Thực hiện chính sách nhà ở cho công nhân tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN THỊ LAN ANH

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH NHÀ Ở CHO
CÔNG NHÂN TẠI CÁC KHU CÔNG NGHIỆP
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC NINH

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG

HÀ NỘI – 2020


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN THỊ LAN ANH

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH NHÀ Ở CHO CÔNG
NHÂN TẠI CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA
BÀN TỈNH BẮC NINH

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG
Chuyên ngành: Quản lý công

Mã số: 8 34 04 03

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN VIẾT ĐỊNH

HÀ NỘI – 2020


i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan số liệu, kết quả nghiên cứu trong Luận văn này là
trung thực và chưa sử dụng để bảo vệ Luận văn của một học vị nào.
Tôi xin cam đoan mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện Luận văn này đã
được cảm ơn và các thơng tin trích dẫn trong Luận văn đã được chỉ rõ nguồn
gốc.
Hà Nội, ngày

tháng

năm 2020

Tác giả

Nguyễn Thị Lan Anh


ii
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hồn thành Luận văn tốt nghiệp
tại Học viện Hành chính Quốc gia, em luôn nhận được sự quan tâm, tạo điều
kiện giúp đỡ của các thầy cô trong Ban Giám đốc Học viện, các thầy cô trong

Khoa Sau Đại học, các thầy cô trong các khoa thuộc Học viện. Em xin bày tỏ
lịng biết ơn sâu sắc và xin có lời cảm ơn trân trọng nhất gửi đến các thầy cô,
đặc biệt là giảng viên hướng dẫn TS. Nguyễn Viết Định - Học viện Hành chính
Quốc gia đã tận tình hướng dẫn em nghiên cứu, hồn thành Luận văn này.
Tơi xin cảm ơn Ban lãnh đạo, nhân viên các phòng ban của UBND tỉnh
Bắc Ninh và Ban quản lý các khu công nghiệp tỉnh Bắc Ninh đã cung cấp cho
tôi những thơng tin, tư liệu q giá và những đóng góp xác đáng, hết sức q
báu để tơi hồn thành luận văn này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn lãnh đạo cơ quan chủ quản, gia đình, bạn bè,
đồng nghiệp và các học viên Lớp HC22.B8 - Học viện Hành chính Quốc gia
đã ủng hộ, tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu
và làm Luận văn tốt nghiệp.
Do những hạn chế về chủ quan và khách quan, đề tài nghiên cứu không
tránh khỏi những thiếu sót, tơi rất mong nhận được những nhận xét góp ý của
quý thầy cô và các độc giả để đề tài được hồn thiện hơn, sâu sắc hơn và có
tính khả thi hơn nữa.
Cuối cùng tôi xin gửi lời chúc sức khỏe, hạnh phúc, kính chúc q
Thầy, Cơ thành cơng trong sự nghiệp cao quý.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, ngày

tháng
Tác giả

năm 2020

Nguyễn Thị Lan Anh


iii

MỤC LỤC
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục sơ đồ, bảng biểu
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ........................................................1
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài ........................3
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đề tài ................................................8
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài...........................................9
5. Phương pháp nghiên cứu của đề tài.........................................................9
6. Kết cấu của đề tài ...................................................................................11
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN THỰC HIỆN
CHÍNH SÁCH NHÀ Ở CHO CƠNG NHÂN TẠI CÁC KHU CÔNG
NGHIỆP ..............................................................................................................12
1.1. Một số khái niệm cơ bản về nhà ở cho công nhân tại các khu công nghiệp
..............................................................................................................................12
1.1.1. Khái niệm về nhà ở ..........................................................................12
1.1.2. Nhà ở cho công nhân tại các khu công nghiệp ...............................13
1.1.3. Các loại hình nhà ở cho cơng nhân tại các khu cơng nghiệp .........13
1.2. Chính sách nhà ở cho cơng nhân tại các khu cơng nghiệp .................14
1.2.1. Khái niệm về chính sách và thực hiện chính sách nhà ở cho cơng
nhân tại các khu cơng nghiệp ..............................................................................15
1.2.2. Vai trị của chính sách nhà ở cho công nhân tại các khu công
nghiệp ...................................................................................................................20


iv
1.2.3. Sự cần thiết của chính sách nhà ở cho cơng nhân tại các khu cơng

nghiệp ...................................................................................................................25
1.2.4. Nội dung chính sách nhà ở cho công nhân tại các khu công nghiệp
..............................................................................................................................28
1.2.5. Quy trình và nội dung thực hiện các chính sách phát triển nhà ở cho
công nhân tại các khu công nghiệp......................................................................30
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện các chính sách phát triển
nhà ở cho cơng nhân tại các khu công nghiệp .....................................................39
1.3.1. Yếu tố khách quan............................................................................39
1.3.2. Yếu tố chủ quan ...............................................................................41
1.4. Kinh nghiệm của một số địa phương và bài học kinh nghiệm cho tỉnh
Bắc Ninh về thực hiện chính sách nhà ở cho cơng nhân tại các khu công nghiệp
..............................................................................................................................43
1.4.1. Kinh nghiệm của một số địa phương...............................................43
1.4.2. Bài học kinh nghiệm cho tỉnh Bắc Ninh về thực hiện chính sách nhà
ở cho cơng nhân tại các khu công nghiệp............................................................47
Tiểu kết chương 1 ......................................................................................50
Chương 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH NHÀ Ở
CHO CƠNG NHÂN TẠI CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH BẮC NINH ..............................................................................................51
2.1. Khái quát chung về tỉnh Bắc Ninh và các khu công nghiệp trên địa
bàn tỉnh Bắc Ninh.................................................................................................51
2.1.1. Khái quát chung về tỉnh Bắc Ninh...................................................51
2.1.2. Giới thiệu chung về các khu cơng nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh
..............................................................................................................................55
2.2. Phân tích thực trạng thực hiện các chính sách nhà ở cho công nhân tại
các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh .................................................60


