Bảo đảm quyền khởi kiện vụ án hành chính theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT TP.HCM
KHOA LUẬT HÀNH CHÍNH
--------------***-------------

NGUYỄN NGỌC TRÀ MY
MSSV: 3250116

BẢO ĐẢM QUYỀN KHỞI KIỆN VỤ ÁN HÀNH CHÍNH
THEO QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH
VIỆT NAM
Luận văn tốt nghiệp cử nhân luật
Niên khóa: 2007-2011

Người hướng dẫn:
GV. Nguyễn Hoàng Yến


TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2011

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

HVHC

Hành vi hành chính

QĐHC

Quyết định hành chính

PLTTGQVAHC

Pháp lệnh Thủ tục giải quyết vụ án hành chính
năm 1996, sửa đổi, bổ sung năm 1998 và năm
2006

TAND

Tòa án nhân dân

TTHC

Tố tụng hành chính

UBND

Ủy ban nhân dân

VAHC

Vụ án hành chính

XHCN

Xã hội chủ nghóa


MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU
Chương 1: Khái quát về bảo đảm quyền khởi kiện vụ án hành chính
1.1. Quyền khởi kiện vụ án hành chính .................................................................. 1
1.1.1 Khái niệm quyền khởi kiện vụ án hành chính .................................................. 1

1.1.2 Đặc điểm của quyền khởi kiện vụ án hành chính ............................................. 6
1.1.3 Ý nghĩa của quyền khởi kiện vụ án hành chính ................................................ 9
1.2 Khái quát về bảo đảm quyền khởi kiện vụ án hành chính theo quy định của
pháp luật TTHC ..................................................................................................... 12
1.2.1 Sự cần thiết phải bảo đảm quyền khởi kiện vụ án hành chính ...................... 12
1.2.2 Vai trị của pháp luật trong việc bảo đảm quyền khởi kiện VAHC................ 17
1.2.3 Hệ thống các quy định của pháp luật TTHC bảo đảm quyền khởi kiện vụ án hành
chính......................................................................................................................... 20
1.2.3.1 Quy định pháp luật về điều kiện khởi kiện vụ án hành chính ..................... 20
1.2.3.2 Trình tự thủ tục khởi kiện ............................................................................ 29
1.2.3.3 Quyền và nghĩa vụ của người khởi kiện ..................................................... 30
1.2.3.4 Thẩm quyền xét xử hành chính của Tịa án nhân dân theo cấp và theo lãnh thổ
.................................................................................................................................. 32


Chương 2: Thực trạng pháp luật tố tụng hành chính về bảo đảm quyền khởi kiện
vụ án hành chính và kiến nghị hoàn thiện
2.1 Thực trạng pháp luật Tố tụng hành chính về bảo đảm quyền khởi kiện vụ án
hành chính ...................................................................................................... 34
2.1.1 Pháp luật về điều kiện khởi kiện vụ án hành chính ...................................... 34
2.1.1.1

Điều kiện chủ thể khởi kiện .................................................................... 34

2.1.1.2

Điều kiện về đối tượng khởi kiện ............................................................ 37

2.1.1.3

Điều kiện về thời hiệu khởi kiện ............................................................. 50

2.1.1.4

Điều kiện về khiếu nại hành chính (thủ tục tiền tố tụng) ........................ 54

2.1.2 Trình tự thủ tục khởi kiện ............................................................................. 56
2.1.3 Quyền và nghĩa vụ của người khởi kiện ....................................................... 59
2.1.4 Thẩm quyền xét xử hành chính của Tịa án nhân dân theo cấp và theo lãnh thổ
...................................................................................................................... 63
2.2 Kiến nghị nhằm hồn thiện pháp luật Tố tụng hành chính trong việc đảm bảo
quyền khởi kiện vụ án hành chính............................................................... 66
2.2.1 Hoàn thiện các quy định của pháp luật TTHC liên quan đến quyền khởi kiện
VAHC ........................................................................................................... 68
2.2.2 Phương hướng hoàn thiện về mặt nhận thức ................................................ 73
PHẦN KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO



PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Đảng và Nhà nước đã rất quan tâm đến quyền khởi kiện vụ án hành chính và
vấn đề bảo đảm thực hiện quyền khởi kiện vụ án hành chính, thể hiện qua việc thể
chế hóa quyền khởi kiện vụ án hành chính trong các văn bản pháp luật.
Hơn nữa, với chính sách mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế, cùng với việc Việt
Nam đã là thành viên của nhiều Điều ước quốc tế và đã gia nhập Tổ chức thương
mại thế giới (WTO), thì việc pháp điển hóa quy định của pháp luật tố tụng để giải
quyết các khiếu kiện hành chính, xây dựng đảm bảo pháp lý thực hiện quyền và bảo
đảm thực hiện quyền khởi kiện vụ án hành chính là rất cần thiết nhằm cụ thể hóa

các cam kết của Việt Nam. Khi muốn đầu tư vào một quốc gia nào đó, các nhà đầu
tư nước ngoài bên cạnh việc quan tâm đến các quy định của pháp luật về đầu tư,
thành lập và hoạt động của doanh nghiệp thì điều mà họ rất chú trọng chính là những
quy định của pháp luật về thủ tục hành chính cũng như những biện pháp bảo vệ họ
trước sự thiệt hại mà những quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan
hành chính và những người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính ban hành hoặc
thực hiện trái pháp luật gây ra. Do vậy, việc hoàn thiện pháp luật TTHC để bảo đảm
quyền khởi kiện VAHC là một trong những nhân tố góp phần thu hút sự quan tâm
của các nhà đầu tư nước ngoài, điều mà Trung Quốc đã làm được khi đất nước này
ban hành Luật TTHC vào năm 1989 và nỗ lực phát triển nó cho tới thời điểm hiện
nay.
Trong các điều kiện đảm bảo thực hiện quyền khởi kiện vụ án hành chính,
pháp luật nói chung và pháp luật TTHC nói riêng đóng vai trò hết sức quan trọng vì
“không có pháp luật thì không có quyền – point de droit sans droit” (Mourgon.J –

