Phân tích tác phẩm Độc Tiểu Thanh kí của Nguyễn Du

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T: 098 1821 807 Trang | 1

<b>VĂN MẪ</b>

<b>U L</b>

<b>Ớ</b>

<b>P 10 </b>

<b>ĐỀ</b>

<b>BÀI:</b>

<b>PHÂN TÍCH TÁC PHẨ</b>

<b>M </b>

<b>ĐỘ</b>

<b>C TI</b>

<b>ỂU THANH KÍ CỦ</b>

<b>A NGUY</b>

<b>Ễ</b>

<b>N DU </b>

<b>A.</b> <b>SƠ ĐỒ TÓM TẮT GỢI Ý </b>

<b>B.</b> <b>DÀN BÀI CHI TIẾT </b>
<b>1.</b> <b>Mở bài </b>

- Giới thiệu tác phẩm Độc Tiểu Thanh kí và tác giả Nguyễn Du
- Dẫn dắt vào vấn đề

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T: 098 1821 807 Trang | 2
- Khái quát chung

• Xuất xứ: Trích từ tập Thanh Hiên thi tập

• Thể loại: Thất ngơn bát cú đường luật

• Nàng tiểu thanh: người con gái có tài sắc vẹn toàn nhưng chịu số phận bất hạnh,
hẩm hiu nàng đành phải chịu kiếp làm vợ lẽ cô đơn lẻ bóng. Cuộc đời nàng Tiểu
Thanh cơi cút chốn Cơn Sơn cạnh Tây Hồ

- Phân tích:

• Hai câu đề:

o Nguyễn Du mượn sựthay đổi của cảnh sắc đểnói lên được sựthay đổi của cuộc
sống. Nhìn hiện tại mà nhớ vềquá khứTây Hồnơi cảnh đẹp hút hồn người nay

đã hóa gị hoang

o Tâm trạng nỗi niềm của tác giả: đang ngậm ngùi, xót thương thân phận của một
người con gái đẹp đã khơng cịn, chỉcịn lại đây với những mảnh giấy tàn

• Hai câu thực:

o Nhà thơ mượn hình ảnh <i>“son”, “phấn” </i>để diễn tả sắc đẹp của nàng Tiểu Thanh
o Mượn vật đểnói người, nhà thơ đã bày tỏđược sựđau đớn dày vò về thểxác

và tinh thần của nàng Tiểu Thanh.

o Kết cục bi thảm của nàng Tiểu Thanh xuất phát từ sựghen tng, lịng đố kỵtài
năng của người đời, của tạo vật…

• Hai câu luận

o Nỗi oan khuất của thân phận người phụ nữ sống trong xã hội phong kiến đầy
bất cơng

o Sựđồng cảm, khóc người đểthương mình, cảm xúc đồng điệu của người xưa và
nay

o Nói lên tâm sự của số phận con người ai oan, cái ốn khó giải trên đường đời
khơng chỉriêng Nguyễn Du mà còn là nỗi niềm của các nhà thơi thời bấy giờ

• Hai câu kết

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T: 098 1821 807 Trang | 3

o Tác giả nhìn nhận và nghĩ đến số phận cô độc, lẻ loi trong hiện tại của chính
mình. Câu hỏi đặt ở cuối bài thơ chính là khao khát tìm được tấm lịng tri kỉ
giữa cuộc đời của tác giả.

- Nhận xét:

• Nội dung:

o Bài thơ cho thấy lời cảm thương của Nguyễn Du trước số phận oan nghiệt, đồng
thời cũng là bản cáo trạng vì xã hội với những quy luật của tạo hóa ln đố kị
với tài sắc của con người.

o Lời tâm sựchân thành, tha thiết của tác giả

• Nghệ thuật:

o Phép đối, và các hình ảnh ngơn từcó giá trịsâu sắc
o Ngơn ngữmang đậm chất triết lí

<b>3.</b> <b>Kết bài: </b>

- Nêu nhận xét, cảm nhận chung vềtác phẩm

- Mở rộng vấn đề bằng suy nghĩ, liên tưởng của mỗi cá nhân
<b>C.</b> <b>BÀI VĂN MẪU </b>

Độc Tiểu Thanh kí là một trong những bài thơ chữHán hay nhất của Nguyễn Du in
trong Thanh Hiên thi tập. Có thể Nguyễn Du sáng tác bài này trước hoặc sau khi được
triều đình cửđi sứ sang Trung Quốc.

