Văn học Hi Lạp cổ đại

Văn học Hi Lạp cổ đại
Chương I: Khái quát về đất nước và nền văn hóa cổ đại Hi Lạp
Văn học cổ đại Hi Lạp từ lâu đã trở thành một giá trị quý giá phổ biến của toàn
nhân loại. Hiếm có một thần thoại của dân tộc nào trên thế giới lại ln ln tái
sinh, thường xun có mặt trong đời sống thường ngày suốt từ đó đến nay như thần
thoại HL. Ngay từ thời cổ đại, thần thoại Hi Lạp đã “hóa thân” thành thần thoại La
Mã, lại còn làm nền tảng và cảm hứng cho sử thi, bi kịch và nghệ thuật tạo hình.
Do cơng “tái chế ” của văn hóa La Mã, ngày nay các nhân vật thần thoại Hi Lạp
tồn tại với hai tên gọi khác nhau. Văn học La Mã cũng có sáng tạo góp thêm một
số sự tích, truyền thuyết.
Thần thoại là nền tảng đầu tiên của nền văn học cổ đại Hi Lạp. Sử thi (anh hùng
ca) là thể loại rực rỡ một đi khơng trở lại nhưng tấm gương của nó còn soi sáng
mãi đến ngày nay. Bi kịch cổ đại là cơ sở mẫu mực sẽ tiếp tục góp phần xây dựng
kịch châu Âu suốt từ thời đại Phục Hưng trở về sau.
Trong văn chương, trên báo chí người ta sử dụng một cách phổ biến tự nhiên
những thành ngữ, điển tích, hình ảnh rút ra từ văn học cổ Hi Lạp đến mức như
ngôn ngữ thông thường. Chẳng hạn “con ngựa thành Troie”, “quả táo bất hòa”,
“vòng nguyệt quế”, “gót chân Achill ",... Ngành thiên văn học đặt tên các ngôi sao
bằng tên các nhân vật thần thoại Hi Lạp như Neptune,Venus, Jupiter... Ngành hàng
hải đặt tên những con tàu, hòn đảo bằng tên nhân vật Hi Lạp. Nhiều đường phố,
cơng viên, hàng hóa, tàu vũ trụ, vũ khí đặt theo tên nhân vật Hi Lạp.
Trong ngôn ngữ của loài người, nhiều từ ngữ Hi Lạp được sử dụng, nhiều ám dụ,
tỉ dụ có nguồn gốc từ văn học cổ Hi Lạp. Văn học Hi Lạp đã trở thành những kiến
thức phổ thông, là phương tiện nhận thức hiểu biết những vấn đề phức tạp khác.
Khi nghiên cứu các nền văn hóa phương Tây mà thiếu vốn hiểu biết về văn học cổ
Hi Lạp thì quả là khó khăn.
Trong giao tiếp hoặc khi diễn đạt tư tưởng, biết sử dụng những lối nói ấy làm cho
tư tưởng mềm mại, có duyên, dễ được chấp nhận hơn..
Mẫu mực văn học cổ đại Hi Lạp và chủ nghĩa nhân văn Hi Lạp đã làm kinh ngạc
bàng hoàng Tây Âu và đã góp phần thúc đẩy một phong trào văn hố mệnh danh là
Phục Hưng kéo dài gần ba thế kỉ, tiếp tục ảnh hưởng sâu đậm đến các thế kỉ sau

nữa. Nền văn hóa và văn học cổ Hi Lạp giữ vị trí đặc biệt lớn lao và sâu sắc trong
lịch sử phát triển nền văn minh tinh thần Tây Âu. Nó mở đường bằng triết học,
thần thoại, sử thi, kịch, thơ, văn hùng biện, sử học, kiến trúc, điêu khắc, âm nhạc,
hội họa và gây ảnh hưởng bao trùm xuyên suốt lịch sử nghệ thuật Tây Âu qua
trung đại tới hiện đại. Karl Marx nhận xét: “Khơng có cơ sở văn minh Hi Lạp cổ
đại và đế quốc La Mã thì khơng có châu Âu hiện đại”.
A/ CƠ SỞ XÃ HỘI:
•

Hi Lạp được coi là một trong những chiếc nơi của văn minh nhân loại.
1


- Đó là nền văn minh đảo Cret - Misen chấm dứt thời tiền sử chuyển sang
thời đại văn minh của nhân loại. Đảo Crete - hòn đảo lớn nhất Hi Lạp có nền
văn minh rực rỡ từ khoảng năm 2500 đến 1700 tr. C.N. Nền văn minh này tỏa
rộng ảnh hưởng tới tận thành bang Misen nơi có văn minh từ năm 2000 - 1100
tr. C.N. Hai nền văn minh này chung đúc lại thành văn minh cổ đại Hi Lạp, kể
từ năm 1000 Tr.C.N về sau phát triển rực rỡ huy hồng chưa từng thấy.
- Đó là thời kì chế độ chiếm hữu nơ lệ - qn chủ chuyên chế theo kiểu
Trung cận đông - Ai Cập (vua chúa, tầng lớp quí tộc quân sự nhiều đặc quyền
đặc lợi và giới cầm đầu các công xã làng mạc) Người Dorien di cư vào bán đảo
Hi Lạp, tàn phá văn hóa của người Akayen. Sau đó nền văn minh Misen tỏa
rộng nơi đây đã nảy sinh các thiên tài Homer, Thales, Heracles …
- Công cụ lao động bằng sắt, sản xuất, thương mại phát triển mạnh quanh
vùng biển Egiê.
- Chế độ tư hữu phát triển, phân hóa xã hội, chênh lệch giàu nghèo ngày
càng lớn. Giai cấp nô lệ chiếm đa số dân chúng, dần dần sự phản kháng gia
tăng. Cuộc sống của họ phụ thuộc tuyệt đối vào giới chủ nô. Họ bị mua bán,
ngược đãi tùy ý bọn chủ.

