Phân tích sự đối lập thiện - ác trong đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (666.6 KB, 5 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

BÀI VĂN MẪU LỚP 9

PHÂN TÍCH SỰ ĐỐI LẬP THIỆN - ÁC

TRONG ĐOẠN TRÍCH LỤC VÂN TIÊN GẶP NẠN

A. Sơ đồ tóm tắt gợi ý

B. Dàn bài chi tiết 
1. Mở bài

- Dẫn ra nhận định của G. Ô – ba – rê: Truyện Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu từng
được xem là “một trong nhữn sản phẩm hiếm có của trí tuệ con người có ưu điểm lớn nhất
là diễn tả được trung thực những tình cảm của một dân tộc”.

- Giới thiệu đoạn trích

+ Đoạn trích này nằm ở phần thứ hai của truyện

+ Đoạn trích nói đến cái thiện và cái ác giữa nhân cách ca cả và toan tính thấp hèn.
2. Thân bài

- Nhân vật Trịnh Hâm:

+ Một kẻ có tâm địa hèn hạ, xấu xa.

+ Vì ghen ghét với Lục Vân Tiên mà dã tâm hãm hại chàng.

+ Không những hãm hại Vân tiên mà còn “la làng” để “lấy lời phôi pha” từ mọi người.
+ Hành động của Trịnh Hâm cho thấy hắn là một người bội tín với lời hứa của chính mình.

 Bản chất độc ác, sự lọc lừa, phản trắc của Trịnh Hâm.
- Nhân vật Ngư Ơng

+ Hình ảnh miêu tả cho thấy gia đình Ngư Ơng thật đẹp (đẹp từ nhân cách, quan niệm sống
đến việc làm nhân đức). Khi thấy người bị nạn, ông đã lập tức cứu giúp:

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

Ông hơ bụng dạ, mụ hơ mặt mày.

Hành động nhân nghĩa, mối chân tình của gia đình Ơng Ngư đối với người bị nạn.
 Nghe Vân Tiên kể về hồn cảnh của mình, ơng đã cưu mang.

 Dù gia đình rất nghèo, nhưng ơng vẫn sẵn lịng đùm bọc kẻ tật nguyền khơng chốn nương
thân.

 Ơng khơng hề tính tốn đến cái ơn cứu mạng:

Ngư rằng: Lòng lão chẳng mơ, 
Dốc lòng nhân ngĩa, há chờ trả ơn.

+ Quan niệm sống, phong cách sống của Ngư Ông
Nghèo mà trong sạch, khơng màng danh lợi.

Ơng sống ung dung, tự do, tự tại, kiếm sống bằng chính sức lao động của mình.
Cuộc sống thanh cao, vui cùng thiên nhiên, sơng nước.

 Ngư Ơng là hình ảnh tiêu biểu của người dân lao động có đạo đức cao đẹp và trong sáng.
- Thái độ của tác giả Nguyễn Đình Chiểu:

+ Hết lịng u thương những con người có nhân cách cao thượng như Lục Vân Tiên, Ngư
Ông.

+ Ghét cay ghét đắng những kẻ xấu xa, độc ác: bọn cướp, Trịnh Hâm,…

3. Kết bài

- Nội dung:

+ Sự đối lập giữa cái thiện và cái ác, giữa nhân cách cao cả và những toan tính thấp hèn.
+ Thể hiện thái độ quý trọng và niềm tin của tác giả với nhân dân lao động.

- Nghệ thuật

+ Tình tiết và diễn biến hành động hợp lí, nhanh gọn.
+ Ngơn ngữ thơ giản dị, mộc mạc.

+ Hình ảnh thơ đẹp, gợi cảm, giàu cảm xúc.
C. Bài văn mẫu

Đề bài: Phân tích sự đối lập thiện - ác trong đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn 
Gợi ý làm bài:

Trong tác phẩm Một số tư liệu về cuộc đời và thơ văn Nguyễn Đình Chiểu (NXB Khoa học Xã
hội, 1965), G. Ô - ba-rê từng nhận định: Truyện Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu từng
được xem là "một trong những sản phẩm hiếm có của trí tuệ con người có cái ưu điểm lớn là
diễn tả được trung thực những tình cảm của một dân tộc". Một trong những tình cảm lớn
lao ấy là tấm lòng yêu mến, trân trọng cái thiện đồng thời căm ghét, lên án cái ác ở đời. Qua
đoạn trích “Lục Vân Tiên gặp nạn”, nhà thơ đã thể hiện trọn vẹn sự đối lập thiện - ác tiêu
biểu cho toàn bộ tác phẩm.

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

hiện hành động tàn ác của mình.

