Tư tưởng hồ chí minh về đảng cầm quyền và sự vận dụng của đảng cộng sản việt nam hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
------

ĐOÀN XUÂN TOÀN

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
VỀ ĐẢNG CẦM QUYỀN VÀ SỰ VẬN DỤNG
CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM HIỆN NAY

UẬN VĂN THẠC

TRI T HỌC

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – 2019


ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
------

ĐOÀN XUÂN TOÀN

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
VỀ ĐẢNG CẦM QUYỀN VÀ SỰ VẬN DỤNG
CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM HIỆN NAY

Chuyên ngành: TRI T HỌC
Mã số: 8.22.90.01

UẬN VĂN THẠC

TRI T HỌC

Người hướng dẫn khoa học:

TS. PHẠM ĐÌNH ĐẠT

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – 2019


LỜI CAM ĐOAN
Luận văn này là cơng trình do chính tơi thực hiện dưới sự hướng dẫn
của TS. Phạm Đình Đạt. Nội dung trong luận văn chưa từng được công bố
dưới bất kỳ hình thức nào, tài liệu tham khảo và trích dẫn trong luận văn là
hồn tồn chính xác. Nếu những lời cam đoan trên không đúng sự thật, tơi
xin hồn tồn chịu trách nhiệm.

TP. Hồ Chí Minh, ngày …. tháng …. năm 2019
Tác giả

Đoàn Xuân Toàn


MỤC LỤC
Trang
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................. 1
Chương 1. ĐIỀU KIỆN LỊCH SỬ - XÃ HỘI, TIỀN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ
QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
VỀ ĐẢNG CẦM QUYỀN ............................................................................... 17
1.1. ĐIỀU KIỆN LỊCH SỬ - XÃ HỘI CHO SỰ HÌNH THÀNH, PHÁT

TRIỂN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẢNG CẦM QUYỀN............... 17
1.1.1. Điều kiện lịch sử - xã hội thế giới cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX cho sự hình
thành, phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền .................................... 17
1.1.2. Điều kiện lịch sử - xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX cho
sự hình thành, phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền ............... 28
1.2. TIỀN ĐỀ LÝ LUẬN HÌNH THÀNH TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ
ĐẢNG CẦM QUYỀN ...................................................................................... 37
1.2.1. Truyền thống văn hóa dân tộc, q hương, gia đình đối với sự hình thành
tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền ....................................................... 37
1.2.2. Tư tưởng phương Đông và phương Tây đối với sự hình thành tư tưởng
Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền...................................................................... 44
1.2.3. Chủ nghĩa Mác – Lênin đối với sự hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh về
Đảng cầm quyền ................................................................................................. 56
1.3. CÁC GIAI ĐOẠN HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN TƯ TƯỞNG HỒ
CHÍ MINH VỀ ĐẢNG CẦM QUYỀN .......................................................... 60
1.3.1. Giai đoạn chuyển từ chủ nghĩa yêu nước sang lập trường quốc tế cộng
sản, gắn với sự hình thành cơ bản tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền
(1911 - 1930) ..................................................................................................... 60
1.3.2. Giai đoạn chuẩn bị những điều kiện và tiền đề cho công cuộc tổng khởi
nghĩa giành chính quyền, gắn với sự bổ sung và phát triển tư tưởng về Đảng
cầm quyền của Hồ Chí Minh (1931 – 1945) ..................................................... 64
1.3.3. Giai đoạn Hồ Chí Minh lãnh đạo Đảng và nhân dân đấu tranh chống
Thực dân Pháp xâm lược, gắn với sự bổ sung phát triển tư tưởng về Đảng cầm


quyền (1946 – 1954) ......................................................................................... 66
1.3.4. Giai đoạn Hồ Chí Minh lãnh đạo Đảng và nhân dân đấu tranh chống đế
quốc Mỹ xâm lược, xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, gắn với sự bổ sung
hoàn thiện tư tưởng Đảng cầm quyền (1955 – 1969) ........................................ 70
Kết luận chương 1 ............................................................................................ 75

Chương 2. NỘI DUNG, ĐẶC ĐIỂM, GIÁ TRỊ TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ
MINH VỀ ĐẢNG CẦM QUYỀN VÀ SỰ VẬN DỤNG CỦA ĐẢNG CỘNG
SẢN VIỆT NAM HIỆN NAY.......................................................................... 77
2.1. NỘI DUNG TƯ TƯỞNG CỦA HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẢNG CẦM
QUYỀN ......................................................................................................................77
2.1.1. Khái niệm, bản chất của Đảng cầm quyền trong tư tưởng Hồ Chí Minh ....... 77
2.1.2. Mục tiêu, lý tưởng, vai trò của Đảng cầm quyền trong tư tưởng Hồ Chí
Minh ................................................................................................................... 85
2.1.3. Cách thức tổ chức – hoạt động của Đảng cầm quyền trong tư tưởng Hồ
Chí Minh ........................................................................................................ 94
2.2. ĐẶC ĐIỂM VÀ GIÁ TRỊ CỦA TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ
ĐẢNG CẦM QUYỀN .................................................................................... 116
2.2.1. Đặc điểm của tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền .................... 116
2.2.2. Giá trị của tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền ......................... 120
2.3. SỰ VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẢNG CẦM
QUYỀN CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM HIỆN NAY .................... 123
2.3.1. Thực trạng vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền trong
giai đoạn hiện nay của Đảng Cộng sản Việt Nam ........................................... 123
2.3.2. Một số kiến nghị nhằm vận dụng hiệu quả tư tưởng Hồ Chí Minh về
Đảng cầm quyền trong giai đoạn hiện nay ....................................................... 139
Kết luận chương 2 .......................................................................................... 150
K T LUẬN CHUNG ..................................................................................... 152
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 154


1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
“Đảng cầm quyền” là một đảng chính trị đại diện cho một giai cấp đang
nắm giữ và lãnh đạo chính quyền để điều hành, quản lý đất nước nhằm thực

hiện lợi ích của giai cấp mình, hay nói cách khác, đảng cầm quyền tức là thông
qua nhà nước, Đảng sử dụng quyền lực nhà nước để thực hiện mục tiêu, lý
tưởng của Đảng, của giai cấp mình. Đảng cầm quyền có vị trí, vai trị vơ cùng
quan trọng đối với sự thành bại của các cuộc cách mạng, cũng như quá trình
xây dựng và phát triển đất nước của mỗi quốc gia.
Chính vì tầm quan trọng đó, lúc sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt
quan tâm cơng tác xây dựng và củng cố Đảng, coi đó là nhiệm vụ quan trọng
của Đảng và mỗi đảng viên chân chính. Theo Người:
“Muốn khỏi đi lạc phương hướng, quần chúng phải có Đảng lãnh đạo để
nhận rõ tình hình, đường lối và định phương châm cho đúng. Cách mạng
là cuộc đấu tranh rất gian khổ . Lực lượng kẻ địch rất mạnh. Muốn thắng
lợi thì quần chúng phải tổ chức rất chặt chẽ; chí khí phải kiên quyết. Vì
vậy, phải có Đảng để tổ chức và giáo dục nhân dân thành một đội quân
thật mạnh, để đánh đổ kẻ địch, tranh lấy chính quyền. Cách mạng thắng
lợi rồi, quần chúng vẫn cần có Đảng lãnh đạo” (Hồ Chí Minh, Tồn tập,
tập 8, 2011, trang 274)
Quan điểm của Hồ Chí Minh về xây dựng một Đảng cầm quyền trong
sạch, vững mạnh đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ trong mỗi giai đoạn cách mạng
là rất cần thiết và hết sức quan trọng đối với việc xây dựng, củng cố và phát
triển Đảng Cộng sản Việt Nam.
Kể từ sau thành công của cuộc Cách mạng Tháng Tám 1945 và chính
thức trở thành một đảng cầm quyền, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn không
ngừng đổi mới nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng, cũng như luôn tạo được
niềm tin của quần chúng nhân dân vào sự lãnh đạo, sự cầm quyền của Đảng.
Chính nhờ đó, Đảng Cộng sản Việt Nam đã lãnh đạo nhân dân gặt hái được rất
nhiều thành công, đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.