- Nền dân chủ Athens chỉ dành dân chủ cho công dân tự do. Những cuộc nội
chiến, xen kẽ những cuộc chiến tranh vệ quốc chống quân Ba Tư xâm lược. Vua
nước Macedoan (sau thuộc Nam Tư, nay lại tách ra thành Macedonia) là
Alexandrer Đại đế xâm chiếm được Hi Lạp, mở rộng bờ cõi tới Ai Cập, tạo ra
đế quốc Hi Lạp, chấm dứt thời kì cổ đại. Đặc điểm tích cực của xã hội Hi Lạp:
Phong trào dân chủ tự do được xác lập từ rất sớm cùng với sự ra đời các thành
bang. Những cuộc đấu tranh chống xâm lược bảo vệ thể chế dân chủ Athens. Ý
thức tự cường dân tộc từ khi dựng nước và giữ nước của người Hi Lạp
B/ THÀNH TỰU VĂN HĨA VÀ NGHỆ THUẬT:
- Trong bối cảnh đó nảy sinh một nền nghệ thuật lớn lao, trước hết dễ nhận
thấy nhất là thành tựu kiến trúc và điêu khắc tuyệt vời.
- Triết học cổ đại chứng tỏ con người Hi Lạp sớm suy tư về thế giới và
nguồn gốc vạn vật một cách sâu sắc.
- Thiên văn, địa lí, tốn học, y dược, sử học và sinh học cũng phát triển.
- Đặc biệt, mĩ học ra đời góp phần đúc kết và định hướng vănnghệ phát triển, đẩy văn học - nghệ thuật đạt tới đỉnh cao của nó.
- Năm 323 (tr C.N) cái chết bất ngờ của vua Alexandre Đại đế kéo theo sự sụp
đổ của đế quốc Hi Lạp. Kế đó đế quốc La Mã lên ngơi bên kia bờ Địa Trung Hải
làm lu mờ thiên tài Hi Lạp. Hi Lạp bị thơn tính trở thành một tỉnh của La Mã từ thế
kỉ I tr. C.N Đến thế kỉ VI, đế quốc La Mã cũng sụp đổ, một nước Hi Lạp thiên chúa
giáo ra đời.
Từ đây ở Hi Lạp, văn học nghệ thuật cũng như văn hóa nói chung trở nên
thấp kém, không nối tiếp và phát huy được truyền thống huy hoàng cổ đại nữa.
2


Chương II: Thần thoại Hi Lạp
A/ KHÁI QUÁT CHUNG:
- Thần thoại Hi Lạp là một hệ thống các truyện kể phong phú đẹp đẽ xếp vào
hàng những truyện hay nhất thế giới.
Trước khi có chữ viết, người Hi Lạp đã sáng tác những câu chuyện kì diệu

để gửi vào đó nhận thức về thế giới, kinh nghiệm sống và ước mơ và khát
vọng.
Đó là q trình chinh phục thiên nhiên kéo dài vơ cùng chậm chạp vì trình độ
lao động cịn thấp, cơng cụ lao động thơ sơ. Trong truyện, người Hi Lạp lấy
mình làm thước đo vũ trụ, dùng tưởng tượng để giải thích tự nhiên và chinh
phục nó cho thỏa nguyện vọng của mình.
- Tư tưởng của thần thoại ( ý thức hệ ) là chủ nghĩa thần linh. Mọi hiện
tượng và vật thể đều được gán cho sức sống và sức mạnh thần bí.
- Mặc khác, thần thoại vẫn đậm màu sắc hiện thực và duy vật thơ sơ. Thần
thoại có tư duy cao về hình thức nghệ thuật và nội dung nhân văn, ý nghĩa triết lí
B/ Phân loại:
Có thể chia hệ thống thần thoại Hi Lạp ra ba nhóm:
Nhóm 1: truyện về các gia hệ thần
Nhóm 2: truyện về các thành bang và vua chúa
Nhóm 3: truyện về các anh hùng, nghệ nhân, nghệ sĩ.
NHÓM 1: TRUYỆN VỀ CÁC GIA HỆ THẦN
Phản ánh sự ra đời của các dòng họ thần thánh đầu tiên. Gồm các sự tích của 4 gia
hệ thần:
1. Gia hệ thần Chaos - sự mở đầu thế giới.
2. Gia hệ thần Uranos - vũ trụ
3. Gia hệ thần Cronos - bầu trời
4. Gia hệ thần Zeus (Jupiter)
C/ ĐẶC ĐIỂM NỘI DUNG VÀ NGHỆ THUẬT CỦA THẦN THOẠI HY
LẠP:
I/ ĐẶC ĐIỂM NỘI DUNG:
1/ THẦN THOẠI PHẢN ÁNH NỘI DUNG HIỆN THỰC ĐẤT NƯỚC
HI LẠP THỜI CỔ ĐẠI
Cuộc sống của xã hội Hi Lạp thời cổ đại được miêu tả sống động và huyền thoại
hóa trong hệ thống truyện thần thoại.
1.1 - Nền sản xuất, trình độ sản xuất và cơng cụ lao động được miêu tả khá rõ

nét trong những câu chuyện có vẻ hoang đường về các vị thần
1.2 - Cuộc đấu tranh chống kẻ thù bốn chân và hai chân
3


1.3 - Sinh hoạt xã hội, phong tục tập quán cũng được miêu tả phong phú trong
thần.
2. THẦN THOẠI PHẢN ÁNH TƯ TƯỞNG, TÌNH CẢM CỦA NGƯỜI HI
LẠP CỔ ĐẠI:
2.1 - Chủ nghĩa duy vật thơ sơ hình thành. Mặc dù thần thoại thấm đẫm thế
giới quan thần linh, nhưng cách giải thích các hiện tượng tự nhiên và xã hội vẫn
mang màu sắc hiện thực và duy vật.
2.2 - Nội dung nhân văn đậm đà trong thần thoại Hi Lạp Phân biệt ý niệm
chính- tà từ rất sớm
- Thái độ trân trọng tất cả những gì có ích cho cuộc sống con người. Đặc biệt
thái độ đối với thiên nhiên.
- Đề cao những tình cảm đạo đức lớn lao: tình yêu quê hương, đất nước,
đồng bào, đồng loại.. đến các tình cảm gia đình tình mẫu tử, vợ chồng, anh em,
cha con thủy chung son sắt.
II/ Đặc điểm nghệ thuật của thần thoại
- Đó là tính lãng mạn và cái đẹp cổ đại, chất thơ, trí tưởng tượng tràn đầy trong
thần thoại. Phẩm chất đó là nét đặc trưng của Con Người, thể hiện trên những yếu
tố sau: Ước mơ hi vọng của nhân dân về cuộc sống lao động nhẹ nhàng, bớt cực
nhọc, năng suất cao
- Trong sinh hoạt tinh thần thẩm mĩ, nhu cầu nghệ thuật cũng là đề tài phong
phú hấp dẫn trong thần thoại
- Cái đẹp của thế giới đã được tái tạo qua trí tưởng tượng và cảm xúc thẩm mĩ
phong phú của người Hi Lạp Họ suy tôn cái dẹp, ca ngợi hết lời cái đẹp.
- Trong nghệ thuật sáng tạo thần thoại, trí tưởng tượng của người xưa đã tạo ra
hình ảnh kì diệu về bản thân con người.