v
2.2.1. Nhu cầu về nhà ở của công nhân tại các khu công nghiệp trên địa

bàn tỉnh Bắc Ninh.................................................................................................60
2.2.2. Thực hiện các chính sách nhà ở cho cơng nhân tại các khu công
nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh .......................................................................62
2.3. Đánh giá kết quả thực hiện các chính sách nhà ở cho công nhân tại
các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh .................................................73
2.3.1. Những kết quả đạt được ..................................................................73
2.3.2. Những tồn tại và nguyên nhân.........................................................78
Tiểu kết chương 2 ......................................................................................85
Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG
TRONG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH NHÀ Ở CHO CƠNG NHÂN TẠI
CÁC KHU CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC NINH..............86
3.1. Phương hướng thực hiện chính sách nhà ở cho cơng nhân tại các khu
công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh...............................................................86
3.1.1. Quan điểm của Nhà nước về phát triển nhà ở cho công nhân tại các
khu công nghiệp ...................................................................................................86
3.1.2. Dự báo nhu cầu về nhà ở cho công nhân tại các khu công nghiệp
trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2020-2030 ................................................91
3.1.3. Mục tiêu thực hiện chính sách nhà ở cho công nhân tại các khu
công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh ..............................................................91
3.2. Giải pháp tăng cường việc thực hiện các chính sách phát triển nhà ở
cho cơng nhân tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh ....................93
3.2.1. Bổ sung, hồn thiện cơ chế chính sách về nhà ở cho công nhân tại
các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh .................................................93
3.2.2. Tổ chức bộ máy, tăng cường năng lực đội ngũ cán bộ trong thực
hiện chính sách nhà ở cho cơng nhân tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh
Bắc Ninh ...............................................................................................................96


vi
3.2.3. Rà soát, bổ sung quy hoạch, kế hoạch và tổ chức thực hiện chính

sách nhà ở cho cơng nhân tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh 98
3.2.4. Huy động các nguồn lực thực hiện chính sách nhà ở cho công nhân
tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh..........................................100
3.2.5. Tăng cường vai trò nhà nước trong tổ chức quản lý, phối hợp các
chương trình, thực hiện thanh tra, kiểm tra, đánh giá cơng tác thực hiện chính
sách nhà ở cho cơng nhân tại các khu công nghiệp ..........................................103
3.3. Một số kiến nghị ...............................................................................105
3.3.1. Kiến nghị đối với Nhà nước...........................................................105
3.3.2. Kiến nghị đối với Uỷ Ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh .......................108
Tiểu kết chương 3 ....................................................................................109
KẾT LUẬN ............................................................................................110
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


vii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Stt

Viết tắt

Viết đầy đủ

1

KCN

Khu công nghiệp

2

KKT

Khu kinh tế

3

CNLĐ

Cơng nhân lao động

4

KCX

Khu chế xuất

5

CN

Cơng nhân

6

LĐLĐ

Liên đồn lao động

7

BXD

Bộ Xây dựng

8

DN

Doanh nghiệp

9

VAT

Thuế giá trị gia tăng

10

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

11

CP

Cổ phần

12

KTXH

Kinh tế xã hội

13

UBND

Uỷ ban nhân dân

14

ĐTXD

Đầu tư xây dựng

15

BQL

Ban Quản lý

16

HTKT

Hạ tầng kỹ thuật

17

GPMB

Giải phóng mặt bằng

18

CTĐT

Chủ đầu tư

19

KQLCCĐT

Kết quả lựa chọn chủ đầu tư


viii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU
Stt
1

2

3

4

Tên sơ đồ, bảng biểu

Biểu đồ 2.1: Tình hình diện tích đất cho th tại các khu công
nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh
Sơ đồ 2.1. Bộ máy tổ chức quản lý của Ban quản lý các khu
công nghiệp tỉnh Bắc Ninh
Bảng 2.1: Danh sách dự án ĐTXD nhà ở xã hội cho công
nhân dự kiến triển khai thực hiện giai đoạn 2017-2022
Bảng 2.2: Tổng hợp tình hình thực hiện các dự án nhà ở cho
công nhân trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh

Trang
50

63

58

69


1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Nhà ở là nhu cầu cấp thiết nhất trong đời sống của mỗi con người; Vì
vậy một trong những nhiệm vụ, giải pháp về chính sách xã hội nói chung và
an sinh xã hội nói riêng được Nghị quyết Hội nghị lần thứ 5 – Ban Chấp hành
Trung ương (khóa XI) nhấn mạnh là bảo đảm mức tối thiểu về một số dịch vụ
xã hội cơ bản cho người dân – trong đó có bảo đảm nhà ở tối thiểu là: Cải
thiện điều kiện nhà ở cho người nghèo, người có thu nhập thấp ở đô thị, từng
bước giải quyết nhu cầu về nhà ở cho người lao động tại các khu cơng nghiệp
và học sinh, sinh viên. Có cơ chế hỗ trợ nhà ở cho người thu nhập thấp ở đơ

thị phù hợp cho đối tượng có nhu cầu th, mua nhà ở. Tập trung khắc phục
những khó khăn về đất đai, quy hoạch, vốn, thủ tục, tạo điều kiện cho các tổ
chức kinh doanh tham gia thực hiện các dự án phát triển nhà ở xã hội, có
chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà ở tại các khu công
nghiệp.
Bắc Ninh là một trong những tỉnh dẫn đầu về phát triển công nghiệp,
các khu công nghiệp. Hiện tại tỉnh Bắc Ninh có 16 khu cơng nghiệp được
Chính phủ phê duyệt quy hoạch và xây dựng với tổng diện tích 6.397,68ha.
Với 10 khu cơng nghiệp đi vào hoạt động các khu công nghiệp Bắc Ninh đã
thu hút 1.429 dự án đầu tư trong và ngoài nước với tổng vốn đầu tư tính đến
ngày 30/9/2019 đạt 19.003,52 triệu USD. Tính đến tháng 10 năm 2019 có
1.056 dự án đi vào hoạt động sản xuất kinh doanh: giá trị sản xuất công
nghiệp đạt 878.554 tỷ đồng, giá trị xuất khẩu đạt 31.937 triệu USD, đóng góp
cho ngân sách nhà nước 9.401 tỷ đồng, tạo việc làm cho 292.300 lao động.
Các khu công nghiệp đã trở thành thực thể kinh tế quan trọng, là nơi thu hút
các dự án với công nghệ tiên tiến, đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế, quá


2
trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động của tỉnh theo hướng cơng
nghiệp; góp phần thúc đẩy phát triển bền vững nền KT-XH của tỉnh.
Đồng hành với sự phát triển mạnh mẽ của các KCN, khu chế xuất
(KCX), nhu cầu về nhà ở cho công nhân lao động (CNLĐ) tại các KCN ngày
càng tăng cao. Thời gian qua, UBND tỉnh Bắc Ninh đã có nhiều nỗ lực nhằm
phát triển và nâng cao chất lượng nhà ở cho CNLĐ. Tuy nhiên, đến nay, số
lượng dự án nhà ở cho CNLĐ tại các KCN chỉ mới đáp ứng được phần nhỏ
nhu cầu thực tiễn. Đa số CNLĐ phải thuê ở các khu nhà trọ vừa chật hẹp, vừa
không bảo đảm an toàn, vệ sinh. Theo số liệu khảo sát của Liên đoàn Lao
động tỉnh Bắc Ninh về ý kiến của CNLĐ tại các KCN trên địa bàn tỉnh cho
thấy, có 65,9% CNLĐ hiện đang thuê nhà trọ tư nhân, 8,4% ở nhờ nhà người

thân và chỉ có 10,1% NLĐ được khảo sát ở nhà tập thể do doanh nghiệp xây
dựng, chủ yếu tập trung ở KCN Yên Phong, Quế Võ, Thuận Thành và các tổ
tự quản. Trong khi đó, mức thu nhập của CN chủ yếu ở khoảng 5-7
triệu/tháng, chiếm tỷ lệ (67,9%), chỉ có 32,1% có thu nhập trên 8 triệu. Có thể
thấy, nhu cầu nhà ở của CN các KCN, KCX rất lớn, cần được quan tâm một
cách sát sao, nghiêm túc.
Song, theo báo cáo của Liên đoàn lao động (LĐLĐ) tỉnh Bắc Ninh, do
nhiều nguyên nhân nên có dự án, cơng trình trên địa bàn vẫn đang ở giai đoạn
triển khai, như: dự án Nhà ở công nhân tại khu đô thị công nghiệp Quế Võ 2.
Một số dự án, cơng trình khác vẫn đang “giẫm chân tại chỗ”, UBND tỉnh đã
kêu gọi đầu tư, tuy nhiên các doanh nghiệp do khó khăn về nguồn vốn nên đã
xin trả lại dự án, trả lại đất, như: dự án Nhà ở công nhân và người lao động tại
các KCN trên địa bàn tỉnh,... Vì vậy, để cơng nhân có thể hiện thực hóa giấc
mơ tiếp cận nhà ở, UBND tỉnh Bắc Ninh cần nỗ lực hơn nữa và tìm kiếm
nhiều giải pháp khả thi để giải bài tốn đáp ứng nhu cầu nhà ở cho cơng nhân,
người lao động tại các KCN.


3
Với mong muốn góp phần giải quyết một số trong những nhiệm vụ đặt
ra đó, tác giả đã chọn đề tài: “Thực hiện chính sách nhà ở cho cơng nhân
tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh” làm đề tài luận văn
thạc sỹ chuyên ngành Quản lý cơng tại Học viện Hành chính Quốc gia.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Đã có nhiều tác giả nghiên cứu về chính sách nhà ở cho công nhân với
các cấp độ khác nhau từ giáo trình, luận án tiến sĩ, báo cáo nghiên cứu khoa
học, luận văn thạc sĩ; các bài báo đăng trong các Tạp chí khoa học; các bài
đăng trong Kỷ yếu các Hội thảo khoa học quốc gia, quốc tế... có thể kể đến
một số cơng trình cụ thể như sau:
Katherine V. Gough (2009), Sự thay đổi chính sách nhà ở tại Việt Nam:

Sự bất bình đẳng thể hiện rõ trong một khu vực dân cư tại Hà Nội, đã chỉ ra
sự thay đổi về chính sách nhà ở tại Việt Nam từ giai đoạn bao cấp đến tư nhân
hoá việc giao dịch bất động sản (BĐS) đã tạo ra những vấn đề nổi cộm,
nghiên cứu dẫn chứng điển hình là trường hợp sự bất bình đẳng trong khu vực
dân cư tại Hà Nội, những người có thu nhập cao có nhiều điều kiện thuận lợi
để cải thiện điều kiện kinh tế cá nhân và kinh doanh nhiều BĐS hơn và những
người có mức thu nhập thấp thì ngược lại, đặc biệt là nhóm người dân yếu
thế, điều này đã tạo ra vịng xốy tụt hậu mà sẽ tác động đến sức mua của các
thành phần kinh tế đó sau này. Tác giả nhấn mạnh chính sách nhà ở tại Việt
Nam nên hoạch định dựa trên nhu cầu của người dân, phải có cơ chế phân bổ
cơng bằng để chính sách nhà ở có thể đáp ứng yêu cầu của các nhóm người
dân có mức thu nhập khác nhau.
Bộ Kế hoạch Đầu tư Việt Nam (2016), Nghiên cứu cải thiện môi
trường sống cho công nhân tại các khu công nghiệp tại nước CHXHCN Việt
Nam, theo bản báo cáo trên của Bộ Kế hoạch Đầu tư, những năm gần đây đầu
tư trực tiếp nước ngoài tại nước ta đã và đang gia tăng nhờ nỗ lực của Việt


4
Nam trong việc phát triển các khu công nghiệp (KCN) và thu hút các doanh
nghiệp nước ngoài trong những năm gần đây. Tuy nhiên, môi trường sống
nghèo nàn của công nhân KCN là một trở ngại đối với các doanh nghiệp sản
xuất trong các khu công nghiệp trong việc giữ chân người lao động có tay
nghề cao nhờ các hợp đồng lao động dài hạn và tạo điều kiện nhà ở ổn định.
Sự đình trệ trong việc cải thiện mơi trường sống với kết quả là công nhân
thường xuyên bỏ việc có thể ảnh hưởng tới mơi trường việc làm và quá trình
đào tạo lao động lành nghề, và làm giảm sức cạnh tranh của Việt Nam với các
quốc gia xung quanh trong vai trò là một thị trường đầu tư trực tiếp nước
ngoài và gây ảnh hưởng tiêu cực tới các vấn đề xã hội như gia tăng khoảng
cách giàu nghèo.

Mặc dù Bộ Xây dựng (BXD) Việt Nam đã quan tâm tới việc phát triển
NƠXH, trong đó có nhà ở cho cơng nhân KCN do chính quyền địa phương và
nhà đầu tư tư nhân thực hiện, bằng các giải pháp khuyến khích, tuy nhiên
chính quyền địa phương vẫn chưa thực hiện được các kế hoạch phát triển nhà
ở do hạn chế về nguồn vốn, và các nhà đầu tư tư nhân chỉ quan tâm tới thị
trường nhà ở cho đối tượng có thu nhập từ trung bình tới cao do hiệu quả tài
chính của các dự án này. Báo cáo đã đưa ra các kiến nghị về xây dựng thể chế
và cơ cấu tổ chức để xúc tiến các hoạt động cải thiện môi trường sống cho
công nhân KCN tại Việt Nam và tiến hành nghiên cứu phát triển nhà ở cho
cơng nhân và mơ hình đầu tư - kinh doanh nhà ở cho công nhân tại tỉnh Hưng
Yên.
Đỗ Phú Hải (2016), Những vấn đề lý luận và thực tiễn về năng lực xây
dựng và thực thi chính sách cơng, Tạp chí Tổ chức Nhà nước. Bài viết nghiên
cứu năng lực xây dựng và thực thi chính sách cơng trong đó phân tích về năng
lực quản lý và năng lực chính trị từ đó đưa ra các tiêu chí về năng lực chính
sách của đội ngũ cán bộ cơng chức.


5
Nguyễn Thị Kim Anh (2018), Quản lý Nhà nước về nhà ở xã hội từ
thực tiễn thành phố Đà Nẵng, Luận văn Thạc sỹ, Viện Hàn lâm khoa học xã
hội Việt Nam – Học viện Khoa học xã hội. Đề tài nghiên cứu các hoạt động
về quản lý nhà ở xã hội ở nước ta hiện nay, làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn
về nhà ở xã hội. Phân tích, đánh giá thực trạng, phương pháp, cách thức thực
hiện quản lý nhà ở xã hội; nêu rõ những thành tựu và hạn chế, bất cập trong
quản lý nhà nước về nhà ở xã hội ở thành phố Đà Nẵng. Đề xuất một số giải
pháp để quản lý và giải quyết hiệu quả nhà ở xã hội trên địa bàn thành phố Đà
Nẵng trong thời gian đến. Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần cụ thể
hóa Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm
2030 và Chương trình “3 có” – có nhà ở, có việc làm, có nếp sống văn minh

