Topik 18B-13

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

1. GALILÊ -“ Cha đẻ của khoa học cận đại”.

<b>Galilê (1564 – 1642): Galilê là nhà thiên văn học, nhà vật lý học Italia. Lúc nhỏ gia đình nghèo, </b>

ơng chưa học hết đại học, những ông vấn tự học 25 tuổi được mời làm giáo sư đại học. Đầu tiên
ông đưa ra nguyên lý quán tính, khái niệm lực và gia tốc, là người mở đường cho lực học kinh
điển và vật lý học thực nghiệm. Ơng là người đầu tiên dùng kính viễn vọng quan sát các thiên
thể, chứng minh và phát triển thuyết mặt trời là trung tâm vũ trụ của Cơpecnich.

<b>Ơng được người đời sau mệnh danh là “ Cha đẻ của khoa học cận đại”.</b>

Galilê là nhà khoa học nổi tiếng thời Cổ đại, ông sinh ra ở thành Pisa Italia. Suốt đời ông theo
đuổi chân lý, hiến thân cho khoa học, dám giữ vững nguyên tắc của mình.

Khi cịn đi học Galilê là một học sinh hay đặt ra câu hỏi, đối với những vấn đề hứng thú ơng ln
<i>tự tìm cách chứng minh. Có một thầy giáo đã đưa ra một câu hỏi hóc búa cho học sinh: Dùng </i>
<i>một sợi dây vòng thành các hình khép kín khác nhau, thị hình nào có diện tích lớn nhất? Để tìm </i>
câu trả lời Galilê đã tìm một sợi dây vịng thành các hình như hình vng, chữ nhật, hình trịn
vv… cuối cùng ơng phát hiện hình trịn là hình có diện tích lớn nhất trong các hình, ơng cịn
dùng những kiến thức tốn học của mình học được để chứng minh quan điểm này.

Thầy giáo của ông thấy sự chứng minh của Galilê như vậy hết sức vui mừng, cổ vũ ông học tốn
học.

Gallilê ngày càng có hứng thú với tốn học, ơng cịn thường đọc một số sách của các nhà khoa
học nổi tiếng, ơng thích đọc sách của nhà triết học Arixtốt người Hy Lạp nhất, đồng thời ơng cịn
thích tìm tịi thảo luận những nội dung trong sách. Ơng dần dần phát hiện ra có rât nhiều vấn đề
Arixtốt khơng có tư duy biện chứng chặt chẽ mà chỉ phán đốn thơng qua cảm giác và kinh
nghiệm.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Các đồng sự của ông biết điều hồi nghi đó của ơng đều bàn tán xơn xao, có người nói Arixtốt là

nhân vật vĩ đại như vậy, lẽ nào quan điểm của ông lại sai được?

Đây chắc là muốn chơi trội. Lại có người nói Giáo hội và Giáo hoàng đều thừa nhận những điều
Arixtốt nói là chân lý,Galilê lại dám nghi ngờ cả chân lý. Điên chắc. Nhưng Glilê không để ý
những điều mọi người dị nghị, ông nghĩ cách dùng thực nghiệm để chứng minh sự đúng đắn của
mình. Ơng nhớ lại lúc nhỏ cùng các em trèo lên tháp Pisa chới trò ném đá xuống, mỗi lần ném
một nắm đá xuống có hịn to hịn nhỏ, chúng đều cùng rơi xuống đất một lúc. Thế là ông quyết
định phải lên tháp pisa để làm thực nghiệm, để cho tất cả mọi người đều nhìn thấy kết quả thực
nghiệm.

<i>Galilê dán quảng cáo trong thành phố, ông viết: “Trưa mai mời mọi người dến tháp nghiêng pisa</i>
<i>xem thực nghiệm về vật rơi”. Tin được truyền đi, đúng trưa ngày hôm sau rất nhiều người đã kéo</i>
đến xem thực nghiệm, có người là nhà khoa học, có người chỉ là dân thường trong thành phố, có
bạn bè của ông và có cả những người phản đối ông. Trong đám người đến xem vẫn có người
cười ơng, họ nói rằng có thằng ngốc mới tin rằng một chiếc lông gà và một viên đá cùng rơi
<b>xuống đất như nhau. Lúc đó Galilê hết sức tự tin vì rằng ông và các học sinh của ông đã làm </b>

<b>thực nghiệm nhiều lần và mỗi lần đều chứng minh đúng.</b>

Thực nghiệm bắt đầu, Galilê và học sinh của mình đặt hai quả cầu sắt to nhỏ khác nhau tương
đối rõ rệt vào một cái hộp, đáy của hộp có thể mở ra được, chỉ cần kéo đáy hộp ra là hai viên cầu
sắt trong hộp đồng thời tự do rơi xuống. Galilê và các học sinh của mình đưa hộp lên đỉnh tháp,
mọi người đứng phía dưới đều chăm chú ngẩng đầu nhìn lên. Galilê đích thân kéo đáy hộp ra,
mọi người nhìn thấy hai quả cầu sắt một to một nhỏ rơi xuống, tất cả đều nín thở.