1


Quyền con người, NXB Đại học Pháp, Paris, 1990), pháp luật TTHC là phương tiện
cụ thể hóa quyền khởi kiện vụ án hành chính, tạo ra một hệ thống bảo đảm pháp lý
thực hiện quyền khởi kiện vụ án hành chính.
Đã có những văn bản pháp luật được ban hành với những chế định có ý nghóa
trong việc bảo đảm thực hiện quyền khởi kiện vụ án hành chính như Luật Tố tụng
hành chính với các quy định về điều kiện khởi kiện, trình tự thủ tục khởi kiện, quyền
và nghóa vụ của chủ thể khởi kiện, thẩm quyền giải quyết của Tòa án theo cấp và
theo lãnh thổ; nhiều văn bản pháp luật chuyên ngành cũng có quy định liên quan đến
quyền khởi kiện VAHC. Tuy nhiên, không phải mọi quy định pháp luật đều làm tốt
vai trò bảo vệ quyền của mình. Có những quy định được ban hành nhưng còn thiếu
sót, không rõ ràng gây khó khăn cho việc thực thi; cũng như còn nhiều mâu thuẫn
giữa chính các văn bản pháp luật pháp luật Tố tụng hành chính khi điều chỉnh cùng

một vấn đề liên quan đến quyền khởi kiện VAHC, từ đó đã ảnh hưởng đến quyền
khởi kiện VAHC.
Xuất phát từ những vấn đề lý luận và thực tiễn trên đây cho thấy việc nghiên
cứu bảo đảm pháp lý của pháp luật Tố tụng hành chính trong việc thực hiện quyề n
khởi kiện vụ án hành chính của cá nhân, cơ quan, tổ chức tại Việt Nam, đánh giá
những ưu điểm, làm rõ những khuyết điểm, tồn tại của nó, đồng thời đưa ra những
giải pháp để hoàn thiện pháp luật Tố tụng hành chính trong điều kiện xây dựng Nhà
nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân là cần thiết, cấp bách và có ý nghóa
cả về mặt lý luận và thực tiễn. Do vậy, tác giả đã chọn đề tài “Bảo đảm quyền khởi
kiện vụ án hành chính theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính Việt
Nam” để thực hiện khóa luận tốt nghiệp.
2. Tình hình nghiên cứu

2


Từ khi Pháp lệnh Thủ tục giải quyết các vụ án hành chính được ban hành,
đánh dấu sự ra đời của quyền khởi kiện vụ án hành chính tại Việt Nam thì đã có
nhiều bài viết trên sách, báo, tạp chí, luận văn về quyền khởi kiện vụ án hành chính
như sách “Một số vấn đề về đổi mới cơ chế giải quyết khiếu kiện hành chính ở Việt
Nam” của TS. Nguyễn Văn Thanh và Luật gia Đinh Văn Minh năm 2004, “Thủ tục
khởi kiện và giải quyết vụ án hành chính tại Tòa án” do Nhà xuất bản Lao động phát
hành năm 2006, bài viết “Bảo đảm pháp lý cho việc thực hiện quyền khiếu kiện của
công dân” của Tạ Thu Thủ - Viện Khoa học thanh tra, bài viết “Giai đoạn tiến hành
Tố tụng hành chính và vấn đề bảo đảm thực hiện quyền khởi kiện vụ án hành chính
của cá nhân, tổ chức tại Tòa án nhân dân” của Nguyễn Văn Quang đăng trên Tạp
chí Luật học số 10/2002, khóa luận tốt nghiệp “Khởi kiện vụ án hành chính – Quy
định của pháp luật và thực tiễn thực hiện” của Lê Thị Hồng Phượng năm 2006, khóa
luận tốt nghiệp “Khởi kiện và thụ lý vụ án hành chính” của Bùi Thị Ngọc Quỳnh
năm 2007, khóa luận tốt nghiệp “Khởi kiện và thụ lý vụ án hành chính” của Nguyễn

Thị Minh Hải năm 2008, khóa luận tốt nghiệp “Khởi kiện và thụ lý vụ án hành chính
– thực trạng và phương hướng giải quyết” của Bùi Thị Ngọc Mai năm 2009 v.v. Tuy
nhiên, các tài liệu này chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu các quy định pháp luật về khởi
kiện vụ án hành chính với tư cách là một hành vi tố tụng mà chưa nghiên cứu dưới
góc độ là một quyền pháp lý, chưa làm rõ được các biện pháp bảo vệ quyền khởi
kiện và vai trò của pháp luật TTHC trong việc bảo đảm quyền khởi kiện vụ án hành
chính của cá nhân, cơ quan, tổ chức.
Quyền khởi kiện vụ án hành chính không phải là một đề tài mới, nhưng có
thể nói nghiên cứu về quyền khởi kiện vụ án hành chính và vấn đề bảo đảm quyền
khởi kiện vụ án hành chính bằng Pháp luật Tố tụn g hành chính là đề tài khá mới
mẽ.
3


3. Mục đích, ý nghóa nghiên cứu:
Mục đích nghiên cứu: Nghiên cứu các quy định của Pháp luật TTHC về
quyền khởi kiện VAHC, làm rõ vai trò của pháp luật để bảo đảm quyền khởi
kiện vụ án hành chính. Từ đó đánh giá những ưu điểm, hạn chế của pháp luật
TTHC về quyền khởi kiện vụ án hành chính và đưa ra những kiến nghị hoàn
thiện pháp luật TTHC, đưa pháp luật TTHC thật sự trở thành công cụ hữu hiệu
bảo đảm quyền khởi kiện vụ án hành chính của cá nhân, cơ quan, tổ chức.
Ý nghóa nghiên cứu: Làm sáng tỏ những những vấn đề lý luận và thực tiễn
pháp luật TTHC về quyền khởi kiện vụ án hành chính của cá nhân, cơ quan,
tổ chức và vai trò bảo đảm của pháp luật TTHC đối với quyền khởi kiện của
cá nhân, cơ quan, tổ chức, góp phần xây dựng luận cứ khoa học cho việc hoàn
thiện pháp luật TTHC cũng như nâng cao hiệu quả áp dụng các quy định của
pháp luật về quyền khởi kiện vụ án hành chính.
4. Phạm vi nghiên cứu:
Khóa luận tập trung nghiên cứu Luật Tố tụng hành chính là văn bản pháp luật
hiện hành trực tiếp điều chỉnh hoạt động tố tụng hành chính, phạm vi nghiên cứu còn