2
Tuy nhiên, bên cạnh những thành công to lớn đã đạt được, cho đến nay,

cấp ủy một số nơi và một bộ phận đảng viên hiểu chưa đầy đủ đặc điểm của
Đảng cầm quyền (một là, có một hệ thống chính trị mới – trước hết là nhà nước;
hai là, nhiệm vụ chính trị của Đảng đã thay đổi căn bản, Đảng lãnh đạo xã hội
toàn diện nhưng nhiệm vụ trung tâm là xây dựng, phát triển kinh tế; ba là,
phương thức lãnh đạo của Đảng phải đổi mới); chưa xác định rõ chức năng lãnh
đạo của Đảng và mối quan hệ giữa Đảng với các tổ chức trong hệ thống chính
trị, trước hết với nhà nước là vấn đề then chốt trong đổi mới hệ thống chính trị,
dẫn đến sai lầm Đảng đã bao biện, làm thay nhà nước, Đảng quyết định tất cả,
vi phạm nghiêm trọng dân chủ xã hội chủ nghĩa. Bên cạnh đó, khi Đảng trở
thành một đảng cầm quyền thì có nhiều cán bộ, đảng viên dễ sai phạm những
sai lầm nghiêm trọng như kiêu ngạo, cậy thế, hủ hóa, tư túi, chia rẽ, suy thối
về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển
hóa” trong nội bộ, tình trạng tham nhũng, quan liêu, lãng phí của một bộ phận
khơng nhỏ những cán bộ, đảng viên…
Hiện nay tình hình đất nước cũng như thế giới đang chuyển biến nhanh
chóng, bọn cơ hội, xét lại và giai cấp tư sản đang tìm mọi cách xuyên tạc nhằm
phủ nhận giá trị của học thuyết Mác – Lênin về Đảng, phủ nhận vai trị lãnh đạo
của Đảng, do đó Đảng cần đầu tư trí tuệ, tổng kết thực tiễn để có thể đưa ra
những dự báo, những giải đáp lý luận đúng đắn, kịp thời. Đảng phải làm giàu trí
tuệ của mình bằng những hiểu biết về đất nước, về con người Việt Nam, tiếp
thu được những tinh hoa của dân tộc và những thành quả trí tuệ của cả lồi
người. Trên cơ sở đó, Đảng mới có thể bổ sung, phát triển và hồn thành đường
lối. Những nhiệm vụ mới địi hỏi Đảng ta phải chấn chỉnh tổ chức của Đảng,
phải vững mạnh từ trung ương đến cơ sở, từ cơ quan lãnh đạo đến các ban
chuyên môn. Các cấp ủy Đảng phải thật sự có đủ trí tuệ và năng lực lãnh đạo
phù hợp với yêu cầu của từng cấp. Đại hội XII của Đảng Cộng sản Việt Nam đã
khẳng định nhiệm vụ trọng tâm: “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn
chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự
diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ,

3
nhất là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược, đủ năng lực, phẩm chất và uy tín, ngang
tầm nhiệm vụ” (Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc
lần thứ XII, 2016, trang 217). Hội nghị Trung ương 4 ( khóa XII) của Đảng một
lần nữa tiếp tục khẳng định cần tăng cường hơn nữa việc “Tích cực đấu tranh
bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; đẩy mạnh công tác tổng kết thực tiễn,
nghiên cứu lý luận” (Đảng Cộng sản Việt Nam, Về cán bộ và công tác cán bộ
trong thời kỳ đổi mới, 2018, trang 694)
Với tất cả những lý do trên, tác giả chọn đề tài: “Tư tưởng Hồ Chí Minh
về Đảng Cầm Quyền và sự vận dụng của Đảng Cộng Sản Việt Nam hiện nay”,
làm luận văn cao học triết học.
2. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Liên quan tới đề tài nghiên cứu thời gian qua đã có nhiều cơng trình, bài
viết, sách của các nhà khoa học nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm
quyền. Nhưng tựu chung có thể phân thành các hướng nghiên cứu sau như:
Hướng thứ nhất, các cơng trình nghiên cứu về điều kiện, tiền đề, q
trình hình thành, phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền. Liên
quan tới vấn đề này có các tác phẩm như:
Tác phẩm Tư tưởng Hồ Chí Minh quá trình hình thành và phát triển của
Võ Nguyên Giáp, Nxb. Sự thật, Hà Nội, xuất bản năm 1993. Nội dung tác phẩm
tác giả đã trình bày khái quát cuộc đời, sự hình thành, phát triển triển tư tưởng
Hồ Chí Minh những tiền đề lý luận góp phần hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh
và những nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh, cũng như phương
hướng vận dụng và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh trong cơng cuộc đổi mới.
Tác phẩm Sự hình thành về cơ bản tư tưởng Hồ Chí Minh của Trần Văn
Giàu, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, xuất bản năm 1997. Trong tác phẩm,
tác giả đã trình bày sự hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh qua bốn giai đoạn.
Giai đoạn thứ nhất là trước năm 1911, chỉ ra những yếu tố như dân tộc, q
hương, gia đình đã góp phần trang bị kiến thức và đặt nền móng cho sự hình

thành và phát triển tư tưởng của Hồ Chí Minh. Giai đoạn thứ hai là từ năm 1911
– 1920, là giai đoạn Hồ Chí Minh tìm đường cứu nước và những yếu tố văn