đô thị - của Thành phố Đà Nẵng.
Lê Công Chương (2019), Thực thi chính sách nhà ở xã hội trên địa bàn
tỉnh Bắc Ninh, Luận văn Thạc sỹ Chính sách cơng, Học viện Hành chính
Quốc gia. Luận văn nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận về thực thi chính sách
nhà ở xã hội. Phân tích thực trạng thực thi chính sách về nhà ở xã hội hiện nay
trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, chỉ ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân
của hạn chế. Đề xuất một số giải pháp hồn thiện thực thi chính sách nhà ở xã
hội trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
Trung Thị Phương Thuý (2019), Quản lý kinh doanh dịch vụ cho thuê
nhà chung cư trên địa bàn TP. Hà Nội, Luận văn Thạc sỹ, Đại học Thương
mại. Sau quá trình nghiên cứu tài liệu, tư liệu và phân tích xử lý số liệu, luận
văn đã tập trung giải quyết những vẫn đề sau: Thứ nhất, luận văn đã hệ thống
hoá cơ sở lý luận về quản lý kinh doanh dịch vụ cho thuê nhà. Thứ hai, tổng
hợp, phân tích về thực trạng quản lý kinh doanh dịch vụ cho thuê nhà chung
cư trên địa bàn Hà Nội. Từ đó đưa ra đánh giá chung và tổng hợp kết quả đạt
được, chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế đó. Đây là


6
những kết quả làm cơ sở vững chắc cho việc tìm ra các giải pháp nâng cao
chất lượng quản lý kinh doanh dịch vụ cho thuê nhà chung cư trên địa bàn Hà
Nội trong thời gian tới. Thứ ba, luận văn đã tổng quan, hình thành các quan
điểm, mục tiêu và phương hướng quản lý kinh doanh dịch vụ cho thuê nhà
chung cư trên địa bàn Hà Nội trong thời gian tới. Luận văn đã đề xuất một số
giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý kinh doanh dịch vụ cho thuê nhà
chung cư trên địa bàn TP. Hà Nội.
Nguyễn Trang (2019), Giải pháp phát triển nhà ở cho công nhân tại
các khu công nghiệp, Bài viết được đăng trên Tạp chí điện tử Bất động sản
Việt Nam (Reatimes.vn) ngày 16/5/2019. Bài viết đã khái quát được thực
trạng phát triển nhà ở cho công nhân các khu công nghiệp và rút ra được một

số tồn tại vẫn còn khá phổ biến ở các mặt như: Quy hoạch không gian và thiết
kế cơng trình (chất lượng của mơi trường sống); Tổ chức thực hiện dự án xây
dựng nhà ở và khuyến khích đầu tư phát triển nhà ở xã hội. Trong thực tế, để
thực hiện một cách đầy đủ các quy định pháp lý cịn khó khăn do liên quan
đến vấn đề nguồn lực (tài chính hoặc đất đai). Ở nhiều khu công nghiệp, nhất
là các khu công nghiệp đã hình thành trước đây, quỹ đất cũng như kinh phí
của địa phương để thực hiện điều này rất hạn hẹp nên khó hiện thực hóa quy
định này trên thực tế. Từ những tồn tại trên, bài viết đã đưa ra một số định
hướng chính sách phát triển nhà ở cho công nhân tại các khu công nghiệp
như: Nhà nước chủ động tham gia đầu tư phát triển nhà ở cho th; đồng thời
có chính sách ưu đãi về đất đai, quy hoạch, thuế, tài chính - tín dụng để
khuyến khích các thành phần kinh tế, gồm: doanh nghiệp đầu tư kinh doanh
hạ tầng KCN, doanh nghiệp sử dụng lao động trong các KCN, các cơ sở cơng
nghiệp, dịch vụ ngồi KCN, doanh nghiệp kinh doanh bất động sản, các hộ
gia đình, cá nhân tham gia đầu tư xây dựng nhà ở để bán, cho thuê hoặc cho
thuê mua đối với các hộ gia đình, cá nhân là cơng nhân lao động tại các KCN.


7
Lý Hà (2019), Tháo gỡ nút thắt, phát triển nhà ở cho công nhân, Bài
viết đăng trên Báo Nhân dân điện tử ngày 21/9/2019. Theo bài viết, hiện nay,
cả nước có khoảng 4,8 triệu cơng nhân làm việc trong các KCN, trong đó hơn
70% đang thuê trọ trong các khu nhà người dân tự xây. Việc gia tăng các
KCN, KCX đang thu hút rất nhiều công nhân về làm việc, đặc biệt là các tỉnh,
thành phố như TP Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai, Hà Nội, Bắc Ninh…
Cùng với các thiết chế văn hóa thì nhu cầu về nhà ở, bảo đảm các điều kiện
sinh hoạt là vô cùng lớn. Nhằm phát triển phân khúc thị trường nhà ở cơng
nhân, Chính phủ đã đưa ra nhiều cơ chế như: chủ đầu tư xây dựng các dự án
NƠXH được miễn hoàn toàn tiền sử dụng đất, miễn giảm các loại thuế giá trị
gia tăng, thuế thu nhập DN. Các chủ đầu tư cũng được tạo mọi điều kiện để

