Tài liệu đọc thêm: “Ông Vũ Khoan và những chuyện ngoại giao cười ra nước mắt”

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Ông Vũ Khoan và những chuyện ngoại giao cười ra nước mắt</b>

Tác giả: Nhà văn Thăng Sắc

Bài đã được xuất bản.: 09/06/2011 06:00 GMT+7

<b>Trên thực tế đã từng xẩy ra sự căng thẳng chỉ vì nghi thức lễ tân khơng khớp nhau do mỗi nước </b>
<b>có luật lệ và tình huống khác nhau, ngun Phó Thủ tướng Vũ Khoan chia sẻ.</b>

Trong cuộc trò chuyện tiếp theo giữa nhà văn Thăng Sắc và nguyên Phó Thủ tướng Vũ Khoan, nhà
ngoại giao kỳ cựu này đã chia sẻ nhiều điều thú vị về hậu trường ngoại giao.

<b>Sự "phá cách" của Hồ Chí Minh</b>

<i>Thưa ơng, có ý kiến cho rằng lễ tân kỹ thuật là cần thiết nhưng nó mới chỉ là lễ tân hình thức, chưa có </i>
<i>hồn. Theo ông, cái hồn của lễ tân ngoại giao là gì<b>?</b></i>

<b>Ơng Vũ Khoan:- Ngoại giao khơng chỉ là lễ tân nhưng ngoại giao khơng thể thiếu lễ tân. Nói nơm na </b>
thì lễ tân ngoại giao là như những nghi lễ đón tiếp khách nước ngồi; tổ chức các chuyến thăm nước
ngoài của lãnh đạo; bảo đảm các nghi thức tiến hành các cuộc tiếp xúc, hội đàm, ký kết, chiêu đãi,
mít-tinh, giao lưu, tham quan và cả ma chay nữa...

Nói thì ngắn gọn vậy thơi chứ đằng sau chúng là hàng trăm, hàng nghìn đầu việc cụ thể, tỷ mỉ khác
nhau.

Trên thế giới người ta đã viết rất nhiều sách về các nghi lễ ngoại giao; nó trở thành một mơn học chính
thống trong các trường, lớp ngoại giao. Mình khơng được đào tạo đến nơi đến chốn về công tác ngoại
giao, kể cả công tác lễ tân nên nhiều việc biết được nhờ "học lỏm" qua thực tế và qua sự quan sát xem
thiên hạ làm thế nào.

Thực ra lễ tân ngoại giao hiện đại thường tuân theo các nghi thức của phương Tây, bắt đầu từ các nghi
lễ cung đình rồi dần rà được "dân chủ hóa", đơn giản hóa và địa phương hóa cho phù hợp với truyền

thống của mỗi quốc gia.

Ở nước ta, lễ tân ngoại giao cũng tuân theo các quy định, thông lệ quốc tế nhưng mang nhiều sắc thái
Việt Nam. Người để lại dấu ấn sâu đậm nhất về phương diện này chính là Bác Hồ. Nói một cách đơn
giản nhất, <i>cái hồn của lễ tân ngoại giao Việt Nam hay lễ tân ngoại giaoHồ Chí Minh chính là "tính </i>
<i>nhân văn", " tính con người" (human being)</i>; loại bỏ sự quan cách, bệnh hình thức phù phiếm.

Ta đã từng được nghe nhiều về chuyện Bác Hồ mang theo quả táo từ quốc yến của Chính phủ Pháp
khoản đãi để cho cháu bé nghèo ở cửa; tự Người vác trên vai tấm thảm do Tổng thống Ấn Độ tặng trên
lễ đài cuộc mít tinh với hàng vạn người tham gia để chào mừng Người...

