Gián án bãi ghi Hóa 11 chương 5

Hố 11- Ban CB - Chương 5: HIĐROCACBON NO 13
Chương 5 HIDROCACBON NO
ANKAN
I. Công thức tổng quát & các tên gọi
* C
n
H
2n+2
( n
1
≥
)
* Ankan ; hydro cacbon no , mạch hở ; đồng đẳng của metan ; parapin
Nguyên tắc gọi tên quốc tế của ankan
1. Tên và công thức của 10 ankan đầu dãy
Metan CH
4
Hexan C
6
H
14
Etan C
2
H
6
Heptan C
7
H
16
Propan C
3

H
8
Octan C
8
H
18
Butan C
4
H
10
Nonan C
9
H
20
Pentan C
5
H
12
Decan C
10
H
22
2. Nguyên tắc :
a) Ankan mạch thẳng : tên ankan
b) Ankan mạch phân nhánh
* Chọn mạch cacbon dài nhất làm mạch chính
* Đánh số trên mạch chính sao cho tổng chỉ số các nhánh là nhỏ nhất
* Đọc tên nhánh theo thứ tự mẩu tự
- Tên gốc hydro cacbon : đổi đuôi an
→

yl
Thí dụ : CH
3
– metyl * CH
3
– CH
2
– CH
2
– n - propil
C
2
H
5
– etyl * CH
3
– CH –
C
3
H
7
– propyl CH
3
iso - propil
- Nếu có 2 , 3 , 4 ... nhánh giống nhau dùng tiếp đầu ngữ di , tri , tetra ... trước tên nhánh
∗ Giữa chữ và số nối nhau bằng dấu –
∗ Giữa số và số nối nhau bằng dấu ,
∗ Gọi tên ankan theo trình tự sau:

II. Tính chất vật lý
- Từ C
1
→ C
4
là những chất khí
- Khối lượng phân tử càng lớn thì t
0
nóng chảy
, t
0
sôi
càng cao
- Nhẹ và không tan trong nước
Đặc điểm cấu tạo của phân tử CH
4
và các đồng đẳng
1. Metan:
- Có 4 liên kết σ hướng về 4 đỉnh của một tứ diện đều
- Góc HCH bằng 109
0
28
/

- Toàn bộ phân tử không ở trên cùng một mặt phẳng
2. Đồng đẳng :
- Các liên kết C – H ; C – C đều là những liên kết cộng hóa trò σ
- Các nguyên tử trong phân tử không nằm trên cùng một mặt phẳng
- Các góc HCH , HCC , CCC khoảng 109,5
0

- Mạch cacbon không phải là đường thẳng mà là đường gấp khúc
Trường PTTH Lê Q Đơn 13
Vò trí nhánh + Tên nhánh + Tên ankan mạch chính
Hố 11- Ban CB - Chương 5: HIĐROCACBON NO 14
III.. Tính chất hóa học
1. Tính chất hóa học của metan
a.Phản ứng thế : thế clo ngoài ánh sáng
CH
4
+ Cl
2

 →
as

CH
3
Cl + Cl
2

 →
as

CH
2
Cl
2
+ Cl
2

 →
as

CHCl
3
+ Cl
2

 →
as

b. Phản ứng phân hủy ( điều kiện : 800
0
C )
CH
4

 →
0
t

c. Phản ứng oxyhóa hoàn toàn
CH
4
+ 2 O
2

 →
0

t

2.Tính chất hóa học của ankan
1. Phản ứng thế ( đặc trưng nhất)
a) Tổng quát: C
n
H
2n+2
+ x Cl
2

 →
xsa :1;.
C
n
H
2n+2-x
Cl
x
+ x HCl
C
n
H
2n+2-x
Cl
x
gọi là dẫn xuất clo của ankan
x = 1 dẫn xuất monoclo
x = 2 dẫn xuất diclo
x = 3 dẫn xuất triclo ...

b) Thí dụ : Thế 1 lần clo tạo dẫn xuất monoclo
* Thế 1 lần clo trên C
2
H
6
trong điều kiện ánh sáng :
C
2
H
6
+ Cl
2

 →
as

* Propan tác dụng đúng với clo với tỉ lệ mol 1 : 1 ( điều kiện ánh sáng)
CH
3
– CH
2
– CH
3
+ Cl
2

 →
as

c) Lưu ý : Khi thế clo hay brom vào ankan có từ C

3
trở lên thì tạo hỗn hợp nhiều sản phẩm .
- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - -
- - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - -- - -
2. Phản ứng crackinh
a) Tổng quát: C
n
H
2n+2

 →
crackinh
C
m
H
2m+2
+ C
m
,
H
2m
,
{ }
';2';1 mmnmm
+=≥≥
Ankan Ankan mới Anken
b) Thí dụ: C
3
H
8

 →
crackinh
CH
4
+ C
2
H
4
C
4
H
10
 →
crackinh
- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
-- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - -
3. Phản ứng tách hydro ( dehydro hoá)
C
n
H
2n+2

