Bài giảng Phương pháp nghiên cứu khoa học: Chương 2 - TS. Nguyễn Minh Hà

1/19/2012

CHƯƠNG 2:
CHỌN
CHỌ
N ĐỀ TÀ
TÀII VÀ XÁ
XÁC
C ĐỊ
ĐỊNH
VẤN ĐỀ NGHIÊN C
CỨ
ỨU

TS. NGUYỄN MINH HÀ
TRƯỜNG ðH MỞ TPHCM

1

NỘI DUNG
Điều kiện để chọn đề tài
Quá trình chọn đề tài
Xác định vấn đề NC
Xác định câu hỏi NC
Xác định mục tiêu NC
Giả thuyết NC / Tiên đề NC
Đánh giá vấn đề NC
GIỚI THIỆU CÁC ĐỀ TÀI CỦA CÁC KHÓA TRƯỚC
2

1

1/19/2012

I. ĐIỀ
ĐIỀU KI
KIỆ
ỆN CHỌ
CHỌN
N ĐỀ TÀ
TÀII
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Thích thú và liên quan
Tính lâu bền: Thời gian thực hiện đề tài bao lâu? Đề tài
dễ bị lạc hậu? Sớ liệu có lạc hậu không? ...
Độ rộng (độ lớn) của các câu hỏi NC
Sự tương xứng (đầy đủ) của đề tài
Tiếp cận: Đối tượng NC, dữ liệu, ...
Có ảnh hưởng chính trị nào khơng? Đề tài có gây xung

động trong tở chức khơng? Hay có liên quan đến vấn
đề tranh cải gì mà ảnh hưởng đến NC của bạn
khơng?
Rủi ro và an tồn

8. Nguồn lực: thư viện, phần mềm sử dụng, kỹ năng, ...
7.

3

II.
II. Q TRÌ
TRÌNH
NH CHỌ
CHỌN
N ĐỀ TÀ
TÀII
Q trình 6 bước như sau:
1. XĐ chủ đề rộng
2. Quyết định phạm vi NC
3. Suy nghĩ để tìm cách giải quyết các vấn đề, câu hỏi nan
giải.
4. Vẽ sơ đồ và cấu trúc các vấn đề
5. Thực hiện 1 sự thăm dị/khảo sát trước
6. Trình bày/hình thành câu hỏi NC

4

2


1/19/2012

III.
III. XÁC

XÁC ĐỊ
ĐỊNH V
VẤ
ẤN ĐỀ NC

Vấn đề NC (research problem) là gì?
Một vấn đề NC nói chung là đề cập đến vài khó khăn mà người NC
phải trãi qua về mặt lý thuyết lẫn thực tế, và muốn đạt được 1
giải pháp/lời giải cho vấn đề đó.
Chúng ta có thể trình bày các thành phần của 1 vấn đề NC như:
Phải có cá nhân/nhóm/tở chức mà có khó khăn hay có vấn đề
Phải có 1/vài mục tiêu cần đạt được
Có nhiều cách khác nhau để đạt được mục tiêu
Vẫn còn nghi vấn đối với người NC liên quan đến lựa chọn giải
pháp
Phải có mơi trường mà vấn đế đó liên quan đến.
Vì vậy, 1 vấn đề NC là vấn đề mà địi hỏi người NC phải tìm ra giải
pháp tốt nhất cho vấn đề đó và phải tìm ra cách/hành động để đạt
được mục tiêu tối ưu trong môi trường của vấn đề đó.
5

III.
III. XÁC
XÁC ĐỊ
ĐỊNH V
VẤ
ẤN ĐỀ NC
Lưu ý khi lựa chọn vấn đề NC (chọn đề tài)
Thích thú với vấn đề đó
Khó tìm ra lời giải cho vấn đề NC/ vấn đề đang cịn tranh

cải.
Phải có ý nghĩa thực tiễn/có đóng góp
Vấn đề phải cụ thể
Có thể thu thập được số liệu
Có thể rút ra được bài học từ NC của mình
Trình bày vấn đề 1 cách rõ ràng, ngắn gọn và chính xác.

