Top 5 bài Phân tích cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và Đế Thích siêu hay

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>1. Dàn ý cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Đế Thích</b>
I. Mở bài:

– Tác giả Lưu Quang Vũ (một nhà soạn kịch tài năng, một hiện tượng đặc biệt của sân khấu
kịch trường những năm tám mươi của thế kỉ XX)

– Hoàn cảnh sáng tác Hồn Trương Ba, da hàng thịt (ra đời năm 1981)
– Đưa ra nhận xét chung về màn đối thoại giữa hồn Trương Ba và Đế Thích
II. Thân bài:

a, Hồn cảnh dẫn đến cuộc đối thoại:

- Sau ba tháng ngụ cư trong xác hàng thịt, Trương Ba ngày càng trở nên xa lạ với chính mình
và với người thân, bị người thân nghi ngờ, xa lánh.

- Trong tâm trạng đau đớn, chán chường trước cuộc sống khơng thật là mình, trước cái chỗ ở
khơng phải của mình, Hồn Trương Ba khao khát tách xa, rời khỏi thể xác thô lỗ: “Ta chỉ
muốn rời xa mi tức khắc!”.

b, Diễn biến cuộc đối thoại:

- Trương Ba nêu rõ nguyện vọng muốn được là mình tồn vẹn. Đế Thích khơng thể thỏa mãn
được ý muốn của Trương Ba vì xác của Trương Ba đã tan rữa trong bùn đất; Đế Thích
khuyên Trương Ba nên chấp nhận hồn cảnh thực tại vì thế giới vốn khơng tồn vẹn.

- Trương Ba thẳng thắn chỉ ra sai lầm của Đế Thích; trình bày quan niệm của mình về ý nghĩa
của cuộc sống và dứt khoát xin trả lại thân xác cho anh hàng thịt.

- Đế Thích muốn sửa sai bằng một giải pháp khác là cho hồn Trương Ba nhập vào xác cu Tị
và đưa ra những lí lẽ để thuyết phục Trương Ba. Trương Ba tưởng tượng thấy bao nhiêu rắc
rối khi phải sống nhờ trong thể xác cu Tị.

- Trương Ba kiên quyết từ chối tái sinh trong thân thể non nớt của cu Tị, khơng chấp nhận
cảnh sống giả tạo; kêu gọi Đế Thích sửa sai bằng một việc làm đúng, đó là cho cu Tị được
sống lại. Đế Thích cuối cùng đã thuận theo đề nghị của Trương Ba, làm phép cho anh hàng
thịt, cu Tị sống lại và Trương Ba thì chết hẳn.

Ý nghĩa của triết lý “hãy sống là chính mình” mà tác Lưu Quang Vũ muốn thể hiện

- Muốn sống đúng là chính mình thì mỗi chúng ta cần phải biết hài hoà giữa việc chăm lo cho
linh hồn cũng như biết quý trọng và chăm sóc cho những nhu cầu thiết yếu của thể xác.
- Một loại chỉ biết trau chuốt vẻ ngoài và chạy theo những ham muốn vật chất mà không
chăm lo cho đời sống tâm hồn.

=> Thông qua xác và hồn Lưu Quang Vũ nêu cao tư tưởng phải sống là chính mình đó mới
chính là hạnh phúc thật sự của con người.

Triết lí nhân sinh từ cuộc đối thoại:

- Linh hồn và thể xác là hai mặt tồn tại không thể thiếu trong một con người, cả hai đều đáng
trân trọng. Một cuộc sống đích thực chân chính phải có sự hài hồ giữa linh hồn và thể xác
.- Tác giả một mặt phê phán những dục vọng tầm thường, sự dung tục của con người, mặt
khác ông vạch ra qniệm phiến diện, xa rời thực tế khi coi thường giá trị vật chất và những
nhu cầu của thể xác.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Lưu Quang Vũ đã thể hiện những tình huống truyện độc đáo, qua những mâu thuẫn sâu sắc
xuất hiện mà khắc họa rõ nét khát vọng sống là chính mình của nhân vật Hồn Trương Ba.
<b>2. Phân tích cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và Đế Thích</b>

Lưu Quang Vũ là nhà soạn kịch tài năng của nền nghệ thuật hiện đại Việt Nam. “Hồn Trương
Ba, da hàng thịt” là một trong những tác phẩm tạo được tiếng vang lớn nhất của Lưu Quang

Vũ. Tác phẩm đã tôn vinh vẻ đẹp tâm hồn người lao động trong cuộc đấu tranh với những
cám dỗ, khát vọng được sống là chính mình. Ý nghĩa ấy được thể hiện chân thực và sống
động qua cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và Đế Thích.

