unesco
của Việt Nam, từ Hà nội sang dự và đưa ra chương trình bảo tồn di sản phi vật thể
vùng Huế và của 54 sắc dân tộc thiểu số miền Thượng Việt Nam. Hơm đó Giáo sư

Georges Condominas và tơi có được Unesco mời tham dự. Hai chúng tôi hết sức ủng
hộ và binh vực dự án của Việt Nam và yêu cầu Unesco tổ chức tại Việt Nam hai cuộc
hội thảo quốc tế để thảo luận về các vấn đề nói trên. Lời tham luận của chúng tơi có
sức thuyết phục mãnh liệt. Bà Gobeil chủ toạ phiên họp đã không ngần ngại khen rằng
hai bài tham luận "trên cả tuyệt vời" đó làm cho dự án của Việt Nam được sắp vào
hạng " tối ưu. Và bà nói đùa rằng Đó là một "siêu dự án".

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

giai đoạn:

1.-Mời một đoàn Ca vũ nhac cung đình Huế tham dự Nhạc hội Tokyo Hè năm 1993.
Và nhân dịp đó Đài Truyền hình quốc gia Nhựt bổn NHK đã dựng một chương trình
rất đăc sắc về Nhạc cung đình Huế chiếu trên các màn ảnh nhỏ của toàn quốc Nhựt
bổn.Đoàn do La Cẩm Vân điều khiển và đã gây tếng vang rất tốt trong giới nghiên cứu
Nhạc cung đình châu Á

2 Tổ chức một đồn nghiên cứu Nhạc cung đình Huế và trong dịp đó ghi âm ghi hình
với phương tiện hiện đại các tiết mục cơ bản của Ca Vũ nhạc cung đình Huế. Tơi được
mời làm Cố Vấn đặc biệt cho Đoàn và Toyota Foundation đã tài trợ chuyến đi nghiên
cứu trên thực địa ấy năm 1995.Đoàn dã quay nhiều cuốn phim video rất đẹp về ca múa
nhạc cung đình Huế để tàng trử tại trường Đại học Osaka và có mấy cuồn chép lại cho
Việt Nam.

3.- Sau khi đồng ý với quan điểm của tôi " ghi âm giữ lại những loại nhạc mà chúng ta
sợ sẽ mất đi, thì rất tốt, nhưng dó chỉ là bảo vệ tiêu cực; làm sao gây lại sức sống bằng
cách tìm chức năng và chỗ đứng mới cho loại nhạc đang sợ bị mất, mới quí hơn, vì bảo
vệ cách đó là bảo vệ tích cực "hai Giáo sư Nhựt đã xin được tài trợ của Japan

Foundation để tổ chức một trường tại Huế , "một Đại học Nhã Nhac" để đào tạo diễn
viên và nhà nghiên cứu nhạc cung đình. Và đó cũng là một trong những điều kiện tất
yếu để được Unesco xem xét hồ sơ của Việt Nam trong việc xin Unesco cơng nhận

Nhạc cung đình là một kiệt tác phi vật thể và truyền khẩu của nhân loại.

Lẽ tất nhiên muốn được nhìn nhận như vậy, trước hết Nhạc cung đình phải có một giá
trị rất cao về phương diện lịch sử cũng như về nghệ thuật.

Chúng ta cũng nên nhớ rằng tuy được sử dụng ở trong cung đình,việc sáng tạo và biểu
diễn nhạc cung đình đều do những nhạc sĩ, nghệ sĩ xuất thân từ trong dân gian, nhờ có
tay nghể cao mà được sung vào cung để phục vụ cho triều đình.