Riêng tôi đã được chứng kiến nhiều cử chỉ "phá cách", đầy tính người của Bác trong các hoạt động
ngoại giao. Tôi xin kể vài chuyện mình được mục sở thị:

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Một lần Đoàn đại biểu Quốc hội Bulgary sang thăm Việt Nam. Dẫn đầu đồn là ơng Vưn-cơ
Tréc-van-cốp, ngun là Tổng Bí thư BCH TW Đảng sau khi Đ. Đi-mi-trốp từ trần. Sau đận "chống sùng bái cá
nhân" do Khơ-rút-sôp phát động, ông Tréc-van-cốp bị thất sủng và đương nhiên tâm tư không được
thoải mái lắm. Hơn nữa khi đồn đi thăm Hải Phịng lại xẩy ra một vụ việc động trời: khi đoàn xe của
đoàn dừng lại ở cầu Phú Lương hay Lai Vu gì đó để chờ tầu hỏa đi qua, anh em bảo vệ ta đã lên hết
đường tầu để..."giải quyết vấn đề". Tôi cùng ngồi xe với ơng bà Tréc-van-cốp (bà đó là em gái
Đi-mi-trốp) cùng ơng Tơn Quang Phiệt, Phó Chủ tịch Quốc hội. Vừa mở cửa xe ra, thấy cảnh ấy, mặt đỏ như
gấc, ơng đóng sầm cửa lại và từ đó lầm lì khơng nói gì nữa. Về Hà Nội tơi báo cáo Bác và các đồng chí
lãnh đạo; Bác đã chỉ thị thi hành kỷ luật và thay tồn bộ lực lượng bảo vệ Đồn.

Sáng hơm sau, sáng tinh mơ tôi trực ở Nhà khách 12 Ngô Quyền được tin Bác xuống. Bác bảo tôi
thông báo cho ơng bà Tréc-van-cơp biết. Khi tơi gõ cửa phịng ông ta thò cổ ra, mặt hầm hầm. Tôi vội
thông báo Bác Hồ tới thăm và đúng lúc ấy Bác từ đầu hành lang lững thững tiến lại. Thế là ơng bà vội
ra đón Bác trong một tư thế vơ tiền khống hậu về lễ tân ngoại giao: ông ấy vẫn mình trần, chỉ quấn
chiếc khăn tắm, cịn bà Ma-ri-a Đi-mi-trơ-va mặc váy ngủ!

Bác bảo tơi lơi mấy chiếc ghế mây ra sân thượng ngồi cho mát. n vị ơng Tréc-van-cốp băn khoăn
nói: đáng ra tơi phải đến chào đồng chí trước, theo chương trình là chiều nay, sao đồng chí lại đến bất
ngờ thế này, vợ chồng tơi chưa kịp chuẩn bị gì cả. Đáp lại Bác nói: ở Việt Nam có câu: "Nhất tự vi sư,
bán tự vi sư", đồng chí đã từng giảng bài ở Trường Đại học Cộng sản Mat-xcơ-va, cịn tơi đã từng đến
nghe giảng ở đó, như vậy đồng chí là thầy của tơi, thầy đến nhà, trị phải chào thầy trước. Vả lại em gái
ni của tơi là cơ Ma-ri-a đến thì tơi phải gặp chứ. (Đến bây giờ tơi vẫn cịn nhớ cái cảm giác lúng túng
khi phải dịch câu châm ngôn "Nhất tự vi sư, bán tự vi sư" Bác dùng). Sau đó ba người hàn huyên thân
tình với nhau; mọi sự bực tức của ông bà đã tiêu tan hẳn.

Cái cử chỉ "phá cách lễ tân" có một khơng hai đó của Bác vừa thể hiện sự tinh tế đầy tính văn hóa Việt
Nam rất con người, trọng tình, trọng nghĩa, không câu nệ lễ nghi, vừa là cách khéo léo trang trải mọi
ưu phiền của khách.