Lưu Quang Vũ là người nghệ sĩ đa tài. Ông đã từng sáng tác thơ nhưng được biết đến nhiều
hơn với tư cách là nhà soạn kịch. “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” là vở kịch được viết từ năm
1981, đến năm 1984 thì ra mắt cơng chúng. Vở kịch này được viết dựa trên một câu chuyện
dân gian, song đã có những thay đổi, thêm những tình tiết phát triển làm cho tầng ý nghĩa của
câu chuyện càng sâu hơn. Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và Đế Thích thuộc ảnh VII và
Đoạn kết của vở kịch.

Khi gặp được Đế Thích, Trương Ba đã bày tỏ nguyện vọng: “Tôi không thể tiếp tục mang
thân anh hàng thịt được nữa, không thể được!”. Chữ “không thể” được lặp lại hai lần thể hiện
quyết tâm, ý chí sắt đá của Trương ba khi quyết định rời khỏi thân xác của anh hàng thịt.
Trước thái độ ngạc nhiên, bất ngờ của Đế Thích, Trương Ba tiếp tục nói lên quan điểm sống
cao đẹp: “Khơng thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được”. Câu giải thích là sự thú
nhận nghịch cảnh mà Trương Ba đã phải chịu đựng: trong ngoài bất nhất. Bên trong là tâm
hồn cao khiết, nhân cách cao đẹp; bên ngồi lại là xác thịt thơ tục, là những dục vọng, bản
năng. Sự bất nhất là do linh hồn của Trương Ba đã nhiều lần thỏa hiệp với bản năng. Đây
chính là điều đã đè nặng lên tâm hồn Trương Ba, khiến ông trăn trở, đau khổ và dằn vặt. Từ
đó, Trương Ba đã nêu lên khát vọng chính đáng của mình: “Tơi muốn được là tơi tồn vẹn”.
“Tồn vẹn” là sự hài hịa của bên trong và bên ngồi, giữa tâm hồn và thể xác. Trương Ba
muốn hồn mình phải được hợp nhất với xác của mình để được sống cho đúng nghĩa. Đối với
Trương Ba, sống không chỉ là tồn tại, mà sống phải là chính mình, làm những điều mình
mong muốn, trở lại là mình tồn vẹn khi xưa.

Trước những yêu cầu, lập luận của Trương Ba, Đế Thích vẫn tỏ thái độ ngạc nhiên, cảm thấy
khó hiểu trước suy nghĩ kì lạ ấy: “Có gì khơng ổn đâu !”, “Nhưng mà ơng muốn gì ?”. Đế
Thích còn khuyên Trương Ba nên chấp nhận cuộc sống hiện tại bởi: “Thế ông ngỡ tất cả mọi
người đều được là mình tồn vẹn cả ư ? [...] Dưới đấtt, trên trời đều thế cả, nữa là ơng.” Đế

Thích cho rằng tất cả mọi người đều đang sống trong hoàn cảnh trong ngoài bất nhất, nên hãy
chấp nhận, học cách thỏa hiệp với hiện tại. Những dẫn chứng mà Đế Thích đưa ra thể hiện
một quan điểm: sống là tồn tại, cịn tồn tại như thế nào thì là do hồn cảnh, điều kiện xung
quanh; con người khơng thể thay đổi hồn cảnh mà chỉ có thể quy thuận dù là điều mình
khơng mong muốn. Xét vào thực tại cuộc sống, đây là quan điểm được nhiều người chia sẻ
dù nó mang hơi hướng tiêu cực.

Khơng chấp nhận lời giải thích, lập luận của Đế Thích, Trương Ba đã thẳng thừng lên án thái
độ sống ấy: “Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống, nhưng sống như thế nào thì ơng chẳng
cần biết!”. Lời thoại đã thẳng thừng lên án hành động và suy nghĩ sai trái của Đế Thích. Sống
khơng chỉ là tồn tại đơn thuần, là thuận theo bản năng và hồn cảnh mà đó phải là cuộc sống
có nghĩa, sống là mình, là sự vượt lên những vui thích tầm thường để bảo vệ những giá trị cốt
lõi của linh hồn cao đẹp.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