mở rộng ra Pháp lệnh thủ tục giải quyết vụ án hành chính năm 1996, sửa đổi, bổ
sung năm 1998 và năm 2006 - nay đã hết hiệu lực, các văn bản pháp luật chuyên
ngành liên qua đến tố tụng hành chính như Luật Đất đai năm 2003, Luật Khiếu nại,
tố cáo năm 1998 (sửa đổi, bổ sung năm 2004, năm 2005), Luật Cạnh tranh, Luật Cán
bộ, công chức, Luật Chứng khoán, Luật Đầu tư, Luật Bảo hiểm xã hội.
5. Phương pháp nghiên cứu:
Khóa luận được thực hiện trên cơ sở vận dụng những quan điểm của chủ nghóa
Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và những quan điểm của Đảng về Nhà nước và
pháp luật XHCN, về mối quan hệ giữa nhà nước và cá nhân, về xây dựng nền dân
4


chủ XHCN và nhà nước pháp quyền với tư cách là những căn cứ lý luận để giải
quyết các vấn đề do đề tài đặt ra.
Bên cạnh đó, khóa luận còn sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học
khác như phương pháp so sánh, phân tích, tổng hợp, thống kê v.v…để làm rõ vai trò
của Pháp luật TTHC trong việc bảo đảm quyền khởi kiện VAHC của cá nhân, cơ
quan, tổ chức.
6. Kết cấu của khóa luận:
Để đạt được mục đích nghiên cứu, nội dung khóa luận được phân thành 2
chương. Bao gồm:
-

Chương 1: Khái quát về bảo đảm quyền khởi kiện vụ án hành chính

-

Chương 2: Thực trạng pháp luật Tố tụng hành chính về bảo đảm quyền khởi
kiện vụ án hành và kiến nghị hoàn thiện

Ngoài ra khóa luận còn gồm Phần mở đầu và Phần kết luaän.

5


CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ BẢO ĐẢM QUYỀN KHỞI KIỆN
VỤ ÁN HÀNH CHÍNH
Khởi kiện vụ án hành chính là một trong những quyền mà pháp luật trao cho
cá nhân, cơ quan, tổ chức để phản ứng lại với những quyết định hành chính, hành vi
hành chính và một số đối tượng khởi kiện khác khi cá nhân, cơ quan, tổ chức cho
rằng chúng được ban hành hoặc thực hiện một cách bất hợp pháp bởi cơ quan nhà
nước, người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước khi thực hiện hoạt động quản lý
nhà nước và xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức.
1.2. Quyền khởi kiện vụ án hành chính
1.2.1 Khái niệm quyền khởi kiện vụ án hành chính
Dù thuật ngữ “quyền khởi kiện vụ án hành chính” đã có trong PLTTGQCVAHC năm
1996 sửa đổi, bổ sung năm 1998, 2006 (Điều 1) nhưng chỉ ghi nhận về quyền khởi
kiện VAHC, chưa phải là khái niệm. Còn Điều 103 Luật TTHC chỉ là quy định điều
kiện thực hiện quyền khởi kiện vụ án hành chính. Có thể nói hiện nay pháp luật
TTHC Việt Nam chưa có quy định về khái niệm quyền khởi kiện vụ án hành chính.
Cần phải có khái niệm “quyền khởi kiện VAHC” vì những lý do sau: trước hết, khái
niệm là một hình thức cơ bản của tư duy, phản ánh những thuộc tính chung, bản chất
của sự vật, hiện tượng, quá trình hiện thực. Đối với hoạt động nghiên cứu khoa học
nói chung, cần phải hình thành các “khái niệm” để tìm hiểu mối quan hệ giữa các
khái niệm với nhau, để phân biệt sự vật này với sự vật khác và để đo lường thuộc
6


tính bản chất của sự vật hay hình thành khái niệm nhằm mục đích xây dựng cơ sở lý
luận. Từ đó có thể thấy đối với hoạt động nghiên cứu pháp luật nói chung và nghiên

cứu pháp luật TTHC nói riêng cần phải hình thành khái niệm “quyền khởi kiện
VAHC” để phân biệt quyền này với các quyền khác của chủ thể quan hệ pháp luật,
tìm hiểu mối quan hệ giữa khái niệm “quyền khởi kiện VAHC” với các khái niệm
khác như “khiếu nại”, “khởi kiện VAHC” v.v. Đối với thực tiễn, khi đã có khái niệm
“quyền khởi kiện VAHC” sẽ rút ra được những bản chất, đặc điểm của đối tượng từ
đó tạo những cơ sở pháp lý cũng như lý luận làm định hướng thống nhất cách hiểu về
quyền khởi kiện VAHC, tránh trường hợp có những cách nhận thức khác nhau, gây
vướng mắc trong thực tiễn áp dụng pháp luật quy định về quyền khởi kiện VAHC.
“Quyền” xét về bản chất chỉ là khả năng, không phải là hành động. Muốn thực hiện
quyền đòi hỏi phải thực hiện những hành vi cụ thể. Khởi kiện VAHC là hành động
để thực hiện quyền khởi kiện VAHC. Hơn nữa, ngoại diên của khái niệm “quyền
khởi kiện VAHC” bao gồm cả ngoại diên của khái niệm “khởi kiện VAHC”. Do vậy,
muốn xác định được khái niệm “quyền khởi kiện VAHC” trước tiên phải xác định
được khái niệm “khởi kiện VAHC”.
Để có cơ sở đưa ra khái niệm “khởi kiện VAHC” thì trước hết cần phải tìm hiểu sơ
lược về nguồn gốc hình thành thuật ngữ này.
Sự ra đời của thuật ngữ khởi kiện VAHC tại Việt Nam gắn liền với công cuộc cải
cách hành chính nói chung và xây dựng nền tài phán hành chính tại Việt Nam nói
riêng.
Cải cách hành chính được hiểu bao gồm 2 nội dung là cải cách các cơ chế, thiết chế
liên quan đến hoạt động quản lý của hệ thống cơ quan hành chính nhà nước và cải
cách cơ chế giải quyết các khiếu nại hành chính của công dân, thực chất là giải
quyết tranh chấp nảy sinh giữa công dân - người bị quản lý và nhà nước – chủ thể
7