Về mặt lịch sử, chưa có một bộ mơn âm nhạc nào được ghi vào sử sách Việt Nam
nhiều như Nhạc cung đình: "Đại Việt sử ký tồn thư ", "Khâm định thông giám Việt sử
cương mục "," Lê triều hội điển ", "Lịch triều hiến chương loại chí "và đặc biệt nhứt
trong" Khâm định Dại Nam Hội điển sự lệ ", sách sử trong nước và cả nước ngoài
như " Khâm Định Đai Thanh hội điển sự lệ " của Trung quốc, và bài viết bằng tiếng
Pháp trong nhiều tập của " Tạp chí nhửng Người bạn của cố dô Huế "( Bulletin des
Amis du Vieux Huế.)

<b>Về mặt nghệ thuật:</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

2.- Dàn nhạc đa dạng: Đại nhạc gồm Đại hồng chung, đai cổ, trống võ, bồng, mõ,
thanh la, chập chỗ, sinh tiền, kèn, nhị.Tiểu Nhạc hay Nhã nhạc có đàn dây tơ: đàn
nguyệt (2 dây), đàn tam (3 dây) đàn tỳ bà (4 dây) đàn nhị (2 dây có cung kéo), có 2 sáo
trúc, trống bảng một mặt, tam âm la ( 3 thanh la nhỏ ) sinh tiền.

Còn Ty cổ, ty chung, Ty khánh. Huyền nhạc gồm nhiều nhạc khí chỉ chưng bày mà
khơng diễn tấu trong các lễ lớn như Tế đàn Nam Giao.

3 Việc thành lập những dàn nhạc không quan tâm đến số lượng mà đặt trọng tâm vào
chất lượng, và sự phối hợp màu âm: Trong dàn Nhã nhạc, khi các nhạc cơng hồ tấu
mà ta vẫn nghe rõ tiếng của từng cây đàn: tiếng chững chạc, trang nghiêm của đàn

nguyệt, tiếng chuyền tiếng phi bay bướm của tỳ bà, tiếng trong vắt, vuốt ve " nên lời
dịu ngọt " của đàn nhị, tiếng đục khi vê khi khảy của đàn tam, tiếng nỉ non vi vút của
hai chiếc sáo trúc, tiếng kim của tam âm la, tiếng mộc của sinh tiền, tất cả nhạc khí ấy
đồng theo tiếng nhịp của trống bảng, khi khoan khi nhặt, khi vào nội phách, khi ra
ngoại phách, tấu lên 10 bài Ngự từ nhịp điệu khoan thai của mấy bản Phâm tuyết,
Nguyên tiêu lần lần dồn dập của mấy bài Hồ Quảng, Liên hoàn, Bình bán, Tây Mai,
Kim Tiền, rộn rã từ Xuân phong, qua Long hổ, đi đến náo nhiệt như tiếng vó ngựa
trong bài Tẩu Mã,

4. Thang âm điệu thức đa dạng, tiết tấu phong phú, bài bản dồi dào.

5. Cơng dụng, chức năng đa dạng: Khi thì là nhạc lễ, trong các tế Giao, tế miếu, trong
những buổi đại triều, thường triều, khi là loại thính phịng trung cung chi nhạc, đàn cho
vua chúa triều thần nghe chơi , lúc lại là những điệu nhạc giúp vui trong yến tiệc, phụ
hoạ cho các điệu múa, cho những vở tuồng hát bội

6. Nhạc công, nhạc sĩ, các nghệ sĩ đàn ca, múa, hát đều có kỹ thuật rất cao vì chỉ triều
đình mới có khả năng tài chánh, quyền lực chánh trị để qui tụ nhiều tài năng từ khắp
nơi trong đất nước, có thể tạo điều kiện cho các nghệ sĩ ấy có thời gian và phương tiện
trau giồi nghệ thuật để trở nên những nghệ sĩ cao tay nghề, sáng tác dồi dào và biểu
diễn tinh vi.

