SKKN: Một vài biện pháp dạy học Mĩ thuật theo hướng phát triển năng lực học sinh trung học cơ sở

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
MÔ TẢ SÁNG KIẾN
Mã số:…………………………
1. Tên sáng kiến: “Một vài biện pháp dạy học Mĩ thuật theo hướng
phát triển năng lực học sinh trung học cơ sở”
2. Lĩnh vực áp dụng: Chuyên môn
3. Mô tả bản chất của sáng kiến
3.1. Tình trạng giải pháp đã biết:
* Thực trạng việc giảng dạy mĩ thuật ở địa phương
Chương trình Mĩ thuật cấp trung học cơ sở đưa vào giảng dạy chưa
lâu, là bộ mơn năng khiếu do đó khi đánh giá kết quả học tập bằng điểm số
đã tạo ra khơng ít áp lực cho học sinh, phụ huynh và cả giáo viên. Đã có
nhiều thay đổi sau mỗi lần tập huấn về phương pháp và kiểm tra đánh giá,
dạy học theo chủ đề…..hiện nay môn Mĩ thuật được xếp loại Đạt và Chưa
đạt; điều đó một mặt giảm áp lực chung, một mặt khiến cho học sinh có tâm
lí khơng cần phấn đấu, chỉ cần vẽ sao cho đạt, không phát huy hết khả năng
thẩm mĩ vốn có trong từng cá nhân học sinh, bằng khả năng của mình tơi đã
khuyến khích, động viên , tun dương những bài vẽ đẹp
Làm thế nào để học sinh hứng thú, thể hiện hết khả năng sáng tạo của
mình, tạo điều kiện cho học sinh ham thích bộ mơn? đó là điều trăn trở của
bản thân, hè năm 2017 sau khi được dự tập huấn về việc dạy học Mĩ thuật
theo định hướng phát triển năng lực, tôi quyết định vận dụng vào giảng dạy
tại đơn vị và nghiên cứu vết về đề tài “Một vài biện pháp dạy học Mĩ
thuật theo hướng phát triển năng lực học sinh trung học cơ sở” dù địa
phương chưa được cung cấp sách giáo khoa
* Ưu điểm giải pháp cũ
- Khi được động viên, tuyên dương học sinh có sự phấn khởi trong
học tập
- Các em làm bài và nộp đầy đủ theo yêu cầu của giáo viên
- Mỗi lớp đều có 2-3 bài vẽ đẹp

* Hạn chế giải pháp cũ
- Chưa thể hiện rõ sự tương tác giữa các học sinh
- Bài vẽ tranh, vẽ trang trí chưa phong phú về nội dung, chưa đa dạng
về chất liệu


- Bài vẽ theo mẫu đúng tỉ lệ, có đăc điểm mẫu chưa nhiều
3.2. Nội dung giải pháp
I. Mục đích của giải pháp
- Tạo điều kiện cho học sinh được tiếp cận, trải nghiệm những phương
pháp mới, giúp các em phát huy khả năng thẩm mĩ vốn có của bản thân
- Học sinh có cơ hội sáng tạo, góp phần thực hiện mục tiêu “Giáo dục
toàn diện”
II. Điểm mới của giải pháp
- Định hướng cho học sinh phát triển năng lực cá nhân trong từng lĩnh
vực, từng phân môn: thường thức mĩ thuật, vẽ theo mẫu, trang trí, thường
thức mĩ thuật
- Từng bước hình thành khả năng giao tiếp, thực hiện tương tác giữa
các nhóm, các cá nhân, tạo sự tự tin cho học sinh
- Khơi gợi và bồi dưỡng lịng khát khao thể hiện tài năng sáng tạo và
hình thành nguyện vọng đưa cái đẹp vào cuộc sống hàng ngày
III. Các bước thực hiện giải pháp
1/. Đối với phân môn vẽ theo mẫu
- Chọn mẫu cũng là một nghệ thuật: Mẫu phải đẹp về hìng dáng,
đường nét, màu sắc, có tỉ lệ rõ ràng giữa các vật mẫu: 1/2, 1/3, 2/3...để học
sinh dễ so sánh khi quan sát nhận xét và thể hiện lại mẫu.
- yêu cầu học sinh xem trước nội dung bài, chú trọng các bước vẽ
- Hướng dẫn học sinh tự quan sát tìm ra đặc điểm, đường nét, độ đậm
nhạt, màu sắc....của các mẫu vật tương đương và thơng dụng trong gia đình
ở những góc nhìn khác nhau trên cơ sở đó các em thể hiện lại các vật dụng