4
hóa, tư tưởng phương Tây đã được Người tiếp thu. Giai đoạn thứ ba là từ 1920
– 1930 là giai đoạn tư tưởng Hồ Chí Minh được hình thành về cơ bản. Giai
đoạn thứ tư là giai đoạn tiến hành cuộc cách mạng giải phóng dân tộc, giai đoạn
này chỉ ra tư tưởng Hồ Chí Minh được thể hiện thơng việc xác định nhiệm vụ,
động lực, phương hướng và lực lượng cơ bản của cách mạng Việt Nam.
Tác phẩm Tư tưởng Hồ Chí Minh và con đường cách mạng Việt Nam
của Võ Nguyên Giáp (Chủ biên), Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, xuất bản
năm 2003. Nội dung tác phẩm đã làm rõ quá trình hình thành và phát triển tư
tưởng Hồ Chí Minh, cũng theo tác giả q trình hình thành và phát triển tư
tưởng Hồ Chí Minh được thể hiện ở năm giai đoạn. Gia đoạn thứ nhất, là thời
thơ ấu đến trước lúc Người ra đi tìm đường cứu nước 1890 – 1911, là giai
đoạn mà Nguyễn Sinh Cung đã được tiếp thu truyền thống yêu nước và lịng
nhân ái từ gia đình và q hương. Giai đoạn thứ hai, là giai đoạn tìm tịi, khảo
sát và đến với chủ nghĩa Mác – Lênin 1911 – 1920. Giai đoạn thứ ba, là giai
đoạn Nguyễn Ái Quốc làm việc tại Đảng Cộng sản Pháp, ở Quốc tế Cộng sản
và chuẩn bị cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam 1921 – 1930. Giai
đoạn thứ tư, là giai đoạn Nguyễn Ái Quốc gặp những khó khăn thách thức và
kiên trì giữ vững lập trường quan điểm, tư tưởng của mình (1931 – 1940).
Giai đoạn thứ năm, là giai đoạn Nguyễn Ái Quốc về nước trực tiếp lãnh đạo
cách mạng Việt Nam đến cuối đời 1941 – 1969. Tác giả khẳng định rằng, đây
là thời kỳ tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam là
thống nhất, có những bước phát triển mới, toàn diện, hoàn chỉnh, đáp ứng yêu
cầu mới của cách mạng.
Tác phẩm Một số vấn đề nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh của Võ
Ngun Giáp, Nxb. Cơng an nhân dân, Hà Nội, xuất bản năm 2004. Nội dung tác

phẩm đã làm rõ những giá trị, tư tưởng cơ bản của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng
thời nêu lên những vấn đề về nguồn góc, nội dung, đối tượng, phương pháp
nghiên cứu và cách vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào sự nghiệp đổi mới.
Tác phẩm Góp phần tìm hiểu tư tưởng và cuộc đời Hồ Chí Minh của
Đinh Xuân Lâm, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2005. Tác phẩm đã trình bày


5
các đặc điểm hình thành và phát triển của tư tưởng Hồ Chí Minh như một sản
phẩm của sự kết hợp chủ nghĩa yêu nước truyền thống và tinh hoa văn hóa nhân
loại với tinh thần phong phú, sáng tạo, thể hiện rõ những bước ngoặt có tính
quyết định trên con đường hoạt động cách mạng của Người.
Tác phẩm Hồ Chí Minh với tiến trình lịch sử dân tộc của Phan Ngọc
Liên, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, xuất bản năm 2008. Nội dung tác phẩm
trình bày khá đầy đủ và chi tiết về cuộc đời, sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí
Minh, từ q hương, gia đình, cho đến quá trình ra đi tìm đường cứu nước và sự
nghiệp cách mạng của Người. Tác phẩm cũng đề cập đến nội dung cơ bản của
tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam.
Tác phẩm Hồ Chí Minh – Tiểu sử của Song Thành, Nxb. Chính trị Quốc
gia, Hà Nội, xuất bản năm 2010. Là một tác phẩm quy mơ, tập trung nhiều tư
liệu, sự kiện được trình bày hệ thống. Trong tác phẩm này, tác giả đã trình bày
tương đối đầy đủ về cuộc đời và sự nghiệp của Hồ Chí Minh. Thơng qua đó, tác
phẩm giúp người đọc hiểu thêm một cách sâu sắc về tư tưởng lý luận, đạo đức
và phong cách của Hồ Chí Minh.
Tác phẩm Huyền thoại những chặng đường lịch sử Bác Hồ ra đi tìm
đường cứu nước, Nxb. Thời đại, Hà Nội, xuất bản năm 2013. Nội dung tác
phẩm là các bài viết được chọn lọc của các tác giả, các nhà nghiên cứu, được
nhà xuất bản Thời Đại sưu tầm và biên soạn gồm 4 phần, trình bày về tiểu sử
cuộc đời, quá trình hoạt động và sự nghiệp cách mạng của Hồ Chí Minh…
Tác phẩm Hồ Chí Minh anh hùng dân tộc và tầm thời đại của Người của

Hà Minh Đức, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, xuất bản năm 2014. Nội dung
tác phẩm gồm có 3 phần: Phần thứ nhất trình bày chặng đường 30 năm sống và
hoạt động ở nước ngồi của Hồ Chí Minh từ 1911 đến 1941; phần thứ hai trình
bày giai đoạn về nước lãnh đạo cách mạng của Hồ Chí Minh từ 1941 đến 1969;
phần thứ ba là trình bày về những kỷ niệm, những câu chuyện thế giới tôn vinh
và ca ngợi Hồ Chí Minh.
Tác phẩm Tư tưởng chính trị của C. Mác, Ph. Ăngghen, V.I.Lênin và Hồ
Chí Minh của Lê Minh Quân, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, xuất bản 2014.


6
Tác phẩm trình bày, phân tích và làm rõ tư tưởng chính trị của C. Mác, Ph.
Ăngghen, V.I.Lênin và Hồ Chí Minh. Trong tác phẩm, tác giả đã giành một
phần để trình bày về tư tưởng của C. Mác, Ph. Ăngghen, V.I.Lênin về Đảng. Đó
cũng chính là tiền đề lý luận hết sức quan trọng trong việc hình thành tư tưởng
Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền.
Tác phẩm Tư tưởng triết học Hồ Chí Minh một số vấn đề cơ bản của
Trần Văn Phịng và Hồng Anh, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, xuất bản
năm 2015. Nội dung tác phẩm bao gồm 8 chương, trình bày về những vấn đề
như cơ sở hình thành tư tưởng triết học Hồ Chí Minh, vấn đề thế giới quan,
phép biện chứng, sự thống nhất lý luận và thực tiễn, phong cách tư duy, mối
quan hệ biện chứng giữa độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, vấn đề Nhà nước
và con người cũng như giá trị vận dụng của tư tưởng triết học Hồ Chí Minh
trong giai đoạn hiện nay…
Tóm lại, thơng qua các cơng trình nghiên cứu về Hồ Chí Minh ở chủ đề
thứ nhất các tác giả đã khái quát về điều kiện, tiền đề ra đời tư tưởng Hồ Chí
Minh, cũng như cuộc đời và sự nghiệp của Người. Các cơng trình cũng chỉ ra
những bước ngoặt lịch sử trong cuộc đời hoạt động cách mạng của Người.
Tuy nhiên các cơng trình chưa trình bày, lý giải một cách hệ thống những điều
kiện, tiền đề, đặc điểm về cuộc đời thân thế, năng lực phẩm chất của Hồ Chí

Minh, cũng như truyền thống gia đình q hương đã ảnh hưởng như thế nào
đến quá trình hình thành và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm
quyền. Đây là những vấn đề mà tác giả sẽ tiếp tục kế thừa và phát triển trong
luận văn của mình.
Hướng thứ hai, các cơng trình nghiên cứu về nội dung và các khía cạnh tư
tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền. Với chủ đề này có các tác phẩm như:
Tác phẩm Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng của Nguyễn Quốc
Bảo, Nxb. Lao Động, xuất bản năm 1999. Nội dung tác phẩm làm rõ sự vận
dụng sáng tạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam về
Đảng và xây dựng Đảng theo học thuyết Mác – Lênin. Đồng thời, tác phẩm
phân tích làm rõ những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về xây


