Nghệ thuật trào phúng trong Hạnh phúc một tang gia

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>VĂN MẪU LỚP 11 </b>

<b>ĐỀ</b>

<b>BÀI: </b>

<b>PHÂN TÍCH NGHỆ</b>

<b> THU</b>

<b>ẬT TRÀO PHÚNG CỦA VŨ TRỌ</b>

<b>NG PH</b>

<b>Ụ</b>

<b>NG </b>

<b>TRONG H</b>

<b>ẠNH PHÚC CỦ</b>

<b>A M</b>

<b>Ộ</b>

<b>T TANG GIA </b>

<b>A.</b>

<b>SƠ ĐỒ</b>

<b>TÓM TẮ</b>

<b>T G</b>

<b>ỢI Ý</b>

<b>B.</b>

<b>DÀN BÀI CHI TIẾ</b>

<b>T </b>

<b>1.</b> <b>Mởbài</b>

-

Giới thiệu đoạn trích Hạnh phúc của một tang gia (trích Sốđỏ của Vũ Trọng Phụng)

-

Dẫn dắt và giới thiệu: nghệ thuật trào phúng trong đoạn trích

<b>2.</b> <b>Thân bài</b>

-

Khái qt chung:

• Vịtrí đoạn trích: chương XV của tiểu thuyết SốĐỏ

• Nội dung chính của tác phẩm: phơi bày bản chất nhố nhăng, đồi bại của một gia

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

-

Phân tích:

❖ Nghệ thuật trào phúng trong đoạn trích Hạnh phúc của một tang gia thể hiện ởcác
phương diện: xây dựng tình huống trào phúng, vẽ các chân dung biếm hoạ, ngơn

ngữvà giọng điệu trào phúng.

• Tình huống trào phúng thể hiện ngay từ nhan đề của đoạn trích (mâu thuẫn giữa
hạnh phúc và tang gia, qua đó tốt lên ý nghĩa châm biếm, tố cáo), thể hiện trong
cảnh chuẩn bịcho đámtang và cảnh đưa đám.

• Chân dung biếm hoạ: đó là chân dung đám đông (những người đến viếng đám tang

chỉ để khoe bản thân, để <i>"chim nhau, cười tình với nhau, bình phẩm nhau, chê bai </i>
<i>nhau, ghen tng nhau, hẹn hị nhau"); </i>đó là những chân dung quay cận cảnh (cố

Hồng, ơng Phán mọc sừng, Xn Tóc Đỏ, cô Tuyết,...) đã lột tả rõ những niềm "hạnh
<i>phúc" c</i>ủa mỗi người trong đám tang của cụ cố tổ.

• Ngơn ngữ và giọng điệu trào phúng: cách tả người, tả cảnh, kể chuyện đầy ấn

tượng và toát lên tiếng cười châm biếm mạnh mẽ. Chẳng hạn:

o Cách dùng từ: cách gọi tên sự vật (lợn quay đi lọng, kèn bú dích, lốc bốc xoảng,
Bấc Đẩu bội tinh, Long bội tinh, Cao Mên bội tinh, Vạn Tượng bội tinh,...); cách
đặt tên nhân vật (Typn, Min Đơ, Min Toa, Phán dây thép (Phán mọc sừng), Xn
Tóc Đỏ,...); cách diễn đạt vừa vơ lí, vừa có lí <i>("phải chết một cách bình tĩnh", "hai </i>
<i>cái tội nhỏ, một cái ơn to",...). </i>

o Cách đật câu: có những câu văn chứa đựng trong nó những mâu thuẫn, nghịch

lí, lộn sịng thật - giả, tốt - xấu như: "<i>Bầy con cháu chí hiếu chỉ nóng ruột đem </i>
<i>chơn cho chóng cái xác chết của cụ tổ..." ho</i>ặc: <i>"Thật là đủ giai thanh gái lịch, nên </i>
<i>họ chim nhau, cười tình với nhau, bình phẩm nhau, chê bai nhau, ghen tuông </i>
<i>nhau, hẹn hò nhau, bằng những vẻ mặt buồn rầu của những người đi đưa ma". </i>
o Cách dựng đoạn: có những đoạn kết hợp đan xen miêu tả viễn cảnh <i>("Đám cứ </i>

<i>đi...") v</i>ới cận cảnh (đặc tả, phóng to những chi tiết về người, lễ vật, nhạc khí,

những câu nói ý nhị với tất cả sự nhốnhăng, bát nháo, rởm đời ở gần cuối đoạn

trích).