chỗ cho cái phần hồn tầm thường của anh hàng thịt ?”. Trương Ba lại bác bỏ: “Tầm thường,
nhưng đúng là của anh ta… chúng sinh ra là để sống với nhau”. Quyết tâm lên cao có thể đẩy
lời nói thành những hành động quyết liệt hơn: “Nếu ông không giúp, tôi sẽ nhảy xuống sông
hay đâm một nhát dao vào cổ, lúc đó thì hồn tơi chẳng cịn, xác anh hàng thịt cũng mất”. Sự
mạnh mẽ, lời nói đầy táo bạo ấy khơng ai dễ gì mà nói ra được, nhưng với Trương Ba, khát
vọng “được sống là chính mình” đã thôi thúc tâm hồn cần một sự thay đổi để xóa bỏ nghịch
cảnh một cách triệt để: cái chết. Chỉ khi chết đi, Trương Ba mới có thể là Trương Ba, tâm hồn
cao khiết được bảo toàn trọn vẹn, chính mình được thanh thản và để đổi lấy sự hồi sinh của
một người chồng, một người cha, một người ông trong trái tim những người ông yêu quý.
Xen vào giữa cuộc đối thoại là tiếng khóc của cái Gái và sự ra đi của thằng cu Tị. Đế Thích
muốn Trương Ba nhập hồn vào xác cu Tị: “Ông sống trong thân xác thằng bé chắc sẽ ổn”.
Câu nói này lại một lần nữa thể hiện lối suy nghĩ hời hợt, thiếu chín chắn của Đế Thích. Thực
chất, Đế Thích lại một lần nữa đồng hóa định nghĩa của “sống” và “tồn tại”. Trước đề nghị
ấy, Trương Ba đã có một hồi phân vân. Với Trương Ba, sống vẫn đáng quý, Trương Ba vẫn
muốn được tiếp tục sống. Nhưng những suy nghĩ quẩn quanh về những ngày sống dưới xác
hàng thịt, những mường tượng tương lai khi trú ngụ trong xác cu Tị, Trương Ba đã đi đến

quyết định: “Tôi không thể cướp cái thân thể non nớt của cu Tị”, “Ơng hãy cứu nó! Ơng phải
cứu nó!… vì con trẻ… Ơng hãy giúp tơi lần cuối cùng”. Quan niệm sống cao đẹp càng sáng
ngời thông qua lời đối thoại: “Có những cái sai khơng thể sửa được. Chắp vá gượng ép chỉ
càng làm sai thêm. Chỉ có cách là đừng bao giờ sai nữa, hoặc phải bù bằng một việc đúng
khác”. Đoạn đối thoại không chỉ làm sáng lên một tư tưởng sống mang tính vĩnh hằng: “sống
là chính mình” mà cịn phê phán lối sống: “sống là tồn tại” và lên án sự làm việc tắc trách của
những bậc làm quan.

Đoạn đối thoại chính là phân đoạn phát triển thêm so với cốt truyện gốc. Bằng tài năng dựng
cảnh, dựng đối thoại, độc thoại nội tâm, Lưu Quang Vũ đã cho người đọc những chân lý sống
vô cùng quý giá. Chân lý sống ấy không chỉ đúng với thời đại đó, với những con người trong
hồn cảnh đó mà nó có ý nghĩa với tất cả mọi người, ở mọi thời đại, trên khắp nẻo đường ngõ
xóm. Chính điều này đã nâng tầm giá trị cho tác phẩm của Lưu Quang Vũ, để đến sau này, vở
kịch vẫn sẽ được dựng lại như sự lưu danh một nhà soạn kịch tài năng và là lời nhắn nhủ đến
những thế hệ sau về một quan niệm sống tốt đẹp.

<b>3. Phân tích đoạn đối thoại giữa Trương Ba và Đế Thích</b>

Vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” có bảy hồi, phần trích học sách giáo khoa là hồi kết.
Thơng qua bi kịch của Trương Ba, Lưu Quang Vũ đã mang đến cho người đọc, người xem vẻ
đẹp tâm hồn người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại sự giả tạo và dung tục, bảo vệ
quyền được sống đích thực và khát vọng hoàn thiện nhân cách. Từ một cốt truyện dân gian,
Lưu Quang Vũ đã chuyển thể thành vở kịch nói hiện đại, đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ, có ý
nghĩa tư tưởng, triết lý và nhân văn sâu sắc. Cuộc đối thoại giữa Trương Ba và Đế Thích, Lưu
Quang Vũ đã làm rõ khát vọng được sống là chính mình của Hồn Trương Ba.

<b>Thân bài:</b>

Do phải sống nhờ thể xác của hàng thịt, hồn Trương Ba phải chiều theo một số nhu cầu hiển
nhiên của xác thịt. Linh hồn nhân hậu, trong sạch, bản tính ngay thẳng của Trương Ba xưa

kia, nay phải sống mượn, lệ thuộc nên bị nhiễm độc bởi sự tầm thường, dung tục của xác thịt
thơ phàm. Thấm thía nghịch cảnh của bi kịch sống khơng được là chính mình và bi kịch bị
chính những người thân yêu cự tuyệt – Trương Ba đã quyết định châm nhang gọi Đế Thích
để quyết chết trả lại sự trong sạch, vẹn nguyên của linh hồn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

gắm qua màn đối thoại giữa Trương Ba và xác hàng thịt. Đó là cuộc đấu tranh giữa xác và
hồn; giữa cao cả và đê hèn; giữa tốt và xấu; giữa cao thượng và dung tục; giữa khát vọng và
dục vọng. Đó cũng là cuộc đấu tranh để hoàn thiện nhân cách.

