Luận văn đặc điểm các hệ thống chăn nuôi gia cầm tại huyện điện biên tỉnh điện biên

Bộ giáo dục và đào tạo
trờng đại học nông nghiệp hµ néi
----------

----------

TR N VĂN CHI N

ð C ðI M CÁC H TH NG CHĂN NUÔI GIA C M
T I HUY N ðI N BIÊN - T NH ðI N BIÊN

LuËn văn thạc sĩ nông nghiệp
Chuyên ng nh : chăn nuôi
MÃ số

: 60.62.40

Ngời hớng dẫn khoa học: PGS.ts. Vũ ĐìNH TÔN

Hà Néi - 2011
1


L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn này là
chung th c và chưa h ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào.
Tơi xin cam đoan m i s giúp ñ cho vi c th c hi n lu n văn đã đư c
c m ơn và các thơng tin trích d n đã đư c ch rõ ngu n g c.
Tác gi lu n văn

Tr n Văn Chi n

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

i


L I C M ƠN
Nhân d p hoàn thành lu n văn t t nghi p, tôi xin bày t lịng bi t ơn sâu
s c đ n PGS.TS Vũ ðình Tơn – ngư i hư ng d n tơi th c hi n đ tài này.
Tơi xin trân thành c m ơn các th y giáo và cô giáo trong B môn Chăn
nuôi chuyên khoa, Khoa Chăn nuôi và ni tr ng th y s n, Vi n đào t o sau
đ i h c đã góp ý và ch b o đ tơi hồn thành lu n văn này.
Tôi xin trân thành c m ơn các cán b và nhân dân huy n ði n Biên cũng
như các xã ñi u tra ñã giúp ñ , t o ñi u ki n thu n l i ñ tôi th c hi n đ tài
này.
ð hồn thành lu n văn này tơi cịn nh n đư c s giúp ñ , s ñ ng viên
khích l c a ngư i thân c a ngư i than, b n bè và đ ng nghi p. Tơi xin trân
thành cám ơn nh ng tình c m cao q đó!
M t l n n a, tôi xin trân thành c m ơn nh ng s giúp ñ quý báu trên!
Hà N i, ngày 20 tháng 09 năm 2011
Tác gi lu n văn

Tr n Văn Chi n

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

ii


M CL C

L i cam ñoan

1

L i c m ơn

2

M cl c

3

Danh m c ch vi t t t

4

Danh m c b ng

5

Danh m c đ th

6

1.

M

1

1.1.

Tính c p thi t c a đ tài

1

1.2

M c đích nghiên c u

3

1.3

Ý nghĩa khoa h c

3

1.4

Ý nghĩa th c ti n

3

2.

T NG QUAN TÀI LI U

4

2.1

Cơ s lý lu n

4

2.1.1

Lý thuy t v h th ng

4

2.1.2

Lý lu n v h th ng nông nghi p

6

2.1.3

Lý lu n v h th ng chăn ni

9

2.2

Tình hình nghiên c u trong và ngồi nư c

14

2.2.1

Tình hình nghiên c u trên th gi i

14

2.2.2

M t s nghiên c u trong nư c

16

2.3

Ngu n cung c p con gi ng gia c m

3.

ð I TƯ NG, N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN

ð U

nư c ta

19

C U

20

3.1

ð i tư ng nghiên c u

20

3.2

ð a ñi m nghiên c u

20

3.3

N i dung nghiên c u

20

3.3.1

Các thông tin chung v vùng nghiên c u

20

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

iii


3.3.2

Các thông tin chung v nông h

20

3.3.3

Chăn nuôi gia c m

21

3.4

Phương pháp nghiên c u

21

3.4.1

Phương pháp phân t ng vùng nghiên c u

21

3.4.2

Phương pháp ch n m u ñi u tra

21

3.4.3

Phương pháp xây d ng b câu h i ñi u tra

22

3.4.4

Phương pháp ñi u tra, thu th p s li u

23

3.4.5

Phương pháp phân lo i các h th ng chăn nuôi gia c m

24

2.4.6

Phương pháp x lý s li u

24

4.

K T QU VÀ TH O LU N

26

4.1

ði u ki n kinh t xã h i huy n ði n Biên

26

4.1.1

V trí đ a lý và đ a hình c a huy n ði n Biên

26

4.1.2

ði u ki n t nhiên

29

4.2

ð c đi m th i ti t khí h u c a huy n ði n Biên

30

4.3

ði u ki n kinh t và xã h i c a huy n ði n Biên

32

4.3.1

ði u ki n kinh t - xã h i

32

4.3.2

Cơ s h t ng kinh t

33

4.3.3

Ho t ñ ng s n xu t nông nghi p và phi nông nghi p

34

4.4

Gi i thi u các xã nghiên c u

36

4.4.1

ði u ki n t nhiên c a các xã nghiên c u

36

4.4.2

ði u ki n kinh t - xã h i c a các xã nghiên c u

37

4.4.3

Tình hình chăn ni gia c m c a các xã nghiên c u

39

4.5

Phân lo i các h th ng chăn nuôi t i vùng nghiên c u

40

4.5.1

Các ki u h th ng chăn nuôi ch y u c a vùng nghiên c u

40

4.5.2

Ngu n g c và các gi ng gia c m đư c ni trong các h th ng

43

4.6

ð c đi m chung c a các nơng h ñi u tra theo các h th ng

46

4.6.1

Thông tin chung v các nơng h đi u tra

46

4.6.2

Tình hình chăn ni trong nông h theo các h th ng

48

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

iv


4.7

Năng su t chăn nuôi gia c m theo các h th ng

50

4.7.1

Năng su t chăn nuôi gà sinh s n

50

4.7.2

Năng su t chăn nuôi v t sinh s n trong các h th ng

53

4.7.3

Năng su t chăn nuôi gia c m th t

56

4.8

Chăm sóc, ni dư ng và v sinh phịng b nh trong chăn ni

60

4.8.1

Tình hình s d ng th c ăn chăn nuôi gia c m trong các h th ng

60

4.8.2

Chu ng tr i trong chăn nuôi gia c m

62

4.8.3

Tình hình s d ng v c-xin phịng b nh trong chăn nuôi gia c m

64

4.8.4

M t s b nh thư ng g p trong chăn nuôi gia c m

66

4.9

Giá và s bi n ñ ng giá liên quan đ n chăn ni gia c m

68

4.9.1

S bi n ñ ng c a giá th c ăn trong chăn ni

68

4.9.2

S bi n đ ng c a giá tr ng t i vùng nghiên c u

70

4.10

Kênh phân ph i s n ph m gia c m

72

4.11

Hi u qu kinh t trong chăn nuôi gia c m theo các h th ng

74

4.12

Cơ c u thu nh p c a nông h theo các h th ng

82

5.