“Khơng có thần thoại Hi Lạp thì khơng có nghệ thuật Hi Lạp"
(nhận xét của Karl Marx).
Bao nhiêu bức tượng và cơng trình kiến trúc và điêu khắc kì vĩ đã ra đời theo sau
thần thoại.
Thần thoại còn cung cấp đề tài cho hai thiên anh hùng ca- sử thi bất hủ Illiade
và Odyssee, cho những bài thơ, nhũng vở bi kịch...
Thần thoại Hi Lạp cịn chi phối cả quan điểm chính trị và đạo đức của thời cổ đại
Hi Lạp. Thần Thoại Hi Lạp là chương đầu tiên của pho lịch sử đất nước và dân tộc
Hi Lạp - cũng là chương đầu của bộ lịch sử văn học nước này. Đối với Phương
Tây, ảnh hưởng của thần thoại Hi Lạp xuyên suốt và bao trùm mọi thời kì, mọi loại
hình nghệ thuật và sinh hoạt văn hóa. Thần Thoại Hi Lạp là kho điển tích vơ tận
cho mọi trào lưu văn học - nghệ thuật châu Âu kể từ thời đại Phục Hưng về sau.
.

Chương III: Sử thi Homer

Illiade và Odysse là hai thiên sử thi bất hủ của văn học cổ đại Hi Lạp, là sáng
tác hoặc sưu tập của nhà thơ Homer, người được coi là “cha đẻ của thi ca Hi Lạp"
4


Vấn đề Homer và thời đại Homer Giới nghiên cứu văn học trên thế giới đến
nay vẫn còn tồn tại hai khuynh hướng về tác giả của hai kiệt tác nói trên.
Hai bộ sử thi là tác phẩm văn học, đồng thời cũng là hai bộ lịch sử khá chân
xác của thời cổ đại. Về sau, các nhà khảo cổ học, nhà sử học, nhà xã hội học đã
phải dựa vào văn bản sử thi để dựng lại lịch sử Hi Lạp cổ đại. Họ đặt tên cho thời
kì từ thế kỉ 13 đến 12 trước C.N là “thời kì Homer". Đó là giai đoạn q độ từ
“thời kì dã man" sang “thời kì văn minh". Nói cách khác, từ chế độ công xã thị tộc
chuyển sang chế độ chiếm hữu nơ lệ. Đặc trưng của thời đại đó là: chiến tranh bộ
lạc là hoạt động chủ yếu tạo điều kiện tích lũy của cải, nhân lực (nơ lệ), mở mang

bờ cõi, xây dựng thành bang và ổn định một xã hội có phân chia giai cấp. Sự chiếm
đoạt cướp bóc được coi là vinh dự cao cả hơn lao động sáng tạo “nhận xét của
Engels", đó là thời kì "văn minh đẫm máu" (K. Marx). Illiade- Bản anh hùng ca
chiến trận ở thành Troie Thành Illion (tên Hi Lạp) cịn có tên gọi quen thuộc hơn là
thành Troie - tiếng Latinh, và Trois - tiếng Anh. Quân đội Hi Lạp gọi là quân Akay
từ thành Athens kéo quân theo đường biển đi trừng phạt thành Troie. Chiến tranh
kéo dài 10 năm. Thành Troie vỡ, quân Akay toàn thắng. Biến cố lịch sử này được
kể lại trong một câu chuyện thần thoại “Cuộc chiến tranh thành Troie". Sử thi
Illiade chỉ miêu tả một sự kiện vào năm cuối của cuộc chiến tranh vây hãm thành
Troie ấy. (ade là chiến công, chiến tích, cuộc đọ sức. Illiade nghĩa là chiến cơng
thành Illion. Hãy so sánh với Olympiade: nghĩa là cuộc đấu ở núi Olympe).
1 - Một biến cố lịch sử được thần thoại hóa: Biến cố lịch sử này được kể thành
câu chuyện thần thoại nhằm miêu tả cuộc xung đột của các thần linh đã lôi kéo
người Hi Lạp tham gia. Thần chiến tranh Arex không được mời dự đám tiệc cưới
của nữ thần đất Thetis với vua Pelet, tức giận tìm cách phá rối đám cưới. Y sai nữ
thần Bất Hòa ném một quả táo vàng khắc dòng chữ “tặng người đẹp nhất"vào giữa
bàn tiệc. trong lễ cưới có ba vị nữ thần được coi là đẹp nhất: Hera, Venus và
Athena. Cả ba nữ thần đều muốn giành quả táo về mình, họ nhờ thần tối cao Zeus
phán xử. Thần Zeus sợ mất lịng cả ba người thân thích (Hera là vợ, Athena con gái
và Venus con dâu) bèn tìm cách thối thác. Zeus đưa ra giải pháp nhờ chàng hồng
tử Paris - con trai thứ nhì của vua thành Troie đến làm trọng tài. Khi lên núi
Olympe, chàng hồng tử Paris được cả ba vị nữ thần lơi kéo dụ dỗ trao táo chọ với
những lời hứa đền ơn chàng. Sau khi suy nghĩ, chàng đã trao táo vàng cho nữ thần
Venus. Từ đó Venus được coi là nữ thần Sắc đẹp và tình yêu. Đổi lại, nữ thần
Venus giúp chàng quyến rũ được người phụ nữ chàng yêu nhất - éo le thay lại là
hoàng hậu Helen - vợ vua Hi Lạp (thành Akay - Athens). Bị mất vợ, vua Menenax
sai người anh trai là tướng Agamennon cầm quân đi chinh phạt thành Troie. Các vị
thần linh cũng chia hai phe xuống đánh giúp hai bên.Cuộc chiến k dài ngót mười
năm khơng phân thắng bại, cuối cùng một dũng sĩ phe Akay tên là Odysse dùng
mưu “con ngựa gỗ"chiếm được thành Troie. Từ đó thành TROIE sáp nhập vào Hi

Lạp (ban đầu chỉ có thành Akay/ Athens). Sử thi Illiade chỉ miêu tả một sự kiện
xảy ra trong khoảng 50 ngày cuối cùng của cuộc chiến. Tạm gọi sự kiện đó là “cơn
giận của Achille":
5