“Bịch” một tiếng, cả hai viên đồng thời rơi xuống đất mọi người đứng xem cùng reo lên, cịn
những người phản đối Galilê thì im lặng khơng nói gì. Thực tế mọi người nhìn thấy đã chứng
minh:

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

rơi xuống mặt trăng một lúc. Điều này đã nói cho biết nếu như khơng có lực đẩy của khơng khí,

chiếc lơng và hịn đá sẽ rơi xuống mặt đất cùng một lúc.

Câu chuyện nổi tiếng về thực nghiệm ở tháp nghiêng Pisa vẫn còn lưu truyền trên thế giới đến
ngày nay, nó đã trở thành một giai thoại lịch sử khoa học.

<b>Chuyện về kính viễn vọng</b>

Vào mùa hè một năm nọ, Galilê nhận được thư của một người bạn gửi tới, trong thư có nói rằng:
<i>“Có một người Hà Lan chế tạo được một chiếc kính rất đặc biệt, hơm qua khi đi dạo bên bờ </i>
<i>sông tôi đã gặp ông ta. Lúc ấy bên kia bờ sơng có một cơ gái rất đẹp, qua ống kính tơi đã nhìn </i>
<i>thấy cơ gái ấy, khuôn mặt cô rõ mồn một cứ như cô đang đứng ngay trước mặt tôi vậy. Tôi ngạc </i>
<i>nhiên đến reo lên, tơi nghĩ rằng mình có thể sờ tay vào cô gái được, nhưng khi tôi với tay ra thì </i>
<i>st ngã xuống sơng, thì ra cơ gái vẫn ở mãi tận bờ sơng bên kia! Vì rằng ơng ta khơng cịn </i>
<i>chiếc kính nào nữa nên không thể mua lại cho anh được.”</i>

<i>Galilê đọc đi đọc lại bức thư, mừng nhảy cẫng lên, ơng nói: “Tơi cũng phải làm chiếc kính như </i>
<i>thế! Tơi muốn nhìn tận mắt khn mặt của những người ở phía xa , có lẽ tơi cịn muốn nhìn rõ </i>
<i>cả khn mặt của những vì sao trên trời cao!”</i>

Để làm được loại kính đặc biệt này Galilê đã tìm đọc các tài liệu có liên quan, sau đó suy nghĩ
tìm tịi. Một mặt ơng dùng bút vẽ trên giấy, một mặt dùng máy tính để tính tốn. Mất đúng một
đêm, cuối cùng ơng đã tìm được cách làm ra chiếc kính này. Galilê muốn làm loại kính này, ơng
cần mua mấy chiếc phơi thấu kính để thử làm thiết bị có thể nhìn ra được, nhưng lục túi khơng
thấy cịn đồng nào, ơng nói với người làm: “Lấy áo khốc của tơi đi đặt lấy tiền đi!” Người phục
vụ gái không nỡ làm như vậy, liền lấy tiền riêng của mình để mua mây miếng phơi thấu kính.
Sau khi có vật liệu để làm rồi ơng liền bắt tay vào mài kính. Về tính năng của thấu kính thì Galilê
q thuộc nhưng việc mài kính là rất cơng phu. Ơng phải mất mấy ngày mới mài được hai miếng
thấu kính, một thấu kính lồi, một thấu kính lõm. Ơng lấy hai ống dài một to, một nhỏ để có thể
lồng vào nhau được, ơng gắn hai chiếc thấu kính lên hai chiếc ống đó, lúc này chỉ còn việc điều
chỉnh cự ly của hai thấu kính là có thể đưa những vật từ xa lại gần và phóng đại nó lên. Galilê

nâng cái ống kính đơn giản và kỳ lạ ấy lên ngắm cây mọc phía ngồi cửa sổ, ơng điều chỉnh hai
chiếc ống có gắn kính tức là điều chỉnh cự ly của hai thấu kính, khi điều chỉnh đến vị trí tốt nhất,
Galilê bỗng đã nhìn thấy cái cây đứng từ xa nhỏ gần lại ngay trước mắt, có cảm giác như giơ tay
ra là có thể sờ thấy được. Galilê đã thành công, đã làm được loại kính có thể nhìn xa này, ơng vơ
cùng sung sướng! Ơng quyết tâm tiếp tục cải tiến loại kính này để nó có thể nhìn xa hơn. Thế là
ơng lại bắt đầu thiết kế, tính tốn, vẽ, mài thấu kính … Qua một mùa hè phấn đấu, hệ số phóng
<b>đại của thấu kính đã tăng lên từ 3 đến 9 lần. Sau này ông lại làm ra được chiếc kính phóng đại </b>

<b>vật thể lên gấp 33 lần, loại kính này được mọi người gọi là “kính viễn vọng”. Bởi vì nó thực sự</b>

là kính viến vọng nên cho đến nay người ta vẫn gọi nó với cái tên như vậy.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

người bỏ tiền mua kính của ơng. Vì bộ phận quan trọng nhất của kính vọng là thấu kính, nên
Galilê suốt ngày đêm ngồi mài kính, tuy như vậy nhưng kính ơng làm ra vẫn không đủ để bán
cho người cần.

