Luận văn tình hình hội chứng rối loạn hô hấp và sinh sản ở đàn lợn nuôi tại huyện văn lâm hưng yên và theo dõi một số chỉ tiêu sinh sản của đàn lợn nái sau dịch

B

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C NƠNG NGHI P HÀ N I
-------

-------

T QUANG KHÁNH

TÌNH HÌNH H I CH NG R I LO N HƠ H P VÀ SINH S N
ðÀN L N NUÔI T I HUY N VĂN LÂM - HƯNG YÊN
VÀ THEO DÕI M T S

CH TIÊU SINH S N C A

ðÀN L N NÁI SAU D CH

LU N VĂN TH C SĨ NÔNG NGHI P

Chuyên ngành: Thú y
Mã s : 60.62.50

Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS. Trương Quang

HÀ N I - 2011


L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên c u c a tơi. Các s li u, k t

qu nêu trong Lu n văn là trung th c và chưa t ng đư c ai cơng b trong b t
kì cơng trình nào khác.
M i s giúp ñ cho vi c th c hi n lu n văn này ñã ñư c c m ơn và các
thơng tin trích d n trong lu n văn đã ñư c ch rõ ngu n g c.
Hà N i, tháng 11 năm 2011
Tác gi lu n văn

T Quang Khánh

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

i


L I C M ƠN
ð hoàn thành Lu n văn này, trư c tiên tôi xin chân thành c m ơn và
t lịng kính tr ng đ n PGS.TS Trương Quang - ngư i th y đã t n tình, chu
đáo hư ng d n và giúp đ tơi trong q trình th c hi n Lu n văn.
Tơi xin bày t lòng c m ơn t i s quan tâm c a:
- Ban lãnh ñ o và cán b cơng nhân viên Vi n đào t o Sau đ i h c, Ban
ch nhi m Khoa Thú y, các Th y, Cô giáo B môn Vi sinh v t - Truy n nhi m
Khoa Thú y, Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i.
- Ban lãnh đ o, cán b cơng nhân viên Chi c c Thú y Hưng Yên và
Tr m thú y huy n Văn Lâm, Phòng Kinh t huy n Văn Lâm c a t nh Hưng Yên.
- Các ch cơ s chăn ni ni l n trên đ a bàn huy n Văn Lâm t nh Hưng Yên.
Nhân d p hoàn thành Lu n văn tơi cũng xin bày t lịng bi t ơn sâu s c
t i gia đình, b n bè cùng ngư i thân ñã ñ ng viên và t o đi u ki n giúp đ tơi
trong th i gian h c t p và nghiên c u th c hi n ñ tài.
Hà N i, tháng 11 năm 2011
Tác gi lu n văn

T Quang Khánh

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

ii


M CL C
Trang

L I CAM ðOAN .................................................................................................i
L I C M ƠN ..................................................................................................... ii
M C L C ......................................................................................................... iii
DANH M C CH VI T T T ..........................................................................vi
DANH M C CÁC B NG ............................................................................... vii
DANH M C CÁC HÌNH ..................................................................................ix
I. M ð U ..........................................................................................................1
1.1. ð T V N ð ..........................................................................................1
1.2. M C ðÍCH VÀ YÊU C U C A ð TÀI .............................................2
1.3. Ý NGHĨA KHOA H C VÀ TH C TI N C A ð TÀI.......................3
II. T NG QUAN TÀI LI U ...............................................................................4
2.1. L CH S H I CH NG R I LO N HÔ H P VÀ SINH S N
L N .....................................................................................................4
2.2. TÌNH HÌNH HCRLHH & SS
L N TRÊN TH GI I VÀ
TRONG NƯ C .......................................................................................4
2.2.1. Trên th gi i.......................................................................................4
2.2.2. Trong nư c.........................................................................................6
2.3. TÌNH HÌNH NGHIÊN C U HCRLHH & SS

L N TRÊN
TH GI I VÀ TRONG NƯ C..............................................................9
2.3.1. Trên th gi i.......................................................................................9
2.3.2. T i Vi t Nam ...................................................................................11
2.4. H I CH NG R I LO N HÔ H P VÀ SINH S N L N ..............13
2.4.1. Căn b nh ..........................................................................................13
III. N I DUNG, NGUYÊN LI U VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U .........33
3.1. N I DUNG NGHIÊN C U...................................................................33
3.1.1. Tình hình HCRLHH & SS đàn l n ni trên đ a bàn
huy n Văn Lâm – Hưng Yên, năm 2010 ......................................33
3.1.2. Giám ñ nh virus gây HCRLHH & SS ñàn l n ni trên đ a
bàn huy n Văn Lâm – Hưng Yên, năm 2010................................34

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

iii


3.1.3. M t s ch tiêu sinh s n nh ng l n nái trong ñàn x y ra
CRLHH & SS đư c gi l i ni đ s n xu t con gi ng ...............34
3.1.4. Các bi n pháp phòng ch ng d ch t i huy n Văn Lâm –
Hưng Yên. .....................................................................................34
3.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U ..........................................................34
3.2.1. Nghiên c u tình hình HCRLHH & SS l n...................................34
3.2.2. Phương pháp theo dõi bi u hi n lâm sàng.......................................35
3.2.3. Tìm hi u m t s ch tiêu sinh s n ñàn l n nái sau d ch................35
3.2.4. Giám ñ nh virus gây PRRS b ng phương pháp RT – PCR ............36
IV. K T QU VÀ TH O LU N.....................................................................39
4.1. TÌNH HÌNH H I CH NG R I LO N HÔ H P VÀ SINH
S N L N X Y RA TRÊN ð A BÀN HUY N VĂN LÂM HƯNG YÊN, NĂM 2010......................................................................39