quản lý [15-tr.9]. Vào đầu những năm 90, khi có phát sinh tranh chấp giữa công dân
và Nhà nước, chỉ có cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính được thực hiện theo quy
định của Pháp lệnh quy định việc xét, giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân năm
1981 và sau đó là Pháp lệnh khiếu nại, tố cáo của công dân năm 1991 mà nội dung

là các khiếu nại hành chính do chính các cơ quan hành chính nhà nước tiếp nhận và
giải quyết. Trong khi đó, ở nhiều nước trên thế giới, tiêu biểu là Pháp và những nước
theo hệ thống pháp luật Châu Âu lục địa thì tranh chấp hành chính có thể được giải
quyết bằng hai cách: giải quyết khiếu nại bằng con đường hành chính và giải quyết
khiếu nại bằng con đường tố tụng [15-tr.9].
Tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa trong tổ chức bộ máy hành chính ở các quốc gia
trên thế giới nhằm nâng cao hơn nữa nền hành chính nước nhà, Quốc hội khoá IX đã
thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật tổ chức Toà án nhân dân.
Theo đó, từ ngày 01-7-1996 Toà án nhân dân các cấp chính thức được giao thẩm
quyền giải quyết các vụ án hành chính, Toà Hành chính ra đời. Lần đầu tiên trong
lịch sử Nước cộng hòa xã hội chủ nghóa Việt Nam, một hệ thống kiểm tra các hoạt
động hành chính bằng các phương tiện tài phán hành chính được thiết lập, đánh dấu
cho sự ra đời của quyền khởi kiện VAHC
Nhằm tạo cơ sở pháp lý cho việc giải quyết các tranh chấp hành chính tại Tòa án,
ngày 21-5-1996, Uỷ ban thường vụ Quốc hội đã thông qua Pháp lệnh thủ tục giải
quyết các vụ án hành chính, Pháp lệnh được sửa đổi, bổ sung vào các năm 1998 và
năm 2006. Từ đây, khái niệm khởi kiện vụ án hành chính xuất hiện và dẫn đến sự
hình thành quyền khởi kiện vụ án hành chính.
Đến 24/10/2010, Quốc hội khóa 12 thông qua Luật tố tụng hành chính, thay thế cho
PLTTGQCVAHC, sự ra đời của Luật TTHC đã có những tiến bộ nhất định trong việc
ghi nhận và bảo đảm quyền khởi kiện VAHC.
8


Mặc dù xuất hiện gần 15 năm, nhưng hiện nay vẫn chưa có khái niệm chính thức do
pháp luật quy định về khởi kiện VAHC cũng như quyền khởi kiện VAHC. Tuy nhiên,
trong khoa học pháp lý cũng như trong thực tiễn á p dụng pháp luật nói chung tại Việt
Nam thì khởi kiện được hiểu là bắt đầu việc kiện về dân sự, kinh tế, lao động, hành
chính trước Tòa án.
Mỗi quốc gia sẽ có phạm vi đối tượng khởi kiện vụ án hành chính khác nhau, do đó

nội hàm của khái niệm khởi kiện vụ án hành chính cũng sẽ có một số điểm khác biệt
nhất định. Tại Việt Nam, có thể tạm đưa ra khái niệm khởi kiện vụ án hành chính
như sau:
Khởi kiện vụ án hành chính là hành vi tố tụng của cá nhân, cơ quan, tổ chức yêu cầu
Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi có căn cứ cho rằng quyền và
lợi ích hợp pháp đó đang bị xâm phạm bởi quyết định hành chính, hành vi hành
chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, danh sách cử tri bầu cử đại biểu Quốc hội,
danh sách cử tri bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân, quyết định giải quyết khiếu nại
về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh [25-tr.118].
Quyền trong từ điển Tiếng Việt phổ thông được giải thích là điều mà pháp luật hoặc
xã hội công nhận cho được hưởng, được làm, được đòi hỏi [19]. Theo các Từ điển
luật học thì “quyền” được hiểu là một khái niệm khoa học pháp lý dùng để chỉ những
điều mà pháp luật công nhận và đảm bảo thực hiện đối với cá nhân, tổ chức để theo
đó cá nhân, tổ chức được hưởng, được làm, được đòi hỏi mà không ai được ngăn cản,
hạn chế. Quyền có 2 dấu hiệu đặc trưng: thứ nhất là phải có sự ghi nhận về mặt pháp
lý và được bảo đảm thực hiện bởi các quy định của pháp luật; thứ hai là phải có sự
thừa nhận về mặt xã hội, gắn liền với chủ thể cá nhân, được thể hiện cụ thể trong
thực tế đời sống thông qua các quan hệ xã hội cụ thể của cá nhân trong một cộng
đồng nhất định. Có thể phân loại quyền như sau:
9


Thứ nhất, quyền đương nhiên. Con người sinh ra mặc nhiên đã có những quyền này,
ví dụ như quyền làm người, quyền được sống, quyền được tự do, quyền được mưu cầu
hạnh phúc, v.v.
Thứ hai, quyền do điều lệ của tổ chức chính trị-xã hội, các tổ chức quần chúng cho
phép hội viên được làm.
Thứ ba, quyền có được do sự ủy quyền của người khác.
Thứ tư, quyền pháp lý, là quyền do pháp luật quy định cho phép làm hoặc pháp luật
không cấm làm.

