Cảm nhận của anh chị về cảnh Chí Phèo tỉnh dậy sau trận ốm trong tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Đề bài: Cảm nhận của anh chị về cảnh Chí Phèo tỉnh dậy sau trận ốm</b>
<b>trong tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao</b>

<b>Hướng dẫn</b>

Truyện ngắn Nam Cao rất hiện đại trong kết cấu tâm lí và ngơn ngữ giàu chất
sống. Nhưng đặc sắc hơn cả là nghệ thuật miêu tả và phân tích tâm lí nhân vật
mà văn học thời kỳ sau cịn chịu ảnh hưởng.

Chí Phèo (1941) là tác phẩm đỉnh cao trong sự nghiệp cầm bút của nhà văn.
Bên cạnh nội dung hiện thực sâu sắc và tư tưởng nhân đạo mới mẻ là nghệ
thuật tả tâm lí nhân vật đặc sắc, nhất là đoạn tả tâm trạng Chí Phèo lúc tỉnh
rượu rồi khao khát sống. Đây là đoạn văn tiêu biểu cho bút pháp tả tâm lí của
Nam Cao: Tỉnh dậy hắn thấy hắn già mà vẫn cịn cơ độc… cái này cịn đáng sợ
hơn đói rét và ốm đau.

Sau khi ở tù về, Chí Phèo trở thành người khác hẳn: lưu manh, cơn đồ, hung
hăng, dữ tợn và lúc nào cũng say. Hắn bị bá Kiến biến thành tay sai và sống u
mê tăm tối gần mười mấy năm trời. Một đêm trăng sáng bên bờ sơng, Chí Phèo
gặp Thị Nở. Sáng hơm sau tỉnh rượu, Chí Phèo nhận biết thế giới quanh mình
và nhận ra cảnh ngộ cay đắng, bi đát của cuộc đời. Trích đoạn miêu tả dịng suy
nghĩ của Chí về thực trạng cuộc đời trong hiện tại và cả tương lai.

Hắn thấy hắn… Ngôn ngữ độc thoại cho thấy lần đầu tiên Chí Phèo sống nội
tâm. Hắn chủ ngữ là con người lý trí tỉnh táo, hắn bổ ngữ là con người thân
phận: già và cơ độc. Chí Phèo đang suy tư, nhìn nhận về mình.

Con người tự nhận thức là một bước tiến của nhân loại đưa con người đến với
ánh sáng trí tuệ và cũng là bước chuyển biến quan trọng trong số phận Chí
Phèo. Dấu chấm than rớt xuống cùng cụm từ Buồn tay cho cuộc đời như một
tiếng thở dài não nuột, Chí khơng biết chia sẻ cùng ai. Trực giá cho thấy đời

hắn buồn, rồi từ đó hắn nhận ra cuộc sống thật buồn mà chính cuộc sống làm
đời hắn buồn.

Lí do khiến hắn buồn đã rõ. Con người ham sống thì thường sợ tuổi già. Tuổi
già đến nhanh quá nên Chí cho là phi lý: Có lí nào như thế được? Hắn đã già
rồi hay sao? Điều Chí thắc mắc là hồn tồn có lý vì có bao giờ hắn tỉnh để
nhận biết thời gian, thậm chí là khơng gian sống của hắn. Chủ nghĩa hoài nghi
là dấu hiệu đầu tiên của nhận thức. Chí Phèo bắt đầu nhận thức lại. Quy luật
chảy trơi của thời gian mà Chí Phèo xem là nghịch lý thì Chí Phèo đã nhìn thấy
rõ để tiếc nuối quãng đời mê muội, tội lỗi đã qua và tha thiết yêu cuộc đời này
biết bao nhiêu, nhất là khi Chí Phèo vừa được nghe những âm thanh trong trẻo
từ thế giới tươi xanh vọng vào.