tiếp cận nguồn vay ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội, tổ chức tín dụng
và được ngân sách cấp bù khoản lãi suất để cho vay lãi suất ưu đãi thấp hơn
thị trường. Tuy nhiên, nguyên nhân khiến việc phát triển nhà ở cho công nhân
KCN chưa được như kỳ vọng là do thiếu quỹ đất để đầu tư xây dựng tại vị trí
thuận lợi. Nhiều KCN hình thành nhưng chưa bố trí quỹ đất để xây dựng nhà
ở cho công nhân. Mặt khác, đầu tư nhà ở cho công nhân địi hỏi chi phí đầu tư
lớn và dài hạn, thời gian thu hồi vốn dài nên các DN không mặn mà. Muốn
giải quyết được tốt vấn đề này cần phải gỡ hai nút thắt lớn nhất là vốn và quỹ
đất sạch cho thị trường. Đồng thời các sở, ngành phải tích cực hỗ trợ đồng bộ
về vốn, thủ tục cho các DN đầu tư xây dựng nhà ở công nhân.
Hồng Hạnh (2020), Tỷ lệ nhà ở cho công nhân tại các khu cơng nghiệp
cịn thấp, Bài viết đăng trên Thời báo Ngân hàng ngày 22/6/2020. Bài viết đã
nêu lên được thực trạng nhà ở cho công nhân tại các khu công nghiệp hiện
nay và nguyên nhân khiến cho tỷ lệ nhà ở cho công nhân tại các khu công
nghiệp còn thấp. Theo bài viết, phát triển nhà ở cho cơng nhân khu cơng
nghiệp khó vì sức mua và sức th của cơng nhân là rất thấp, khơng có tính


8
gắn bó lâu dài tại khu cơng nghiệp nên nhu cầu mua thấp, nhu cầu th lại có
nhiều địi hỏi.
Nhìn chung, các cơng trình trên đã phản ánh rất nhiều góc độ khác nhau
về chính sách nhà ở nói chung, nhà ở xã hội, nhà ở cho cơng nhân nói riêng.
Mặc dù các đề tài trên đã phản ánh được tình trạng cấp thiết cần có nhà ở cho
cơng nhân tại các khu công nghiệp và đề xuất được những giải pháp để ổn
định đời sống của người dân trong tiến trình cơng nghiệp hóa, đơ thị hố. Tuy
nhiên, cho đến nay chưa có cơng trình nào nghiên cứu một cách có hệ thống,
sâu sát, đầy đủ về cơ chế, chính sách về nhà ở cho cơng nhân trong q trình
cơng nghiệp hố, đơ thị hố ở tỉnh Bắc Ninh. Vì vậy, đề tài của luận văn:
“Thực hiện chính sách nhà ở cho công nhân tại các khu công nghiệp trên

địa bàn tỉnh Bắc Ninh”, sẽ làm sáng tỏ thêm những vấn đề lý luận và thực
tiễn trong việc giải quyết vấn đề nhà cho công nhân tại các KCN trên địa bàn
tỉnh Bắc Ninh, góp phần vào việc giải quyết chương trình “4 an” của tỉnh (An
sinh xã hội, An toàn vệ sinh thực phẩm, An ninh trật tự, An tồn giao thơng).
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đề tài
3.1. Mục đích nghiên cứu đề tài
Nghiên cứu các chính sách về nhà ở cho cơng nhân tại các khu cơng
nghiệp và q trình thực hiện các chính sách về nhà ở cho công nhân tại các
khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, từ đó đề xuất một số giải pháp
tăng cường thực hiện chính sách nhằm phát triển nhà ở cho công nhân tại các
khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu đề tài
Với mục đích như trên, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn gồm:
- Hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về chính sách nhà ở cho
công nhân tại các khu công nghiệp.


9
- Phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện chính sách nhà ở cho công
nhân tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2015-2019,
rút ra những nhận định về kết quả, hạn chế và nguyên nhân.
- Đề xuất phương hướng, giải pháp tiếp tục hoàn thiện thực hiện chính
sách nhà ở cho cơng nhân tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
4.1. Đối tượng nghiên cứu đề tài
Đối tượng nghiên cứu đề tài là thực hiện chính sách nhà ở cho cơng
nhân tại các khu công nghiệp.
4.2. Phạm vi nghiên cứu đề tài
- Về nội dung: Thực hiện chính sách nhà ở cho công nhân tại các khu
công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.

- Về không gian: Giới hạn nghiên cứu trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
- Về thời gian: Đề tài giới hạn sử dụng dữ liệu thứ cấp nghiên cứu thực
trạng các năm gần đây (2015-2019), các đề xuất giải pháp cho giai đoạn đến
năm 2025.
5. Phương pháp nghiên cứu của đề tài
5.1. Phương pháp luận
Luận văn sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử
kết hợp với chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.
5.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể
* Phương pháp khảo cứu tài liệu:
Trong đề tài, phương pháp nghiên cứu này được sử dụng để nghiên cứu
thu thập các dữ liệu, tài liệu có sẵn. Đây là phương pháp phổ biến trong
nghiên cứu khoa học để thực hiện việc đánh giá ban đầu, thu thập số liệu
thông qua các báo cáo, niêm giám thống kê, các bài nghiên cứu khoa học liên
quan đến đề tài. Học viên nghiên cứu, thu thập dữ liệu có sẵn có tại Ban Quản


10
lý các khu công nghiệp tỉnh Bắc Ninh và các nguồn từ bên ngồi. Thơng tin
có thể dưới dạng văn bản hoặc dạng số hóa về các vấn đề như: tổng quan về
chính sách phát triển hạ tầng xã hội của quốc gia, của tỉnh Bắc Ninh, các tạp
chí, báo điện tử, các luận văn cũng như các cơng trình nghiên cứu của các học
giả trong và ngoài nước về lĩnh vực liên quan đề tài nghiên cứu.
Trong quá trình nghiên cứu đề tài, tác giả đã tham khảo và kế thừa các
vấn đề lý luận đã được nghiên cứu trong các giáo trình, luận án, báo cáo
nghiên cứu khoa học,... Thơng tin qua các nguồn tài liệu sẵn có như báo,
internet và những thơng tin có liên quan đến thực hiện chính sách nhà ở cho
cơng nhân tại các khu công nghiệp. Thực hiện thu thập cả các kết quả điều tra,
khảo sát chưa xử lý và các số liệu đã được xử lý, các số liệu có sẵn được xử lý
bằng phần mềm Excel theo mục đích nghiên cứu.