Bản thân của Nhạc cung đình đã có những đặc điểm về mặt lịch sử và nghệ thuật.
Nhưng dựng một hồ sơ thoả mãn được các yêu cầu của Unesco không đơn giãn. Và
chúng tôi phải ghi công Bà Noriko Aikawa rất lớn trong việc nầy. Lẽ tất nhiên là các
chuyên gia Việt Nam đã chịu khó, bền tâm, kiên trì thâu thập các tư liệu về lịch sử,
hình ảnh, dĩa hát, băng ghi âm, phim đen trắng, phim video, để giới thiệu một cách có
hệ thống, mạch lạc, khoa học trong một hồ sơ trên 100 trang thuyết trình,

upload.123doc.net ảnh tư liệu, 2 cuốn băng video các băng ghi âm thể hiện từng loại

nhạc cụ như ơng Phan tiến Dũng đã nói trong bài phỏng vấn ơng của báo Tuổi trẻ.
Nhưng cơng việc đó chúng

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

Sung, những người đã có kinh nghiệm giới thiệu thành công hồ sơ của Nhựt bổn và
Đại Hàn trong lần công bố về kiệt tác phi vật thể và truyền khẩu của nhân loại 2 năm
trước của Unesco. Bà thường trực liên lạc với tơi, khơng ngại cho chụp hình cả hồ sơ
của Việt Nam, cho người mang tay tận nhà tôi ở ngoại ơ Paris, vì tơi di chuyển rất khó
khăn, và qua điện thoai đã thảo luận trong chi tiết những điểm ghi trong hồ sơ, và
chỉ chuyển đến Ban Giám khảo, một hồ sơ Nhã nhạc Việt Nam khi bà xét là đầy đủ,
vững vàng trong nội dung lẫn hình thức. Và các bạn Việt Nam cũng tận tình, chịu khó
sửa chữa bổ sung mấy lượt. Trong nước lại có những cơng trình bảo tồn nghiên cứu về
nhạc cung đình của Trung tâm bảo tồn di tích cố đơ Huế. Phải có rất nhiều đặc điểm
phải được chứng minh đầy đủ, hồ sơ mới được chấp nhận, xem xét và đánh giá, mà
hôm nay chúng tôi chỉ nêu ra một so nhỏ.

Chúng ta rất vui mừng, phấn khởi khi được thế giới công nhận Nhạc cung đình Việt
Nam là một "kiệt tác phi vật thể và truyền khẩu" của nhân loại. Đúng như lời của ơng
Phan tiến Dũng đã nói: "Giữ gìn danh hiệu cao q đó cịn gian nan hơn "

Riêng chúng tôi, từ lâu đã lên tiếng bảo tồn vốn cổ, không phải chỉ trong truyền thống
âm nhạc Việt Nam mà của nhiều nước trên thế giới. Bảo tồn vốn cổ không phải là "nệ
cổ" Phát triển vốn cổ không phải cùng nghĩa với công việc đổi mới một cách vô ý
thức. Chúng tôi đã thường nói:

<i> "Di sản văn hố của Cha Ơng chúng ta để lại có bề dầy của lịch sử, chiều sâu của </i>
<i>nghệ thuật. Chúng ta nên vô cùng thận trọng trong việc giữ gìn và nhưt là trong cơng </i>
<i>việc "phát triển."Đừng để cho lịng nhiệt tình của chúng ta bị danh từ "hiện đại " "đưa </i>
<i>chúng ta đi đến chỗ lòng muốn làm cho đẹp cho hay hơn xưa, làm giàu cho vốn cổ, mà</i>
<i>thật sự làm "biến chất" cái hay của truyền thống có khi đi đến chỗ phá tan truyền thống, </i>
<i>làm mất bản sắc dân tộc và rơi vào mảnh đất ngoại lai ". </i>

Chúng ta sẽ cùng nhau lo công viễc giữ gìn danh hiệu cao q mà Am nhạc cung đình
Huế vừa nhận được .

</div>

<!--links-->
Về việc ký kết hiệp định hợp tác nghè cá ở vịnh Bắc Bộ giữa Việt Nam và Trung Quốc

• 13
• 586
• 2