Quyền pháp lý của công dân nói riêng và quyền pháp lý của cá nhân, cơ quan, tổ
chức nói chung bao gồm những khả năng sau:
 Khả năng tự xử sự trong phạm vi quy định của pháp luật để thỏa mãn những
nhu cầu của mình.
 Khả năng yêu cầu các chủ thể khác thực hiện các nghóa vụ pháp lý có liên
quan đến quyền pháp lý của mình (các chủ thể khác có liên quan phải thực
hiện những hành vi nhất định để đảm bảo cho cá nhân, cơ quan, tổ chức thực
hiện được các quyền pháp lý của mình).
 Khả năng được bảo vệ, nghóa là, khả năng yêu cầu các cơ quan nhà nước có
thẩm quyền bảo vệ lợi ích hợp pháp, chính đáng của mình.
Quyền khởi kiện VAHC được xem là một quyền pháp lý bởi lẽ nó được pháp luật
TTHC ghi nhận và được bảo đảm thực hiện bởi quyền lực Nhà nước.
Từ sự phân tích trên ta có thể nêu khái quát khái niệm quyền khởi kiện vụ án hành
chính như sau:
Quyền khởi kiện vụ án hành chính là quyền tố tụng của cá nhân, cơ quan, tổ chức do
pháp luật quy định và bảo đảm thực hiện, theo đó, cá nhân, cơ quan, tổ chức có thể
yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi có căn cứ cho rằng
10


quyền và lợi ích hợp pháp đó đang bị xâm phạm bởi quyết định hành chính, hành vi
hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, danh sách cử tri bầu cử Đại biểu Quốc
hội, danh sách cử tri bầu cử Đại biểu Hội đồng nhân dân, quyết định giải quyết khiếu
nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh.
Do vậy, cá nhân, cơ quan, tổ chức khi khởi kiện VAHC sẽ được xử sự trong phạm vi
quy định của pháp luật để thực hiện quyền của mình. Ngoài ra còn có quyền yêu cầu
các chủ thể khác liên quan thực hiện nghóa vụ pháp lý của mình để bảo đảm quyền
khởi kiện của người khởi kiện. Cán bộ, công chức, cơ quan nhà nước có thẩm quyền
có trách nhiệm phải bảo đảm cho quyền khởi kiện VAHC được thực hiện một cách
thuận lợi, tránh những sai sót. Các quy định của pháp luật, đặc biệt là pháp luật

TTHC liên quan đến quyền khởi kiện phải chặt chẽ, tạo thuận lợi cho người khởi
kiện và trên hết là hướng về mục tiêu bảo đảm quyền khởi kiện VAHC được thực
hiện hiệu quả. Quyền khởi kiện VAHC không mặc nhiên được trao cho cá nhân, cơ
quan, tổ chức. Chỉ khi đáp ứng những điều kiện luật định thì quyền này mới phát sinh
và được bảo vệ.
Bản chất của quyền là không có sự bắt buộc thực hiện đối với chủ thể được trao
quyền, thực hiện quyền hay không là do sự tự nguyện của chủ thể được trao quyền.
Do đó, cá nhân, cơ quan, tổ chức có quyền quyết định và tự định đoạt quyền khởi
kiện vụ án hành chính.
1.2.2

Đặc điểm của quyền khởi kiện vụ án hành chính

Về cơ bản, quyền khởi kiện vụ án hành chính là một quyền pháp lý được trao cho cá
nhân, cơ quan, tổ chức; nó mang những đặc điểm của quyền nói chung, có những nét
tương đồng với các quyền khởi kiện khác như quyền khởi kiện vụ án dân sự, quyền
khởi kiện vụ án lao động, vụ án kinh tế. Tuy nhiên, quyền khởi kiện vụ án hành
chính vẫn mang những nét rieâng.

11


Thứ nhất, chủ thể của quyền khởi kiện vụ án hành chính gồm: cá nhân, cơ quan, tổ
chức.
Hoạt động quản lý hành chính nhà nước rất đa dạng nên đối tượng chịu sự quản lý
của hoạt động này cũng đa dạng, không chỉ là cá nhân mà còn có thể là cơ quan, tổ
chức. Quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể này có thể bị xâm phạm bởi quyết
định hành chính, hành vi hành chính mà cơ quan hành chính nhà nước và ngườ i có
thẩm quyền trong cơ quan đó ban hành hoặc thực thi trong quá trình thực hiện hoạt
động quản lý nhà nước. Do vậy, pháp luật cần ghi nhận quyền khởi kiện vụ án hành

chính của cá nhân, cơ quan, tổ chức.
Thứ hai, đối tượng của quyền khởi kiện VAHC là các quyết định hành chính,
hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu
nại về xử lý vụ việc cạnh tranh, danh sách cử tri bầu cử đại biểu Quốc hội, danh sách
cử tri bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân. Khi xét xử, Tòa án chỉ xem xét tính hợp
pháp của quyết định hành chính, hành vi hành chính và quyết định kỷ luật buộc thôi
việc, danh sách cử tri bầu cử đại biểu Quốc hội, danh sách cử tri bầu cử đại biểu Hội
đồng nhân dân và quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh
tranh.
Trong quan hệ pháp luật hành chính, quan hệ giữa chủ thể quản lý và đối
tượng quản lý là loại quan hệ bất bình đẳng, mệnh lệnh – phục tùng: cơ quan hành
chính nhà nước và người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước –chủ thể
quản lý - theo quy định của pháp luật có quyền ra các quyết định hành chính đơn
phương hoặc thực hiện những hành vi bắt buộc đối với cá nhân, cơ quan, tổ chức đối tượng quản lý. Các quyết định hành chính hay hành vi hành chính nếu được ban
hành hoặc thực hiện trái pháp luật sẽ xâm phạm quyền lợi hợp pháp của đối tượng
quản lý, tranh chấp hành chính xảy ra là do các quyết định hành chính hay hành vi
12


