Phát triển các khu công nghiệp ở tỉnh thanh hóa theo hướng bền vững (tt)

PHẦN MỞ ĐẦU
1.“Lý do lựa chọn đề tài
Quá trình xây dựng và phát triển các“KCN, KKT, KCX”là“động lực quan trọng
đẩy”mạnh“quá trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa,” thu hút“đầu tư nói chung và đầu tư
nước ngoài nói riêng.”Trên thế giới đã có nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ gặt hái được
nhiều thành cơng“trong quá trình phát triển kinh tế nhờ đẩy mạnh“phát triển các khu
công nghiệp.”
Ở Việt Nam, Đảng và Nhà nước ta đã có“chủ trương phát triển các khu công
nghiệp”từ khá sớm. Ngay trong Nghị quyết Hội nghị giữa nhiệm kỳ khóa VII (năm 1994)
Đảng ta đã nhấn mạnh: “cần quy hoạch các vùng, trước hết là các địa bàn trọng điểm, các
khu chế xuất, khu kinh tế đặc biệt, khu cơng nghiệp tập trung”. Sau đó Nghị quyết đại hội
lần thứ VIII của Đảng năm 1996 tiế p tu ̣c xác định: “hình thành các khu cơng nghiệp tập
trung, tạo địa bàn thuận lợi cho xây dựng các cơ sở công nghiệp mới”. Chiến lược phát
triển kinh tế xã hội trong giai đoa ̣n 2001 - 2005 do Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX
thông qua, khẳng định: “cần quy hoạch phân bố hợp lý các khu cơng nghiệp trên cả nước.
Phát triển có hiệu quả các khu công nghiệp, khu chế xuất, xây dựng một số khu cơng
nghệ cao, hình thành các cụm khu cơng nghiệp lớn và khu kinh tế mở”. Từ đó có thể
thấy“định hướng phát triển khu công nghiệp”“đã ngày càng được hoàn thiện, hướng đến
mục tiêu phát triển bền vững”các KCN.
Nhờ đường lối đúng đắn và các chính sách đổi mới thích hợp, các khu cơng
nghiệp ở Việt Nam đã“phát triển nhanh chóng và từng bước khẳng định vị trí, vai trò của
chúng trong sự phát triển kinh tế quốc dân” nói chung, “phát triển kinh tế - xã hội tại các
địa phương nói riêng.” Đế n ć i năm 2015,“cả nước đã thành lâ ̣p đươ ̣c 299 KCN,” tổng
diện tích đất tự nhiên dành cho các KCN này lên tới gần 84 nghìn ha (trong đó diện tích
đất cho th là 56 nghìn ha, chiếm 67% tổng diện tích đất tự nhiên),“số KCN đã đi vào
hoạt động là 212 KCN, tổng diện tích đất là 60 nghìn ha,” tỷ lệ lấp đầy đất công nghiệp
đạt 48% và“87 KCN đang trong giai đoạn đền bù giải phóng mặt bằng và xây dựng cơ


bản với tổng diện tích đất tự nhiên 24 nghìn ha.”Các khu“công nghiệp trong cả nước đã
thu hút được 5.946 dự án có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (tổng vốn đầu tư đăng ký

95,99 tỷ USD) và 5.647 dự án đầu tư trong nước (tổng vốn đầu tư đăng ký 568.184 tỷ
đồng). Các khu công nghiệp đã giải quyết việc làm cho khoảng 2,57 triệu lao động trên
cả nước, nộp ngân sách 56.313 tỷ đồng.”
Thanh Hóa là tỉnh thuộc khu vực Bắc Trung Bộ, tiếp giáp với khu vực Tây Bắc và
vùng Bắc Lào, lại nằm trên trục hành lang kĩ thuật quốc gia và là một tỉnh lớn (đứng thứ
5 về diện tích và thứ 3 về dân số trong số các đơn vị hành chính tỉnh trực thuộc nhà
nước). Với“nhiều lợi thế về nguồn nhân lực dồi dào, có tay nghề khá, được sự quan tâm
từ phía Nhà nước và chính quyền địa phương,”Thanh Hóa là một tỉnh có nhiề u tiềm năng
trong“phát triển các khu công nghiệp”. Đế n cuố i năm 2015, tỉnh Thanh Hóa đã có 06
cụm khu cơng nghiê ̣p đi vào hoa ̣t dô ̣ng bao gồ m các KCN thuô ̣c KKT Nghi Sơn và “05
khu công nghiệp được quy hoạch chi tiết với diện tích 1.653,13 h.a bao gồm: khu cơng
nghiệp Lễ Mơn diện tích 87,61 h.a; khu cơng nghiệp Đình Hương - Tây Bắc Ga diện tích
180 h.a; khu cơng nghiệp Bỉm Sơn diện tích 556 h.a; khu cơng nghiệp Lam Sơn - Sao
Vàng diện tích 550 h.a; khu cơng nghiệp FLC - Hoàng Long diện tích 286 h.a; đồng thời
triển khai đầu tư cơ sở hạ tầng 03 khu công nghiệp mới là Thạch Quảng, Ngọc Lặc, Bãi
Trành.” Các khu cơng nghiệp“đã đóng góp ngày càng lớn trong sự phát triển kinh tế - xã
hội của tỉnh Thanh Hóa.” Các KCN là “địa chỉ hấp dẫn đối với các nhà đầu tư trong và
ngoài nước, đóng vai trị quan trọng trong việc đa dạng hóa các nguồn vốn đầu tư phát
triển kết cấu hạ tầng, thu hút đầu tư, tạo nguồn vốn cho phát triển thúc đẩy chuyển dịch
cơ cấu kinh tế.”Tuy nhiên“bên cạnh kết quả đạt được kể trên việc phát triển các khu công
nghiệp của tỉnh Thanh Hóa thời gian qua cịn tiềm ẩn khơng ít các yếu tố thiếu bền vững
như:”vị trí quy hoạch một vài khu công nghiệp chưa hợp lý,“tỷ lệ lấp đầy đất công nghiệp
của một số KCN chưa cao, nhiều dự án thu hút đầu tư trong giai đoạn đầu xây dựng
KCN”có chất lượng thấp (quy mơ đầu tư cịn nhỏ, cơng nghệ lạc hậu, phương pháp sản
xuất kinh doanh”cịn hạn chế dẫn đến hoạt động sản xuất kinh doanh của một số
doanh nghiệp chưa đạt hiệu quả, còn lãng phí tài ngun đất), một số dự án cịn gây ô