K T LU N VÀ ð NGH

84

5.1

K t lu n

84

5.1.1

Các h th ng chăn nuôi gia c m t i huy n ði n Biên t nh ði n Biên

84

5.1.2

V năng su t, hi u qu kinh t c a các h th ng chăn nuôi gia c m:

85

5.1.3

Ưu như c ñi m c a t ng h th ng:

86

5.2

ð ngh

86

TÀI LI U THAM KH O

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

87

v


DANH M C CH

VI T T T

TTTA/kg TT

Tiêu t n th c ăn/ kg tăng tr ng

TTTA

Tiêu t n th c ăn

KL

Kh i lư ng

TL

T l

VAC

Vư n – Ao – Chu ng

NN

Nơng Nghi p

DT

Di n tích

Lð

Lao đ ng

SS

Sinh s n

SL

S n lư ng

TL

T l

TG

Th i gian

HQKT

Hi u qu kinh t

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

vi


DANH M C B NG
STT

Tên b ng

Trang

B ng 4.1 Tình hình s d ng đ t c a huy n ði n Biên

29

B ng 4.2 ði u ki n kinh t , xã h i c a huy n ði n Biên

33

B ng 4.3 Tình hình chăn ni c a huy n ði n Biên 2006 – 2010

35

B ng 4.4 Tình hình s d ng đ t c a các xã nghiên c u

37

B ng 4.5 ði u ki n kinh t , xã h i c a các xã nghiên c u

38

B ng 4.6 Tình hình chăn ni gia c m c a các xã nghiên c u t 2006 - 2010

39

B ng 4.7. Các h th ng chăn nuôi gia c m t i huy n ði n Biên

40

B ng 4.8. T l các gi ng gia c m đư c ni trong các h th ng(%)

44

B ng 4.9 Thơng tin chung v các nơng h đi u tra theo các h th ng

46

B ng 4.10 S lư ng gia súc, gia c m trong các nông h theo các h th ng
(con/h /năm)

49

B ng 4.11 Năng su t chăn nuôi gà sinh s n

52

B ng 4.12 Năng su t chăn nuôi v t sinh s n

54

B ng 4.13 Năng su t chăn nuôi gia c m th t theo các h th ng

57

B ng 4.14Tình hình s d ng th c ăn chăn nuôi gia c m theo các h th ng (%)

60

B ng 4.15 Chu ng tr i trong chăn nuôi gia c m theo các h th ng (%)

63

B ng 4.16 Tình hình s d ng v c-xin trong các h th ng (% s h )

65

B ng 4.17 M t s b nh thư ng g p trong chăn nuôi gia c m theo các h
th ng trong 3 năm g n ñây(% s h )

67

B ng 4.18 Hi u qu kinh t trong chăn nuôi gà sinh s n theo các h th ng 75
B ng 4.19 Hi u qu kinh t trong chăn ni v t sinh s n (1.000 đ ng)

77

B ng 4.20 Hi u qu kinh t trong chăn nuôi gia c m th t theo các h th ng 79
B ng 4.21 So sánh hi u qu kinh t chăn nuôi gia c m theo các h th ng

81

B ng 4.22 T ng thu nh p c a nông h theo các h th ng

82

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

vii


DANH M C HÌNH
Hình 2.1. Mơ hình VAC c a nơng h

5

Hình 4.1. B n đ hành chính huy n ði n Biên

27

Hình 4.2. Nhi t đ huy n ði n Biên năm 2010

30

Hình 4.3 Lư ng mưa huy n ði n Biên 2010

31

Hình 4.5 S bi n đ ng c a giá th c ăn trong chăn nuôi gia c m

69

Hình 4.6 S bi n đ ng c a giá tr ng t i vùng nghiên c u

70

Hình 4.7 S bi n ñ ng c a giá gia c m th t t i vùng nghiên c u

71

Hình 4.8 Các kênh phân ph i s n ph m gia c m t i huy n ði n Biên

73

Hình 4.9 Cơ c u thu nh p trong nông h theo các h th ng

83

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

viii


1. M

ð U

1.1. Tính c p thi t c a ñ tài
Chăn nuôi là ngành kinh t quan tr ng trong s n xu t nông nghi p, tăng
t tr ng chăn nuôi là gi i pháp ch y u ñ duy trì và nâng cao giá tr c a s n
xu t nông nghi p. Hi n nay, t tr ng chăn nuôi trong nông nghi p c a nư c
ta chi m trên 30% và ñ nh hư ng s tăng lên, ñ t 32% vào năm 2011, 38%
năm 2015 và 42% năm 2020. Phát tri n chăn nuôi nh m t o vi c làm, nâng
cao thu nh p c a khu v c nông nghi p, nơng thơn, góp ph n c i thi n ch t
lư ng dinh dư ng cho ngư i dân và thúc đ y ti n trình gi m nghèo.
( )[10]
Chăn ni gia c m chi m v trí quan tr ng trong chương trình cung c p
protein đ ng v t cho con ngư i. Các s n ph m tr ng và th t gia c m có giá tr
dinh dư ng cao, tương ñ i ñ y ñ và cân b ng các ch t dinh dư ng. Tr ng gia
c m có t i 12,5% protein, th t gia c m có 22,5% protein, trong khi đó
bị là 20% protein và

th t

th t l n là 18% protein.