Cuộc đấu tranh này phần thắng nghiêng về xác nhưng bản thân hồn Trương Ba đã khơng chịu
lép vế, khơng khuất phục mà đã tìm mọi cách để được sống là chính mình – đây chính là
nhân cách cao đẹp của Trương Ba. “Tôi không thể tiếp tục mang thân anh hàng thịt được nữa,
không thể được!”. Lời thoại có tới hai lần phủ định “tơi không thể”; “không thể được” cho
thấy quyết tâm rời bỏ xác hàng thịt là ý chí sắt đá của Trương Ba khi thấm thía nghịch cảnh
trớ trêu của mình.

<b>Phân tích ý nghĩa đoạn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và xác anh hàng thịt</b>

Nguồn gốc vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt và những sáng tạo của Lưu Quang Vũ
Suy nghĩ về mối quan hệ giữa bên ngoài và bên trong qua vở kịch “Hồn Trương Ba da hàng
thịt”

“Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tơi muốn được là tơi tồn vẹn”.
Câu nói thể hiện nghịch cảnh của Trương Ba, sự bất nhất của cái bên trong và cái bên ngồi:
“bên trong” chính là linh hồn, cảm xúc, tư tưởng, nhân cách cao đẹp của Trương Ba. Hồn là
sự tinh anh chi phối điều khiển thể xác. Đối lập bên trong là “bên ngoài” – xác thịt thô phàm
của anh hàng thịt. Nhưng “cái bên ngoài” cần hiểu theo nghĩa rộng là hoàn cảnh sống, là bản
năng, là nhu cầu tự nhiên, là dục vọng bản năng. Sự tha hóa của linh hồn Trương Ba chính là
do linh hồn đã nhượng bộ, đã tự bán mình, tự thỏa hiệp với nhu cầu bản năng. Đây chính là
sự dằn vặt, đau khổ, trăn trở của Trương Ba. Cả hai khơng thể hồ hợp bởi khơng thể có một

tâm hồn thanh cao trong một thể xác phàm tục tội lỗi.

“Tơi muốn được là tơi tồn vẹn”. Đây là khát vọng mãnh liệt của Trương Ba, khát vọng được
sống hịa hợp. “Tồn vẹn” nghĩa là phải có sự hịa hợp giữa bên trong và bên ngồi, giữa nội
dung và hình thức, giữa thể xác và linh hồn. Khơng thể có cuộc sống nào mà “hồn này xác
kia” được. Cuộc sống không thuận theo lẽ tự nhiên, không thuận theo tạo hóa, sống mà khơng
được là chính mình thì đó là một bi kịch nghiệt ngã.

Trương Ba nên chấp nhận cuộc sống ấy vì “dưới đất trên trời đều thế cả”. Đế Thích chỉ ra
rằng khơng chỉ Trương Ba đang sống trong cảnh trong ngoài bất nhất, mà mọi người đều như
thế cả. Vì vậy Đế Thích khun Trương Ba đừng cố gắng làm viên bi lăn ngược vòng mà hãy
chấp nhận, hãy biết cách thỏa hiệp, học cách chấp nhận.

Đế Thích đã lấy tâm lý đám đơng để áp đặt lên quan điểm sống của mình. Đế Thích lấy dẫn
chứng về chính ơng ta và Ngọc Hồng cũng khơng thể sống là chính mình: “Ở bên ngồi, tơi
đâu có được sống theo như những gì tơi nghĩ ở bên trong. Mà cả Ngọc Hồng nữa. Chính
người lắm khi cũng phải khn ép mình cho xứng với danh vị Ngọc Hồng”. Như vậy, theo
Đế Thích thì: “khơng ai được sống là chính mình”. Tài liệu của thầy Phan Danh Hiếu. Bởi
sống có nghĩa là tồn tại, cịn tồn tại như thế nào thì cịn do hồn cảnh, điều kiện mà con người
buộc phải quy thuận. Đây là quan niệm sống sai lầm đáng lên án.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Những lời thoại của Trương Ba và Đế Thích ở phần này chủ yếu thiên về cuộc đấu tranh của
Trương Ba – đó là cuộc đấu tranh vượt lên nghịch cảnh để chiến thắng bản thân bảo vệ linh
hồn cao đẹp. “Thân thể anh hàng thịt còn lành lặn nguyên xi đây, tơi trả lại cho anh ta. Ơng
hãy làm cho hồn anh ta được sống lại với thân xác này”. Nhưng Đế Thích bác bỏ vì Đế Thích
cho rằng tâm hồn đáng quý của Trương Ba không thể thay thế cho phần hồn tầm thường của
anh hàng thịt. Trương Ba lập luận rằng: “Tầm thường, nhưng đúng là của anh ta… chúng
sinh ra là để sống với nhau”. Để khẳng định với quyết tâm của mình Trương Ba trở nên mạnh
mẽ: “Nếu ông không giúp, tôi sẽ nhảy xuống sông hay đâm một nhát dao vào cổ, lúc đó thì
hồn tơi chẳng cịn, xác anh hàng thịt cũng mất”.