Thắng cảnh Tây Hồ gắn liền với giai thoại vềnàng Tiểu Thanh tài sắc vẹn toàn, sống
vào đầu đời nhà Minh. Vì hồn cảnh éo le, nàng phải làm vợ lẽ một thương gia giàu có ở
Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang. Vợ cả ghen, bắt nàng ởtrong ngôi nhà xây biệt lập trên núi
Cơ Sơn. Nàng có làm một tập thơ ghi lại tâm trạng đau khổ của mình. ít lâu sau, Tiểu Thanh
buồn mà chết, giữa lúc tuổi vừa mười tám. Nàng chết rồi, vợ cả vẫn ghen, đem đốt tập thơ
của nàng, may cịn sót một sốbài được người đời chép lại đặt tên là Phần dư (đốt cịn sót
lại) và thuật luôn câu chuyện bạc phận của nàng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T: 098 1821 807 Trang | 4
Phiên âm chữHán:

<i>Tây Hồ hoa uyển tẫn thành khư</i>
<i>Độc điếu song tiền nhất chỉthư.</i>

<i>Chi phấn hữu thần liên tử hậu, </i>

<i>Văn chương vô mệnh lụy phần dư.</i>

<i>Cổ kim hận sựthiên nan vấn; </i>
<i>Phong vận kì oan ngã tựcư.</i>

<i>Bất tri tam bách dư niên hậu, </i>

<i>Thiên hạhà nhân khấp TốNhư ?</i>

Dịch thơ Tiếng Việt:

<i>Tây Hồ cảnh đẹp hóa gị hoang,</i>

<i>Thổn thức bên song mảnh giấy tàn.</i>

<i>Son phấn có thần chơn vẫn hận, </i>

<i>Văn chương khơng mệnh đốt cịn vương.</i>

<i>Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏi, </i>

<i>Cái án phong lưu khách tự mang. </i>
<i>Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữa, </i>

<i>Người đời ai khóc TốNhư chăng ?</i>

Đến với Tiểu Thanh ba trăm năm sau ngày nàng mất, trong lòng nhà thơ Nguyễn Du
dậy lên cảm xúc xót xa trước cảnh đời tang thương dâu bể:

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T: 098 1821 807 Trang | 5
Câu thơ có sức gợi liên tưởng rất lớn. Cảnh đẹp năm xưa đã thành phếtích, đã bị hủy
hoại chẳng cịn lại gì. Trên gị hoang ấy chơn vùi nắm xương tàn của nàng Tiểu Thanh xấu
số. Nói đến cảnh đẹp Tây Hồ, chắc hẳn tác giảcịn ngụý nói vềcon người đã từng sống ở
đây, tức Tiểu Thanh. Cuộc đời của người con gái tài sắc này cũng chẳng cịn lại gì ngồi
những giai thoại vềnàng. Cảnh ấy khiến tình này nhân lên gấp bội. Trái tim của nhà thơ
thổn thức trước những gì gợi lại một kiếp người bất hạnh:

<i>Độc điếu song tiền nhất chi thư.</i>

<i>(Thổn thức bên song mảnh giấy tàn.) </i>

Tiểu Thanh đã bày tỏtâm trạng của mình qua những bài thơ đó như thếnào?

Chắc chắn là nỗi buồn tủi cho thân phận, nỗi xót xa cho duyên kiếp dởdang và thống

thiết hơn cảlà nỗi đau nhân tình khơng người chia sẻ. Tiếng lòng Tiểu Thanh đồng điệu
với tiếng lòng Nguyễn Du nên mới gây được xúc động mãnh liệt đến thế. Nhà thơ khóc
thương Tiểu Thanh tài hoa bạc mệnh, đồng thời cũng là khóc thương chính mình – kẻ
cùng hội cùng thuyền trong giới phong vận.

Nguyễn Du cỏ cảm giác là dường như linh hồn Tiểu Thanh vẫn còn vương vấn đâu
đây. Nàng chết lúc mới mười tám tuổi trong cô đơn, héo hắt, đau khổ. Oan hồn của nàng
làm sao tiêu tan được?