Trên th c t , chăn nuôi gia c m ñã tr thành m t ngh không th thi u
trong cơ c u s n xu t nông nghi p c a m i qu c gia.

nư c ta chăn nuôi gia

c m là m t ngh s n xu t truy n th ng lâu ñ i và chi m v trí quan tr ng th
hai trong tồn ngành chăn nuôi c a Vi t Nam. Th c tr ng chăn nuôi gia c m
nư c ta v n phát tri n ch m, chưa ñáp ng ñư c nhu c u ngày càng cao c a
xã h i vì th c t hi n nay nư c ta v n ph i nh p kh u s n ph m gia c m t
bên ngoài v . Phương th c chăn ni cịn nh l , phân tán chưa hình thành
nhi u khu chăn ni gia c m t p trung. Tình hình d ch b nh ln ln đe do

và bùng phát liên miên mà ngun nhân x y ra nh ng đ i d ch đó cũng chính
là do phương th c chăn ni manh mún, buôn bán, gi t m th công lan tràn
làm ô nhi m môi trư ng nghiêm tr ng làm lây lan d ch b nh ngành chăn nuôi
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

1


gia c m trong nh ng năm v a qua không b n v ng, nguy cơ bùng phát d ch
cúm H5N1 trên ñàn gia c m là r t l n. Như v y, m t v n ñ ñang ñư c ñ t ra
trong chăn nuôi gia c m là: làm th nào ñ phát tri n chăn nuôi gia c m theo
hư ng b n v ng?
ð phát tri n b n v ng trong chăn nuôi chúng ta c n ph i có cách nhìn,
cách ti p c n ñúng ñ n và phù h p. Trư c đây khi nghiên c u v chăn ni
ngư i ta thư ng ti p c n theo l i c c b , nghĩa là ti p c n theo t ng v n ñ c
th và mang tính c p bách c n gi i quy t

quy mơ đơn v s n xu t như: v n

đ th c ăn, c i t o gi ng, chu ng tr i, b nh t t… M c dù l i ti p c n này
cũng đã góp ph n quan tr ng vào thúc đ y chăn ni phát tri n nhưng bên
c nh đó nó cũng có nh ng h n ch vì chưa quan tâm nhi u ñ n s phát tri n
lâu dài, b n v ng.
ð kh c ph c h n ch c a l i tư duy c c b trên thì t nh ng năm 70
c a th k XX, các nhà khoa h c ñã áp d ng l i tư duy h th ng trong nghiên
c u phát tri n nơng nghi p, trong đó có chăn ni và chăn nuôi gia c m.
Tuy nhiên, do h th ng chăn ni nói chung và chăn ni gia c m
nư c ta nói riêng l i r t đa d ng và mang tính đ a phương cao. Do v y, vi c
nghiên c u v các h th ng chăn nuôi gia c m

m i vùng là c n thi t và có ý

nghĩa nh m phát tri n chăn nuôi gia c m cũng như phát tri n kinh t , xã h i
c a vùng m t cách nhanh chóng và b n v ng.
ði n Biên là m t huy n thu c t nh ði n Biên, bao quanh thành ph
ðiên Biên ph . S lư ng ñàn gia c m c a huy n r t l n so v i các huy n khác
trong t nh, t i 247.155 con (Th ng kê huy n ði n Biên)2010 [11]. ðây là
huy n đóng m t vai trò quan tr ng trong vi c cung c p các s n ph m gia c m
cho thành ph ði n Biên Ph .
Tuy v y, t năm 2003 đ n nay, chăn ni gia c m c a huy n cũng như
c a nhi u t nh khác trong c nư c luôn g p khơng ít nh ng khó khăn như v n
đ d ch b nh, s bi n ñ ng quá l n v giá c ñ u vào và ñ u ra trong chăn
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

2


nuôi... Do v y, vi c nghiên c u v h th ng chăn nuôi gia c m theo l i tư duy
h th ng nh m ñánh giá s ña d ng c a các h th ng chăn ni gia c m c a
huy n và đ ra các gi i pháp phát tri n phù h p và b n v ng là thi t th c và
có ý nghĩa. Xu t phát t nh ng v n đ đó, chúng tơi ti n hành nghiên c u đ
tài: «ð c đi m các h th ng chăn nuôi gia c m t i huy n ði n Biên t nh
ði n Biên»
1.2

M c đích nghiên c u
- Xác đ nh và đ c đi m hố các h th ng chăn nuôi gia c m t i huy n

ði n Biên.
- ðánh giá năng su t và hi u qu kinh t c a các h th ng chăn ni

gia c m.
- Th y đư c nh ng thu n l i và nh ng c n tr trong chăn nuôi gia c m.
- ðưa ra nh ng gi i pháp nh m tháo g nh ng v n đ g p ph i trong
chăn ni gia c m t i vùng nghiên c u.
1.3

Ý nghĩa khoa h c
- Góp ph n hồn thi n v phương pháp nghiên c u h th ng chăn nuôi.
- Góp ph n làm cơ s khoa h c cho vi c phát tri n chăn nuôi gia c m

nông h .
1.4

Ý nghĩa th c ti n
- ð tài cung c p thơng tin và đưa ra m t s gi i pháp phát tri n chăn

nuôi gia c m phù h p v i ñi u ki n ñ a phương nghiên c u.
- Làm tư li u tham kh o cho vi c xây d ng các chương trình phát tri n
chăn ni gia c m.