7
dựng Đảng cũng như sự vận dụng tư tưởng ấy trong việc xây dựng Đảng Cộng
sản Việt Nam, bao gồm các nội dung như: Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là
kết quả của sự kết hợp giữa chủ nghĩa Mác – Lênin với phong trào công nhân
và phong trào yêu nước của nhân dân ta; Đảng ta đã nắm vững và không
ngừng nâng cao bản chất cách mạng và khoa học của một Đảng Mác – Lênin;
Đảng ta luôn xác định và khơng ngừng nâng cao tính chất giai cấp công nhân
của Đảng; Đảng ta đã nêu lên 5 phương châm xây dựng Đảng và xác định cơ
chế “Đảng lãnh đạo, nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ”…
Tác phẩm Tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền của Trần Đình
Huỳnh và Ngơ Kim Ngân, Nxb. Hà Nội, xuất bản năm 2004. Nội dung tác phẩm
trình bày những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin về Đảng cầm
quyền, đặc biệt nhấn mạnh những chỉ dẫn của V.I. Lênin về xây dựng Đảng trong
thời kỳ thực hiện chính sách kinh tế mới (NEP) vẫn đang là những căn cứ lý luận
và phương pháp luận cho công tác xây dựng Đảng trong điều kiện hiện nay.
Phần trọng tâm của tác tác phẩm trình bày một cách tương đối hệ thống khái quát
tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền như bản chất, tư cách của Đảng cầm

quyền, mối quan hệ giữa Đảng, Nhà nước và quần chúng nhân dân. Đặc biệt tác
phẩm tập trung đi sâu vào một số khía cạnh của việc đổi mới phương thức lãnh
đạo của Đảng đối với Nhà nước tiếp cận từ góc độ dùng người.
Tác phẩm Một số vấn đề trong tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản
Việt Nam của Bùi Đình Phong và Phạm Ngọc Anh, Nxb. Lao Động, Hà Nội,
xuất bản năm 2005. Nội dung cuốn sách, bao gồm nhiều nội dung lớn như quan
niệm của Hồ Chí Minh về sự ra đời và vai trị lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt
Nam, về bản chất giai cấp công nhân của Đảng, về quan niệm của Hồ Chí Minh
về Đảng Cộng sản cầm quyền. Tác phẩm tập trung làm nổi bật một số vấn đề
về lý luận và thực tiễn trong tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng, đặc biệt
trong điều kiện Đảng cầm quyền, như các nguyên tắc tổ chức sinh hoạt Đảng,
về cán bộ và công tác cán bộ, việc giáo dục rèn luyện cán bộ, đảng viên.
Tác phẩm Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng trong sạch, vững
mạnh của Phạm Ngọc Anh và Bùi Đình Phong (Đồng chủ biên), Nxb.Lý luận


8
Chính trị, Hà Nội, 2005). Nội dung cuốn sách gồm ba chương, trình bày những
quan điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về vai trị lãnh đạo của Đảng Cộng sản
trong tiến trình cách mạng Việt Nam. Trong đó, có đề cập tới tư tưởng Hồ Chí
Minh về Đảng Cộng sản cầm quyền, như mục đích, lý tưởng, vai trị của Đảng
cầm quyền trong mối quan hệ với nhân dân. Tác phẩm cũng trình bày phân tích
một số nội dung về xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh trong tư tưởng Hồ
Chí Minh và liên hệ với sự nghiệp xây dựng và chỉnh đốn Đảng hiện nay.
Tác phẩm Tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam của Nxb.
Chính trị Quốc gia, Hà Nội, xuất bản năm 2008, là tác phẩm được viết bởi nhiều
nhà khoa học và nhà nghiên cứu. Nội dung cuốn sách là tập hợp những đoạn trích
dẫn tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng sản Việt Nam trong bộ Hồ Chí Minh
tồn tập xuất bản lần thứ hai và một số bài viết của các đồng chí lãnh đạo Đảng
và Nhà nước, các nhà khoa học nghiên cứu tư tưởng của Hồ Chí Minh về Đảng,

như tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cách mạng, tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng
Cộng sản, tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng và Đảng cầm quyền, quan điểm Hồ
Chí Minh về Đảng cầm quyền – giá trị lý luận và thực tiễn.
Tác phẩm Hồ Chí Minh nhà cách mạng sáng tạo do Mạch Quang Thắng
chủ biên, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, xuất bản năm 2009. Nội dung tác
phẩm được chia ra làm bốn phần: Phần thứ nhất trình bày về đặc điểm và bản
chất của tư tưởng Hồ Chí Minh; phần thứ hai trình bày phương pháp luận Hồ
Chí Minh; phần thứ ba trình bày về những sáng tạo tư tưởng lý luận của Hồ Chí
Minh; phần thứ tư khẳng định tư tưởng Hồ Chí Minh là giá trị dân tộc và tầm
vóc thời đại. Trong phần thứ ba những sáng tạo tư tưởng lý luận của Hồ Chí
Minh tác phẩm có đề cập và phân tích nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về xây
dựng Đảng cầm quyền như bản chất, mục tiêu, nguyên tắc tổ chức – hoạt động
của Đảng cầm quyền…
Tác phẩm Hồ Chí Minh – Vĩ đại một con người của Trần Văn Giàu, Nxb.
Chính trị quốc gia, Hà Nội, xuất bản năm 2010. Nội dung tác phẩm trình bày
khá chi tiết đầy đủ về điều kiện, tiền đề lý luận hình thành tư tưởng Hồ Chí
Minh… Bên cạnh đó, trong cuốn sách này tác giả Trần Văn Giàu cũng phân


9
tích khá kỹ học thuyết xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam của Hồ Chí Minh,
xem đó là những luận điểm sáng tạo lớn của Người.
Tác phẩm Đảng Cộng sản cầm quyền nội dung và phương thức cầm
quyền của Đảng do Nguyễn Văn Huyên (chủ biên), Nxb. Chính trị Quốc gia,
Hà Nội, 2011. Tác phẩm gồm có 3 phần, phần thứ nhất trình bày tổng quát
những vấn đề lý luận chung về Đảng cầm quyền và Đảng Cộng sản cầm
quyền; phần thứ hai trình bày nội dung và phương thức cầm quyền của Đảng
trong bối cảnh và đòi hỏi khách quan của việc đổi mới; phần thứ ba trình bày
những điều kiện và yêu cầu đảm bảo sự cầm quyền của Đảng và những giải
pháp đổi mới nội dung và phương thức cầm quyền của Đảng. Đặc biệt trong

phần thứ nhất tổng quát những vấn đề lý luận chung về Đảng cầm quyền và
Đảng Cộng sản cầm quyền, tác phẩm đã đề cập đến quan điểm của Hồ Chí
Minh về phương thức lãnh đạo của Đảng và xây dựng một đảng cầm quyền
trong sạch, vững mạnh .
Tác phẩm Hồ Chí Minh – Nhà tư tưởng thiên tài của Trần Nhâm, Nxb.
Chính trị Quốc gia, Hà Nội, xuất bản năm 2011. Tác phẩm bao gồm 12 chương,
nội dung tác phẩm đã phân tích và trình bày về các chủ đề như: Độc lập dân tộc
gắn liền với chủ nghĩa xã hội sợi chỉ đỏ xuyên suốt trong tư tưởng Hồ Chí Minh;
tư tưởng đại đoàn kết dân tộc – một chiến lược xuyên suốt trong quá trình kết
hợp độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; tư tưởng “Nhà nước của dân, do dân và
vì dân”. Đặc biệt, tác phẩm cũng đề cập đến vấn đề tư duy mới về Đảng cầm
quyền, mối quan hệ giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân, về xây dựng Đảng ta
thành một đảng trí tuệ, trong sạch, vững mạnh, xứng đáng là người lãnh đạo,
người đầy tớ trung thành của nhân dân…
Ngoài ra, liên quan đến nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm
quyền cịn có các bài viết trên các Tạp chí khoa học như:
Bài viết Tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền của Đặng Xuân Kỳ
đăng trên Tạp chí lịch sử Đảng số 6/2006. Tác giả đã khái quát những lý do
chính dẫn đến Đảng Cộng sản Việt Nam được nhân dân thừa nhận là tổ chức
lãnh đạo của mình, và đánh giá vai trị lãnh đạo của đảng như một tất yếu lịch