4.1.1. T ng h p tình hình HCRLHH & SS l n trên ñ a bàn huy n
Văn Lâm.........................................................................................40
4.1.2. Tình hình HCRLHH & SS l n t ng h p chung c 03 đ i
tư ng ni trên ñ a bàn huy n Văn Lâm – Hưng Yên,
năm 2010 .......................................................................................43
4.1.3. Tình hình HCRLHH & SS đàn l n th t ni trên đ a bàn
huy n Văn Lâm – Hưng Yên, năm 2010 ......................................44
4.1.4. Tình hình HCRLHH & SS ñàn l n nái ........................................47
4.2. K T QU GIÁM ð NH PRRSV ðÀN L N TRONG TH I
GIAN X Y RA D CH TRÊN ð A BÀN HUY N VĂN LÂM
– HƯNG YÊN .......................................................................................53
4.3. THEO DÕI M T S TRI U CH NG
ðÀN L N B
HCRLHH & SS TRÊN ð A BÀN HUY N VĂN LÂM –
HƯNG YÊN, NĂM 2010......................................................................54
4.4. M T S CH TIÊU SINH S N NH NG L N NÁI TRONG
ðÀN X Y RA HCRLHH & SS ðƯ C GI L I NUÔI ð
S N XU T CON GI NG....................................................................56

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

iv


4.4.1. K t qu ñi u tra v th i gian ñ ng d c l i c a nh ng nái
trong ñàn........................................................................................58
4.4.2. K t qu ñi u tra v s l n ph i gi ng và t l th thai c a
nh ng nái trong ñàn x y ra HCRLHH & SS đư c gi l i
ni đ s n xu t con gi ng ............................................................64
4.4.3. K t qu ñi u tra v s c s n xu t c a nh ng nái trong ñàn

x y ra H i ch ng r i lo n hô h p và sinh s n đư c gi l i
ni ñ s n xu t con gi ng ............................................................77
4.5. K T QU ðI U TRA V TÌNH TR NG SINH S N C A
NH NG NÁI TRONG ðÀN X Y RA H I CH NG R I
LO N HÔ H P VÀ SINH S N ðƯ C GI L I NUÔI ð
S N XU T CON GI NG....................................................................88
4.6. BI N PHÁP PHÒNG CH NG H I CH NG R I LO N HÔ
H P VÀ SINH S N L N TRÊN ð A BÀN HUY N VĂN
LÂM – HƯNG YÊN, NĂM 2010.........................................................91
4.6.1.Các bi n pháp ch ng d ch.................................................................91
4.6.2. Các bi n pháp phòng d ch ...............................................................94
V. K T LU N, T N T I VÀ ð NGH ........................................................97
5.1. K T LU N.............................................................................................97
5.2. T N T I, ð NGH ..............................................................................98
TÀI LI U THAM KH O .................................................................................99

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

v


DANH M C CH

Ch vi t ñ y ñ

Ch vi t t t
ARN
IF
INF
PRRS

PRRSV
PCR
RT - PCR
OIE

VI T T T

Axit ribonucleic
Immunofluorescence
Interferon
Porcine respiratory and rerpoductive syndrome
Porcine respiratory and rerpoductive syndrome virus
Polymerase Chain Reaction
Reverse transcription - polymerase chain reaction
World Organisation for Animal Health
Office International des Epizooties

HCRLHH & SS
ORF
CS
BCð PCD GSGC

H i ch ng r i lo n hô h p và sinh s n
open reading frame
C ng s
Ban ch đ o phịng ch ng d ch gia súc gia c m

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

vi

DANH M C CÁC B NG
Trang
B ng 2.1.

Arterivirus gây b nh trên ñ ng v t................................................15

B ng 4.1:

T ng h p chung tình hình HCRLHH & SS

đàn l n trên

đ a bàn huy n Văn Lâm - Hưng Yên, năm 2010 ..........................42
B ng 4.2.

Tình hình HCRLHH & SS

l n t ng h p chung

c 03 đ i

tư ng ni trên ñ a bàn huy n Văn Lâm - Hưng Yên, năm
2010 ...............................................................................................43
B ng 4.3:

T ng h p tình hình HCRLHH & SS

ñàn l n th t trên ñ a

bàn huy n Văn Lâm - Hưng Yên, năm 2010 ...............................46
B ng 4.4:

Tình hình HCRLHH & SS

đàn l n nái trên đ a bàn huy n

Văn Lâm - Hưng Yên, năm 2010 ..................................................48
B ng 4.5:

Tình hình HCRLHH & SS

đàn l n con theo m trên ñ a

bàn huy n Văn Lâm - Hưng Yên, năm 2010 ................................51
B ng 4.6.

K t qu xét nghi m PRRSV t m u b nh ph m huy n Văn
Lâm - Hưng Yên, năm 2010..........................................................53

B ng 4.7.

K t qu kh o sát tri u ch ng lâm sàng

t ng lo i l n m c

HCRLHH & SS trên ñ a bàn huy n Văn Lâm- Hưng Yên
năm 2010 .......................................................................................55
B ng 4.8:

K t qu ñi u tra v th i gian ñ ng d c l i c a nh ng nái
trong ñàn x y ra HCRLHH & SS đư c gi l i ni đ s n
xu t con gi ng ...............................................................................63

B ng 4.9:

T ng h p chung k t qu ñi u tra v s l n ph i gi ng và t
l th thai c a nh ng nái trong ñàn x y ra HCRLHH & SS
đư c gi l i ni đ s n xu t con gi ng........................................65

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

vii


B ng 4.10: T ng h p k t qu ñi u tra v s l n ph i gi ng và t l th
thai c a nh ng cái h u b trong ñàn x y ra HCRLHH & SS
đư c gi l i ni đ s n xu t con gi ng........................................68
B ng 4.11: T ng h p k t qu ñi u tra v s l n ph i gi ng và t l th
thai c a nh ng nái mang thai trong ñàn x y ra HCRLHH &
SS đư c gi l i ni đ s n xu t con gi ng ..................................71
B ng 4.12: T ng h p k t qu ñi u tra v s l n ph i gi ng và t l th
thai c a nh ng nái ni con trong đàn x y ra HCRLHH &
SS ñư c gi l i ni đ s n xu t con gi ng ..................................73
B ng 4.13: T ng h p k t qu ñi u tra v s l n ph i gi ng và t l th
thai c a nh ng nái tách con ch ph i trong ñàn x y ra
HCRLHH & SS đư c gi l i ni đ s n xu t con gi ng ............76
B ng 4.14: K t qu ñi u tra v s c s n xu t c a nh ng cái h u b trong
ñàn x y ra H i ch ng r i lo n hơ h p và sinh s n đư c gi

l i ni đ s n xu t con gi ng .......................................................80
B ng 4.15: K t qu ñi u tra v s c s n xu t c a nh ng nái mang thai
trong ñàn x y ra H i ch ng r i lo n hô h p và sinh s n đư c
gi l i ni đ s n xu t con gi ng.................................................81
B ng 4.16: K t qu ñi u tra v s c s n xu t c a nh ng nái ni con
trong đàn x y ra .............................................................................82
B ng 4.17: K t qu ñi u tra v s c s n xu t c a nh ng nái tách con ch
ph i trong ñàn x y ra.....................................................................83
B ng 4.18: K t qu ñi u tra v tình tr ng sinh s n sau d ch c a nh ng
nái trong ñàn x y ra .......................................................................90

