SKKN: Kinh nghiệm xây dựng thư viện xuất sắc Theo tiêu chuẩn mới của Bộ Giáo Dục và Đào Tạo về tiêu chuẩn thư viện trường phổ thông (Ban hành kèm theo Quyết định 01/2003/QĐ/BGD&ĐT ngày 02 tháng 01 năm 2003 của Bộ trưởng Bộ Giáo Dục và Đào Tạo)

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

KINH NGHIỆM XÂY DỰNG THƯ VIỆN XUẤT
SẮC THEO TIÊU CHUẨN MỚI CỦA BỘ
GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VỀ TIÊU CHUẨN
THƯ VIỆN TRƯỜNG PHỔ THÔNG (BAN
HÀNH KÈM THEO QUYẾT ĐỊNH
01/2003/QĐ/BGD&ĐT NGÀY 02 THÁNG 01
NĂM 2003 CỦA BỘ TRƯỞNG BỘ GIÁO DỤC
VÀ ĐÀO TẠO)


Người thực hiện:
Nguyễn Cơng Hồn, Trường THPT Nguyễn Trãi- Biên Hịa- Đồng
Nai.
A. TĨM TẮT ĐỀ TÀI
Thư viện trường THPT Nguyễn Trãi, là một bộ phận trọng yếu không
thể thiếu trong mọi hoạt động giáo dục của nhà trường. Việc tổ chức các
hoạt động thư viện nhằm phát huy vai trò, tác dụng của sách vì sách là một
trong những cơng cụ thiết yếu và cơ bản của quá trình sư phạm. Hiện nay
đứng trước nhiệm vụ to lớn của công cuộc cải cách giáo dục, nhằm không
ngừng nâng cao chất lượng dạy và học, với phương châm tự học làm chính,
nhà trường rất coi trọng phát triển cơng tác thư viện. Thư viện trường trang
bị đầy đủ sách giáo khoa, sách giáo viên cho hoạt động giáo dục, tổ chức tốt
kho sách tham khảo rất cần thiết trong việc nâng cao chất lượng học tập,
nâng cao tỉ lệ học sinh khá giỏi. Sách chuyên đề, khu vực tùng thư phong
phú, nhằm phục vụ tốt nhất cho bạn đọc trong các kỳ thi học sinh giỏi, thi
máy tính bỏ túi, thi tìm hiểu về truyền thống Đồn TNCS Hồ Chí Minh, thi
tìm hiểu về lịch sử Quân đội nhân dân Việt Nam…Thư viện đã nối mạng
internet, có máy vi tính, máy in để làm công tác quản lý. Số lượt bạn đọc
trong các năm học tăng đáng kể. Thư viện trường trang bị một tủ sách pháp

luật các đầu sách luật cập nhật, xây dựng tủ sách đạo đức, tủ sách lịch
sử…Hàng năm nhà trường chi tiền cho thư viện để mua thêm sách tham
khảo mới bổ sung, đặc biệt trường chú trọng nguồn xã hội hóa giáo dục,
nhằm trang bị sách, cơ sở vật chất cho thư viện ngày một khang trang hơn.
Từ đây đã phát huy nội lực của học sinh trong học tập, hình thành thói quen
đọc sách để các em bước lên bậc học cao hơn; hình thành ý thức tự học suốt
đời của mỗi con người. Hình thành nền văn hóa đọc giúp cho mỗi cá nhân có
một cuộc sống trí tuệ, đẹp đẽ, ý nghĩa, hạnh phúc và hài hòa.
B. GIỚI THIỆU
Năm học 2011-2012 Thư viện Trường THPT Nguyễn Trãi đã được
công nhận Thư viện xuất sắc theo Quyết định: 512/QĐ-SGDĐT ngày 17
tháng 07 năm 2011 của Sở Gáo dục và Đào tạo tỉnh Đồng Nai. Bám sát theo
5 tiêu chuẩn mới của Bộ Giáo Dục và Đào Tạo về tiêu chuẩn thư viện trường
phổ thông (Ban hành kèm theo Quyết định 01/2003/QĐ/BGD&ĐT ngày 02
tháng 01 năm 2003 của Bộ trưởng Bộ Giáo Dục và Đào Tạo) là cơng việc có
tính định hướng pháp lý cho thư viện trường học. Thư viện nhà trường đã
thực hiện tốt nhiệm vụ mà Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành và còn phát
triển tốt hơn để phục vụ dạy và học. Từ khoa học cho đến thực tiễn minh
chứng một điều: Thư viện đạt chuẩn sẽ tốt hơn thư viện chưa đạt chuẩn, thư
viện xuất sắc sẽ tốt hơn nhiều thư viện đạt tiêu chuẩn tiên tiến. Qua công tác
trực tiếp trong thư viện tôi đúc rút ra những kinh nghiệm tuy cịn ít ỏi nhưng