Sau một trận tấn công, quân Akay chiếm được một số chiến lợi phẩm trong đó
có hai cơ gái thành Troie xinh đẹp. Hai cô được đem chia cho hai dũng sĩ hạng
nhất. Tướng chỉ huy Agamennon nhận cô Crizeid, cịn dũng sĩ Achille vơ địch
nhận cơ Brizeid làm nữ tỳ. Cha của Crizeid là viên tư tế trông coi đền thờ thần
Apollon. Vì q thương con gái, ơng đem nhiều của cải xin cuộc lại Crizeid.
Nhưng tướng Agamennon chối từ. Cha của Crizeid liền cầu khẩn thần Apollon
trừng phạt kẻ thù. Thần Apollon liền gieo bệnh dịch hạch khủng khiếp xuống
trại quân Akay. Nhiều binh lính ngã bệnh chết thảm khốc. Nhờ thần linh mách
bảo, quân Akay biết rõ nguyên nhân, liền họp hội đồng quân sự, yêu cầu tướng
Agamennon trao đổi cô Crizeid. Ban đầu y phản đối. Khi hội đồng binh sĩ đe
dọa bỏ về quê, y đành nhượng bộ nhưng dành lại cô Brizeid của dũng sĩ
Achille. Chàng nổi giận phản đối, nhưng lại nhượng bộ vì quyền lợi chung của
tồn qn. Nhưng chàng tun bố không chiến đấu nữa mà đi nằm ngủ.
Trong những trận giao chiến sau đó, quân Akay bị thất bại liên miên vì thiếu
người dũng sĩ vơ địch Achille. Dũng sĩ Patriot - bạn thân thiết của Achille trong
một trận đấu với Hector - hoàng tử tài giỏi nhất thành Troie, chàng đã ngã gục
dưới mũi giáo Hector. Đau đớn, thương bạn vơ cùng, Achille khóc lóc thảm
thiết, Achille lên ngựa xông ra trận với tuyên bố quyết trả thù cho bạn. Cả thành
Troie can ngăn Hector nên đóng cổng thành cố thủ, tránh đối đầu Achille.
Nhưng ngày nào quân Achille cũng kéo tới chửi mắng. Hector không thể chịu
đựng, mặc vợ là nàng Andromac ẵm con can ngăn, mọi người níu kéo, chàng
cầm giáo lên ngựa mở cổng thành. Trận giao tranh ác liệt chưa từng có suốt 10
năm.
Cuối cùng, Hector ngã xuống dưới ngọn giáo của Achille vô địch. Chưa hả giận

vì thương bạn, Achille buộc xác Hector vào sau ngựa, kéo xác chàng vòng
quanh cổng thành Troie. Cả thành Troie và ơng vua già Priam bàng hồng, đau
dớn. Mặc mọi người can ngăn, người cha già ấy dũng cảm một mình mang của
cải sang trại quân thù xin chuộc xác con trai - Hector - người anh hùng thành
Troie. Nhờ thần linh yểm trợ và tài hùng biện khơn ngoan của mình, ơng vua
già anh hùng đã thuyết phục được Achille.
Kết thúc sử thi là cảnh đám tang trọng thể bi thương của thành Troie, chàng
Hector anh hùng trở về trong nỗi tiếc thương vô hạn của dân chúng, của người
vợ Andromac trong mấy ngày tạm đình chiến ở thành Troie.
2- Gợi ý phân tích tác phẩm Theo truyện thần thoại, nguyên nhân chiến tranh
là do các thần linh với quả táo bất hòa - cuộc thi hoa hậu độc đáo đầu tiên của
nhân loại. Nhưng đến sử thi Illiade, nhà thơ Homer đã miêu tả chiến tranh xảy
ra rõ ràng bắt nguồn từ lòng tham lam của con người. Thần tối cao Zeus nói:
“Chính họ đã gây ra cuộc chiến vì lịng tham mù qng của mình".
Tác phẩm chỉ xoay quanh cơn giận của Achille - xét cho cùng nguyên nhân chỉ
vì xung đột về quyền lợi khi chia phần. Họ kéo đến đây vì thành Troie giàu có
nhiều bạc vàng châu báu và gái đẹp, và vị trí đầu mối giao thơng quan trọng. Họ
đưa ra cái cớ đi địi nàng hồng hậu đa tình, điều đó vơ lí vì nàng tự nguyện
theo người tình sang thành Troie. Cảnh cuối cùng của sử thi rất có ý nghĩa: nàng
6


Helen khóc lóc thảm thiết bên xác Hector - người anh chồng mà nàng quí trọng.
Lí tưởng anh hùng và nhân vật anh hùng lí tưởng (Lí tưởng thẩm mĩ của thời
đại)
Lí tưởng thời cổ đại chính là phẩm chất của những người anh hùng của cả hai
bên tham chiến. Thời ấy chưa phân biệt chiến tranh phi nghĩa hay chính nghĩa.
Miễn là người anh hùng chiến đấu cho cộng đồng thì được ca tụng. Những
người anh hùng mang trong mình lí tưởng của thời đại.
Chúng ta hãy tổng hợp tính cách của họ thì sẽ xác định được lí tưởng của thời

đại ấy.
Trước hết, người anh hùng coi trọng danh dự, khao khát chiến công. Hãy nghe
Sarpedon thủ lĩnh qn Troie nói trước tồn qn:"Vì sao mọi người kính trọng
chúng ta hơn kẻ khác, dành cho chúng ta ngồi đầu bàn tiệc, coi chúng ta như
thần thánh? Hãy xông lên! Hoặc là chúng ta nhường vinh quang cho kẻ khác
hoặc giữ lấy cho mình...” Dũng tướng Hector trước khi xuất trận, gặp vợ là
Andromac bồng con ra ngăn chàng, khóc lóc thảm thiết:” Hector chàng ơi,với
em chàng là tất cả. Chàng là cha, là mẹ cũng là người chồng đang độ thanh
xuân. Xin hãy thương em mà ở lại để cho con chàng khỏi phải mồ côi, vợ chàng
khỏi thành kẻ góa bụa". Chàng ngậm ngùi xúc động nhưng vẫn nói: “Nàng ơi
chính ta cũng lo lắng như thế. Nhưng nếu ta lẩn trốn thì cịn mặt mũi nào mà
nhìn người dân thành Troie trùm khăn dài tha thướt... Ta đã quen anh dũng
chiến đấu ở hàng đầu quân Troie để giữ gìn danh tiếng của phụ thân ta và ta...
Ta biết rằng thành Illion một ngày kia sẽ bị tiêu diệt. Ta nghĩ tới cảnh nàngbị bắt
mang đi làm nơ lệ. trơng thấy nàng nước mắt đầm đìa, người ta sẽ bảo - đó là vợ
của Hector kẻ thiện chiến nhất thành Illion... Ta muốn chết để khỏi nghe tiếng
nàng kêu khóc và nhìn thấy nàng bị lơi đi. Dù có chết, ta cũng phải chết một
cách vinh quang. Phải lập chiến công oanh liệt lưu danh hậu thế"- Biết mình sắp
hy sinh, dũng sĩ Hector vẫn nói"những lời có cánh".
Người anh hùng khơng chỉ sống với vinh quang trước mắt mà còn cảm thấy sẽ
tồn tại cùng vinh quang vĩnh cửu. Họ tin rằng sự nghiệp anh hùng tồn tại lâu dài
hơn bản thân anh hùng. Đó là sự bất tử được phong thần.
Lí tưởng anh hùng được miêu tả tập trung cao độ ở nhân vật Achille. Những
trang thơ hay nhất, những từ ngữ đẹp nhất dành cho chàng: “Một con người ưu
việt, một đứa con lỗi lạc sức lực phi thường. Xuất sắc hơn tất cả mọi anh hùng"(
lời bà mẹ - nữ thần Thetis, khi mới sinh ra Achille liền nhúng anh vào nước thần
để được bất khả xâm phạm - tiếc thay còn sót cái gót chân). “Achille chạy
nhanh như gió, Achille lẫm liệt như thần, Achille vô địch". Achille là hiện thân
sức mạnh lí tưởng và lịng dũng cảm lí tưởng. Thấy chàng xuất trận, “đầu gối
tất cả người dân thành Troie run rẩy, bàng hoàng. Nghe tiếng chàng thét, trái