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

viii


DANH M C CÁC HÌNH
Trang
Hình 2.1. Hình nh v hình thái, c u trúc c a h t PRRSV .............................16
Hình 4.1. So sánh s l n ph i gi ng và t l th thai gi a các ñ i tư ng
nái khác nhau...................................................................................66
Hình 4.2. So sánh kh i lư ng sơ sinh/ và kh i lư ng 21 ngày/ gi a
các đ i tư ng nái khác nhau ............................................................85
Hình 4.3. So sánh s con sơ sinh s ng ñ n 24 gi / và s con cai s a/
gi a các ñ i tư ng nái khác nhau....................................................86

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

ix

I. M

ð U

1.1. ð T V N ð

H i ch ng r i lo n hô h p và sinh s n (HCRLHH & SS)

l n (Porcine

Reproductive and Respiratory Syndrome - PRRS) còn g i là “B nh Tai xanh”
là b nh truy n nhi m nguy hi m, lây lan nhanh

l n m i l a tu i, v i t l

và ch t cao. H i ch ng này l n ñ u tiên ñư c phát hi n
T đó đ n nay, HCRLHH & SS
l n

m

M vào năm 1987.

l n ñã lây lan và bùng phát thành các

d ch

nhi u nư c khác thu c B c M , châu Âu, châu Á và ñã tr thành m t

d ch b nh nguy hi m, gây thi t h i l n v kinh t cho ngành chăn nuôi l n trên
th gi i.
Vi t Nam, b nh ñư c phát hi n vào năm 1997, khi ki m tra 51 l n
gi ng nh p t M có 10/51 con có huy t thanh dương tính. Ngay sau đó 51 l n
này đã đư c x lý, nhưng H i ch ng r i lo n hơ h p và sinh s n

l n chính

th c xu t hi n v i các tri u ch ng lâm sàng rõ r t vào tháng 03 năm 2007. ð u
tiên t i t nh H i Dương sau đó nhanh chóng lan ra 06 t nh lân c n, gây thi t h i
n ng n v kinh t cũng như các v n ñ an sinh xã h i cho các ñ a phương này,
làm nh hư ng sâu s c ñ n ñ i s ng xã h i c a m t b ph n không nh ngư i
dân nư c ta. ð n nay, b nh ñã và ñang t ng bư c ñư c kh ng ch nhưng v n
còn di n bi n ph c t p. M c dù các c p, các ngành đang tích c c tri n khai các
bi n pháp phịng, ch ng đ d ch không lây lan ra di n r ng, nhưng ngư i dân
v n th ơ, ch quan, nên tình hình d ch v n có nguy cơ bùng phát cao.
Văn Lâm là huy n n m

phía b c t nh Hưng n, phía b c và đơng b c

giáp t nh B c Ninh, phía tây giáp th đơ Hà N i, phía nam giáp các huy n Văn
Giang, Yên M và M Hào, phía đơng giáp t nh H i Dương. Huy n Văn Lâm
có 11 đơn v hành chính xã, th tr n.Văn Lâm đư c coi là c a ngõ phía tây c a
thành ph Hà N i và có qu c l 5 ch y qua, v i l i th đó đã t o cho huy n
Văn Lâm tr thành m t trong nh ng huy n có cơng nghi p và d ch v phát

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

1

tri n nh t t nh Hưng Yên, ñ ng th i cũng góp ph n t o cho chăn ni hàng hóa
c a huy n Văn Lâm phát tri n v i s lư ng đàn v t ni l n và phong phú v
ch ng lo i. ðàn v t nuôi c a Văn Lâm phát tri n khá m nh c v t c ñ và giá
tr s n xu t, ñ c bi t là ñàn l n. ð u năm 2010, t i huy n Văn Lâm - Hưng
Yên H i ch ng r i lo n hô h p và sinh s n

l n ñã x y ra t i 11 xã và th tr n

gây t n th t n ng n cho ngành chăn ni t i đ a phương. B nh lây lan nhanh,
di n bi n ph c t p và làm ch t nhi u l n, ch y u do nhi m trùng k phát.
L n

các l a tu i đ u có th c m nhi m virus. T i các cơ s chăn nuôi

công nghi p v i quy mô l n, b nh thư ng lây lan r ng t n t i lâu dài trong ñàn
nái. Do v y th c t các bi n pháp kh ng ch , thanh toán d ch b nh g p r t
nhi u khó khăn. L n nái thư ng truy n m m b nh cho bào thai, gây s y thai,
thai ch t lưu và l n ch t y u v i t l cao.
M t khác, do d ch x y ra l n đ u tiên nên ngư i chăn ni chưa hi u h t v
tính ch t nguy hi m c a d ch nên còn ch quan trong cơng tác phịng ch ng,
khơng khai báo khi l n b b nh. Trong th c t sau khi d ch x y ra, nhi u h chăn
ni đã gi l i các con nái trong ñàn x y ra HCRLHH & SS ti p t c ni đ s n
xu t con gi ng.
ð góp ph n làm rõ ñ c ñi m d ch t HCRLHH & SS

l n, kh ng đ nh

cho ngư i chăn ni nên hay không nên gi l i nh ng con nái trong ñàn x y ra
b nh ti p t c ni đ s n xu t con gi ng chúng tơi ti n hành th c hi n đ tài:

“Tình hình H i ch ng r i lo n hơ h p và sinh s n đàn l n ni t i huy n Văn
Lâm – Hưng Yên và theo dõi m t s ch tiêu sinh s n c a ñàn l n nái sau d ch”.
1.2. M C ðÍCH VÀ YÊU C U C A ð TÀI

- ðánh giá, làm rõ tình hình d ch t c a HCRLHH & SS

l n ni

trên đ a bàn huy n Văn Lâm – Hưng Yên.
- Theo dõi di n bi n tình hình d ch, các tri u ch ng l n b HCRLHH & SS.