<i><b>- </b>Có lẽ chỉ có Bác Hồ mới có thể "phá cách" như thế ?</i>

Những chuyện "phá cách" như vậy của Bác Hồ thì cịn nhiều, khi nào có dịp sẽ chia sẻ tiếp nhé!
Tơi được nghe nhiều vị khách nước ngồi nhận xét rằng, sang Việt Nam luôn cảm thấy thoải mái hơn
nhiều so với các nước khác. Trong nhiều nhân tố tạo nên tâm tư đó, theo tơi, có một nhân tố nói ở trên
là cách đối xử theo tình người, sự thoải mái, khơng q câu nệ lễ nghi.

Tôi sang thăm Trung Quốc rất nhiều lần, trên các cương vị rất khác nhau và nhận thấy lễ tân Trung
Quốc chu đáo đến tột cùng nhưng rất gò bó: ở Nhà khách Chính phủ là khu Điếu Ngư Đài thì đơi tay
của anh khơng có việc gì để làm cả: ra cửa có người mở cửa, ra xe có người mở cửa xe, khăn ăn có
người trải trên đùi, đi cắt tóc ngay nhà bên cạnh có người dẫn đi dẫn về, bơi thuyền có người đạp xe
xung quanh hồ để dè chừng, bơi sông có lưới ở dưới...

Cịn ở Việt Nam thì các vị khách, kể cả Hoàng gia, đều được đối xử thân tình, thoải mái, khơng bị
chăm sóc q mức, và điều này rất hợp với bản tính con người muốn được tự do, thoải mái.Theo dịng
"lễ tân Hồ Chí Minh" đó, lễ tân của ta thường thể hiện <i>tinhthần "gần dân"</i>.

Ngay trong những năm chiến tranh mỗi khi đoàn nước ngoài tới thăm đều tổ chức cho bạn đi thăm các
nhà máy, hầm mỏ, trường học, ruộng đồng, tiếp xúc với những người dân bình thường. Nhiều nước
khác cũng làm như vậy thôi song ở ta tôi cứ thấy đồn với dân khơng q xa cách.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

để lột tả nghĩa của từ "bồi dưỡng" rất dân dã đó). Về sau này, khi đã giữ cương vị lãnh đạo tôi luôn đề
nghị lễ tân phát huy tính chất ấy.

Tơi xin kể ra đây ba sự kiện.

Khi ta chủ trì Hội nghị cấp cao A-Âu (ASEM), sau Lễ khai mạc, các Trưởng đoàn sẽ phải về Trung
tâm Hội nghị quốc tế ở 13 Lê Hồng Phong họp. Lúc đầu lễ tân dự kiến bố trí xe bus chở khách đi
nhưng việc này rất lích kích nên tơi đã quyết định tổ chức đi bộ từ Hội trường Ba đình sang, dọc đường
bố trí các cháu nữ học sinh mặc áo dài, cầm cờ hoa vẫy chào. Quả nhiên tiết mục ấy đã gây ấn tượng
mạnh mẽ đối với cả hai phía: các đoàn và dân ta. Cũng nhân việc này mà cái vườn hoa nhỏ ở Bà Huyện
Thanh quan trước đó có lều quán, nhếch nhác đã được dọn sạch sẽ cho tới ngày nay.

Khi ta chủ trì Cấp cao APEC lúc đầu cũng có ý kiến để các cơ quan, trường học nghỉ cho đỡ kẹt đường.
Sau khi cân nhắc, lãnh đạo ta đã quyết định cứ để mọi sinh hoạt diễn ra bình thường. Tơi đã góp phần
vào quyết định này vì nhớ tới Cấp cao Thượng Hải 2001 bạn đã cho dân trong các khu phố liên quan
tới Hội nghị nghỉ việc và đi nghỉ xa dài ngày do đó đi xe giữa một thành phố hiện đại nhưng có cảm
.giác rất lạnh lẽo, cứ như là đi trong một thành phố vừa bị dội bom nơ-trơn!

Quả nhiên việc các đồn xe phóng trên đường phố Hà nội giữa lịng người dân vẫn sinh hoạt bình
thường, vui vẻ vẫy chào khách đã gây ấn tượng rất tốt với các vị khách vốn bị cô lập ngay cả ở nước
mình.