hành chính này. Do đó, khi cá nhân, cơ quan, tổ chức chọn Tòa án để giải quyết
tranh chấp – thực hiện quyền khởi kiện VAHC - thì hẳn nhiên, những quyết định
hành chính, hành vi hành chính phải là đối tượng khởi kiện VAHC.
Bên cạnh đó, pháp luật Việt Nam cũng quy định đối tượng khởi kiện VAHC
có thể là quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết
định xử lý vụ việc cạnh tranh, danh sách cử tri bầu cử đại biểu Quốc hội, danh sách
cử tri bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân. Có quy định này là do tính đặc biệt và tầm
quan trọng của các đối tượng trên trong việc bảo đảm tự do, dân chủ của công dân,
và hơn nữa là để đảm bảo sự đồng bộ với các văn bản pháp luật chuyên ngành có
liên quan.
Thứ ba, nội dung của quyền: là tổng thể các quyền và nghóa vụ của người

khởi kiện được pháp luật tố tụng hành chính quy định bảo đảm thực hiện quyền khởi
kiện.
Thứ tư, mục đích của quyền khởi kiện VAHC là nhằm bảo vệ quyền và lợi ích
hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức bị xâm hại bởi quyết định hành chính, hành
vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, danh sách cử tri bầu cử đại biểu
Quốc hội, danh sách cử tri bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân; khắc phục tình trạng
độc quyền trong việc giải quyết các khiếu kiện hành chính của cơ quan hành chính
nhà nước. Từ đó giúp khôi phục, bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng
của cá nhân, cơ quan, tổ chức bị xâm phạm từ phía các cơ quan hành chính Nhà nước
và các cán bộ công chức hành chính; góp phần phát hiện những hạn chế, khiếm
khuyết trong hoạt động của các cơ quan hành chính Nhà nước các cấp, những hành vi
sai phạm của cán bộ, công chức khi thi hành công vụ [31].
Thứ năm, quyền khởi kiện được thực hiện theo thủ tục tố tụng hành chính. Đặc
điểm này giúp phân biệt quyền khởi kiện vụ án hành chính với quyền khiếu nại hành
13


chính, theo đó quyền khiếu nại được thực hiện theo thủ tục hành chính về giải quyết
khiếu nại.
So với thủ tục khiếu nại hành chính, thủ tục tố tụng hành chính có những ưu điểm
sau: tính minh bạch, công khai của việc giải quyết tranh chấp hành chính được đảm
bảo vì cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp, giám sát việc thực hiện các thủ
tục là một bên thứ ba – Tòa án. Thủ tục tố tụng hành chính góp phần tạo thế cân
bằng giữa người khởi kiện và chủ thể bị kiện, điều mà thủ tục giải quyết khiếu nại
hành chính không thực hiện được vì chịu ảnh hưởng của đặc thù của quan hệ quản lý
hành chính nhà nước là mệnh lệnh – phục tùng.

1.1.3 Ý nghóa của quyền khởi kiện vụ án hành chính
Việc pháp luật ghi nhận quyền khởi kiện vụ án hành chính có ý nghóa vô cùng to lớn,
có thể xem xét ý nghóa đó thông qua các khía cạnh sau:

 Thứ nhất, về phía cá nhân, cơ quan, tổ chức
Với mục tiêu xây dựng một nhà nước của dân, do dân và vì dân, mọi quyền lực thuộc
về nhân dân, Nhà nước ta thường xuyên quan tâm đến việc tạo điều kiện cho người
dân nêu những ý kiến, nguyện vọng, kiến nghị về những hoạt động của cơ quan nhà
nước, khiếu nại, tố cáo các hành vi vi phạm pháp luật trong cơ quan nhà nước nhằm
bảo vệ lợi ích tập thể, quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Trước ngày 01/07/1996,
việc giải quyết các khiếu nại hành chính thuộc thẩm quyền của các cơ quan hành
chính nhà nước, mặc dù đã có nhiều cố gắng trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo
nhưng do cơ chế giải quyết khiếu nại theo thủ tục hành chính theo kiểu “vừa đá
bóng, vừa thổi còi” nên không thể tránh khỏi những hạn chế của nó. Mặt khác, trong
14


quản lý nhà nước, cá nhân, tổ chức là đối tượng quản lý, là một bên trong quan hệ
quản lý có tính chất bất bình đẳng với cơ quan hành chính nhà nước vì thế khi có xảy
ra tranh chấp thì dường như yếu thế hơn, khiếu nại của công dân cũng chỉ có tính
chất “kêu nài” [19-tr.415]. Trong điều kiện như vậy, cơ quan hành chính nhà nước có
thẩm quyền giải quyết khiếu nại dễ rơi vào tình trạng thiếu vô tư, không khách quan,
dễ lạm quyền, do đó quyền và lợi ích hợp pháp của người khiếu nại sẽ không được
bảo vệ, không bảo đảm quyền dân chủ. Để khắc phục tình trạng trên, Nhà nước ta
bên cạnh việc hoàn thiện cơ chế giải quyết khiếu nại, tố cáo, đã quy định thêm thẩm
quyền giải quyết khiếu kiện hành chính của Tòa án, ghi nhận quyền khởi kiện vụ án
hành chính của cá nhân, cơ quan, tổ chức trong văn bản quy phạm pháp luật. Đây là
một bước tiến lớn trong công cuộc cải cách nền hành chính Nhà nước, tiến tới xây
dựng Nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân và vì dân.
Có quan điểm cho rằng: “Nếu như một xã hội được xem là dân chủ mà làm cho thành
viên của nó không đạt được mục đích sống thì dân chủ coi như không có giá trị và
nguy cơ mất ổn định xã hội rất lớn” [14-tr.39]. Thiết nghó việc quy định quyền khởi
kiện vụ án hành chính cũng là một trong những phương thức giúp người dân “đạt
được mục đích sống”, đó là khi họ cảm thấy không hài lòng với các quyết định hành

chính, hành vi hành chính của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, cảm thấy quyền và
lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm thì có thể tự bảo vệ mình chống lại sự vi
phạm ấy bằng cách khởi kiện ra một cơ quan tài phán.
Tóm lại, ý nghóa của việc ghi nhận quyền khởi kiện vụ án hành chính là đảm
bảo quyền dân chủ, công bằng trong đời sống xã hội. Thông qua việc thực hiện
quyền khởi kiện vụ án hành chính đã đảm bảo cho cá nhân, cơ quan, tổ chức được
bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Quyền khởi kiện VAHC là phương tiện để
các cơ quan, tổ chức, cá nhân đấu tranh với các vi phạm pháp luật của cơ quan nhà
15