nhiễm môi trường , hoạt động bồi thường để giải phóng mặt bằng cho các khu cơng
nghiệp đầu tư chưa đồng bộ…. Những hạn chế đã bộc lộ” nói trên địi hỏi phải có các

giải pháp để sớm khắc phục

. Chính vì thế , nghiên cứu tìm để ra các giải pháp , xây

dựng các chính sách tạo điều kiện s cho“sự phát triển bền vững các khu công nghiệp
của tỉnh Thanh Hóa là một vấn đề cấp bách”. Vì vậy học viên đã lựa chọn đề tài
“Phát triển các khu cơng nghiệp ở tỉnh Thanh Hóa theo hướng bền vững” làm đối
tượng nghiên cứu trong luận văn tốt nghiệp.
2. Tổng quan tình hình các nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Phát triển các KCN theo hướng bền vững là một đề tài được nhiều nhà nghiên cứu,
quản lý quan tâm. Trên thực tế đã có khá nhiều cơng trình nghiên cứu về vấ n đề này,
trong đó có thể kể đến một số cơng trình:
- “Báo cáo tổng kết 20 năm xây dựng và phát triển các khu công nghiệp, khu chế
xuất và khu kinh tế ở Việt Nam” - Bộ Kế hoạch và Đầu tư (2012). Bản báo cáo này đã đi
sâu vào đánh giá thực tra ̣ng “hình thành, xây dựng và phát triển KCN”trên cả nước sau
hai mươi năm, từ đó đề xuất một số quan điểm,“định hướng và giải pháp tiếp tục phát
triển mô hình KCN, KCX, KKT.”
- Luận án tiến sỹ “Phát triển các khu công nghiệp vùng kinh tế trọng điểm Bắc
bộ theo hướng bền vững” - Vũ Thành Hưởng (2010). Luận án này đã đưa ra khái niê ̣m
phát triển các KCN theo hướng bền vững : “Phát triển bền vững các KCN được đặt ra
trong khuôn khổ quan niệm về phát triể n bề n vững đất nư

ớc có chú ý đến những yếu

tố đặc thù của các KCN . Theo cách hiểu như vậy , phát triển bền vững KCN là việc
bảo đảm sự tăng trưởng kinh tế ổn định

, có hiệu quả ngày càng cao trong bản thân

KCN, phát triển hài hòa với các mặt xã hội và bảo vê ̣ môi trườn

g”.“Bên ca ̣nh đó , luâ ̣n

án này đã đưa ra đươ ̣c mô ̣t bô ̣ tiêu chí nhằ m đánh giá thực tra ̣ng phát triể n các KCN theo
hướng bề n vững trên cả 3 mă ̣t kinh tế , xã hội, và mơi trường.”
- Một số cơng trình: “Phát triển các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hưng Yên”
- Bùi Thế Cử (2014); “Bài học thu hút thành công Dự án đầu tư của Sam Sung vào khu
công nghiệp Bắc Ninh và những bất cập trong công tác quản lý nhà nước đối với khu