Cái cảnh Thủ tướng Australia chạy tập thể dục quanh Hồ Hồn Kiếm giữa dịng người dân tập thể dục
buổi sáng là một cảnh rất Việt Nam.

<i>- Sợ rằng làm lễ tân "gần dân" như thế rất dễ xẩy ra sơ xuất ?</i>

- Tất nhiên, việc phát huy phong cách "lễ tân gần dân" là điều rất tốt song cũng phải lo sao cho chu
đáo, khơng sơ xuất điều gì. Việc này khơng dễ chút nào nếu tính rằng, nhiều người dân chưa tơn trọng
trật tự đường phố và giao thông, kể cả vệ sinh cơng cộng, có khi tiểu tiện tùy tiện. Tôi cứ nhớ mãi khi
mới từ Liên Xô về Bộ năm 1956, trong một cuộc họp chuẩn bị đón đồn nước ngồi tới thăm nước ta,
ơng Vụ trưởng Lễ tân BNG lúc bấy giờ đã phải nhắc lãnh đạo Hà Nội chú ý tình trạng đái bậy! Về sau,
khi giữ các cương vị lãnh đạo tôi cũng phải luôn nhắc nhở các ngành, các cấp chú ý chuyện này.

<i>- Thưa ơng, ngồi u cầu gần dân, lễ tân ngoại giao còn những yêu cầu nào khác?</i>

Một yêu cầu nữa của cơng tác lễ tân là "<i>giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc"</i>. Điều này thường được thể
hiện trong 4 việc: ăn, mặc, giải trí và quà tặng.Theo yêu cầu đó, khi thết khách nhất thiết cố đãi đằng
một vài món ăn dân tộc để quảng bá văn hóa ẩm thực của dân tộc mình song cũng khơng nên q lạm
dụng vì cần tính đến cả khẩu vị của khách. Tơi nhớ có lần chiêu đãi ông Đại sứ Xô-ma-li ở Mát-xcơ-va
nhân dịp hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao, ĐSQ ta cũng thết món "đầu vị" là nem Sài gịn nhưng
thấy ơng ta cứ ngồi, khơng chịu ăn. Hóa ra ông theo đạo Hồi nên không thể ăn nem nhân thịt lợn được!
Phát hiện ra điều đó, ta phải thết ông ta trứng rán vậy.

Để tránh mọi trục trặc, tốt nhất là chủ động hỏi trước xem khách kiêng món gì để tránh.Một quy luật
bất biến là nhất thiết khơng được thết những món q "độc" như món "mộc tồn" chẳng hạn. Trên thế
giới có lẽ chỉ có dân ta, dân Triều tiên (cả Bắc lẫn Nam) và một bộ phận dân Quảng Đông Trung quốc
là khối món này. Có người "tinh nghịch" ngầm thết khách ăn món thịt chó để "thử"; khi cảm nhận
thấy mùi vị lạ, nhất là khi lộ tẩy thì người ta nơn ọe, ốn thốn thì thật tệ hại!

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

chiều theo khách, vét hết cơm nguội và ít thức ăn cịn lại rang lên và nhà Vua ăn thấy rất ngon miệng,
đặt tên là cơm rang Triều Châu! Tiếc rằng ở ta hình như khơng có truyền thống này.Các nước cịn có
quốc tửu, thế nhưng ta lại chưa có, cho dù "quốc lủi" rất ngon, hồn tồn có thể biến thành quốc tửu,
cịn rượu vang là đặc sản của phương Tây nên có lẽ chẳng dùng vang Đà lạt làm quốc tửu được.Đó là
chuyện thết khách, trong ngoại giao cịn chuyện mình nên ăn uống thế nào nữa.