Ý chí mạnh mẽ của Trương Ba xuất phát từ khát vọng “được sống là chính mình”, và để
“được sống là chính mình” lúc này, Trương Ba khơng có con đường nào khác là cái chết. Vì
chỉ khi chết đi, ơng mới thực sự là chính mình, mới hồn ngun được vẻ đẹp cao khiết của
linh hồn mình. Với Trương Ba, thiên đường đẹp nhất để linh hồn có thể trú ngụ sau khi chết
chính là phục sinh trong trái tim của những người u q ơng.

Đế Thích muốn Trương Ba nhập hồn vào xác cu Tị: “Ông sống trong thân xác thằng bé chắc
sẽ ổn”. Câu nói này của Đế Thích một lần nữa cho thấy lối suy nghĩ đơn giản, phiến diện –
sống là sự tồn tại. Thực chất của lối suy nghĩ này là xuất phát từ chính cuộc sống của Đế
Thích. Tiên phật thánh thần chẳng bao giờ chết cho nên sống là để hưởng thụ. Lối sống này
ảnh hưởng trực tiếp lên tư tưởng ấy dẫn đến những sai lầm của Đế Thích.

Trước yêu cầu của Đế Thích, Trương Ba ngập ngừng: “Ơng cho tơi suy nghĩ một lát đã”. Sự
phân vân của Trương Ba cho thấy: sống là đáng quý thật, được tồn tại mãi mãi là điều còn
quý giá hơn. Sự phân vân này cũng cho thấy Trương Ba rất ham sống, vẫn muốn được sống.
Trương Ba lại tiếp tục trải qua cuộc đấu tranh nội tâm dữ dội. Ơng hình dung thấy trước mắt
là cuộc sống tương lai của mình trong cơ thể của một thằng bé lên mười: “Có khi tơi cịn phải
sang nhà chị Lụa ở… Bà vợ tôi, các con tôi sẽ nghĩ ngợi, xử sự thế nào, khi chồng mình, bố
mình mang thân một thằng bé lên mười…”.

Trương Ba thấy mọi sự vơ lí nhất là khi ơng nhìn thấy được sự cô đơn của bản thân khi: “Vẫn
phải sống suốt bao năm tháng dằng dặc. Mình tơi giữa đám người hậu sinh… Tôi sẽ như ông
khách ngồi ở nhà người ta… Tôi sẽ bơ vơ lạc lõng”. Điều khiến chúng ta trân trọng ở Trương
Ba đó chính là tâm hồn ông cao thượng: “Tôi không thể cướp cái thân thể non nớt của cu Tị”
và cũng chính cái chết của cu Tị cùng với khát vọng được cứu sống thằng bé đã khiến
Trương Ba trở nên mạnh mẽ. Trương Ba lên tiếng khẩn khoản cầu cứu Đế Thích “Ơng hãy
cứu nó! Ơng phải cứu nó!… vì con trẻ… Ơng hãy giúp tơi lần cuối cùng”.

Đế Thích vẫn muốn Trương Ba tiếp tục tồn tại nhưng Trương Ba đã thẳng thắn chỉ ra sai lầm

của Đế Thích: “Có những cái sai không thể sửa được. Chắp vá gượng ép chỉ càng làm sai
thêm. Chỉ có cách là đừng bao giờ sai nữa, hoặc phải bù bằng một việc đúng khác”. Ông cũng
khuyên nhủ Đế Thích phải làm cho bằng được việc đúng, đó chính là làm cho cu Tị được
sống lại. Những suy nghĩ tốt đẹp của Trương Ba và đức hi sinh cao thượng của ông cuối cùng
cũng thay đổi được tư duy của Đế Thích. Cu Tị được sống cịn Trương Ba trở về với chính
mình chứ khơng cịn là “cái vật quái gở mang tên hồn Trương Ba, da hàng thịt nữa”.