cơng nghiệp, khu kinh tế.” - Ngơ Sỹ Bích (2014); Luâ ̣n án tiế n sỹ “Phát triển bền vững
các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên” - Phan Mạnh Cường (2015)…“đều
đã đưa ra những khái niê ̣m về phát triể n các KCN theo hướng bề n vững theo quan điể m
riêng của từng tác giả . Bên ca ̣nh đó , các cơng trì nh nghiên cứu này đã đề cập đến những
bất cập về hoạt động quản lý nhà nước đối với KCN ở từng địa phương, đồng thời đưa ra
các kiến nghị nhằm phát triển bền vững các KCN ở từng địa phương.”
- Các cơng trình nghiên cứu: “Quy hoạch cơng nghiệp ở Việt Nam - Bất cập &
giải pháp” - Việt Đức (2010); “Định hướng chính để phát triển khu cơng nghiệp” - Phan
Tuấn Giang (2010) đã chứng minh sự phát triển của các KCN Việt Nam chưa bền vững
trên các mặt hiệu quả hoạt động chưa cao, chưa bảo đảm các tiêu chí bền vững về mơi
trường và xã hội, chưa có tính dài hạn, nhân lực sử dụng có trình độ thấp…“và đề xuất
một số giải pháp như quy hoạch lại các KCN dựa trên lợi thế so sánh, hạn chế xây dựng
khu công nghiệp trên đất lúa, kiểm soát để các KCN đáp ứng tiêu chí về phá t triể n mơ ̣t
cách bền vững , khuyến khích thu hút vào các KCN các dự án áp dụng công nghệ hiê ̣n
đa ̣i, tiên tiế n, công nghê ̣ thân thiện với mơi trường…”
Như vậy,“các cơng trình nghiên cứu đã đề cập nhiều vấn đề liên quan đến phát
triển các KCN trên cả nước theo hướng bề n vững nói chung và phát triển các khu công
nghiệp tại một số địa phương theo hướng bề n vững nói riêng . Tuy nhiên để nghiên cứu
sâu về phát triển các khu cơng nghiệp ở tỉnh Thanh Hóa theo hướng bền vững, thì trong
những năm gần đây chưa có cơng trình nào nghiên cứu một cách hoàn thiện và đầy đủ.”

3 . Mục tiêu nghiên cứu của luận văn
Mục tiêu tổng quát: “Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng phát triển của các
KCN trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, luận văn đưa ra những giải pháp có tính khả thi nhằm
phát triển các KCN ở tỉnh Thanh Hóa theo hướng bền vững.”
Mục tiêu cụ thể:
- “Xây dựng khung cơ sở lý luận và tìm hiểu kinh nghiệm thực tiễn phát triển bền
vững các KCN tại một số quốc gia, vùng lãnh thổ, các địa phương và rút ra bài học cho
phát triển bền vững các KCN ở tỉnh Thanh Hóa.”


-“Làm rõ được thực trạng quá trình hình thành và phát triển các KCN trên địa bàn
tỉnh Thanh Hóa trong giai đoạn qua theo các tiêu chí của phát triển bền vững các KCN
trên hai khiá ca ̣nh bề n vữn g nô ̣i ta ̣i KCN và tác đô ̣ng , ảnh hưởng của các KCN tới phát
triể n kinh tế xã hô ̣i của điạ phương.”
- Đề xuất phương hướng, giải pháp để phát triển các KCN trên địa bàn tỉnh Thanh
Hóa thoe hướng bề n vững đến năm 2025.
4. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
“Đối tượng nghiên cứu của luận văn là quá trình phát triển các KCN trên địa bàn
tỉnh Thanh Hóa theo quan điểm về phát triển bền vững, trong đó xem xét trên 2 khía cạnh
chính: (i) phát triển bền vững nô ̣i ta ̣i các KCN ; (ii) tác động, ảnh hưởng của các KCN tới
quá trình phát triển kinh tế xã hội tỉnh Thanh Hóa.”
4.2. Phạm vi nghiên cứu
“Về mặt không gian: luận văn nghiên cứu các KCN đang hoạt động trên địa bàn
tỉnh Thanh Hóa. Tuy nhiên, để có số liệu so sánh luận văn sẽ nghiên cứu bổ sung với các
KCN của một số địa phương điển hình về phát triển KCN như Bình Dương, Hải Phịng,
Bắ c Ninh…”
“Về mặt thời gian: luận văn sẽ khảo sát thực trạng quá trình xây dựng, hình thành
và phát triển của các KCN trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa từ năm 2011 đến nay; phần giải
pháp sẽ lấy mốc thời gian đến năm 2025.”

5. Phương pháp nghiên cứu
“Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau:”
“- Hệ thơng hóa các văn bản chính sách về phát triển các KCN, nhất là các quy
định có tác động trực tiếp, gián tiếp đến phát triển bền vững các khu cơng nghiệp. Từ đó
đưa ra các phân tích, nhận định về tác động của các chính sách với phát triển bền vững
các khu công nghiệp.”
“- Thông kê, phân tích, tổng hợp: phân tích, tổng hợp và đánh giá các cơng trình
nghiên cứu, tài liệu, tư liệu đã có kết hợp với phân tích số liệu thống kê, các báo cáo thực


tiễn của Bộ, Ngành, UBND tỉnh Thanh Hóa, ban quản lý các KCN tỉnh Thanh Hóa, báo
cáo của các cơ quan ban ngành thuộc tỉnh Thanh Hóa.”
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài các phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn
sẽ được chia thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển các khu công nghiệp theo hướng bền vững.
Chương 2: Thực trạng phát triển các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa
theo hướng bền vững.
Chương 3: Giải pháp phát triển các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa
theo hướng bền vững.