Qua cách hành xử của các nhân vật khi gặp người bị nạn: Trịnh Hâm gặp Vân Tiên bị mù,
Ngư ông và gia đình gặp Vân Tiên bị đẩy xuống sơng, tác giả đã vạch mặt chỉ tên cái ác - mà

đại diện là gã Trịnh Hâm tàn ác, nham hiểm, đồng thời ngợi ca cái thiện, tiêu biểu là nhân
vật Ơng Ngư cùng gia đình của ơng.

Trịnh Hâm là một kẻ có tâm địa hèn hạ, xấu xa. Vốn ghen ghét, với Lục Vân Tiên nhưng đến
khi Lục Vân Tiên mù lòa rồi, dã tâm của Trịnh Hâm vẫn chưa thỏa. Lục Vân Tiên đã bị mù,
tiền bạc hết, thầy tớ bơ vơ. Với Vân Tiên, Trịnh Hâm lại là người quen cũ. Vậy mà gã họ
Trịnh lại đang tâm lừa gạt, hãm hại con người tội nghiệp, đang trong cơn hoạn nạn, cần cậy
nhờ sự giúp đỡ của hắn:

Trịnh Hâm khi ấy ra tay, 
Vân Tiên bị gã xô ngay xuống vời.

Khơng những vậy, Trịnh Hâm cịn vừa ăn cướp vừa la làng đầy ghê tởm:

Trịnh Hâm khi ấy kêu trời 
Cho người thức dậy lấy lời phôi pha.

Chẳng những khơng thực hiện lời mình nói (hứa đưa Vân Tiên trở lại quê nhà) mà còn hãm
hại Vân Tiên. Đó là sự phản bội bạn bè, phản bội lời hứa của chính mình. Đối với những
người quân tử Nho học xưa, lời hứa vơ cùng thiêng liêng, đó là bức tượng danh dự cho mỗi
người: Lời đã nói ra như dao chém đá, một lời nói nặng tựa chín đỉnh đồng. Do vậy, hành
động của Trịnh Hâm lột tả rõ tâm địa vừa bất nhân vừa bất nghĩa, vừa gian ngoan vừa xảo
quyệt của hắn. Tất cả cũng vì lịng ganh ghét, vì sự đố kị tài năng với Vân Tiên. Nọc độc ấy
ngấm vào xương tuỷ, trở thành bản chất độc ác của Trịnh Hâm.

Chỉ tám dịng thơ, tác giả đã sắp xếp các tình tiết một cách hợp lí, thể hiện diễn biến hành
động rất mau lẹ, có tính tốn và rất độc ác của Trịnh Hâm. Cái ác trong con người này tiêu
biểu cho cái ác trong tồn bộ tác phẩm. Đó là sự lọc lừa, phản trắc của những Bùi Kiệm, Võ
Công,... Chúng đã không chỉ một hai lần hãm hại những tâm hồn lương thiện thanh sạch như
Lục Vân Tiên, Kiều Nguyệt Nga,...

Nhưng Nguyễn Đình Chiểu khơng hề bi quan về cuộc đời, dựng lên hình ảnh của cái ác, tấm
lòng nhân ái của nhà thơ muốn tạo ra sự đối lập để tôn vinh cái thiện. Cái thiện ấy được thể
hiện qua sự hiệp nghĩa và trái tim nhân ái của Ông Ngư cùng gia đình của ơng.

Thấy người bị nạn dưới sơng, Ông Ngư đã ra tay cứu giúp:

Ông chài xem thấy vớt ngay lên bờ 
Hối con vầy lửa một giờ, 
Ông hơ bụng dạ, mụ hơ mặt mày

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

tình của cả một gia đình vợ chồng, con cái đối với người gặp nạn. Chỉ riêng điều này đã đối
lập gay gắt với hành động độc ác, bất nhân của Trịnh Hâm.

Không chỉ vậy, ơng Ngư và cả gia đình còn sẵn sàng cưu mang người hoạn nạn, ông chân
thành ngỏ ý mời Vân Tiên ở lại cùng sớm hôm chia sẻ cuộc sống đạm bạc nhưng đầm ấm
tình người:

Ngư rằng: Người ở cùng ta 
Hôm mai hẩm hút một nhà cho vui.

Khi Vân Tiên băn khoăn "ông lấy chi ni" ngư ơng đã thể hiện lịng vị tha, tinh thần trọng
nghĩa khinh tài của mình qua câu nói:

Lão rằng: Lịng lão chẳng mơ 
Dốc lịng nhân nghĩa há chờ trả ơn.