Hồn Trương Ba nhập vào cảnh vật quen thuộc trong gia đình và gắn bó trong trái tim những
người yêu thương ông. Trương Ba đã phục sinh linh hồn mình trong trái tim của những người
yêu thương. Linh hồn ông mãi mãi bất tử trong màu xanh cây vườn và bất tử trong những
người yêu mến ông.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

phàm. Tác giả Lưu Quang Vũ nhấn mạnh khơng thể có một tâm hồn thanh cao trong một
thân xác phàm tục. Con người chỉ thực sự hạnh phúc khi được sống là chính mình, được hồ
hợp xác và hồn, trong và ngồi, nội dung và hình thức trong một thể thống nhất tồn vẹn chứ
khơng phải là cuộc sống chắp vá, bất nhất: “bên trong một đằng, bên ngồi một nẻo”.

Muốn sống đúng là chính mình thì mỗi chúng ta cần phải biết hài hoà giữa việc chăm lo cho
linh hồn cũng như biết quý trọng và chăm sóc cho những nhu cầu thiết yếu của thể xác.
Thơng qua đó Lưu Quang Vũ cũng góp phần phê phán hai hạng người: một loại chỉ biết trau
chuốt vẻ ngoài và chạy theo những ham muốn vật chất mà không chăm lo cho đời sống tâm
hồn. Loại khác thì ln coi thường những giá trị vật chất, bỏ bê sự chăm sóc bản thân chỉ khư
khư giữ cho linh hồn được cao đẹp.

Kết Bài:

Thông qua màn đối thoại giữa hai nhân vật Trương Ba và Đế Thích trong Hồn Trương Ba, da
hàng thịt, Lưu Quang Vũ nêu cao tư tưởng phải sống là chính mình đó mới chính là hạnh
phúc thật sự của con người. Bởi vậy trong cuộc sống chúng ta phải biết đấu tranh với sự dung
tục tầm thường và chiến thắng nghịch cảnh để hoàn thiện nhân cách của bản thân. Có như

vậy chúng ta mới được là mình – được là chính mình tồn vẹn. Làm nên thành cơng của đoạn
trích nói riêng và tác phẩm nói chung, Lưu Quang Vũ đã sử dụng một số thủ pháp nghệ thuật:
Sáng tạo lại cốt truyện dân gian. Nghệ thuật dựng cảnh, dựng đối thoại, độc thoại nội tâm.
Hành động của nhân vật phù hợp với hoàn cảnh, tính cách, góp phần phát triển tình huống
truyện. Có chiều sâu triết lý khách quan.

<b>4. Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và Đế Thích</b>

Lưu Quang Vũ (1948 – 1988) là một trong những nhà viết kịch tài năng nhất của văn nghệ
Việt Nam hiện đại, là người có cơng lớn góp phần vực dậy cả một nền sân khấu lúc đó đang
có nguy cơ tụt hậu. Kịch của Lưu Quang Vũ hấp dần chủ yếu bằng xung đột trong cách sống
và quan niệm sống, qua đó khẳng định khát vọng hoàn thiện nhân cách con người. Vở kịch
Hồn Trương Ba, da hàng thịt là tác phẩm gây tiếng vang nhất của Lưu Quang Vũ, được tác
giả hoàn thành năm 1984, cơng diễn lần đầu năm 1987. Đoạn trích thuộc cảnh VII và đoạn
kết của vở kịch, đặt vấn đề về lẽ sống con người qua nỗi khổ bên trong một đằng, bên ngoài
một nẻo và chữa đựng những vấn đề triết lí nhân sinh. Qua cuộc đối thoại giữa hồn Trương
Ba và Đế Thích, Lưu Quang Vũ đã làm rõ khát vọng được sống là chính mình của Hồn
Trương Ba

Sự đối nghịch giữa các nhân vật xuất hiện trong tác phẩm ngày càng được biểu hiện chi tiết,
cuộc đối thoại giữa các nhân vậy xuất hiện trong tác phẩm đã biểu hiện chi tiết những điều
đó. Sự khác nhau đến rõ nét đã biểu hiện chi tiết những điều đó, Trương Ba thấy hiểu được
giá trị to lớn, khao khát được quay trở về xác thịt của mình: “Tơi muốn được là tôi trọn vẹn”,
“Là tôi trọn vẹn”, ông thấu hiểu được mối quan hệ giữa thể xác và tâm hồn của mình, sự dằng
xé giữa thể xác và tâm hồn của ông đã làm cho ông đau khổ, dằn vặt, ông muốn quay trở về
đúng xác thịt của mình, sống cuộc đời của mình, ơng thấu hiểu được giá trị của cuộc sống mà
mình đang trải qua.

Điều ước mà Trương Ba đang mong muốn dù nhỏ bé nhưng cũng không phải dễ dàng,
Trương ba dường như đang truyền tải được triết lý mà tác giả muốn thể hiện trong tác phẩm

của mình, ơng thể hiện được những khao khát, mong muốn ước vọng của mình với thân xác,
ơng khao khát quay trở về là chính mình.