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

3


2. T NG QUAN TÀI LI U
2.1

Cơ s lý lu n

2.1.1 Lý thuy t v h th ng
Trong tư duy c a nhân lo i t th i c ñ i tư duy ‘‘h th ng” ñã xu t hi n
và nó là m t hư ng tư duy c a nhân lo i đ mơ t v th gi i. Aristot (Greek)
có m t khái ni m r t cơ b n v h th ng mà ñ n nay v n còn giá tr "cái t ng
th l n hơn t ng các b ph n c a nó". ðó là m t khái ni m r t cơ b n v h
th ng mà ñ n nay v n còn giá tr . Ngư i Trung Qu c c đ i có các thuy t Âm
dương, Ngũ hành (kim, m c, thu , ho , th ), Phong thu ñây cũng là nh ng
tư duy v h th ng, v th gi i.Khái ni m v h th ng là m t cách nhìn đ c
bi t v th gi i, nghiên c u tư duy h th ng gi ng như m t cách tư duy v th
gi i giúp chúng ta có th khai thác cũng như qu n lý tài nguyên thiên nhiên
hi u qu hơn. ð ng th i nó cịn giúp chúng ta có m t k ho ch cho s phát
tri n trong tương lai v ng ch c hơn so v i q kh . T đó tư duy h th ng đã
ngày càng phát tri n và hồn thi n hơn r t nhi u và ñã tr thành m t cơng c
m i h u ích đ tư duy v nhi u lo i s v t, s vi c khác nhau.
* Khái ni m v h th ng
H th ng là gì?
Ngày nay, chúng ta đã có nh ng khái ni m m i và hoàn ch nh v "h
th ng". "H th ng là t p h p các y u t có liên quan v i nhau b i các m i
quan h và t o thành m t t ch c nh t ñ nh ñ th c hi n m t s ch c năng
nào đó" (L. Von Bertalanffy, d n theo Vũ ðình Tơn, 2008) [4].
Tuy nhiên, b n thân h th ng không ph i là con s c ng c a các b
ph n c a nó, mà là các b ph n cùng ho t ñ ng, nh ng b ph n có th cùng
ho t đ ng theo nhi u cách khác nhau. Chúng cùng ho t ñ ng theo nh ng cách
nh t ñ nh ñ s n sinh ra nh ng k t qu nh t ñ nh và nh ng k t qu này chính
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

4


là s n ph m c a c m t h th ng ch không ph i là c a m t b ph n nào đó

trong h th ng (Vũ ðình Tơn, 2008) [4].
M i liên h c a các b ph n chính là đ cho chúng cùng ho t đ ng và
cũng đ cho chúng duy trì các quan h gi a chúng v i nhau, ñây chính là đi u
ki n cho h th ng t n t i. N u như không t n t i các quan h gi a các b
ph n và các b ph n cũng khơng cùng ho t đ ng theo m t cách nào đó đ duy
trì quan h thì chúng ta s khơng có h th ng. ði u này khơng có nghĩa là các
quan h gi a các b ph n c a h th ng là c đ nh mà ch có nghĩa là các b
ph n liên t c tác ñ ng nh hư ng l n nhau (Vũ ðình Tơn, 2008) [4].
Mơ hình Vư n – Ao - Chu ng (VAC) c a các nơng h là m t ví d r t
đi n hình v h th ng. Trong đó, m i b ph n trong h th ng này ñ u có liên
quan v i nh ng b ph n khác (Hình 2.1).
VƯ N
th c ăn

AO

th c ăn
nư c, ch t
dinh dư ng

Phân bón

th c ăn, nư c

CHU NG

phân

Hình 2.1. Mơ hình VAC c a nơng h
Thơng qua mơ hình kinh t VAC có th th y đư c t i sao h u h t các

nông h th c hi n mơ hình này mang l i hi u qu kinh t cao, đó chính là do
các y u t s n xu t này ñã t o thành h th ng và m i y u t thành ph n h
th ng ñã t o ra giá tr cao hơn t ng y u t thành ph n c ng g p l i (Vũ ðình
Tơn, 2008) [4].
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

5


Vi c nghiên c u m t h th ng không ph i ch gi i h n

vi c mô t

c u trúc c a h th ng mà c n ph i nghiên c u v ch c năng và s bi n ñ i
c a h th ng.
2.1.2 Lý lu n v h th ng nông nghi p
2.1.2.1 Khái ni m h th ng nông nghi p
H th ng nông nghi p trư c h t là m t phương th c khai thác mơi
trư ng đư c hình thành trong l ch s v i m t l c lư ng s n xu t thích ng v i
nh ng đi u ki n sinh khí h u c a m t môi trư ng nh t ñ nh và ñáp ng ñư c
các ñi u ki n và nhu c u c a xã h i t i th i ñi m y (M. Mazoyer, 1985) (d n
theo Vũ ðình Tơn, 2008) [4].
Như v y, h th ng nông nghi p là m t phương th c khai thác môi
trư ng và là m t h th ng v l c lư ng s n xu t, vì th h th ng nơng nghi p
khơng ph i đư c đ t vào mơi trư ng nơng thơn mà chính nó là bi u hi n cách
th c mà ngư i nông dân s d ng các phư ng ti n s n xu t ñ khai thác môi
trư ng và qu n lý không gian nh m ñ t ñư c các m c tiêu mà ngư i ta đ t ra
(Vũ ðình Tơn, 2008) [4].
Cách th c mà ngư i nông dân s d ng ñ khai thác môi trư ng

th i

ñi m hi n t i là k t qu c a m t q trình l ch s , đó chính là q trình thích
nghi v i nh ng bi n đ i c a mơi trư ng như s thay đ i v dân s , v kinh t ,
k thu t. Mà các y u t bên ngồi mơi trư ng ln ln bi n đ i, do v y h
th ng nông nghi p không ph i là m t h th ng c ng nh c và b t bi n mà trái
l i nó là m t h th ng đ ng, nó ti n tri n khơng ng ng.
ð hi u ñư c s v n hành c a môi trư ng nông thôn c n ph i v ch ra
ñư c các giai ño n ti n tri n khác nhau, xác ñ nh ñư c các y u t quy t ñ nh,
các y u t ñ ng l c c a s ti n tri n và phân tích k các đi u ki n là ngu n
g c c a s thay ñ i (Vũ ðình Tơn, 2008) [4].
Tính b n v ng: h th ng nông nghi p là m t h th ng ñ ng nhưng
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