Ở ta có câu: "ăn trơng nồi, ngồi trơng hướng", câu này hồn tồn có thể trở thành phương châm của
ngoại giao. Ở trong rừng ra, từ đồng ruộng lên, mình có biết cách ăn, cách uống lịch lãm theo kiểu
ngoại giao, dùng dao dĩa ra sao đâu? Vậy lúc đầu chưa quen, tốt nhất là đừng áp dụng phương châm
"ăn đi trước" mà hãy áp dụng câu châm ngôn trên: để ý xem người ta ăn, người ta uống thế nào rồi bắt
chước làm theo thì khỏi bị hố. Đây cũng là điều Bác Hồ dậy cán bộ ngoại giao khi Bác đến thăm Bộ.
Cá nhân tơi có 2 chuyện nhớ đời về phương diện này. Năm 1951 chúng tôi được đưa sang Trung Quốc
học. Vừa ở trong rừng Việt Bắc sang Nam ninh, tối hơm đó được đưa vào một hiệu Cao lâu đèn nê-ơng
sáng lịa, bàn trải khăn trắng phau. Người ta bầy lên bàn la liệt thức ăn, trong đó có món đậu phụ nhự
(có khi ta gọi là chao) vốn là một đặc sản của Quảng Tây. Tôi gắp cả miếng cho vào miệng thì cay ơi là
cay, như ngậm hịn than nóng vào miệng nhưng nuốt không trôi, nhả ra không đặng nên đành chiêu một
ngụm nước rồi nuốt chửng.

Còn một lần khác, nhân Hội nghị quốc tế 81 Đảng cộng sản và công nhân ở Mát-xcơ-va năm 1961 tôi
được huy động vào phục vụ Đoàn Đảng ta do Bác Hồ dẫn đầu. Mỗi bữa ăn bạn bầy trên bàn đủ sơn hào
hải vị và tôi cứ hồn nhiên gắp ăn. Thấy vậy Bác Hồ nhắc: cháu ăn món nào thì ăn hết đĩa đó đi chứ mỗi
đĩa gắp một chút thừa ra ai ăn? Từ đó trở đi tơi cứ nhắm món mình ưa thích giã cho hết rồi "chuyển
làn" sang món khác.

Trong ngoại giao uống cũng phải rất chừng mực, khơng thể "dzơ,dzơ" hay "100%" được vì sẽ mất tư
thế, thậm chí có thể để xẩy ra sơ xuất ngoại giao. Hồi mới ra làm việc tại ĐSQ nước ta ở Mát-xcơ-va,
một lần ĐSQ Mông Cổ tổ chức liên hoan giữa 4 ĐSQ XHCN ở châu A là Việt Nam, Trung Quốc,
Triều tiên và Mông Cổ. Một anh cán bộ ĐSQ ta ngà ngà say rồi ngủ gà ngủ gật, tay cầm cốc rượu cứ
thế rót vào...đùi bà Mơng Cổ ngồi bên cạnh! Giữ ý, bà ta cứ ngồi yên cho tới khi chén rượu cạn mới
nhẹ nhàng đứng lên ra ngoài. Bà ấy ứng xử đúng là ngoại giao.

Về mặc thì cho tới nay ta cũng chưa định hình được quốc phục trong khi tất cả các nước trong ASEAN
và nhiều nước khác đã có. Hồi anh Sáu Dân làm Thủ tướng cũng đã nêu vấn đề này, thậm chí đã cho
thiết kế và trưng bầy nội bộ song không thành vì lắm ý kiến q. Có thời Bộ Ngoại giao đã phải sáng
chế ra "quốc phục" cho các đại sứ ta trình quốc thư: đó là chiếc áo hao hao như áo Tôn Trung Sơn của
Trung Quốc (tức áo cổ cao, cài kín) do đó báo chí phương Tây đã bình luận rằng, ngay cả ăn mặc ta

cũng chịu ảnh hưởng của Trung Quốc. Sau ta đã phải bỏ kiểu "quốc phục" này, khi cần thì đi thuê áo
đuôi tôm (smoking) vậy. Năm 2007, khi tôi sang Nhật nhận Huân chương "Mặt trời mọc" của Nhật
hồng, ĐSQ nước ta cũng đã phải th cho tơi một bộ như vậy.