* Phương pháp phân tích, xử lý dữ liệu: Được sử dụng trong đề tài để
phân tích và sử lý các số liệu, thông tin đã thu thập được phục vụ cho đề tài
nghiên cứu.
* Phương pháp thống kê mô tả: Với cách tiếp cận hệ thống bằng số liệu
thông tin thực tế thu thập được. Luận văn sẽ khái qt tình hình thực hiện
chính sách nhà ở cho cơng nhân tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc
Ninh.
* Phương pháp so sánh: Dùng để so sánh số liệu về thực hiện chính
sách nhà ở cho cơng nhân tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh
giữa các năm để rút ra nhận định hoặc minh họa cho các mô tả thực tế.
* Phương pháp phân tích tổng hợp: Dựa trên các số liệu đã phân tích
để đưa ra nhìn nhận, đánh giá thực trạng vấn đề nghiên cứu. Từ đó nhìn nhận
những kết quả và hạn chế trong thực hiện chính sách nhà ở cho công nhân tại
các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, tìm được nguyên nhân và đề
xuất các giải pháp.


11
6. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, mục lục và danh mục tài liệu tham
khảo, thì luận văn bao gồm 03 chương chính sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn thực hiện chính sách nhà ở cho
công nhân tại các khu công nghiệp.
Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách nhà ở cho công nhân tại các
khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh.
Chương 3: Phương hướng và giải pháp tăng cường trong thực hiện
chính sách nhà ở cho cơng nhân tại các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh
Bắc Ninh.

12
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH NHÀ
Ở CHO CƠNG NHÂN TẠI CÁC KHU CƠNG NGHIỆP

1.1. Một số khái niệm cơ bản về nhà ở cho công nhân tại các khu công
nghiệp
1.1.1. Khái niệm về nhà ở
Nhà ở là một nhu cầu không thể thiếu đối với mọi con người khi được
sinh ra. Nhu cầu về nhà ở là một trong ba nhu cầu cơ bản đầu tiên của con
người và quyền có chỗ ở đã được hầu hết các quốc gia quan tâm [19, tr38].
Nhà ở là nơi cư trú của con người, là tổ ấm của mỗi gia đình, tại đây
con người được sinh ra, nuôi dưỡng tồn tại và trưởng thành. Nhà là nơi che
mưa, che nắng, chống lại thời tiết khắc nghiệt của thiên nhiên đối với con
người, nơi tái tạo sức lao động, nơi hình thành và phát triển nhân cách con
người. Nhà ở khơng chỉ có ý nghĩa đối với mỗi cá nhân mà còn là một trong
những điều kiện đầu tiên để hình thành nên các điểm dân cư, các quần cư của
con người. Nhà ở là một vấn đề có ý nghĩa rất quan trong trong đời sống của
người dân nói chung và người dân đơ thị nói riêng.
Vì vậy, ngay từ khi mới thành lập (năm 1948) Tuyên ngôn nhân quyền
của liên hợp quốc đã nêu những quyền cơ bản của con người là quyền về chỗ
ở, nhà ở.
Theo Khoản 1 Điều 3 Luật Nhà ở số 65/2014/QH13 được Quốc hội
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XIII, kỳ họp thứ 8 thơng qua
ngày 25 tháng 11 năm 2014: “Nhà ở là công trình xây dựng với mục đích để ở
và phục vụ các nhu cầu sinh hoạt của hộ gia đình, cá nhân” [29, tr1].


13
1.1.2. Nhà ở cho công nhân tại các khu công nghiệp

Hiện chưa có khái niệm về nhà ở cho cơng nhân tại các KCN, vì vậy từ
khái niệm nhà ở, tác giả đưa ra khái niệm nhà ở cho công nhân, người lao
động tại các KCN như sau: Nhà ở cho công nhân, người lao động tại các
KCN là các cơng trình xây dựng với mục đích phục vụ nhu cầu ở và các nhu
cầu sinh hoạt của công nhân, người lao động tại các KCN.
Nhà ở cho công nhân, người lao động tại các KCN bao gồm:
- Nhà ở riêng lẻ là nhà ở được xây dựng trên thửa đất ở riêng biệt thuộc
quyền sử dụng hợp pháp của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân, bao gồm nhà biệt
thự, nhà ở liền kề và nhà ở độc lập.
- Nhà chung cư là nhà có từ 2 tầng trở lên, có nhiều căn hộ, có lối đi,
cầu thang chung, có phần sở hữu riêng, phần sở hữu chung và hệ thống cơng
trình hạ tầng sử dụng chung cho các hộ gia đình, cá nhân, tổ chức, bao gồm
nhà chung cư được xây dựng với mục đích để ở và nhà chung cư được xây
dựng có mục đích sử dụng hỗn hợp để ở và kinh doanh.
- Nhà ở xã hội là nhà ở có sự hỗ trợ của Nhà nước cho các đối tượng
được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở theo quy định của Luật nhà ở.
1.1.3. Các loại hình nhà ở cho cơng nhân tại các khu công nghiệp
Nhà ở cho công nhân tại các KCN hiện nay rất đa dạng và có nhiều
hình thức, tuy nhiên có thể chia thành ba loại chính như sau:
- Nhà ở do nhà nước xây dựng.
- Nhà ở do các doanh nghiệp xây dựng.
- Nhà ở do các hộ dân xây dựng.
Thứ nhất là loại nhà ở do nhà nước xây dựng. Đây là loại hình nhà ở có
chất lượng cao nhất trong tất cả các loại hình nhà ở dành cho công nhân,
người lao động trong các KCN thuê vì loại nhà ở này được xây dựng theo tiêu
chuẩn của Nhà nước ban hành. Hiện nay loại nhà ở này có rất ít, nó chiếm