o Giọng điệu trào phúng: Trong đoạn trích, bên cạnh việc tả thực một cách khách

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<i>gù cái đầu" ho</i>ặc: <i>"Cái chết kia đã làm cho nhiều người sung sướng lắm." hay: </i>
<i>"Tang gia ai cũng vui vẻ cả". Nhi</i>ều đoạn văn có giọng hài hước sâu sắc, thú vị:
<i>"Những việc trắc trở như thế đã làm cho ông già hơn tám mươi tuổi phải chết </i>
<i>một cách bình tĩnh. Trong lúc gia đình nhốn nháo, thằng bồi tiêm đã đếm được </i>
<i>đúng một nghìn tám trăm bảy mươi hai câu gắt: "Biết rồi, khổ lắm, nói mãi!" của </i>
<i>cụ cố Hồng" ho</i>ặc: <i>"Ông chỉ phiền nỗi khơng biết xử trí với Xn Tóc Đỏ ra sao </i>
<i>cho phải... Xuân tuy phạm tội quyến rũ một em gái ông, tố cáo cái tội trạng hoang </i>
<i>dâm của một em gái khác nữa củng, nhưng tình cờ đã gây ra cái chết của ông </i>
<i>cụ già đáng chết. Hai cái tội nhỏ, một cái ơn to... Làm thế nào? ơng phân vân, vị </i>
<i>đầu rứt tóc, lúc nào mặt cũng đăm đăm chiêu chiêu, thành thử lại thành ra hợp </i>
<i>thời trang, vì mặt ơng thật đúng cái mặt một người lúc gia đình đương là tang </i>
<i>gia bối rối". </i>

-

Nhận xét:

• Nghệ thuật trào phúng trong đoạn trích góp phần phê phán thói háo danh, hám lợi,

thói hợm hĩnh, giả tạo, rởm đời, "vơ nghĩa lí" và bao trùm là thói đạo đức giả. Tồn

cảnh đám tang là một trị diễn lớn.

• Tiếng cười trào phúng mỉa mai châm biếm bật lên không chỉ là sự phản ánh về

thực tại xã hội mà ở đó bên trong giọng văn tưởng chứng như sắc lạnh của Vũ

Trọng Phụng tả cảm thấy đâu đây sựchua xót, thương xót của Vũ Trọng Phụng.
<b>3.</b> <b>Kết bài</b>

-

Cảm nhận, đánh giá nghệ thuật trào phúng của Vũ Trọng Phụng trong đoạn trích.

-

Nêu cảm nghĩ của cá nhân để mở rộng vấn đề

<b>C.</b>

<b>BÀI VĂN MẪ</b>

<b>U </b>

Số đỏ là cuốn tiểu thuyết trào phúng được viết theo khuynh hướng hiện thực chủ
nghĩa. Tác phẩm đã phát huy cao độ tài năng châm biếm, đả kích sắc sảo của Vũ Trọng
Phụng. Khối căm ghét của ông đối với xã hội thối nát không còn là một lời chửi rủa tuyệt
vọng nữa mà nổra thành một trận cười sảng khối, có sức cơng phá mạnh mẽ giữa những

cái lố bịch, kệch cỡm của xã hội đương thời.

Dưới ngịi bút kì tài của Vũ Trọng Phụng, chương nào, đoạn nào cũng thú vị, hấp dẫn

như một màn hài kịch trọn vẹn. Đặc biệt nhất là chương Hạnh phúc của một tang gia.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

thậm chí đại tang ắt phải tiếc thương, sầu não đến bực nào, ấy vậy mà lại hạnh phúc? Mới

nghe có vẻngược đời nhưng suy ngẫm kĩ trong hồn cảnh cụ thể của gia đình này thì điều

ấy lại chận thực, hợp lí.

Ởđám tang cụ Tổ, ai cũng vui như tết, con cháu, cháu chắt, họhàng thân thích, người
quen biết… đều cho đâylà một dịp may hiếm cổđểmình thỏa mãn một nguyện vọng, hay
một ý đồnào đó.

Vũ Trọng Phụng vạch rõ chân tướng nhốnhăng, lố bịch của những hạng người mang

danh là thượng lựu, quý phái, văn minh tân tiến nhưng thực chất là những cặn bã, quái

thai của cái xã hội dởTây dở ta buổi ấy.