Dòng độc thoại nội tâm tiếp tục với giọng điệu buồn da diết: Ngoài bốn mươi
tuổi đầu… Dẫu sao, đó khơng phải tuổi mà người ta mới bắt đầu sửa soạn. Hắn
đã tới cái dốc bên kia của đời. Ngoài bốn mươi chưa hẳn là già nhưng chắc
chắn là khơng cịn trẻ. Phép so sánh độc đáo của Nam Cao cho thấy sức khỏe
của Chí đã bắt đầu đổ dốc, càng về cuối tốc độ càng nhanh hơn. Trận ốm lúc tờ
mờ sáng là những lá vàng báo hiệu rằng mùa thu cuộc đời đã đến, khiến Chí
Phèo giật mình thảng thốt lo âu khi sắp trôi về mùa đông tàn lạnh. Khả năng
bươn chải với cuộc mưu sinh đã hạn chế, sự mệt mỏi đã bắt đầu xuất hiện,
trong khi đó Chí Phải bắt đầu sống từ thời điểm này thì có gì buồn hơn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Chí đang nhìn về q khứ buồn, hiện tại đắng nên thấy trước tương lai đầy bất
trắc, lo âu: Chí Phèo hình như đã trơng trước thấy tuổi già của hắn, đói rét và
ốm đau, và cơ độc, cái này cịn đáng sợ hơn đói rét và ốm đau. Mạch suy tư của
Chí Phèo rất phù hợp với quy luật tâm lý, khi con người cô độc đối diện với
chính mình và thấy khơng ai hiểu được mình. Chí thấy ba tảng đá đang đè nặng
lên cuộc đời và có quan hệ tương tác. Tuổi già thường sinh bệnh tật. Tuổi già
thường phải sống cô đơn. “Cái gì khơ héo hơn cọng rơm khơ? – Một trái tim

đau buồn!” (Ma-ha-bha-ra-ta) nên sự cô độc đáng sợ hơn tất cả vì cảnh trống
trải khơng nơi nương tựa, sự thiếu thốn tình cảm và nỗi buồn sẽ làm hao mịn
sinh lực khiến sinh nhiều bệnh tật. Chí Phèo đã và đang sống giữa sa mạc cô
đơn, cách ly với xã hội nên tha thiết được trở về để hưởng chút nắng ấm của
bình minh, của tình người nơi mảnh đất lương thiện.

Khao khát hoàn lương mà bất lực, con người cơ độc thường sợ hãi nên lúc này
Chí Phèo thấy tương lai xám mịt, tâm tư nặng trĩu và Chí đã rưng rưng nước
mắt.

Diễn biến tâm lí của Chí Phèo lúc này được phản ánh đúng quy luật, dòng độc
thoại nội tâm, mạch suy nghĩ theo từng bước phát triển tự nhiên, khơng có sự
áp đặt chủ quan của tác giả. Khi đối diện với chính mình trong khơng gian bó
hẹp, chịu áp lực bởi hồn cảnh nên nhân vật thụ động trong suy nghĩ và quẩn
quanh với một điều duy nhất: già, đói rét, bệnh tật, cơ độc. Do đó, đặc điểm
tâm lí nhân vật đã phản ánh số phận.

Nam Cao thường có giọng văn lạnh như ở trích đoạn này, giọng điệu nhẹ
nhàng, mềm mại; phép so sánh giàu chất trữ tình, vừa lột tả được nỗi buồn da
diết của Chí vừa thể hiện được sự cảm thơng của nhà văn. Có những câu văn
pha trộn ngơn ngữ gián tiếp với trực tiếp: Buồn thay cho đời! Có lý nào như thế
được? Hắn đã già rồi hay sao? Ngoài bốn mươi tuổi đầu… cho thấy tác giả như
nhập hẳn vào tâm trạng nhân vật để lắng nghe và cùng chia sẻ nên biểu hiện
được chiều sâu tình cảm nhân đạo.

Khi đặt nhân vật trong quan hệ với chính nó và quan hệ với mơi trường, nhân
vật vừa có nhu cầu nhận thức vừa có nhu cầu giao tiếp nên đoạn trích đã đưa ra
khái niệm con người tự nhận thức và con người cô độc. Con người tự nhận
thức thì sẽ lớn hơn chính nó, vì vậy mà nó tự khắc xung đột với mơi trường khi
trước đó nó dung hịa được. Con người cơ độc là sự nhảy cảm của Nam Cao về

bản chất nguyên thủy của con người rất cần đoàn thể cộng đồng. Đó là chất
triết lí của nhà văn Nam Cao.

</div>

<!--links-->