đáng trân trọng và qúi giá biết bao : đó là cả một chu trình tổ chức khép kín,
khoa học, cần mẫn của người cán bộ thư viện.
C. NỘI DUNG KHOA HỌC ĐỀ TÀI THỰC TẾ
Đứng trước thực trạng và yêu cầu hiện nay là làm thế nào để tổ chức tốt
hoạt thư viện trường học, sự góp sức của thư viện cho giáo dục là bao nhiêu?
Vị trí của thư viện ở đâu trong cấp quản lý nhà trường! phổ biến rộng rãi
những kinh nghiệm tốt trong công tác thư viện là việc làm rất hữu ích. Nền

giáo dục tiên tiến không thế thiếu thư viện xuất sắc.
I. GIẢI PHÁP THAY THẾ
Giải pháp thay thế: Sau những năm Thư viện Trường THPT Nguyễn
Trãi đạt danh hiệu Thư viện tiên tiến hoạt động có hiệu quả, tơi tiếp tục xây
dựng Thư viện xuất sắc vì hiệu quả chắc chắn sẽ cao hơn nhiều về 5 tiêu
chuẩn.
Thực hiện mục tiêu của nhiệm vụ năm học, trường THPT Nguyễn Trãi
đã coi trọng việc đẩy nhanh tiến độ xây dựng thư viện trường học từ thư viện
tiên tiến lên xuất sắc: Bởi vì nhà trường đã xác định việc giảng dạy, học tập
của giáo viên- học sinh trong giai đoạn hiện nay, một trong những giải pháp
tốt nhất để nâng cao chất lượng dạy- học là nhất thiết phải đẩy nhanh tiến độ
xây dựng thư viện xuất sắc.
II. LỰA CHỌN THIẾT KẾ
Lựa chọn thiết kế: Sau khi đã xác định mục tiêu xây dựng thư viện
xuất sắc là hướng đi đúng để nâng cao chất lượng phục vụ bạn đọc; nhà
trường chỉ đạo tập trung mọi nguồn lực cho thư viện, tôi trực tiếp thiết kế,
thi công dựa vào 5 tiêu chuẩn 01: Thư viện xuất sắc.
1. Sách báo và tạp chí
Tổng số sách, tài liệu trong thư viện 11833 bản
a) Sách giáo khoa : 1631 bản.
- Khối 10 : 523 bản.
- Khối 11 : 421 bản.
- Khối 12 : 687 bản.
100% học sinh có đầy đủ sách giáo khoa để học tập.
b) Sách nghiệp vụ giáo viên :
- Tổng số : 645 bản.
- 300 bản sách bồi dưỡng về nghiệp vụ sư phạm, văn bản liên quan đến
ngành giáo dục.
- Tài liệu chuyên đề, bồi dưỡng thường xuyên : 207 bản.
100% giáo viên có đầy đủ sách giáo khoa, sách giáo viên để lên lớp.

c) Sách tham khảo : tổng số 9557 bản.
- Trung bình : 6,8 bản sách tham khảo/ 1 học sinh.
- Năm học 2011-2012 thư viện mua thêm 280 cuốn sách mới với tổng kinh
phí trên 11 triệu đồng, chủ yếu là sách giải bài tập mơn Tốn, Lý, Hóa, Sinh,


Ngữ văn, Anh…Sách ôn tập, đề thi trắc nghiệm các mơn học..vvv. Chính vì
vậy mà kho sách của trường rất phong phú, nhiều về số lượng, tốt về nội
dung, sát thực với chương trình học...
- Kho sách đầy đủ về chủng loại. Sách khoa học xã hội, sách khoa học tự
nhiên, từ điển tra cứu, sách viết về các ngày lễ lớn..vvv.
- Trong đó có 3612 sách ban Khoa học Tự nhiên, 3284 sách ban Khoa học
Xã hội, 713 sách ban Khoa học Kỹ thuật, 1948 loại sách khác.
Sơ đồ phát triển kho sách thư viện THPT Nguyễn Trãi qua các năm học
Kho sách
Năm học
Năm học
Năm học
Năm học
2008-2009
2009-2010
2010-2011
2011-2012
Giáo khoa
750 bản
890 bản
1079 bản
1631 bản
Tham khảo
6200 bản

79050 bản
8563 bản
9557 bản
Đĩa CD-ROM
12 cái
30 cái
76 cái
190 cái
SƠ ĐỒ PHÁT TRIỂN KHO SÁCH TK

12000
Giáo khoa

10000

Tham khảo
Đĩa CD-ROM

8000

6000

4000

2000

0
Năm học
20082009

Năm học
20092010

Năm học
20102011

Năm học
20112012

d) Báo và tạp chí :
- Thư viện đặt báo Nhân dân, báo Giáo dục & Thời đại, báo Đồng Nai, Tài
hoa trẻ cho giáo viên và học sinh đọc hằng ngày ở thư viện.
- Ngày 20-11, hằng năm các lớp đều ra được báo tường của lớp mình, hình
thức đẹp, nội dung phong phú, ca ngợi nghề, ca ngợi thầy cô, viết về những
kỉ niệm sâu sắc dưới mái trường …
2. Cơ sở vật chất
Phòng đọc :