Nước chủ nhà thường tổ chức các buổi biểu diễn văn nghệ để giới thiệu văn hóa nước mình, đồng thời
để tỏ lịng mến khách đơi khi điểm vài tiết mục hát múa dân tộc của nước đoàn đến thăm. Vấn đề là nội
dung, chất lượng và liều lượng làm sao cho thích hợp. Đương nhiên những tiết mục "đinh" phải mang
đậm bản sắc dân tộc song chẳng nên tham trình diễn những tiết mục dài lê thê, khó hiểu, làm cho khách
mỏi mệt mà nên xen lẫn những tiết mục hiện đại, sôi động. Còn những tiết mục cốt để "khoe" rằng ta
cũng hiểu biết nền văn hóa của khách thì cũng chẳng nên lạm dụng vì làm sao ta có thể trình diễn hay
hơn nghệ sỹ của họ được?

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

các tiết mục cũng khơng có gì là " đặc sắc dân tộc" cả nên tôi đã đề nghị bố trí một dàn kéo violon ăn
mặc lịch sự, biểu diễn một bài nhạc Việt Nam, một bài kinh điển của Betthoven vừa nhẹ nhàng, vừa
lịch lãm, vừa thể hiện sự giao thoa văn hóa Đơng-Tây đúng với tinh thần Á-Âu.

Quà tặng trong ngoại giao cũng phải mang sắc thái dân tộc, đồng thời phải bảo đảm chất lượng cao.
Mặt khác khi tặng quà cần nắm được truyền thống và luật lệ của mỗi nước. Một thời ta hay tặng đồ sơn
mài, nhiều khi là hàng chợ; chất lượng nghệ thuật rất thấp đã dành, chất lượng về mặt kỹ thuật vô cùng
tồi. Một lần tôi gập Thượng nghị sỹ Mỹ thuộc Đảng Cộng hòa M'Caine (từng bị ta bắn rơi ở hồ Trúc
bạch, sau được bầu làm TNS, có lúc đã ra tranh cử Tổng thống Hoa Kỳ); khi chia tay, ông đề nghị tôi
nán lại một chút rồi đi vào phòng bên lấy ra một bức tranh sơn mài Việt Nam đã cong vênh rồi nói: các
bạn nên chú ý chất lượng q tặng, tơi hiểu Việt Nam thì khơng sao, nếu là người khác thì khơng hay!
Thật tình tơi ngượng chín cả mặt, chỉ cịn biết hứa sẽ để ý việc này.

Luật lệ ở một số nước rất ngặt nghèo trong việc nhận quà biếu của nước ngoài. Khi đi tiền trạm cho anh
Sáu Dân sang thăm Singapore để bình thường hóa quan hệ vào năm 1991, lễ tân của bạn dặn tôi rằng,
các ông đừng mang theo tặng phẩm vì sau khi nhận chúng tơi phải làm thủ tục nộp hết cho Bộ Tài
chính, muốn giữ lại thì phải bỏ tiền ra mua nên rất phiền tối! Đối với những nước như vậy thì cùng
lắm chỉ nên tặng quyển sách tranh phong cảnh hay tranh nghệ thuật nước ta là đủ, còn đối với những

nước phương Đơng như Trung Quốc, Nhật hay Hàn Quốc thì lại nên có quà, chủ yếu là những đồ thủ
cơng mỹ nghệ đẹp bền, cịn đối với các nước theo đạo Hồi thì chớ tặng tranh vẽ người, động vật.
Nói chung, trong lễ tân ngoại giao, để bảo đảm cho mọi việc trơi chẩy có lẽ cần tn thủ hai phương
châm cơ bản; một là, phải có kế hoạch rất tỷ mỉ và phải kiểm tra kỹ lưỡng từng ly từng tí một, xểnh ra
là "sai một ly đi một dặm", có thể để lại những hệ quả khôn lường; hai là, cố dự liệu nhiều phương án
khác nhau, kể cả tình huống xấu nhất, bất ngờ nhất để có sẵn phương án xử lý.