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

2


- Theo dõi m t s ch tiêu sinh s n ñ i v i nh ng l n nái trong ñàn
ñã x y ra HCRLHH & SS ñư c gi l i ni đ s n xu t con gi ng.
- Trên cơ s , k t qu nghiên c u đ xu t gi i pháp phịng ch ng d ch
b nh hi u qu .
1.3. Ý NGHĨA KHOA H C VÀ TH C TI N C A ð TÀI

T nh ng k t qu nghiên c u đ t đư c góp ph n làm rõ tình hình h i
ch ng r i lo n hơ h p và sinh s n

đàn l n nói chung.

Kh ng ñ nh nh ng nh hư ng lâu dài c a b nh ñ n s c s n xu t c a
nh ng l n nái trong ñàn x y ra HCRLHH & SS ñư c gi l i ni đ s n xu t
con gi ng.

K t qu c a ñ tài s là cơ s khoa h c cho vi c xây d ng nh ng
bi n pháp phịng, ch ng d ch có hi u qu . Giúp các cơ s s n xu t con
gi ng th y rõ vi c nên hay không gi l i nh ng nái kh i b nh lâm sàng,
nái nghi lây b nh ñ s n xu t con gi ng.

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

3


II. T NG QUAN TÀI LI U
2.1. L CH S

H I CH NG R I LO N HÔ H P VÀ SINH S N

H i ch ng r i lo n hô h p và sinh s n
trên th gi i vào năm 1987

L N

l n ñư c ghi nh n l n ñ u tiên

M t i vùng b c c a bang California, bang Iowa

và Minnesota. Năm 1988 b nh lan sang Canada. Sau đó b nh xu t hi n

m t

s nư c Châu Âu như ð c năm 1990, Hà Lan, Tây Ban Nha, B , Anh năm
1991 và Pháp năm 1992. Năm 1998, b nh ñư c phát hi n

Châu Á như Hàn

Qu c, Nh t B n.
Th i gian ñ u do chưa xác ñ nh ñư c nguyên nhân nên b nh ñư c g i
v i nhi u tên khác nhau: B nh bí hi m

l n (Mistery Disease of Swine –

MDS), B nh tai xanh (Blue Ear Disease – BDE), H i ch ng hô h p và s y thai
l n (Porcine Endemic Abortion and Respiratory Syndrome – PEARS)…
Năm 1992, t i H i ngh qu c t v h i ch ng này ñư c t ch c t i
Minesota (M ), T ch c Thú y th gi i (OIE) ñã th ng nh t tên g i là H i
ch ng r i lo n hô h p và sinh s n

l n (Porcine Respiratory and Reproductive

Syndrome – PRRS).
T năm 2005 tr l i ñây, 25 nư c và vùng lãnh th thu c t t c các châu
l c trên th gi i đ u có PRRSV lưu hành (tr châu Úc và Newzeland). Có th
kh ng đ nh r ng HCRLHH&SS
ngành chăn ni l n

l n là nguyên nhân gây t n th t kinh t cho

nhi u qu c gia trên th gi i (Nguy n Bá Hiên, 2007).

2.2. TÌNH HÌNH HCRLHH & SS

L N TRÊN TH GI I VÀ TRONG NƯ C

2.2.1. Trên th gi i
Nh ng d u hi u ñ u tiên c a HCRLHH&SS

l n ñã ñư c bi t ñ n t

nh ng năm 1981 – 1983, nhưng b nh l n ñ u tiên ñư c kh ng ñ nh vào năm
1987

M . H i ch ng r i lo n hô h p và sinh s n

l n ñã tr thành d ch ñ a

phương t i nhi u nư c trên th gi i, k c các nư c có ngành chăn ni phát

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

4


tri n như M , ðan M ch, Pháp, Anh…ñã gây ra nh ng t n th t r t l n v kinh
t cho ngư i chăn nuôi lên ñ n hàng trăm tri u ñô la. T i M hàng năm ph i
ch u t n th t do b nh Tai xanh gây ra kho ng 560 tri u đơ.
Năm 1987 khi l n đ u tiên HCRLHH & SS

l n ñư c phát hi n t i B c

M , cho đ n nay đã có r t nhi u cơng trình nghiên c u v HCRLHH & SS
l n. Cũng năm 1987

Canada xu t hi n h i ch ng tương t T i Châu Á, năm

1989 b nh xu t hi n

Nh t B n (Hirose và cs, 1995); ti p theo vào năm 1991

b nh xu t hi n

Tây Ban Nha, Pháp, Anh, B , Hà Lan (Baron và cs, 1992),

ðài Loan (Chang và cs, 1993); và ðan M ch, Hà Lan năm 1992.
T i Philippine, HCRLHH & SS
năm 2007 có 18

l n xu t hi n t năm 2006, trong

d ch v i 13.542 con m c b nh, ch t 1.743 con. Sau đó

d ch lan ra c nư c, làm m và ch t nhi u l n nái, l n con theo m (Bùi
Quang Anh và cs, 2008).
Bên c nh đó m t báo cáo khác cũng cho th y, t i Trung Qu c t l l n
có huy t thanh dương tính v i PRRSV t i t nh Qu ng ðông là trên 57%. ð c
bi t t i các tr i chăn nuôi t p trung v i s lư ng l n có t l lưu hành virus cao
hơn các tr i chăn nuôi nh l . ði u ñáng chú ý là t i H ng Kơng, ngư i ta xác
đ nh đư c l n có th nhi m đ ng th i cùng m t lúc c 02 ch ng virus dòng
B c M và dòng Châu Âu.
T i H ng Kơng, HCRLHH & SS

l n đã xu t hi n khá lâu, t nh ng

năm 1991 do c hai dòng Châu Âu và B c M .
Các nư c trong khu v c Châu Á, t l l n b nhi m PRRSV r t cao: ðài
Loan: 94,7% – 96,4% ( Cruz và cs, 2006); Philipppine: 90%, ñã phân l p đư c
c 2 dịng virus đ c l c th p và ñ c l c cao ( Cruz và cs, 2003); Hàn Qu c:
67,4 % – 73,1% ; Thái Lan: 97%; Malaysia: 94% ( Jasbir và cs, 1994). Nga là
nư c th tư đã báo cáo chính th c có d ch b nh Tai xanh do ch ng PRRSV th
ñ c l c cao gây ra ( C c thú y, 2008).

