Luận án tiến sĩ Kế toán: Kế toán chi phí theo mức độ hoạt động trong các doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi nội địa

Trờng đại học kinh tế quốc dân


M PHNG LAN

!


Trờng đại học kinh tế quốc dân


M PHNG LAN

!

Chuyờn ngnh : KẾ TỐN, KIỂM TỐN VÀ PHÂN TÍCH
Mã số

: 9340301

Người hướng dẫn khoa học: GS.TS ĐẶNG THỊ LOAN


i

LỜI CAM KẾT

Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật.
Tôi cam kết bằng danh dự cá nhân rằng nghiên cứu này do tôi tự thực hiện và
không vi phạm yêu cầu về sự trung thực trong học thuật.

Người hướng dẫn

GS. TS Đặng Thị Loan

Tác giả

NCS Đàm Phương Lan


ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thiện luận án này, NCS đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ từ gia
đình, Thầy Cô, đồng nghiệp, bạn bè và những người thân.
Lời đầu tiên, NCS xin gửi lời cảm ơn tới gia đình đã luôn bên cạnh động
viên NCS trên con đường học tập cũng như trong q trình hồn thiện luận án.
NCS cũng trân trọng gửi tới GS, TS Đặng Thị Loan – người đã tận tình
hướng dẫn, ln động viên, khích lệ NCS trong suốt quá trình thực hiện luận án.
NCS cũng nhận được rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ từ các Thầy, Cô
giáo trường ĐH Kinh tế Quốc dân cũng như các Thầy cô, đồng nghiệp, bạn bè
trường ĐH Kinh tế & Quản trị Kinh doanh. NCS cảm ơn những tình cảm q
báu đó.
Một lần nữa, NCS xi trân trọng cảm ơn tình cảm và sự giúp đỡ từ mọi
người đã giúp tơi hồn thành luận án này.


iii

MỤC LỤC

LỜI CAM KẾT ................................................................................................................... i
MỤC LỤC .......................................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT........................................................... vi
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ
TÀI LUẬN ÁN.................................................................................................................... 6
1.1. Các cơng trình nghiên cứu trên thế giới có liên quan đến đề tài luận án....................... 6
1.1.1. Nghiên cứu so sánh kế toán ABC với phương pháp kế toán truyền thống......... 6
1.1.2. Các nghiên cứu về tỷ lệ vận dụng phương pháp kế toán ABC ...................... 8
1.1.3. Các nghiên cứu thiết lập các yếu tố tác động đến việc vận dụng phương
pháp kế toán ABC .............................................................................................. 11
1.2. Các cơng trình nghiên cứu trong nước có liên quan đến đề tài ................................... 15
1.3. Xác định khoảng trống nghiên cứu và định hướng nghiên cứu của luận án ............... 18
1.3.1. Khoảng trống nghiên cứu........................................................................... 18
1.3.2. Định hướng nghiên cứu ............................................................................. 19
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TỐN CHI PHÍ THEO MỨC ĐỘ HOẠT
ĐỘNG (ABC) TRONG DOANH NGHIỆP................................................................... 21
2.1. Tổng quan về Kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp ........................................ 21
2.1.1. Bản chất, vai trị của kế tốn quản trị chi phí trong DN .............................. 21
2.1.2. Các giai đoạn phát triển của kế toán quản trị chi phí .................................. 22
2.1.3. Các phương pháp kế tốn quản trị CP ........................................................ 25
2.2. Kế tốn chi phí theo mức độ hoạt động (ABC) trong các doanh nghiệp ...................... 28
2.2.1. Khái niệm và sự phát triển của Kế toán ABC ............................................. 28
2.2.2. Nội dung kế toán ABC .............................................................................. 34
2.2.3. Các bước kỹ thuật triển khai kế toán ABC trong phân bổ CP, xác định giá
thành sản phẩm.................................................................................................... 39
2.2.4. So sánh kế toán CP theo mức độ hoạt động (ABC) và phương pháp kế toán
CP truyền thống (TCS) ........................................................................................ 47
2.3. Các lý thuyết nền tảng có liên quan đến vận dụng kế toán ABC ........................ 49

2.3.1. Lý thuyết về khuếch tán của những đổi mới (Theory of innovation diffusion)... 49
2.3.2. Lý thuyết bất định (Contigent theory) ........................................................ 51


iv

2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến việc triển khai kế toán ABC trong DN ........................... 52
2.4.1. Các nhân tố kỹ thuật .................................................................................. 52
2.4.2. Các nhân tố tổ chức ................................................................................... 54
2.4.3. Nhân tố mơi trường ................................................................................... 55
TĨM TẮT CHƯƠNG 2..................................................................................................... 57
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................................................... 58
3.1. Quy trình nghiên cứu ................................................................................................... 58
3.2. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................. 59
3.2.1. Phương pháp định lượng ............................................................................ 61
3.2.2. Phương pháp định tính ............................................................................... 68
3.3. Vận dụng các bước kỹ thuật triển khai kế tốn ABC .................................................. 70
TĨM TẮT CHƯƠNG 3..................................................................................................... 73
CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VỀ THỰC TRẠNG KẾ TOÁN CHI PHÍ
TẠI CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT THỨC ĂN CHĂN NI NỘI ĐỊA ....... 74
4.1. Khái quát về các DN sản xuất TACN nội địa Việt Nam ............................................ 74
4.1.1. Tổng quan ngành chế biến thức ăn chăn nuôi (TACN)............................... 74
4.1.2. Các DN sản xuất TACN nội địa ................................................................. 79
4.1.3. Đặc điểm tổ chức quản lý và sản xuất trong các DNSX TACN nội địa ...... 82
4.2. Thực trạng kế toán CP trong các DN sản xuất TACN nội địa. ................................... 86
4.2.1. Đặc điểm tổ chức bộ máy kế toán và các chính sách kế tốn ...................... 86
4.2.2. Kế tốn chi phí trong các DN sản xuất TACN nội địa ................................ 88
4.3. Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng kế toán ABC trong các DN sản
xuất TACN nội địa ............................................................................................................. 98
4.3.1. Kết quả nghiên cứu định tính ..................................................................... 98

4.3.2. Kết quả nghiên cứu định lượng về các nhân tố ảnh hưởng đến việc vận dụng
kế toán ABC ...................................................................................................... 105
TÓM TẮT CHƯƠNG 4................................................................................................... 112
CHƯƠNG 5: GIẢI PHÁP VẬN DỤNG KẾ TỐN CHI PHÍ THEO MỨC ĐỘ
HOẠT ĐỘNG TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT TACN NỘI ĐỊA ... 113
5.1. Định hướng phát triển ngành thức ăn chăn nuôi Việt Nam đến nam 2020 và tầm nhìn
2030 .................................................................................................................................. 113
5.2. Nguyên tắc và định hướng vận dụng kế tốn chi phí theo mức độ hoạt động trong các
DNSX TACN nội địa ....................................................................................................... 115