<b>Ba chuyện cười ra nước mắt</b>

Nếu kể ra những chuyện cười ra nước mắt về lễ tân mà tôi đã gập phải trong đời để rút ra những
phương châm ngắn gọn nói trên có lẽ phải mất hàng trăm, hàng nghìn trang giấy. Để xả hơi, tôi xin kể
ra đôi ba chuyện.

Năm 1956 ở Hung-ga-ri nổ ra cuộc nổi loạn. Với sự trợ giúp của Liên Xơ, một chính quyền mới được
thành lập bao gồm chủ yếu là các nhà lão thành cách mạng đã từng tham gia cuộc Cách mạng năm
1918 ngay sau Cách mạng tháng Mười Nga. Sau khi tình hình tạm ổn, một đồn đại biểu cấp cao của
chính quyền mới do Thủ tướng Ferenc Munich dẫn đầu đi thăm các nước bạn bè để cảm ơn, trong đó
có nước ta. Lúc đó ở ta chưa có phiên dịch tiếng Hung nên phải dùng phiên dịch tiếng Nga và tôi được
cử đi phục vụ đồn. Đồn xuống thăm Hải phịng rồi ra Quảng ninh; cùng đi có Đại tướng Võ Nguyên
Giáp. Lãnh đạo Hải phịng đã mở tiệc chiêu đãi đồn và đương nhiên có món hải sản là cá hấp

maionese. Chính món này là tác nhân làm cho cả đồn bị...tháo tỏng, trừ ơng trưởng đồn thốt nạn vì
ơng khơng ăn cá. Tới Quảng ninh, tình hình nghiêm trọng đến nỗi khơng cịn đủ chỗ để đi ngồi (lúc ấy
Khách sạn Hạ Long chỉ có nhà xí cơng cộng ở đầu hồi), đành phải đặt ngửa chiếc bàn ping-pông rồi đổ
tro lên để mọi người chổng mông ngồi xung quanh xả ra. Từ đó tơi rút ra kinh nghiệm là không bao giờ
nên mời khách ăn những món "đặc sản", nhất là hải sản lại để trong tủ lạnh.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

tiên trong đời tôi thấy "giận tím mặt" là thế nào!

Thứ trưởng Ngoại giao Liên Xơ Firubin trực tiếp gọi điện thoại hỏi Đại sứ Pháp thì được trả lời rằng,

đã cấp visa từ sáng sớm rồi; cịn ơng Phó Ban thứ nhất Ban Đối ngoại TW Đảng Rakhmanin chỉ thị cho
công an kiểm tra xem có xe ngoại giao nào mang số 84 là số của ĐSQ Việt Nam bị nạn khơng thì được
trả lời là khơng. Ơng Rakhmanin phải lên máy bay nói chuyện trên trời dưới đất với ơng Trinh để ông
ấy đỡ sôi me. Hàng tiếng sau mới thấy anh cán bộ lãnh sự ĐSQ hớt hải chạy ra đưa vội hộ chiếu cho
đồn. Hóa ra anh ta đi nhầm sân bay, thay vì ra sân bay Vnukovo thì anh ta đã ra sân bay quốc tế
Sheremetievo cách đó hơn 100 km mà đường mùa Đơng đầy tuyết phải mất hàng tiếng đồng hồ mới
sửa được sự nhầm lẫn tai hại của mình!

Câu chuyện tầy đình này càng cho thấy bao giờ cũng phải nắm rất rõ địa chỉ nơi mình đến.