6


cũng mang tính b n v ng, có nghĩa là nó t n t i trong m t th i gian nh t ñ nh
và n ñ nh trong m t th i gian nào đó nhưng khơng có nghĩa là vĩnh c u.
H th ng nông nghi p ph i thích nghi v i các đi u ki n sinh khí h u
c a m t kho ng khơng nh t ñ nh. ði u này ch ñúng ñ i v i các h th ng
nơng nghi p ít ñư c cơ gi i hoá. V i n n nơng nghi p đư c nhân t o nhi u
thì phương th c khai thác môi trư ng không ph thu c nhi u vào các ñi u
ki n sinh khí h u.
M t h th ng nơng nghi p t n t i thì ph i th c hi n đư c ch c năng
c a nó là đáp ng ñư c các ñi u ki n và nhu c u c a xã h i hi n t i.
Hi n nay khái ni m và phương pháp ti p c n v h th ng nông nghi p
v n chưa ñư c th ng nh t và v n cịn là v n đ ti p t c đư c nghiên c u và
hồn thi n. Nhưng nói chung có hai cách ti p c n chính đư c cơng nh n r ng
rãi đó là ti p c n h th ng nông tr i (farming systems) c a các nư c nói ti ng

Anh và ti p c n h th ng nông nghi p (agricultural systems) c a Pháp.
Ti p c n h th ng nơng nghi p có m t s đ c đi m là:
+ Ti p c n “dư i lên” (bottom-up) là ñi m quan tr ng nh t. Ti p c n
“dư i - lên” là dùng phương pháp quan sát và phân tích h th ng nơng nghi p,
xem h th ng “m c”

ch nào đ tìm cách can thi p nh m gi i quy t nh ng

c n tr . Do đó, các ti p c n t “dư i - lên” phù h p hơn so v i l i ti p c n t
"trên – xu ng" hay "Top – down’’ như trư c kia. Ti p c n “dư i - lên” thư ng
g m 3 giai ño n nghiên c u là giai ño n ch n ñoán, giai ño n thi t k và giai
ño n th tri n khai. Ti p c n “dư i - lên” r t coi tr ng tìm hi u logic ra quy t
đ nh c a nông dân. N u chúng ta không hi u logic ra quy t đ nh c a ngư i
nơng dân thì khơng th đ xu t các gi i pháp đ h có th ti p thu.
+ Coi tr ng m i quan h xã h i như các nhân t c a h th ng. Ti p c n
này t p trung vào phân tích m i quan h qua l i gi a h ph sinh h c và h
ph kinh t – xã h i trong m t t ng th c a h th ng nông nghi p. Trong quá
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

7


trình nghiên c u v s phát tri n nơng thơn, có th các h n ch v kinh t – xã
h i s gây khó khăn cho vi c ti p thu các k thu t m i c a h nông dân. N u
nh ng h n ch v kinh t - xã h i ñư c tháo g thì s t o đi u ki n cho nông
dân áp d ng r t d dàng các k thu t m i.
2.1.2.2 Các lo i h th ng nơng nghi p:
H th ng nơng nghi p đư c chia thành 3 lo i như sau:
- Th nh t: h th ng nông nghi p du canh: là s thay ñ i nơi s n xu t
t vùng này sang vùng khác, t khu ñ t này sang khu ñ t khác sau khi ñ phì

ñã nghèo ki t.
- Th hai: h th ng nông nghi p du m c: Là phương th c s n xu t
nông nghi p ch y u g n li n v i các h th ng chăn ni đư c di chuy n liên
t c t vùng này sang vùng khác.
- Th ba: h th ng nơng nghi p c đ nh: là h th ng s n xu t nông
nghi p ñư c ti n hành trên nh ng vùng, khu v c hay trên nh ng m nh ñ t c
ñ nh qua các năm.
2.1.2.3 Nh n d ng và ñ c ñi m hoá m t h th ng nông nghi p
M t h th ng nông nghi p thư ng ñư c c u thành nên t 3 t ng th
thành ph n là y u t t nhiên, y u t nhân văn – xã h i và y u t k thu t.
Các y u t t nhiên: khí h u, đ t đai, đ a hình, c u trúc kho ng khơng,
th m th c v t...
Các y u t k thu t: gi ng ñ ng v t, th c v t, các công c , ki n th c k
thu t, phương th c tr ng tr t, phương th c chăn nuôi..
Các y u t nhân văn và xã h i: dân t c, các th th c v s h u ñ t ñai,
qu n lý lao ñ ng, tình hình y t , thương m i hoá s n ph m, t ch c kinh t ...
Theo m t s tác gi (Rambo và Saise, 1984) thì m t h th ng nơng
nghi p có th ra đ i t s tương tác c a hai nhóm h th ng l n là h sinh thái
và h th ng xã h i (d n theo Vũ ðình Tơn, 2008) [4].
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

8


H th ng xã h i g m: dân s , k thu t, ñ c tin, các giá tr , các c u trúc
và th ch xã h i..
H sinh thái (ecosystem): g m các thành ph n v ñi u ki n t nhiên
(như ñ t, nư c) và các thành ph n sinh h c (th c v t, ñ ng v t, vi sinh v t).
Vai trị c a sinh thái nhân văn

đây chính là nghiên c u ñ nh n ra và

hi u ñư c ñ c ñi m c a các m i tương tác gi a hai h th ng này (h th ng xã
h i và h sinh thái). Sinh thái nhân văn thư ng t p trung vào ba v n đ chính là:
+ Các dịng v t ch t, năng lư ng và dịng thơng tin gi a hai h th ng trên
+ H th ng xã h i ñáp ng v i s thay ñ i c a h sinh thái ra sao.
+ Các tác ñ ng c a con ngư i vào h sinh thái.
2.1.3 Lý lu n v h th ng chăn nuôi
2.1.3.1 Khái ni m v h th ng chăn nuôi
H th ng chăn nuôi là s k t h p các ngu n l c, các loài gia súc, các
phương ti n k thu t và các th c ti n b i m t c ng đ ng hay m t ngư i chăn
ni, nh m tho mãn nh ng nhu c u c a h và thông qua gia súc làm giá tr hố
các ngu n l c t nhiên (Vũ ðình Tơn, 2008) [4].
Như v y theo đ nh nghĩa này thì h th ng chăn nuôi g m 3 c c chính:
C c con ngư i: là tác nhân và gia đình c a h , đơi khi là m t c ng
ñ ng. ðây là trung tâm c a h th ng.
C c ñ t ñai: là ngu n l c mà gia súc s d ng.
C c gia súc: là nh ng lồi, gi ng gia súc đư c các tác nhân l a ch n.
2.1.3.2 Các y u t trong chăn ni
Ho t đ ng chăn ni là do ngư i chăn nuôi ti n hành. Hi u qu c a
ho t ñ ng này ph thu c r t nhi u y u t , trong đó các y u t này đư c phân
thành hai nhóm chính: gia súc và mơi trư ng.
* Các y u t môi trư ng
- Môi trư ng t nhiên
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