tim người Troie tan ra như nước". Ngay cả dũng tướng Hector trơng thấy
Achille cịn run lập cập, hoảng sợ quay ngựa chạy."Kẻ chạy trốn, người đuổi
theo. Người chạy trước rất anh dũng, kẻ chạy sau cịn anh dũng hơn". Achille
khơng chỉ là hiện thân của sức mạnh và lòng dũng cảm,chàng cịn có vẻ đẹp
tâm hồn. Khóc bạn chết trận như Achille thực là cảm động:"chàng bốc tro bếp
7


bỏ lên đầu, bôi lên khuôn mặt tuấn tú, chàng nằm vật xuống đất, giơ tay bứt ra
từng nắm tóc". Priam cất tiếng van xin tha thiết: "Hỡi Achille sánh tựa thần
linh! Xin ngài hãy nhớ đến thân phụ ngài. thân phụ ngài cũng vào trạc tuổi tôi,
cũng gần kề mộ huyệt như tơi. Có lẽ ngài cũng bị những kẻ láng giềng ức hiếp
mà khơng có ai cứu thốt khỏi chiến tranh và những tai họa của chiến trận.
Nhưng ít ra, biết ngài còn sống người cũng được mát dạ mát lòng và ngày ngày
người còn hi vọng thấy con trai từ thành Troie trở về. Cịn tơi, thảm thương thay
! trên đất thành Troie bao la này tôi đã sinh ra biết bao con trai lỗi lạc, nhưng
giờ đây xem như tơi khơng cịn một đứa nào. Khi qn Akay tới đây, tơi có năm
mươi đứa con trai, mười chín đứa cùng một mẹ, số cịn lại do các thê thiếp
trong cung điện sinh ra. Phần lớn chúng đều bị thần Arex hung tàn giết chết
Nhưng còn Hector, người con độc nhất vô nhị của tôi, vị cứu tinh của thành
bang và của chúng tơi. Người con đó vừa rồi trong khi bảo vệ nước nhà cũng đã
bị ngài giết chết. Hơm nay cũng vì nó, để cứu nó ra khỏi tay ngài nên tơi tới
đồn thuyền Akay đem theo một số của cải rất hậu để xin chuộc nó về. Hỡi
Achille, xin ngài hãy tơn trọng thần linh và nghĩ về thân phụ ngài mà thương
xót cho tơi. Tơi cịn đáng thương hơn thân phụ ngài, vì tôi đã can đảm làm một
việc mà trên cõi đời này chưa có người nào từng làm: tơi đã đưa lên miệng và
hôn bàn tay người đã giết con tôi “. Cụ nói như vậy, khiến Achille động lịng
thương cha nơi quê nhà, chàng muốn khóc. Chàng đặt tay lên người cụ già khẽ
đẩy cụ ra. Cả hai người đều lặng đi trong nỗi nhớ. Quỳ dưới chân Achille. cụ
Priam nhớ Hector mà khóc dầm dề, cịn Achille cũng khóc vì thương cha hoặc

thương bạn Patriot.Tiếng gào khóc của hai người anh hùng vang dậy trại quân.
Sau đó Achille đỡ cụ già ngồi dậy, cởi mở tâm sự nhớ thương cha già và tự
trách mình khơng làm trịn bổn phận người con, rồi đồng ý trao trả xác Hector
cho cụ già anh hùng. Chàng lặng nghe ông vua già Priam người cha thương con
rất mực than van những lời lẽ thương tâm và hùng biện về người con trai anh
hùng bại trận của ơng. Chàng cảm động trước mái tóc bạc như tuyết và nỗi khổ
của ông già. Chàng cũng hiểu được cái sai trái tàn nhẫn của mình khi nghe ông
già khéo léo tế nhị vạch ra.Người anh hùng Achille khơng chỉ dũng cảm, quyết
chiến mà cịn có tâm hồn cao thượng, biết lắng nghe với một trí tuệ sáng suốt
tỉnh táo. Người anh hùng Achille còn cao thượng trong tình u. Chàng thương
u tha thiết cơ Brizeid - nữ nô lệ bắt được của thành Troie: “ tôi u tha thiết
người con gái đó mặc dù tơi mới chiếm được nàng bằng mũi giáo mà thôi “.
Đối với anh, cơ gái đã là người u chứ khơng cịn là tù binh nữa, nên khi bị
tước đoạt, anh rút gươm ra định chém chủ tướng Agamennon để bảo vệ danh
dự. Đó là sự nổi loạn của ý thức cá nhân - sự nổi loạn của thời đại qua cơn giận
của một anh hùng ý thức được gía trị con người. Ông vua già Priam cũng là một
người anh hùng chân chính.
Lịng can đảm và tình thương con, ý thức trọng danh dự thành bang đã khiến
ông đủ can đảm đi chuộc xác con trai trước cơn giận khủng khiếp của kẻ thù.
Ơng cịn có tài hùng biện - đó là phẩm chất sáng suốt, uyên bác, nhạy cảm của
một con người anh hùng. Vùa nhún mình lại vừa tự hào tự trọng, ơng nói: “ tơi
8