6

3


1/19/2012

III.
III. XÁC
XÁC ĐỊ
ĐỊNH V
VẤ
ẤN ĐỀ NC
Các kỹ thuật để XĐ vấn đề NC
Trình bày vấn đề trong nghĩa rộng: Quan sát/NC sơ bợ/có thể
làm pilot survey/tìm các guideline/ tìm hiểu qua cơ quan nhà
nước/....
Hiểu bản chất của vấn đề NC: trao đổi chuyên gia/bạn bè/...
Tìm kiếm cơ sở lý thuyết sẳn có: để tìm ra các gaps (khoản
cách) trong lý thuyết, thực tế, ... Và những hạn chế trong các
NC trước. Từ đó, đề ra cách tiếp cận mới, các NC mới, giải
pháp mới để giải quyết vấn đề NC.
Phát triển ý tưởng thông qua thảo luận: bạn bè/đồng

nghiệp/chuyên gia/... Đây gọi là experience survey về vấn đề
NC, các kỹ thuật giải quyết, giải pháp, ...
Cuối cùng, là nói lại (XĐ) vấn đề NC cho phù hợp với NC
của mình.
7

III.
III. XÁC
XÁC ĐỊ
ĐỊNH V
VẤ
ẤN ĐỀ NC
Ví dụ về kỹ thuật xác định vấn đề NC:
Vấn đề NC theo nghĩa rộng:
“Vì sao năng suất lao động ở Nhật cao hơn ở Ấn Độ ?”
“Các nhân tố nào làm năng suất lao động trong các
ngành công nghiệp sản xuất của Nhật trong giai
đoạn 1971-1980 cao hơn năng suất lao động trong
các ngành công nghiệp sản xuất của Ấn Độ ?”
“Năng suất lao động trong giai đoạn 1971-1980 ở Nhật
cao hơn mức nào so với ở Ấn Độ trong 15 ngành
sản xuất công nghiệp? Các nhân tố nào làm cho sự
khác biệt năng suất lao động trong các ngành giữa 2
quốc gia?”
8

4


1/19/2012

III.
III. XÁC
XÁC ĐỊ
ĐỊNH CÂU HỎ
HỎII NC
•
•
•
•
•

NC 1 vấn đề là tìm ra câu hỏi cho vấn đề đó. Do đó, đặt
câu hỏi là cách tốt nhất để xác định vấn đề NC
Câu hỏi có thể rút ra trực tiếp từ vấn đề NC.
Có nhiều câu hỏi cho 1 vấn đề NC
Từ câu hỏi NC, cụ thể hóa và chi tiết hóa thành câu hỏi
điều tra (lấy dữ liệu).
Để có được thơng tin, số liệu cụ thể, cần có các câu hỏi
đo lường.

9

III.
III. XÁC
XÁC ĐỊ
ĐỊNH CÂU HỎ
HỎII NC
Bước

Nợi dung

1

Vấn đề NC

Các vấn ñề gì quan tâm, lo ngại?

2

Mục tiêu NC

Làm sao ñể giảm thiểu các tác ñộng xấu của vấn
ñề?
Làm sao ñể tạo ra các cơ hội mới?

3

Câu hỏi NC

Các hành ñộng nào có thể giúp chỉnh sửa các
vấn ñề hoặc khai thác được các cơ hợi, hành
đợng nào nên được cân nhắc?

4

Câu hỏi ñiều tra

Vấn ñề cần biết ñể lựa chọn các hành đợng tớt
nhất từ các hành đợng có thể áp dụng?

5

Câu hỏi ño lường

Vấn ñề nào cần hỏi hoặc quan sát để được
thơng tin cần biết?