 →
xtt ,
0
C
n
H
2n
+ H

2
Anken
- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
4. Phản ứng phân hủy
C
n
H
2n+2

 →
0
t
n C + ( n + 1) H
2
- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
5. Phản ứng oxyhóa hoàn toàn : C
n
H
2n+2
+ (3n+1)/2 O
2
 →
0
t
n CO
2
+ ( n+1 ) H
2
O
- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

IV. Các phương trình điều chế metan và ứng dụngcủa metan
a) Từ natri axetat CH
3
COONa + NaOH
 →
0
,tCaO
CH
4
+ Na
2
CO
3

Trường PTTH Lê Q Đơn 14
Hố 11- Ban CB - Chương 5: HIĐROCACBON NO 15
b) Từ nhôm cacbua Al
4
C
3
+ 12 H
2
O → 3 CH
4
+ 4 Al(OH)
3
c) Từ khí thiên nhiên , dầu mỏ
d) Crackinh propan, butan:
e) Từ cacbon C + 2 H
2

 →
0
,tNi
CH
4
Luyện tập
1. Hãy chọn câu đúng:
A) Hidrocacbon no là hidrocacbon không có phản ứng cộng thêm nguyên tử hidro.
B) Ankan là hidrocacbon có công thức phân tử C
n
H
2n+2
.
C) Hidrocacbon không no là hidrocacbon có phản ứng cộng với hidro.
D) Hidrocacbon no là hidrocacbon mà trong phân tử chỉ có liên kết đơn.
2. Hãy viết công thức phân tử các ankan chứa :
a) 14 nguyên tử C - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - -
b) 28 nguyên tử C - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - -
c) 14 nguyên tử H - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - -
d) 28 nguyên tử H - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - -
3. Ứng với propan có hai nhóm ankyl là n- propyl và iso – propyl. Hãy viết công thức cấu tạo của
chúng và cho biết bậc của nguyên tử cacbon mang hóa trò tự do.
- - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - -
4. Hãy viết công thức cấu tạo và gọi tên theo IUPAC:
a) Các butan đồng phân.
- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - -

- - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - -
b) Các pentan đồng phân.
- - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - -
c) Các hexan đồng phân.
- - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
-- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - -
5. Đốt cháy hòan tòan một mẫu hidrocacbon người ta thấy thể tích hơi nước sinh ra gấp đôi 1,2 lần
thể tích khí cacbonic ( đo trong cùng điều kiện). Biết rằng hidrocacon đó chỉ tạo thành 1 dẫn xuất
monoclo duy nhất. Hãy xác đònh công thức cấu tạo của nó.
6. a) Vì sao xăng dầu phải được chứa trong các bình chứa chuyên dụng và bảo quản ở những kho
riêng?
Trường PTTH Lê Q Đơn 15
Hố 11- Ban CB - Chương 5: HIĐROCACBON NO 16
- - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - b)
Vì sao các tàu chở dầu khi bò tai nạn thường gây ra thảm họa cho một cùng biển rất rộng?
- - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - -
c) Vì sao khi các chi tiết máy hoặc đồ dùng bò bẩn dầu mỡ người ta thường dùng xăng hay dầu
hỏa để lau rửa?
- - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - -

d) Vì sao khi bò cháy xăng dầu không nên dùng nước để dập?
- - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - -
7. Viết phương trình và gọi tên phản ứng của isobutan trong các trường hợp sau:
a) Lấy 1 mol isobutan cho tác dụng với 1 mol clo có chiếu sáng.
- - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - -
b) Lấy 1 mol isobutan đun nóng với 1 mol brom.
- - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - -
c) Nung nóng isobutan với xúc tác Cr
2
O
3
để tạo thành C
4
H
8
( isobutilen).
- - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - -
- - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
d) Đốt isobutan trong không khí.
- - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - -

8.Thế nào là hydrocacbon ? hydrocacbon no ? ankan ? gốc hydrocacbon ?
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- -
9 Viết các cấu tạo có thể có của gốc ankyl C
4
H
9
–
- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- -
- - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - -
- - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - 10 Gọi tên
Trường PTTH Lê Q Đơn 16
Hố 11- Ban CB - Chương 5: HIĐROCACBON NO 17
theo danh pháp quốc tế những ankan có cấu tạo sau đây ( sau khi điền nguyên tử hydro vào mạch )

C -C - C -C -C -C C -C -C -C - C C -C -C -C
| | |
C C C

C C
| |
C - C -C -C C -C -C -C -C -C -C C - C – C – C - C
| | | | |
C C C C C

| |
C C

11 : Viết cấu tạo những chất có tên sau đây:
* 3-metyl pentan ∗ 4 - etyl – 3 – metyl octan
- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - -
- - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - -- - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - -
* 2,2 – dimetyl pentan ∗ 3,3 – dietyl hexan
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - -
- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - -
12 : Viết cấu tạo các đồng phân có công thức phân tử C
4
H
10
; C
5
H
12
và gọi tên những đồng phân đó
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
13: Thế clo vào isobutan , isopentan , neopentan có thể tạo bao nhiêu sản phẩm thế monoclo . Viết
cấu tạo các dẫn xuất clo đó

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
-- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
- - - - - - - -
Trường PTTH Lê Q Đơn 17