10
sử. Bên cạnh đó, tác giả cịn bàn về quan niệm Đảng cầm quyền, cũng như vai
trò lãnh đạo của Đảng đối với nhà nước, đặc biệt là sự nhấn mạnh về tư tưởng
Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng cầm quyền với những đảng viên vừa có tài
vừa có đức.
Bài viết Tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền trong “Di chúc” của
tác giả Phạm Văn Ba đăng trên Tạp chí Cộng sản số ra ngày 5 tháng 12 năm
2014. Nội dung bài viết là sự phân tích một cách sâu sắc phần nội dung nói về

Đảng của chủ tịch Hồ Chí Minh trong tác phẩm Di chúc và rút ra những điểm
chính của tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền trong Di chúc như: Đảng
phải đồn kết thống nhất về tư tưởng, chính trị, tổ chức, Đảng phải một lòng
một dạ phục vụ nhân dân, đồng thời bài viết cũng phân tích làm rõ nội dung
cũng như cách thức thực hiện mục tiêu đó. Tác giả khẳng định những lời dạy
của chủ tịch Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền đến nay vẫn còn nguyên ý nghĩa
thời sự, do vậy việc nghiên cứu để hiểu rõ, thấm nhuần tư tưởng của chủ tịch
Hồ Chí Minh trong Di chúc thực sự rất cần thiết và cấp bách.
Bài viết Tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền ở Việt Nam của tác
giả Thành Huy đăng trên báo điện tử của Đảng Cộng sản Việt Nam số ra ngày 7
tháng 10 năm 2015, đã phân tích và chứng minh sự vận dụng sáng tạo chủ nghĩa
Mác – Lênin của Hồ Chí Minh trong q trình sáng lập và lãnh đạo Đảng Cộng
sản Việt Nam vào tình hình thực tế của xã hội nước ta một quốc gia thuộc địa
nửa phong kiến với số lượng nông dân chiếm đa số và nền kinh tế chưa phát triển
qua chủ nghĩa tư bản. Bên cạnh đó, trả lời cho câu hỏi thực chất quan điểm Hồ
Chí Minh về Đảng cầm quyền gồm những nội dung gì, tác giả đã nêu ra bốn luận
điểm đó là quan điểm về vai trị, trách nhiệm lãnh đạo toàn diện của Đảng cầm
quyền đối xã hội, vai trò của Đảng cầm quyền trong việc phát huy quyền làm chủ
của nhân dân, về vấn đề đạo đức của một Đảng cầm quyền và mối quan hệ của
Đảng cầm quyền và nhà nước kiểu mới…
Tóm lại, các cơng trình ở chủ đề này đã khái qt và phân tích khá kỹ về
một số nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền. Tuy nhiên, chưa có
cơng trình nào nghiên cứu sâu và có hệ thống về tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng


11
cầm quyền. Đây chính là vấn đề trọng tâm mà tác giả sẽ kế thừa và tiếp tục tập
trung nghiên cứu, trình bày và lý giải trong luận văn của mình.
Hướng thứ ba, các cơng trình nghiên cứu về sự vận dụng tư tưởng Hồ
Chí Minh về Đảng cầm quyền trong giai đoạn hiện nay như:

Tác phẩm Tư tưởng Hồ Chí Minh di sản văn hóa dân tộc của Nxb. Quân
đội nhân dân, Hà Nội, xuất bản năm 2002. Nội dung tác phẩm là sự tập hợp các
bài viết, công trình của các nhà nghiên cứu về các chủ đề như: Tư tưởng Hồ Chí
Minh và con đường cách mạng Việt Nam; Về con đường giải phóng dân tộc của
Hồ Chí Minh; Chiến lược đại đồn kết của Hồ Chí Minh; Tư tưởng Hồ Chí
Minh về xây dựng Đảng; Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước của dân, do dân,
vì dân; Tư tưởng Hồ Chí Minh với thời đại. Các bài viết đã làm rõ nguồn gốc,
tiền đề hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh cũng như nội dung tư tưởng Hồ Chí
Minh về con đường cách mạng Việt Nam, về Đảng, Nhà nước… và sự vận
dụng các tư tưởng ấy trong sự nghiệp đổi mới đất nước của Đảng và nhân dân.
Tác phẩm Vận dụng và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng
Đảng trong thời kỳ đổi mới, của Bùi Đình Phong và Phạm Ngọc Anh, Nxb.
Chính trị Quốc gia, Hà Nội, xuất bản năm 2006. Nội dung tác phẩm đã khẳng
định từ khi Đảng ra đời dưới vai trò nền tảng lý luận tư tưởng Hồ Chí Minh đã
soi đường cho cách mạng Việt Nam trên nhiều lĩnh vực từ kinh tế, chính trị, văn
hóa… Nhờ vậy mà Đảng đã lãnh đạo nhân dân Việt Nam đi từ thắng lợi này
đến thắng lợi khác. Trong những năm đổi mới, Đảng không chỉ nhận thức đúng
đắn và sáng tạo, bổ sung và phát triển chủ nghĩa Mác – Lênin, mà còn vận dụng
sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh trên nhiều vấn đề. Để làm rõ vấn đề này tác
phẩm đã lý giải 10 vấn đề cơ bản trong việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh
của Đảng về cơng tác xây dựng Đảng như: Sự phát triển tư duy lý luận của
Đảng về tư tưởng Hồ Chí Minh; sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố quyết định
thành công của sự nghiệp cách mạng; giữ vững và tăng cường bản chất giai cấp
công nhân của Đảng; thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ; nâng cao trình độ
trí tuệ, bản lĩnh chính trị, phẩm chất và năng lực của cán bộ, đảng viên, chống
chủ nghĩa cá nhân; xây dựng khối đại đoàn kết thống nhất trong Đảng; chăm lo