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

5


T i Trung Qu c, t năm 1995 tr l i ñây, nhi u trư ng h p l n các đ a
phương ch t hàng lo t có bi u hi n tai xanh ghép v i Salmonellosis,
Streptococcus suis…trong các d ch ñã phân l p ñư c PRRSV dòng B c M .
Trong vòng hơn 3 tháng năm 2006, ch ng PRRSV ñ c l c cao ñã gây ra
đ i d ch

10 t nh phía Nam c a Trung Qu c v i hơn 2 tri u l n m; trong đó

ch t trên 400 nghìn con (Kegong Tian, 2007).
T i h i th o t p hu n k năng giám sát ch ñ ng và ñi u tra PRRSV,
cho bi t năm 2007 d ch l i bùng phát

26/33 t nh c a Trung Qu c v i 257

nghìn con m c b nh, ch t hơn 68.000 con, tiêu h y 175.000 con. Ngư i ta
phân l p ñư c PRRSV t b nh ph m c a l n b b nh c ch ng ñ c l c th p và
ñ c l c cao thu c dòng B c M (C c thú y, 2008).

2.2.2. Trong nư c
HCRLHH & SS

l n l n ñ u tiên ñư c phát hi n năm 1997 trên ñàn

l n nh p t M vào các t nh phía Nam, k t qu ki m tra b ng ph n ng
huy t thanh h c cho th y 10/51 l n gi ng nh p kh u dương tính v i
PRRSV. Sau đó, các k t qu ki m tra huy t thanh h c t i m t s tr i l n
gi ng phía Nam đã phát hi n có s lưu hành c a b nh do ch ng virus c
ñi n, ñ c l c th p gây ra v i m t t l nh t ñ nh l n gi ng có huy t thanh
dương tính v i b nh (C c thú y, 2007).
HCRLHH&SS

l n xu t hi n t ng ñ t

c 03 mi n B c, Trung, Nam

và gây thi t h i ñáng k cho chăn ni l n, đ c bi t là nh hư ng ñ n phát
tri n ñàn gi ng. Trong các

d ch, ngồi PRRSV đã đư c xác đ nh là nguyên

nhân chính, hàng lo t các lo i m m b nh khác như: D ch t l n, Phó thương
hàn l n, T huy t trùng l n, b nh do E. Coli, Streptococcus suis, suy n l n,
Liên c u khu n,…gây b nh k phát.

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

6

Theo báo cáo c a C c Thú y, t
năm 2010, trên c nư c HCRLHH &SS

tháng 3 năm 2007 ñ n tháng 12
l n ñã bùng phát thành nhi u

ñ t d ch l n:
+ ð t d ch th nh t t ngày 12/03/2007 ñ n 15/5/2007
ðây là l n ñ u tiên HCRLHH &SS bùng phát

ñàn l n c a nư c ta. B t

ñ u t i H i Dương sau đó đã lây lan nhanh ra 146 xã, phư ng thu c 25 huy n,
th xã c a 07 t nh ñ ng b ng Sơng H ng, đó là H i Dương, Hưng n, Qu ng
Ninh, Thái Bình, B c Ninh, B c Giang và H i Phòng. S l n m c b nh 31.750
con, s l n ch t và x lý 7.296 con.
+ ð t d ch th hai t ngày 25/06/2007 ñ n 11/12/2007
D ch b t ñ u xu t hi n t i t nh Qu ng Nam, t ñây lây lan ra 178 xã,
phư ng c a 40 huy n, th xã thu c 14 t nh, thành ph , là Cà Mau, Long An,
Bà R a - Vũng Tàu, Khánh Hịa, Bình ð nh, Qu ng Ngãi, Qu ng Nam, ðà
N ng, Th a Thiên Hu , Qu ng Tr , L ng Sơn, Hà N i, Thái Bình, H i Dương.
T ng s l n m 38.827 con, s ñã ch t và x lý 13.070 con.
+ ð t d ch th ba t ngày 28/03/2008 ñ n 20/5/2008
D ch xu t hi n

nhi u xã thu c 10 t nh: Hà Tĩnh, Lâm ð ng, Qu ng

Nam, Th a Thiên Hu , Ngh An, Thanh Hóa, Ninh Bình, Nam ð nh, Thái
Bình và Thái Nguyên. 821 xã, phư ng c a 59 huy n, th v i t ng s l n m c

b nh 271.439 con, s ch t và ph i tiêu h y 270.393 con.
+ ð t d ch th tư t ngày 04/6/2008 ñ n ngày 22/8/2008
Trong ñ t này, d ch b nh x y ra l t

128 xã thu c 38 huy n th c a 17

t nh thành thu c c ba mi n B c, Trung, Nam nhưng v i v i quy mô nh hơn so
v i các đ t trư c đó. S l n m 37.247 con, trong đó s l n ch t và tiêu hu
29.383 con.
+ ð t d ch th năm t ngày 14 tháng 2 năm 2009.
Ngày 14 tháng 2 năm 2009 d ch xu t hi n t i Qu ng Ninh, sau đó t i

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

7


các t nh Hưng Yên, B c Giang, Qu ng Nam, Gia Lai, B c Liêu, Bà R a - Vũng
T u và ð k L k, d ch x y ra

49 xã thu c 14 huy n c a 8 t nh, thành ph .

ð n ngày 15 tháng 7 năm 2009, th ng kê đã có 5.044 l n m c b nh và 4.363
l n bu c ph i tiêu hu . Trong ñ t này, d ch x y ra l n nh t và dai d ng nh t t i
Qu ng Nam. Nhìn chung tình hình d ch năm 2009 khơng nghiêm tr ng so v i
năm 2008 c v ph m vi, quy mô và s lư ng gia súc m, ch t, tiêu hu .
+ ð t d ch th sáu t ngày 23/3/2010 ñ n ngày 30/6/2010.
D ch x y ra t

ngày 23/3/2010 t i H i Dương. Tính đ n h t tháng

6/2010, toàn qu c ghi nh n các

d ch tai xanh t i 461 xã, phư ng, th tr n c a

71 qu n, huy n thu c 16 t nh, thành ph , g m H i Dương, Hưng n, H i
Phịng, Thái Bình, B c Ninh, B c Giang, Thái Nguyên, L ng Sơn, Hà N i,
Nam ð nh, Hà Nam, Ngh An, Qu ng Ninh, Hịa Bình, Cao B ng, Sơn La.
T ng s l n m c b nh 146.051 con, trong đó s tiêu h y 65.911 con.
Trong ñ t này, d ch t i B c Ninh và H i Dương x y ra

di n r ng nh t.