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

của mình, chấp nhận hiện thực, miễn sao khơng phải sống trên thân thể của người khác là
được.

Ai cũng khao khát được sống, nhưng sống là chính mình là cuộc sống đáng q nhất, chính vì
thế ơng muốn “là tơi trọn vẹn”, sống cuộc đời của mình, trên thân xác của mình, chịu trách
nhiệm trước hành động của mình.

Hồn Trương Ba khao khát muốn quay trở về cuộc sống của mình, khi được cho một phép thử
nhập vào xác của cu tỵ, thì hình hài và tâm hồn dường như đang thể hiện sâu sắc những mâu
thuẫn, cạnh tranh giữa tâm hồn, với tâm hồn của người 60 tuổi, khi nhập vào em bé 10 tuổi,
điều này, sự mâu thuẫn ngày càng trở nên gay gắt hơn bao giờ hết.

Những mâu thuẫn đó thể hiện sâu sắc qua từng chi tiết, hành động của nhân vật, ông không
chấp nhận cuộc sống này, cuộc sống đó vốn dĩ có nhiều mâu thuẫn, nhưng sống sang thân thể
người khác là điều cực kì khó hơn, ơng khơng thể chấp nhận được, lựa chọn của Trương Ba
lúc này là muốn quay trở lại là chính mình, ơng khơng muốn sống lương nhờ vào người khác,
không muốn sống trên thân thể của người khác. Đó là sự đấu tranh rất lớn khi ơng đang dần
phải đối mặt với những mâu thuẫn gây gắt của thể xác và tâm hồn xuất hiện trong tác phẩm.
Sự mâu thuẫn giữa hai con người làm cho mâu thuẫn của tác phẩm ngày càng nâng cao, Đế
thích quan niệm sống chỉ là sống, nhưng Hồn Trương Ba lại quan niệm nên sống là chính
mình, làm tơi chọn vẹn, được hòa hợp cả về thể xác, lẫn tinh thần.

Con người tồn tại gồm phần con và phần người. Phần con thuộc về bản năng. Phần người
thuộc về nhân cách, sự cao thượng đẹp đẽ của tâm hồn. Phần con và phần người đã tạo ra con
người đúng nghĩa. Ở đây hai hình tượng hồn và xác cũng là ẩn dụ cho phần con và phần
người. Một bên đại diện cho những gì đẹp đẽ, thanh cao; một bên đại diện cho sự thô tục, thô
phàm. Tác giả Lưu Quang Vũ nhấn mạnh khơng thể có một tâm hồn thanh cao trong một

thân xác phàm tục. Con người chỉ thực sự hạnh phúc khi được sống là chính mình, được hồ
hợp xác và hồn, trong và ngồi, nội dung và hình thức trong một thể thống nhất tồn vẹn chứ
khơng phải là cuộc sống chắp vá, bất nhất: “bên trong một đằng, bên ngồi một nẻo”.

Muốn sống đúng là chính mình thì mỗi chúng ta cần phải biết hài hồ giữa việc chăm lo cho
linh hồn cũng như biết quý trọng và chăm sóc cho những nhu cầu thiết yếu của thể xác.
Thơng qua đó Lưu Quang Vũ cũng góp phần phê phán hai hạng người: một loại chỉ biết trau
chuốt vẻ ngoài và chạy theo những ham muốn vật chất mà không chăm lo cho đời sống tâm
hồn. Loại khác thì ln coi thường những giá trị vật chất, bỏ bê sự chăm sóc bản thân chỉ khư
khư giữ cho linh hồn được cao đẹp. Thông qua xác và hồn Lưu Quang Vũ nêu cao tư tưởng
phải sống là chính mình đó mới chính là hạnh phúc thật sự của con người. Bởi vậy trong cuộc
sống chúng ta phải biết đấu tranh với sự dung tục tầm thường và chiến thắng nghịch cảnh để
hoàn thiện nhân cách của bản thân. Có như vậy chúng ta mới được là mình – được là chính
mình tồn vẹn.

Vẻ đẹp tâm hồn là thước đo to lớn giúp cho họ thoát khỏi những thứ dung tục, những ham
muốn đời thường của con người. Được sống là quan trọng nhưng sống là chính mình cịn
quan trọng hơn, chính vì vậy, Lưu Quang Vũ đã thể hiện và hản ánh được giá trị hiện thực
của xã hội qua những tình huống truyện độc đáo, qua những mâu thuẫn sâu sắc xuất hiện
trong tác phẩm. Cuối cùng thì ơng cũng muốn truyền tải thơng điệp: "Dù cuộc sống có khó
khăn, trắc trở bạn hãy giữ vững khát vọng được sống là chính mình".