14
khoảng 1% trong tổng số lượng nhà ở cho công nhân thuê và chỉ được thực

hiện ở một số địa phương tập trung các KCN lớn như TP. Hồ Chí Minh, Hà
Nội, Bình Dương và Đồng Nai.
Thứ hai là loại nhà do các doanh nghiệp xây dựng, đây là loại nhà ở
được thiết kế trên diện tích đất tại các KCN. Loại nhà này được xây dựng
khoảng 3-5 tầng theo tiêu chuẩn của Bộ Xây dựng và quy định của Nhà nước.
Thứ ba là loại nhà ở do các hộ dân xây dựng, hiện nay loại nhà ở này
khá phổ biến ở hầu hết các KCN trên cả nước.
Những loại nhà ở do người dân tự phát xây lên theo xu hướng phát triển
bám theo các KCN và loại hình nhà ở này đã đáp ứng được nhu cầu của người
lao động tại các KCN.
Tuy nhiên loại hình nhà ở này có nhiều cấp độ chất lượng, quy mơ khác
nhau tùy theo mức độ đầu tư của các cá nhân kinh doanh loại hình nhà ở này.
Chính điều đó làm cho loại hình nhà ở này này có chất lượng khơng đồng
đều. Nhiều trong số đó là những căn nhà mái tôn, mái pbroximăng, tường
gạch, nền lát gạch hoặc láng xi măng, nhiều căn hộ khơng có cơng trình phụ
khép kín, cịn sử dụng hệ thống nhà vệ sinh chung rất bất tiện, nhất là đối với
phụ nữ.
Loại nhà ở do người dân tự phát xây lên hiện nay có thể là loại nhà xây
mới, nhà do hộ gia đình ngăn từ diện tích cịn thừa của gia đình mình để cho
thuê hoặc là nhà xây tạm trên đất vườn, đất thổ cư hay cơng trình phụ trước
đó. Đây là mơ hình rất phù hợp với giai đoạn hiện nay, cho nên Nhà nước nên
có những cơ chế chính sách để hỗ trợ tạo điều kiện cho những hộ dân có khả
năng xây dựng nhà ở cho cơng nhân th, giảm bớt sức ép về nhu cầu nhà ở
đang ngày một gia tăng hiện nay.
1.2. Chính sách nhà ở cho công nhân tại các khu công nghiệp


15
1.2.1. Khái niệm về chính sách và thực hiện chính sách nhà ở cho
công nhân tại các khu công nghiệp

* Khái niệm chính sách:
Chính sách là một thuật ngữ được sử dụng phổ biến trong các tài liệu và
trên các phương tiện truyền thông, tuy nhiên cho đến nay vẫn khó có thể đưa
ra một định nghĩa duy nhất.
Theo Từ điển tiếng Việt: Chính sách là những chuẩn tắc cụ thể để Thực
thi đường lối, nhiệm vụ. Chính sách được thực thi trong một thời gian nhất
định, trên những lĩnh vực cụ thể nào đó. Bản chất, nội dung và phương hướng
của chính sách tuỳ thuộc vào tính chất của đường lối, nhiệm vụ chính trị, kinh
tế, văn hố [25, tr157].
Tác giả Nguyễn Minh Thuyết cho rằng: Chính sách là đường lối cụ thể
của một chính đảng hoặc một chủ thể quyền lực về một lĩnh vực nhất định
cùng các biện pháp, kế hoạch thực thi đường lối ấy. Cấu trúc của chính sách
bao gồm: đường lối cụ thể (nhằm thực hiện đường lối chung), biện pháp, kế
hoạch thực hiện. Chủ thể ban hành chính sách là: chính phủ, cơ quan quản lý
nhà nước, đơn vị, cơng ty [34].
Chính sách là một tập hợp biện pháp được thể chế hóa, mà một chủ thể
quyền lực, hoặc chủ thể quản lý đưa ra, trong đó có sự ưu đãi một hoặc một số
nhóm xã hội, kích thích vào động cơ hoạt động của họ, định hướng hoạt động
của họ nhằm thực hiện một mục tiêu nào đó trong chiến lược phát triển của
một hệ thống xã hội [9].
Qua sự phân tích ở trên cho thấy:
- Chính sách là do một chủ thể quyền lực hoặc chủ thể quản lý đưa ra;
- Chính sách được ban hành căn cứ vào đường lối chính trị chung và
tình hình thực tế;