T i Ngh An, Qu ng Ninh, L ng Sơn, Thái Nguyên và H i Phòng d ch phân tán,
r i rác. V m c ñ , d ch

B c Ninh tr m tr ng nh t, ti p ñ n là Hưng Yên, H i

Dương và Hà N i. M t s t nh phát hi n d ch s m, tích c c ch ng d ch nên ph m
vi d ch h p, như các t nh Nam ð nh, Hà Nam, Hịa Bình, Sơn La.
+ ð t d ch th b y t ngày 11/6/2010.
ð t d ch này b t đ u t ngày 11/6/2010 t i Sóc Trăng. Sau đó d ch xu t
hi n t i Ti n Giang (ngày 19/6), Bình Dương (ngày 27/6), Qu ng Tr (01/7),
Lào Cai (11/7), Long An (ngày 15/7).
Trong ñ t d ch th 7 này, toàn qu c ghi nh n các

d ch t i 42.080 h

chăn nuôi c a 1.610 xã, phư ng, th tr n thu c 220 qu n, huy n c a 36 t nh,
thành ph là Sóc Trăng, Qu ng Tr , Ti n Giang, Lào Cai, Long An, Bình

Dương, B c Liêu, Qu ng Nam, ð ng Nai, Bình Phư c, ðà N ng, Vĩnh Long,
Khánh Hòa, ð c L c, H u Giang, Bà R a Vũng Tàu, Lâm ð ng, Tây Ninh,

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

8


ð ng Tháp, An Giang, C n Thơ, Kiên Giang, B n Tre, Cà Mau, Kon Tum,
ð c Nông, Gia Lai, Trà Vinh, Bình Thu n, Qu ng Ninh, Ninh Thu n, Phú
Yên, Sơn La, Nam ð nh, Thanh Hóa, Hà Tĩnh. T ng s l n m c b nh 717.830
con, trong đó s ch t, tiêu h y 413.540 con.
Trong đ t d ch này, t i Sóc Trăng, Ti n Giang, Long An, Bình Dương,
Bình Phư c, ð c L c, Tây Ninh, ð ng Tháp, An Giang và Kiên Giang lây lan
di n r t r ng. D ch t i Ti n Giang, ð c L c, Qu ng Nam, Tây Ninh, Lâm
ð ng, Long An, Sóc Trăng di n bi n tr m tr ng.
Như v y, trong năm 2010, HCRLHH & SS
phư ng, th

tr n thu c 291 huy n, th

l n x y ra t i 2.081 xã,

c a 49 t nh, thành ph

làm

863.881/1.025.031 l n m c b nh, s ch t và tiêu h y 479.451 con.
K t qu th ng kê các ñ t d ch cho th y: L n m i l a tu i ñ u m c,
nhưng l n nái và l n con theo m chi m ña s ; T l l n m c HCRLHH &

SS t i Vi t Nam cao hơn so v i nh ng nghiên c u ñánh giá c a qu c t ;
D ch lây lan nhanh do khơng qu n lý đư c vi c v n chuy n l n m, do vi c
gi t m l n b a bãi t i ñ a phương, do ngư i dân thi u ki n th c v d ch Tai
xanh nên không khai báo d ch…; T i

d ch, ngồi PRRSV là ngun nhân

chính, ngư i ta cịn xác đ nh đư c r t nhi u vi khu n, virus k phát, c ng
phát có th gây ch t l n.
2.3. TÌNH HÌNH NGHIÊN C U HCRLHH & SS

L N TRÊN TH

GI I VÀ

TRONG NƯ C

2.3.1. Trên th gi i
Năm 1987 khi l n ñ u tiên HCRLHH & SS

l n ñư c phát hi n

B c

M cho đ n nay đã có r t nhi u cơng trình nghiên c u v HCRLHH & SS.
Nhi u thành qu ñã ñư c ng d ng và mang l i hi u qu thi t th c cho cơng
tác phịng, ki m sốt HCRLHH & SS

l n trên th gi i.

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

9


K t qu nghiên c u cho bi t th i gian nhi m trùng huy t, t c ñ bài th i
và tái s n trong ñ i th c bào c a PRRSV

l n 4 ñ n 8 tu n tu i dài hơn so v i

l n 16 ñ n 24 tu n tu i (Thanawongnewech R và cs, 1998).
Nghiên c u v q trình đáp ng mi n d ch c a l n khi cơ th l n nhi m
PRRSV, các tác gi ñã kh ng ñ nh kháng th IgM xu t hi n vào ngày th 7 và
ngày th 14 IgG xu t hi n sau khi nhi m PRRSV. Kháng th trung hòa xu t
hi n vào 4-5 tu n sau nhi m PRRSV và ñ t t i ña vào lúc 10 tu n, mi n d ch
kéo dài kho ng 1 năm (Vezina và cs (1996), Yoon và cs (1993)).
Trên cơ s phân tích c u trúc gen c a các ch ng PRRSV phân l p t các
vùng ñ a lý khác nhau ñã xác ñ nh ñư c 2 nhóm virus (Nelson EA, Christopher
– Henning J, Drew T, Wensvoort G, Collins JE, Benfield DA, 1993):
Nhóm 1: G m nh ng virus thu c dịng Châu Âu, đ i di n là ch ng
Lelystad, g m 4 subtyp.
Nhóm 2: G m nh ng virus thu c dòng B c M , ñ i di n là ch ng virus 2332.
Theo k t qu nghiên c u c a Wenvoort (1991); Collins (1992), khi áp
d ng ñ nh ñ Koch ñã kh ng ñ nh nguyên nhân c a HCRLHH & SS

l n là

do virus, kh ng đ nh có hai dòng virus nguyên m u là dòng Châu Âu và dòng
B c M gây ra HCRLHH & SS

l n. Tác gi ñã ñ t tên cho virus gây ra

Châu Âu là Lelystad.
Benfield (1992), đã mơ t , đ t tên cho virus gây b nh

B c M là VR-

2332 và đưa ra đ c tính c a PRRSV như s c ñ kháng c a PRRSV. Tác gi
kh ng ñ nh PRRSV thích h p

pH t 6,5 – 7,5.