- Tổng diện tích phịng đọc : 80 m2, đủ chỗ cho 30 giáo viên, 40 học sinh
ngồi đọc.
- 6 bàn đọc, trang bị 40 ghế.
- Đủ ánh sáng, trang bị 3 quạt trần.
- Có bảng nội quy, bảng hương dẫn sử dụng mục lục, hệ thống danh mục
sách thư viện, sổ mục lục, tủ mục lục chữ cái vv..
- Tủ sách pháp luật : 1
- Tủ sách đạo đức: 1
- Tủ sách cơng đồn: 1
- Khẩu hiệu, sơ đồ phát triển kho sách và thống kê bạn đọc.
Kho sách

- Tổng diện tích kho sách : 40 m2.
- Kho sách chia làm 3 khu vực chính : kho để sách giáo khoa, kho để sách
giáo viện nghiệp vụ, kho sách tham khảo thuận tiện cho việc cấp phát phục
vụ đọc.
- Gồm 14 giá đựng sách, 1 tủ trưng bày sách, 1 tủ đựng tài liệu, trang bị bàn
ghế đầy đủ cho cán bộ thư viện làm việc.
- Thư viện được trang bị máy vi tính nối mạng Internet, áp dụng vi tính vào
quản lí sách đạt hiệu suất cao, 2 máy vi tính nối mạng Internet đặt ở phịng
giáo viên cho cán bộ, giáo viên, nhân viên nhà trường tra cứu tài liệu nâng
cao rất nhiều hiệu quả công tác.
3. Công tác nghiệp vụ
- Đầy đủ 6 loại sổ sách thư viện do Bộ GD&ĐT quy định.
- Sách báo trong thư viện được đăng kí vào sổ đúng nghiệp vụ của ngành.
- Ấn phẩm trong thư viện được phân loại, lên phích, in thành danh mục cho
bạn đọc tra cứu.
- Sách tham khảo, giáo viên nghiệp vụ xếp giá theo số cá biệt, sách giáo
khoa xếp giá theo môn loại, khối lớp để dễ bề cấp phát và quản lí.
- Có tủ phích, phích được mơ tả theo tên tác giả và tên ấn phẩm, xếp theo
mục lục chữ cái. Có bảng hướng dẫn sử dụng mục lục.
a) Vào chương trình “Đăng kí ấn phẩm” :
Sách báo mua về, trước khi nhập kho phải đăng ký sổ sách kịp thời, theo
mẫu của ngành để lưu trữ, theo dõi chất lượng, làm kế hoạch bổ sung cho
năm học tới, để biết được sự phát triển của kho sách và định ra hướng phục
vụ bạn đọc. Đây là cơ sở pháp lệnh không thể thiếu được trong thư viện
trường học; gồm các sổ sách sau:
Vào sổ đăng ký tổng quát : sách tham khảo, sách giáo viên phải đang kí
đầy đủ cột mục, có tổng cộng hằng năm, chính xác, đối chiếu với sách báo
thực có ở kho sách.
Vào sổ đăng kí cá biệt : phần này mất rất nhiều thời gian, nhưng phải làm
tốt khâu này mới có dữ liệu, cơ sở phục vụ bạn đọc. Để có cơ sở xếp sách

lên giá, lấy sách cho bạn đọc. Đó là phần rất tiện lợi cho việc kiểm kê hàng
năm. Cơ sở để làm mục lục, đưa danh mục phục vụ bạn đọc.
Vào sổ đang kí sách giáo khoa : số lượng tuy khơng nhiều, chủng loại ít
hơn sách tham khảo, nhưng phải ghi chép đầy đủ để tiện theo dõi và cấp
sách cho giáo viên và học sinh.
Sổ thống kê bạn đọc : công việc thống kê phải làm thương xuyên, hằng
ngày vào cuối buổi trực thư viện đều phải thống kê số lượng giáo viên, học
sinh vào đọc để kịp thời chấn chỉnh phương thức làm việc cho buổi sau.
Sổ ghi mượn và trả sách của giáo viên, học sinh : được ghi chép rõ ràng.
Nhờ có sổ sách và ghi chép rõ ràng kịp thời nên tiện lợi cho việc báo cáo,
khâu phục vụ đọc.
b) Phân loại và mô tả ấn phẩm :
Đây là khâu chuyên môn không thể thiếu, phải có trình độ nghiệp vụ nhất
định; mơ tả nhằm giúp bạn đọc nắm được thư viện có những loại sách nào?
Tìm chọn sách cần cho mình? Cơng việc này đòi hỏi cán bộ thư viện phải tỉ
mỷ, khoa học; các yếu tố mơ tả phải chính xác vì trong cả hàng ngàn cuốn
sách, để chọn ra một cuốn mình cần nhất trong thư viện là điều khơng phải
dễ dàng chút nào nếu như thiếu mô tả. Hiện nay thư viện đã áp dụng vi tính
vào khâu quản lí, mơ tả sách, in phích. Các khâu trong chu kỳ khép kín,
khơng tách rời nhau, đặt trong mối quan hệ hữu cơ chặt chẽ, lơgíc. Ví dụ :
Khi mơ tả sách không thể tách rời khâu phân loại sách. Việc chia mơn loại
theo từng nhóm phù hợp với dấu hiệu giống nhau là rất khoa học và có ứng
dụng rất thực tế trong công tác thư viện. Dùng mô tả lên phích, xếp sách lên
giá, lấy sách phục vụ người đọc…
Thư viện dùng bảng phân loại Thập tiến để giải quyết số lượng sách ngày
càng nhiều.
511