9


+ ð t, nư c: có tác đ ng tr c ti p và gián ti p ñ n s phát tri n gia

súc thông qua s phát tri n c a th m th c v t, ngu n nư c u ng.
+ Khí h u: là y u t r t quan tr ng, nó nh hư ng tr c ti p và gián ti p
ñ n chăn ni thơng qua các đi u ki n v nhi t đ và đ

m. Thơng thư ng

m i lồi hay gi ng gia súc có đi u ki n nhi t ñ t i ưu, t i thi u và t i ña.
N u vư t ra kh i gi i h n này đ u có tác đ ng x u t i năng su t v t nuôi,
th m chí gây ch t thơng qua phá v cân b ng thân nhi t c a gia súc. Ngoài tác
đ ng tr c ti p, nó cịn tác đ ng gián ti p thông qua s phát tri n c a th m
th c v t, s phát tri n c a tác nhân gây b nh...
- Môi trư ng sinh h c
+ Th c v t (flora): cây tr ng là ngu n th c ăn quan tr ng ñ i v i gia
súc. Th c v t là ngu n cung c p th c ăn chính cho v t nuôi, ch t lư ng và s
lư ng c a cây tr ng s có nh hư ng rõ r t t i năng su t v t ni.
+ ð ng v t (fauna):

đây đ c p ch y u ñ n ñ ng v t ký sinh hay v t

truy n m m b nh như các lồi cơn trùng và ve,...
- Mơi trư ng kinh t - xã h i:
+ Quy n s h u ñ t ñai: Thư ng có 2 lo i là s h u c ng ñ ng (t p
th ) và s h u cá nhân. Các hình th c s h u khác nhau d n ñ n m c ñ u tư
khác nhau. ð t thu c quy n s d ng c a tư nhân, thư ng ñư c ñ u tư thâm
canh t o năng su t cao hơn và như v y có đi u ki n phát tri n chăn nuôi hơn.
+ V n: G m v n t có ho c ngu n v n vay. Vi c ti p c n v n v n là
ñi u ki n quan tr ng nh hư ng t i phương th c cũng như quy mô chăn nuôi.
Khi ngu n v n d i dào s có đi u ki n đ u tư thâm canh hơn như hình th c chăn
ni trang tr i, chăn nuôi công nghi p quy mô l n. ð ng th i cũng mang l i
nh ng hi u qu cao hơn do s d ng con gi ng t t, th c ăn ch t lư ng cao, quy

trình v sinh, chu ng tr i h p lý…
+ Lao ñ ng: lao ñ ng là y u t r t quan tr ng trong phát tri n chăn
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

10


nuôi, nh t là t i nh ng nư c phát tri n, s thi u h t lao ñ ng thư ng xuyên
x y ra. Lao ñ ng ñư c đ c p t i khơng ch s lư ng mà cịn c ch t lư ng
thơng qua trình ñ khoa h c k thu t. L c lư ng lao đ ng trong chăn ni,
nh t là chăn nuôi thâm canh, quy mô l n l i càng yêu c u ch t lư ng cao vì
khi chăn ni quy mơ l n thì vi c s d ng máy móc càng nhi u và cũng địi
h i ngư i lao đ ng càng ph i có tri th c cao hơn.
+ Năng lư ng: các h th ng chăn ni s d ng năng lư ng đ làm ñ t,
v n chuy n, xây d ng chu ng tr i, sư i m, s n xu t th c ăn công nghi p và
ph c v cơ gi i hố trong chăn ni...Như v y, khi chăn ni càng hi n đ i
thì ngu n năng lư ng ñư c s d ng càng nhi u.
+ Cơ s h t ng: g m h th ng giao thông, h th ng thông tin, ngu n
nư c, các cơ s b o dư ng máy móc, d ch v thú y, các ñi u ki n ti p c n tín
d ng, cơ s th tinh nhân t o, th trư ng... Các ñi u ki n này nh hư ng l n
ñ n phát tri n chăn ni thơng qua d ch v cung c p đ u vào, ñ u ra, s ti p
c n v i các thông tin khoa h c k thu t, th trư ng và nh hư ng tr c ti p đ n
phát tri n đàn gia súc thơng qua d ch v chăm sóc s c kho , ngu n th c ăn
thô xanh… Tuy nhiên, s phát tri n các cơ s h t ng ch u nh hư ng r t l n
b i các chính sách liên quan.
+ Các y u t văn hố và tín ngư ng: Các y u t này nh hư ng ñ n s
phát tri n chăn nuôi r t rõ r t. Ví d ,

các nư c đ o h i h kiêng th t l n và

s d ng th t c u r t nhi u vào các d p l h i. T đó d n đ n giá th t c u
thư ng r t cao và h u như không phát tri n chăn nuôi l n.
đư c gi t th t.

n ð , bị r t ít

m t s nư c thu c Châu Phi, s lư ng ñàn gia súc ñư c coi như

là m t y u t ñ phân bi t ñ ng c p xã h i
+ Th trư ng: Th trư ng nh hư ng ñ n phát tri n chăn ni thơng qua
ngu n cung c p đ u vào và tiêu th ñ u ra, nh t là khi chuy n t s n xu t t
c p t túc lên s n xu t hàng hoá. Do v y, th trư ng là m t trong nh ng y u t
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