quen thuộc bằng cảm xúc, nhận thức của mình nhằm rèn kĩ năng quan sát so
sánh, kĩ năng vẽ chì, vẽ màu...Mang vào lớp tham khảo với bạn và giữ gìn
dành cho tiết trưng bày cuối năm.
- Riêng bài vẽ chân dung sau khi học, giáo viên nên gợi ý cho hoc sinh
vận dụng kiến thức để vẽ chân dung người thân, chân dung thần tượng....
2/. Đối với phân mơn vẽ trang trí
- Trước tiên cần hướng dẫn các em đọc trước nội dung bài và xem các
hình minh họa trong sách giáo khoa để nhận biết những thơng tin kiến thức
được truyền đạt qua hình ảnh. Xem kĩ cách trang trí, dựa trên cơ sở đó để
làm phác thảo màu nhỏ trên 1/2 A4 (Tùy nội dung bài giáo viên có thể qui
định kích thước cụ thể) mang bài phác thảo vào lớp tham khảo ý kiến bạn, ý
kiến giáo viên... Từ đó rút kinh nghiệm để làm bài trên A4 tốt hơn.


- Ngồi ra giáo viên cần khuyến khích học làm sổ tư liệu để vẽ lại bất
kì hình các con vật, hoa, lá,...nào được in trên sách báo.....với kích thước từ
5cm – 10cm, sau đó tơ màu theo ý thích. Đây là kho tư liệu vơ cung q giá
để học tốt phân mơn này.
- Có những học sinh cịn làm cả bộ sưu tập về các loài hoa, các con
vật, cơn trùng.....Và khi học trang trí thì các em là người vẽ hình nhanh nhất
và vẽ màu rất đẹp và bài vẽ đầy những ý tưởng cách điệu sáng tạo.
- Khuyến khích học sinh có thể cắt dán
Ví dụ: Trình bày bìa sách có thể cắt dán hình minh hoạ sao cho phù
hợp với tên sách,cắt dán các hoạ tiết khi làm bải trang trí quạt, trang trí chậu
cảnh
3/. Đối với phân mơn vẽ tranh
Đây là phân mơn khó nhất đối với học sinh: Nội dung rộng, hình ảnh
chủ yếu thường là con người; sản phẩm lại đa dạng nên phần tìm và chọn nội
dung đề tài rất quan trọng.
- Yêu cầu học sinh đọc kĩ bài, chọn nội dung u thích, có cảm xúc để

vẽ, sau đó suy nghĩ tìm hình ảnh để thể hiện nội dung đã chọn, đồng thời
tham khảo thêm các ảnh chụp về thiên nhiên, con người trong mọi hoạt động
kết hợp với quan sát nhận xét thực tiễn cuộc sống để có thêm kiến thức lựa
chọn hình ảnh, sắp xếp bố cục sao cho hợp lí, sao cho bài vẽ có trọng tâm,
tranh có sinh khí.... nhưng khơng nhất thiết phải vẽ thật nhiều người.
Trong quá trình giảng dạy giáo viên cần gợi mở nhưng nội dung gần
gũi với lứa tuổi học sinh:
Ví dụ:
+ Đề tài học tập có thể vẽ một bạn đang ngồi học bài ở nhà, góc sân
trường....., đề tài gia đình chỉ cần có 3 thành viên đã rõ về nội dung đó là cha
mẹ và con chính sự gợi ý này đã giúp cho những học sinh khơng có năng
khiếu vẽ bài dễ dàng hơn
+ Đề tài ngày nhà giáo Việt Nam ngồi vẽ tranh sinh hoạt, có thể thiết
kế thiệp chúc mừng thầy cô........
4/. Đối với phân môn thường thức mĩ thuật
Đây là phân môn chủ yếu là lí thuyết, dễ gây tâm lí chán nản trong
học sinh, khi dự giờ thao giảng các giáo viên cũng ngại dạy phân mơn này,
khâu dặn dị càng quan trọng, cần yêu cầu học sinh ghi kĩ các câu hỏi và
soạn bài đầy đủ.
Câu hỏi để học sinh soạn cần phải xoáy sâu vào nội dung trọng tâm bài:


? Nêu bối cảnh lịch sử, các giai đoạn phát triển, đặc điểm của mĩ thuật;
? Cuộc đời và sự nghiệp của tác giả….
Đối với tác phẩm yêu cầu học sinh tìm hiểu nội dung, bố cục, hình ảnh,
chất liệu, bút pháp…..(kết hợp quan sát các tác phẩm sách giáo khoa)
Trong quá trình soạn bài học sinh đã phần nào nắm được kiến thức mới,
đồng thời sẽ nảy sinh những thắc mắc chưa hiểu, các em ghi nhận để vào lớp
hỏi bạn, hỏi thầy
Trong quá trình giảng dạy giáo viên ln u cầu khi nhận xét thì học