12
xây dựng đội ngũ cán bộ và công tác cán bộ của Đảng; xây dựng và phát triển

tổ chức cơ sở Đảng; đổi mới phương thức lãnh đạo dân chủ của Đảng Cộng sản
Việt Nam cầm quyền và tăng cường quan hệ quốc tế của Đảng.
Tác phẩm Vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh trong sự
nghiệp đổi mới của Bùi Đình Phong, Nxb. Lao Động, Hà Nội, xuất bản năm
2007. Tác phẩm đã phân tích sự phát triển trong tư duy nhận thức lý luận của
Đảng về tư tưởng Hồ Chí Minh về các mặt, như đường lối độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội, về xây dựng Đảng, Nhà nước và vấn đề đại đồn kết dân tộc. Bên
cạnh đó, Đảng cũng đã vận dụng sáng tạo và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh
trên các lĩnh vực như kinh tế, quân sự, văn hóa… Phần kết luận tác giả đề ra
nhiệm vụ là phải tiếp tục nghiên cứu, vận dụng sáng tạo, bổ sung góp phần làm
phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh trong giai đoạn mới.
Tác phẩm Tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng
ta thật sự trong sạch, vững mạnh “là đạo đức, là văn minh” của Ban Tuyên giáo
Trung ương, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, xuất bản năm 2010. Tác phẩm có
nội dung gồm hai phần trong đó phần thứ nhất: Đề cương giới thiệu nội dung
chuyên đề: Tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng ta thật
sự trong sạch, vững mạnh “là đạo đức, là văn minh” và phần thứ hai: Một số bài
nói, bài biết của chủ tịch Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng. Đặc biệt trong phần
thứ nhất Đề cương giới thiệu nội dung chuyên đề: Tư tưởng, tấm gương đạo đức
Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng ta thật sự trong sạch, vững mạnh “là đạo đức, là
văn minh”, tác phẩm đã trình này những nội dung tư tưởng và tấm gương của chủ
tịch Hồ Chí Minh trong cơng tác xây dựng Đảng, khẳng định đó là những ngun
tắc mang tính định hướng cho công tác xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh
trong giai đoạn hiện nay.
Tác phẩm Hồ Chí Minh với sự nghiệp độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã
hội ở Việt Nam do Vũ Đình Hịe và Bùi Đình Phong đồng chủ biên, Nxb. Chính
trị quốc gia, Hà Nội, xuất bản năm 2010. Tác phẩm gồm 3 phần trình bày về
những nội dung như: Hồ Chí Minh với sự nghiệp độc lập dân tộc ở Việt Nam;
Hồ Chí Minh với sựu nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam; Di sản Hồ

13
Chí Minh với sự nghiệp độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội trong thời đại ngày
nay. Đặc biệt trong chương VI, phần Di sản Hồ Chí Minh với sự nghiệp độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội trong thời đại ngày nay tác phẩm có đề cập đến sự
vận dụng di sản Hồ Chí Minh về độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội của Đảng
Cộng sản Việt Nam nhằm xây dựng đất nước đi lên chủ nghĩa xã hội giai đoạn
từ 1976 đến 2008…
Tác phẩm Phương pháp và phong cách Hồ Chí Minh do Đặng Xuân Kỳ
chủ biên, Nxb. Lao Động, Hà Nội, xuất bản năm 2013. Tác phẩm bao gồm 3
chương: Chương 1 trình bày về phương pháp và phương pháp cách mạng;
Chương 2 trình bày về hệ thống phương pháp cách mạng Hồ Chí Minh; Chương
3 trình bày về phong cách Hồ Chí Minh. Nội dung tác phẩm bao gồm phần làm
rõ những khái niệm về phương pháp và phong cách, cũng như mối quan hệ giữa
chúng và các khái niệm khác, phần thứ hai làm rõ những nội dung chủ yếu của
phương pháp cách mạng Hồ Chí Minh và phong cách Hồ Chí Minh – phong cách
của người cộng sản, phần thứ ba là sự cần thiết vận dụng sáng tạo phương pháp
cách mạng và phong cách Hồ Chí Minh trong sự nghiệp đổi mới đất nước hiện
nay, đặc biệt là xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh để thực hiện tốt mọi chủ
trương, đường lối nhằm hướng tới mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội dân chủ,
công bằng, văn minh.
Tác phẩm Hướng dẫn và kinh nghiệm công tác xây dựng Đảng trên Tạp
chí Sổ tay Xây dựng Đảng (1994 – 2014)của Nxb. Tổng hợp, Tp. Hồ Chí
Minh, xuất bản năm 2014. Tác phẩm ra đời nhân dịp kỷ niệm 20 năm ra đời
Tạp chí Sổ tay Xây dựng Đảng, nội dung tác phẩm là tập hợp những bài viết
chọn lọc của các tác giả về các chủ đề: Hướng dẫn công tác xây dựng Đảng;
Kinh nghiệm công tác xây dựng Đảng; Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ;
Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Nhìn chung nội dung
các bài viết mang đậm tính thời sự về những vấn đề trong công tác xây dựng
Đảng và có giá trị định hướng cho cơng tác xây dựng Đảng hiện nay. Đặc biệt

phần Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh các bài viết đã bàn
về nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh cũng như sự vận dụng đối với công tác xây


14
dựng Đảng hiện nay về các mặt tổ chức, đạo đức, nguyên tắc xây dựng
Đảng…
Tác phẩm Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh ánh sáng của trí tuệ và
niềm tin của Nxb. Tổng hợp, Tp. Hồ Chí Minh, xuất bản năm 2015. Tác phẩm
là cuốn kỷ yếu hội thảo khoa học, với các bài viết của nhiều tác giả xoay quanh
chủ đề về Di Chúc của chủ tịch Hồ Chí Minh. Tác phẩm gồm 3 nội dung chính;
thứ nhất là Di chúc của chủ tịch Hồ Chí Minh – Di sản vô giá, bảo vật quốc gia;
thứ hai Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh với việc xây dựng đạo đức cách
mạng và sự nghiệp trồng người; thứ ba 45 năm thực hiện Di chúc của Bác và
việc học tập, làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Báo cáo tổng kết hội
thảo khoa học các tác giả cho rằng cần tiếp tục thực hiện hiệu quả hơn Di chúc
của chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng thời đề xuất nhiều kiến nghị, phương hướng,
giải pháp, kế hoạch, biện pháp để xây dựng, phát triển và hoàn thiện những điều
mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn nhằm phát triển toàn diện đất nước trên
mọi lĩnh vực, đặc biệt là vấn đề xây dựng và phát triển Đảng cầm quyền thực sự
vững mạnh.
Tác phẩm Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào nhận thức lý luận và hoạt
động thực tiễn của Huỳnh Thị Gấm, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, xuất bản
năm 2015. Nội dung tác phẩm gồm 5 phần: Tư tưởng Hồ Chí Minh – sự vận
dụng và phát triển chủ nghĩa Mác – Lênin; Tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng Cộng
sản Việt Nam, Nhà nước; Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ cán bộ,
nhân tài; Tư tưởng Hồ Chí Minh về kinh tế - văn hóa – đối ngoại; Học tập và làm
theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Bên cạnh việc phân tích những nội dung,
tác giả đã đưa ra những kiến nghị, giải pháp nhằm phát huy và vận dụng hiệu quả
tư tưởng Hồ Chí Minh về các nội dung trên. Đặc biệt phần tư tưởng Hồ Chí Minh

về Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, tác giả đã phân tích những nội dung cơ
bản và đề ra những giải pháp nhằm vận dụng và phát huy hiệu quả tư tưởng Hồ
Chí Minh về xây dựng Đảng cầm quyền. Tác giả tin chắc rằng việc thực hiện tốt
những giải pháp đó sẽ góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững
mạnh về mọi mặt, xứng tầm là một Đảng Cộng sản cầm quyền, một Đảng có đủ