Trong lần đi dự Hội nghị quốc tế thông qua Định ước để bảo đảm cho Hiệp định Paris về chấm dứt
chiến tranh, lập lại hồ bình ở Việt Nam tơi lại gặp trục trặc với ĐSQ ta ở Moscow. Số là lúc đó sắp
đến Tết ta, ông Trinh yêu cầu mang theo 5 cành đào để tặng cho 2 Đoàn cũng như cơ quan đại diện
ngoại giao miền Bắc và miền Nam, bà con Việt Kiều ở Paris. Đích thân tơi mang những cành đào đó
lên máy bay ở Hà Nội nhưng đến Paris chỉ còn 3 cành! Vậy đi đâu mất 2 cành, chẳng nhẽ rơi ra ngoài
trời à? Tôi bèn đánh telex sang Moscow hỏi; quả nhiên ĐSQ ở đó đã tự ý lấy 2 cành cho 2 cơ quan đại
diện ở Liên Xô mà không hề báo cáo Đoàn.

Lại nữa, sang tới nơi thấy mất vali của một đồng chí đại tá của ta sẽ từ Paris vào Sài Gòn để tham gia
Ban liên hiệp đình chiến. Hỏi ra mới biết ĐSQ ta ở Moscow đã lấy nhầm vali của anh ta vì nghĩ rằng
đó là hành lý của một anh cùng tên đi nhờ máy bay! Để kịp cho đồng chí đại tá rời Paris đành phải mua
quần áo mới.

Năm 1991 sau khi Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Cầm và tôi sang thăm Trung Quốc, Bộ trưởng Ngoại giao
Trung Quốc Tiền Kỳ Tham sang đáp lễ. Đây là chuyến thăm đầu tiên của Ngoại trưởng Trung Quốc
sang ta. Đương nhiên ta rất coi trọng chuyến thăm, vả lại quan hệ Việt - Trung cịn đang trong q trình
bình thướng hố trở lại sau hơn một chục năm sóng gió, do đó ta càng chuẩn bị chu đáo. Dè đâu đang
hội đàm thì điện tắt phụt, Nhà khách 12 Ngơ Quyền lại không chuẩn bị sẵn máy nổ nên phải dừng hội
đàm mất một lúc khá lâu, chúng tôi tái cả người, khơng biết bạn có hiểu lầm khơng? Sau đận đó đành
phải cách chức anh chàng phụ trách Nhà khách.

Những chuyện như vậy thì khơng sao có thể lường trước được; bí quyết chỉ là phải hết sức tỷ mỷ, kiểm
tra đi kiểm tra lại nhiều lần đối với mọi việc, dù là nhỏ nhất, cố hình dung và dự tính các tình huống
khác nhau trong khả năng có thể; nếu xẩy ra những tình huống bất ngờ thì nhanh trí xoay xở mà thơi.
Đó là những chuyện sơ xuất của ta, cịn phía bạn cũng có khi sơ xuất. Đã từng xảy ra trường hợp bạn
cử quốc ca của chính quyền Sài Gịn đón đồn miền Nam của ta chỉ vì ở xa, khơng có thơng tin, ta lại
chưa có cơ quan đại diện tại chỗ, khơng có đồn tiền trạm sang.

Những nghi thức lễ tân có khi phản ánh thái độ chính trị nhưng có khi chỉ là sơ xuất kỹ thuật, vơ tình
hay do thơng lệ của bạn khác của ta, ta chẳng nên quá câu nệ ảnh hưởng đến quan hệ ở tầm quốc gia.
Trên thực tế đã từng xẩy ra sự căng thẳng chỉ vì nghi thức lễ tân khơng khớp nhau do mỗi nước có luật
lệ và tình huống khác nhau.

Có lẽ Bộ Ngoại giao ta nên tổ chức cho anh chị em trong ngành, nhất là các đồng chí đã nghỉ hưu viết
lại những mẩu chuyện "cười ra nước mắt" ấy không chỉ để cười vui mà chủ yếu để các thế hệ hiện nay
và mai sau rút kinh nghiệm.

</div>

<!--links-->