cịn đáng thương hơn thân phụ ngài nhiều, vì tơi đã có can đảm làm một việc
mà trên đời này chưa có người cha nào từng làm: tơi hơn bàn tay người đã giết
con mình". Tác giả sử thi miêu tả người anh hùng khơng phân biệt họ thuộc phe
chính nghĩa hay phi nghĩa. Vấn đề chủ yếu là phẩm chất cá nhân - vai trò cá
nhân đối với cộng đồng Nghệ thuật xây dựng nhân vật anh hùng rất tiến bộ thậm chí nhiều thời đại sau khơng làm được: đó là miêu tả cả hai mặt ưu điểm
và nhược điểm của nhân vật, khơng thiên lệch. Achille nóng nảy giận hờn và có

chỗ yếu ở gót chân. Tuy là người anh hùng vô địch, chàng đã ngã xuống khi bị
thần linh phản bội, trước khi thành Troie thất thủ.
Odysee- Bản anh hùng ca thời hịa bình
1. Hành trình gian khổ trở về cuộc sống hịa bình:
Bản sử thi thứ hai miêu tả nhân vật Odyssee (tên Latinh là Ulise) dũng tướng Hi
Lạp sau khi dùng mưu “ con ngựa gỗ “ hạ được thành Troie cùng các chiến hữu
tìm đường trở về q nhà xứ Itac. Đó là cuộc hành trình đầy phong ba bão táp
với bao gian lao nguy hiểm, cả những sự quyến rũ ngọt ngào thử thách lòng
chung thủy của họ trên vùng biển Địa Trung hải mênh mơng, xa lạ và bí ẩn. Mở
đầu sử thi là những lời ca ngợi hào hùng sảng khoái: "Hỡi nữ thần Thi ca, hãy
hát lên bài ca về người anh hùng mn vàn trí xảo sau khi dùng mưu kế hạ
thành Troie thần thánh, đã phiêu bạt khắp nơi, đặt chân lên nhiều đô thị và am
hiểu nhiều phong tục". Hãy nhớ lại cuộc chiến tranh thành Troie, Odyssee bất
đắc dĩ phải tham gia cuộc chiến tranh mà chàng khơng muốn. Đang làm vua xứ
Itac, chàng có người vợ tốt là Penelop mói sinh đứa con trai Telemac, chàng u
cuộc sống hịa bình, luyện võ nghệ và chăn cừu. Nhưng vì bị ràng buộc bởi một
lời thề với liên minh bộ tộc Akay, chàng cố tìm cách thoái thác. Chàng giả bộ bị
điên, nhưng người bạn ranh mãnh đã lật tẩy chàng khiến Odyssee đành phải
chia tay gia đình để tham gia cuộc viễn chinh. trong suốt 10 năm ở thành Troie,
chàng buồn chán không muốn xung trận. Đến năm thứ 10, sau khi Achille tử
trận, quân Akay khó bề chiến thắng, người anh hùng bất đắc dĩ Odyssee buộc
phải ra tay với mưu kế “con ngựa gỗ" để mau kết thúc chiến tranh trở về quê
nhà. Đây cũng là đoạn mở đầu giới thiệu một người anh hùng kiểu mới và một
thiên sử thi mới của thời đại. Theo truyện thần thoại, nguyên nhân của bao gian
nan nguy hiểm trong suốt 10 năm hành trình trở về quê hương của chàng là do
bị thần linh trừng phạt chàng về tội kiêu ngạo với thần linh. Nhưng sử thi miêu
tả thêm một nguyên nhân khác: trí phiêu lưu, tò mò khám phá những miền đất
là bên kia bờ biển Địa Trung Hải với khát vọng chuẩn bị xây dựng phát triển
cuộc sống hịa bình. Những đồn qn khác theo đường cũ trở về, riêng chàng
dẫn đội quân của mình đi ngược chiếu bờ biển Địa trung Hải về quê. Lại mất

thêm 10 năm nữa lênh đênh qua những bến bờ xa lạ với 12 lần gặp nạn. Những
người lính khơng chịu đựng nổi đã lần lượt ngã xuống hoặc bị thần đại dương
Pozeidon nhận chìm dưới những cơn sóng dữ. Chỉ cịn sót lại một người anh
hùng trí dũng song tồn Odyssee bền bỉ về tới q nhà.Hãy kể qua một số tai
9


nạn: Họ đã từng đi lạc vào miền đất Lotapha - châu Phi, xứ sở có những “ quả
lú” kẻ đói khát vội vã ăn vào thì mất hết trí nhớ. Do cảnh giác “đa nghi",
Odyssee không vội ăn nên thoát nạn. Thuyền của họ bị thần biển đánh dạt vào
một hòn đảo của những người khổng lồ một mắt Poliphem ăn thịt người. Nhờ
gan dạ và mưu trí, chàng đã dẫn quân trốn thoát. Sắp đi qua một vùng biển lạ,
đoàn quân Odyssee được biết trước rằng nơi ấy có những nàng tiên cá Sierens
tiếng hát mê hồn quyến rũ bao thủy thủ lao đầu xuống biển khơi. Nhưng người
anh hùng có tâm hồn phong phú kia khơng tìm đường tránh né, chàng quyết
định vượt qua để thưởng thức tiếng hát ngọt ngào đắm say của biển cả. Odyssee
chuẩn bị đối phó: cho bịt tai bịt mắt và trói chân tất cả thủy thủ vào cột buồm
trên thuyền trước khi đi vào vùng biển của các nàng tiên cá. Riêng chàng khơng
bịt tai để tự do thưởng thức vì chàng tự tin ở bản lĩnh của mình. Biết thưởng
thức nghệ thuật cũng là một phẩm chất của ngưới anh hùng - đây là một bước
tiến bộ quá sớm của người cổ đại Hi Lạp. Lạc vào hòn đảo của mụ phù thủy
Kiexe, nhờ sự kiên trì nhẫn nại và chịu đựng, chàng lại thoát hiểm và cứu được
cả đồng đội khỏi kiếp loài vật và ra đi an toàn. Lạc vào hịn đảo có đường đi
xuống âm phủ, Odyssee gặp những linh hồn thân thuộc hỏi thăm được tình hình
ở q nhà. Thuyền dạt vào hịn đảo có nữ thần Calypso xinh đẹp cô đơn bị thần
Zeus đày đọa. Chàng đành ở lại đó làm người chồng bất đắc dĩ vì thuyền đã vỡ
nát, khơng thể tự mình vượt được biển khơi. Suốt bảy năm trời sống buồn bã
nơi đây, chàng khơng ngi thương nhớ gia đình. Nhờ lệnh thần Zeus yêu cầu
nữ thần Calypso tạo điều kiện cho Odyssee ra đi, chàng mới tiếp tục cuộc hành
trình. Nữ thần ra sức năn nỉ chàng ở lại sống cuộc đời tự do, hạnh phúc trẻ mãi