Số học

Ví dụ : Phân loại thập tiến

51
Tốn học

513

Hình học
512

Đại số

512.51
Số
phức,
số ảo

Từ nhận thức việc phân loại chính xác một cuốn sách giúp chúng ta khai
thác tốt nội dung của nó; nên tơi ln ln học hỏi, tìm tịi để rút ra những
kinh nghiệm bổ ích : sách mua về phải phân loại ngay, phải dựa trang tên
sách, tác giả, lời giới thiệu cho cuốn sách, đọc thơng tin bìa cuối để nắm bắt
xem cuốn sách viết về lĩnh vực nào? Dùng cho cấp học nào?...
- Xây dựng thư viện điện tử là xu thế tất yếu của thư viện nhà trường. Việc
ứng dụng công nghệ thơng tin vào cơng tác quản lí mang lại hiệu quả cao
trong cơng việc, có ý nghĩa kinh tế vô cùng to lớn, giúp người đọc tiếp cận
thông tin nhanh chóng, chính xác; địi hỏi cán bộ thư viện cũng thường
xun nâng cao trình độ chun mơn của mình, cải tiến phương pháp làm

việc, ứng dụng cái hay cái mới tiên tiến để nâng cao tính chuyên nghiệp
trong thư viện.
c) Tổ chức mục lục : Giống như giới kinh doanh giới thiệu sản phẩm
hàng hóa; người làm cơng tác thư viện cũng rất chú trọng khâu tổ chức mục
lục; vì đây là danh sách các chủ đề được sắp xếp trong một trật tự nhất định,
nó phản ánh tồn bộ sách có trong thư viện, là cầu nối giữa tác giả, giữa sách
và người đọc, đó là phương tiện quảng bá sách tốt nhất. Nhờ tổ chức tốt mục
lục mà bạn đọc chọn đúng sách của tác giả nào đó, biết nội dung cuốn cuốn
sách mình cần, tạo dựng tốt nề nếp mượn và trả sách. Chính vì vậy mà thư
viện đã có một tủ phích mục lục chữ cái hồn chỉnh, có phích nhơ, phích bổ
sung, phích tham khảo,.. có bảng hướng dẫn sử dụng để bạn đọc tiện bề tra
cứu. Thư viện trường đã nối mạng internet để tìm tin trên mạng.vvv.. Việc
bảo đảm cơ sở vật chất cho thư viện là khâu trọng yếu, tổ chức kho sách một
cách hợp lí địi hỏi phải có sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp quản lí và
người làm cơng tác thư viện. Tham gia xây dựng thư viện là trách nhiệm của
tồn xã hội.
Mặc dù cịn nhiều khó khăn nhưng với sự giúp đỡ của BGH trường
THPT Nguyễn Trãi và sự nỗ lực của cán bộ thư viện , thư viện đã đạt Thư
viện xuất sắc theo tiêu chuẩn 01 về mọi mặt.
4. Tổ chức thực hiện
- Thủ trưởng nhà trường ra quyết định thành lập “Tổ công tác thư viện”
trong từng năm học. Thầy hiệu trưởng trực tiếp chỉ đạo mọi hoạt động của
thư viện. Cán bộ thư viện chuyên trách, có đại diện của thầy cơ và học sinh.
- Giáo dục tính tự giác, lịng say mê đọc sách cho học sinh là một trong
những nhiệm vụ trọng yếu của thư viện Trường THPT Nguyễn Trãi.
- Ban giám hiệu nhà trường rất quan tâm tới sự nghiệp phát triển thư viện,
chăm lo đầu tư cả con người lẫn vật chất thư viện.
- Trong năm học 2011- 2012 làm được 486 thẻ bạn đọc cho học sinh lớp 10
dùng trong 3 năm học. Tỉ lệ 1/3 học sinh được mượn sách về nhà. 1200 học

sinh tham gia đọc sách, đạt 85%.
- Số lần người đọc là : 29800, trung bình 3310 người đọc /1tháng.
- Tuyên truyền, giới thiệu sách trong năm học được 12 lần dưới cờ, thông
qua giới thiệu sách mới, sách hay để thu hút học sinh vào thư viện; ngồi ra
cịn sử dụng hình thức giới thệu sách phong phú như : lên danh mục sách, in
tập giới thiệu, tủ mục lục…vv.
- Kết hợp với Hội Cựu Chiến binh: Thực hiện buổi tọa đàm “Lịch sử truyền
thống Quân đội Nhân dân Việt Nam” sổi nổi, có tác dụng giáo dục học sinh
qúi trọng truyền thống yêu nước, thương nịi.
- Cán bộ thư viện có trình độ, u nghề, nhiệt tâm cơng tác, đã đưa cơng tác
quản lí thư viện lên mức cao hơn : Bằng công nghệ thơng tin đạt hiệu suất
cơng tác cao.
Ví dụ:


+ Khi tôi giới thiệu cuốn sách Thép đã tôi thế đấy của nhà văn Nga
Ơxtơ rốpxki, tơi diễn giải cho các em biết rằng cuốn sách rất hay, hay ở chỗ
nào? Với lý lẽ sau đây:
Ôxtơ rốpxki là tốp trong 10 nhà văn uy tín nhất thế giới, chỉ thua tác
giả người Anh với tiểu thuyết bộ ba Chúa nhẫn, tác phẩm Thép đã tôi thế
đấy được tái bản 772 lần, bằng 75 ngôn ngữ khác nhau trên thế giới, với
tổng số lượng 56 triệu bản, thật là con số đáng khâm phục, vượt kỷ lục!
Nhiều nước đã dựng thành phim truyền hình nhiều tập để giáo dục lý tưởng
sống cho thiếu niên và thanh niên. Thông qua nhân vật Paven, ta biết được
thế hệ con người Xô Viết sống có lý tưởng, tình u con người, tổ quốc
mãnh liệt; họ không sợ gian khổ, hy sinh, nguyện cống hiến trọn đời mình
cho đất nước XHCN. “Cái qúy nhất của con người là đời sống. Đời sống chỉ
có một lần....”
+ Hay khi tôi giới thiệu cuốn Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ của nhà
văn Nguyễn Nhật Ánh, tôi nấn mạnh:

Nguyễn Nhật Ánh là nhà văn viết chuyện ngắn cho tuổi học sinh rất
hay, với truyện dài trên đã đưa ta về với tuổi thơ, một thế giới hồn nhiên,
tươi đẹp. Giờ đây ai cịn chìm trong game online để đánh mất tuổi thơ của
mình trong thế giới bạo lực, thì thầy mong các em hãy thức tỉnh; sống đẹp là
tài sản quý nhất trên đời. Qua lối kể chuyện dí dỏm, ngơn ngữ giàu hình ảnh,
Nguyễn Nhật Ánh như con tàu đưa ta về miền ký ức tuổi thơ. Cuốn sách rất
hay mong các em đến thư viện để đọc...vv.
Sức thuyết phục của lời giới thiệu sách rất lớn, buổi học hôm sau các
em đến thư viện rất đông để đọc sách và mượn sách về nhà đọc. Tơi thấy đó
cũng là nghệ thuật mà người giáo viên thư viện cần phải trau dồi kiến thức.
Thông qua Tổ công tác thư viện, để tôi đưa sách về với các em. Khi
nhà trường tổ chức ôn tập cho nhóm học sinh giỏi: Thi giải tốn trên máy
tính bỏ túi. Tôi gọi em học sinh nằm trong Tổ công tác thư viện đến giao
nhiệm vụ cho em, là phải giới thiệu được cho nhóm ơn tập những cuốn sau
để các em làm bài. Thư viện ta có sách: Một số dạng toán thi học sinh giỏi
giải toán trên máy tính điện tử của Tạ Duy Phượng do Nhà xuất bản Giáo
dục phát hành…thế là các em đến thư viện mượn, có tài liệu mà học. Tơi rất
chú trọng phương pháp làm việc làm sao cho có hiệu quả cao nhất. Phong
trào đọc sách tốt là nét nổi bật của Thư viện Trường THPT Nguyễn Trãi.
- Sách báo trong thư viện được chọn lọc phù hợp với cấp học, có nội dung
tốt, phục vụ chủ đề các ngày lễ lớn, các cuộc thi, nhất là phục vụ ơn thi học
kì, ôn thi tốt nghiệp, đại học cao đẳng .vv ..
- Có sổ lưu cơng văn đi đến của ngành, văn bản liên quan đến chế độ chính
sách thư viện…
- Số liệu thống kê :


 Năm học 2004-2005 thư viện Trường THPT Nguyễn Trãi đạt danh
hiệu Thư viện chuẩn 01 do Bộ Giáo Dục & Đào Tạo ban hành.
 Năm học 2005-2006 đạt danh hiệu Thư viện tiến tiến cấp ngành.