<i>Chi phấn hữu thần liên tử hậu, </i>

<i>Văn chương vô mệnh lụy phần dư:</i>

<i>(Son phấn có thần chơn vẫn hận, </i>

<i>Văn chương khơng mệnh đốt cịn vương.)</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T: 098 1821 807 Trang | 6
Văn chương là cái tài của Tiểu Thanh nói riêng và cũng là vẻđẹp tinh thần của cuộc
đời nói chung. Văn chương vơ mệnh bởi nó đâu có sống chết như người? Ấy vậy mà ở
đây, nó như có linh hồn, cũng biết giận, biết thương, biết cố gắng chống chọi lại bạo lực
hủy diệt để tổn tại, đểnói với người đời sau những điều tâm huyết. Dụnó có bị đốt, bị
hủy, nhưng những gì cịn sót lại vẫn khiến người đời thương cảm, xót xa. Nhà thơ đã thay
đổi số phận cho son phấn, văn chương, để chúng được sóng và gắn bó với Tiểu Thanh,
thay nàng nói lên nỗi uất hận ngàn đời. Hai câu thơ đầy ý vị ngậm ngùi, cay đắng, như một
tiếng khóc thổn thức, nghẹn ngào.

Đến hai câu luận:

<i>Cổ kim hận sựthiên nan vấn, </i>

<i>Phong vận kì oan ngã tựcư.</i>

<i>(Nỗi hờn kim cổ trời khơn hỏi, </i>

<i>Cái án phong lưu khách tự mang.) </i>

Nhà thơ tiếp tục bày tỏ niềm thương cảm của lịng mình. Câu thơ: cổ kim hận sự
thiên nan vấn chứa đựng sự tuyệt vọng. Từ nỗi hận nhỏ là hận riêng cho số phận Tiểu
Thanh, Nguyễn Du nâng cao, mở rộng thành nỗi hận truyền kiếp từxưa tới nay của giới
giai nhân tài tử. Tài hoa bạc mệnh, đó có phải là quy luật bất di bất dịch của Tạo hóa ? Là
định mệnh rõ ràng khắt khe của số phận? Nếu đúng như thếthì nguyên nhân là do đâu?
Trải mấy ngàn năm, điều đó đã tích tụthành nỗi ốn hờn to lớn mà khơng biết hỏi ai. Nỗi
oan lạlùng của những kẻtài sắc như Tiểu Thanh cũng là nỗi oan của những người tài hoa
bạc mệnh rõ ràng là vơ lí, bất cơng, nhưng khó mà hỏi trời vì trời cũng khơng sao giải
thích được (thiên nan vấn). Do đó mà càng thêm hờn, thêm hận.

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net T: 098 1821 807 Trang | 7
Càng ngẫm nghĩ, nhà thơ càng thương tiếc Tiểu Thanh và càng thương thân phận
mình. Từthương người, ơng chuyển sang thương thân:

<i>Bất tri tam bách dư niên hậu, . </i>

<i>Thiên hạhà nhân khấp TốNhư?</i>

<i>(Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữa, </i>

<i>Người đời ai khóc TốNhư chăng ?)</i>

Câu hỏi đậm sắc thái tu từ cho thấy Nguyễn Du vừa băn khoăn vừa mong đợi người
đời sau đồng cảm và thương cảm cho số phận của mình. Có thể hiểu ba trăm năm là con

số tượng trưng cho một khoảng thời gian rất dài. Ý Nguyễn Du muốn bày tỏlà giờđây,
một mình ta khóc nàng, coi nỗi oan của nàng như của ta. Vậy sau này liệu có cịn ai mang
nỗi oan như ta nhỏ lệ khóc ta chăng ? Câu thơ thể hiện tâm trạng cơ đơn của nhà thơ vì
chưa tìm thấy người đồng cảm trong hiện tại nên đành gửi hi vọng da diết ấy vào hậu thế.
Hậu thếkhông chi khóc cho riêng TốNhư, mà là khóc cho bao kiếp tài hoa tài tửkhác.

Nhà thơ thấy giữa mình và Tiểu Thanh có những nét đồng bệnh tương liên. Tiểu
Thanh mất đi, ba trăm năm sau có Nguyễn Du thương xót cho số phận nàng. Liệu sau khi
TốNhư chết ba trăm năm, có ai nhớ tới ơng mà khóc thương chặng?

Câu thơ như tiếng khóc xót xa cho thân phận, thương mình bơ vơ, cơ độc, khơng kẻ
tri âm, tri kỉ; một mình ơm mối hận của kẻtài hoa bạc mệnh giữa cõi đời. Dường như nhà
thơ, đang mang tâm trạng của nàng Kiều sau bao sóng gió cuộc đời: Khi tỉnh rượu, lúc tàn
canh, Giật mình, mình lại thương mình xót xa.