15
bản lĩnh và trí tuệ, đạo đức để lãnh đạo xây dựng và phát triển đất nước theo định
hướng xã hội chủ nghĩa” (Huỳnh Thị Gấm, 2015, trang 73)…
Tóm lại, ở chủ đề thứ ba này vấn đề vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về
Đảng cầm quyền ít nhiều đã được các tác giả đề cập đến trong các cơng trình
nghiên cứu ở những mức độ và khía cạnh khác nhau khá sâu sắc. Vì thế, đây là
những tài liệu hết sức quý giá để tác giả kế thừa trong việc hoàn thành nhiệm
vụ, thực hiện mục tiêu luận văn của mình.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
3.1Mục đích nghiên cứu của luận văn:
Mục đích nghiên cứu của luận văn là nhằm làm rõ nội dung tư tưởng Hồ
Chí Minh về vấn đề Đảng cầm quyền và sự vận dụng của Đảng Cộng sản Việt
Nam vào công cuộc đổi mới hiện nay.
3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn:
Để thực hiện mục đích trên, luận văn cần hồn thành những nhiệm vụ sau:
Một là, trình bày và phân tích làm rõ những điều kiện lịch sử - xã hội,
tiền đề lý luận và quá trình hình thành, phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về
Đảng cầm quyền qua cuộc đời sự nghiệp và các tác phẩm tiêu biểu.
Hai là, trình bày và phân tích nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng
cầm quyền.
Ba là, khái quát thực trạng vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm
quyền của Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay và đề xuất những kiến nghị nhằm
góp phần vận dụng tốt hơn tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1 Đối tượng nghiên cứu của luận văn:
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng
cầm quyền.
4.2 Phạm vi nghiên cứu của luận văn:
Phạm vi nghiên cứu của luận văn là vấn đề Đảng cầm quyền trong tư
tưởng Hồ Chí Minh, và vận dụng của Đảng Cộng sản Việt Nam trong giai đoạn
hiện nay.


16
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn
5.1 Về cơ sở lý luận của luận văn:
Cơ sở lý luận của luận văn là luận văn được thực hiện dựa trên cơ sở thế
giới quan, phương pháp luận của của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam.
5.2 Về phương pháp nghiên cứu luận văn:
Phương pháp nghiên cứu của luận văn là luận văn sử dụng phương pháp
phân tích – tổng hợp, logic – lịch sử, diễn dịch – quy nạp, so sánh – đối chiếu
nhằm thực hiện mục đích mà luận văn đề ra.
6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn
6.1 Ý nghĩa lý luận:
Ý nghĩa lý luận của luận văn là qua việc tìm hiểu và làm rõ nội dung tư
tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền, luận văn góp phần làm rõ một cách hệ
thống nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền
6.2 Ý nghĩa thực tiễn:
Ý nghĩa thực tiễn của luận văn là luận văn có thể dùng làm tài liệu tham
khảo cho công việc học tập, nghiên cứu, giảng dạy các môn tư tưởng Hồ Chí
Minh, Đường lối Đảng Cộng sản…
7. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo luận văn
được kết cấu gồm 2 chương, 6 tiết và 16 tiểu tiết.


17
Chương 1
ĐIỀU KIỆN LỊCH SỬ - XÃ HỘI, TIỀN ĐỀ LÝ LUẬN
VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN TƯ TƯỞNG
HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẢNG CẦM QUYỀN
1.1. ĐIỀU KIỆN LỊCH SỬ - XÃ HỘI CHO SỰ HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẢNG CẦM QUYỀN

Bất kỳ một học thuyết nào, một tư tưởng vĩ đại nào cũng đều được hình
thành trên một cở sở, điều kiện lịch sử - xã hội nhất định. C. Mác từng khẳng
định rằng:
“Các triết gia không mọc lên như nấm từ trái đất, họ là sản phẩm của thời
đại mình, của dân tộc mình, mà dịng sữa tinh tế nhất, q giá và vơ hình
được tập trung lại trong những tư tưởng triết học [...]. Triết học khơng treo
lơ lửng ở ngồi thế giới, cũng như bộ óc khơng tồn tại bên ngồi con
người”. (C. Mác và Ph. Ăngghen, Toàn tập, tập 1, 1995, trang 156).
Chính những điều kiện, tiền đề của lịch sử - xã hội ấy là nhân tố có ý
nghĩa hết sức quan trọng quyết định đến việc hình thành, phát triển và nội dung
cũng như tính chất, đặc điểm, sự vận động, biến đổi của tư tưởng chứ khơng
hồn tồn phụ thuộc vào ý chí chủ quan của các nhà tư tưởng. Do đó, việc
nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền chúng ta cũng khơng thể
bỏ qua, khơng nghiên cứu đến những đặc điểm hồn cảnh lịch sử, và những
điều kiện kinh tế, chính trị - xã hội, văn hóa, cũng như các tiền đề lý luận góp
phần hình thành và phát triển tư tưởng của Người.
1.1.1. Điều kiện lịch sử - xã hội thế giới cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX
cho sự hình thành, phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng cầm quyền

Lịch sử thế giới giai đoạn cuối thế kỷ XIX đầu XX là một trong những
giai đoạn đầy biến động, ảnh hưởng to lớn đến mọi mặt đời sống xã hội loài
người. Ở Phương Tây, nhờ sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuật, chủ
nghĩa tư bản ngày càng phát triển mạnh mẽ, sức sản xuất xã hội không ngừng
tăng lên, cơ cấu giai cấp – xã hội thay đổi, xã hội tư bản chuyển từ chủ nghĩa tư


18
bản tự do cạnh tranh sang giai đoạn chủ nghĩa tư bản độc quyền, chủ nghĩa đế
quốc. Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản cuối thế kỷ XIX đầu XX ở phương
Tây đã tác động mạnh mẽ tới tình hình thế giới, trong đó có Việt Nam. Trước
sự phát triển mạnh mẽ ấy, Hồ Chí Minh đã viết:
“châu Âu đã tiến đến chỗ chủ nghĩa tư bản phát triển cao; lực lượng sản
xuất, đấu tranh giai cấp và khoa học cùng phát triển cao; giai cấp công
nhân đã trở nên động lực rất lớn trong sự phát triển của lịch sử” (Hồ Chí
Minh, Tồn tập, tập 7, 2011, trang 562)
Về kinh tế - xã hội
Sau khi lật đổ chế độ quân chủ chuyên chế phong kiến, xóa bỏ những rào
cản đối với sức sản xuất mới, cùng với đó là việc tiến hành thực hiện các cuộc
cách mạng công nghiệp với sự áp dụng khoa học kỹ thuật vào quá trình sản
xuất, giai cấp tư sản đã từng bước làm cho phương thức sản xuất tư bản chủ
nghĩa ngày càng được cũng cố, nền kinh tế tư bản chủ nghĩa ngày càng phát
triển. Chủ nghĩa tư bản đã ra một tạo lực lượng sản xuất hết sức to lớn mà theo
C. Mác và Ăngghen đã khẳng định:
“Giai cấp tư sản trong quá trình thống trị giai cấp chưa đầy một thế kỷ,
đã tạo ra những lực lượng sản xuất nhiều hơn và đồ sộ hơn lực lượng sản
xuất của tất cả các thế hệ trước kia cộng lại” (C. Mác và Ăngghen, Toàn
tập, tập 4, 1995, trang 603).
Sự phát triển của lực lượng sản xuất trong giai đoạn này, đã đẩy mạnh
q trình xã hội hóa lực lượng sản xuất, cùng với đó việc áp dụng khoa học kỹ