6

Qút định giải pháp

Hành đợng nào được kiến nghị dựa trên các
khám phá từ NC?
10

5


1/19/2012

III.
III. XÁC
XÁC ĐỊ
ĐỊNH CÂU HỎ
HỎII NC
Ví dụ 1:

1

Vấn ñề NC

Tăng trưởng doanh nghiệp ở VN

2

Mục tiêu
NC

Các ́u tớ tác đợng ñến tăng trưởng doanh nghiệp ở
VN
ðề xuất các giải pháp ñể thúc ñẩy tăng trưởng DN ở
VN

3

Câu hỏi
NC

-DN ở VN có tăng trưởng hay không trong thời gian
vừa qua?
- Các ́u tớ bên trong DN (quy mơ, ngành nghề hoạt
đợng, hình thức sở hữu DN, lợi nḥn, năng śt lao
đợng, ...) và các yếu tố bên ngoài (lạm phát, tỷ giá, lãi
suất, ...) ảnh hưởng như thế nào ñến tăng trưởng DN
ở VN?
- Các ́u tớ này tác đợng như thế nào ñến tăng
trưởng DN
11

III.
III. XÁC
XÁC ĐỊ
ĐỊNH CÂU HỎ
HỎII NC
Ví dụ 2:
1 Vấn ñề
NC

ðòn cân nợ và giá trị doanh nghiệp ở VN

2

Mục tiêu
NC

- NC tác đợng của đòn cân nợ ñến giá trị doanh
nghiệp ở VN
- ðề xuất các giải pháp về ñòn cân nợ ñể tăng giá
trị DN ở VN

3

Câu hỏi
NC

- Tình hình ñòn cân nợ của các DN VN như thế
nào?
- ðòn cân nợ tác đợng như thế nào đến giá trị
DN?

- Mức đợ tác đợng của ñòn cân nợ ñến giá trị
DN?
12

6


1/19/2012

III.
III. XÁC
XÁC ĐỊ
ĐỊNH CÂU HỎ
HỎII NC
Ví dụ 3:
1

Vấn ñề
NC

Các yếu tớ tác đợng đến giá cở phiếu doanh
nghiệp tại thời ñiểm IPO

2

Mục tiêu
NC

- Xác ñịnh các yếu tố tác ñộng ñến giá cổ phiếu
tại thời ñiểm IPO

- ðề xuất các giải pháp liên quan đến giá cở phiếu
DN

3

Câu hỏi
NC

- Tình hình IPO ở VN như thế nào?
- Các yếu tố nào tác đợng đến giá cở phiếu tại
thời điểm IPO?
- Mức đợ tác đợng của các ́u tớ đó?

13

III.
III. XÁC
XÁC ĐỊ
ĐỊNH CÂU HỎ
HỎII NC
Ví dụ 4:
1 Vấn đề
NC

Mới quan hệ giữa lợi nhuận và tăng trưởng doanh
nghiệp ở VN.

2

Mục tiêu

NC

- Xác định mới quan hệ qua lại giữa lợi nḥn và
tăng trưởng doanh nghiệp VN
- ðề xuất các giải pháp liên quan đến tác đợng của
lợi nḥn đến tăng trưởng và ngược lại.

3

Câu hỏi
NC

- Lợi nḥn tác đợng đến tăng trưởng DN như
thế nào?
- Tăng trưởng tác đợng đến lợi nḥn như thế
nào?
- Mức đợ tác đợng qua lại của chúng như thế
nào?
14

7


1/19/2012

IV.
IV. MỤC
MỤC TIÊU NC
- Mục tiêu NC để giúp người đọc biết chính xác mục tiêu NC
bạn muốn đạt được. Tránh viết mục tiêu này nhưng giải quyết

vấn đề khác.
- Mục tiêu được viết chính xác và sẽ dẫn tới nhưng kết quả có
thể quan sát được. Tránh viết chung chung (tổng quát) không
hơn gì phát biểu về ý định NC.
- Từ câu hỏi NC chúng ta có thể đạt ra mục tiêu NC hoặc
ngược lại.
Do đó, mục tiêu NC phải:
- Cụ thể (specific)
- Có thể đo lường (measureable)
- Có thể đạt được (Achievable)
- Thực tế (realistic): phù hợp với thời gian, khả năng và thực tế
đề hoàn thành NC đúng hạn khơng?
- Đúng lúc (timely): Có thể đạt được tất cả các mục tiêu NC
trong khung thời gian bạn đã đạt ra không?
15

V. GIẢ THUY
THUYẾ
ẾT NC
NC// TIÊN ĐỀ NC/
NC/NC TÌM
TÌM
HI
HIỂ
ỂU VẤ
VẤN ĐỀ
1. GIẢ THUYẾT NC:
- Đưa ra giả thuyết NC, dựa vào ....
- Kiểm định giả thuyết (chấp nhận hay bác bỏ), dựa vào các
thông tin, dữ liệu.