Có nghĩa là làm ơn mà khơng hề trơng chờ sự báo đáp. Đó là sự trong sạch vô tư đến tuyệt
vời của một tâm hồn lành mạnh khỏe khoắn... Điều đó một lần nữa còn được thể hiện qua
cuộc sống lao động của ơng Ngư. Đó là một cuộc sống trong sạch, không chạy theo danh lợi,

khinh ghét thói đời bạc đen, tráo trơ. Cuộc sống của ông gắn với thiên nhiên khống đạt,
tâm hồn ơng thanh thản và thư thái vơ cùng:

Một mình thong thả làm ăn 
Tắm mưa trải gió trong vời hàn giang.

Bằng đoạn thơ trên, tác giả gửi gắm khát vọng và niềm tin vào cái thiện, vào bản chất tốt đẹp
của con người lao động bình thường. Cùng với những Hớn Minh, Vương Tử Trực, ơng Tiều,
ơng qn,... Ơng Ngư đã đại diện cho cái thiện trong thiên truyện Truyện Lục Vân Tiên. Qua
những nhân vật này, Nguyễn Đình Chiểu thể hiện một cái nhìn tiến bộ, lạc quan đậm chất
nhân dân.

Giống như toàn bộ tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên, đoạn trích Lục Vân Tiên gặp nạn khơng
có điều kiện để được nhà thơ trau chuốt về hình thức song chính sự giản dị, mộc mạc đậm
chất Nam Bộ của ngôn ngữ đã mang đến cho đoạn trích sự chân thành chẳng những diễn tả
thành cơng tính cách các nhân vật mà còn bộc lộ tấm lòng nhân ái, lạc quan của nhà thơ.
Đặc biệt, đoạn trích diễn tả đời sống của Ngư Ơng, ngơn ngữ và lời thơ rất thanh thốt, uyển
chuyến, hình ảnh thơ đẹp, ý tình phóng khống mà sâu xa. Đọc đoạn thơ, ta có cảm giác như
chính tác giả đang nhập thân vào nhân vật để nói lên cái khát vọng sống của mình.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Website HOC247 cung cấp một môi trường học trực tuyến sinh động, nhiều tiện ích thơng minh,

nội dung bài giảng được biên soạn công phu và giảng dạy bởi những giáo viên nhiều năm kinh

nghiệm, giỏi về kiến thức chuyên môn lẫn kỹ năng sư phạm đến từ các trường Đại học và các

trường chuyên danh tiếng.

I. Luyện Thi Online

- Luyên thi ĐH, THPT QG: Đội ngũ GV Giỏi, Kinh nghiệm từ các Trường ĐH và THPT danh tiếng xây
dựng các khóa luyện thi THPTQG các mơn: Tốn, Ngữ Văn, Tiếng Anh, Vật Lý, Hóa Học và Sinh Học.
- Luyện thi vào lớp 10 chuyên Tốn: Ơn thi HSG lớp 9 và luyện thi vào lớp 10 chuyên Toán các

trường PTNK, Chuyên HCM (LHP-TĐN-NTH-GĐ), Chuyên Phan Bội Châu Nghệ An và các trường Chuyên
khác cùng TS.Trần Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Trịnh Thanh Đèo và Thầy Nguyễn Đức Tấn.

II. Khoá Học Nâng Cao và HSG

- Toán Nâng Cao THCS: Cung cấp chương trình Tốn Nâng Cao, Tốn Chuyên dành cho các em HS THCS 
lớp 6, 7, 8, 9 u thích mơn Tốn phát triển tư duy, nâng cao thành tích học tập ở trường và đạt điểm tốt
ở các kỳ thi HSG.

- Bồi dưỡng HSG Tốn: Bồi dưỡng 5 phân mơn Đại Số, Số Học, Giải Tích, Hình Học và Tổ Hợp dành cho
học sinh các khối lớp 10, 11, 12. Đội ngũ Giảng Viên giàu kinh nghiệm: TS. Lê Bá Khánh Trình, TS. Trần

Nam Dũng, TS. Pham Sỹ Nam, TS. Lưu Bá Thắng, Thầy Lê Phúc Lữ, Thầy Võ Quốc Bá Cẩn cùng đơi HLV đạt

thành tích cao HSG Quốc Gia.
III. Kênh học tập miễn phí

- HOC247 NET: Website hoc miễn phí các bài học theo chương trình SGK từ lớp 1 đến lớp 12 tất cả các
môn học với nội dung bài giảng chi tiết, sửa bài tập SGK, luyện tập trắc nghiệm mễn phí, kho tư liệu tham
khảo phong phú và cộng đồng hỏi đáp sôi động nhất.

- HOC247 TV: Kênh Youtube cung cấp các Video bài giảng, chuyên đề, ôn tập, sửa bài tập, sửa đề thi miễn
phí từ lớp 1 đến lớp 12 tất cả các môn Toán- Lý - Hoá, Sinh- Sử - Địa, Ngữ Văn, Tin Học và Tiếng Anh.