 Năm học 2011-2012 đạt danh hiệu Thư viện xuất sắc cấp ngành.
5. Công tác quản lí
Việc quản lí thư viện bằng cơng nghệ thông tin đã nâng cao hiệu suất
công tác bạn đọc rõ rệt. Toàn bộ sách báo trong thư viện Nguyễn Trãi đã
được nhập liệu vào chương trình “Quản lí thư viện” do cán bộ thư viện tự
thiết kế và lập trình. Việc in ấn sổ sách, báo cáo đều theo qui chuẩn do Bộ
GD&ĐT ban hành. Quản lí sách cho mượn, sách đã trả bằng công nghệ
thông tin rất tiện lợi, trong ngày có thể biết được số lượng sách đã mượn, số
sách, số lượng sách đã trả.
- 6 loại sổ sách theo quy định của ngành.
- Sách báo sắp xếp gọn gàng, tổ chức khoa học, thường xuyên có bảo quản
định kì khơng để mất mát hư hỏng.
- Sách, tài liệu được cập nhật vào chương trình, vào sổ kịp thời, xử lí nghiệp
vụ nhanh làm tăng hiệu suất sử dụng, tăng giá trị của sách.
- Hằng năm đều có kiểm kê thư viện vào cuối tháng 12 ghi vào sổ tài sản
đơn vị. Đầu năm học cán bộ thư viện làm dự trù xin nhà trường cấp kinh phí
cho hoạt động thư viện : mua sách mới, sắm trang bị, xử lí sách, bảo
quản…vv.
III. ĐO LƯỜNG, THU THẬP VÀ PHÂN TÍCH DỮ LIỆU
Căn cứ vào thực trạng thư viện hiện có, như:
- Tổng số sách báo, cơ sở vật chất thư viện;
- Sổ thống kê báo cáo quá trình hoạt động thực tiễn thư viện trong năm học;
- Kiểm tra thực tế của Đồn cơng tác kiểm tra Sở Giáo dục và Đào tạo Đồng
Nai.


Ta có bảng thu thập dự liệu sau đây:

STT

1
2
3
4
5
6

Tên đối chứng

Sách tham khảo
Trang bị vật chất (giá
sách, bàn ghế)
Số lượng bạn đọc
Tuyên truyền giới thiệu
sách
Sách tham khảo/1học
sinh
Mức độ hài lòng của
bạn đọc (khảo sát bằng
phiếu điều tra)

Năm học
2010-2011
(TV Tiến
tiến)
8563
65

Năm học
2011-2012

(TV Xuất
sắc)
9557
75

Số lượng
(tăng giảm)

33867
10

36543
12

2676
2

5,3

6,8

1,5

1094
10

O,05
40/43

42/43

Dùng hàm Correl trong Excel ta tìm được hệ số tương quan:
=Correl(A2:A6,B2:B6) bằng 0.98; như vậy độ ảnh hưởng của việc xây dựng
thư viện xuất sắc là rất khả thi.
IV. KẾT LUẬN- ĐÁNH GIÁ ĐỀ TÀI
Xây dựng thư viện xuất sắc theo Tiêu chuẩn 01 là giải pháp cần thiết
để nâng cao chất lượng công tác với người đọc. Do u cầu và tính chất
cơng việc, người làm công tác thư viện trong nhà trường ngày nay phải được
đào tạo có trình độ cao, hiểu biết rộng chun mơn và cịn phải giỏi vi tính.
Giờ đây, phải thay vào một nhãn quan mới, đó là làm thế nào để phục vụ bạn
đọc tốt nhất, với kinh phí thấp nhất và lấy số lượng độc giả vào thư viện để
đánh giá mức độ thành bại bản thân. Người làm công tác thư viện trường
học phải nắm bắt được thông tin về nhu cầu bạn đọc để chọn lọc sách cho
khỏi lạc hậu. Chất lượng công tác đọc, phản ánh phẩm chất đạo đức của cán
bộ thư viện.

PHẦN II
Viết chương trình quản lý thư viện theo
tiu chuẩn Thư viện 01 của Bộ Giáo Dục và Đào Tạo


(Chương trình được nâng cấp bổ sung thêm nhiều chức năng so với trước
đây)
Đặc điểm chương trình : “QUẢN LÝ THƯ VIỆN” được thiết kế
trên chương trình ứng dụng Visual Basic Access 2000, có thể format để
chạy trên access 2007. Vào Tools  Database Utilities  Convert
Database. Chương trình gọn nhẹ chưa đầy 1.5 MG nhưng đã xử lý hầu
hết công việc của một thư viện như in biểu mẫu, tổng hợp báo cáo; nhất
là hệ thống in phích tra cứu, in danh mục tra cứu đầy đủ và hoàn thiện.
Một đặc điểm nữa là dễ sử dụng, sát thực tế cơng việc.

I) HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG CHƯƠNG TRÌNH :
Chương trình được viết ra từ cơng việc thực tiễn, khơng mang tính
hình thức, có khả năng ứng dụng cao. Gồm 4 phần chính cho cơng việc.
1) Muốn sử dụng chương trình phải Login máy :
- Khởi động lần đầu cập nhật hệ thống : tạo 1 Shortcut “
Quanly_thuvien” trên Desktop, Dbl Click (nhấn đúp chuột trái), hoặc vào
Explore  Tìm đến ổ đĩa và thư mục lưu tập tin  Quan ly thu
vien.mdb, rồi nhấn đúp chuột trái lên tập tin để khởi động lần đầu. Về sau
mở bình thường như các tập tin khác.
- Chọn tên đăng nhập và mật khẩu để đăng ký quyền sử dụng, nếu nhập
mật khẩu 3 lần khơng đúng, chương trình sẽ thốt về Windows. Mật khẩu
lần đầu được

cung cấp : Tên : QLTV; Mật Khẩu : 123456.
- Nhấn chuột vào “ Đồng Ý” để vào Màn hình chính của chương trình.
- Lưu ý khi Login vào chương trình xong phải tiến hành đổi mật khẩu
riêng của người sử dụng để bảo mật dự liệu.
2) Giao diện hệ thống ( gồm 6 nhóm chức năng chính) : Hệ ThốngTra Cứu- Nhập Liệu- In Biểu Mẫu Số Sách- Quản Lý Bạn Đọc- Công
Tác Kiểm Kê.