Nghiên c u m t cách ñ y ñ và sâu s c v HCRLHH & SS

l n, các

tác gi ñã gi i thích v ngu n g c tên g i PRRS, cũng như cung c p cho ñ c
gi m t b ng danh sách tên g i trư c khi có PRRS (Zimmermen và cs, 1999).
Theo Jun Han, Yue Wang, Kay S.Faaberg (2006), kh ng ñ nh v m t di
truy n h c và tính kháng nguyên hai lo i virus Lelystad và VR-2332 hoàn toàn

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

10


khác nhau, n u chúng xu t phát t m t t ti n thì chúng đư c ti n hóa theo hai
hư ng khác nhau. Hai virus này đã tr thành hai dòng virus nguyên m u, dòng
Châu Âu (Virus Lelystad) và dòng B c M (VR2332).
Nghiên c u v vacxin ch ng l i PRRSV, Mengenling và cs (1996)

kh ng đ nh virus vacxin kích thích đáp ng mi n d ch ch m, virus vacxin có
th truy n qua nhau thai, truy n t con ñư c tiêm vacxin sang con khơng đư c
tiêm vacxin.
Qua phân tích trình t nucleotid và amino acid c a 2 prototyp VR-2332
và virus Lelystad c a m t s tác gi cho th y các virus đang ti n hố do ñ t
bi n ng u nhiên và tái t h p trong gen (Meng, 1995); (Kapur, 1996).
V s t n t i dai d ng c a PRRSV

m c ñ qu n th trong m t kho ng

th i gian nh t ñ nh, PRRSV ñã ñư c phát hi n v i t l 100%, trong s 60 l n
3 tu n tu i ñư c gây b nh th c nghi m cho ñ n 63 ngày sau khi gây nhi m và
90% trên cùng ñàn l n nói trên lúc 105 ngày sau khi gây nhi m (Horter, 2002).
Theo Otake (2002), s t n t i kéo dài c a PRRSV trong t ng cá th dao ñ ng trong
kho ng th i gian t 154 – 157 ngày sau khi nhi m.
S d ng ph n ng khu ch ñ i gen (PCR) RNA c a PRRSV ñã ñư c
phát hi n

l n h u b cho t i 120 ngày sau khi gây nhi m (Batista, 2002) và

s bài th i virus sang thú ch báo m n c m ñư c báo cáo là ñ n 86 ngày
(Bierk, 2001).
2.3.2. T i Vi t Nam
Năm 1997 nư c ta nh p 51 l n gi ng t M , b ng ph n ng huy t thanh
h c ki m tra có 10/51 con có ph n ng dương tính. T đó đ n nay, đã có r t
nhi u cơng trình nghiên c u v HCRLHH & SS

l n c a các tác gi trong

nư c, vi c nghiên c u khơng ch có chi u sâu mà cịn phân tích r t nhi u khía

c nh v HCRLHH & SS

Vi t Nam.

Theo Tr n Th Bích Liên và Tr n Th Dân (2003), trong các năm 2003

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

11


ñ n 2005 b ng k thu t ELISA, kh o sát 1.082 m u huy t thanh c a l n thu
nh n t 21 tr i nuôi công nghi p và h chăn nuôi c a các t nh thành thu c
mi n ðông Nam B , cho th y: 85,71% s cơ s chăn nuôi phát hi n có l n
nhi m PRRSV và 36,78% s m u huy t thanh dương tính. L n h u b và l n
th t lúc gi t m có t l nhi m cao nh t: 51,24% và 49,25%. Khu v c chăn
ni t p trung có t l nhi m (59,72%) cao hơn so v i khu v c chăn ni gia
đình (29,98%). Trong 130 m u huy t thanh dương tính có 59,23% s m u
nhi m ch ng B c M , 36,92% s m u nhi m c hai ch ng B c M và Châu
Âu, ch có 3,8% s m u nhi m ch ng Châu Âu.
K t qu ñi u tra huy t thanh h c c a C c Thú y (2007), t i m t s tr i
l n gi ng c a các t nh phía Nam đã phát hi n có s lưu hành PRRSV ch ng c
đi n, ñ c l c th p. HCRLHH&SS

l n ñã xu t hi n t i nư c ta t năm 1997.

Tuy nhiên s bùng phát thành d ch và gây t n th t l n ñáng báo ñ ng cho
ngành chăn nuôi l n th c s m i b t ñ u t tháng 3 năm 2007.
Lê Th Th o Hương (2004), ñã ghi nh n t l dương tính PRRSV
cao nh t

nái l a 2, nghiên c u này cũng gi ng v i nghiên c u c a (Tr n

Th Bích Huy n, 2005).
Nguy n Ng c H i và cs (2007) cho r ng, không có s tương đ ng gi a
s hi n di n c a kháng th kháng PRRSV trong huy t thanh v i s hi n di n
c a virus trong máu c a l n ho c trong tinh d ch l n có kháng th .
T i C n Thơ, k t qu xét nghi m cho bi t t l nhi m PRRSV c a ñàn
l n ni trên đ a bàn là 66,86% (La T n Cư ng, 2005).
K t qu đi u tra tình hình H i ch ng r i lo n hô h p và sinh s n

đàn

l n ni trên đ a bàn Thành ph H Chí Minh và các t nh lân c n c a Nguy n
Lương Hi n và cs (2000), cho th y trong s 2.036 m u huy t thanh c a l n
ñư c ki m tra có 596 m u có kháng th kháng PRRSV, chi m t l 29,27%; 5
trong s 15 tr i l n ñư c l y m u xét nghi m có l n b nhi m PRRSV, chi m

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

12


t l 33%.
Theo Tô Long Thành, Nguy n Văn Long và cs năm 2008, s lư ng b nh
ph m l n m c HCRLHH & SS g i ñ n Trung tâm ch n đốn Thú y TW nhi u
hơn năm 2007, kh ng ñ nh nh ng m u b nh ph m dương tính v i PRRSV có
s b i nhi m vi khu n. Ch ng virus ñ c l c cao c a Vi t Nam có s tương
đ ng v c u trúc gen v i ch ng virus ñ c l c cao c a Trung Qu c ñ n 99%.
Khi s d ng PRRSV gây b nh t i Vi t Nam cơng cho l n thí nghi m l n

khơng ch t, huy n d ch b nh ph m l y t i

d ch c a Vi t Nam gây ch t 100%

l n trong 72h, ñi u này cho th y vai trò c a vi khu n b i nhi m.
K t qu c a Lê Văn Năm (2007), kh o sát các bi u hi n lâm sàng và
b nh tích đ i th

l n m c HCRLHH & SS t i m t s ñ a phương thu c ð ng

b ng B c B ñã th y r ng các bi u hi n lâm sàng và b nh tích đ i th c a l n
m c HCRLHH & SS tương t như các tài li u trong và ngồi nư c cơng b .
Nhưng đi m khác đó là t l tiêu ch y, l c gi ng c a l n con theo m cũng như
t l táo bón

l n l n hơn.