sinh phải chuẩn bị ít nhất một câu hỏi nhằm vấn đáp nhóm bạn; Động tác
này khiến các em soạn bài kĩ hơn có đầu tư vào hệ thống câu hỏi chất vấn
3.3. Khả năng ứng dụng của giải pháp
Giải pháp “Một vài biện pháp dạy học Mĩ thuật theo định hướng phát
triển năng lực học sinh trung học cơ sở” có thể vận dung một cách có hiệu
quả trong huyện với tất cả các khối lớp
3.4. Hiệu quả của việc áp dụng các biện pháp nêu trên
Dù địa phương chưa có quyết định dạy theo phương pháp mới, cũng
như chưa có sách giáo khoa mới nhưng khi ứng dụng sáng kiến kinh nghiệm
vào thực tế giảng dạy tôi nhận thấy thái độ của học sinh đối với bộ môn
chuyển từ thờ ơ sang chú ý rồi yêu thích đến say mê, mỗi giáo viên đều kết
hợp chặt chẽ giữa dặn dò cuối tiết và kiểm tra sự chuẩn bị đầu tiết học thị
chắc chắn hiệu quả giáo dục ngày càng được nâng cao và toàn diện hơn.
Hứng thú học tập của học sinh ngày càng được khơi sâu, tạo được
lòng say mê ham học đối với bộ mơn, tơi rất hài lịng khi nhận được thơng
tin từ học sinh “Em thích nhất khi học mĩ thuật vì đó là mơn học giúp em có
khả năng tái hiện lại cái thế giới xung quanh muôn màu muôn vẻ chỉ bằng
nét vẽ và màu sắc, mỗi bài học em đều vẽ từ 3 đến 4 tranh, có khi nhiều hơn
nữa, Em dành hết thời gian rảnh rỗi vào các bài vẽ, coi đó là mơn giải trí
lành mạnh”
Tranh vẽ đa dạng về nội dung và hình thức thể hiện
Khi dạy các tiết thường thức sự tương tác giữa các nhóm học sinh
khiến lớp trở nên sinh động hơn học sinh vấn đáp và trả lời rất tốt:
- Bài giới thiệu một số tranh dân gian Việt Nam: học sinh hỏi bạn:
“Tui thắc mắc tại sao gọi là đám cưới chuột mà trong tranh lại có con mèo?”
Và câu trả lời từ học sinh là “Tại vì con mèo muốn ăn hối lộ, nếu
khơng cống nạp mèo sẽ ăn hết chuột trong đám cưới ”
- Bài Mĩ thuật Việt Nam từ cuối thế kỉ XIX đến 1954: học sinh vấn

đáp nhau: “Tại sao trong tác phẩm “Nghỉ chân nên đồi” Tô Ngọc Vân lại vẽ
cái ống điếu?”
Đáp lại là câu trả lời đầy thơng minh: “Đó người nơng dân tham gia
kháng chiến”
- Khi xem, tìm hiểu tranh của hoạ sĩ Bùi Xuân Phái, học sinh hỏi
nhóm bạn: “Tại sao mái ngói ki thì nâu, khi thì đen....giống như bị cháy?”
Và học sinh được chất vấn đã tự tin trả lời: “mái ngói cổ, cũ kĩ có rêu”
Trong từng tiết dạy, những tinh huống học sinh tự tạo ra và tự giải
quyết linh hoạt, chính xác, lớp học trở nên sinh động hơn , học sinh hứng thú
hơn
Những bài trang trí được các em khéo léo cắt dán, phối hợp vẽ màu
vừa đẹp vừa sáng tạo, phát huy được khả năng trong học sinh
Bản thân và đồng nghiệp được các em trân trọng làm thiệp tặng nhân
ngày nhà giáo Việt Nam bằng nhiều chất liệu khác nhau do các em tự thiết
kế, các em còn tự thiết kế thiệp chúc xuân, mừng sinh nhật.....tặng nhau.
Những bài vẽ các vật dụng quen thuộc mà học sinh tự vẽ mang vào
lớp chứa đựng rất nhiều cảm xúc: có khi là cây bút, chiếc xe đồ chơi, chiếc
nón, cái cặp hay chai đựng nước các em mang theo hàng ngày...
Tất cả điều đó là thành công lớn nhất của người dạy và người học mĩ thuật.
* Một số sản phẩm sau khi ứng dụng giải pháp “phát triển năng
lực học sinh”
Thiệp cắt dán giấy màu
Thiệp trranh
cát

Thiệp vẽ màu và cắt dán, nút áo, chỉ sơ dừa

Thiệp xếp trang trí bằng

giấy thơm

Bìa sách phối hợp cắt dán

Vẽ tranh bằng màu sáp, sáp dầu


3.5. Tài liệu kèm theo (Không)
Tháng 01 năm
2019