Galilê sản xuất và cải tiến kính viễn vọng đồng thời bắt đầu dùng kính viễn vọng vào ứng dụng
vào quan sát bầu trời, nó đặt nền móng cho ơng nghiên cứu thiên văn học sau này.

<b>Chân lý tỏa sáng</b>

Trên trời cao có vơ vàn những vì sao, chúng xa xơi và thần bí. Ở thời đại Galilê sống, người ta
tin rằng tất cả các vì sao trên bầu trời là đứng yên, bất động mà trung tâm là Trái đất. Đây chính
là “Thuyết Trái đất là trung tâm của vũ trụ” mà mọi người cơng nhận lúc đó. Nhưng Galilê đã
<i>dùng kính viễn vọng quan sát thấy các thiên thể vận động. Ông viết trong sách của mình rằng: </i>
<i>“Tất cả khơng phải là tĩnh tại, mặt trời đang quay, trái đất cũng đang quay. Trái đất khơng chỉ </i>
<i>quay quanh mặt rời mà cịn tự quay quanh mình nó theo một trục”.</i>

Học thuyết của Galilê vừa ra đời đã xúc phạm đến Giáo hội, Giáo hội quy học thuyết của ông
vào loại “Thuyết mặt trời là trung tâm vũ trụ”, được coi là học thuyết dị đoan. Giáo hội khơng

muốn nhìn thấy có người đưa ra học thuyết khác với truyền thống, muốn mọi người mãi mãi tin
rằng trái đất là trung tâm của vũ trụ. Tịa án tơn giáo của Giáo hội gọi thẩm vẫn Galilê, Galilê
nhận được sự cảnh cáo của Giáo hồng, cấm ơng tun truyền cho “Thuyết mặt trời là trung tâm
của vũ trụ” dưới mọi hình thức.

Galilê bị đả kích, nhưng ơng vẫn khơng qn cơng việc nghiên cứu của mình. Tốn mất thời gian

<b>6 năm để hồn thành cuốn sách của mình, nội dung bàn về hai quan điểm “Thuyết mặt trời là</b>
<b>trung tâm của vũ trụ” và “Thuyết Trái đất là trung tâm của vũ trụ”. Cuốn sách truyền bá tư </b>

tưởng mới, viết sinh động, khôi hài, sau khi xuất bản độc giả đã giành nhau mua hết ngay.
Những người phản đối Galilê đọc xong liền tiến hành cơng kích ơng, nói rằng xuất bản cuốn
sách này là vi phạm lệnh cấm và làm vấn đề trở nên càng ngày càng nghiêm trọng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<b>Hai tháng sau tòa án Rome gửi trát địi Galilê đến tồ án thẩm vẫn. Mặc dù đã 69 tuổi, bệnh </b>
nằm liệt giường ông vẫn bị áp giải đến Rome.

Lúc đầu, Giáo hội chỉ định để Galilê thừa nhận việc ông tuyên truyền “Thuyết mặt trời là trung
tâm của vũ trụ” là sai lầm đồng thời yêu cầu ông viết giấy đảm bảo sau này không tuyên truyền
<i>nữa. Nhưng Galilê không nhận tội, cũng khơng viết giấy bảo đảm, ơng nói: “Những điều tôi viết </i>
<i>trong sách dều là sự khách quan, tôi khơng hề phản đối Giáo hồng. Tơi có tội gì? Lẽ nào tôi lại</i>
<i>phải che giấu chân lý, lừa dối mọi người? Lẽ nào tơi sẽ bị trừng phạt vì nói ra sự thật?”</i>

Việc thẩm vấn kéo dài 5 tháng, sức khỏe của Galilê đã không chịu nổi, nhưng mỗi lần thẩm vẫn
ông không hề tỏ ra hối hận về việc mình làm. Vì sức khỏe quá yếu, sau mỗi lần chịu thẩm vấn
ông đều phải trở về bằng cáng. Tòa án Giáo hội thấy sức khỏe của ông thực sự không chịu nổi
liền phán quyết: “Tội danh Galilê là đi ngược lại giáo lý tuyên truyền học thuyết dị đoan bị cầm
từ chung thân.

<b>Sau khi tòa án tuyên phạt, Galilê bị giam gần Rome, mất tự do. Cho dù là như vậy, đêm về </b>

Galilê vẫn kiên trì viết cho đến khi mắt bị hỏng ơng khơng cịn nhìn thấy ánh sáng nữa. Ơng tin
tưởng ánh sáng chân lý chắc chắn sẽ chiến thắng mọi thế lực đen tối. Sau đó khơng lâu Galilê đã
trút hơi thở cuối cùng.

<b>Hơn 300 năm sau, năm 1979 Tịa thánh La Mã đã cơng khai sửa cho Galilê. Giáo hồng chính thức tun bố, phán quyết của Tòa </b>

<b>thánh La Mã đối với Galilê là sai lầm nghiêm trọng. Lịch sử cuối cùng đã có pháp quyết công bằng đúng đắn đối với nhà khoa học vĩ </b>

</div>

<!--links-->