Trong chương này, tác giảđã xây dựng thành cơng một tình huống điển hình để bộc
lộ những tính cách đặc sắc. Trước hết phải nói đến thái độ của những kẻ có quan hệ ruột

rà với cụ Tổ.

Cái chết của cụ chẳng làm cho đứa con, đứa cháu nào tiếc thương bởi đã từ lâu, họ

mong cụ chết cho nhanh đểchia gia tài. Ngược lại, cái chết của cụđã đem đến cho họ một
niềm vui to lớn không che giấu nổi – một hạnh phúc: Cái chết đã làm cho nhiều người

sung sướng lắm. Bọn con cháu vô tâm cũng vui sướng thỏa thích… Người ta tưng bừng
vui vẻ đi đưa giấy cáo phổ, gọi phường kèn, thuê xe đám tang… Tang gia ai cũng vui vẻ

cả…

Cậu Tú Tân, cháu nội cụ Tổ rất hào hứng, phấn khởi vì cậu có dịp trổ tài và sử dụng
mấy cái máy ảnh mà mãi cậu không được dùng đến. VợVãn Minh (cháu dâu) mừng rỡvì

sẽdược mặc đồxơ gai tân thời và đội cái mũ mẩn trắng viền đen… đểquáng cáo cho một
kiểu đồ tang mới lạ.

Cịn người con trai của cụ Tổsung sướng vì một lý do khác lớn hơn. Cụ Cố Hồng mơ
màng đến cái lúc cụ mặc đồ xô gai, lụ khụ chống gậy, vừa ho khạc vừa khóc mếu để cho

thiên hạbình phẩm, ngợi khen úi kìa, con giai nhớn đã già đến thếkìa kìa.

Văn Minh (cháu nội), đã từng du học tận bên Tây bao năm, vềnước khơng có nổi một
mảnh bằng, chỉ nhăm nhăm nghĩ tới chuyện chia gia tài thì thích thú ra mặt vì cái chúc
thư kia đã vào thời kì thực hành chứ khơng cịn là lý thuyết viển vơng nữa. Riêng người

cháu rể(Phán mọc sừng) thì khấp khởi, sướng rơn trong bụng vì đã được bố vợnói nhỏ
vào tai rằng sẽchia thêm một sổ tiền vài trăm nghìn đồng. Chính ơng khơng ngờràng giá

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

khơng khí của một ngày hội. Đây cũng chính là mâu thuẫn trào phúng gây cười ra nước
mắt, xuyên suốt hoạt cảnh này.

Đám ma rất to, to chưa từng thấy ở đất Hà Thành xưa nay. Có đủ cả kiệu bát cống,
lợn quay… đi lọng, vài ba trăm câu đối, bức trướng, vòng hoa phúng điếu, vài trăm người

đi đưa nghiêm nghị thành kính đi sát ngay sau linh cữu cụ Tổ trong đủ thứ tiếng kèn
huyên náo kèn Ta, kèn Tây, kèn Tàu, có cảâm thanh chói tại, rộn rã của lốc bốc xoảng và

bu-xích…

Đám ma trởthành dịp may hiếm có để trưng bày và quảng cáo các mốt quần áo Âu
hóa mới nhất của tiệm may vợ chồng Văn Minh – sản phẩm độc đáo của nhà thiết kế mĩ

thuật Typhono. Đó là cơ Tuyết với bộ y phục ngây thơ khá hởhàng với nét mặt cố tạo một
vẻ buồn lãng mạn, rất đúng mốt một nhà đám, khiến cho bao nhiêu vịkhách đàn ông khi
trông thấy làn da trắng thập thò trong làn ảo voan trên cánh tay và ngực Tuyết phải xúc
động còn hơn nghe tiếng kèn đám ma. Đó là bộđồtang đã được cách tân của vợVăn Minh
làm cho mọi người phải xuýt xoa, trầm trồ…

Ngoài những thân nhân của người quá cố phải nói đến dám bạn bè, quan khách của
tang chủ, những kẻđi đưa đám không phải để chia buồn mà cốkhoe các thứhuy chương,

mềđay đeo đầy ngực và các kiểu râu ria tân thời nhất. Hoặc là đám phụ nữquí phái, đám
giai thanh gái lịch đang đeo đuổi, học địi phong trào Âu hóa, vừa, đi đưa ma vừa cười tình

với nhau, bình phẩm nhau, chê bai nhau, hẹn hò nhau… Và mỉa mai thay, họ làm tất cả

những điều đó bàng vẻ mặt buồn rầu của những người đi đưa ma. Điều đó chứng tỏ họ
hoàn toàn dửng dưng với người chết, tất cảđều thản nhiên, vui vẻvà dối trá.