không già nhưng thất vọng. Thuyền Odyssee lại lênh đênh trên biển và chịu một
cơn bão lớn, dạt vào một tiểu vương quốc của cơng chúa Nodica, được nàng
cứu sống và triều đình ưu ái, muốn giữ chàng làm phị mã truyền ngơi vua.
Nhưng chàng vẫn một lịng xin về q hương đồn tụ gia đình. Mọi người
thơng cảm và khâm phục người anh hùng nổi tiếng từ cuộc chiến tranh thành
Troie nên giúp đỡ chàng tiếp tục cuộc hành trình. Khi về tới quê nhà, bản lĩnh
của người anh hùng còn được thử thách một lần nữa mà không kém phần quyết
liệt. Odyssee khôn ngoan không chạy vội về nhà, biết đâu những nguy hiểm nào
đó sẽ rình rập chờ anh ngay sau cánh cửa ! Odyssee đã gặp ơng già chăn cừu
ngồi đồng cỏ, họ nhận ra nhau trong căn lều cừu. Anh biết tình hình nguy hiểm
trong nhà - một bọn quí tộc địa phương đang ép nàng Penelop nhận lời cầu hơn
bằng cuộc thi đấu. Nàng đã chối từ, trì hỗn nhiếu lần, bọn chúng gây sức ép
bằng cách đóng quân tạm trú trong nhà nàng khiến chủ nhà phải phục dịch vất
vả. Nàng cho con trai là Telemac đi tìm hỏi thăm tin tức cha ở những vương
quốc, thành bang láng giếng. Khơng ai biết tin tức gì về Odyssee. Nhưng họ vẫn
đều tin rằng người anh hùng Odyssee mn vàn trí xảo khơng thể chết...
Con trai người anh hùng buồn bã quay về thì được gặp cha ở ngồi lều chăn
cừu. Cha con gặp nhau mừng khơn xiết kể. Hai cha con bàn tính kế hoạch
chống lại bọn cầu hơn. Nàng Penelop hẹn với họ rẵng nàng cịn phải dệt tấm vải
liệm cho người cha chồng cho tròn bổn phận nàng dâu, sau đó sẽ nhận lời cầu
10


hơn. Đó là kế hỗn binh. Ngày dệt, đêm nàng âm thầm tháo gỡ ra. Một con nữ
tỳ phản bội, dan díu với một kẻ cầm đầu lũ cầu hơn, đã để lộ việc dệt vải liệm
của chủ. Bọn chúng rình bắt gặp và nàng khơng cịn cách nào trì hỗn. Nàng
hẹn ngày so tài cầu hơn. Odyssee giả làm ông lão hành khất, ghé vào nhà xin trú
ngụ, được tiếp đãi theo tục lệ Hi Lạp. Odyssee còn muốn dị xét tình cảm và
lịng chung thủy của người vợ để quyết định trước khi hành động. Khi biết chắc
nàng vẫn mong chồng về, Odyssee cùng con trai và một số đầy tớ chuẩn bị

phản công giành lại tất cả những của cải, cơ ngơi do công sức lao động gian khổ
của chàng đã tạo dựng được. Cuộc thi đấu giữa những kẻ cầu hôn bắt đầu - họ
phải giương được cây cung lớn của Odyssee để lại, bắn một mũi tên xuyên qua
những chiếc vòng gắn trên cán hàng chục cây búa sắt xếp thẳng hàng - đó là bài
tập bắn cung ngày xưa của vị vua anh hùng Odyssee. Trong lúc đó, người của
Odyssee thu gom hết vũ khí của họ giấu vào một nơi. Bọn họ thất vọng vì
khơng ai sử dụng được cây cung của người anh hùng Odyssee. Ông già hành
khất ung dung giương cung, lắp tên trước sự kinh ngạc của mọi người và bắn
trúng đích. Odyssee chính thức xuất hiện, sai đóng chặt cửa, hai cha con bắt đầu
tấn công tiêu diệt bọn cầu hơn. Nàng Penelop cịn thử thách chàng một lần chót
mới chịu nhận chồng. Con chó già Acgos cố bị lê đến bên chân ơng chủ cũ, hơn
hít rồi mới chịu ngã ra chết. Đến đây bản anh hùng ca cịn thêm một đoạn vĩ
thanh. (những kẻ cầu hơn trả thù kéo quân đến đánh, Odyssee chỉ huy chống lại
quyết tiêu diệt hết kẻ thù). Nữ thần Athena xuất hiện khun chàng tha thứ.
Odyssee nghe lời, lập lại hịa bình, xây dựng cuộc sống.
2. Odyssee - mẫu người anh hùng lí tưởng của thời đại:
Ngay ở cuối thiên sử thi Illiade, sự xuất hiện anh hùng Odyssee đã báo hiệu
một nhân vật mới của thời đại, một lí tưởng mới của thời đại đã đến: TRÍ TUỆ.
Suốt cuộc hành trình trở về, Odyssee đã bộc lộ tất cả phẩm chất cần thiết của
người anh hùng kiểu mới để đáp ứng yêu cầu thời đại. Nếu Achille là hiện thân
của SỨC MẠNH cùng với những phẩm chất chủ yếu khác như QUYẾT
CHIẾN, XẢ THÂN, TÌNH ĐỒNG ĐỘI... thì Odyssee là hiện thân của TRÍ
THƠNG MINH. Chẳng những là người “ mưu trí sánh tựa thần linh”, Odyssee
cịn là người rất phong phú về tình cảm, chẳng những chung thủy một lịng với
gia đình mà cịn có óc phiêu lưu mạo hiểm dấn thân khám phá những chân trời
xa lạ vì khát vọng tìm cách mở mang phát triển đất nước sau này. Chẳng những
đủ gan dạ tỉnh táo vượt qua bao nguy hiểm, chàng còn đủ nghị lực vượt qua
những sự quyến rũ của sắc đẹp và những hạnh phúc mới mẻ ngọt ngào chào
đón. Hịn đảo của nữ thần Calypso khác nào thiên đường trên trần thế nhưng
mỗi buổi chiều “ ngày nào cũng như ngày nào, chàng ngồi trên bãi biển mà cõi