nước, công chức nhà nước trong quá trình thực thi công vụ, nhiệm vụ, giúp lập lại trật
tự pháp luật. Thông qua việc thực hiện quyền khởi kiện vụ án hành chính đã đảm
bảo cho cá nhân, cơ quan, tổ chức được bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình một
cách hữu hiệu.
Nếu so sánh với quyền khiếu nại hành chính sẽ thấy quyền khởi kiện vụ án hành
chính có những lợi thế trong việc bảo đảm quyền làm chủ của người dân, bảo đảm sự
khách quan, công bằng trong việc giải quyết tranh chấp hành chính. Giải quyết khiếu
nại hành chính thực chất là giải quyết các tranh chấp hành chính mà đối tượng bị
kiện luôn là cơ quan hành chính nhà nước hoặc cán bộ, công chức có thẩm quyền
trong cơ quan nhà nước đó. Cơ quan hành chính nhà nước hoặc cán bộ, công chức bị
kiện hoặc cấp trên của cơ quan đó lại được giao thẩm quyền giải quyết tranh chấp,
điều này biến cơ quan nhà nước vừa là người bị kiện vừa là người xử kiện, do đó sẽ
không thể không tránh khỏi sự thiếu khách quan, công bằng trong giải quyết khiếu
nại. Trong khi đó, nếu cá nhân, cơ quan, tổ chức thực hiện quyền khởi kiện VAHC
thì cơ quan có thẩm quyền xét xử tranh chấp hành chính là Tòa án, độc lập với cơ
quan hành chính do đó sẽ hạn chế được sự thiếu khách quan, thiếu vô tư so với giải
quyết tranh chấp bằng thủ tục khiếu nại hành chính.
 Thứ hai, đối với cơ quan, tổ chức, cán bộ, công chức bị kiện:
Pháp luật ghi nhận quyền khởi kiện vụ án hành chính của cá nhân, cơ quan, tổ chức

cũng đồng thời tạo thêm một cơ chế giám sát hoạt động cán bộ, công chức, cơ quan
nhà nước. Cán bộ, công chức, cơ quan nhà nước khi bị khởi kiện ra Tòa án sẽ trở
thành người bị kiện và họ sẽ mang nghóa vụ của người bị kiện, có thể phải bồi
thường thiệt hại hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi hay quyết định
của mình khi thực hiện hoạt động quản lý nhà nước trong một số trường hợp nhất
định. Đây cũng là một cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền trong cơ quan nhaø
16


nước kiểm tra, xem xét lại tính hợp pháp của quyết định hành chính, hành vi hành
chính mà mình đã ban hành hoặc thực hiện, đồng thời cũng mở ra cơ hội sữa chữa lại
(nếu có). Từ đó sẽ nâng cao ý thức trách nhiệm của những người, những cơ quan có
thẩm quyền không chỉ đối với quyết định hành chính đã ban hành, hành vi hành
chính đã thực hiện mà còn đối với cả những gì họ sẽ ban hành hay sẽ thực hiện trong
tương lai, buộc các cơ quan hành chính và những người có thẩm quyền phải cân nhắc
thận trọng hơn khi ra một quyết định hành chính hay khi thi hành một nhiệm vụ, công
vụ.
 Thứ ba, ý nghóa đối với hoạt động quản lý nhà nước:
Nếu quyền khởi kiện vụ án hành chính được thực hiện có hiệu quả sẽ góp phần nâng
cao hiệu lực quản lý nhà nước. Cho phép thực hiện quyền khởi kiện VAHC tại Tòa
án còn giúp hạn chế các hành vi trái pháp luật trong tổ chức và hoạt động quản lý
nhà nước, khắc phục tình trạng quản lý theo mệnh lệnh đơn thuần và áp đặt tùy tiện
(theo hướng tạo điều kiện dễ dàng cho người quan lý nhưng lại gây khó khăn cho
người dân), góp phần xây dựng một nền hành chính trong sạch, lấy lợi ích của nhân
dân làm mục tiêu hành động.
1.2 Khái quát về bảo đảm quyền khởi kiện vụ án hành chính của cá nhân, cơ
quan, tổ chức theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính
1.2.1 Sự cần thiết phải bảo đảm quyền khởi kiện vụ án hành chính
 Về mặt lý luận:
Trong tố tụng hành chính, pháp chế XHCN là một trong những nguyên tắc cơ bản.

Nguyên tắc này đòi hỏi pháp luật Tố tụng hành chính phải được xây dựng bảo đảm
yêu cầu thống nhất và hoàn thiện, pháp luật tố tụng hành chính phải được cá nhân
chấp hành nghiêm chỉnh và triệt để. Để bảo đảm pháp chế XHCN trong hoạt động tố
tụng hành chính đòi hỏi từng quy định cụ thể của pháp luật tố tụng hành chính phaûi
17


được bảo đảm, trong đó có quyền khởi kiện vụ án hành chính - một chế định được
pháp luật tố tụng hành chính ghi nhận.
Bên cạnh đó, Nhà nước ta đang tiến tới xây dựng một Nhà nước pháp quyền xã hội
chủ nghóa của dân, do dân và vì dân. Một nhà nước pháp quyền và dân chủ phải là
một nhà nước trong đó quyền dân chủ của người dân ngày càng được mở rộng và
pháp luật được tôn trọng trên thực tế. Người dân có quyền và có các điều kiện cần
thiết để tham gia giám sát hoạt động của bộ máy công quyền, quá trình thực thi công
vụ của nhà chức trách [19-tr.426]. Theo PGS.TS Nguyễn Đăng Dung thì “nhà nước
dân chủ là một nhà nước chịu trách nhiệm: mọi hành vi của nhà nước đều phải đặt
trong vòng xét xử công bằng của tòa án” [13-tr.526] và “Để chế ước được quyền lực
nhà nước chúng ta có thể sử dụng chế ước từ bên trong và chế ước từ bên ngoài, trong
đó chế ước từ bên ngoài là những chế ước có tính chất sửa sai, chữa bệnh khi những
hành vi của cơ quan nhà nước vượt ra khỏi sự phòng ngừa cần phải chấn chỉnh lại, ví
dụ điển hình của chế ước từ bên ngoài là hoạt động của Tòa án xét xử các hành vi vi
phạm pháp luật của cơ quan nhà nước” [13-tr.38]. Tòa án không thể tiến hành hoạt
động xét xử nếu không có việc thụ lý đơn khởi kiện của công dân. Do vậy cần phải
quy định về quyền khởi kiện vụ án hành chính của cá nhân, cơ quan, tổ chức cũng
như cơ chế bảo đảm quyền khởi kiện vụ án hành chính nhằm góp phần bảo đảm
quyền dân chủ và xây dựng một Nhà nước pháp quyền.
 Về mặt chính trị:
Trong Cương lónh của mình, Đảng Cộng sản Việt Nam đã xác định xây dựng một nhà
nước Cộng hòa xã hội chủ nghóa của dân, do dân và vì dân, mọi hoạt động của Nhà
nước đều hướng đến việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân. Đảng đã