Người dân hai bên đường đổxô ra xem đám ma như xem một sự lạ. Đám ma to đến
nỗi những người trong tang gia cảm thấy hết sức sung sướng và hàng phố nhốn nháo cả
lên khen đám ma to. Nhà văn. lạnh lùng bình luận: <i>Đám ma to tát có thể làm cho người </i>
<i>chết nằm trong quan tài củng phải mỉm cười sung sướng, nếu không gật gù cái đầu. Th</i>ật là

mỉa mai, chua chát!

Đằng sau cái phô trương, cốlàm ra vẻ long trọng, danh giá ấy là sự rởm đời đến mức
lốlăng, là thói háo danh vơ lí, của bọn người giàu sang, hãnh tiến và vượt lên tất cảlà thói
đạo đức giả (là sự lừa mình và lừa người mà xã hội thời ấy mặc nhiên công nhận.)

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

văn trưng lên liên tiếp những bức biếm họa trước mắt người đọc, để rồi giúp người đọc
nhận ra rằng cái đám ma to tát ấy chỉ thiếu một cái duy nhất mà cũng quan trọng nhất của

đám ma –đó là tình người. Thiếu lòng thương tiếc chân thành đối với người đã khuất thì

tất cả những hình thức lịe loẹt, om sịm kia đều trở thành vơ nghĩa, thành trị cười cho

thiên hạ. Những kẻcó mặt trong đám ma giống nhau ở chỗđều giả dối và vô đạo đức.

Xuân Tóc Đỏ xuất hiện, đẩy sự lố lăng, dị hợm của đám ma cụ Tố lên tới đỉnh cao.

Hắn chọn đúng lúc để có mặt, trước sự chú ý của mây trăm con người và gây ân tượng
mạnh với hai vòng hoa đồ sộ, sáu chiếc xe kéo sang trọng và một đám sư, cùng loại sư của

báo gõ mõ. Điều này khiến cho cụ Phán bà càng thêm sung sướng: giá khơng có món ấy

thì là thiếu chưa được to, may mà ơng Xn đã nghĩ hộtôi, và cô Tuyết người yêu của hắn

cũng phải cảm động mà liếc mắt đưa tình với hắn.

Mấy chi tiết đặc tả cảnh hạ huyệt càng mỉa mai, trào phúng. Nó được dàn dựng như

một vở kịch mà bàn tay đạo diễn quá ư lộ liễu, trắng trợn. Cậu Tú Tân bắt từng người
phải chông gậy, gục đầu, cong lưng, lau mắt… để cậu chụp ảnh, trong khi bạn hữu của cậu
rầm rộ nhảy lên những ngôi mảmà chụp để cho ảnh khỏi giống nhau. Chất bi hài của cảnh
khiến người đọc cười ra nước mắt. Chỉcó một tiếng khóc lớn nhất bật lên là của ông Phán

mọc sừng. Ông oặt người đi, khóc mãi không thôi và tiếng khóc của ơng thật đặc biệt:

“<i>Hứt! Hứt! Hứt!…” </i>Ông thương cho người đã khuất chăng? Không phải! Ơng đang đóng

kịch trước mặt mọi người. Thực ra ơng ta rất mừng vì cụ Tổ chết và ông được chia phần

khá nhiều, kể cả cái giá của bộ sừng mà vợ ông đã cắm lên đầu ơng. Miệng khóc, tay ơng
dúi nhanh vào tay Xuân Tóc Đỏ tờ bạc năm đồng gấp làm tư để trảcông hắn đã gọi ông là
Phán mọc sừng trước người nhà vợ. Và cũng nhờđó mà ông có thêm được món tiền lớn.