11


quy t đ nh quy mơ s n xu t và hi u qu kinh t c a h th ng chăn nuôi..
* Y u t gia súc
H th ng chăn ni thư ng đư c chia thành nhi u lo i khác nhau tuỳ
thu c vào các loài gia súc hay các gi ng gia súc đư c ni. Theo Ir.Geert
montsma, 1982 (d n theo Vũ ðình Tơn, 2008) [4] thì m t s lồi đ ng v t
chính s d ng trong nơng nghi p là:
- Lồi ăn c g m hai nhóm: nhóm đ ng v t nhai l i (trâu, bị, dê, c u,
l c đà …) và nhóm đ ng v t khơng nhai l i (ng a, th ).
- Các loài khác: l n, gia c m, các lồi cơn trùng....
2.1.3.3 Nghiên c u và ch n đốn các h th ng chăn ni
* Cơ s ñ ti n hành nghiên c u v h th ng chăn ni
Trư c đây khi nghiên c u v chăn nuôi ngư i ta thư ng s

d ng

phương pháp nghiên c u c c b , t c là ch t p trung gi i quy t nh ng v n ñ
c p thi t nh t trong chăn ni như v n đ b nh t t c a gia súc, v n đ ni
dư ng, cây th c ăn, gi ng, các v n ñ v môi trư ng chăn nuôi như nư c tư i
cho ñ ng c , năng su t ñàn gia súc... Phương pháp này có như c đi m là
khơng cho bi t ñư c m i liên h gi a các v n ñ trong m t h th ng chăn
ni và khơng quan tâm đ n s phát tri n lâu dài và b n v ng c a h th ng
chăn ni. Do v y, đ kh c ph c như c ñi m c a phương pháp nghiên c u
này thì vi c đưa ra ki u ti p c n h th ng là r t thi t th c.
Tuy nhiên ti p c n h th ng khơng ph i là phương pháp đ i l p, tách r i
hay dùng ñ thay th cho phương pháp cũ mà c hai phương pháp này ñ u ñư c
s d ng ñ b sung cho nhau trong quá trình nghiên c u h th ng chăn ni.
* Các v n đ c n t p trung trong nghiên c u v h th ng chăn nuôi
- T p trung vào con ngư i - tác nhân trung tâm c a h th ng
H th ng chăn ni có th đư c chia thành hai ti u h th ng:
+ H th ng qu n lý hay đi u hành: là nơi hình thành nên nh ng m c
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

12


tiêu, các thông tin v môi trư ng và v c u trúc và s v n hành c a h th ng.
ðó là các d ng và các th th c t ch c cũng như s huy ñ ng các phương ti n
s n xu t và các quy t ñ nh qu n lý (huy ñ ng s d ng ñ t ñai, lao ñ ng và
v n s n có).
+ Các h th ng k thu t sinh h c c a s n xu t: nơi hình thành các quá trình
s n xu t và phương th c chăn ni cho phép đ t đư c các m c tiêu và chi n lư c
c a ngư i s n xu t . Khi nghiên c u v h th ng chăn nuôi s t p trung ch
y u vào h th ng ñi u hành do m t tác nhân hay m t nhóm tác nhân ñi u

khi n. Quan tâm ñ n y u t con ngư i

đây chính là ngư i chăn nuôi, m t

m t là g n v i khoa h c nhân văn, nhưng ñ ng th i cũng quan tâm đ n m c
đích ch y u c a nh ng nghiên c u này, đó là tham gia vào s phát tri n. Các
th c ti n chăn ni là nh ng cái mang tính cá nhân c a nh ng ngư i chăn
ni mà ta có th quan sát ñư c. Nh ng th c ti n này cho chúng ta bi t ñư c
nh ng d ki n và các c n tr c a nh ng h liên quan.
- Ti n hành nghiên c u ña ngành
Ti p c n t ng th là quan tâm ch y u ñ n các m i tương tác, quan tâm
ñ n s v n hành c a m t h th ng hơn là các y u t c u trúc. Mà s v n hành
c a m t h th ng chăn nuôi thư ng di n ra trong m t môi trư ng t nhiên
cũng như môi trư ng kinh t , xã h i nh t đ nh, do đó khi nghiên c u h th ng
chăn ni c n có s ph i h p và trao ñ i gi a các chuyên ngành khác nhau
như kinh t , nông h c và chăn nuôi.
- Ti n hành nghiên c u trên các quy mô khác nhau
Các h th ng chăn nuôi thư ng ñư c t ch c theo các quy mơ khác nhau như
đơn v s n xu t, c ng ñ ng, vùng… Do v y, vi c quan sát và nghiên c u trên
các quy mơ này có th tìm ra câu gi i thích cho các quy mơ và c p đ khác.
- Cơ s đ ti n hành nghiên c u v h th ng chăn ni
Trư c đây khi nghiên c u v chăn ni ch y u t p trung vào nh ng
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

13


v n ñ c p thi t như v n ñ con gi ng, v n ñ th c ăn, thu c men, d ch b nh,
môi trư ng… hay nói cách khác là ti p c n c c b . Phương pháp này có
nhi u ưu đi m là nghiên c u r t sâu v m t v n ñ ñ lai t o ra ñư c nh ng

con gi ng t t cho năng su t cao, và các lo i th c ăn h n h p hồn ch nh đ y
đ ch t dinh dư ng cho gia súc, gia c m, s n xu t ra ñư c nhi u lo i thu c,
vac xin ch t lư ng cao ph c v cho vi c phịng tr b nh cho đàn v t ni. Bên
c nh đó v i cách ti p c n c c b l i có nh ng h n ch đó là khơng cho bi t
đư c m i liên h gi a các thành ph n trong m t h th ng chăn nuôi, các y u
t bên trong, bên ngoài c a h th ng nó nh hư ng, tác đ ng h tr nhau như
th nào. Hơn n a cũng khơng quan tâm đ n t m nhìn xa, s phát tri n lâu dài,
b n v ng c a h th ng chăn ni. Vì v y ti p c n h th ng là m t vi c làm
c n thi t và quan tr ng trong các nghiên c u v chăn nuôi hi n nay.
Tuy nhiên ti p c n h th ng khơng ph i là phương pháp đ i l p, tách r i
hay dùng ñ thay th cho phương pháp cũ mà c hai phương pháp này ñ u ñư c
s d ng ñ b sung cho nhau trong quá trình nghiên c u h th ng chăn ni
2.2

Tình hình nghiên c u trong và ngồi nư c

2.2.1 Tình hình nghiên c u trên th gi i
Theo nghiên c u c a FAO (2005)[14] t i 5 qu c gia là Cambodia,
Indonesia, Lào, Vi t Nam và Thái Lan thì h th ng chăn ni gia c m ñư c
chia thành 4 lo i như sau:
H th ng 1. H th ng chăn nuôi gia công công nghi p (Industrial
Integrated System). Là h th ng có m c đ an tồn sinh h c cao, đư c b trí
cách xa các thành ph l n, b n c ng và cách sân bay. ðây là hình th c chăn
ni gia cơng h p đ ng gi a các doanh nghi p s n xu t th c ăn, cung c p con
gi ng và các nông h . S lư ng gia c m đư c ni trong các trang tr i thu c
h th ng này có s khác nhau gi a các nư c nghiên c u.