Mởđầu bài thơ là thương người, kết thúc bài thơ là thương thân. Tứthơ khơng có
gì lạc điệu bởi đến đây, Tiểu Thanh và Nguyễn Du đã hòa làm một – một số kiếp tài hoa
mà đau thương trong muôn vàn số kiếp tài hoa đau thương trong xã hội phong kiến cũ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8></div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

W: www.hoc247.net F: www.facebook.com/hoc247.net Y: youtube.com/c/hoc247tvc 1

Website HOC247 cung cấp một môi trường h<b>ọc trực tuyến </b>sinh động, nhiều ti<b>ện ích thơng minh, </b>

nội dung bài giảng được biên soạn công phu và giảng dạy bởi những <b>giáo viên nhiều năm kinh </b>

<b>nghiệm, giỏi về kiến thức chuyên môn lẫn kỹnăng sư phạm </b>đến từcác trường Đại học và các

trường chuyên danh tiếng.

<b>I.</b>

<b>Luy</b>

<b>ệ</b>

<b>n Thi Online</b>

- <b>Luyên thi ĐH, THPT QG:</b>Đội ngũ <b>GV Giỏi, Kinh nghiệm</b> từ các Trường ĐH và THPT danh tiếng xây
dựng các khóa <b>luyện thi THPTQG </b>các mơn: Tốn, NgữVăn, Tiếng Anh, Vật Lý, Hóa Học và Sinh Học.

- <b>Luyện thi vào lớp 10 chun Tốn: </b>Ơn thi <b>HSG lớp 9</b> và <b>luyện thi vào lớp 10 chuyên Toán</b> các

trường <i>PTNK, Chuyên HCM (LHP-TĐN-NTH-GĐ), Chuyên Phan Bội Châu Nghệ An</i> và các trường Chuyên
khác cùng <i>TS.Trần Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Trịnh Thanh Đèo và Thầy Nguyễn Đức Tấn.</i>

<b>II.</b>

<b>Khoá H</b>

<b>ọ</b>

<b>c Nâng Cao và HSG </b>

- <b>Tốn Nâng Cao THCS:</b> Cung cấp chương trình Tốn Nâng Cao, Toán Chuyên dành cho các em HS THCS

lớp 6, 7, 8, 9 u thích mơn Tốn phát triển tư duy, nâng cao thành tích học tập ởtrường và đạt điểm tốt

ở các kỳ thi HSG.

- <b>Bồi dưỡng HSG Tốn:</b> Bồi dưỡng 5 phân mơn <b>Đại Số, Số Học, Giải Tích, Hình Học </b>và <b>Tổ Hợp</b> dành cho
học sinh các khối lớp 10, 11, 12. Đội ngũ Giảng Viên giàu kinh nghiệm: <i>TS. Lê Bá Khánh Trình, TS. Trần </i>

<i>Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Lưu Bá Thắng, Thầy Lê Phúc Lữ, Thầy Võ Quốc Bá Cẩn</i>cùng đơi HLV đạt
thành tích cao HSG Quốc Gia.

<b>III.</b>

<b>Kênh h</b>

<b>ọ</b>

<b>c t</b>

<b>ậ</b>

<b>p mi</b>

<b>ễ</b>

<b>n phí</b>

- <b>HOC247 NET:</b> Website hoc miễn phí các bài học theo <b>chương trình SGK</b> từ lớp 1 đến lớp 12 tất cả các

môn học với nội dung bài giảng chi tiết, sửa bài tập SGK, luyện tập trắc nghiệm mễn phí, kho tư liệu tham
khảo phong phú và cộng đồng hỏi đáp sôi động nhất.

- <b>HOC247 TV:</b> Kênh <b>Youtube</b> cung cấp các Video bài giảng, chuyên đề, ôn tập, sửa bài tập, sửa đề thi miễn

phí từ lớp 1 đến lớp 12 tất cả các mơn Tốn- Lý - Hố, Sinh- Sử - Địa, NgữVăn, Tin Học và Tiếng Anh.

<i><b>Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai </b></i>

<i><b> H</b><b>ọ</b><b>c m</b><b>ọ</b><b>i lúc, m</b><b>ọi nơi, mọ</b><b>i thi</b><b>ế</b><b>t bi </b><b>–</b><b> Ti</b><b>ế</b><b>t ki</b><b>ệ</b><b>m 90% </b></i>

<i><b>H</b><b>ọ</b><b>c Toán Online cùng Chuyên Gia </b></i>

<i><b>HOC247 NET c</b><b>ộng đồ</b><b>ng h</b><b>ọ</b><b>c t</b><b>ậ</b><b>p mi</b><b>ễ</b><b>n phí </b></i>

</div>

<!--links-->