Qua chương <i>Hạnh phúc của một tang gia</i>, Vũ Trọng Phụng bộc lộ xuất sắc tài kể

chuyện của mình. Bút pháp của Vũ Trọng Phụng giỏi ở chỗ phóng đại mà như khơng
phóng đại, làm cho mọi việc đều như thật và hơn thật. Ôngchú ý đến các mâu thuẫn giữa

hiện tượng và bản chất, khai thác triệt để nhằm gây nên những tràng cười có ý nghĩa phê
phán sâu sắc. Cảnh đám ma hiện ra như một màn hài kịch sinh động hay như một bức
biếm họa khổng lồvà chi tiết vềcái xã hội tựcho là thượng lưu, sang trọng ởHà Nội thời

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

Website <b>HOC247</b> cung cấp một môi trường <b>học trực tuyến</b>sinh động, nhiều <b>tiện ích thơng minh</b>,
nội dung bài giảng được biên soạn công phu và giảng dạy bởi những <b>giáo viên nhiều năm kinh </b>

<b>nghiệm, giỏi về kiến thức chuyên môn lẫn kỹnăng sư phạm</b>đến từcác trường Đại học và các
trường chuyên danh tiếng.

<b>I.</b>

<b>Luy</b>

<b>ệ</b>

<b>n Thi Online</b>

- <b>Luyên thi ĐH, THPT QG:</b>Đội ngũ <b>GV Giỏi, Kinh nghiệm</b> từ các Trường ĐH và THPT danh tiếng xây
dựng các khóa <b>luyện thi THPTQG </b>các mơn: Tốn, NgữVăn, Tiếng Anh, Vật Lý, Hóa Học và Sinh Học.
- <b>Luyện thi vào lớp 10 chuyên Toán: </b>Ôn thi <b>HSG lớp 9</b> và <b>luyện thi vào lớp 10 chuyên Toán</b> các

trường <i>PTNK, Chuyên HCM (LHP-TĐN-NTH-GĐ), Chuyên Phan Bội Châu Nghệ An</i> và các trường Chuyên
khác cùng <i>TS.Trần Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Trịnh Thanh Đèo và Thầy Nguyễn Đức Tấn.</i>

<b>II.</b>

<b>Khoá H</b>

<b>ọ</b>

<b>c Nâng Cao và HSG </b>

- <b>Toán Nâng Cao THCS:</b> Cung cấp chương trình Tốn Nâng Cao, Tốn Chuyên dành cho các em HS THCS
lớp 6, 7, 8, 9 u thích mơn Tốn phát triển tư duy, nâng cao thành tích học tập ởtrường và đạt điểm tốt

ở các kỳ thi HSG.

- <b>Bồi dưỡng HSG Tốn:</b> Bồi dưỡng 5 phân mơn Đạ<b>i Số, Số Học, Giải Tích, Hình Học </b>và <b>Tổ Hợp</b> dành cho
học sinh các khối lớp 10, 11, 12. Đội ngũ Giảng Viên giàu kinh nghiệm: <i>TS. Lê Bá Khánh Trình, TS. Trần </i>
<i>Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Lưu Bá Thắng, Thầy Lê Phúc Lữ, Thầy Võ Quốc Bá Cẩn</i>cùng đơi HLV đạt
thành tích cao HSG Quốc Gia.

<b>III.</b>

<b>Kênh h</b>

<b>ọ</b>

<b>c t</b>

<b>ậ</b>

<b>p mi</b>

<b>ễ</b>

<b>n phí</b>

- <b>HOC247 NET:</b> Website hoc miễn phí các bài học theo chương trình SGK từ lớp 1 đến lớp 12 tất cả các
môn học với nội dung bài giảng chi tiết, sửa bài tập SGK, luyện tập trắc nghiệm mễn phí, kho tư liệu tham
khảo phong phú và cộng đồng hỏi đáp sôi động nhất.

- <b>HOC247 TV:</b> Kênh <b>Youtube</b> cung cấp các Video bài giảng, chuyên đề, ôn tập, sửa bài tập, sửa đề thi miễn
phí từ lớp 1 đến lớp 12 tất cả các mơn Tốn- Lý - Hoá, Sinh- Sử - Địa, NgữVăn, Tin Học và Tiếng Anh.

<i><b>V</b></i>

<i><b>ữ</b></i>

<i><b>ng vàng n</b></i>

<i><b>ề</b></i>

<i><b>n t</b></i>

<i><b>ảng, Khai sáng tương lai</b></i>

<i><b> H</b><b>ọ</b><b>c m</b><b>ọ</b><b>i lúc, m</b><b>ọi nơi, mọ</b><b>i thi</b><b>ế</b><b>t bi </b><b>–</b><b> Ti</b><b>ế</b><b>t ki</b><b>ệ</b><b>m 90% </b></i>

<i><b>H</b><b>ọ</b><b>c Toán Online cùng Chuyên Gia </b></i>

</div>

<!--links-->