lịng tan ra thành lệ”. Chàng nói:"khơng có cảnh vật nào đẹp bằng cảnh quê nhà
”. Đó là tiếng nói lý trí của trái tim người anh hùng. Nữ Thần Calypso bất tử trẻ
đẹp muôn đời kiêu hãnh hỏi chàng: - Vợ chàng hẳn bây giờ đã già lắm rồi.
Nàng ấy có đẹp bằng ta khơng? Chàng thành thực đáp: - Tôi biết, về nhan sắc
Penelop vợ tơi khơng sao bì được với những nàng tiên trẻ đẹp như nàng. Vợ tơi
chỉ là người trần. Cịn nàng là vị thần bất tử không biết đến tuổi gia. Tuy thế tôi
11


vẫn mong muốn được trở lại quê nhà.(Nhà thơ Đức Henrich Heine đã ca ngợi
sử thi này: Bài ca Odyssee vừa cổ xưa vừa vĩnh viễn trẻ trung). Tương xứng với
người anh hùng là vợ chàng - Penelop. Nàng được coi là hiện thân của đạo đức
thanh cao, tên nàng đã trở thành biểu tượng của tình yêu chung thủy. Tấm vải
liệm của nàng cũng trở thành hình ảnh của trinh tiết. Qua hai mươi năm chinh
chiến và gian nan trong cuộc phiêu lưu tìm đường trở về, chàng chỉ khóc khi
nghĩ đến nàng và bây giờ chàng khóc tràn trề khi ôm nàng trong tay ở chốn quê
nhà. Odyssee cịn là người có tâm hồn nghệ sĩ, biết u q, trân trọng cái đẹp
và nghệ thuật nhưng khơng bng mình vào sự quá đỗi đam mê đến nỗi mất
mạng khi đi qua vùng biển của những nàng tiên cá Sirens hát hay múa đẹp.
Hình tượng anh hùng Odyssee trí dũng song tồn, tình nghĩa thủy chung, chan
chứa tình người là sự đánh dấu một bước tiến trong quá trình hồn thiện CON
NGƯỜI.
Có thể coi Odyssee là mẫu người anh hùng lí tưởng thời hịa bình. Con trai của
họ là chàng trai trẻ Telemac, ngày cha lên đường viễn chinh cậu cịn nhỏ xíu
lẫm chẫm tập đi theo luống cày của cha ngoài ruộng, bây giờ đã là một thanh
niên trưởng thành có ý thức bảo vệ mẹ và danh dự gia đình. Trong cuộc đồn tụ,
Odyssee vẫn dạy bảo con: “Telemac con. Bây giờ con hãy nhớ lấy điều này: khi
xông vào nơi chiến trận, con phải tỏ mặt anh hùng con chớ làm nhục dịng dõi
cha ơng. Cho đến nay chúng ta là những người lừng lẫy trong thiên hạ về sức
mạnh, vềø trí tuệ và lịng dũng cảm". Cha của Odyssee - ông già Laot sung

sướng cất cao tiếng gọi: “Hỡi các vị thần linh ! Ngày hôm nay đối với tôi đẹp
đẽ biết chừng nào. Tôi sung sướng thấy con trai tôi và cháu tôi tranh luận về giá
trị con người". Nghệ thuật sử thi Tính hoành tráng đồ sộ của sử thi: Những bức
tranh tả cảnh chiến trận dựng lạI một quá khứ lừng lẫy sôi động của chiến tranh
cổ đạI. Lều trại san sát, chiến luỹ của đốI phương, tường thành kiên cố, chói
ngờI ánh đuốc, những cuộc họp hội đồng binh sĩ bên ánh đuốc, giọng nói vang
lên đanh thép của những anh hùng Akay (A kê en). Những cuộc bàn luận của
các vị bô lão trên mặt thành Troie, chỗ kia là lễ tế thần, chỗ khác là tiệc tùng đãi
khách, lễ tang và những lời than khóc vang dộIi.. Sử thi Illiade đã phát huy lối
kể chuyện đến đỉnh cao, vừa chấm phá lại vừa xen chi tiết tỉ mỉ, rất hấp dẫn và
sinh động. Giọng kể chuyện khi gọi nhân vật, đặc biệt Homer hay dùng định
ngữ kèm tên nhân vật. Đây là thủ pháp giúp người nghe dễ nhớ tên và tính cách
nhân vật, chẳng hạn « Diomet dũng cảm, Ajax to như tháp chuông, Achill thần
thánh, Athena đôi mắt cú mèo, Aphrodite tóc vàng, Hera mắt bị cái. Apollon
bắn xa muôn dặm... ». Lối văn so sánh rất ưa dùng, hình tượng hố tính cách và
hành động của nhnâ vật và cảnh vật giúp người nghe dễ nhớ và đánh giá, chẳng
hạn « chàng như con sư tử xơng vào», chiếc khiên « như bức tường thành vững
chắc», « sáng như vừng đơng mới mọc », lời nói của anh
« tn chảy như mật ong »...
Bên cạnh bút pháp hùng tráng sử thi tả cảnh hồnh tráng, sơi động, Homer
cũng vận dụng bút pháp trữ tình, như cảnh « Hector từ giã vợ con» đi quyết
chiến với Achill, cảnh « Hera lừa Zeus ». Đáng chú ý nữa là thủ pháp xây dựng
12


nhân vật và tính cách. Nhân vật chính Achill của Illiade được miêu tả cơng phu.
Chàng khơng có một q trình lai lịch nhưng chỉ cần vài cảnh xuất hiện, đôi
đoạn miêu tả đã in dấu ngay cho ngườI đọc. Sự dũng mãnh của chàng khác hẳn
với một Ulise (Odyssee) thận trọng khơn ngoan, tính tốn, trí xảo. Nhưng Ulise
khơn ngoan khác với ông già Nexto từng trải cuộc đời. Và Diomete kiêu hùng

rất ghét anh hùng Paris thạo quyến rũ phụ nữ và ưa bắn lén... Hai chiến tuyến
với hàng trăm nhân vật anh hùng đa dạng tính cách, mỗi người một vẻ, được
miêu tả chọn lọc, chấm phá nhưng rất ấn tượng và rõ nét. Đặc biệt khi mơ tả
anh hùng chiến bại rõ là khó khăn hơn tả anh hùng chiến thắng. Chiến bại
nhưng vận là kẻ anh hùng đáng ca ngợi.
Bài đọc thêm
ENEIDE - "THIÊN ANH HÙNG CA" LA MÃ (ánh hồi quang của sử thi Hi
Lạp) Eneide - nghĩa là: chiến công của Ene. Tác giả: Virgille, nhà thơ La Mã.

13