Theo Ph m Ng c Th ch và cs (2007), k t qu nghiên c u v m t s ch
tiêu lâm sàng và ch tiêu máu c a l n m c HCRLHH & SS t i H i Dương và
Hưng Yên ñã cho th y, khi l n m c HCRLHH & SS t n s hô h p, tim m ch,
thân nhi t ñ u cao hơn sinh lý bình thư ng, ch tiêu sinh lý, sinh hóa máu thay
đ i đ c bi t là s lư ng b ch c u, ñ d tr ki m trong máu tăng cao, trong khi
hàm lư ng protein t ng s , hàm lư ng ñư ng huy t l i gi m rõ r t.
2.4. H I CH NG R I LO N HÔ H P VÀ SINH S N

L N

2.4.1. Căn b nh
2.4.1.1. Ngu n g c
Năm 1990, Vi n Thú y Lelystad (Hà Lan) ñã phân l p thành công virus

gây HCRLHH & SS

l n, sau đó là M và ð c. Ngày nay, virus ñư c g i là

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

13


Lelystad ñ ghi nh s ki n nơi ñ u tiên virus này ñư c phân l p. Tuy nhiên,
PRRSV v n là tên g i ph bi n.
PRRSV có 2 ch ng nguyên m u (Prototype), là ch ng B c M
(VR2332) và ch ng châu Âu Lelystad (LV). Các ch ng virus này gây b nh cho
ñ ng v t c m th v i b nh c nh gi ng nhau, nhưng chúng l i ñ i di n cho 2
genotype khác bi t mà s khác bi t đó vào kho ng 40%, do đó t o ra m t l p
màng bí m t v ngu n g c c a lo i virus này. Nh ng nghiên c u g n đây cịn
cho th y có s khác bi t v tính di truy n trong các virus phân l p ñư c t các
vùng ñ a lý khác nhau. B n thân các virus trong cùng m t nhóm cũng có s
thay đ i v chu i nucleotit khá cao, ñ n 20%, ñ c bi t là các ch ng virus thu c
dịng B c M . Chính s khác bi t và s đa d ng v tính kháng ngun, kh
năng bi n ñ i c u trúc kháng nguyên c a virus đã làm tăng thêm nh ng khó
khăn trong vi c s n xu t vacxin ch ng l i chúng. ði u c n lưu ý n a là

m t

s qu c gia, căn b nh lưu hành trên ñàn l n l i g m c 2 dòng virus: B c M
và Châu Âu.
2.4.1.2. Phân lo i
Nguyên nhân gây h i ch ng r i lo n hô h p và sinh s n

l n là m t

virus thu c h Arteriviridae. Tên h virus này ñư c b t ngu n t m t loài virus
trong h , đó là virus gây viêm đ ng m ch ng a (Equine arteritis virus). Các
thành viên trong h Arteriviridae có c u trúc và s nhân lên gi ng v i virus h
Coronaviridae. S

khác bi t gi a hai h

virus này chính là b

gen c a

Arteriviridae ch b ng 1/2 b gen c a Coronaviridae và nét gi ng nhau ñ c
trưng c a chúng là b n sao mã gi ng nhau ñ c trưng c a l p Nidoviral. H
Arteriviridae ch có 1 gi ng duy nh t là Arterivirus ch a t t c 4 thành viên
dư i ñây: (B ng 2.1)

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

14


B ng 2.1.Arterivirus gây b nh trên ñ ng v t
Virus

V t ch

Equine virus (EAV)

Ng a

Porcine respiratory and
reproductive syndrome virus
(PRRSV)

L n

Lactate dehydrogenase elevating virus (LDHV)
Simian hemorrhagic fever
virus (SHFV)

Chu t

B nh
B nh tồn thân, viêm đ ng m ch, s y thai, thai
ch t, viêm ph i ng a con.
H i ch ng r i lo n hô h p và sinh s n c a l n,
b nh toàn thân; ñ c trưng b i hi n tư ng x y
thai, thai ch t y u và b nh ñư ng hơ h p.
B nh gây cơ đ c s a

chu t.

Kh
B nh s t xu t huy t kh , có b nh lý tồn thân
(linh trư ng) thư ng gi t ch t con v t.

Virus t n t i dư i 2 d ng:
- D ng c ñi n: có ñ c l c th p gây ch t ít l n (5 – 10% t ng ñàn).

- D ng bi n th , có ñ c l c cao (gây nhi m và ch t nhi u l n).
2.4.1.3. Hình thái và c u trúc
Virus gây HCRLHH & SS

l n thu c h Arteriviridae, b Nidovirales,

ch a duy nh t h gen ARN s i ñơn dương.
Theo William T. Christianson và Han Soo Joo (2001), PRRSV có c u
trúc hình c u, g m 20 m t đ i x ng, đư ng kính h t virion c a virus vào
kho ng 45 – 55 nm, th m chí lên đ n 80 nm. Nhân Nucleocapsid có đư ng
kính 25 – 35nm, trên b m t có nhi u gai nhơ ra r t rõ .
S i ARN c a virus có kích thư c 15 – 15,5 Kb và g m ít nh t 8 khung
ñ c m ORF- Open Reading Frame (ORF 1a, ORF 1b, ORF 2- 7), có ch c
năng mã hóa cho 20 lo i protein thành th c, trong đó có 6 protein chính có kh
năng trung hịa kháng th , bao g m 4 phân t glycoprotein màng, 1 protein
xuyên màng (M), 1 protein Nucleocapsit (N), kháng th đơn dịng kháng
protein N là ch y u.
* Ch c năng c a các ORF:

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p ………………………..

15