thuật vào trong quá trình sản xuất kinh doanh và sự cạnh tranh tự do gay gắt
giữa các xí nghiệp đã đẩy nhanh quá trình tịch tụ và tập trung tư bản. Và tất
yếu, như V.I.Lênin đã nhận định “Tự do cạnh tranh đẻ ra tập trung sản xuất và
sự tập trung sản xuất này, khi phát triển đến một mức độ nhất định, lại dẫn đến
độc quyền” (V.I.Lênin, Toàn tập, tập 27, 1980, trang 402). Chính vì thế, lịch sử
những thập niên cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX còn đánh dấu là giai đoạn
các nước tư bản chuyển mình qua một hình thái phát triển mới – hình thái chủ
nghĩa tư bản độc quyền, chủ nghĩa đế quốc.


19
Sự phát triển của nền kinh tế ở giai đoạn chủ nghĩa đế quốc với sự tập
trung sản xuất đã đặt ra nhu cầu bức thiết về thị trường và ngun, nhiên liệu,
nhân cơng cho q trình sản xuất, cũng như thị trường tiêu thụ hàng hóa. Để
đáp ứng nhu cầu ấy, cũng như xây dựng, củng cố và phát triển nền dân chủ tư
sản, một mặt ở trong nước thì chủ nghĩa đế quốc tăng cường vơ vét và bóc lột
nhân dân lao động, đồng thời với đó là tiến hành mở rộng chiến tranh xâm
chiếm và tranh giành thuộc địa, áp đặt nền thống trị lên các nước Á – Phi – Mỹ
la tinh. Trước tình hình ấy, V.I. Lênin đã lên án các cuộc chiến tranh đế quốc,
đồng thời vạch rõ bản chất các cuộc chiến tranh đế quốc là nhằm mục đích
cướp bóc các nước khác, bóp nghẹt các dân tộc nhược tiểu, thống trị thế giới về
mặt tài chính, chia và chia lại thuộc địa” (V.I.Lênin, Toàn tập, tập 31, 1976,
trang 18). Giai cấp tư sản và chính Đảng của nó lúc này đã bộc lộ bản chất bóc
lột tàn bạo và dã man của chúng, bức tranh về một nền dân chủ tư sản với “tự
do”, “bình đẳng”, “bác ái” giờ đây được đổi lại là cuộc sống lay lắt của những
người lao động nghèo khổ và cảnh khốn cùng người nô lệ. Mô tả về chủ nghĩa
đế quốc trong giai đoạn này, Hồ Chí Minh viết: “Chủ nghĩa tư bản là một con
đỉa có một cái vịi bám vào giai cấp vơ sản ở chính quốc và một cái vịi khác
bám vào giai cấp vơ sản ở các thuộc địa” (Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 1, 2011,
trang 320). Thực trạng ấy đã chứng minh, chính quyền tư sản và Đảng cầm

quyền của giai cấp ấy, khơng phải là hình mẫu lý tưởng để các nhà tư tưởng,
các nhà cách mạng hướng đến nhằm xây dựng và phát triển đất nước, mang lại
cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc thực sự cho nhân dân.
Tóm lại, cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX là giai đoạn đánh dấu bước phát
triển mới của chủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa tư bản chuyển từ hình thái tự do cạnh
tranh sang chủ nghĩa tư bản độc quyền, chủ nghĩa đế quốc. Bên cạnh sự phát
triển của nền sản xuất, của nền kinh tế tư bản chủ nghĩa dựa trên các thành tựu
khoa học, kỹ thuật là những mâu thuẫn cố hữu trong xã hội có đối kháng giai cấp,
đó là mẫu thuẫn giữa trình độ và tính chất xã hội hóa cao của nền sản xuất với sự
chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa đối với tư liệu sản xuất, là chiến tranh, sự
bóc lột tàn bạo của giai cấp tư sản, là sự bần cùng, tha hóa của người lao động.


20
Về chính trị - xã hội
Thành cơng của cuộc cách mạng do giai cấp tư sản lãnh đạo, đã mở ra một
thời kỳ mới trong lịch sử xã hội loài người, thời kỳ thiết lập chế độ tư bản chủ
nghĩa và xây dựng nền dân chủ tư sản, tạo nên bước chuyển từ chế độ quân chủ
sang dân chủ, từ quân quyền sang pháp quyền, từ niềm tin tôn giáo sang thực
nghiệm khoa học. Tuy nhiên, vào giai đoạn cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX nền
dân chủ tư sản đã bộc lộ rõ bản chất dối trá và lừa bịp của nó. Về đối ngoại, giai
cấp tư sản ở các nước đế quốc đã thực hiện chính sách đối ngoại cực kỳ phản
động và độc ác, lợi dụng những khẩu hiệu như “khai hóa văn minh”, “tự do”,
“bình đẳng”, “bác ái”… Những khẩu hiệu mà giai cấp tư sản đã từng tự hào là
ngọn cờ, là vũ khí đã góp phần chống lại cường quyền, chun chế của chế độ
phong kiến giờ đây được dùng để tiến hành xâm chiếm và áp đặt sự thống trị lên
các nước khác, đặc biệt là các nước ở châu Á, châu Phi và châu Mỹ Latinh.
Trong Cách mạng Nga và các dân tộc thuộc địa Hồ Chí Minh đã viết:
“Miền Cận Đông và miền Viễn Đông, từ Xyri đến Triều Tiên - chúng tơi
chỉ nói đến những nước thuộc địa và nửa thuộc địa có một diện tích rộng

hơn 15 triệu km2, với số dân hơn 1.200 triệu người, tất cả những nước
rộng lớn ấy ngày nay đều đang ở dưới ách của chủ nghĩa tư bản và chủ
nghĩa đế quốc” (Hồ Chí Minh, Tồn tập, tập 1, 2011, trang 323)
Về đối nội, giai cấp tư sản đã không ngừng tăng cường hơn nữa việc
bóc lột giai cấp cơng nhân và nhân dân lao động trong nước. Cuộc cách mạng
công nghiệp do giai cấp tư sản tiến hành, bên cạnh những thành tựu như thúc
đẩy sự phát triển của lực lượng sản xuất, tăng năng suất lao động, giảm nhẹ
sức lao động… Thì cũng chính bản thân cuộc cách mạng ấy đẩy người công
nhân tới cảnh thất nghiệp, khốn cùng, nghèo đói. Cách mạng cơng nghiệp làm
cho số lượng cơng nhân ngày càng gia tăng cả về số lượng và chất lượng,
nhưng lại không cải thiện được đời sống của họ. Tình cảnh người cơng nhân ở
hầu khắp các nước đều hết sức tồi tệ, họ lao động kéo dài từ mười hai đến
mười sáu tiếng, thế nhưng cái mà họ nhận được chỉ là đồng lương chết đói,
sản phẩm làm ra không thuộc về họ mà lại thuộc về nhà tư bản. Do đó, giai