Vi t Nam, các

trang tr i chăn nuôi gia cơng có quy mơ t trên 2.000 gà th t thư ng xuyên

m t l a.

Indonesia, quy mô chăn nuôi gia c m h p ñ ng t

20.000 –

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

14


500.000 gia c m/tr i. S n ph m ñ u ra c a h th ng này thư ng ñ xu t kh u
ho c cung c p cho các thành ph l n theo m t h th ng khép kín t chăn ni
t i các lị gi t m t i h th ng phân ph i là các c a hàng, siêu th .
H th ng 2. H th ng chăn nuôi gia c m hàng hố (Commercial
Production System). ðây là h th ng chăn ni gia c m quy mô trang tr i v i
m c đ an tồn sinh h c cao. Các s n ph m c a h th ng này ñư c bán cho
các thành ph và các vùng nông thôn nhưng khơng theo m t h th ng khép
kín như trong h th ng chăn nuôi gia công. Gia c m đư c ni nh t trong
chu ng và h n ch ti p xúc v i các loài gia c m khác ho c v i ñ ng v t
hoang dã.

V êt Nam, các nông tr i trong h th ng chăn ni này có quy mơ

t 151 – 2.000 con/l a. Trong khi, quy mô chăn nuôi theo h th ng này
Indonesia t 5.000 – 10.000 con/l a.
H th ng 3. H th ng chăn nuôi gia c m quy mơ hàng hố nh (Small –
Scale commercial production system). H th ng này có nhi u đ c ñi m tương
t như h th ng 2 nhưng v i quy mơ nh hơn và m c đ an tồn sinh h c th p
hơn. Gia c m có th ñư c chăn th t do. S n ph m c a h th ng này ñư c bán

d ng gia c m s ng trong các ch thành ph và nông thôn.

Vi t Nam, quy

mô chăn nuôi gia c m đư c ni trong các nơng h thu c h th ng này t 51 –
150 con/l a, Indonesia, quy mô chăn nuôi t 500 – 10.000 con/l a.
H th ng 4. H th ng chăn nuôi gia c m nh

l (The village or

backyard system). ðây là h th ng chăn nuôi ph bi n trong các nông h

c

5 qu c gia nghiên c u. Nhi u h trong h th ng này là nh ng h nghèo. Có
kho ng 60% – 80% s h

vùng nơng thơn có nuôi gia c m quy mô nh và

s n ph m thu đư c t chăn ni gia c m thư ng đư c s d ng cho gia đình
và bán v i s lư ng ít. Các nơng h chăn nuôi gia c m trong h th ng này
thư ng là chăn nuôi h n h p nhi u loài gia c m, ph bi n là gà và v t v i s
ti p xúc v i nhau thư ng xun. M c đ an tồn sinh h c trong h th ng chăn
nuôi này là th p.
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

15


2.2.2 M t s nghiên c u trong nư c

Khái ni m h th ng là m t khái ni m có t lâu đ i nhưng nh ng nghiên
c u v h th ng, tư duy v h th ng và nh t là nghiên c u v h th ng nơng
nghi p đ c bi t là nh ng nghiên c u v h th ng chăn nuôi thì cũng chưa
nhi u và cịn đư c coi là v n ñ m i m .

Vi t Nam nh ng năm g n ñây

cũng ñã b t ñ u áp d ng tư duy h th ng trong nghiên c u phát tri n nơng
nghi p nói chung và chăn ni nói riêng.
ð ng Vũ Bình và Nguy n Xuân Tr ch (2002) [3] cũng cho bi t m t s
h th ng canh tác k t h p t i Vi t Nam, trong đó có h th ng lúa - v t. Nghiên
c u cho bi t khi các ñàn v t con ñư c chăn th trên nh ng ru ng lúa nư c m i
c y thì

đó v t có th ăn c , ăn côn trùng như châu ch u, sâu b . Do v y, khi

tr ng lúa s gi m thi u vi c s d ng các lo i thu c tr c , thu c tr sâu.
Ngoài ra, v t cũng giúp c i thi n ñi u ki n lý tính c a đ t thơng qua vi c s c
bùn và th i phân bón ru ng làm gi m nhu c u s d ng phân hoá h c và nâng
cao năng su t cây lúa. V t ñàn cũng ñư c th vào ru ng lúa ngay sau khi thu
ho ch ñ t n d ng thóc rơi r ng và gi m đư c lư ng th c ăn c n cung c p
thêm. Như v y, canh tác k t h p s mang l i hi u qu kinh t cao.
Theo C c Chăn nuôi (2006) [9], B Nông nghi p và Phát tri n nông
thôn, các h th ng chăn nuôi gia c m ñư c phân lo i như sau:
* Chăn nuôi nông h nh l : Là phương th c chăn nuôi truy n th ng
c a nông thôn Vi t Nam. ð c trưng c a phương th c chăn ni này là ni
th t do, t tìm ki m th c ăn và t n d ng ph ph m nơng nghi p trong gia
đình, đ ng th i t s n xu t con gi ng. Các gi ng gà b n đ a có ch t lư ng
th t, tr ng thơm ngon ñư c l a ch n chăn nuôi trong phương th c này. Theo
T ng c c Th ng kê (2004), có t i 65% h gia đình nơng thơn chăn ni gà theo

phương th c này (trong t ng s 7,9 tri u h chăn nuôi gia c m) v i t ng s gà t
phương th c này kho ng 110 - 115 tri u con, chi m kho ng 50 - 52% t ng s gà
xu t chu ng c a c năm.
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ...............................

16