<b>5. Phân tích cuộc đối thoại giữa Trương Ba và Đế Thích</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

về sự hoàn thiện nhân cách con người, đấu tranh khá quyết liệt với cái ác, cái xấu, nhất là đấu
tranh chống tiêu cực để làm cho cuộc sống sạch hơn, tốt đẹp hơn. Vở kịch Hồn Trương Ba,
da hàng thịt, mà đặc biệt là trong lời thoại sau đây giữa Hồn Trương Ba với tiên Đế Thích đã
cho ta thấy cái khát vọng về một cuộc sống tốt đẹp của Lưu Quang Vũ: Khơng thể bên trong
một đằng, bên ngồi một nẻo được. Tơi muốn được là tơi tồn vẹn…. sống nhờ vào đồ đạc,
của cải người khác, đã là chuyện không nên, đằng này đến cái thân tôi cũng phải sống nhờ

anh hàng thịt. Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tơi sống, nhưng sống như thế nào thì ông chẳng
cần biết!.

Lời thoại này chính là những lời Lưu Quang Vũ muốn gửi gắm những quan niệm về hạnh
phúc, về lẽ sống và cái chết. Như chúng ta đã biết Hồn Trương Ba, da hàng thịt được Lưu
Quang Vũ sáng tác theo hướng khai thác, cốt truyện dân gian để gửi gắm những suy ngẫm về
nhân sinh, về hạnh phúc, thể hiện một triết lí sâu sắc về lẽ sống, lẽ làm người, kết hợp phê
phán một số tiêu cực trong lối sống hiện thời. Tuy khai thác đề tài từ cốt truyện dân gian,
nhưng trong vở kịch này Lưu Quang Vũ có một sự sáng tạo rất độc đáo: trong truyện dân
gian thì khi Hồn Trương Ba được tiên Đế Thích cho nhập vào xác anh hàng thịt, Hồn Trương
Ba vẫn sống bình thản, cịn trong vở kịch này thì Hồn Trương Ba sống rất quay quắt, ln có
những xung đột nội tâm rất căng thẳng. Hồn Trương Ba đã phải trải qua những cuộc đấu
tranh gay gắt với chính thể xác mà mình trú ngụ – thể xác đầy ham muốn bản năng của anh
hàng thịt. Và Lưu Quang Vũ đã đầy kịch tính lên tới điểm đỉnh là khi Hồn Trương Ba sắp ngã
vào tay chị vợ anh hàng thịt, suýt chút nữa sự thanh sạch của Hồn Trương Ba bị thân xác lấn
át, cộng với sự xa lánh của những người thân trong gia đình khiến Hồn Trương Ba càng đau
đớn, xót xa. Để gỡ nút thắt của tình huống kịch này, Lưu Quang Vũ đã để cho Hồn Trương
Ba đi đến một quyết định dứt khốt là khơng thể kéo dài mãi cuộc sống như thế nữa: “Khơng
thể bên trong một đằng, bên ngồi một nẻo được. Tơi muốn được là tơi tồn vẹn”. Lời thoại
này đã nói lên tấn bi kịch, sự trớ trêu trong Hồn Trương Ba, đó là sự mâu thuẫn giữa một tâm
hồn đẹp với một thân xác thô lỗ, phàm phu tục tử. Lời thoại này đã cho ta thấy rõ quan điểm,
triết lí về nhân sinh của Lưu Quang Vũ. Lưu Quang Vũ cho rằng: cuộc sống của con người là
một thể thống nhất giữa hồn và xác. Hồn và xác phải hài hịa. Khơng thể có một tâm hồn
thanh cao trong một thân xác phàm tục, tội lỗi. Khi con người bị chi phối hoàn toàn bởi
những nhu cầu bản năng của thân xác, nghĩa là những nhu cầu vật chất chi phối hoàn toàn đời
sống tinh thần thì khơng thể có một tâm hồn thanh cao trong sáng được. Nói như thế, ở đây
Lưu Quang Vũ khơng phải phủ nhận hồn tồn nhu cầu về đời sống vật chất, mà chỉ muốn
trong cuộc sống chúng ta phải biết kết hợp hài hòa giữa đời sống vật chất và đời sống tinh
thần. Nếu chúng ta chỉ quan tâm đến đời sống tinh thần mà không lo đến đời sống vật chất thì
cuộc sống của chúng ta cũng chẳng mấy tốt đẹp, chúng ta sẽ sống trong ảo tưởng bằng vỏ đẹp

siêu hình của tâm hồn. Vì vậy chúng ta đừng bao giờ để đời sống vật chất làm sa ngã đời
sống tinh thần.

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9></div>

<!--links-->
PHÂN TÍCH CUỘC ĐỐI THOẠI GIỮA HỒN TRƯƠNG BA VÀ XÁC HÀNG THỊT

• 16
• 13
• 10