Giả thuyết có thể rút ra từ câu hỏi NC, nên:
- Là 1 câu khẳng định
- Phạm vi giới hạn
- Là một câu phát biểu về mối quan hệ giữa các biến sớ
- Có ý nghĩa rõ ràng
- Phù hợp với giả thuyết
- Được diễn tả một cách thích hợp với các thuật ngữ chính xác.
Ví dụ: .....
16

8


1/19/2012

V. GIẢ THUY
THUYẾ
ẾT NC
NC// TIÊN ĐỀ NC/
NC/NC TÌM
TÌM
HI
HIỂ
ỂU VẤ
VẤN ĐỀ
2. TIÊN ĐỀ NC:
- Thay vì đưa ra giả thuyết NC, chúng ta tập trung vào tiên đề NC.
- NC xoay quanh tiên đề NC và đưa ra giải pháp kiến nghị.
Ví dụ:
Vấn đề NC: Cung cấp tín dụng cho nơng dân nghèo

Tiên đề NC: - Nhà nước đưa ra các chương trình cung cấp tín dụng
cho nơng dân nghèo
-Việc cung cấp tín dụng khơng đúng đối tượng là nơng dân nghèo
- Do đó, chương trình cung cấp tín dụng của nhà nước thực hiện
không đúng đối tượng.
NC của chúng ta là tìm ra các ngun nhân vì sao chương trình
khơng cung cấp tín dụng đúng đối tượng và tìm ra giải pháp khắc
phục.
17

V. GIẢ THUY
THUYẾ
ẾT NC
NC// TIÊN ĐỀ NC/
NC/NC TÌM
TÌM
HI
HIỂ
ỂU VẤ
VẤN ĐỀ
3. NC TÌM HIỄU VẤN ĐỀ:
- Thay vì đưa ra giả thuyết NC, hay tiên đề NC, NC của
chúng ta có thể tìm hiểu 1 vấn đề nào đó.
Ví dụ:
-Mục đích của NC là xem xét và đánh giá hệ thống kế
tốn ở Mỹ và có thể áp dụng ở VN hay khơng?
-Mục đích của NC là tìm hiểu thị trường chứng khốn
Nhật bản để tìm ra các khía cạnh có thể áp dụng cho thị
trường chứng khốn ở VN.

18

9


1/19/2012

VI.
VI. ĐÁNH GIÁ VẤN ĐỀ NC
Việc đánh giá vấn đề NC để quyết định tiếp tục hay không. Các câu hỏi đặt
ra
1. Tính khả thi của đề tài
•
Có phù hợp với kiến thức khơng?
•
Có phù hợp với nguồn tài liệu/sớ liệu mà có thể có hoặc thu thập khơng?
•
Có thể được XD trên lý thuyết/kiến thức/kinh nghiệm
•
Có thể tiến hành trong điều kiện có các hạn chế: Thời gian, nguồn lực và
tiền bạc.
2. Tầm quan trọng của đề tài:
• Vấn đề có quan trọng khơng? Cụ thể khơng?
• Có ý nghĩa về chính sách/lý thuyết/phương pháp khơng?
• Có phù hợp với chun ngành đang học khơng?
3. Sở thich cá nhân:
• Có quan tâm/thích thú với đề tài khơng?
• Có giúp thăng tiến trong học tập/nghề nghiệp khơng?
• Có thu hút sự quan tâm của người đọc khơng?
• Có được chấp nhận trong lĩnh vực mà chúng ta đang học tập/nghiên cứu

không?
19

Bà
Bàii tập: Mỗi học
học viên phải
phải suy nghĩ
nghĩ 1 đê
đề̀ tà
tàii, gồm:
1. Tên đê
đế́ tà
tàii
2. Vấn đê
đề̀ nghiên cứu
3. Câu hỏi
hỏi nghiên cứu
4. Mục
Mục tiêu nghiên cứu
5. Cá
Cách
ch ti
tiếếp cận dữ li
liệệu nghiên cứu

Thank you
20

10