2.1. Menu Hệ Thống gồm :

- Khai báo đơn vị : Dùng để kiểm tra hệ thống chương trình và lấy dữ
liệu in các tiêu đề, in nhãn, ví dụ : in thẻ thư viện …vvv.

- Đổi mật khẩu :


+ Nhập mật khẩu cũ.

+ Nhập mật khẩu mới.
+ xác nhận mật khẩu mới.
+ Nhấn OK.
+ Nếu muốn giữ nguyên mật khẩu cũ nhấn vào Thốt.

- Ngồi ra cịn có chức năng chuyển dữ liệu ra Excel, Word theo ý
muốn của người sử dụng.
- Nhập dữ liệu từ nguồn ngoài vào chương trình như Excel, Foxpro…
2.2. Menu Tra Cứu :
- Gồm có :
- Tra Cứu Sách :
Ta chọn phương thức tra
cứu
+ Tra cứu theo tên tác giả.
+ Tra cứu theo số sách (số cá
biệt).
+ Tra cứu theo tên sách.
+ Tra cứu theo mơn loại.

Ví dụ khi bạn chọn tên tác giả là : Nguyễn Du. Ta nhập tên tác giả, rồi nhấn
Tra Cứu, ta sẽ có danh mục sách của tác giả Nguyễn Du có trong thư viện.

+ Lọc tên tác giả có sách trong thư viện bằng cách nhấn vào : Lọc Tên
Tác Giả.


+ Lọc theo tên sách là nhóm lại những sách có cùng tên gọi cùng tác
giả.

- Bảng tra cứu thư mục tóm tắt

Gịm có Mơn Địa Lý, Hóa học, Lịch sử, Toán học, Ngữ văn, Văn học dân
gian…


Ví dụ khi ta Clik chọn : Mơn Địa Lý, sẽ có bảng thư mục của mơn đó, ta
xuất dữ liệu ra Word để lựa chọn, biên soạn thêm nội dung, đóng thành
tập phục vụ giảng dạy và học tập.
- Ngồi ra cịn có Bảng tổng hợp Vật chất được trang bị cho thư viện,

bảng tổng hợp sách giáo viên theo khối lớp từ lớp 1 đến lớp 12, bảng
tổng hợp kho sách.
2.3. Menu Nhập Liệu :


-

Nhập Sách.:
Nhập CS Vật Chất (trang thiết bị vật chất cho thư viện).
Vào Sổ Tổng Quát.
Nhập Danh Sách Học Sinh. (danh sách học sinh có thể lấy từ nguồn
Excel hoặc tập tin cơ sở dữ liệu khác…).
Ví dụ : khi nhập : Ta Click chuột vào Nhập Sách, rồi chọn loại sách cần
nhập trong hộp Combox. Có thể chọn cách nhập dạng bảng hoặc nhập
dạng cột bằng cách Click chuột Buton lựa chọn; tùy thuộc ý thích của
người sử dụng. Với nhập dạng bảng ta có thể Copy dữ liệu để Paste vào
dòng tiếp theo như đã làm trong Excel, nhưng mỗi lần chỉ được Copy 1
dòng và phải sửa lại Số TT bản sách (vì đây là số cá biệt của cuốn sách
không được trùng số); nếu trùng số chương trình sẽ báo lỗi (vì khóa
chính) khơng cho nhập tiếp.

Các cột : Số TT bản Sách, Tên tác giả 1, Tên sách bắt buộc phải nhập dữ
liệu, không được để trống; nếu trống chương trình báo lỗi.

* Đối với sách giáo khoa cột mục đăng ký vào số ngắn gọn hơn; nên ta
chọn : Nhập Sách Giáo Khoa. Khi Click chuột vào  Nhập Sách Giáo
Khoa, chương trình sẽ dấu những cột không cần thiết để ta dể nhập liệu.


2.4. Menu In Biểu Mẫu Sổ Sách :
- In Sổ Cá Biệt (sách tham khảo).
- In Sổ Cá Biệt _GV (sách nghiệp vụ giáo viên).
- Sổ Đăng Kí Sách Giáo Khoa.

-

In Phích Mơ tả Theo Tên sách.
In Phích Mơ Tả Theo Tên Tác Giả.
In Phích Mơ Tả Nhiều tác Giả (sách có 5 tác giả trở lên).
In Phích T/G Dịch Thuật (sách dịch từ tiếng nước ngoài, tuyển chọn).
Sổ Đăng Ký Tổng Quát.