đưa ra nhiều chủ trương, đường lối, chính sách để thực hiện mục tiêu này, trong đó
Đảng rất quan tâm đến việc thực hiện quyền khởi kiện của cá nhân, cơ quan, tổ chức

18


và luôn đưa ra những chính sách nhằm tạo được cơ chế tối ưu để bảo đảm quyền khởi
kiện vụ án hành chính của cá nhân, cơ quan, tổ chức. Chủ trương, chính sách của
Đảng được thể hiện qua các Nghị quyết như:
+ Nghị quyết của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa 7 tại hội nghị lần 8 về việc
“Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghóa Việt Nam,
trọng tâm là cải cách 1 bước nền hành chính”
+ Nghị quyết 49-NQ/TW của Bộ chính trị ngày 02/06/2005 về Chiến lược cải cách tư
pháp đến năm 2020; trong đó một trong các nhiệm vụ được xác định là: “Mở rộng
thẩm quyền xét xử của Tòa án đối với các khiếu kiện hành chính; đổi mới mạnh mẽ
thủ tục giải quyết các khiếu kiện hành chính tại Tòa án, tạo điều kiện thuận lợi cho
người dân tham gia tố tụng, bảo đảm sự bình đẳng giữa công dân và cơ quan công
quyền trước Tòa án”.
Đảng lãnh đạo đã đưa ra chủ trương, chính sách bảo đảm quyền khởi kiện vụ án
hành chính của cá nhân, cơ quan, tổ chức. Từ đó có thể thấy được tầm quan trọng và
sự cần thiết phải bảo đảm quyền khởi kiện vụ án hành chính.
 Từ thực trạng pháp luật và thực hiện pháp luật về quyền khởi kiện vụ án
hành chính nói riêng và pháp luật tố tụng hành chính nói chung:
Trong thực tiễn giải quyết các vụ án hành chính thời gian qua cho thấy các quy định
của Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính đã bộc lộ một số hạn chế, bất
cập, gây trở ngại cho người dân khi thực hiện quyền khởi kiện vụ án hành chính để
bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của mình. Luật tố tụng hành chính vừa mới ban
hành và có hiệu lực vào ngày 01/07/2011 đã khắc phục được nhiều nhược điểm của
Pháp lệnh, tuy nhiên vẫn còn đọng lại một số vướng mắc, vẫn còn tồn tại những quy
định chưa rõ ràng cản trở việc thực hiện quyền khởi kiện của người dân, chắc hẳn

trong thời gian tới sẽ dần bộc lộ những nhược điểm của mình.

19


Do còn những bất cập trong những quy định pháp luật lại thêm bản chất phức tạp của
tranh chấp hành chính với mối quan hệ không ngang bằng giữa các bên trong tranh
chấp, nên từ khi ra đời cho tới nay, quyền khởi kiện vụ án hành chính của cá nhân,
cơ quan, tổ chức chưa được cá nhân, cơ quan, tổ chức vận dụng triệt để để bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Hoặc nếu có được thực hiện đi chăng nữa thì
cũng có nhiều trường hợp khởi bị trả lại đơn khởi kiện hoặc không được thụ lý do
không tuân theo quy định của pháp luật về các điều kiện khởi kiện
Có thể thấy: vì nhiều nguyên nhân khác nhau nên việc thực hiện quyền khởi kiện vụ
án hành chính vẫn chưa được vận dụng đúng và hiệu quả trên thực tế, dễ bị xâm
phạm hoặc lạm dụng. Do đó cần thiết phải hoàn thiện cơ chế bảo đảm quyền khởi
kiện vụ án hành chính.
 Trong bối cảnh hợp tác quốc tế:
Việt Nam đã ký kết và đã gia nhập nhiều Điều ước quốc tế, một khi chấp nhận bước
vào sân chơi quốc tế thì cũng đồng nghóa với việ c Việt Nam phải nội luật hóa các
Điều ước quốc tế, bảo đảm thực hiện các cam kết quốc tế. Có thể lấy một số ví dụ
điển hình để chứng tỏ rằng việc ghi nhận và bảo đảm quyền khởi kiện vụ án hành
chính là cần thiết để tạo được một vị thế nhất định cho Việt Nam trong các mối quan
hệ quốc tế:
+ Điều 7, Chương 6 “Các quy định liên quan đến tính minh bạch, công khai và quyền
khiếu kiện” của Hiệp định thương mại Việt Nam – Hoa Kỳ đã ghi rõ: “ Các bên duy
trì các cơ quan Tài phán và thủ tục hành chính và tư pháp nhằm mục đích, ngoài
những điều khác, xem xét và sửa đổi nhanh chóng theo yêu cầu của người bị ản h
hưởng bởi các quyết định hành chính liên quan đến các vấn đề được quy định tại
Hiệp định này. Các thủ tục này bao gồm cơ hội khởi kiện mà không bị trừng phạt cho
người bị ảnh hưởng bởi quyết định có liên quan. Nếu như quyền khiếu kiện ban đầu

20