- In Nhãn Sách.
Phích mơ tả theo tên sách.

Nhãn dán gáy sách.

2.5. Menu Quản Lý Bạn Đọc :

- Nhập Mượn trả sách
+ Cuốn sách nào được mượn ta Click chuột vào Cho Mượn, nhập Mã
Lớp vào ô Mã Lớp để chương trình để đưa danh sách về lớp có người
đăng kí mượn sách. Như vậy khỏi mất cơng cuộn danh sách. Một trường
THPT có 36 lớp có tới hàng nghìn học sinh, việc chọn học sinh trong
danh sách rất mất cơng), Ví dụ : học sinh Hồng Duyên Anh lớp 12B01,
mượn cuốn sách có Số cá biệt 6., ta gõ Mã Lớp 12B01 là 31, rồi Click
vào hộp Combox Mã Lớp sẽ có tên Hồng Dun Anh để ta chọn; khi
Click chuột vào Hồng Dun Anh thì tên học sinh và lớp sẽ được cập
nhật. Việc chọn 1 cuốn sách trong hàng nghìn tên sách bằng cách nhập số
sách vào hộp Record dưới thanh trượt ngang. Ví dụ một học sinh mượn
cuốn sách có số Cá biệt là 1951. ta nhập 1951 vào hộp Record và Enter là
con trỏ sẽ nhảy về mẩu tin 1951.

- Cập Nhật Bạn Đọc : Nhập liệu giống trong bảng Excel, cập nhật tổng
số bạn đọc trong từng ngày.
- Sách Đã Cho HS Mượn : cập nhật danh sách học sinh và số sách có
người đã mượn để khi bạn đọc đưa giấy yêu cầu mượn số sách đã có
người mượn, ta khỏi mất cơng tìm. Biết được số sách đã mượn và trả
trong ngày.


- Thống Kê Bạn Đọc : có thể thống kê số lượng bạn đọc trong từng
tháng hoặc theo thời gian mà bạn yêu cầu.
Ví dụ : Ta muốn biết số lượng bạn đọc : Tu Ngay

01-09-2011

Đến ngày 30-09-2010 : Den Ngay

30-09-2011

Ta có bảng tổng hợp bạn đọc trong tháng 9-2011
In Thẻ Thư Viện : Theo mẫu chung của ngành. Chương trình sẽ lấy
danh sách học sinh, chèn chữ ký của hiệu trưởng, thủ thư vào thẻ ta chỉ việc
đóng mộc (con dấu) vào thẻ là được. Không phải mất công ngồi viết hàng
nghìn tấm thẻ bạn đọc cho từng năm học.


2.6. Menu Công Tác Kiểm Kê : Việc đưa sách vào sử dụng chắc
chắn sẽ có hư hao mất mát. Hàng năm thư thư phải đề xuất với ban giám
hiệu làm công tác kiểm kê theo qui định của ngành. Với thư viện trường phổ
thơng dưới 10 nghìn cuốn sách tham khảo, 1 năm kiểm kê 1 lần. Thư viện có
trên 10 nghìn cuốn sách, 2 năm kiểm kê 1 lần.

- Kiểm Kê Kho Sách : Dùng để kiểm kê sách tham khảo, sách giáo
viên, sách thiếu nhi. Tên sách và số cá biệt đã có sẵn, nếu cuốn nào
mất, hoặc xuất kho ta Clik chuột vào ô Check box, năm kiểm kê, ghi
chú

+ Sau khi kiểm kê chương trình sẽ đưa ra danh mục sách xuất kho để ta
cập nhập vào sổ tổng quát. Số hóa đơn xuất kho ghi theo ngày mà hiệu
trưởng ra quyết định kiểm kê.


- Kiểm Kê Kho Sách _ GK : tương tự như kiểm kê sách tham khảo và
các loại khác. Chỉ khác ở sách tham khảo kiểm kê theo số cá biệt cịn
sách giáo khoa theo mơn loại để dễ tổng hợp, báo cáo.

- Khi kiểm kê xong chương trình sẽ lưu ra 1 file kiểm kê, số liệu mới sẽ

cập nhật, loại trừ những sách đã xuất kho khi in sổ sách và báo cáo
mới.
- Lưu ý : Tính thống nhất và toàn vẹn dữ liệu :
+ Số liệu trong sổ cá biệt các loại sách phải ăn khớp với số liệu trong sổ
tổng quát;
sau đây là : Số liệu tổng hợp kho sách thư viện Nguyễn Trãi đến ngày 3006-2011 :

a) Số liệu tổng hợp trong sổ cá biệt


b) Số liệu tổng hợp trong sổ tổng quát

II)

LỜI KẾT :
Chương trình viết ra do nhu cầu cơng tác quản lý thư viện, tuy nhiên
không thể tránh khỏi những sai sót rất mong được sự góp ý của quý
cấp trên và các bạn đồng nghiệp.
Thư viện Trường THPT Nguyễn Trãi

Nguyễn Cơng Hồn